Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach
Transkrypt
Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach
Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Anna Barnacka Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika w Warszawie CEA Saclay, DSM/IRFU, Francja 08 marca 2011 Anna Barnacka Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie 1 Silne soczewkowanie grawitacyjne 2 PKS 1830-211 Charakterystyka sytemu Radio obserwacje - wyznaczanie opóźnienia czasowego 3 FERMI Satelita PKS 1830-211 obserwacje FERMI Obserwacje w wysokich energiach a soczewkowanie grawitacyjne 4 Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Metoda Symulacje Monte Carlo PKS 1830-211 5 Podsumowanie Anna Barnacka Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie Silne soczewkowanie grawitacyjne a - opóźnienie czasowe; b - stosunek amplitud separacja obrazów - kilka arcsec Anna Barnacka Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie Charakterystyka sytemu Radio obserwacje - wyznaczanie opóźnienia czasowego PKS 1830-211 (Jauncey et al. 1991) PKS 1830-211 - Blazar soczewkowany grawitacyjnie z=2.507 (Lidman 1999) Soczewka - galaktyka spiralna z=0.89 (Wiklind & Combes) 0.“97 odległość kątowa między obrazami Anna Barnacka Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie Charakterystyka sytemu Radio obserwacje - wyznaczanie opóźnienia czasowego Radio obserwacje - wyznaczanie opóźnienia czasowego Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego: kroskorelacja Wyniki otrzymane przez Lovell et. all : Opóźnienie czasowe a = 26 ± 5; Stosunek amplitud b = 1.52 ± 0.05 Ograniczenia metody: Wymaga charakterystycznego przebiegu czasowego Dane nie są równomiernie próbkowane Trudnościu z uzyskaniem długiej próbki danych Wymaga dobrej separacji obrazów (J.E.J. Lovell et. all, 1998) Anna Barnacka Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie PKS 1830-211 obserwacje FERMI Obserwacje w wysokich energiach a soczewkowanie grawitacyjne Pierwsze światło: czerwiec 2008 Zakres energii: 20 MeV - 300 GeV Pole widzenia: 20 % nieba Skan całego nieba: 3 godz Rozdzielczość kątowa: 100MeV ∼ 3.5o , 10GeV ∼ 0.1o Tysiące odkrytych źródeł, w tym: Aktywne jądra galaktyk (AGN) Blazary Pozostałości po wybuchu supernowych (SNR) Pulsary (PSR) Pulsar Wind Nebula (PWN) x-ray binary stars (HXB) and micro-quasars (MQO) Błyski gamma Anna Barnacka Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie PKS 1830-211 obserwacje FERMI Obserwacje w wysokich energiach a soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 obserwacje za pomocą satelity FERMI Detekcja ∼ 6.5σ (Abdo et al. 2010) Zakres energii od 300 MeV do 100 GeV Długość binu = 2 dni Krzywa blasku od 4.08.2008 do 13.10.2010 Średnia liczba fotonów = 2.6 fotonów/dzień ×10 -6 1.4 photons cm-2 s-1 1.2 1 0.8 0.6 0.4 0.2 54700 54800 54900 55000 Anna Barnacka 55100 55200 55300 55400 MJD Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie PKS 1830-211 obserwacje FERMI Obserwacje w wysokich energiach a soczewkowanie grawitacyjne Obserwacje w wysokich energiach a soczewkowanie grawitacyjne Rozdzielczość kątowa 1o dla 1 GeV Typowa separacja dla obrazów kwazara soczewkowanego przez galaktykę - kilka arcsec Maksymalna separacja 100 arcsec (Paczyński & Górski 1981) 7−→ obserwowany obraz = suma poszczególnych obrazów g(t) = f(t)+bf(t+a) Strategia obserwacyjna: przegląd całego nieba w 190 minut 7−→ regularne próbkowanie z okresem kilku godzin Satelita FERMI rejestruje wysokoenergetyczne fotony od ponad 800 dni 7−→ długa seria danych Bardzo niski poziom szumu Anna Barnacka Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie Metoda Symulacje Monte Carlo PKS 1830-211 Metoda podwójnego widma mocy I Transformata Fouriera f (t) + bf (t + a) → f˜(ν) + b f˜(ν)e −2πi νa FT g̃ (ν) = f˜(ν)(1 + be −2πi νa ) I Widmo Mocy |g̃ (ν)|2 = |f˜(ν)|2 (1 + b 2 + 2bcos(2πνa)) a - opóźnie czasowe b - stosunek amplitud Anna Barnacka Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie Metoda Symulacje Monte Carlo PKS 1830-211 Symulacje Monte Carlo Krzywa blasku:biały szum, a = 28, b = 1.5 II Widmo Mocy I Widmo Mocy Istotność = 10 σ Opóźnienie czasowe a = 28.56 ± 0.52 |g̃ (ν)|2 = |˜ f (ν)|2 (1 + b2 + 2bcos(2πνa)) 1 10-2 0.8 Pν 10-1 Da 10-3 10-4 0.4 10-5 0.2 psumFPS 10-6 0.6 0 0.5 1 1.5 Frequency [Hz] 2 2.5 ×10 -6 Anna Barnacka Graph 00 20 40 60 80 Time delay [day] 100 120 140 Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie Metoda Symulacje Monte Carlo PKS 1830-211 PKS 1830-211 II Widmo Mocy I Widmo Mocy |g̃ (ν)|2 Istotność = 4.2 σ Opóźnienie czasowe a = 27.1 ± 0.6 = |˜ f (ν)|2 (1 + b2 + 2bcos(2πνa)) 1 0.5 -1 0.4 10-2 0.3 Da Pν 10 0.2 -3 10 0.1 10-4 psumFPS 0 0.5 1 1.5 Frequency [Hz] 2 2.5 ×10 -6 Anna Barnacka Graph 0 0 20 40 60 80 Time delay [day] 100 120 140 Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie Metoda Symulacje Monte Carlo PKS 1830-211 Opóźnienie czasowe a = 27.1 ± 0.45 Istotność = 1.1 σ 0.3 Autocorrelation 0.25 0.2 0.15 0.1 0.05 0 -0.05 Graph 0 20 40 60 Time lag [days] Anna Barnacka 80 100 Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach Silne soczewkowanie grawitacyjne PKS 1830-211 FERMI Satelita Metoda wyznaczania opóźnienia czasowego Podsumowanie Podsumowanie Precyzyjne wyznaczenie opóźnienia czasowego jest kluczowe dla modelowanie układów soczewek Opóźnienie czasowe: 26+4 −5 dni Lovel et al.(1998) 24+5 −4 dni Wiklind & Combes (2001) 27.1 ± 0.6 dni Barnacka et al. (2011) Metoda nie wymaga obecności rozbłysków w krzywej zmiany blasku Poszukiwanie więcej niż jednego opóźnienia czasowego w bardziej skomplikowanych układach Poszukiwania układów soczewkowanych dla których nie była możliwa separacja obrazów Wyznaczanie opóźnień czasowych dla innych zjawisk astronomicznych, gdzie krzywa blasku jest sumą kilku komponentów Anna Barnacka Soczewkowanie grawitacyjne w wysokich energiach