Prognoza projektu PGN Nowe Piekuty 2015

Transkrypt

Prognoza oddziaływania na środowisko
projektu „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020”
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA
NA ŚRODOWISKO
PROJEKTU
PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ
DLA GMINY NOWE PIEKUTY
na lata 2014-2020
Eko-Efekt Sp. z o.o., ul. Modzelewskiego 58a/89, 02-679 Warszawa
1
Zamawiający:
Gmina Nowe Piekuty
ul. Główna 8,
18-212 Nowe Piekuty
`
Wykonawca:
Eko-Efekt Sp. z o.o.
02-679 Warszawa
www.ekoefekt.pl
ul. Modzelewskiego 58A lok. 89
tel. 22 853 11 93 / 853 82 12
fax. 22 852 03 54
e-mail: [email protected]
Prezes Zarządu: mgr Andrzej Tuka
Zespół:
dr
Tomasz
Nowicki
Rafał
Odrobiński
Maria
Stachurka - Geller
mgr inż.
Antoni
Tworkowski
mgr
Bartosz
Wiśniakowski
inż.
Paweł
Wieczorek
mgr inż.
Zuzanna
Wlazło
inż.
Elżbieta
Wójcik
mgr inż.
dr
2
Spis treści
1.
Wprowadzenie ................................................................................................................................................. 10
2.
Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi
dokumentami................................................................................................................................................... 11
3.
2.1.
Podstawa prawna oraz cel i zakres prognozy ....................................................................................... 11
2.2.
Zawartość „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020” .............. 13
Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z
punktu widzenia projektowanego dokumentu................................................................................................ 15
3.1.
Powiązania projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami o zasięgu międzynarodowym ....... 15
3.2.
Powiązania projektu Planu z dokumentami krajowymi i regionalnymi ................................................ 17
3.3.
Metodyka sporządzenia prognozy ........................................................................................................ 22
4.
Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko ....................................................... 23
5.
Charakterystyka Gminy .................................................................................................................................... 24
6.
5.1.
Stan środowiska .................................................................................................................................... 45
5.2.
5.1.1. Powietrze atmosferyczne .......................................................................................................... 45
5.1.2. Wody powierzchniowe i podziemne ......................................................................................... 57
5.1.3. Hałas .......................................................................................................................................... 59
5.1.4. Pola elektromagnetyczne .......................................................................................................... 60
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu .... 62
Analiza i ocena wpływu działań projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata
2014-2020 na poszczególne komponenty środowiska .................................................................................... 64
7.
Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych
oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektu Planu .......................................... 75
8.
Propozycje wariantów alternatywnych ........................................................................................................... 84
9.
Propozycje dotyczące monitoringu oraz przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020 ............................... 85
10.
Efekt ekologiczny określony w „Planie …” ....................................................................................................... 87
3
Spis tabel:
Tabela 1. Tabela zgodności celów zapisanych w projekcie Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty
na lata 2014-2020” z dokumentami strategicznymi ................................................................................................... 19
Tabela 2. Podstawowe charakterystyki opisujące demografię Gminy Nowe Piekuty oraz sytuację na rynku pracy . 31
Tabela 3. Klasy bonitacyjne gleb gminy Nowe Piekuty ............................................................................................... 32
Tabela 4. Podstawowe informacje o zasobach mieszkaniowych na obszarze Gminy w latach 2010-2013 ............... 33
Tabela 5. Mieszkania wyposażone w wybrane instalacje techniczno-sanitarne ........................................................ 34
Tabela 6. Liczba podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007 w 2013 r. na
obszarze Gminy Nowe Piekuty .................................................................................................................................... 35
Tabela 7. Drogi powiatowe na terenie gminy Nowe Piekuty...................................................................................... 36
Tabela 8. Parametry sieci wodociągowej Gminy Nowe Piekuty w latach 2010-2013 ................................................ 37
Tabela 9. Zestawienie ilości zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni na terenie gminy Nowe
Piekuty w latach 2010-2013 ........................................................................................................................................ 38
Tabela 10. Parametry techniczne oczyszczalni ścieków Gminy Nowe Piekuty przy obiektach szkoły podstawowej,
gimnazjum i domu nauczyciela przy szkole podstawowej .......................................................................................... 38
Tabela 10. Ilość zmieszanych odpadów komunalnych zebranych z terenu Gminy Nowe Piekuty w latach 2010-2013
.................................................................................................................................................................................... 40
Tabela 11. Odpady przemysłowe wytworzone na trenie powiatu wysokomazowieckiego ....................................... 41
Tabela 13. Poziomy dopuszczalne substancji w powietrzu ze względu na ochronę zdrowia ludzi, terminy ich
osiągnięcia oraz okresy, dla których uśrednia się wyniki pomiarów ........................................................................... 47
Tabela 14. Poziomy dopuszczalne dla dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (NOx) w powietrzu ze względu na
ochronę roślin, terminy ich osiągnięcia oraz okresy, dla których uśrednia się wyniki pomiarów. ............................. 47
Tabela 15. Klasy stref na terenie Gminy Nowe Piekuty dla poszczególnych zanieczyszczeń w latach 2012-2014 ..... 51
Tabela 16. Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza w Gminie (tło) w odniesieniu do dopuszczalnych poziomów
substancji w roku kalendarzowym .............................................................................................................................. 51
Tabela 17. Matryca wpływów zagadnień zawartych w „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty
na lata 2014-2020” na poszczególne komponenty środowiska .................................................................................. 65
Tabela 18. Ryzyka i działania zaradcze ........................................................................................................................ 86
Spis rysunków
Rysunek 1. Lokalizacja Gminy Nowe Piekuty na tle mapy powiatu wysokomazowieckiego i województwa
podlaskiego ................................................................................................................................................................. 24
Rysunek 2. Struktura użytkowania gruntów na obszarze gminy Nowe Piekuty (2014 r.) ........................................... 25
Rysunek 3. Mapa obrazująca średