Untitled - SOP Oświatowiec Toruń

Spis treści
Polskie Towarzystwo Historyczne
Osiemnasty Powszechny Zjazd Historyków Polskich – stan przygotowań,
Zofia T. Kozłowska..................................................................................................
Gospodarz Walnego Zgromadzenia Polskiego Towarzystwa Historycznego
2006 roku, Radosław Lolo ......................................................................................
Działalność oddziałów PTH w 2005 roku, Jan Szymczak..................................
Publikacje wydane i współwydane przez oddziały PTH w 2005 r. ..............
Konferencje i sesje naukowe zorganizowane lub współorganizowane
przez oddziały Polskiego Towarzystwa Historycznego w 2005 r. ................
Polskie Towarzystwo Historyczne w latach 1994–2005 .................................
Oddziały Polskiego Towarzystwa Historycznego w liczbach w 2005 r........
Z życia oddziałów .....................................................................................................
Oddział PTH w Toruniu. Sprawozdanie z działalności Oddziału
Toruńskiego Polskiego Towarzystwa Historycznego w roku 2005 r.,
Jarosław Kłaczkow ..............................................................................................
Oddział PTH w Olsztynie, Andrzej Korytko .................................................
Oddział PTH w Nowym Sączu. .........................................................................
Oddział PTH w Kościerzynie, Rafał Słomiński .............................................
O pożytkach płynących z edukacji regionalnej, Stanisław Roszak ............
Oddział PTH w Kaliszu. 50 lat działalności kaliskiego oddziału
Polskiego Towarzystwa Historycznego, Tadeusz Krokos .............................
Książka adresowa Polskiego Towarzystwa Historycznego ................................
Zarząd Główny .....................................................................................................
Oddziały terenowe ...............................................................................................
Olimpiada Historyczna
Sprawozdanie z przebiegu XXXII OH, Stanisław Roszak .................................
Laureaci XXXII Olimpiady Historycznej ..............................................................
Finaliści XXXII Olimpiady Historycznej ..............................................................
Terminarz XXXIII Olimpiady Historycznej na rok szkolny 2006/2007 ...........
Adresy Komitetów Okręgowych Olimpiady Historycznej..................................
Olimpiada Historyczna – uzupełniający wykaz podręczników i lektur ...........
Konkurs „Parlamentaryzm w Polsce” ....................................................................
Podstawowe założenia i cele Konkursu ............................................................
Laureaci konkursu „Parlamentaryzm w Polsce” ..................................................
4
9
12
24
28
33
33
35
35
36
38
44
46
50
55
55
56
61
66
67
71
72
73
77
77
78
Ogólnopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli Historii w Toruniu
Działania w zakresie edukacji metodycznej nauczycieli historii,
Antoni Stark ............................................................................................................. 81
III Toruńskie Spotkania Dydaktyczne – „Źródła w Edukacji Historycznej” ..... 82
Konkurs „Wiadomości Historycznych” i Stowarzyszenia Oświatowców
Polskich – Regiony ................................................................................................... 88
3
OSIEMNASTY POWSZECHNY ZJAZD
HISTORYKÓW POLSKICH – STAN PRZYGOTOWAÑ
Prace przygotowawcze do XVIII Zjazdu zostały podjęte przez Zarząd
Główny bezpośrednio po zakończeniu XVII Zjazdu, którego doświadczeniami podzielili się jego organizatorzy.
Przyjęty został termin trzeci tydzień września 2009 (od środy do
soboty), miejscem odbycia Zjazdu będzie Olsztyn, którego warunki
lokalowe i możliwości organizacyjne Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego zapewniają zdaniem Zarządu Głównego najlepsze
warunki działania.
Komitet Zjazdowy składa się z komisji programowej i komisji organizacyjnej. Radę komisji programowej wzięło na siebie Prezydium
Zarządu Głównego, którego członkowie podzielili się odpowiedzialnością za poszczególne części programu Zjazdu. Komitet organizacyjny, w składzie: prof. Norbert Kasparek, dr Sławomir Augusiewicz,
dr Jan Gancewski, dr Andrzej Korytko, dr Krzysztof Narojczyk,
dr Andrzej Szmyt wyłonił oddział PTH w Olsztynie.
Zadaniem tego Komitetu jest organizacja logistyczna Zjazdu, oraz
organizacja zaplecza socjalnego oraz technicznego, komunikacji elektronicznej, a także służb organizacyjnych i ich pracy. Organizatorzy zapewniają, że kampus Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
pomieści wszystkie sesje i sympozja, noclegi i wyżywienie. Przewidywane są też imprezy towarzyszące.
Hasłem ogólnym XVIII Zjazdu jest „Powrót do źródeł”. Przy
czym pojęcie jest rozumiane zarówno jako „fontes” jak i „origines”.
W przygotowaniu wstępnym tematyki Zjazdu, Zarząd wspierało
wiele osób w tym przede wszystkim prof. Włodzimierz Mędrzecki,
który po ustaleniach napisał szkic wstępny. Powrót do źródeł na
nowo odczytanych, także ze względu na nowe możliwości techniczne, został, po wyborze miejsca Zjazdu, uzupełniony o problematykę pograniczy, oraz Spotkania zorganizowane przez Komisję
Zarządu Głównego i Komitetu Nauk Historycznych, których przedmiotem obrad jest problematyka poszczególnych epok oraz wybrane
zagadnienia specjalistyczne.
4
Plan Zjazdu i organizatorzy
Inauguracja – Zarząd Główny i Oddział PTH Olsztyn
Spotkania Komisji – Prof. Marian Drozdowski – Słupsk
Sesja I: Europa u źródeł – organizatorzy: prof. Tomasz Schramm
– Poznań
Sesja II: U źródeł własnej tożsamości – organizatorzy: prof. Zbigniew Opacki – Gdańsk, prof. Edward Włodarczyk – Szczecin
Sesja III: Historyk wobec źródeł – organizator: prof. Jan Szymczak – Łódź
Sesja IV: Nauczanie historii jako wycieczka do źródeł – organizatorzy: prof. Grażyna Pańko – Wrocław, mgr Zofia T. Kozłowska
– Warszawa
Sesja V: Historia i pamięć – organizator: prof. Wojciech Wrzesiński
– Wrocław
Sesja VI: U źródeł przemian społeczności polonijnych – organizator:
prof. Tadeusz Radzik – Lublin
Organizatorzy Zjazdu przewidują sejmik studenckich kół naukowych
oraz przewodników turystycznych.
Szczegółowy program XVIII Zjazdu
„Spotkania Komisji” – organizator prof. Marian Drozdowski.
1. Historia średniowiecza – Procesy twórcze społeczeństwa polskiego
wieków średnich – prof. Tomasz Jurek (Poznań).
2. Historia nowożytna – Staropolski ogląd świata – prof. Bogdan Rok
(Wrocław).
3. Historia wojskowości – Wojna w dziejach państwa i narodu
polskiego – Karol Olejnik (Poznań).
4. Historia medycyny i farmacji – prof. Wanda Rok (Wrocław) – Medycyna
w literaturze i sztuce czasów nowożytnych i najnowszych.
5. Demografia Historyczna – Rodzina, gospodarstwo domowe i pokrewieństwo na ziemiach polskich w perspektywie historycznej.
Ciągłość czy zmiana? – prof. Cezary Kuklo (Białystok).
6. Historia Myśli Społecznej i Politycznej – Socjologia historyczna
światopoglądów politycznych – prof. Janusz Goćkowski (Wrocław).
7. Biografistyka – Główni architekci rozwoju gospodarczego Polski,
Europy i świata w XX i początkach XXI wieku – prof. Marian
Marek Drozdowski (Warszawa).
5
8. Historia prawa – Prywatyzacja władzy publicznej od starożytności
do współczesności – prof. Jacek Matuszewski (Łódź), prof. Andrzej
Zakrzewski (Warszawa).
9. Historia starożytna – prof. Danuta Musiał (Toruń).
10. Historia XIX wieku – prof. Andrzej Chwalba (Kraków),
prof. Sławomir Kalembka (Toruń).
11. Historia najnowsza – prof. Przemysław Hauser (Poznań),
prof. Zbigniew Karpus (Toruń).
12. Historia oświaty. Największe wyzwania edukacyjne. Od średniowiecza do współczesności – prof. Karol Poznański, prof. Władysława
Szulakiewicz. (Toruń).
Sesje będą pracowały w sympozjach. Zaplanowano je na jedno
lub kilka posiedzeń, które zostaną podane w szczegółowym planie
Zjazdu.
I. Sesja: Europa u źródeł – prof. Tomasz Schramm
1. Sympozjum – Miasto europejskie, gospodarka rynkowa
(instytucje, społeczeństwo, państwo), prof. Adam Manikowski
(Warszawa), prof. Edmund Kizik (Gdańsk).
2. Sympozjum – Uniwersytet i nauka europejska – prof. Krzysztof
Ożóg (Kraków).
3. Kościoły chrześcijańskie – prof. Kazimierz Ilski (Poznań),
prof. Andrzej Radzimiński (Toruń).
4. Autonomia jednostki – prof. Włodzimierz Mędrzecki (Warszawa).
II. Sesja. U źródeł własnej tożsamości – prof. Zbigniew Opacki,
prof. Edward Włodarczyk.
1. Sympozjum. Etnosy i kultury w Rzeczypospolitej przedrozbiorowej.
2. Sympozjum. Pogranicza etniczne i kulturowe w dobie zaborów.
3. Sympozjum. Polskie pogranicza 1918–45.
4. Sympozjum. Ziemie Północne i Zachodnie 1945–2005.
5. Sympozjum. Prusy Wschodnie. Historia wspólna, czy historie
równoległe.
6
III. Sesja. Nauki dające poznać źródła – prof. Jan Szymczak.
1. Sympozjum – Historyk wobec źródeł. Historiografia klasyczna
i nowe propozycje metodologiczne. Prof. Jan Szymczak (Łódź).
a. W kręgu teorii – prof. Rafał Stobiecki (Łódź).
b. W kręgu praktyki dziejopisarskiej – prof. Rafał Stobiecki.
2. Sympozjum. Od genealogii do historii społecznej prof. Barbara
Trelińska (Lublin).
3. Historyk i archiwista wobec nowych typów źródeł i problemu
ich masowości – dr. Waldemar Chorążyczewski (Toruń).
IV. Sesja. Nauczanie historii jako wycieczka do źródeł – prof. Grażyna Pańko, mgr Zofia T. Kozłowska.
1. Sympozjum. Historia w zreformowanej szkole – prof. Grażyna
Pańko (Wrocław).
2. Sympozjum. Źródła w edukacji historycznej – dr hab. Stanisław
Roszak (Toruń).
3. Sympozjum. Spojrzenie na pogranicza (I) – Regiony ojczyste,
regiony świata – dr Bogumiła Burda (Zielona Góra).
4. Sympozjum. Spojrzenie na pogranicza (II). Nauczanie historii
i mniejszości – prof. Stanisław Achremczyk (Olsztyn).
Panel. Dydaktyka nauczania historii po 50 latach – prof. Adam Suchoński
(prof. Jerzy Maternicki, Adam Suchoński, Jerzy Centkowski, Janusz
Rulka, Maria Kujawska, Alojzy Zielecki, Kazimierz Stachura).
V. Sesja: Historia i pamięć – prof. Wojciech Wrzesiński.
VI. Sesja. U źródeł przemian społeczności polonijnych
– prof. Tadeusz Radzik (Lublin) – kierownictwo programowe:
prof. Marcin Kula, prof. Tadeusz Radzik, prof. Adam Walaszek.
1. Sympozjum. Znaczenie emigracji politycznej – prof. Tadeusz
Radzik, prof. Anna Siwik.
2. Sympozjum. Utrzymywali polskość. Dla kogo? Przemiany kulturowe
społeczności polskich w krajach osiedlenia – prof. Zenon Jasiński.
3. Sympozjum. Katolicyzm polski czy powszechny? Przemiany
religijne wśród Polonii i Polaków w świecie – ks. prof. Roman
Dzwonkowski.
7
4. Sympozjum. Źródła do dziejów Polonii w archiwach emigracyjnych i krajowych – prof. Edward Kołodziej, prof. Kazimierz
Dopierała.
Podstawy finansowe XVIII Zjazdu
Stan przygotowań merytorycznych i organizacyjnych do Zjazdu
pozwala podjąć starania o przyznanie grantów Ministerstwa Nauki
i Szkolnictwa Wyższego, oraz wystąpienie do władz administracyjnych województwa Warmińsko-Mazurskiego o przyznanie odpowiednich środków finansowych. Działania te zostały już podjęte w Olsztynie, natomiast odpowiednie wystąpienia do MNiSW powinny
być podjęte nie później niż w 2007 roku. Podobnie należy wystąpić
do Ministerstwa Edukacji Narodowej w sprawie wsparcia udziału w
Zjeździe nauczycieli historii. Terminowe utrzymanie starań o środki
jest gwarancją realizacji planów zjazdowych.
Walne Zgromadzenie 2009
Równolegle z XVIII Powszechnym Zjazdem Historyków Polskich
odbędzie się zgodnie ze Statutem Walne Zgromadzenie 2009. Stanie się to okazją do wspólnego z obradami podsumowania działania
Towarzystwa, którego 123 lata istnienia mieści się w trzech wiekach
warunków historycznych, pytań filozoficznych i politycznych; oraz
sformułowania możliwości działania w dalszym ciągu wieku XXI.
Zofia T. Kozłowska
8
WY¿SZA SZKO³A HUMANISTYCZNA W PU³TUSKU
GOSPODARZ WALNEGO ZGROMADZENIA POLSKIEGO
TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO 2006 ROKU
Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku
została założona w 1994
roku przez Akademickie
Towarzystwo Edukacyjno-Naukowe
ATENA,
skupiające
kilkudziesięciu profesorów Uniwersytetu Warszawskiego i Polskiej Akademii
Nauk.
Uczelnia
prowadzi
studia I i II stopnia, jednolite studia magisterskie i podyplomowe w systemie stacjonarnym
i niestacjonarnym, na siedmiu wydziałach: Administracji, Filologii
Polskiej, Historycznym, Pedagogicznym, Nauk Politycznych, Socjologii, Turystyki, Hotelarstwa i Promocji Środowiska.
Wyższa Szkoła Humanistyczna jest uprawniona do nadawania
stopnia doktora nauk humanistycznych na dwóch wydziałach: Historycznym i Nauk Politycznych.
Na terenie Pułtuska zlokalizowane są trzy uczelniane campusy.
Centrum Akademickiemu I splendoru dodaje profesjonalne, uczelniane studio telewizyjne, radiowe i pracownia prasowa, dostępne dla
wszystkich zainteresowanych studentów. Dumą Centrum Akademickiego II jest Audytorium Maximum, w którym odbywają się inauguracje roku akademickiego, a także cyklicznie, spotkania z wybitnymi
przedstawicielami polskiej i międzynarodowej sceny politycznej.
Nieopodal nowoczesnego budynku Centrum Akademickiego III
mieści się, gromadząca ponad 150 tysięcy woluminów, Biblioteka
Główna nazwana imieniem Andrzeja Bartnickiego, twórcy i wieloletniego rektora Pułtuskiej Uczelni. Dostęp do księgozbioru Biblioteki
ułatwia sieć komputerowa oraz komfortowe czytelnie.
9
Zajęcia dydaktyczne odbywają się też w
Centrum
Akademickim w Ciechanowie,
wokół którego Szkoła
urządziła
oryginalne Arboretum oraz w
Bałtyckim Ośrodku Badawczym we Fromborku
– zorganizowanym w
zabytkowej kanonii.
W 2000 r. utworzony został przez Wyższą
Szkołę Humanistyczną Ośrodek Studiów Epoki Napoleońskiej, którego działania wspiera Fundacja Napoleońska w Paryżu.
Studenci WSH mogą rozwijać swoje pasje i uzdolnienia m.in.
w kołach naukowych, sekcjach sportowych (AZS) i artystycznych
(teatry, zespoły taneczne, kluby zainteresowań). Prężnie dział Samorząd Studencki co roku organizuje Festiwal Teatrów Studenckich
„ATENA”.
Ponadto Wyższa Szkoła Humanistyczna jest członkiem Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, należy do European
University Association oraz Compostela Grupo De Universidades. Od
lat Szkoła zajmuje pierwsze miejsca w krajowych rankingach wyższych uczelni, organizowanych przez „Perspektywy”, „Rzeczpospolitą”, „Wprost” czy „Politykę”.
Radosław Lolo
10
11
DZIA£ALNOŒÆ ODDZIA£ÓW
POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO
W 2005 ROKU
Polskie Towarzystwo Historyczne zrzesza obecnie 40 oddziałów terenowych. Ale z kilkoma mamy kontakt sporadyczny lub cykliczny – co
jakiś czas (Konin). Od kilku lat nie mamy, niestety, kontaktu z oddziałami w Białej Podlaskiej i Chełmie, które w związku z tym pominąłem
w tym sprawozdaniu. Po kilku latach ciszy w 2004 r. wznowił działalność oddział kłodzki, w tym roku tarnowski, nawiązany został kontakt z Garwolinem i Rzeszowem.
W kilku oddziałach istnieją koła terenowe, których obecnie działających jest 13. Oddział łódzki posiada 2 koła: w Piotrkowie Trybunalskim i Tomaszowie Mazowieckim. Pomimo podejmowanych wielokrotnie prób pobudzenia do życia przestały natomiast funkcjonować
koła w Pabianicach i Sieradzu. W oddziale toruńskim działa koło terenowe w Golubiu-Dobrzyniu. Bardzo dobrze działają koła w oddziale
przemyskim: cieszanowsko-lubaczowskie (58 osób) i w Jarosławiu.
W oddziale olsztyńskim bardzo aktywne jest koło w Mrągowie
(27 osób), inowrocławski w Radziejowie, warszawski w Ursusie, gdański w Gdyni przy Akademii Marynarki Wojennej, zielonogórski
w Nowej Soli. Oddział kaliski powołał 28 I 2005 r. koło w Jarocinie oraz
3 XII 2005 r. w Ostrowie Wielkopolskim. W oddziale częstochowskim
działa koło w Radomsku (22 osoby). Oddział białostocki nie potwierdził w tym roku istnienia koła w Łomży. Oddział szczeciński zawiesił
natomiast działalność koła w Świnoujściu.
Sprawozdania ze swej działalności w 2005 r. nadesłało 40 oddziałów, tj. o 3 więcej niż w ubiegłym roku – dotąd rekordowym. Zawarte
w nich informacje posłużyły do opracowania niniejszego sprawozdania. Najlepsze sprawozdania nadesłały oddziały w Opolu, Pułtusku
i TMH w Warszawie, które dołączyło sprawozdania z prac niektórych
sekcji, najobszerniejsze zaś Nowym Targu.
W 2005 r. PTH liczyło 3371 członków, a zatem o 39 więcej niż w ubiegłym roku (3332) i jest to od kilku lat trend wzrostowy. W porównaniu z 2004 r. 9 oddziałów nie zmieniło swej liczebności, 18 oddziałów
powiększyło swoje szeregi o 225 osób, w tym częstochowski o 44 osoby
12
(koło w Radomsku), kaliski o 41 (przybyły 2 koła), białostocki o 34,
inowrocławski o 24, opolski o 23, słupski o 22, łódzki o 8, nowotarski
i zamojski o 6, olsztyński o 4, poznański o 3, ciechanowski, gdański,
grudziądzki o 2 osoby, oraz po jednej osobie w Cieszynie, Kielcach,
Kłodzku, Pionkach, Wrocławiu. Jednocześnie w roku sprawozdawczym
z 9 oddziałów ubyło 187 członków, najwięcej, gdyż aż 105 z warszawskiego, gdzie po raz kolejny przeprowadzono bardzo głęboką weryfi kację członków, a ponadto 20 z włocławskiego, 19 z tarnowskiego, po 12
z przemyskiego i szczecińskiego, 10 z toruńskiego, 4 z nowosądeckiego,
2 z lubelskiego, pojedyncze ubytki odnotowano w Ostrołęce, Pułtusku
i Starachowicach. Na przyrost członków złożyło się więc zdecydowanie
większy napływ członków niż ich ubytki (+226–187 = +39). Nie znamy
wszakże liczebności oddziałów w Garwolinie i Koninie oraz nowopowstałego oddziału w Działdowie – ze względu na brak danych.
Największym oddziałem jest Towarzystwo Miłośników Historii
w Warszawie z 364 osobami, które stanowią 10,9% wszystkich członków PTH. Kolejne miejsca zajmują oddziały: łódzki i wrocławski
z ponad 200 członkami, co oznacza, że łodzianie ze swoimi 2 kołami
stanowią 7,3%, wrocławianie zaś 6,9% wszystkich członków Towarzystwa. Tuż za nimi plasują się oddziały: krakowski, olsztyński i toruński,
a powyżej 100 osób liczą ponadto oddziały w Białymstoku, Poznaniu,
Kaliszu, Lublinie, Przemyślu, Gdańsku i Inowrocławiu. Kolejną grupę
oddziałów otwierają Kielce i Częstochowa, po czym następują: Zielona
Góra i Opole, potem idą z ponad sześćdziesięcioma członkami: Słupsk,
Katowice i Pionki, a następnie Ciechanów, Szczecin, Elbląg, Radom,
Zamość i Włocławek. Najmniejsze mają 20−22 członków (Gorzów
Wlkp., Kłodzko, Tarnów).
W wielu oddziałach istnieją sekcje i komisje, wśród których tradycyjnie przeważa sekcja dydaktyczna, albowiem na 18 oddziałów
posiadających takie struktury znajduje się ona aż w 9 (Kielce, Kraków,
Łódź, Opole, Tarnów, Warszawa, Wrocław, Zamość i Zielona Góra).
W Częstochowie (17 osób) i Olsztynie powołano studencką sekcję historyków, w Ciechanowie działa sekcja rycerska. Z oddziałem
w Nowym Sączu stowarzyszone jest od końca 2004 r. Bractwo Rycerskie Kasztelanii Sandeckiej, którego członkowie propagują idee rycerskie wśród młodzieży, uczestniczą w plenerowych pokazach oraz
13
w turniejach rycerskich w Polsce. Od kilku lat trwa owocna współpraca O/PTH w Bydgoszczy z tamtejszym Pałacem Młodzieży. Pod
merytoryczną opieką Oddziału PTH w Słupsku działa Bractwo Rycerskie im. ks. Bogusława V, stanowiąc nieformalną jego sekcję. Sekcja
młodzieżowa działa też w Nowym Targu (16 osób), uczestnicząc w rozgrywkach Szkolnej Ligi Historycznej magazynu „Mówią Wieki”.
Najbardziej rozbudowane pod tym względem jest Towarzystwo
Miłośników Historii w Warszawie, w skład którego wchodzi obecnie
5 sekcji i 1 komisja. Mają one znaczący dorobek. I tak Sekcja Historii
Społeczno-Gospodarczej zorganizowała 12 spotkań, Historii Wojskowej zaś 10. Sekcja Dydaktyczna przygotowała 16 prelekcji dla uczestników Olimpiady Historycznej. Z dużym zaangażowaniem i sukcesami
pracują też pozostałe sekcje: Historii Warszawy, Historii Najnowszej
i Biografistyki. Oprócz sekcji TMH posiada również Komisję Historii
Kobiet w Walce o Niepodległość, zbierającą i opracowującą materiały
(ok. 600 biogramów) do t. II „Słownika uczestniczek walki o niepodległość Polski. Zmarłe po II wojnie światowej”.
W 2005 r. odbyły się zebrania sprawozdawczo-wyborcze w 12 oddziałach, w 2004 r. w 10 oddziałach, w 14 oddziałach w 2003 r. i w tym
roku upływa statutowa kadencja wybranych wtedy władz, podobnie
jak w 2 oddziałach, gdzie władze wybrano jeszcze w 2002 r. Przypominam, że wraz ze zmianami przeprowadzonymi w statucie PTH znikła
już przeszkoda wielokadencyjności na stanowisku prezesa oddziału,
który jednak – wraz z zarządem – musi poddać się procedurze wyborczej na każdą kolejną kadencję. Już na początku 2006 r. wybrano nowe
władze w 2 oddziałach (Lublin, Tarnów). Życzymy im wielu sukcesów,
na miarę osiągnięć ich poprzedników, którym dziękujemy za wysiłek
włożony w realizację celów i zadań PTH.
W 2005 r. odbyło się 50 konferencji i sesji naukowych, a zatem tyle
samo, co w 2 ubiegłych latach łącznie (27+23). Jest to liczba rekordowa i przewyższająca rekordowy dotąd rok 2000 z 44 konferencjami.
Organizatorami lub współorganizatorami tych konferencji i sesji
naukowych było 19 oddziałów (w ub. roku 14, dwa lata wcześniej
13, ale w 2000 r. aż 20 oddziałów), spośród których 7 zorganizował
O/Opole, 5 O/Nowy Targ, po 4: O/Łódź, O/Olsztyn, TMH w Warszawie
i O/Zamość, po 3 odbyły się w Cieszynie i Krakowie, po 2 w Inowrocławiu,
14
Kaliszu, Nowym Sączu, Zielonej Górze, pojedyncze zaś zorganizowały
oddziały w Białymstoku, Bydgoszczy, Ciechanowie, Gorzowie Wielkopolskim, Katowicach, Ostrołęce, Przemyślu i Szczecinie. Poniżej,
w załączonym aneksie znajduje się pełne zestawienie terminów i tytułów zorganizowanych konferencji. Oddziały zorganizowały ponadto
242 odczyty i prelekcje, a zatem tylko trochę mniej niż w 2004 r. (255)
i 2003 r. (259), ale zdecydowanie więcej niż na początku nowego wieku,
kiedy odnotowywano poniżej 200 takich spotkań.
Jak co roku, mogę z satysfakcją stwierdzić, że członkowie PTH
są autorami wielu książek, wydawnictw źródłowych oraz artykułów
i innych publikacji w licznych periodykach naukowych, naukowopopularnych i w prasie codziennej. Pełnią również funkcje redaktorów, członków kolegiów redakcyjnych oraz rad programowych prac
zbiorowych i czasopism historycznych, nie wychodzących pod egidą
PTH. Poniżej odnotowano najważniejsze periodyki wydawane przez
poszczególne oddziały (14 tomów + Biul. ZG), które ponadto partycypują w wielu innych przedsięwzięciach wydawniczych, których w roku
sprawozdawczym odnotowano 34. Jest to zatem najlepszy rok wydawniczy w ciągu ostatniego dziesięciolecia – jak wynika z zestawienia
w tabeli obejmującej dorobek PTH w latach 1994−2005. Sprawdziły się
więc optymistycznie zapowiadane w ubiegłorocznych sprawozdaniach
liczne monografie instytucji, miast i regionów na rok 2005. Podobnie
ma być w tym roku! Ważną inicjatywą – i to już zrealizowaną wspólnie
z redakcją „Almanachu Muszyny” – było wydanie reprintu t. II „Rocznika Sądeckiego” z 1949 r., prawie w całości zarekwirowanego wtedy
przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego.
W związku z tym należy podkreślić organizowanie akcji promocyjnych swych publikacji, które – zazwyczaj z udziałem autorów
lub wydawcy – odbyły się w Kaliszu, Katowicach, Kłodzku, Lublinie, Nowym Sączu, Nowym Targu, Olsztynie, Pułtusku, Słupsku
i Włocławku.
Oddziały PTH przyznały swoje prestiżowe nagrody za działalność naukową i publicystyczną. W Krakowie odbyła się V edycja
konkursu historycznego i wręczenie Nagrody im. Wacława Felczaka
i Henryka Wereszyckiego (tzw. nagroda wyszehradzka) za najlepszą książkę z zakresu historii Europy Środkowej XIX i XX wieku
15
(zob. Biuletyn PTH z 2005 r., s. 56−57). W 2005 r. otrzymał ją Vasilij
Melik za książkę pt. „Słoweńcy 1848−1918”. Wzorem poprzedniego
roku nagrodę ufundowało krakowskie Wydawnictwo Literackie. Patronom tej nagrody w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego poświęcono
wystawę „Wierni życiowemu credo”. Organizowane są konkursy na
najlepszą pracę magisterską (Kielce, Kraków).
W 2005 r. oddziały przeprowadziły eliminacje II stopnia XXXI
Olimpiady Historycznej i konkursu pt. „Parlamentaryzm w Polsce”
na temat „Konstytucja jako odzwierciedlenie struktur społecznych
i zawodowych w Polsce” oraz eliminacje I stopnia XXXII olimpiady
i kolejnej edycji konkursu parlamentarnego. Panu prof. Jackowi Staszewskiemu dziękujemy za sprawne – jak zwykle – kierowanie tymi
konkursami.
Z innych form działalności PTH w 2005 r. należy wymienić już
11 edycję konkursu na opisanie zabytkowego cmentarza na Warmii
i Mazurach, prowadzonego w Olsztynie wspólnie ze Społecznym
Komitetem Ratowania Dawnych Cmentarzy na Warmii i Mazurach
oraz Stowarzyszeniem ‘Civitas Christiana’. W Inowrocławiu odbyła
się XI edycja konkursu im. Czesława Sikorskiego pt. „Dzieje sportu
na Kujawach”, organizowanego dla młodzieży gimnazjalnej i licealnej (zob. Biuletyn PTH z 2005 r., s. 41−45). W Zielonej Górze przeprowadzono X Konkurs pt. „Wiem wszystko o Zielonej Górze”, zaś
koło w Nowej Soli zorganizowało V Powiatowy Konkurs Historyczny
nt. „Środkowe Nadodrze w latach 1871−1918” dla szkół średnich i
IV Konkurs Historyczny pt. „Nowa Sól – dzieje miasta” dla młodzieży
gimnazjalnej. Oddział PTH w Nowym Sączu był organizatorem V
edycji powiatowego konkursu dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjum i ponadgimnazjalnych pt. „Ziemia Sądecka – od przeszłości
do współczesności”, z udziałem na szczeblu półfinału 100 uczestników.
Oddział ostrołęcki mobilizował młodzież do udziału w wielu konkursach, począwszy od VI edycji Ogólnopolskiego Konkursu Historycznego KRĄG pt. „Nasza historia naszą przyszłością” poprzez V edycję
Międzyszkolnego Konkursu Regionalnego „Czy znasz swój region?” do
II Olimpiady Wiedzy o Małej Ojczyźnie „Ostrołęka-Kurpie-Mazowsze w Unii Europejskiej”. Toruń przeprowadził III edycję konkursu
historycznego dla uczniów szkół średnich pt. „Toruń-Polska-Świat
16
– podróże poprzez wieki”. We Włocławku odbyła się II edycja konkursu historycznego z cyklu „Historia małych ojczyzn”, tym razem
nt. „Mniejszości narodowe i wyznaniowe na Kujawach Wschodnich
i w ziemi dobrzyńskiej w XIX i XX wieku”. Swoją – coraz dłuższą –
historię zapisuje też konkurs Varsavianistyczny (koło TMH w Ursusie).
Oprócz tego, konkursy historyczne dla młodzieży szkolnej zorganizowano w Ciechanowie, Elblągu, Kaliszu, Kłodzku, Słupsku i Tarnowie.
W ramach II Opolskich Dni Kultury Średniowiecznej odbyły się konkursy historyczne, pokazy walk rycerskich, pokazy tańca, warsztaty
archeologii doświadczalnej, konkursy fotograficzne, wystawy i spotkania metodyczne, z analizą źródeł historycznych w programie. Aż tyle
w jednym, czyli w dn. 24−28 X 2005 r.
Jak co roku odbyły się „Zamkowe Spotkania Historyczne” na
Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, kontynuowano też organizowane wspólnie z Biblioteką Uniwersytecką tzw. „Spotkania
Strumiańskie”. Oddział łódzki uczestniczył czynnie w takich wydarzeniach w Łęczycy, Rzeczycy, Tomaszowie Maz. i Uniejowie. Oddział
lubelski wspólnie z tamtejszym muzeum kontynuował cykl spotkań
poświęconych „Patronom lubelskich szkół”.
W Inowrocławiu kontynuowano zapoczątkowany w 2004 r. cykl
spotkań poświęconych historii kultury we współpracy z Inowrocławskim Towarzystwem Muzycznym „Pro Arte”. Tym razem przeprowadzono je pod hasłem „W kręgu kultury romańskiej” i zgromadziło
przeszło 200 osób – oczywiście – w kościele romańskim NMP. Odnotowujemy aktywny udział PTH w I Włocławskim Festiwalu Kultury,
Nauki i Techniki. W Muzeum Niepodległości w Warszawie odbyło
się 5 pokazów filmów dokumentalnych Jacka Sawickiego. Spotkania
ilustrowane filmem odnotowało Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii. Już tradycyjnie koncert w Bazylice Czerwińskiej z okazji
Międzynarodowego Dnia Muzyki zgromadził liczną publiczność.
Jako dopełnienie konferencji gorzowskiej z okazji 60. rocznicy miasta zorganizowano okolicznościową wystawę historyczną pt. „Początki
administracji polskiej w Gorzowie w latach 1945−1950”. Również konferencji w Przemyślu towarzyszyła okolicznościowa wystawa pt. „Walka
Przemyśla z totalitaryzmem 1939−1945”. Interesującą wystawę zorganizowano również w Cieszanowie. W Wyszogrodzie prezentowano
17
plakaty związane z obchodami Dnia Papieskiego. Oddział pułtuski
wpisał do swoich osiągnięć wystawy militariów E. Malinowskiego
w Ciechanowie, Pułtusku i Wyszkowie. Jako ważną formę swojej
działalności uznał oddział nowotarski wystawy stałe (1) i czasowe (2),
o czym świadczą 3 zorganizowane w 2005 r. ekspozycje. Okolicznościową wystawę z okazji 50-lecia Oddziału PTH w Nowym Sączu przygotowano w Sądeckiej Bibliotece Publicznej im. Józefa Szujskiego.
Wycieczki historyczne odnotowano w tym roku co prawda tylko
w Czerwińsku, Ostrołęce i Szczecinku, ale bogaty terminarz wypraw
naukowo-badawczych na terenie Podhala, Spisza i Orawy przedstawił oddział nowotarski, mających na celu inwentaryzację obiektów
militarnych i śladów historii związanej z II wojną światową. Oddział
w Pionkach przygotował część historyczną w opisach tras turystycznych przez Puszczę Kozienicką.
Oddziały ściśle współpracowały z kuratoriami i ośrodkami metodycznymi, organizując konferencje i warsztaty metodyczne dla nauczycieli
(Bydgoszcz, Gdańsk, Grudziądz, Opole, Ostrołęka, Tarnów, Zamość,
Zielona Góra). Białoruskie Towarzystwo Historyczne w Grodnie
zorganizowało 3 IX 2005 r. warsztaty-seminarium dla nauczycieli historii, w którym udział wzięło 20 osób ze szkół i uczelni białostockich.
Comiesięczne zebrania samokształceniowe nauczycieli tradycyjnie organizowane były w Starachowicach. W Krakowie działa Komisja Podręcznikowa PAU i PTH O/Kraków ds. podręczników szkolnych do nauczania historii. Oddziały organizowały prelekcje dla młodzieży szkolnej
różnego szczebla, ale głównie gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego, na
temat przeszłości miasta i regionu, zasobów zbiorów archiwalnych i muzealnych (Bydgoszcz, Grudziądz). Oddział łódzki objął patronat nad
Łódzkim Igrzyskami Humanistycznymi, organizowanymi przez Zespół
Szkół Związku Nauczycielstwa Polskiego dla uczniów szkół gimnazjalnych. Oddział zielonogórski bardzo dobitnie podkreśla współpracę ze
Studenckim Kołem Naukowym Historyków.
Podsumowując tę część sprawozdania, należy silnie podkreślić różnorodność form działania w poszczególnych oddziałach na rzecz swoich środowisk oraz „małych i większych ojczyzn”.
Bardzo dobrze układała się współpraca z archiwami (Łódź – wydawany wspólnie „Rocznik Łódzki”, Przemyśl, Rzeszów) oraz muzeami
18
(Grudziądz – wydawany wspólnie „Rocznik Grudziądzki”, Ciechanów,
Elbląg, Jarosław, Katowice, Kłodzko, Lubaczów, Łódź, Nowa Sól,
Szczecinek, Tarnów) i innymi placówkami oświatowymi (Grudziądz, Ostrołęka, Starachowice, Zamość), kulturalnymi (Garwolin,
Inowrocław, Pułtusk, Szczecinek) i naukowymi (Pułtusk, Włocławek),
w pomieszczeniach których wiele oddziałów ma swoje siedziby, a ich
pracownicy stanowią znaczącą część członków Towarzystwa.
Należy też odnotować dobrą współpracę z wyższymi uczelniami,
w których wszystkie oddziały akademickie mają swoje siedziby
(w szkołach państwowych i niepaństwowych, kościelnych – Białystok),
korzystając nieodpłatnie z ich pomieszczeń. Od wielu lat niektóre
oddziały współpracują z Uniwersytetem Trzeciego Wieku (Gorzów
Wlkp., Łódź, Zamość).
Mamy też dobre kontakty z regionalnymi towarzystwami
naukowymi. Dobrze układa się współpraca z delegaturami
Instytutu Pamięci Narodowej (Białystok, Łódź, Nowy Sącz,
Nowy Targ, Przemyśl, Szczecin, Toruń, Zamość) oraz zarządami okręgowymi Światowego Związku Żołnierzy Armii
Krajowej (Białystok, Ostrołęka, Starachowice, TMH w Warszawie – Koło w Ursusie). Wiele oddziałów uczestniczyło w uroczystościach patriotycznych i kombatanckich. W Kaliszu odbył się
„IV Marsz Wolności” pod patronatem wielkopolskiego kuratora
oświaty zorganizowany 11 listopada z udziałem ponad 700 uczniów
wszystkich typów szkół z Kalisza i powiatu kaliskiego. Związany z
nim był konkurs historyczny nt. „Polskie drogi do niepodległości”.
Lista towarzystw i stowarzyszeń oraz instytucji współpracujących
z poszczególnymi oddziałami, organizujących wspólnie z nimi konferencje i sesje naukowe, odczyty i prelekcje, według nadesłanych
sprawozdań przekroczyła 200. Świadczy to dobrze o umiejętności
współdziałania poszczególnych oddziałów na miejscowym gruncie,
szukania partnerów do współpracy. Niniejszy wykaz obejmuje więc
zaledwie ich niewielką część, które wyróżniam w tym miejscu ze
względu na ich szczególne zasługi w 2005 r. lub z uwagi na wieloletnią
już współpracę z PTH:
Akademie für Interkulturelle Kompetenz w Cottbus – Niemcy
Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu
19
Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy Brandta
we Wrocławiu
Chorągiew Ziemi Lwowskiej Księcia Władysława II Opolczyka
Instytut Kresów Wschodnich im. św. Brunona Bonifacego w Przemyślu
Klub Pioniera Miasta Gorzowa Wielkopolskiego
Książnica Cieszyńska
Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku
Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni
Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej
Muzeum Niepodległości w Warszawie
Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie
Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi
Muzeum Wychodźstwa Polskiego im. I. J. Paderewskiego w Warszawie
Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w
Olsztynie
Polski Związek Wschodni w Przemyślu
Polskie Towarzystwo Nautologiczne
Polskie Towarzystwo Statystyczne Oddział Warszawski
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddziały w
Kaliszu i Jarocinie
Przemyskie Towarzystwo Archiwistyczne „Archiwaliusz”
Societas Scientiis Favendis Silesiae Superioris – Instytut Górnośląski
Katolickie Stowarzyszenie ‘Civitas Christiana’, Oddziały w Nowym
Sączu, Olsztynie, Słupsku
Stowarzyszenie Oświatowców Polskich w Toruniu
Stowarzyszenie Uczonych Polskich Ukrainy
Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich
Towarzystwo Przyjaciół Fortyfikacji – Nowy Targ, Zielona Góra
Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Francuskiej, Oddział w Opolu
Wielkopolskie Towarzystwo Kulturalne w Poznaniu
Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie
Związek Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej
20
Z korzyścią dla wszystkich stron realizowana jest – podpisana w 2004 r.
– Deklaracja Współpracy Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu, Towarzystwa Przyjaciół Orawy, Związku
Podhalan, Związku Polskiego Spisza dla kultywowania tradycji, dziedzictwa kulturowego regionu poprzez działania edukacyjne i dydaktyczne. Zrealizowano lub przygotowano takie programy badawcze,
jak np. Umocnienia polowe na Podhalu, Spiszu, Orawie i w Pieninach,
Gorczańskie cienie, Lotnicze ślady w Gorcach i inne.
Oddziały terenowe PTH – głównie w mniejszych ośrodkach – mają
zazwyczaj dobre kontakty z urzędami miejskimi i gminnymi, bardzo
często również z powiatowymi (Ciechanów, Cieszyn, Grudziądz, Katowice, Nowy Targ, Pionki, Zamość). Prawie wszystkie natomiast współpracują z towarzystwami naukowymi i towarzystwami przyjaciół
poszczególnych miast lub regionów. Dobrą współpracę z lokalnymi
mediami odnotowano w Kłodzku, Krakowie, Nowym Sączu, Nowym
Targu, Olsztynie, Słupsku, Włocławku.
Większość oddziałów posiada już bardzo interesujące i estetyczne formularze urzędowe i wzorując się na Zarządzie Głównym
z emblematem PTH lub innym – jak Nowy Targ i Kościerzyna.
Oddziały: grudziądzki, katowicki, koniński, krakowski, łódzki,
włocławski i zielonogórski przygotowały i cały czas uzupełniają
swoją stronę internetową.
Składki członkowskie były opłacane w wysokości od 120 zł (Nowy
Targ) poprzez 50 zł (Gorzów Wlkp., Warszawa), 40 zł (Ciechanów, Kraków), 30 zł (Łódź – w ramach składki członkowskiej 1 egz. „Rocznika
Łódzkiego”), 25 zł (Częstochowa, Włocławek) i 20 zł (Kalisz, Katowice,
Olsztyn, Opole, Pionki, Szczecinek, Wrocław, Zielona Góra), ale najczęściej 15-12-10 zł, najniższe zaś w wysokości 5 i 2 zł. W większości
oddziałów emeryci i studenci korzystają z 50% zniżki. Nadal nie
pobiera się składek w Elblągu.
Składki członkowskie niejednokrotnie stanowiły jedyne źródło
wpływów na działalność statutową. Największą efektywność mają
oddziały średnie i małe, co jest zresztą zrozumiałe ze względu na bliższy kontakt ich członków ze skarbnikiem. W porównaniu z poprzednimi latami poprawiła się sytuacja finansowa wielu oddziałów, albowiem otrzymały znaczące dofinansowania swej działalności, głównie
21
ze strony władz miejskich i marszałkowskich (Łódź – 54 435,93 zł,
Warszawa – 45 700; Nowy Targ – 24 800 zł, Inowrocław – 18 500
zł, Kalisz – 15 500 zł, Grudziądz – 10 000 zł, Włocławek – 9000 zł,
Katowice – 4950 zł, Zielona Góra – 2000 zł); wszędzie na publikacje,
w tym i czasopisma wychodzące pod egidą PTH. Zmniejszyły się natomiast zdecydowanie środki finansowe z Komitetu Badań Naukowych
(Katowice – 4950 zł, Łódź – 3800 zł) na dofinansowanie organizowanych konferencji oraz wydawnictw.
W tym roku ważną sprawą będzie upowszechnianie tzw. 1% odpisu
podatkowego na konto PTH (zob. Biuletyn PTH z 2005 r., s. 52). Dobry
przykład dał Słupsk, który spowodował ukazanie się w miejscowej prasie PTH jako organizacji pożytku publicznego.
W 2005 r. swoje 80-lecie działalności święciły oddziały w Krakowie,
Poznaniu (zob. Biuletyn PTH z 2005 r., s. 45−47) i Warszawie (TMH
jako oddział PTH), natomiast 50-lecie Cieszyn, Kalisz i Nowy Sącz.
Gratulujemy dotychczasowych osiągnięć i życzymy dalszych sukcesów.
W 2006 r. przypada 60-lecie Wrocławskiego Towarzystwa Miłośników
Historii w strukturach PTH oraz 50-lecie istnienia O/Grudziądz oraz
O/Inowrocław. Podjęte wcześniej przygotowania zaowocowały już
pracą magisterską na ten temat. W przyszłym roku obchody 80-lecia
czekają Lublin i Łódź. W opracowaniu jest monografia Oddziału PTH
w Przemyślu, działającego od 1928 r. i który też zbliża się do 80. rocznicy powstania.
W dniach 19−21 IX 2005 r. odbył się w Lublinie II Kongres
Mediewistów Polskich. Zgromadził on liczne grono badaczy i innych
osób zainteresowanych problematyką średniowieczną: historyków
sztuki, idei i filozofii, archeologów, archiwistów, historyków prawa i
literatury, językoznawców. Wygłoszono ok. 270 referatów w 13 sekcjach i jako referaty indywidualne. Trud organizacyjny spoczął na
Koleżankach i Kolegach z Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej
i Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Stały Komitet Mediewistów
Polskich podjął decyzję o powierzeniu Łodzi organizacji kolejnego III
Kongresu Mediewistów Polskich w 2008 r.
Trwają coraz bardziej intensywne przygotowania – zarówno organizacyjne jak i merytoryczne – do XVIII Zjazdu Historyków Polskich
w Olsztynie we wrześniu 2009 r., o czym informują oddzielne komunikaty.
22
Na posiedzeniu w dniu 16.03.2006 r. ZG PTH powołał Komisję
Historii Prasy pod przewodnictwem prof. E. Włodarczyka.
Oddział i całe krakowskie środowisko historyczne przygotowuje się
do kolejnego wielkiego przedsięwzięcia, jakim ma być w 2007 r. I Kongres Zagranicznych Badaczy Ziem Polskich. Jego program przewiduje
przeprowadzenie ponad 30 konferencji naukowych. W końcu 2005 r.
powołano Biuro Kongresowe.
Na posiedzeniu w dniu 16.03.2006 r. ZG PTH powołał 5 nowych
oddziałów: w Działdowie, Kościerzynie (zob. Biuletyn PTH z 2005 r., s. 51),
Sandomierzu, Sanoku i Włodawie. Powołano również 2 nowe koła:
w oddziale inowrocławskim koło w Strzelnie i w oddziale kaliskim
koło w Ostrowie Wielkopolskim.
W imieniu Zarządu Głównego PTH dziękuję wszystkim zarządom
oraz ich prezesom za dotychczasową współpracę, a zwłaszcza tym, którzy skończyli swoje kadencje, ale ich doświadczenie jest nam potrzebne
i liczymy na dalszą współpracę.
Jan Szymczak
23
Publikacje wydane i współwydane
przez oddziały PTH w 2005 r.
„Biuletyn Historii Pogranicza”, nr 6, Białystok 2005
„Mrągowskie Studia Humanistyczne” 2004/2005, t. 6/7
„Pamiętnik Cieszyński”, t. 20, 2005
„Prace Historyczno-Archiwalne”, t. 15, Rzeszów 2005
„Prace Historyczno-Archiwalne”, t. 16, Rzeszów 2005
„Przegląd Historyczny” 2005, t. 96, z. 1–3
„Rocznik Grudziądzki” 2005, t. 16
„Rocznik Kaliski” 2005, t. 30
„Rocznik Kaliski” 2005, t. 31
„Rocznik Łódzki” 2005, t. 52
„Rocznik Sądecki” 1949, t. 2 – reprint
„Rocznik Sądecki” 2005, t. 33
„Śląski Kwartalnik Historyczny ‘Sobótka’ ” 2005, R. 60, nr 1–4
„Ziemia Kujawska” 2005, t. 18
Archiwum Prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego,
Warszawa 2004
Arcybiskup Romuald Jałbrzykowski Metropolita Wileński
(1876−1955), Białystok 2005 [katalog wystawy, wydany wspólnie
z IPN-KŚZpNP w Białymstoku]
M. Argasiński, Okupacja sowiecka w powiecie lubaczowskim w
latach 1939−1941, Lubaczów 2005
Biografia w dydaktyce historii. Materiały z sesji popularno-naukowej odbytej w Dobrodzieniu 19 października 2004 r., red. A. Głąb,
Dobrodzień 2005
Biuletyn Polskiego Towarzystwa Historycznego. Zarząd Główny,
wyd. Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 2005
Bodzentyn – z dziejów miasta, Kielce 2005
J. Chańko, Z. Onufrzak, Z dziejów konspiracji młodzieżowych
w Łodzi 1948−1953, Łódź 2005
J. Jajor, Jarocińscy powstańcy wielkopolscy. Materiały do słownika
biograficznego Ziemi Jarocińskiej, Kalisz 2005
S. Jóźwiak, Na tropie średniowiecznych szpiegów: wywiad
24
i kontrwywiad w polsko-litewsko-krzyżackich stosunkach politycznych w XIV i pierwszej połowie XV wieku, Inowrocław 2005
J. Kijowski, H. Maćkowiak, Polskie Państwo Podziemne i operacja „Burza” w ostrołęckim obwodzie AK oraz powiat ostrołęcki
w pierwszych latach powojennych, Ostrołęka 2005
Z. Konieczny, Był taki czas. U źródeł akcji odwetowej
w Pawłokomie, wyd. 2, Przemyśl 2005
K. Koper, Z dziejów Krościenka nad Dunajcem, Nowy Targ 2005
T. Krahel, Doświadczeni zniewoleniem. Duchowni archidiecezji wileńskiej represjonowani w latach okupacji sowieckiej
(1939−1941), Białystok 2005
K. Lachowski, Figurant. Dokumenty Służby Bezpieczeństwa.
Sprawa operacyjnego rozpracowania 25723 – kryptonim „Ptak”,
teczka z lat 1979−1982, Białystok 2005
Marszałek Józef Piłsudski i Jego myśl państwowa. W 70 rocznicę
śmierci Józefa Piłsudskiego. W 90 rocznicę wejścia Legionów
Polskich do Piotrkowa, red. M. Dutkiewicz, Zelów 2005
Międzynarodowe aspekty Powstania Warszawskiego 1944 roku.
Dokumenty, referaty i komunikaty sesji naukowej Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk i Towarzystwa Miłośników Historii
15−16 czerwiec 2004 r., Warszawa 2004
Obława augustowska (lipiec 1945 r.), red. J. J. Milewski, A. Pyżewska,
Białystok 2005
Od Zaolzia po Jaworzynę. Rewindykacje graniczne jesienią 1938 r.,
[w:] Prace Komisji Historii Wojskowości, t. III, 2005
Opracowanie i konserwacja zasobu archiwalnego. Materiały z
konferencji archiwalnej w białostockim Oddziale IPN – Białowieża
22−23 października 2003 r., red. E. Korneluk, Białystok 2005
Pamiętnik o miłości, o wojnie, o ziemi ciechanowskiej, opr. J. Pełka,
Ciechanów 2005
Pamiętnik 17. Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie.
Tradycja a nowoczesność – tożsamość. Kraków, 15−18 września
2004, Kraków 2005
25
J. Pawluczyk, Cierniowa droga do wolności. Wspomnienia żołnierza
AK z okresu okupacji niemieckiej i z czasu PRL-u, Białystok 2005
50 lat Polskiego Towarzystwa Historycznego w Zielonej Górze,
red. D. Dolański, Zielona Góra 2005
Początki „Solidarności” w północno-wschodniej Polsce (1980−1981),
red. T. Danilecki, Białystok 2005
„Podhale” na Zaolziu. Służba Bezpieczeństwa wobec zaolziańskiej
„Praskiej Wiosny”. Dokumenty z lat 1968−1969, wyd. K. Nowak,
„Acta Historica Silesiae Superioris”, t. XVII, Cieszyn 2005
Religijność na polskich pograniczach w XVI−XVIII wieku,
red. D. Dolański, Zielona Góra 2005
P. Saja, Dzieje 4. „Kujawskiego” Pułku Artylerii Lekkiej,
Inowrocław 2005
Słownik biograficzny białostocko-łomżyńsko-suwalski, z. 3,
Białystok 2005
„Studia i Materiały z Dziejów Śląska”, t. 26, red. A. Barciak,
Katowice 2005
A. Szyszka, Stanisław Kostka Zamoyski (1775−1856), Zamość
2005
W. Śleszyński, Walka instytucji państwowych z białoruską działalnością dywersyjną 1920−1925, Białystok 2005
Urbarz cieszyńskiego klucza dóbr książęcych z 1646 roku, wyd. I.
Panic, „Acta Historica Silesiae Superioris”, t. XVI, Cieszyn 2005
Wielki Przewodnik, t. 12: Tarnów Zawale, Tarnów 2005
Z badań nad dziejami politycznymi i społeczno-gospodarczymi
Cieszyna od średniowiecza do czasów współczesnych, red. I. Panic,
Cieszyn 2005
Źródła kultury umysłowej w Europie Środkowej ze szczególnym
uwzględnieniem Górnego Śląska, red. A. Barciak, Katowice 2005
26
JUBILEUSZ
27
Konferencje i sesje naukowe zorganizowane
lub współorganizowane przez oddziały
Polskiego Towarzystwa Historycznego w 2005 r.
19 I Opole: „60-ta rocznica wyzwolenia obozu KL Auschwitz-Birkenau”. Organizatorzy: Instytut Historii UO, PTH O/Opole.
27 I Nowy Targ: sesja popularno-naukowa pt. „Wyzwolenie czy
zniewolenie. Małopolska i Podhale w 1945 r.” Organizatorzy: Krakowski Oddział IPN, I LO w Nowym Targu, PTH O/Nowy Targ.
16 II Cottbus – Niemcy: „Otto von Bismarck und seine Polenpolitik”.
Organizatorzy: Akademie für Interkulturelle Kompetenz przy
Brandenburskim Uniwersytecie Technicznym w Cottbus, PTH
O/Zielona Góra.
7 III Ostrołęka: sesja poświęcona Holocaustowi pt. „Pamięć dla
przeszłości”. Organizatorzy: Zespół Szkół Zawodowych nr 1 w
Ostrołęce, PTH O/Ostrołęka.
9 III Zamość: „Związki kulturowe Lwowa i Zamościa”. Organizatorzy: Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Zamościu, Uniwersytet III Wieku w Zamościu, PTH O/Zamość.
16 III Cottbus – Niemcy: „Otto von Bismarck und seine Polenpolitik”.
Organizatorzy: Akademie für Interkulturelle Kompetenz przy
Brandenburskim Uniwersytecie Technicznym w Cottbus, PTH
O/Zielona Góra.
17 III Opole: „Opolski Dzień Św. Patryka”. Organizatorzy: Sekcja
Średniowieczna Studenckiego Koła Naukowego Historyków UO,
PTH O/Opole.
21 III Gorzów Wlkp.: „60-lecie Gorzowa Wielkopolskiego”. Organizatorzy: Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Gorzowie Wlkp.;
Uniwersytet III Wieku; PTH O/Gorzów Wlkp.
7 IV Kluczbork: „W świecie idei. Zarys dziejów myśli politycznej”.
Organizatorzy: Zespół Szkół Ogólnokształcących im. A. Mickiewicza
w Kluczborku, PTH O/Opole.
13 IV Opole: „Holocaust – gorzka lekcja historii”. Organizatorzy:
Sekcja Dydaktyczna Studenckiego Koła Naukowego Historyków
UO, PTH O/Opole.
28
22 IV Opole: „Jak powstało Opole?”. Organizator: PTH O/Opole.
23 IV Warszawa: „Międzynarodowe aspekty Insurekcji Kościuszkowskiej”. Organizatorzy: Wojskowe Biuro Badań Historycznych,
Akademia Obrony Narodowej, TMH w Warszawie.
9 IV Szczecin: „Od Polski Ludowej do III RP w Unii Europejskiej.
Pomorze Zachodnie 1945−2005”. Organizatorzy: Wydział Humanistyczny USz., Archiwum Państwowe w Szczecinie, PTH O/Szczecin.
7 V Białystok: „II wojna światowa w pamięci zbiorowej Polaków,
Białorusinów i Litwinów”. Współorganizator: PTH O/Białystok.
9 V Przemyśl: sesja popularno-naukowa pt. „Walka Przemyśla
o niepodległość Polski w czasie II wojny światowej”. Organizatorzy: Instytut Kresów Wschodnich im. św. Brunona Bonifacego w
Przemyślu, Przemyskie Towarzystwo Archiwistyczne ‘Archiwariusz’, PTH O/Przemyśl.
14 V Łódź: „Grupy rekonstrukcji historycznych a środowisko historyczne”. Organizatorzy: Muzeum Tradycji Niepodległościowych
w Łodzi, PTH O/Łódź.
16 V Warszawa: XXXVIII Sesja Varsavianistyczna nt. „Rok 1945
w dziejach Warszawy, Polski i Świata”. Organizatorzy: Komisja
Badania Dziejów Warszawy przy IH PAN, Centralna Biblioteka
Wojskowa, Wojskowe Biuro Badań Historycznych, Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, Polskie Towarzystwo Demograficzne,
Polskie Towarzystwo Statystyczne Oddział Warszawski, TMH
w Warszawie.
18 V Bydgoszcz: „Rok 1945 na Pomorzu i Kujawach. Koniec
wojny, początek nowej rzeczywistości”. Współorganizator: PTH
O/Bydgoszcz.
19 V Cieszyn: międzynarodowa konferencja pt. „Czynniki miastotwórcze na przykładzie Cieszyna”. Organizatorzy: Urząd Miejski
w Cieszynie, PTH O/Cieszyn.
20−22 V Kraków: międzynarodowa konferencja pt. „Vanishing
Borders? Commuting Migration and Domestic Workwithin
Europe”. Współorganizator: PTH O/Kraków.
21 V Nowy Targ: „Bogu na chwałę, ludziom na pożytek. Kaplice
i krzyże przydrożne w góralskiej tradycji wczoraj i ich ochrona
dzisiaj”. Współorganizatorzy: PTH O/Nowy Targ.
29
21 V Piotrków Tryb.: „Marszałek Józef Piłsudski i Jego myśl państwowa. W 70-tą rocznicę śmierci Józefa Piłsudskiego. W 90-tą
rocznicę wejścia Legionów Polskich do Piotrkowa”. Współorganizator: PTH O/Łódź, Koło w Piotrkowie Tryb.
3 VI Mrągowo: konferencja międzynarodowa pt. „K. C. Mrongowiusz w 150. rocznicę śmierci. Jako budowniczy mostów między narodami”. Organizatorzy: Instytut Kaszubski w Gdańsku,
Muzeum Kaszubskie w Wejherowie, Biblioteka PAN w Gdańsku,
PTH O/Olsztyn, Koło w Mrągowie.
3−4 VI Zamość: „Jan Zamoyski, wódz – mecenas – polityk”.
Organizatorzy: Muzeum Zamojskie, PTH O/Zamość.
4 VI Tomaszów Maz.: „600-lecie Białobrzegów”. Współorganizator: PTH O/Łódź, Koło w Tomaszowie Maz.
10 VI Nowy Sącz: „50-lecie Oddziału PTH w Nowym Sączu”.
Organizatorzy: Urząd Miasta Nowego Sącza, PTH O/Nowy Sącz.
16−17 VI Katowice, Cieszyn: międzynarodowa konferencja pt.
„Badania nad problemami narodowościowymi na obszarach
pogranicznych Europy Środkowo-Wschodniej. Wkład i inspirująca
rola Józefa Chlebowczyka”. Organizatorzy: IH UŚ w Katowicach filia w Cieszynie, Książnica Cieszyńska, PTH O/Cieszyn.
17 VI Kalisz: „Sierpień 1980 r. w Polsce z perspektywy 25 lat”. Organizatorzy: Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność” Regionu Wielkopolska Południowa, IV LO im. Ignacego Jana Paderewskiego
w Kaliszu, PTH O/Kalisz.
30 VII Ciechanów: „Nasza mała ojczyzna – Zamek Książąt Mazowieckich w Ciechanowie”. Organizatorzy: Urząd Miasta, Towarzystwo Miłośników Ziemi Ciechanowskiej, Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie, PTH O/Ciechanów.
10 VII Ochotnica Górna: „Lotnicze ślady w Gorcach”. Organizatorzy: Muzeum Lotnictwa Polskiego, Muzeum Armii Krajowej,
Instytut Krajobrazu Politechniki Krakowskiej, Gmina Ochotnica
Dolna, PTH O/Nowy Targ.
15 IX Zwierzyniec: „Zamość ośrodkiem nauki i kultury”. Organizatorzy: Ośrodek Edukacyjny Roztoczańskiego Parku Narodowego, PTH O/Zamość.
30
16−17 IX Zamość: „Zamoyscy w dziejach Polski”. Organizatorzy:
UMCS w Lublinie, Urząd Miasta Zamościa, PTH O/Zamość.
16−18 IX Mrągowo: I część konferencji międzynarodowej pt. „Polityka obcych państw i rządów wobec Polaków mieszkających na
Wschodzie (XIX–XX w.)”. Organizatorzy: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM, Stowarzyszenie Uczonych Polskich
Ukrainy, Chmielnicki Narodowy Uniwersytet, PTH O/Olsztyn.
22 IX Kalisz: „Wielkopolskie pogranicza”. Organizator: PTH
O/Kalisz.
28−29 IX Olsztyn: „Stan badań nad działaniami militarnymi
w Prusach Wschodnich w okresie I wojny światowej”. Organizatorzy: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM,
Muzeum Warmii i Mazur, PTH O/Olsztyn.
10−11 X Zubrzyca Górna – Jabłonka: międzynarodowa konferencja naukowa pt. „Kulturotwórcza rola Orawskiego Parku Etnograficznego w dziejach regionu”. Organizatorzy: Muzeum – Orawski
Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej, PTH O/Nowy Targ.
16 X Maciejowice: „XXII Międzynarodowe Sympozjum Kościuszkowskie”. Organizatorzy: Polska Fundacja Kościuszkowska, TMH
w Warszawie.
19 X Opole: „Europejskie wątki regionu opolskiego na przykładzie
losów markiza Marc-Marie de Bombelles”. Organizatorzy: Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Francuskiej w Opolu, Wydział Teologiczny UO, PTH O/Opole.
25 X Opole: „Życie codzienne w miastach śląskich w średniowieczu”.
Organizatorzy: Sekcja Średniowieczna Studenckiego Koła Naukowego Historyków UO, PTH O/Opole.
28−30 X Chmielnicki – Ukraina: II część konferencji międzynarodowej nt. „Polityka obcych państw i rządów wobec Polaków
mieszkających na Wschodzie (XIX–XX w.)” pt. „Polacy na Ukrainie w XIX–XX wieku (w 80. rocznicę powstania i 70. rocznicę rozwiązania Marchlewszczyzny)”. Organizatorzy: Chmielnicki Narodowy Uniwersytet, Stowarzyszenie Uczonych Polskich Ukrainy,
Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM, Związek
Polaków Ukrainy, PTH O/Olsztyn.
31
7 XI Warszawa – Podchorążówka w Łazienkach Królewskich:
konferencja poświęcona pamięci Ignacego J. Paderewskiego. Organizatorzy: Komisja Badania Dziejów Warszawy przy IH PAN, Muzeum
Wychodźstwa Polskiego im. I. J. Paderewskiego w Warszawie,
Sekcja Biografistyki TMH w Warszawie.
8 XI Cieszyn: uroczysta sesja z okazji 50-lecia Oddziału PTH
w Cieszynie. Organizator: PTH O/Cieszyn.
17−18 XI Zabrze: IX Międzynarodowa Konferencja Naukowa
z cyklu „Kultura Europy Środkowej” pt. „Kultura prawna w Europie Środkowej”. Organizatorzy: Societas Scientiis Favendis Silesiae
Superioris – Instytut Górnośląski, Urząd Miejski w Zabrzu, PTH
O/Katowice.
17−19 XI Łódź: Międzynarodowa Konferencja Naukowa pt. „Spory
o państwo w dobie nowożytnej. Między racją stanu a partykularyzmem”. Organizatorzy: Instytut Historii UŁ, Zakład Historii
Nowożytnej Krajów Nadbałtyckich i Zakład Historii Powszechnej
Nowożytnej, PTH O/Łódź.
19 XI Poręba Wielka: „Gorce w latach wojny i okupacji 1939−1945”.
Organizatorzy: Gorczański Park Narodowy, Muzeum Armii
Krajowej, Muzeum Lotnictwa Polskiego, Instytut Krajobrazu
Politechniki Krakowskiej, PTH O/Nowy Targ.
1 XII Inowrocław: „Kujawy. Tradycja – Tożsamość – Świadomość”.
Organizator: PTH O/Inowrocław.
3 XII Aleksandrów Kujawski: „Dziedzictwo kulturowe – wspomnień odświeżanie”. Organizator: PTH O/Inowrocław.
5 XII Kraków: sesja poświęcona pamięci prof. Mirosława Francicia
z okazji pierwszej rocznicy śmierci. Organizator: PTH O/Kraków.
9 XII Nowy Sącz: Sesja edukacyjno-historyczna nt. „350. rocznica
wyzwolenia miasta Nowego Sącza spod najazdu szwedzkiego”.
Organizatorzy: II LO im. M. Konopnickiej w Nowym Sączu, PTH
O/Nowy Sącz.
13 XII Kraków: „Historia – pamięć – przyszłość”. Organizatorzy:
Małopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Związek Sybiraków, PTH O/Kraków.
32
Polskie Towarzystwo Historyczne
w latach 1994–2005
Rok
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2799
3069
2832
2846
2935
2876
3010
3038
3043
3175
3332
3371
Ilość oddziałów
31
34
36
36
36
36
33
34
36
38
40
40
Konferencje,
sesje naukowe
37
42
33
25
42
22
44
23
21
23
27
50
Zebrania i
prelekcje
178
228
284
225
271
215
203
167
170
259
255
237
Publikacje
27
35
27
32
37
21
36
31
39
28
31
47
Ilość członków
Oddziały Polskiego Towarzystwa Historycznego
w liczbach w 2005 roku
Lp.
Oddział
Liczba
członków
Zebrania
Zarz./Prez.
Konferencje
Odczyty
Ostatnie
wybory
Sekcje/
Komisje
Publikacje
Oddziału
Spraw.
merytor.
1
Białystok
139
8
1+1
2004
1
Biul. HP+9
+
2
Bydgoszcz
37
2
1+6
2005
1
–
+
3
Ciechanów
51
2+3
1+6
2003
2
1
+
4
Cieszyn
35
6
3+2
2003
3
Pam.C+3
+
5
Czerwińsk
31
2
0+3
2003
–
–
+
6
Częstochowa
85
3
0+4
2005
1
–
+
7
Elbląg
42
4
0+0
2004
–
–
+
8
Gdańsk
113
4
0+3
2005
3
–
+
9
Gorzów Wlkp.
20
3
1+2
2003
–
–
+
10
Grudziądz
30
2
0+1
2005
–
R. Grudz.
+
11
Inowrocław
101
6
2+1
2005
–
ZKuj.+2
+
12
Kalisz
122
8+4
2+11
2005
2
2 RKal.+1
+
13
Katowice
67
4+2
1+8
2005
–
2
+
14
Kielce
86
2
0
2003
2
1
+
15
Kłodzko
22
6
0+2
2004
–
–
+
33
Lp.
Oddział
Liczba
członków
Zebrania
Zarz./Prez.
Konferencje
Odczyty
Ostatnie
wybory
Sekcje/
Komisje
Publikacje
Oddziału
Spraw.
merytor.
16
Kraków
191
8
3+3
2004
5
1
+
17
Lublin
118
4+7
0+5
2006
–
–
+
18
Łódź
245
2+4
4+16
2003
1
RŁódz.+2
+
19
Nowy Sącz
30
5
2+2
2004
–
2 RSąd.
+
20
Nowy Targ
39
7
5+4
2004
2
2
+
21
Olsztyn
160
5+2
4+8
2004
1
Mrąg.SH
+
22
Opole
71
4
7+4
2005
2
1
+
23
Ostrołęka
28
1
1+5
2003
–
1
+
24
Pionki
64
0
0+2
2002
–
–
+
25
Poznań
138
5
0+4
2003
–
–
+
26
Przemyśl
117
1+2
1+3
2003
–
2
+
27
Pułtusk
25
2
0+9
2002
–
–
+
28
Radom
42
2+2
–
2003
–
–
+
29
Rzeszów
30
2
0+5
2003
–
2
+
30
Słupsk
68
7
0+5
2005
–
–
+
31
Starachowice
25
2
0+10
2004
–
–
+
32
Szczecin
50
5
1+8
2004
–
–
+
33
Szczecinek
27
2+7
0+5
2005
–
–
+
34
Tarnów
22
1
0
2006
4
1
+
35
Toruń
150
–
0+8
2003
–
–
+
36
Warszawa
364
10
4+71
2005
6
Prz.H+2
+
37
Włocławek
40
4
0+5
2005
–
ZKuj.
+
38
Wrocław
230
3
0+4
2003
2
ŚKHS
+
39
Zamość
42
4
4+2
2004
1
1
+
40
Zielona Góra
74
2
2+3
2003
2
2
+
Razem
3371
50+242
–
–
48+1 ZG
40
34
–
Z ¯YCIA ODDZIA£ÓW
Oddział PTH w Toruniu
Sprawozdanie z działalności Oddziału Toruńskiego
Polskiego Towarzystwa Historycznego w roku 2005 r.
W 2005 r. siedziba toruńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego mieściła się w budynku Instytutu Historii i Archiwistyki
na Placu Teatralnym 2. W składzie Zarządu zasiadali w tym czasie:
dr hab. Mariusz Wołos (prezes), dr Jarosław Kłaczkow (sekretarz),
prof. nadz. dr hab. Zofia Waszkiewicz, dr hab. Roman Łoś, dr Dorota
Michaluk, dr Piotr Oliński, dr Adam Szweda oraz mgr Joanna Wołos.
W dniu 31 grudnia 2005 r. toruński oddział PTH liczył 150 członków i posiadał jedno koło terenowe. Mieściło się ono w Golubiu-Dobrzyniu. Jego pracami kierowała na miejscu mgr Maria Starosta.
W 2005 r. oddział skoncentrował się głównie na organizowaniu
odczytów i prelekcji.
Pierwsze ze spotkań odbyło się w dniu 21 lutego 2005 r. Podczas niego dr Sławomir Cenckiewicz (oddział gdański IPN) wygłosił
referat: Oczami bezpieki. Szkice i materiały z dziejów aparatu bezpieczeństwa PRL. Spotkanie połączone było z promocją książki dr Sławomira Cenckiewcza, która poświęcona była wspomnianej tematyce.
Zebranie wywołało znaczny oddźwięk w lokalnej prasie.
Miesiąc później odbył się odczyt mgr Macieja Ptaszyńskiego
(doktoranta Uniwersytetu w Greifswaldzie) na temat wdów po pastorach na Pomorzu w XVI i XVII wieku.
Na początku kwietnia swój plon badań przedstawił prof. dr hab.
Eduard Kulpin (Rosyjska Akademia Nauk, Instytut Wschodoznawstwa).
Tematem jego wystąpienia stał się system wartości Rosjan i jego ewolucja od czasów Piotra I do współczesności.
W tym samym miesiącu z prelekcją wystąpił mgr Witold
Garbaczewski (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy) z
tematem Ikonografia judaistyczna na stemplach brakteatów piastowskich (druga połowa XII wieku).
35
Jako pierwsza po wakacyjnej, wystąpiła w dniu 17 października
2005 r., dr Hanna Węgrzynek (Żydowski Instytut Historyczny).
Tematem jej wystąpienia była kwestia stosunku Kościoła katolickiego
do ludności żydowskiej w Polsce od XVI do XVIII wieku. Autorka
zajęła się tutaj prawdami i mitami jakie narosły wokół tej sprawy.
W dniu 25 listopada 2005 r. swój referat przedstawił prof. dr hab.
Władysław Duczko (Uppsala/Pułtusk). W swoim wystąpieniu skoncentrował się on na obecności Wikingów w Europie Wschodniej
w latach 750–1000.
Trzy dni później odbyło się kolejne posiedzenie PTH, podczas którego dr Wojciech Sławiński (KUL) zaprezentował wyniki swych badań
na temat: Inwigilacja Kościołów mniejszościowych na terenie województwa pomorskiego (bydgoskiego) w latach 1945–1956. Tuż przed świętami, 19 grudnia odbyła się natomiast prelekcja dr hab. n. med. Lecha
Bieganowskiego (Collegium Medicum UMK) na temat historii okularów na podstawie ikonografii.
Inną formą działalności oddziału toruńskiego PTH był współudział w Olimpiadzie Historycznej. Ponadto oddział kontynuował
organizację konkursu regionalnego zatytułowanego Toruń – Polska
– Świat.
Jarosław Kłaczkow
Oddział PTH w Olsztynie
Centrum Nauk Humanistycznych w Kortowie.
36
Olsztyński Oddział PTH przygotowuje się sukcesywnie do XVIII
Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich. W związku z tym, iż
obrady będą odbywać się w budynkach Uniwersytetu WarmińskoMazurskiego w Olsztynie przeniesiono – dzięki uprzejmości władz
Wydziału Humanistycznego oraz
dyrekcji Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych – siedzibę
oddziału do znajdującego się w miasteczku akademickim w Kortowie
nowego Centrum Nauk Humanistycznych (obiekt na zdjęciu).
Na początku 2006 r. powołano również zespół, który będzie zajmował się organizacją strony logistycznej Zjazdu w składzie: dr hab.
Norbert Kasparek oraz doktorzy: Sławomir Augusiewicz, Jan Gancewski,
Andrzej Korytko, Krzysztof Narojczyk, Andrzej Szmyt.
Z uwagi na przygotowywany Zjazd Oddział będzie opiekował się
stroną główną PTH, którą zarejestrowano pod adresem: www.pth.net.pl,
a która w założeniach ma być również forum dyskusyjnym na temat
zbliżającego się historycznego święta.
Jubileusz prof. Janusza Jasińskiego
Obok przygotowań do Zjazdu Oddział objął patronatem, obok dziewięciu innych instytucji, jubileusz 50-lecia działalności naukowej znanego i cenionego olsztyńskiego historyka, członka honorowego PTH
– prof. zw. dr. hab. Janusza Jasińskiego. Uroczystość, która odbyła się w
dniu 14 marca 2006 r. w Sali Kopernikowskiej olsztyńskiego zamku
zgromadziła liczne grono przyjaciół,
przedstawicieli nauki, sztuki, Kościoła i polityki. W jubileuszu uczestniczyli m.in. prezydent Olsztyna
Czesław Jerzy Małkowski oraz J. E.
Arcybiskup Metropolita Warmiński
dr Edmund Piszcz. Prof. Januszowi
Jasińskiemu, postaci-instytucji, autoNa jubileuszu prof. Janusza Jasińkiego przemarowi ponad 700 publikacji nauko- wia J. E. Arcybiskup Metropolita Warmiński
wych i popularnych, dotyczących dr Edmund Piszcz
szeroko rozumianych Prus Wschodnich, współzałożycielowi Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha
Kętrzyńskiego w Olsztynie, prezesowi Społecznego Komitetu Ratowania Dawnych Cmentarzy na Warmii i Mazurach oraz wieloletniemu
prezesowi Olsztyńskiego Oddziału PTH wręczono księgę pamiątkową
Nad Bałtykiem, Pregołą i Łyną XVI−XX wiek. Pięknie wydana księga,
pod redakcją prof. Zenony Rondomańskiej, zawiera 37 studiów, z których część została napisana przez członków Oddziału.
37
Podczas uroczystości padło wiele ciepłych słów pod adresem
prof. Janusza Jasińskiego. Podkreślano jego wierność prawdzie historycznej, rzetelność w działalności naukowej i uczciwość wobec źródeł historycznych, co szczególnie mocno zaakcentował abp Piszcz.
Natomiast prof. Stanisław Achremczyk, dyrektor Ośrodka Badań
Naukowych, podziękował jubilatowi za to, że budował humanistykę w
Olsztynie oraz był drogowskazem badań naukowych.
Zwieńczeniem uroczystości było wystąpienie prof. Janusza Jasińskiego, który wygłosił referat pt. Z Lubelszczyzny do Olsztyna, opowiadający o jego rodzinie, życiu oraz początkach pracy naukowej.
Andrzej Korytko
Oddział PTH w Nowym Sączu
Rocznik Sądecki
Próba zorganizowania w roku 1929 Oddziału PTH w Nowym Sączu
przez dr T. Mączyńskiego nie powiodła się, jednak przyniosła pozytywne rezultaty, bowiem jego działania zainspirowały sądeckie Koło
Towarzystwa Szkoły Ludowej, które dążyło do utworzenia ośrodka
badań naukowych nad przeszłością miasta. Wyniki prac tegoż
ośrodka miały być publikowane we własnym periodyku naukowym
o nazwie Rocznik Sądecki. Tytuł zaproponował dr T. Mączyński.
Dzięki pracy włożonej przez grono miłośników historii udało się w
roku 1939 wydać 1 tom Rocznika Sądeckiego. Wojna przerwała prace
nad kolejnymi tomami. Utracono w czasie jej trwania wiele zgromadzonych materiałów, a grono osób związanych z Rocznikiem uległo
rozproszeniu. Kolejny tom ukazał się dopiero w roku 1949, gdy po
zakończeniu działań wojennych sytuacja w kraju częściowo ustabilizowała się. Niestety tom ten został prawie w całości skonfiskowany
przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa. Nastąpiła wieloletnia przerwa w wydawaniu Rocznika. Sytuacja zmieniła się gdy powstał sądecki
Oddział PTH (1955). Pierwszy prezes Oddziału Kazimierz Golachowski był gorącym orędownikiem wznowienia wydawania Rocznika.
38
Przede wszystkim dzięki jego staraniom ukazał się w r. 1957 III tom, a
w latach następnych IV i V tom Rocznika Sądeckiego.
Kolejne tomy mimo napływu wielu ciekawych artykułów, ogromnego zaangażowania członków Oddziału PTH. jego kolejnych prezesów i zmieniających się Komitetów Redakcyjnych ukazywały się bardzo nieregularnie (t. VI – 1964; t. VII – 1966; t. VIII – 1967; t. IX – 1968;
t. X/XI – 1970; t. XII – 1971; t. XIII – 1972; t. XIV – 1973; t. XV/XVI – 1978;
t. XVII – 1982; t. XVIII – 1987; t. XIX – 1990; t. XX – 1992). Przyczyn takiego
stanu rzeczy było kilka brak było stałego źródła finansowania, w wielu przypadkach istniały poważne problemy ze zdobyciem papieru, oraz co wydaje się
być jedną z przyczyn istotniejszych, całość prac redakcyjnych i organizacyjnych wykonywana była społecznie, co przy największym nawet zaangażowaniu nie przynosiło najlepszych rezultatów. Dopiero w roku 1992 Urząd Miasta,
a obecnie Prezydent Nowego Sącza przejął w całości finansowanie, a etatowy
sekretarz redakcji mgr Mieczysław Smoleń wraz z Komitetem Redakcyjnym
kierowanym przez prof. dr hab. Feliksa Kiryka dokłada wszelkich starań,
by Rocznik ukazywał się regularnie. Mimo różnego rodzaju trudności
Rocznik Sądecki pozostał wydawnictwem ambitnym, chętnie czytanym
przez miłośników Sądecczyzny. Zgodnie z intencją jego twórcy dr Tadeusza
Mączyńskiego zachował charakter naukowy. Publikują w nim swoje artykuły członkowie PTH. a także ci którzy zajmują się badaniem dziejów tego
bogatego w tradycję i historię regionu.
Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Sączu
Inicjatorem powołania do życia instytutu badającego dzieje Sądecczyzny był dr Tadeusz Mączyński. Próbę zorganizowania Oddziału
Winieta broszurki wydanej z okazji 50-lecia Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Sączu.
39
PTH podjął już w 1929 roku. Niestety nie powiodła się ona, mimo
iż w Nowym Sączu było wiele osób zainteresowanych dziejami własnego miasta. Do założenia Oddziału PTH doszło dopiero 2 maja 1955
roku. Główny inicjator powołania do życia Oddziału dr T. Mączyński
zmarł 20 września tegoż roku, a więc doczekał się częściowej realizacji
swoich planów… Początkowo siedzibą Oddziału były pomieszczenia
Powiatowego Archiwum Państwowego przy ulicy Pijarskiej, w latach
1970−1975 Biblioteki Miejskiej przy ul. Franciszkańskiej, a od roku
1975 Oddział wynajmował mały lokal przy ulicy Dunajewskiego 7, służący głównie za magazyn książek i dokumentów. Zebrania Zarządu ze
odbywały się w sali biblioteki, a po 1975 roku głównie w pomieszczeniach Muzeum Okręgowego. Sytuacja zmieniła się w roku 1978, kiedy
to powstałej Stacji Naukowej PTH
Prezydent Miasta przydzielił lokal
przy ulicy Jagiellońskiej 30. Prócz
Stacji pomieszczenia te były użytkowane przez Oddział PTH, redakcję Rocznika Sądeckiego, oraz stale
powiększająca swe zbiory biblioteka.
Lokalem tym cieszył się Oddział do
Ulotka wydana z okazji 50-lecia Oddziału
roku 1992, kiedy to przestała istnieć
Polskiego Towarzystwa Historycznego w
Stacja Naukowa, a lokal został przeNowym Sączu.
jęty przez Miejski Ośrodek Kultury.
Zgromadzone dokumenty i bogaty
księgozbiór częściowo znalazły miejsce w Archiwum Państwowym, a
częściowo uległy rozproszeniu. Aktualnie Oddział korzysta z uprzejmości
Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas
Christiana” gdzie członkowie PTH
mogą się spotykać.
PTH nigdy nie było organizacją
Pocztówka wydana z okazji 50-lecia masową i tak w 1959 r. Oddział sądeOddziału Polskiego Towarzystwa Histo- cki liczył 78 członków, w 1975 posiadał
rycznego w Nowym Sączu.
nadal taką samą liczbę osób. Najwięcej
40
członków było w roku 1974 i 1980, bo aż po 96, obecnie liczba ta spadła
do 37 osób. Ogółem w minionym pięćdziesięcioleciu do Oddziału PTH
w Nowym Sączu należało ponad 260 osób. Działały także zakładane z
inicjatywy Oddziału koła PTH w Szczyrzycu (1960−1962), Limanowej
(1960−1966), Grybowie (1960−1974), Piwnicznej (1966−1973), Muszynie
(1967−1976), Starym Sączu (1973−1976), Gorlicach (1976−1978) i koła
szkolne przy II Liceum Ogólnokształcącym, Technikum Samochodowym i Zasadniczej Szkole Odzieżowej.
Głównymi zadaniami Oddziału było zrzeszanie osób zajmujących
się badaniami dziejów naszego regionu, gromadzenie materiałów historycznych, wygłaszanie pogadanek i odczytów propagujących historię
Sądecczyzny, a przede wszystkim umożliwienie rozwijania zainteresowań dziejami przeszłości regionu.
Już w rok po powstaniu przystąpiono do wygłaszania odczytów
i gromadzenia materiałów historycznych. Powołano do życia nie istniejące obecnie sekcje: Ochrony Zabytków, Fotograficzną i Słownika
Biograficznego. Członkowie Oddziału oprowadzali po mieście większe
grupy turystów. Oddział rozpoczął zbieranie afiszy, odezw, czasopism
lokalnych itp. Podejmowano się także działań o szerszym zasięgu. Od
17−19 września 1965 r. trwała zorganizowana przez ZG PTH Konferencja Regionalna, poświęcona przeszłości historycznej Sądecczyzny.
Była ona dużym wydarzeniem w mieście a uczestniczyło w niej 90
osób miejscowych w tym członkowie Oddziału, i zaproszeni goście
z miasta i powiatu, oraz delegacje z NRD (Deutsche Historiker Gesellschaft), Węgier (Magyar Tortenelmi Tarsulat), Instytutu Historii PAN,
Wojskowego Instytutu Historycznego, Instytutu Socjologii i Filozofii PAN, Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Uniwersytetów:
Warszawskiego, Jagiellońskiego, Toruńskiego, KUL-u i innych ośrodków akademickich, a także przedstawiciele Oddziałów PTH z Kalisza,
Łodzi, Katowic, Krakowa, Przemyśla, Radomia, Sandomierza, Torunia
i Warszawy. Konferencjąinteresowała się także prasa.
W październiku 1980 roku przy dużym zaangażowaniu ówczesnego prezesa oddziału dr Kazimierza Zająca, przy współpracy Zarządu
Wojewódzkiego TWP zorganizowana została sesja popularnonaukowa
z okazji 500-lecia śmierci Jana Długosza. Uczestniczyli w niej pracownicy
41
naukowi z Krakowa, oraz oczywiście nowosądeczanie, a szczególnie
nauczyciele i młodzież ILO im. Jana Długosza.
Oczywiście członkowie PTH uczestniczyli w przygotowywaniu
merytorycznym i organizacyjnym obchodów 700-lecia uzyskania przez
Nowy Sącz praw miejskich, które odbyły się w 1992 roku. Wielu z nich
zamieściło swe artykuły w wydanej z tej okazji 3-tomowej monografii
Nowego Sącza.
Jednym z ważniejszych przejawów działalności sądeckiego oddziału
PTH było i jest nadal uczestnictwo w wydawaniu Rocznika Sądeckiego,
w którym publikują wyniki swoich badań m.in. członkowie Oddziału.
Z Oddziałem integralnie związana była także działająca w latach
1978 do 1992 Stacja Naukowa PTH, której pracownicy byli członkami
PTHizajmowali się zagadnieniami zgodnymi z działalnością Oddziału.
W rym roku obchodzone jest 50-lecie powstania Oddziału PTH
w Nowym Sączu. Zmieniali się jego członkowie, odchodzili ludzie
bardzo zaangażowani w jego działalność, a jednak Oddział mimo
chwilowych kryzysów istnieje i w jego skład nadal wchodzą Ci którzy pokochali Nowy Sącz i jego historię, ludzie z dużym oddaniem
kontynuujący pracę swoich poprzedników. Nie sposób tu wymienić
wszystkich członków Oddziału, wymienię więc tylko jego prezesów, których indywidualność wpływała w znacznym stopniu na jego
działalność.
42
1955−1960/ 1960−1962/ 1962−1963
Kazimierz Golachowski (1886−1975)
1963−1966/ 1966−1968/ 1968−1970/
1970−1974/ 1974−1977
Ryszard Wolny (1930−1992)
1977−1980/ 1980−1982
Kazimierz Ząjąc (1911−1989)
1982−1985
Michał Zacłona
1985−1988
Wacław Kawiorski
1988−1991
Michał Zacłona
1991−1994/ 1994−1997
Tadeusz Duda
1997−2001
Stanisław Pazucha
2001−2004
Leszek Migrala
od 3 XII 2004
Leszek Zakrzewski
Stacja Naukowa PTH w Nowym Sączu
Powstanie Stacji Naukowej PTH, było nawiązaniem do idei Tadeusza
Mączyńskiego, dążącego do utworzenia w Nowym Sączu poważnego
ośrodka badań regionalnych. Niestety plan ten nie został zrealizowany
przed wybuchem II wojny światowej. Dopiero wiele lat po wojnie do
idei tej powrócili członkowie PTH, m. in. Kazimierz Zając, sprawujący
wówczas (1977−1982) funkcję prezesa Oddziału PTH, który działał w
porozumieniu z KW PZPR i Urzędem Miasta. Ideą tą zainteresował się
także prof. dr hab. Feliks Kiryk i prof. dr hab. Stanisław Płaza, którzy
znaleźli sojusznika w prezesie PTH prof. dr hab. Henryku Samsonowiczu, popierającemu rozwój stacji regionalnych.
Dzięki tym wspólnym wysiłkom 7 listopada 1978 roku Zarząd
Główny PTH podjął decyzję o utworzeniu stacji Naukowej w Nowym
Sączu, a Urząd Miasta przekazał na jej potrzeby lokal przy ul. Jagiellońskiej 30, w którym funkcjonowała ona, aż do likwidacji w 1992 roku.
Powołana została Rada Naukowa, której przewodniczącym został opiekun naukowy Stacji prof. dr hab. Stanisław Płaza (był nim do końca
istnienia Stacji), a w skład której wchodzili znani historycy z różnych
ośrodków naukowych. Zadaniem placówki tej było inicjowanie i prowadzenie prac naukowo-badawczych z historii regionalnej, publikowanie wyników prac naukowych we własnym zakresie oraz w odpowiednich wydawnictwach, m.in. w Roczniku Sądeckim, upowszechnianie
wiedzy historycznej ze szczególnym uwzględnieniem problematyki
regionalnej za pośrednictwem odczytów, sesji popularno-naukowych,
seminariów itp., współpraca z władzami, regionalnymi towarzystwami,
szkołami, organizacjami społecznymi i innymi instytucjami lub stowarzyszeniami oraz miejscowymi miłośnikami regionu zainteresowanymi badaniami nad historią regionu i jego współczesnością, utrzymywanie kontaktów z placówkami naukowymi w kraju, gromadzenie
źródeł historycznych i literatury a także ich udostępnianie. Niestety w
1990 roku działalność Stacji została zawieszona i mimo wielu interwencji argumenty za podtrzymaniem istnienia Stacji nie znalazły we władzach miejskich odpowiedniego wsparcia i zamiast zreorganizowania
ówczesne władze podjęły decyzję o zaprzestaniu finansowania ośrodka
badawczego, co oznaczało ostateczną likwidację działalności Stacji.
43
Kierownikami Stacji byli: od chwili jej powstania do roku 1983
funkcję tę pełnił społecznie dr Kazimierz Zając, a od tego roku do
chwili jej likwidacji już jako pracownik etatowy mgr Michał Zacłona.
Pracownikami Stacji byli: mgr Elżbieta Pławeckaf (1978−1980),
mgr Krzysztof Tymbarski (1978−1980), mgr Michał Zacłona (1980−1992),
mgr Piotr Sus (1980−1984), mgr Urszula Duda (1985−1992).
Urszula Duda, Maria Kruczek
Oddział PTH w Kościerzynie
Biuletyn Polskiego Towarzystwa Historycznego w 2005 r.,
informował
o
zamiarze
powołania oddziału PTH w
Kościerzynie. Miło jest nam
poinformować, że nasze plany
zostały zrealizowane. W dniu
25 marca 2006 r. odbyła się
konferencja popularnonaukowa i zebranie założycielskie
W prezydium wymienieni poniżej goście oraz członko- oddziału Polskiego Towarzywie nowo założonego oddziału PTH w Kościerzynie
stwa Historycznego w Kościerzynie. To ważne dla lokalnego środowiska historyczne wydarzenie uświetnił swą obecnością i wykładem Prezes Zarządu Głównego
PTH prof. Krzysztof Mikulski. Wykłady wygłosili również: prof. dr
hab. Anna Paner (UG w Gdańsku), dr hab. Stanisław Roszak (UMK w
Toruniu) i dr Jerzy Knyba z Kościerzyny.
Po konferencji zebrani wysłuchali wystąpienia Prezesa Zarządu Głównego PTH, który zachęcał do powołania oddziału i jego pracy dla dobra
historiografii, oraz wypowiedzi gospodarzy spotkania – mgr. Antoniego
Starka, prezesa Stowarzyszenia Oświatowców Polskich w Toruniu i mgr.
Rafała Słomińskiego, wicedyrektora I LO im. Józefa Wybickiego w
Kościerzynie, w budynku której to szkoły odbywało się spotkanie.
Następnie postanowiono o powołaniu oddziału Polskiego Towarzystwa
Historycznego w Kościerzynie i wyborze jego władz statutowych. Prezesem zarządu oddziału został wybrany mgr Rafał Słomiński.
44
Kierunki pracy oddziału zostały wyznaczone już podczas zebrania
założycielskiego. Zostały one doprecyzowane podczas dwóch zebrań
zarządu oraz przeprowadzonego w czerwcu walnego zebrania członków oddziału PTH. Najważniejsze z nich to:
prace członków PTH mające na celu powstawanie opracowań o historii Kościerzyny, zwłaszcza tych dotyczących jej losów w XX wieku,
podnoszenie poziomu edukacji historycznej, szczególnie wśród
młodzieży,
rozwój edukacji regionalnej,
gromadzenie materiałów (źródeł i opracowań) dokumentujących
dzieje naszej małej ojczyzny – Kaszub,
współpraca ze środowiskiem lokalnym mająca na celu rozwój
świadomości historycznej społeczeństwa,
integracja środowiska historycznego.
Członkowie oddziału aktywnie włączyli się do realizacji celów
Towarzystwa. Obecnie pracujemy nad opracowaniem problematyki
wysiedleń ludności ziemi kościerskiej w początkach II wojny światowej. Inwentaryzujemy też powstałe już, często rozproszone, opracowania o historii Kościerzyny. W planach są także inne działania, w tym
wydawnicze. Mamy nadzieję, że część z nich można będzie zaprezentować już w następnym numerze Biuletynu PTH.
Radością napawa nas fakt, że w roku 2006, ogłoszonym jako Rok
Kaszubski oraz jubileuszu 50-lecia Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego – na naszej kaszubskiej
ziemi powstał Odział Polskiego
Towarzystwa Historycznego.
Mamy nadzieję, że ta inicjatywa przyczyni się do rozwoju zarówno Towarzystwa,
jak i naszej małej ojczyzny
– Kaszub.
Rafał Słomiński,
Krzysztof Jażdżewski
Uczestnicy zebrania założycielskiego oddziału PTH
w Kościerzynie
45
O pożytkach płynących z edukacji regionalnej
Tekst referatu wygłoszonego na konferencji regionalnej w
Kościerzynie 25 marca 2006 r. z okazji powstania Oddziału Kaszubskiego PTH w Kościerzynie.
Wprowadzanie do edukacji treści bliskich uczniowi, treści regionalnych związane było od zawsze z próbą urzeczywistnienia zasady
poglądowości. Obok tej naturalnej, dydaktycznej konieczności odwołanie do najbliższego otoczenia geograficznego i historycznego wynikało także z koncepcji regionalizmu, które w różnych okresach z różną
mocą oddziaływały na politykę edukacyjną.
W 1925 r. Aleksander Patkowski założył czasopismo „Ziemia”, głoszące jako ideę przewodnią hasło aktywności regionów. W następnym
roku ukazał się „Program regionalizmu polskiego” obejmujący zagadnienia gospodarcze, kulturalne i edukacyjno-wychowawcze. Wskazywał on na potrzebę zaangażowania różnych środków oddziaływania
– literatury, teatru, muzyki, prasy, sztuki. Na łamach „Ziemi” Stanisław
Arnold wskazywał na wartości poznawcze pracy ze źródłami historycznymi z najbliższej okolicy i regionu. W kręgu tego pisma rodziły się
pomysły tworzenia regionalnych ognisk kultury oraz szkolnych zbiorów
etnograficznych. Po 123 latach niewoli w sposób naturalny na pierwszy plan wysunięto potrzebę integracji, uniformizacji i centralizacji
państwa. Stąd problematyka regionalna musiała zejść na plan dalszy.
Pojawiły się nawet obawy, że propagowanie zasad regionalizmu może
doprowadzić do dezintegracji terytorialnej (zwłaszcza na terenach
przygranicznych). Aleksander Patkowski odwoływał się w swych pracach do idei francuskiej ukazującej regionalizm jako element szerszej
wspólnoty państwowej i narodowej, element nie zagrażający integracji.
Wg jego ujęcia regionalizm „stoi na stanowisku jedności terytorialnej
państwa, nie domaga się bynajmniej praw odmiennych dla którejkolwiek części kraju”. Wzorce czerpał również z koncepcji Adama Mickiewicza. Wieszcz w liście do Joachima Lelewela nakreślił kręgi trzech
ojczyzn – pomimo wykreślenia państwa polskiego z mapy Europy:
„A tak gdzie się obrócisz, z każdej wydasz stopy,
Żeś znad Niemna, żeś Polak, mieszkaniec Europy”.
46
Największy krąg tworzyła kultura europejska, w której zawiera się
kultura polska. Na pierwszym miejscu poeta wymienił jednak obszar
najbliższy jego sercu – region, „małą ojczyznę”.
W 1934 r. postulaty środowisk regionalnych uzyskały sankcję
edukacyjną. „Program nauki w publicznych szkołach powszechnych”
zalecał wzbogacenie treści nauczania języka polskiego, historii, geografii i zajęć praktycznych o elementy regionalne:
na lekcjach historii położono nacisk na powiązanie wiadomości
z dziejami lokalnymi i regionalnymi, jako najbliższymi dziecku
na lekcjach geografii postulowano zastąpienie encyklopedyzmu metodami poszukującymi, budzącymi zainteresowanie. Przy czym tu treści
regionalne miały zostać wprowadzone po ogólnym kursie geografii
na lekcjach języka polskiego zrezygnowano z walki z gwarami
i dialektami (co maiło miejsce w programach z lat 20-tych), podkreślając że gwara nie jest językiem błędnym oraz że język polski
nie jest zupełnie jednolity, ważne stało się, aby nie wynosić jednej
gwary nad drugą
na lekcjach zajęć praktycznych oraz na plastyce wskazywano na
konieczność wykorzystania wartości środowiska regionalnego
i lokalnego.
W propagowaniu idei regionalnej w okresie międzywojennym istotną rolę odgrywały też towarzystwa – by podkreślić szczególne zasługi najważniejszych wymieńmy Towarzystwo Historyczne
(od 1886 jako Towarzystwo Historyczne, od 1924 r. jako PTH) oraz
Polskie Towarzystwo Krajoznawcze (od 1906).
Po II wojnie światowej problematyka regionalna rozwijała się nadal – w
ramach inicjatyw podejmowanych przez towarzystwa miłośników miast
lub regionów, a także w oddziałach PTH i Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Powstawały czasopisma naukowe i popularne, jak i monografie poświęcone historii i współczesności poszczególnych
obszarów historyczno-geograficznych. Treści regionalne trafiły też do programów szkolnych. Jednak z uwagi na pogłębiający się encyklopedyzm
nauczania niewiele z nich realizowano w czasie godzin lekcyjnych. Jak
pisze Danuta Konieczka-Śliwińska – Dziedziną najsilniej wpływająca,
obok aktywności towarzystw, na „przechowanie” idei regionalizmu w
okresie PRL-u były badania nad historią regionalną. Henryk Samsonowicz
47
w artykule podsumowującym dorobek historiografii regionalnej wskazał cztery przyczyny eksplozji tych badań:
1. dawały szansę na rozwój i działanie poza centralnymi projektami.
W których nie zawsze i nie wszyscy mogli uczestniczyć
2. umożliwiały realizację ambicji i aspiracji środowisk terenowych
3. opierały się na powszechnie dostępnych źródłach i opracowaniach
4. odpowiadały na wzrost zainteresowania historią lokalną i regionalną w okresie świąt i rocznic.
Prawdziwy renesans ruchu regionalnego rozpoczął się po 1989 r.,
kiedy to wiele samorządów zadbało o przygotowanie monografii własnego regionu, a także o symbole – herb, flagę, pieczęć.
Fenomen rozkwitu współczesnego regionalizmu w epoce ponowoczesnej wrocławski socjolog i kulturoznawca Stefan Bednarek łączy
z dwoma zjawiskami:
1. postępującą demokratyzacją wraz z jej reakcją na dotychczasową
omnipotencję centralistycznego państwa
2. rozwojem i globalizacją kultury masowej wraz z towarzyszącą jej
ucieczką w stronę lokalności.
V Kongres Towarzystw Kultury przyjął w 1994 r. „Kartę regionalizmu polskiego”, a rok później Ministerstwo Edukacji Narodowej
ogłosiło założenia programowe „Dziedzictwo kulturowe w regionie”,
podkreślając iż:
„Zasadniczym warunkiem zachowania własnej kultury i jej trwania jest przekaz dziedzictwa kulturowego. Winno ono być rozumiane
przede wszystkim w kategoriach historii, żywej tradycji (która nie
ma charakteru reliktowego i jest tworzona współcześnie), folkloru,
folkloryzmu oraz języka”. Ważnym zapisem w Karcie regionalizmu
był postulat włączenia edukacji regionalnej w ogólny system edukacji i wychowania. Uznano wówczas, iż programy nauczania powinny
szeroko uwzględniać tematykę regionalną. Prace nad wdrożeniem
postulatów trwały jednak blisko 5 lat.
Ostatecznie w 1999 r. pojawiła się w szkołach ścieżka edukacyjna –
Edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie” – na wszystkich etapach kształcenia (szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła średnia – w dalszej części przyjmuję analizę celów kształcenia w ujęciu
Danuty Konieczki-Śliwińskiej).
48
W szkole podstawowej celem edukacji regionalnej jest zapoznanie
ucznia z jego najbliższym otoczeniem (ze środowiskiem – rodzina,
społeczność lokalna), zapoznanie ze światem wartości rodzinnych,
lokalnych (jak jest).
W gimnazjum uczeń rozwija wiedzę z zakresu historii regionu
w powiązaniu z lokalnymi tradycjami i własnym otoczeniu (jak było
kiedyś).
W szkole średniej następuje powiązanie treści z historii i współczesności własnego regionu z dziejami innych regionów, Polski i Europy
(dlaczego tak jest, co można zrobić aby zmieniać przyszłość).
Realizacja programu ścieżek, które z definicji stanowią zestaw treści
i umiejętności o istotnym znaczeniu poznawczym i wychowawczym,
których realizacja może odbywać się w ramach nauczania przedmiotów lub w postaci odrębnych zajęć napotyka jednak na trudności.
W praktyce rzadko pojawiają się odrębne lekcje ścieżek edukacyjnych, brak koordynacji przez jednego nauczyciela czy brak korelacji
zajęć, wreszcie w gimnazjum i liceum przeładowanie programu utrudnia wprowadzanie dodatkowych treści ścieżek (w gimnazjum 8 ścieżek,
w liceum 7).
Mimo tych trudności ścieżka regionalna jest jedną z najpopularniejszych w szkole. Co więcej odbiciem zainteresowania środowiska
szkolnego są liczne propozycje metodyczne z zakresu edukacji regionalnej – np. program dla liceów z Ziemi Lubuskiej, ścieżki regionalnej dla Górnego Śląska i Małopolski (paradoksalnie granice regionów
nie odgrywają tu żadnego znaczenia – dwa ostatnie programy wydało
Stowarzyszenie Oświatowców Polskich w Toruniu).
Badania nad historią lokalną i regionalną nie są więc, jak twierdzą
niektórzy krytycy czy recenzenci podręczników historii „współczesną
formą agitacji na rzecz samorządów”, ale są autentycznym świadectwem tożsamości i zakorzenienia w świecie wartości bliskich. Dla
miłośników historii lokalnej stają się ponadto szansą bezpośredniego,
emocjonalnego kontaktu z przeszłością i co nie mniej ważne szansą
przeżycia prawdziwej przygody intelektualnej.
I na koniec mojego wystąpienia anegdota. W dobie przyspieszenia
informacyjnego, natłoku sygnałów dźwiękowych i obrazowych coraz
trudniej zatrzymać się i dostrzec rzeczy naprawdę interesujące. Trudno
49
zobaczyć rzeczy, których nie potrafimy nazwać. Ta prawda znalazła
odzwierciedlenie w anegdocie o dwóch przyjaciołach – historyku
sztuki i botaniku – spacerujących po mieście. Pierwszy z nich spytany czy zauważył szczególnie piękny trawnik obok mijanego kościoła
przytaknął bez przekonania. Po wyjaśnieniu biologa okazało się, iż
minęli kilkadziesiąt odmian trawy. Historyk zobaczył jedynie zieloną
płaszczyznę trawnika. Zrewanżował się koledze pytając czy ten z kolei
zauważył niezwykłą bryłę świątyni. Doczekał się jedynie skinienia
głowy i zachwytu nad ogromem kościoła. Po wyjaśnieniach okazało
się, iż fasada kryła w sobie wiele detali z epoki średniowiecza, renesansu i baroku. Kościół zaś odzwierciedlał zarówno wiele stylów architektonicznych, jak i indywidualizm kolejnych mistrzów.
Umiejętność dostrzegania rzeczy bliskich, ważnych i cennych jest
głównym zadaniem edukacji regionalnej. Bez niej człowiek będzie jak
bohaterowie anegdoty – historyk przed trawnikiem, a botanik przed
katedrą, nie potrafiący dostrzec czegoś co wykraczało poza ich wąską
specjalizację.
Stanisław Roszak
Oddział PTH w Kaliszu
50 lat działalności kaliskiego oddziału
Polskiego Towarzystwa Historycznego
Podjęte w latach pięćdziesiątych przygotowania do obchodów XVIII
wieków Kalisza zaktywizowały miejscowe środowisko badaczy regionu
i nauczycieli historii. W skład utworzonego wówczas społecznego
komitetu jubileuszowego weszła także przedwojenna nauczycielka
historii w Gimnazjum i Liceum im. Adama Asnyka, Aniela Wende.
Natychmiast zaangażowała się w inicjowanie badań regionalnych oraz
popularyzację dziejów miasta.
Ramy organizacyjne przedsięwzięciom kaliskich historyków nadał,
powstały w roku 1955, z inicjatywy Anieli Wende, kaliski Oddział
Polskiego Towarzystwa Historycznego. Z relacji córki Anieli Wende,
Agnieszki dowiedzieliśmy się, że o utworzenie oddziału kaliskiego
zabiegał ówczesny prezes Polskiego Towarzystwa Historycznego
50
prof. dr Stanisław Herbst. Przypomnijmy, że pierwszy zarząd ukształtował się następująco: prezesem została Aniela Wende, wiceprezesami – Marta Młynarska i Maria Stępniewska, sekretarzem – Roman
Matusiak i skarbnikiem – Janina Kliber. Aniela Wende była prezesem
oddziału przez 15 lat.
Jak przedstawiały się początki działalności obchodzącego dzisiaj
50-lecie oddziału kaliskiego PTH? Dr Władysław Gill, który w roku
1970 został drugim w dziejach oddziału prezesem tak napisał w tomie
VII „Rocznika Kaliskiego”: „Z uwagi na brak samodzielnych pracowników naukowych oddział ograniczył się początkowo do popularyzowania wiedzy historycznej, zbieraniu materiałów do dziejów regionu
kaliskiego oraz nawiązania kontaktów ze środowiskami uniwersyteckimi. W pierwszym roku działalności we współpracy z Towarzystwem Wiedzy Powszechnej, oddział zorganizował 6 odczytów, które
cieszyły się dużą frekwencją wśród społeczeństwa kaliskiego. Tematyka regionalna dotyczyła następujących prelekcji: „Kalisz średniowieczny w świetle ostatnich wykopalisk”, „Historia teatru kaliskiego”,
„Powiat kaliski w okresie potopu szwedzkiego”. Oprócz prelegentów
miejscowych odczyty wygłaszali profesorowie – Władysław Rusiński
z Poznania, Władysław Czapliński z Wrocławia, Henryk Samsonowicz
z Warszawy i Stanisław Kaszyński z Łodzi. Ponadto oddział wyodrębnił
sekcję do badań dziejów regionu, która rozpoczęła prace nad zbieraniem
materiałów w związku z przygotowywanymi obchodami 1800-lecia
Kalisza oraz przygotowała artykuł do opublikowania w periodyku
„Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza”. Już ta krótka
relacja wskazuje, że bardzo aktywnie działał oddział od początku istnienia. „W pracę tę Aniela Wende włożyła wiele wysiłku i serce, dzięki
czemu Oddział PTH w Kaliszu zyskał w Warszawie opinię aktywnego
i dobrze pracującego” – dodał w swej relacji dr Władysław Gill.
Jakkolwiek dr Andrzej Nowak związany od pierwszego tomu „Rocznika Kaliskiego”, najpierw jako sekretarz, gdy redaktorem naczelnym
był prof. Władysław Rusiński, a po rezygnacji profesora ze względu na
stan zdrowia, jako redaktor rocznika, w drugiej części naszego spotkania szerzej określi miejsce „Rocznika Kaliskiego” w działalności
oddziału, to jednak godzi się nawiązać do genezy.
W tym miejscu godzi się nawiązać do inicjatywy wydawniczej
51
oddziału i genezy „Rocznika Kaliskiego”. Powstanie „Rocznika Kaliskiego” związane było w głównej mierze z przygotowaniami do obchodów osiemnastu wieków grodu nad Prosną. Na ich kanwie ożyły zainteresowania dziejami miasta i regionu. Wtedy ukazało się trzytomowe
dzieło pod redakcją Aleksandra Gieysztora i Krzysztofa Dąbrowskiego
„Osiemnaście wieków Kalisza”. Oddżwięk społeczny tej ważnej publikacji zachęcił kaliskie środowisko kulturalne skupione głównie wokół
oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego do podjęcia starań
i utworzenia wydawnictwa trwałego. Już w roku 1964 przy wsparciu
ze strony wybitnych naukowców historyków – Aleksandra Gieysztora,
Krzysztofa Dąbrowskiego, Gerarda Labudy, Władysława Rusińskiego
i Anny Rynkowskiej podjęto energiczne działania i postanowiono
powołać do życia „Rocznik Kaliski”. W roku 2005 ukazał się już 30-ty
tom periodyku.
Lata 1973 do 1998 to czas 25 lat sprawowania funkcji prezesów
– najpierw przez Mariannę Wrotkowską, a następnie przez jej męża
dr. Henryka Wrotkowskiego. Były to lata bogate w wydarzenia na niwie
upowszechniania wiedzy o regionie. Do wydarzeń, które na trwałe
zapisały się w annałach kaliskiego oddziału PTH zaliczyć trzeba sesje
naukowe, podczas których prezentowano dorobek badaczy regionalistów. W związku z wydaniem XX tomu „Rocznika Kaliskiego” oddział
organizował sesję naukową na temat „Historia i historycy Kalisza”.
Celem interesującego spotkania było zobrazowanie stanu badań regionalnych, a także przedstawienie wkładu badawczego kilku zasłużonych dla dziejów miasta historyków – Adama Chodyńskiego, Alfonsa
Parczewskiego, Józefa Raciborskiego i Krzysztofa Dąbrowskiego. Dorobek naukowy profesora Władysława Rusińskiego w badaniach nad
dziejami regionu kaliskiego przedstawił na sesji dr Andrzej Nowak,
historyk z Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, od wielu lat związany
z redakcją „Rocznika Kaliskiego” jako sekretarz a po przejściu na emeryturę prof. Władysława Rusińskiego jako redaktor naczelny.
Podczas kolejnej sesji naukowej „Historycy Kalisza w XIX i na
początku XX wieku” zaprezentowano sylwetki badaczy regionu, po
części zapomnianych lub mało znanych – Janusza Staszewskiego,
Kazimierza Stefańskiego i Seweryna Tymienieckiego.
Oczkiem w głowie prezesostwa Wrotkowskich, zarządu tamtych
52
lat i zespołu redakcyjnego było wydawanie, w miarę systematycznie, kolejnych tomów „Rocznika Kaliskiego”. Te same cele przyświecają działaniom obecnemu zarządowi Oddziału PTH i komitetowi
redakcyjnemu.
Odejście w krótkim czasie małżonków Marianny i Henryka
Wrotkowskich zobowiązało uzupełniony o prezesa dr. Karola Pawlaka
zarząd i wybrany w grudniu 2001 roku nowy zarząd (prezes Tadeusz
Krokos) do kontynuowania działalności statutowej, sprawdzonych form
upowszechniania wiedzy historycznej. W latach 2001−2005 zorganizowano promocje kolejnych pięciu tomów „Rocznika Kaliskiego”, kilka
sesji popularnonaukowych, w tym poświeconym „Dziedzictwu przemysłowemu Kalisza i regionu” i „90. rocznicy spalenia Kalisza przez
Prusaków w sierpniu 1914 roku”. Przed konferencją o dziedzictwie
przemysłowym oddział PTH wydał publikację, w której zamieszczono
artykuły kilkunastu autorów z różnych środowisk naukowych, między
innymi z Warszawy, Poznania, Łodzi, Szczecina, Berlina i Koblencji,
Lund (Szwecja), Kalisza.
W ostatnich latach podjęto szereg działań, których celem było
upowszechnianie wiedzy historycznej w środowisku młodzieży szkolnej. Służyły temu cztery kolejne sesje młodych historyków, tematyczne
spotkania nauczycieli historii – członków zarządu oddziału PTH z uczniami szkół średnich Kalisza. W ostatnich latach, wspólnie z historykami i polonistami IV Liceum Ogólnokształcącego im. Ignacego Jana
Paderewskiego zorganizowano kilka sesji, których celem była popularyzacja najnowszej historii Polski i regionu. W roku 2002, wspólnie
z Zespołem Szkół im. Stanisława Mikołajczyka w Opatówku, Oddziałem Kaliskim Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego
im. Stanisława Graevego w Kaliszu pod patronatem wielkopolskiego
kuratora oświaty zainicjowano organizowanie Marszu Wolności
z okazji Narodowego Święta Niepodległości – 11 listopada. Pojawienie
się podczas manifestacji na kaliskim rynku kilkusetosobowej grupy
młodzieży, po odbytym konkursie historycznym i przemarszu historycznymi szlakami miasta, przyczyniło się niewątpliwie do wzbogacenia organizowanych przez władze miasta uroczystości w święto niepodległości. Podkreślić wypada w tym miejscu aspekty patriotycznego
i obywatelskiego wychowania młodzieży.
53
Zarząd Oddziału podjął wiele działań zmierzających do zachęcenia
nauczycieli historii, regionalistów i miłośników historii do uczestniczenia w dziele upowszechniania wiedzy historycznej. Efektem jest powstanie kół Polskiego Towarzystwa Historycznego w Jarocinie i Ostrowie
Wielkopolskim oraz koła archeologów w Kaliszu. Ilość osób przyjętych do końca roku 2005 wzrosła o ponad pięćdziesięciu członków.
Na 31 grudnia 2005 roku Oddział PTH w Kaliszu liczył 122 członków.
Jubileusz jest nie tylko okazją do spojrzenia wstecz na przebytą
drogę, do oceny naszego wkładu merytorycznego, intelektualnego,
badawczego, dydaktycznego i wychowawczego w realizację statutowych obowiązków przez członków naszego oddziału PTH. Ważne jest
potwierdzenie, że w ciągu 50 lat działań Towarzystwo dobrze zapisało
się na kartach historii grodu nad Prosną. Protektorat honorowy prezesa Polskiego Towarzystwa Historycznego prof. dr. hab. Krzysztofa
Mikulskiego, patronat honorowy – wojewody wielkopolskiego
Andrzeja Nowakowskiego i marszałka województwa wielkopolskiego
Stefana Mikołajczaka, przewodniczenie komitetowi honorowemu
przez prezydenta miasta dr. inż. Janusza Pęcherza, członkostwo w komitecie honorowym wielu zaproszonych osób związanych z naszym
oddziałem, tak liczny udział mieszkańców miasta, parlamentarzystów,
radnych Rady Miejskiej Kalisza, pracowników Urzędu Miejskiego,
przedstawicieli duchowieństwa, członków Polskiego Towarzystwa
Historycznego, wcześniejszych i dzisiejszych autorów artykułów publikowanych w kolejnych tomach „Rocznika Kaliskiego”, prezesów kaliskich stowarzyszeń kulturalno-oświatowych i kombatanckich, sponsorów i darczyńców, sympatyków naszego ruchu i przyjaciół dowodzą,
że Polskiego Towarzystwo Historyczne działające w naszym mieście
i regionie od 50 lat wypełniało swoją misję, której podstawowym celem
jest upowszechnianie wiedzy historycznej.
Z okazji 50-lecia działalności Oddział Polskiego Towarzystwa
Historycznego w Kaliszu wyróżniony został przez Zarząd Województwa Wielkopolskiego odznaką honorową „Za zasługi dla województwa wielkopolskiego”. Wicemarszałek województwa wielkopolskiego
Józef Racki udekorował czterech działaczy PTH oznaką honorową „Za
zasługi dla województwa wielkopolskiego”. Otrzymali je – Jan Janusz
Janczewski, Marek Kozłowski, Andrzej Nowak i Karol Pawlak.
54
W drugiej części jubileuszowego spotkania dokonano uroczystej
promocji XXX tomu „Rocznika Kaliskiego”. O jego zawartości jak
również o historii kaliskiego periodyku popularnonaukowego mówił
dr Andrzej Nowak, redaktor naczelny „Rocznika…”. Gościom i osobom zasłużonym dla PTH, w tym członkom o najdłuższym stażu,
wręczono dyplomy jubileuszowe.
Tadeusz Krokos
KSI¥¯KA ADRESOWA PTH
ZARZĄD GŁÓWNY
WARSZAWA 00-272, Rynek Starego Miasta 29/31, tel. 0-22/831 63 41; [email protected]
Prezes: prof. dr hab. Krzysztof Mikulski
UMK Toruń, tel. 0-56/6529959; 0/604519959; 0/601072752
Wiceprezesi:
prof. dr hab. Andrzej Chwalba – ds. kontaktów zagranicznych, UJ-Kraków
tel. 0-12/6359185; 0/506006503; e-mail: [email protected]
mgr Zofia T. Kozłowska ds. nauczania historii i kontaktów z nauczycielami, TMH-Warszawa,
tel. 0-22/8350661; 0/501194967
prof. dr hab. Jan Szymczak ds. organizacyjnych i kontaktów z oddziałami, UŁ-Łódź
tel. 0-42/6450908; 0/500702226; e-mail: [email protected]
prof. dr hab. Edward Włodarczyk ds. finansowych i kontaktów z instytucjami i organizacjami użyteczności
publicznej, USz.-Szczecin, tel. 0-91/8127926; 0/501149691;
e-mail: [email protected]
sekretarz generalny: prof. dr hab. Tadeusz Radzik, tel. 0-81/5339081; 0/696430831
zastępca sekretarza: dr Joanna Gierowska-Kałłaur, tel. 0-22/8454818; 0/600996777;
e-mail: [email protected]
skarbnik: mgr Jan Berger, tel. 0-22/6083263; e-mail: [email protected]
zastępca skarbnika: prof. nadzw. dr hab. Marian Drozdowski, tel. 0-59/8437161
Członkowie Prezydium:
prof. dr hab. Zbigniew Opacki, prof. dr hab. Tomasz Schramm,
prof. dr hab. Jacek Staszewski, prof. dr hab. Wojciech Wrzesiński
Komisja Rewizyjna
przewodniczący prof. dr hab. Krystyn Matwijowski; UWr.-Wrocław, tel. 0-71/3362942
55
ODDZIAŁY TERENOWE
BIAŁA PODLASKA* 21-500, ul. Warszawska 13
Dom Nauczyciela w Białej Podlaskiej
Prezes: dr Tomasz Demidowicz, tel. 0-57/3438200, w. 263
BIAŁYSTOK 15-420, Plac Uniwersytecki 1, tel. 0-85/7457443
Prezes: prof. nadzw. dr hab. Cezary Kuklo, tel. d. 0-85/7402254
BYDGOSZCZ 85-758, ul. Przemysłowa 34
Instytut Historii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, tel. 0-52/3259200
Prezes: prof. nadzw. dr hab. Zdzisław Biegański
CHEŁM* 22-100, ul. Lwowska 21
Wojewódzki Ośrodek Metodyczny, tel. 0-82/5642042
Prezes: mgr Stanisław Błaszczuk, tel. 0-82/5657338
CIECHANÓW 06-400, ul. Warszawska 61a
Muzeum Szlachty Mazowieckiej, tel. 0-23/6729458, fax 0-23/6725346
Prezes: mgr Jerzy Pełka, tel. 0-23/6738201; 0/604627196; e-mail: jerzy_peł[email protected]
CIESZYN 43-400, ul. Mennicza 46, tel. 0-33/8582201
Prezes: mgr Mariusz Makowski, tel. 0-33/8521130
CZERWIŃSK, Klasztor Księży Salezjanów, ul. Klasztorna 23
Prezes: mgr Maciej Jarosław Dąbrowa, e-mail: [email protected]
09-450 Wyszogród, ul. Zamieście 12, tel. 0-24/2311352; 0/604844859
CZĘSTOCHOWA 42-200, ul. Armii Krajowej 34a
Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie, pok. 107, tel. 0-34/3614114
Prezes: dr Robert Szwed, tel. 0-34/3226791; 0/502102298; e-mail: [email protected]
DZIAŁDOWO 13-320 Działdowo, ul. T. Czyżewskiego 9
Prezes: dr Dariusz Piotrowicz, tel. 0/502096959; e-mail: [email protected]
ELBLĄG 82-300, Bulwar Zygmunta Augusta 11
Muzeum w Elblągu, tel. 0-55/2327273, fax 0-55/2324317; e-mail: [email protected]
Prezes: mgr Wiesława Rynkiewicz-Domino, tel. 0-55/6427953
GARWOLIN 08-400, ul. Nadwodna 1
Garwoliński Ośrodek Kultury
Wiceprezes: dr Zbigniew Gnat-Wieteska
GDAŃSK-Oliwa 80-952, ul. Wita Stwosza 55
Instytut Historii UG, skr. poczt. 628, tel. sekr. 0-58/5529297
Prezes: prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Opacki, tel. 0-58/6296653
GORZÓW WIELKOPOLSKI 66-400, ul. Obotrycka 7
Klub Pioniera Miasta Gorzowa Wlkp.
Prezes: mgr Radosław Wróblewski, tel. 0-95/7290543
GRUDZIĄDZ 86-300, ul. Legionów 2/12
Centrum Kształcenia Ustawicznego, tel. 0-56/6420713-5
www.grudziadz.org.pl; www.grudziadz.net.pl
Prezes: mgr Marek Szajerka; tel. 0-56/4657364; 0/601071959;
e-mail: [email protected]
56
INOWROCŁAW 88-100, ul. J. Kilińskiego 16
Inowrocławski Dom Kultury
Prezes: dr Tomasz Łaszkiewicz, tel. 0-52/3533088
KALISZ 62-800, ul. Bankowa 1
adres do korespondencji: 62-800, ul. M. Konopnickiej 9-13/82
Prezes: mgr Tadeusz Krokos, tel. 0-62/7533893, 0/692774967
KATOWICE 40-025, ul. ks. J. Szafranka 9
Muzeum Historii Katowic, tel. 0-32/2562134
adres do korespondencji: Uniwersytet Śląski, Instytut Historii, 40-007 ul. Bankowa 11
Prezes: prof. dr hab. Antoni Barciak, tel. służb. 0-32/23592400, dom. 0-32/2505904
KIELCE 25-369, ul. S. Żeromskiego 5
Instytut Historii Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach, tel./fax 0-41/3497306
Prezes: dr Lidia Michalska-Bracha
KŁODZKO 57-300, ul. W. Łukasiewicza 4
Muzeum Ziemi Kłodzkiej, tel. 0-74/8673570, fax 0-74/8659665
Prezes: mgr Krystyna Oniszczuk-Awiżeń, tel. 0-74/8673570 lub 8671040
KONIN* 62-502, ul. Krokusowa 3/2
Prezes: dr Krzysztof Wereszczyński
KOŚCIERZYNA 83-400, ul. Krasickiego 2
I Liceum Ogólnokształcące, tel. 0-58/ 6863509
Prezes: mgr Rafał Słomiński
KRAKÓW 31-007, ul. Gołębia 13
Instytut Historii UJ, tel. 0-12/4221033
Prezes: prof. dr hab. Andrzej Chwalba, tel. 0-12/6359185; 0/506006503
LUBLIN 20-031, Pl. M. Curie-Skłodowskiej 4, Kolegium Humanistyczne UMCS,
tel. 0-81/5375847
Prezes: dr Bogusław Kasperek
tel. dom. 0-81/7502702, 0/506005050; e-mail: [email protected]
ŁÓDŹ 90-219, ul. A. Kamińskiego 27a
Instytut Historii UŁ, sekr. tel. 0-42/6356184
Prezes: prof. nadzw. dr hab. Alicja Szymczakowa, dom. 0-42/6450908; 0/500702227
tel. służb. 0-42/6356172; e-mail: [email protected]
OŁ PTH – e-mail: [email protected]; www.uni.lodz.pl/pthlodz/
NOWY SĄCZ 33-300, ul. Ks. Kard. Stefana Wyszyńskiego 3
Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”, tel./fax. 0-18/4438152;
e-mail: [email protected]
Prezes: mgr inż. Leszek Zakrzewski, tel. służb. 0-18/4440764; dom. 0-18/4421436
NOWY TARG 34-400, ul. Św. Doroty 55
Al. 1000-lecia 37, tel. 0-18/2648260; e-mail: [email protected]
Prezes: mgr Robert Kowalski
tel. służb. 0-18/2662505, dom. 0-18/2648260; e-mail: [email protected]
57
OLSZTYN 10-007, ul. Szrajbera 11, p. 321
Wydział Humanistyczny UWM w Olsztynie, tel./fax. 0-89/5351498
Prezes: dr Andrzej Korytko, tel. 0-89/5276090, 0/692243204
OPOLE 45-084, ul. Strzelców Bytomskich 2
Instytut Historii UO, tel./fax. 0-77/4545874, w. 148
Prezes: prof. nadzw. dr hab. Anna Pobóg-Lenartowicz
tel. 0-77/4573730; e-mail: [email protected]
OSTROŁĘKA 07-410, ul. Papiernicza 1
Szkoła Podstawowa nr 2, tel. 0-29/7666952
adres do korespondecji: ul. Hallera 5a/16
Prezes: mgr Elżbieta Nisiobęcka, tel. 0-29/7666569, 0/607189308
PIONKI 26-670, ul. Kolejowa 97
Urząd Miejski w Pionkach, tel. 0-48/3414100
Prezes: dr Marek Wierzbicki, tel. 0-48/3818648; 0/500225850
POZNAŃ 61-809, ul. Św. Marcin 78
Instytut Historii UAM, tel. 0-61/8294748
Prezes: prof. dr hab. Tomasz Schramm, tel. 0-61/8473674
PRZEMYŚL 37-700, ul. J. Lelewela 4
Archiwum Państwowe w Przemyślu, tel. 0-16/6703538 w. 10
Prezes: mgr Bogusław Bobusia, tel. 0-16/6784490, 0/601867784
PUŁTUSK 06-100, ul. J. Słowackiego 6
Pułtuska Biblioteka Publiczna im. J. Lelewela, tel. 0-23/6922151
Prezes: dr Tadeusz Kowalski, tel. 0-23/6922357
RADOM 26-600, ul. Rynek 1, tel. 0-48/3405100
Prezes: dr Grażyna Łuszkiewicz-Dzierżawska
RZESZÓW 35-959, ul. Bożnicza 2
Archiwum Państwowe w Rzeszowie, tel. 0-17/8532670
Prezes: dr Jan Basta, tel. 0-17/2291741
SANDOMIERZ 27-600 Sandomierz, ul. Różana 7,
Prezes: dr Robert Kotowski, tel. 0/501332224
SANOK 38-500, ul. Lenartowicza 2
Miejska Biblioteka Publiczna, tel. 0-13/4645750
Prezes: dr Karol Lipelt, tel. 0-13/4623404; e-mail: [email protected]
SŁUPSK 76-200, ul. Arciszewskiego 22a
Instytut Historii Pomorskiej Akademii Pedagogicznej, tel. 0-59/8400611; 0-59/8405324
Prezes: dr Tomasz Katafiasz, tel. 0-59/8440433
STARACHOWICE 27-200, ul. Szkolna 12
II Liceum Ogólnokształcące im. S. Staszica, tel. 0-47/746062
Prezes: mgr Tadeusz Szczepański, tel. 0-41/2715357
58
SZCZECIN 71-017, ul. Krakowska 71-79
Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych USz.; tel. 0-91/4443300, fax. 0-91/4443301
Prezes: prof. dr hab. Edward Włodarczyk, 0/501149691
e-mail: [email protected]
SZCZECINEK 78-400, ul. Księżnej Elżbiety 6
Muzeum Regionalne w Szczecinku, tel. 0-94/3740977
e-mail: [email protected]
Prezes: mgr Joanna Powałka, tel. 0-94/3740197
TARNÓW 33-100, ul. Rynek 21
Muzeum Okręgowe w Tarnowie, tel. 0-14/6212149
Zespół Szkół Mechaniczno-Elektrycznych, ul. J. Szujskiego 13, tel. 0-14/6216184
Prezes: dr Stanisław Potępa, tel. 0-14/6212149
TORUŃ 87-100, Plac Teatralny 2a
Instytut Historii i Archiwistyki UMK, tel. 0-56/6113730-31
e-mail: [email protected]; [email protected]
Prezes: dr hab. Mariusz Wołos, tel. 0-56/6485586
WARSZAWA 00-272, Rynek Starego Miasta 29/31, p. 27
Towarzystwo Miłośników Historii, tel. 0-22/8316314
Prezes: prof. dr hab. Andrzej Rachuba, tel. 0-22/8443606; 0/501080695
WŁOCŁAWEK 87-800, Plac Wolności 20
Włocławskie Towarzystwo Naukowe
e-mail: [email protected]; www.pthwloclawek.prv.pl
Prezes: dr Tomasz Dziki, tel. 0-608607583
adres do korespondencji: Włocławek 87-800, ul. Fredry 6/125
WŁODAWA 22-200, ul. Przechodnia 17
Młodzieżowy Dom Kultury; tel. 0-82/5726531, fax 0-82/5726532,
e-mail: [email protected]
Prezes Zarządu Tymczasowego: mgr Leszek Popik
WROCŁAW 50-139, ul. Szewska 49
Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii
Instytut Historyczny UWr., tel. 0-71/3752541
Prezes: prof. nadzw. dr hab. Elżbieta Kościk, tel. służb. 0-71/3752534, dom. 3515356
ZAMOŚĆ 22-400, ul. Lwowska 19
Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, tel. 0-84/6384396, fax 0-84/6393020
Prezes: mgr Bogdan Leszczuk, zam. 22-500 Hrubieszów, ul. Polna 36 m. 7, tel. 0-84/6963776
ZIELONA GÓRA 65-762, Al. Wojska Polskiego 69, tel. 0-68/3283272
Prezes: prof. nadzw. dr hab. Dariusz Dolański, tel. 0-68/4541037
59
OLIMPI A DA
HISTORYCZNA
KOMITET G³ÓWNY
Plac Teatralny 2a, 87-100 Toruń
tel. (0-56) 622 62 06, fax. (0-56) 622 28 44
www.olimpiada.historyczna.prv.pl
e-mail: [email protected]
Przewodniczący: prof. dr hab. Jacek Staszewski
Sekretarz naukowy: dr hab. Stanisław Roszak
Kierownik organizacyjny: mgr Alicja Tomaszewska
Księgowa: Aniela Krawczyk
60
SPRAWOZDANIE Z PRZEBIEGU
XXXII OLIMPIADY HISTORYCZNEJ
Zgodnie z terminarzem do dnia 30 września szkoły i uczniowie zostali
zapoznani z założeniami 32 Olimpiady Historycznej. W dniach 20−21
października przeprowadzono w całym kraju eliminacji I stopnia, składające się z dwóch etapów – pisemnego i ustnego. W etapie pisemnym
uczniowie przygotowywali pracę na jeden z siedmiu tematów odpowiadających następującym specjalnościom: archeologia, historia starożytna, średniowiecze, historia nowożytna, historia XIX wieku, historia
najnowsza oraz historia regionu. Tematy przygotowane zostały przez
komitety okręgowe. Do eliminacji przystąpiło 3957 uczniów (największa liczba w województwie podkarpackim – 466 i pomorskim – 450).
Drugi etap został przeprowadzony w dniach 10−12 stycznia
(w kilku przypadkach z uwagi na potrzebę skompletowania pełnego
składu komisji – termin eliminacji ustnych przesunięto o kilka dni).
Do II etapu zakwalifikowano 1527 uczestników. Komitet Główny OH
przygotował zestaw 6 tematów prac pisemnych:
1. Najstarsze budowle sakralne na ziemiach polskich
2. Egipt starożytny – społeczeństwo i kultura (od powstania Starego
Państwa do podboju perskiego)
3. Zakony w średniowiecznej Europie
4. Polityczna i ustrojowa rola konfederacji w Rzeczypospolitej doby
nowożytnej
5. Wojna krymska i jej skutki
6. Rządy autorytarne w Europie w okresie dwudziestolecia międzywojennego
W czasie etapu ustnego uczniowie odpowiadali na 2 pytania:
z zakresu wybranej specjalności
oraz deklarowanych lektur oraz
z zakresu podstawy programowej (zakres rozszerzony – historia
dla szkół ponadgimnazjalnych).
Ogłoszenie wyników XXXII Olimpiady Historycznej
61
Zgodnie z regulaminem Komitety Okręgowe OH wytypowały do eliminacji centralnych uczniów, którzy uzyskali co najmniej 78 punktów (w tym min. ocenę dobrą z pracy pisemnej). Komitet Główny po
przeprowadzeniu analizy porównawczej wszystkich nadesłanych prac
(220 prac) ustalił ranking uczniów, którzy w skali całego kraju uzyskali najlepsze rezultaty. Do eliminacji centralnych zakwalifikowano
ostateczne 129 uczniów. W czasie eliminacji okręgowych przeprowadzono I etap konkursu Parlamentaryzm w Polsce (współorganizowanego z Biurem Informacyjnym Kancelarii Sejmu).
Finał odbył się w dniach 1−3 kwietnia 2006 r. w Gdańsku-Jelitkowie.
Zawody centralne przeprowadzono w trzech etapach – eliminacje
pisemne, analiza tekstu źródłowego, eliminacje ustne, obejmujące
pytania z zakresu wybranej przez ucznia specjalności. Na posiedzeniu w dniu 31 marca Komitet Główny OH ustalił zestaw 6 tematów
prac pisemnych oraz 4 tematy dla uczestników konkursu Parlamentaryzm w Polsce:
Olimpiada Historyczna:
1. Starożytne ludy i kultury na południowym brzegu Bałtyku
w pierwszej połowie I tysiąclecia naszej ery.
2. Ateny od V wieku do I wieku p.n.e.: od mocarstwa do miasta hellenistycznego.
3. Piastowie wobec stolicy apostolskiej: sprawy polityczne i kościelne.
4. Wielka Wojna Północna i „nowy ład” w Europie środkowowschodniej.
5. Wielkie konferencje europejskie XIX wieku. Próby porządkowania
Europy i świata.
6. Społeczno-polityczne następstwa przewrotu majowego.
Konkurs Parlamentaryzm w Polsce:
1. Sejm dawnej Polski a Zgromadzenia Stanowe w Europie. Podobieństwa i różnice.
2. Formy reprezentacji parlamentarnej społeczeństwa polskiego w
dobie porozbiorowej.
3. Miejsce parlamentu w systemie organów państwowych Polski od
1919 r. (regulacje prawne a praktyka ustrojowa).
62
4. Parlamentaryzm międzywojenny w Europie w państwach demokratycznych.
Dokonano również wyboru tekstów źródłowych dla poszczególnych epok oraz dokonano podziału na komisje przedmiotowe.
Po przeprowadzeniu 3 etapów eliminacji centralnych Komitet
Główny na posiedzeniu w dniu 3 kwietnia podjął decyzje o przyznaniu statusu laureata uczestnikom, którzy uzyskali co najmniej 74
punkty. Status taki uzyskało 31 osób (szczegółowy wykaz w załączniku). W czasie eliminacji centralnych rozegrano finał konkursu parlamentarnego. W wyniku decyzji Komitetu Głównego status laureata
konkursu uzyskało 12 osób.
W ramach 32 Olimpiady
Historycznej komitety okręgowe organizowały spotkania
z nauczycielami w celu zapoznania z zasadami i regulaminem 32 OH i konkursem
Parlamentaryzm w Polsce.
Sekretarze Komitetów Okręgowych przygotowali cykl referatów dla uczniów biorących
udział w 32 edycji oraz spotkania i warsztaty dla nauczycieli Zakończenie XXXII Olimpiady Historycznej, przeopiekunów w trakcie elimina- wodniczący prof Jacek Staszewski oraz sekretarz
cji okręgowych. Wydawnictwo dr hab. Stanisław Roszak
Edukacyjne Operon ufundowało nagrody dla nauczycieli zaangażowanych w szerzenie idei olimpijskiej i parlamentarnej. Nagrodę za rok 2006
otrzymali mgr Agata Smoleń z Opola oraz mgr Tadeusz Ochenduszko
z Rzeszowa. Zasady i regulamin Olimpiady oraz konkursu Parlamentaryzm w Polsce przekazywali nauczycielom edukatorzy
Ogólnopolskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli przy Stowarzyszenia Oświatowców Polskich w Toruniu.
Uwagi do dyskusji:
W trakcie eliminacji okręgowych i centralnych członkowie komitetów okręgowych i komitetu głównego Olimpiady Historycznej
63
podkreślali, iż zmiany jakie dokonały się w systemie edukacyjnym (zwłaszcza w związku z wprowadzeniem egzaminów
zewnętrznych) miały poważny wpływ na przygotowanie uczestników Olimpiady. Zauważalny jest spadek umiejętności przekazywania wiedzy, konstruowania szerszej wypowiedzi podczas
eliminacji ustnych, czy konstruowania większej formy pisemnej.
Uczniowie mają kłopoty z doborem lektur – wybierając niekiedy
prace popularne lub traktując podręczniki i syntezy jako lektury.
Przy dużej wiedzy szczegółowej uwidacznia się niekiedy brak
umiejętności analizy, formułowania własnych opinii czy ocen.
Zauważalny staje się brak szerszej perspektywy humanistycznej
w przygotowaniach do olimpiady, co być może wpływa na traktowanie lektur jedynie jako źródła wiedzy, a nie źródła przemyśleń, refleksji czy koncepcji historycznych.
Być może jedną z przyczyn takiej dysproporcji między wiedzą
a umiejętnościami jest sposób przygotowania do „nowej matury”
lub egzaminów kompetencyjnych na wydziały prawa i administracji, stosunki międzynarodowe czy politologię. W przypadku
Olimpiady ciągle bardziej istotne od „technicznej” sprawności
i tempa przeprowadzania egzaminów jest danie szansy na pełną
wypowiedź i swobodną konstrukcję pracy pisemnej, co pozwala
uczniom zaprezentować samodzielność sądów, inwencję twórczą,
a nie tylko stopień pamięciowego opanowania materiału.
Podobnie jak w latach poprzednich pojawiły się postulaty zmiany
formuły Olimpiady. Zmierzają one do wprowadzenia testowej formuły egzaminu, co ułatwiłoby sprawdzenie dużej liczby testów w
krótkim czasie. Zarówno komitety okręgowe, jak i komitet główny
postanowiły kontynuować tradycyjna formułę – egzaminu dwustopniowego, co pozwala na wyłonienie uczniów szczególnie uzdolnionych, a zarazem na wyróżnienie najbardziej kreatywnych wypracowań i wypowiedzi. Olimpiada nie powinna powielać formuły
„nowej matury”, lecz wykraczając poza standardowe umiejętności
szkolne skłaniać do głębszej refleksji i samodzielności poglądów.
Podobnie jak w latach poprzednich pojawił się problem zasadności
analizy porównawczej prac z etapu szkolnego prowadzonej przez
jurorów komitetów okręgowych oraz dla etapu okręgowego przez
64
jurorów wyznaczonych przez komitet główny. Różny poziom
prac nadsyłanych z poszczególnych szkół (także ich liczba) skłaniają do kontynuowania analizy porównawczej. Dzięki niej specjalista z danej dziedziny historii może ujednolicić kryteria, oceniając wszystkie typowane przez okręgi prace wg jednej miary.
W ocenie jurorów, którzy dokonują porównania wszystkich prac z
danej specjalności – także oceny wystawiane przez komitety okręgowe różnią się niekiedy w sposób zasadniczy. Przy braku analizy
porównawczej istniałaby groźba wyeliminowania uczniów z tych
okręgów, gdzie wskutek wyższego poziomu uczestników, bądź
większej surowości komisji stawiano oceny niższe, od „średniej” w
pozostałych okręgach. Powoduje to, iż niektórzy z wytypowanych
przez okręgi kandydatów nie otrzymują kwalifikacji do finału.
Zakwalifikowani zostają natomiast kandydaci, którzy w swoich
okręgach otrzymali niższe noty, ale w skali kraju (na tle innych
okręgów) ich prace oceniono jako wyróżniające.
W trakcie 32 edycji Olimpiady Historycznej pojawił się problem
wzrostu postawy roszczeniowej na każdym etapie eliminacji, podkreślany przez wielu sekretarzy okręgowych, ale i członków komisji.
Problem ten nie dotyczy tylko Olimpiady Historycznej, ale również
innych olimpiad i konkursów. Nie dotyczy też wyłącznie uczniów,
ale w większym stopniu nauczycieli i rodziców. Olimpiada coraz
bardziej zmienia dawną formułę najpierw spotkania a później rywalizacji najlepszych historyków na formułę nową – pogoni za sukcesem. Nie sam udział, pogłębienie wiedzy, prezentacja umiejętności, a jednocześnie odkrywanie własnych niedociągnięć są istotne.
Istotny jest jedynie sukces. Najkrótszym komentarzem do dyskusji
może być wypowiedź jednego z rodziców, po odpadnięciu dziecka
z rywalizacji – „i co teraz zrobić z tą całą wiedzą i umiejętnościami,
które zdobył przez ostatni rok skoro nie został laureatem”. Jak twierdzi dr Bogna Bartosz (Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego) w komentarzu do współczesnych konkursów i olimpiad,
skupienie uwagi i wysiłku jedynie na sukcesie może doprowadzić do
wielkiego stresu i gigantycznej goryczy porażki, pozbawiając ucznia
satysfakcji z udziału i zdobywania wiedzy i umiejętności.
Stanisław Roszak
65
LAUREACI
XXXII OLIMPIADY HISTORYCZNEJ
GDAÑSK 1–3 KWIETNIA 2006 R.
Lp
1.
Nazwisko i imię
Kalicki Piotr
Klasa
3
Szkoła
Nauczyciel
II LO Kraków
Podolska Zdzisława
1.
Matuszewski Rafał
4
Zespół Szkół –Technikum – Raciąż
Sadowski Janusz
3.
Wasiucionek Michał
3
LXVII LO Warszawa
Dybowski Jerzy
4.
Budrewicz Piotr
3
LO nr 14 Wrocław
Kiniorski Robert
5.
Hryniewicz Iwo
2
XV LO Gdańsk
Wiench-Różycka Barbara
6.
Pokojski Jakub
3
III LO Katowice
Wieczorek Magdalena
7.
Stolicki Dariusz
2
V LO Kraków
Boroń Piotr, Ciemała G.
8.
Toroń Maciej
2
V LO Kraków
Jaworski Józef
9.
Oczkowski Wojciech
2
IV LO Sosnowiec
Winiarski Karol
10.
Osetek Rafał
3
LO Płock
Sarnowska Agnieszka
11.
Sowa Jan
1
XIII LO Szczecin
Kopeć Maciej
12.
Gryguć Piotr
3
I LO Suwałki
Kap Janina
13.
Kaliszewska Anna
3
I LO Lubartów
Sabat Małgorzata
14.
Gumiela Przemysław
3
III LO Zamość
Celiński Mirosław
15.
Schmidt Karol
3
LO w Biłgoraju
Kleban Dorota
16.
Witowski Łukasz
3
VIII LO Warszawa
Irmina Behan-Kunze
17.
Smilgin Agata
3
II LO Olsztyn
Hanna Fleischer
18.
Załęska Magdalena
2
I LO Ciechanów
Zbigniew Majewski
19.
Piskała Kamil
2
XXV LO Łódź
Gabriela Rybarczyk
20.
Gołaszewski Łukasz
2
I LO Białystok
Barbara Świtońska
21.
Sas Maksymilian
3
I LO Legionowo
Jolanta Załęczna
22.
Senderski Marcin
3
V LO Gliwice
Przemysław Cholewa
23.
Siemaszko Aleksander
3
II LO Warszawa
Piotr Podemski
24.
Szostakowski Aleksander
3
I Społeczne LO Warszawa
Piotr Laskowski
25.
Wójcik Radomir
3
I LO Gorzów Wielkopolski
Krystyna Gutowska
26.
Czerniawski Wojciech
3
LO św. Marii Magdaleny Poznań
Jerzy Sokół
27.
Lewandowski Karol
2
LO Iława
Roman Groszkowski
28.
Michnik Antoni
3
III LO Gdynia
Arnold Kłonczyński
29.
Tokarska Joanna
3
I LO Sandomierz
Waldemar Białołusz
66
Lp
Nazwisko i imię
Klasa
Szkoła
Nauczyciel
30.
Zawisza Tomasz
3
I LO Tomaszów Mazowiecki
Wojciech Małagocki
31.
Łepecki Arkadiusz
3
I LO Biała Podlaska
Maria Oleksiak
FINALIŒCI
XXXII OLIMPIADY HISTORYCZNEJ
GDAÑSK 1–3 KWIETNIA 2006 R.
Lp.
Nazwisko i imię
Klasa
Szkoła
Nauczyciel
1.
Fafiński Mateusz
3
I LO Olsztyn
Łukasz Fafiński
2.
Hasiewicz Jonatan
2
XIII LO Szczecin
Maciej Kopeć
3.
Jędrzejewski Przemysław
3
IV LO Olkusz
Janusz Popiołek
4.
Klunder Wojciech
3
LO św. Marii Magdaleny Poznań
Przemysław Bandel
5.
Okoń Mateusz
3
I LO Opole
Marek Woźniak
6.
Pankiewicz Anna
3
I LO Kielce
Małgorzata
Sobotowska-Rysińska
7.
Sygocki Łukasz
3
XXI LO Lublin
Beata Sikora
8.
Szadorski Paweł
3
LO im. KEN Stalowa Wola
Mariusz Potasz
9.
Ziewalicz Anna
2
V LO Kraków
Józef Jaworski
10.
Bąk Anna
3
I LO Rzeszów
Tadeusz Ochenduszko
11.
Małecka Natalia
2
I LO Tczew
Dariusz Makać
12.
Matraszek Marek
2
II LO Puławy
Elżbieta Omil-Janowicz
13.
Pyzik Witold
2
V LO Kraków
Stanisław Garlicki
14.
Utzig Bartosz
3
ZSO Świdnica
Ryszard Gwóźdź
15.
Wiśniewski Łukasz
3
IV LO Toruń
Ilona Cichoń
16.
Kęcki Kamil
4
Zespół Szkół Ostrowiec Świętokrzyski
Małgorzata Wieczorek
17.
Lukosik Piotr
3
I LO Olesno
Marek Koloch
18.
Palacz Michał
3
III LO Gdynia
Dariusz Piasek
19.
Skwarek Kamil
3
ZS nr 4 Łuków
Zygmunt Zalewski
20.
Wilczyński Paweł
3
III LO Gdańsk
Łukasz Skupny
21.
Drożdż Jan
2
II LO Nowy Sącz
Władysław Kruczek
22.
Jędrzejek Michał
2
LO Sióstr Prezentek Rzeszów
Piotr Chmielowiec
23.
Ojrzyński Rafał
3
ZSO Zgierz
Arkadiusz Walczak
24.
Piechowska Anna
3
I LO Gdańsk
Jacek Poręba
67
Lp.
Nazwisko i imię
Klasa
Szkoła
Nauczyciel
25.
Piotrowski Mateusz
3
ZS nr 1 Tomaszów Lub.
Leszek Pieńkos
26.
Skrobański Krzysztof
3
III LO Gdynia
Dariusz Piasek
27.
Strucki Zbigniew
2
2 Społeczne LO Warszawa
Małgorzata Osińska
28.
Kopiec Paweł
2
III LO Katowice
Jerzy Kotowski
29.
Skiba Andrzej
2
III LO Gdańsk
Łukasz Skupny
30.
Wołczkiewicz Paweł
3
LXVII LO Warszawa
Jerzy Dybowski
31.
Hęclik Marcin
3
II LO Gdańsk
Jan Kakareko
32.
Sierocińska Olga
3
Katolickie LO Częstochowa
Joanna Będkowska
33.
Derengowski Przemysław
2
III LO Gdynia
Danuta Sidorowicz,
A. Kłonczyński
34.
Gajdus Michał
1
I LO Grudziądz
Jerzy Warnieło
35.
Goliński Marcin
3
III LO Radom
Przemysław Bednarczyk
36.
Hałys Kamil
3
LO Przeworsk
Monika Czech
37.
Kaleta Sebastian
1
I LO Chełm
Katarzyna Koziak
38.
Kawa Jakub
3
I LO Rzeszów
Zbigniew Jakubowski
39.
Kott Bogusław
3
I LO Legnica
Joanna Gomoliszek
40.
Kucharski Tomasz
3
VI LO Toruń
Zbigniew Matuszewicz
41.
Kulasek Konrad
1
II LO Kielce
Teresa Romańska
42.
Łyczkowski Łukasz
3
XX LO Łódź
Małgorzata Anusik
43.
Przybył Joanna
3
I LO Konin
Dorota Ganowicz
44.
Tomczak Anna
2
I LO Sieradz
Jolanta Porada-Preś
45.
Pieńkosz Agata
3
XIV LO Warszawa
Jolanta Zimnoch
46.
Jankowiak Marcin
3
XIV LO Poznań
Jerzy Kazimierczak
47.
Ptaszyk Krzysztof
3
ZSO Nowy Tomyśl
Radosław Marcinkowski
48.
Sobieraj Piotr
2
V LO Kraków
Józef Jaworski
49.
Wiśniewski Emil
2
LO Garwolin
Ewa Gałązka
50.
Figurski Paweł
3
LO W Płocku
Agnieszka Sarnowska
51.
Janeczek Michał
2
IV LO Toruń
Ilona Cichoń
52.
Kozak Adam
3
VIII LO Poznań
Maria Madziarek
53.
Moj Marcin
3
IV LO Katowice
Barbara Kiereś
54.
Sosnowski Piotr
3
II LO Warszawa
Krzysztof Fisher
55.
Wyszomirski Łukasz
3
II SLO Warszawa
Małgorzata Osińska
56.
Król Rafał
2
II LO Lubartów
Adam Sabat
68
Lp.
Nazwisko i imię
Klasa
Szkoła
Nauczyciel
57.
Nowotarska Jagna
3
XXVII LO Warszawa
Tomasz Małka
58.
Cieśla Piotr
3
I LO Rawicz
Henryk Duda
59.
Dolata Mateusz
2
I LO Leszno
Aurelia Gancarz
60.
Przybojewska Ilona
3
IV LO Bydgoszcz
Piotr Maćkowiak
61.
Sieklucki Grzegorz
3
III LO Białystok
Marta Zapalnik
62.
Sokół Krzysztof
3
V LO Gliwice
Anna Kloza
63.
Duczmal Damian
3
I LO Ostrzeszów
Janusz Kryś
64.
Muszyński Marek
3
I LO Białystok
Barbara Świtońska
65.
Serbakowski Adam
3
II LO Gorzów Wlkp
Jarosław Musiał
66.
Blusiewicz Tomasz
3
III LO Gdynia
Arnold Kłonczyński
67.
Czuryszkiewicz Karol
3
LO Janów Lubelski
Maria Krzosek
68.
Dąbrowska Aleksandra
2
ZSS nr 1 Opoczno
Małgorzata Kozłowska
69.
Krzyżanowski Bartosz
3
ZSO Wolsztyn
Radosław Popiół
70.
Makólski Świercz Tomasz
3
LXIV LO Warszawa
Robert Szuchta
71.
Niedźwiedź Grzegorz
3
III LO Gdynia
Magdalena Honkisz
72.
Zmysłowska Magdalena
3
I LO Ciechanów
Wioletta Kamińska
73.
Leksy Anna
3
Katolickie LO Zabrze
Gabriela Leksy
74.
Tywoniuk Magdalena
2
III LO Lublin
Krzysztof Styczyński
75.
Dymel Ernest
3
II LO Lublin
Marian Giermakowski
76.
Kawałek Piotr
3
I LO Rzeszów
Wojciech Pietryka
77.
Kot Piotr
3
LO Sokółka
Jarosław Hlebowicz
78.
Leszko Artur
2
I LO Łomża
Helena Kołomyjska
79.
Łuniewska Joanna
3
ZSO Ciechanowiec
Bogdan Olszewski
80.
Szermer Michał
3
V LO Kraków
Józef Jaworski
81.
Weiher Henryk
3
IX LO Gdańsk
Maciej Raczyński
82.
Jussis Filip
2
I LO Lublin
Marek Chodowski
83.
Wilczewska Sylwia
3
IV LO Białystok
Małgorzata Grabowska
84.
Gniadowicz Michał
2
I Akademickie LO Gdynia
Piotr Rose
85.
Łobaszewski Jakub
3
LXVII LO Warszawa
Jerzy Dybowski
86.
Poloczek Sławomir
3
I LO Starachowice
Bogdan Iżak
87.
Żelezowski Piotr
2
I LO Wałbrzych
Rafał Wójcik
88.
Działowska Luiza
3
II LO Mielec
Henryk Dugiełło
89.
Królak Piotr
3
I SLO Warszawa
Tytus Izdebski
69
Lp.
Nazwisko i imię
Klasa
Szkoła
Nauczyciel
90.
Soczyński Rafał
3
I LO Krasnystaw
Anna Król
91.
Tomczyk Aleksandra
3
II LO Rzeszów
Ryszard Pizun
92.
Grabowski Piotr
3
ZSO Płońsk
Ireneusz Cała
93.
Smus Amadeusz
2
I LO Sieradz
Stanisława
Ucińska-Piaszczyk
94.
Wołodkowicz Cezary
3
XIV LO Gdańsk
Ilona Walendziak
95.
Gajewska Katarzyna
3
I LO Chełm
Ewa Betiuk
96.
Siepielski Mateusz
3
II LO Konin
Andrzej Warda
97.
Szkudlarz Dominik
3
II LO Kalisz
Piotr Mydlach
98.
Trzeciak Karolina
3
I LO Rzeszów
Tadeusz Ochenduszko
Przewodniczący Komisji prof. Marian Kallas odczytuje tematy
„Konkursu Parlamentarnego”
70
TERMINARZ XXXIII OLIMPIADY HISTORYCZNEJ
NA ROK SZKOLNY 2006/2007
1. Zapoznanie uczniów z założeniami Olimpiady Historycznej do
dnia 30 września 2006 r. (szczegółowych informacji nt. zasad i
przebiegu Olimpiady udzielają sekretarze komitetów okręgowych,
których adresy podano poniżej)
2. Zakwalifikowanie uczniów do eliminacji I stopnia przez szkolną
komisję Olimpiady do dnia 7 października 2006 r.
3. Zawiadomienie Komitetu Okręgowego o przystąpieniu do Olimpiady oraz zgłoszenie do konkursu Parlamentaryzm w Polsce – do
dnia 12 października 2006 r.
4. Eliminacje szkolne (międzyszkolne) w dniach 19−20 października
2006 r.
5. Przesłanie protokołów z eliminacji szkolnych (części ustnej i pisemnej)
do Komitetu Okręgowego OH do 4 listopada 2006 r.
6. Powiadomienie uczniów zakwalifikowanych do zawodów okręgowych (po analizie porównawczej prac pisemnych) o terminie i
miejscu eliminacji do dnia 11 grudnia 2006 r.
7. Zawody okręgowe: eliminacje pisemne 6 stycznia 2007 r., eliminacje ustne 7−9 stycznia 2007 (wyłącznie w tym terminie). Dnia
6 stycznia 2007 r. odbędą się również eliminacje I stopnia Konkursu Parlamentaryzm w Polsce (test złożony z 60 pytań)
8. Przesłanie protokołów z eliminacji okręgowych (wraz z listą punktów oraz pracami i ankietami wytypowanych uczniów – wyłącznie prace z etapu okręgowego) do Komitetu Głównego do dnia
20 stycznia 2007 r. Sekretarze okręgowi powinni przesłać do
Komitetu Głównego sprawozdanie statystyczne (liczba uczestników etapu szkolnego i etapu okręgowego)
9. Zawiadomienie uczniów o zakwalifikowaniu do eliminacji centralnych (zgodnie z Regulaminem OH po analizie porównawczej
prac pisemnych z etapu okręgowego) do 3 marca 2007 r.
10. Eliminacje centralne odbędą się w dniach 31 marca – 2 kwietnia
2007 r. W tym samym czasie odbędzie się finał konkursu Parlamentaryzm w Polsce
71
ADRESY KOMITETÓW OKRÊGOWYCH
OLIMPIADY HISTORYCZNEJ
Podajemy adresy do korespondencji oraz telefony i adresy e-mailowe,
pod którymi można uzyskać szczegółowe informacje o zasadach organizacji i warunkach uczestnictwa w XXXIII Olimpiadzie Historycznej
oraz Konkursie Parlamentaryzm w Polsce.
w Białymstoku, Plac Uniwersytecki 1, 15-420 Białystok, tel. /085/ 743-8933,
dr Jan Snopko, e-mail: [email protected]
w Gdańsku, ul. Chabrowa 62/8, 81-079 Gdynia, tel. 0606901409,
mgr Anna Janczewska, e-mail: [email protected]
w Katowicach, ul. Szpitalna23/72, 41-250 Czeladź, tel. 0606470813,
mgr Anna Krzemińska, e-mail: [email protected]
w Kielcach ul. Żeromskiego 5, 25-369 Kielce, tel. 041/3497306
dr Małgorzata Czapska
w Krakowie ul. Gołębia 13, 31-007 Kraków, tel. 0607616503,
dr hab. Krzysztof Ślusarek, e-mail: [email protected]
w Lublinie ul. Harnasie 21/59, tel. 081/7414714, kom. 0604702829,
mgr Robert Kamiński, e-mail: [email protected]
w Łodzi ul. Kamińskiego 27a, 90-219 Łódź, tel. 042/6356175
mgr Jan Tomczak
w Olsztynie, ul. Partyzantów 87, 10-402 Olsztyn, tel. 089/5236239
dr Sławomir Augusiewicz, e-mail: [email protected]
w Opolu, ul. Kosmonautów 7/14, 47-220 Kędzierzyn Koźle, tel. 077/4834657
mgr Janusz Korczyk
w Poznaniu, ul. Św. Marcin 78, 61-809 Poznań, tel. 0603768803
dr Michał Zwierzykowski, e-mail: [email protected]
w Rzeszowie, ul. Rejtana 16c, 35-310 Rzeszów, tel. 017/8713577
mgr Danuta Winiarska
w Szczecinie, Plac Kilińskiego 1A/4, 71-414 Szczecin, tel. 091/4230716
mgr Genowefa Kwiatkowska
w Toruniu, Plac Teatralny 2a, 87-100 Toruń, tel. 056/6513425
mgr Krystyna Polacka
I Komitet Okręgowy w Warszawie, Rynek Starego Miasta 29/31, 00-272 Warszawa,
mgr Zofia T. Kozłowska, tel. 0501194967
II Komitet Okręgowy w Warszawie, ul. Borowej Góry 4/61, 01-354 Warszawa,
mgr Alicja Lubrańska, tel. 0609120647, 022/6641436
we Wrocławiu, ul. Szewska 49, 50-139 Wrocław, tel. 0504788749,
dr Robert Kołodziej, e-mail: [email protected]
w Zielonej Górze, Al. Wojska Polskiego 69, 65-762 Zielona Góra, tel. 0503096984,
dr Bogumiła Burda, e-mail: [email protected]
72
OLIMPIADA HISTORYCZNA
UZUPE£NIAJ¥CY WYKAZ PODRÊCZNIKÓW I LEKTUR
Prezentowany niżej spis jest uzupełnieniem wykazu lektur wydanego
w 1992 roku. Przy jego sporządzaniu kierowaliśmy się przede wszystkim troską o możliwości dotarcia wszystkich uczestników Olimpiady do
zalecanej lektury. Stąd pominięto tu książki z pewnością cenne i godne
polecenia, ale dostępne jedynie w niewielu naukowych bibliotekach. Spis
należy traktować zatem jako ogólny przewodnik po nowych książkach.
Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela mają prawo do wyboru własnego zestawu lektur, spełniających wymogi prac popularnonaukowych
i naukowych – w zależności od oferty bibliotecznej w ich miejscowości
czy szkole. Jednocześnie przypominamy, iż w zestawie przygotowanych przez uczniów na etap ustny lektur powinny znaleźć się pozycje
o charakterze monograficznym, nie zaś syntezy czy podręczniki.
Historia starożytna
Alfoldy G., Historia społeczna starożytnego Rzymu, Poznań 1992.
Auguet R., Kaligula, Warszawa 1990.
Bieżuńska Małowist I., Kobiety antyku, Warszawa 1993.
Bloch R., Etruskowie, Warszawa 1995
Brown P., Świat późnego antyku. Od Marka Aureliusza do Mahometa,
Warszawa 1991.
Browning R., Justynian i Teodora, Warszawa 1996.
Człowiek Grecji, pod red. J. Vernanta, Warszawa 2000
Człowiek Rzymu, pod red. A. Giardina, Warszawa 1997
Głombiowski K., Ksenofont. Żołnierz i polityk, Wrocław 1993.
Grant M., Dwunastu cezarów, Warszawa 1997.
Grant M., Herod Wielki, Warszawa 2000.
Grimal P., Mitologia grecka, Warszawa 1998.
Grimal P., Seneka, Warszawa 1994.
Hadas-Lebel M., Józef Flawiusz, Warszawa 1997.
Hansen M. H., Demokracja ateńska w czasach Demostenesa,
Warszawa 1999.
Jaczynowska M., Dzieje Imperium Romanum, Warszawa 1995.
Jaczynowska M., Musiał D., Stępień M., Historia starożytna,
Warszawa 1999.
73
Keaveney A., Lukullus, Warszawa 1998.
Kulesza R., Ateny i Sparta 431−404 p.n.e., Warszawa 1997.
Kulesza R., Maraton 490 r. p.n.e., Warszawa 1995
Lengauer W., Starożytna Grecja w okresie archaicznym i klasycznym,
Warszawa 1999.
Lengauer W., Religijność starożytnych Greków, Warszawa 1994.
Marrou, H., Zmierzch Rzymu czy późna starożytność, Warszawa 1997
Mrozewicz L., Starożytność, Poznań 1999.
Ostrowski J. A., Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa 1999.
Reinsberg C., Obyczaje seksualne starożytnych Greków, Warszawa 1994.
Sartre M., Wschód rzymski, Wrocław 1997.
Świderkówna A., Bogowie zeszli z Olimpu. Bóstwo i mit w greckiej
literaturze świata hellenistycznego, Warszawa 1991.
Świderkówna A., Rozmowy o Biblii, t. 1−3, Warszawa 1994−2000.
Vernant J., Źródła myśli greckiej, Gdańsk 1996.
Vogt J., Upadek Rzymu, Warszawa 1993.
Wipszycka Bravo E., Kościół w świecie późnego antyku, Warszawa
1994.
Wipszycka Bravo E., O starożytności polemicznie, Warszawa 1994.
Siliotti A., Egipt – świątynie, ludzie, bogowie, Warszawa 1994.
Wilson H., Lud faraonów, Warszawa 1999.
Archeologia
Civitates principales, Gniezno 1998.
Kajzer L., Archeologiczny rodowód dworu, Łódź 1988
Wielka Historia Polski, t. 1, Najdawniejsze dzieje ziem polskich
(do VII w.), Kraków 1998.
Historia średniowiecza
Brooke Ch., Europa średniowieczna 962−1154, Warszawa 2001.
Collins R., Europa wczesnośredniowieczna 300−1000, Warszawa 1998.
Deptuła Cz., Galla Anonima mit genezy Polski, Lublin 2000.
Dowiat J., Kultura Polski średniowiecznej X−XIII w.,
Kultura Polski średniowiecznej XIV−XV w., red. B. Geremek,
Warszawa 1997.
74
Labuda G., Mieszko II król Polski (1025−1034). Czasy przełomu w
dziejach państwa polskiego, Kraków 1992
Strzelczyk J., Mieszko I, Poznań 1992.
Strzelczyk J., Wandalowie i ich afrykańskie państwo, Warszawa 1992.
Strzelczyk J., Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Poznań 1998.
Suchodolski S., Denar w kalecie. Trzy pierwsze stulecia monety
polskiej, Wrocław 1981.
Historia nowożytna
Black J., Europa XVIII wieku, Warszawa 1997.
Chłapowski K., Elita senatorsko-dygnitarska za czasów Zygmunta
III i Władysława IV, Warszawa 1996.
Człowiek baroku, pod red. R. Villariego, Warszawa 2001
Człowiek oświecenia, pod red. M. Vovelle’a, Warszawa 2001
Im Hof U., Europa oświecenia. Tworzenie Europy, Warszawa 1995
Konstytucja 3 Maja. 200-lecie tradycji, Warszawa 1994.
Kostkiewiczowa T., Polski wiek świateł. Obszary swoistości,
Wrocław 2002.
Libera Z., Rozważania o wieku tolerancji, rozumu i gustu, Warszawa
1994.
Maciejewski J., Dylematy wolności. Zmierzch sarmatyzmu i początki
oświecenia w Polsce, Warszawa 1994.
Mackenney R., Europa XVI wieku. Ekspansja i konflikt, Warszawa 1997.
Mączak A., Klientela. Nieformalne systemy władzy w Polsce i Europie,
Warszawa 2000
Munck T., Europa XVII wieku 1598−1700, Warszawa 1998.
Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym
Rzeczypospolitej w latach 1569−1763, Warszawa 2002.
Staszewski J., August II Mocny, Wrocław 1998.
Tazbir J., W pogoni za Europą, Warszawa 1998.
Tazbir J., Okrucieństwo w nowożytnej Europie, Kraków 2000.
Wójcik Z., Jan Kazimierz Waza, Wrocław 1997.
Zajączkowski A., Szlachta polska. Kultura i struktura, Warszawa 1993.
Zienkowska K., Stanisław August Poniatowski, Wrocław 1998.
75
Historia XIX wieku
Bielecki R., Wielka Armia, Warszawa 1995.
Cywiński B., Rodowody niepokornych, Warszawa 1996.
Czubaty J., Wodzowie i politycy. Generalicja polska lat 1806−1815,
Warszawa 1993.
Davies N., Boże igrzysko, t. II: od roku 1795, Kraków 1996.
Garlicki A., Józef Piłsudski 1867−1935, Warszawa 1999.
Kizwalter T., O nowoczesności narodu. Przypadek Polski, Warszawa 1999.
Kieniewicz S., Zahorski A., Zajewski W., Trzy powstania narodowe,
Warszawa 1992.
Pajewski J., Pierwsza wojna światowa 1914−1918, Warszawa 1998.
Skowronek J., Adam Jerzy Czartoryski 1770−1861, Warszawa 1994.
Szyndler B., Tadeusz Kościuszko 1746−1817, Warszawa 1991.
Zajewski W., Powstanie listopadowe 1830−1831, Warszawa 1998.
Historia najnowsza
Do niepodległości. Wizje-drogi-spełnienie, pod red. W. Wrzesińskiego,
Warszawa 1998.
Eisler J., Szwarc A., Wieczorkiewicz P., Polska – dzieje polityczne
ostatnich dwustu lat, Warszawa 1997
Kersten K., Narodziny systemu władzy, Poznań 1990.
Kunert A. K., Rzeczpospolita Walcząca. Powstanie Warszawskie
1944, Warszawa 1994
Kuroń J., Żakowski J., PRL dla początkujących, Wrocław 1997.
Krasuski J., Europa Zachodnia po II wojnie światowej – dzieje
polityczne, Poznań 1990.
Laqueur W., Historia Europy 1945−1992, Warszawa 1993.
Łuczak Cz., Polska i Polacy w II wojnie światowej, Poznań 1993.
Nałęcz T., Historia XX wieku, Warszawa 2000.
Roszkowski W., Półwiecze. Historia polityczna świata po 1945 r.,
Warszawa 1998.
Schramm T., Historia powszechna. Wiek XX, Poznań 1999.
Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 1995.
Wapiński R., Pokolenia Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław 1991.
76
KONKURS „PARLAMENTARYZM W POLSCE”
Podstawowe założenia i cele Konkursu
Tegoroczna 15 edycja kontynuuje tradycję poprzednich ogólnopolskich konkursów wiedzy o parlamentaryzmie i konstytucjonalizmie
polskim. Głównym celem Konkursu jest pogłębianie wśród młodzieży
znajomości problematyki prawno-ustrojowej. Szczegółowa problematyka wraz z wykazem lektur zostanie przesłana do komitetów okręgowych i szkół we wrześniu.
Eliminacje I stopnia (test złożony z 60 pytań zamkniętych) odbędą
się w dniu eliminacji okręgowych Olimpiady Historycznej – 6 stycznia
2007 r. Uczestnikami konkursu mogą być zarówno uczniowie zakwalifikowani do zawodów okręgowych OH, jak i uczniowie
nie biorący udziału w Olimpiadzie. Wszyscy uczniowie
powinni jednak zostać wcześniej wytypowani przez szkoły
i zgłoszeni do komitetu okręgowego (lista z imieniem i nazwiskiem uczestnika konkursu oraz nazwą szkoły i nazwiskiem nauczyciela).
Uczniowie biorący udział w Prof. Jacek Staszewski ogłasza tematy konkursu
konkursie, po zakończeniu czę- „Parlamentaryzm w Polsce”. Z prawej pomysłodawca
i współorganizator Konkursu mgr Urszula Pańko.
ści pisemnej olimpiady, przystąpią do rozwiązywania testu.
Wszyscy uczestnicy, którzy uzyskają pozytywne wyniki – przynajmniej 55 punktów (ostateczną liczbę punktów kwalifikujących do dalszego etapu ustala
Komitet Główny po zapoznaniu
Poseł Tadeusz Cymański odczytuje
list gratulacyjny Marszałka Sejmu
Marka Jurka.
77
się z wynikami z całego kraju) wezmą udział w eliminacjach centralnych w dniach 31
marca – 2 kwietnia 2007 r. Finał składa się z części pisemnej (wypracowanie na jeden z
czterech tematów, odpowiadającym epokom w dziejach
parlamentarnych) oraz z odpowiedzi ustnej na pytania z
zakresu problematyki prawLaureatka pierwszego miejsca Konkursu Parlamenno-ustrojowej oraz historii
tarnego Aleksandra Filipek.
parlamentaryzmu polskiego
i europejskiego.
LAUREACI KONKURSU „PARLAMENTARYZM W POLSCE”
GDAÑSK 1–3 KWIETNIA 2006 R.
na temat: „Parlamentaryzm w dziejach Polski
na tle Europy. Od œredniowiecza do wspó³czesnoœci”
Lp.
Nazwisko i imię
Szkoła
Nauczyciel
1.
Filipek Aleksandra
LO Zawadzkie
Arkadiusz Baron
2.
Gmurzyński Igor
I LO Koszalin
Barbara Kamieniarz
3.
Piechota Michał
LO Kolbuszowa
Halina Drałus
4.
Róg Joanna
XIII LO Szczecin
Maciej Kopeć
5.
Czaplińska Katarzyna
I LO Koszalin
Barbara Kamieniarz
6.
Michalik Jakub
III LO Lublin
Bogdan Kędziora
7.
Burda Adrian
V LO Zielona Góra
Marek Kamiński
8.
Sowirka Kamil
I LO Koszalin
Barbara Kamieniarz
9.
Wojtas Małgorzata
LO Bielawa
Andrzej Sepełowski
10.
Rzepka Maciej
I LO Kielce
11.
Horodyski Dominik
Diecezjalne Liceum w Nysie
Mirosław Majchrzak
12.
Pyclik Błażej
I LO Pszczyna
Maria Szostak
78
79
List gratulacyjny do uczestników finału konkursu „Parlamentaryzm w Polsce”
i Olimpiady Historycznej.
OGÓL NOPOLSKIE CENTRUM
DOSKONAL ENI A NAUCZ YCIELI HISTORII
przy Stowarzyszeniu Oœwiatowców Polskich
PCK 9, 87-100 Toruń
tel./fax. (0-56) 654 91 53
www.sop.torun.pl e-mail: [email protected]
80
DZIA£ANIA W ZAKRESIE EDUKACJI METODYCZNEJ
NAUCZYCIELI HISTORII
W roku szkolnym 2005/2006 OCDNH kontynuowało cykl warsztatów metodycznych oczekiwanych przez nauczycieli historii w całej
Polsce. Tematyka zaproponowanych zagadnień przeprowadzonych
na warsztatach metodycznych dla nauczycieli historii, WOS i WOK
w roku szkolnym 2005/2006 była następująca:
1. Wiedza o kulturze – nowa koncepcja nauczania.
2. Przygotowanie ucznia do matury zewnętrznej z historii.
3. Historia w źródłach nie tylko pisanych.
4. Wypracowanie z historii – praktyka szkolna i egzaminy zewnętrzne.
5. Webquesty w edukacji historycznej.
6. Możliwości wykorzystania literatury autobiograficznej w edukacji
historycznej.
7. Karykatura i jej miejsce w szkolnej edukacji historycznej.
8. Źródła ikonograficzne w przygotowaniu ucznia do matury z historii.
9. Plan kierunkowy i wynikowy nauczania historii.
10. W poszukiwaniu źródeł współczesnej edukacji regionalnej. Regionalizm polski na przełomie wieków.
11. Z dziejów szlachty kaszubskiej.
12. Region w edukacji historycznej
13. Kościerzyna w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Przyczynek do problematyki badań regionalnych.
14. Wspomnienia wpisane w historię Małej Ojczyzny – Kaszub.
15. Wypracowanie z historii – praktyka szkolna i egzaminy
zewnętrzne.
16. Przygotowanie ucznia do matury z Historii.
17. Jak przygotować ucznia do matury podstawowej z WOS-u?
18 Jak przygotować ucznia do matury rozszerzonej z WOS-u?
19. Czy wyniki matur zewnętrznych rzeczywiście ukazują jakość
pracy szkoły?
20. Mity i stereotypy w edukacji historycznej w szkole ponadgimnazjalnej.
Oprócz zajęć metodycznych w naszym OCDNH w Toruniu, warsztaty odbywały się również w: Poznaniu, Błaszkach, Opolu, Białymstoku, Jeleniej Górze, Wrocławiu, Zamościu, Warszawie, Radomiu,
81
Kościerzynie, Piotrkowie Trybunalskim, Łodzi, Bydgoszczy, Włocławku, Tarnowie, Krakowie i Płocku.
Łącznie w naszych warsztatach metodycznych uczestniczyło 450
nauczycieli szkół średnich.
III TORUÑSKIE SPOTKANIA DYDAKTYCZNE
„ŹRÓD£A W EDUKACJI HISTORYCZNEJ”
7–9 WRZEŒNIA 2006 R.
Tradycją stało się już współorganizowanie corocznych Toruńskich
Spotkań dydaktycznych dla kadry naukowej z zakładów Dydaktyki
Historii przy wyższych uczelniach w kraju.
Miejsce obrad:
Instytut Historii i Archiwistyki UMK, Plac Teatralny 2a
Ogólnopolskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli Historii, ul. PCK 9
Tematyka obrad III Toruńskich Spotkań Dydaktycznych:
dr Wojciech Piasek (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Źródła
historyczne we współczesnej refleksji metodologicznej.
prof. dr hab. Anna Paner (Uniwersytet Gdański), Źródła archeologiczne w edukacji historycznej.
prof. dr hab. Danuta Musiał (Uniwersytet Mikołaja Kopernika),
Pułapki interpretacji, czyli o zasadach wykorzystania źródeł w
nauczaniu historii starożytnej.
dr Mariusz Ziółkowski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Źródła
ikonograficzne w warsztacie historyka wojskowości starożytnej.
dr Dariusz Karczewski (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego),
Pieczęcie – niedocenione źródło historyczne.
prof. dr hab. Roman Czaja (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Atlas
historyczny miast polskich jako źródło w edukacji historycznej.
dr Waldemar Chorążyczewski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika),
Dokument fałszywy, historia prawdziwa. O pożytkach płynących z
uprawiania dyplomatyki.
dr Aleksander Smoliński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika),
Źródła do historii wojskowej.
82
dr Ryszard Nowicki (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego),
Lubostroń jako źródło w edukacji historycznej.
prof. dr hab. Janusz Rulka (Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy), Edukacja historyczna jako obszar manipulacji politycznej.
prof. dr hab. Anna Glimos-Nadgórska (Uniwersytet Śląski), Źródła
do XIX‒XX-wiecznych dziejów szkolnictwa dokumentacją społecznogospodarczego rozwoju ziem polskich.
dr Ewa Chorąży (Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie),
Czytanie ze zrozumieniem jako podstawowy warunek poprawnej
analizy źródeł historycznych.
dr Krzysztof Jurek (Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi),
Zadanie z wyposażeniem na egzaminie maturalnym z historii
(Matura 2005‒2006).
dr Grażyna Okła (Akademia Świętokrzyska), Egzamin maturalny z
historii jako źródło do badania kultury źródłoznawczej.
dr Ewa Puls (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego), Źródła ikonograficzne w wybranych zbiorach zadań autokontrolnych adresowanych
do uczniów przygotowujących się do matury z historii a obudowa
wewnętrzna podręczników do szkół ponadgimnazjalnych.
dr Barbara Tarnowska (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego), Źródła
ikonograficzne w pracy nauczyciela.
dr Bogumiła Burda, mgr Małgorzata Szymczak, (Uniwersytet Zielonogórski), Wykorzystanie pocztówki jako źródła historycznego (na
przykładzie pocztówek Zielonej Góry).
dr Urszula Kalembka (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Obrazy
kultury w edukacji historycznej.
dr Michael Honeybone (Londyn), Źródła historyczne w edukacji w
Wielkiej Brytanii.
dr Arunas Vysniauskas (Uniwersytet w Wilnie), Źródła historyczne
w litewskich publikacjach edukacyjnych.
dr Izabela Lewandowska (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), Źródła
oralne w warsztacie badawczym historyka dziejów najnowszych.
dr Jarosław Kłaczkow (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Kwestia
mniejszości narodowych i wyznaniowych w polskich dokumentach
archiwalnych w XX wieku.
83
dr hab. Janusz Goliński (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego),
Literatura staropolska w edukacji historycznej.
dr Violetta Julkowska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza),
Refleksje wokół literatury pięknej jako specyficznego źródła wiedzy
historycznej.
prof. dr hab. Krystyna Wróbel-Lipowa, dr Mariusz Ausz (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej), Pamiętniki i wspomnienia z
przełomu XVI i XVII wieku jako źródło wiedzy na temat stosunków
polsko-rosyjskich tego okresu.
dr Agnieszka Zielińska-Nowicka (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Struktury demograficzne ludności u ujęciu statystycznym i
historycznym jako materiał źródłowy.
dr Danuta Konieczka-Śliwińska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), Metodyka pracy ze źródłem statystycznym.
dr Barbara Kubis (Uniwersytet Opolski), Literatura dokumentu
osobistego jako źródło historyczne i jego rola w szkolnej edukacji.
dr Jarosław Dumanowski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika),
Źródła nieobecne. Z historii mody i sztuki kulinarnej.
dr Barbara Techmańska (Uniwersytet Wrocławski), Fundacje artystyczne Ludwika I Brzeskiego źródłami do dziejów średniowiecza.
Przykłady wykorzystania w szkolnictwie ponadgimnazjalnym.
dr Maciej Janik (Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie),
Źródła epigraficzne w nauczaniu i uczeniu się historii.
dr Marek Białokur (Uniwersytet Opolski), Z przymrużeniem oka o
przeszłości. Wykorzystanie karykatury jako źródła w edukacji historycznej na gruncie polskiej szkoły po 1989 roku.
dr Maciej Fic (Uniwersytet Śląski), Polska muzyka rockowa („alternatywna”) jako źródło do poznania przeszłości i refleksji nad współczesnością.
dr Adam Kucharski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Malarstwo
jako źródło historyczne.
dr Agnieszka Wieczorek (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Działalność misyjna Zgromadzenia Księży Misjonarzy św. Wincentego a
Paulo jako źródło do poznania dziejów historii nowożytnej.
mgr Małgorzata Strzelecka (Uniwersytet Mikołaja Kopernika),
„Tygodnik Powszechny” jako źródło do poznania dziejów PRL.
84
dr Henryk Palkij (Uniwersytet Jagielloński), O co pytamy źródła
historyczne?
dr Teresa Stachurska-Maj (Mazowieckie Samorządowe Centrum
Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie), Edukacja obywatelska w
koncepcji pracy szkoły.
dr Krzysztof W. Mucha (Uniwersytet Łódzki), Historia otacza nas
zewsząd – z doświadczeń akademickiego kształcenia nauczycieli historii.
dr Jan Chańko (Uniwersytet Łódzki), Analiza tekstów źródłowych
z wykorzystaniem komputera jako narzędzia dydaktycznego.
dr Mirosława Bednarzak-Libera (Akademia Podlaska), O analizie
tekstu źródłowego na lekcjach historii rozwijającej u uczniów umiejętności twórczego myślenia.
dr Dariusz Szewczuk (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej),
Możliwości wykorzystania źródeł historycznych dotyczących Lublina
w szkolnej edukacji historycznej.
mgr Stanisław Zając (Ogólnopolskie Centrum Doskonalenia
Nauczycieli Historii w Toruniu), Poezja na lekcji historii.
mgr Zofia T. Kozłowska (Mazowiecki Ośrodek Doskonalenia
Nauczycieli), Dokumentacja źródłowa dziejów szkoły.
dr Piotr Unger (MEN), Zbiory szkolne źródłem informacji w edukacji
historycznej.
mgr Jolanta Polkiewicz (Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Siedlcach), Teksty źródłowe w szkolnych podręcznikach i zeszytach ćwiczeń.
dr Teresa Maresz (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego), Metody
pracy z tekstem źródłowym – teoria i praktyka.
mgr Andrzej Matusiewicz (Centrum Edukacji Nauczycieli), Źródła
„domowe” w szkolnej edukacji historycznej.
mgr Krystian Kazimierczuk (I Liceum Ogólnokształcące w
Chorzowie), Metody wywoływania źródeł w pracy nauczyciela historii.
mgr Ewa Księżakowska (Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli
w Płocku), Wykorzystanie źródeł w konkursach historycznych.
mgr Maria Jadczak (Toruński Ośrodek Doradztwa Metodycznego i
Doskonalenia Nauczycieli, V Liceum Ogólnokształcące w Toruniu),
Problem prawdy w biografice historycznej i na lekcjach historii.
85
mgr Krzysztof Juszczyk (Zespół Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich w Toruniu), Źródła historyczne w pytaniach egzaminu dojrzałości i arkuszach egzaminu maturalnego z historii.
dr Maria Kopsztejn (Zespół Szkół Technicznych w Wodzisławiu
Śląskim), Zatrzymane w kadrze. Fotografia jaki źródło historyczne
– „tajemnica o tajemnicy”.
mgr Joanna Grajewska-Wróbel (Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Katowicach), Źródła na lekcjach historii
i WOS – pomoc dla ucznia i nauczyciela czy wymuszona egzaminem
zewnętrznym konieczność?
OFERTA MATERIA£ÓW METODYCZNYCH
Liceum ogólnokształcące, liceum profilowane i technikum
1. 63 dni nadziei i poświęcenia – Powstanie Warszawskie w literaturze
wspomnieniowej, B. Kubis.
2. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Historycznego 2004.
3. Globalne zagrożenia społeczne, N. Sypion.
4. Historia w źródłach nie tylko pisanych – Starożytność i średniowiecze, T. Maresz, K. Juszczyk.
5. Historia w źródłach nie tylko pisanych – Czasy nowożytne, T. Maresz,
K. Juszczyk.
6. Historia w źródłach nie tylko pisanych – XX wiek i czasy współczesne,
T. Maresz, K. Juszczyk.
7. Kazimierz – wspólna przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Ścieżka
dydaktyczna po krakowskim Kazimierzu, M. Lubelska, M. Tracz.
8. Moje miejsce we wspólnej Europie, M. Lubelska, M. Tracz.
9. Plan kierunkowy i wynikowy, S. Zając.
10. Poradnik dla nauczyciela historii do podręcznika „Poznajemy przeszłość do końca XVII wieku”, S. Zając.
11. Poradnik dla nauczyciela historii do podręcznika „Poznajemy przeszłość od początku XVIII wieku do 1939 roku”, J. Zając, S. Zając.
12. Poradnik dla nauczyciela historii do podręcznika „Poznajemy przeszłość od 1939 roku do czasów współczesnych”, J. Zając, S. Zając.
13. Przedmiotowy system nauczania z historii, E. Chorąży.
14. Unia Europejska 25 – państwa, M. Dutkowski, N. Sypion.
15. Unia Europejska – perspektywa rozwoju, G. Ziółkowska.
86
16. Przywracanie pamięci ludności żydowskiej na ziemiach polskich
w latach 1918−1945 w świetle literatury autobiograficznej. „Świat
patrzył obojętnie” – zapomniane dowody zagłady Żydów, B. Kubis.
17. Testy przygotowujące do egzaminu maturalnego do podręcznika
„Poznajemy przeszłość do końca XVII wieku” wraz z płytą CD,
T. Puchalska-Klejment.
18. Testy przygotowujące do egzaminu maturalnego do podręcznika
„Poznajemy przeszłość od początku XVIII wieku do 1939 roku” wraz
z płytą CD, T. Puchalska-Klejment.
19. Testy przygotowujące do egzaminu maturalnego do podręcznika
„Poznajemy przeszłość od 1939 roku do czasów współczesnych” wraz
z płytą CD, D. Majchrzak.
20. Testy nauczycielskie jako narzędzie pomiaru wiedzy i umiejętności
ucznia, Teresa Puchalska-Klejment.
21. I Toruńskie spotkania dydaktyczne, Tradycja i mity w edukacji
historycznej w dobie reformy, pod red. S. Roszaka, M. Strzeleckiej
i M. Ziółkowskiego (Mity, stereotypy i wartości, „Swoi” i „obcy” na
kartach podręczników szkolnych, Między tradycją a zmianą, Edukacja historyczna w dobie reformy).
22. II Toruńskie spotkania dydaktyczne, Region w edukacji historycznej,
pod red. S. Roszaka, M. Strzeleckiej i A. Wieczorek (Nauka –
Doradztwo – Praktyka).
23. Biuletyn PTH 2005.
24. Biuletyn PTH 2006.
25. „Nowa Matura”, M. Jadczak, K. Juszczyk.
26. Wybrane zagadnienia edukacji historycznej w szkole ponadgimnazjalnej, E. Chorąży.
27. Walory geograficzno-historyczne Beskidów Zachodnich w granicach
Górnego Śląska, B. Jokiel.
28. Walory geograficzno-historyczne wycieczek szkolnych, U. Rathas-Pietrucień.
29. Kresy Wschodnie – dawne „małe ojczyzny” Polaków, U. Rathas-Pietrucień.
30. Wspomnienia wpisane w małą ojczyzną Kaszub, J. Knyba.
31. Poradnik dla nauczyciela historii i wiedzy o społeczeństwie w zasadniczej szkole zawodowej, S. Zając.
32. Historia i wiedza o społeczeństwie, zadania dla zasadniczej szkoły
zawodowej, Z. T. Kozłowska, I. Unger, P. Unger. S. Zając.
87
Programy międzyprzedmiotowych ścieżek edukacyjnych
1. Program edukacji regionalnej – dziedzictwo kulturowe w regionie,
Jestem stąd, z Górnego Śląska, K. Dyba.
Numer w wykazie: DKOS–5002–3/04.
2. Program edukacji regionalnej – dziedzictwo kulturowe w regionie,
Małopolska, W. Srokosz, M. K. Szmigel.
Numer w wykazie: DKOS–4015–223/02.
3. Program edukacji europejskiej, M. Lubelska, M. Tracz.
Numer w wykazie: DKOS–4015–224/02.
KONKURS „WIADOMOŒCI HISTORYCZNYCH”
I STOWARZYSZENIA OŒWIATOWCÓW POLSKICH – REGIONY
Z OKAZJI ROKU KASZUBSKIEGO
Z okazji trwającego „Roku Kaszubskiego” Redakcja „Wiadomości
Historycznych” oraz Stowarzyszenie Oświatowców Polskich w Toruniu od lat propagujące ideę kształcenia w oparciu o treści lokalne i regionalne ogłaszają konkurs na najciekawsze inicjatywy edukacyjne
dotyczące regionów.
Oczekujemy propozycji ścieżek edukacyjnych, scenariuszy lekcji,
pomocy dydaktycznych, innowacji metodycznych, które można
wykorzystać w nauczaniu historii i wiedzy o społeczeństwie.
Do udziału zapraszamy nauczycieli historii i wiedzy o społeczeństwie wszystkich typów szkół i poziomów kształcenia.
Prace (wyłącznie w postaci elektronicznej) prosimy nadsyłać do
końca lutego 2007 r. na adres redakcji „Wiadomości Historycznych”
z dopiskiem „konkurs Regiony”.
Nagrody:
1 miejsce – weekend w Toruniu dla 2 osób – połączony z wycieczką
w najpiękniejsze zakątki Kaszub.
2 miejsce – weekend w Toruniu.
3 miejsce komplet wydawnictw edukacyjnych do nauczania historii
i wiedzy o społeczeństwie oraz do edukacji regionalnej.
88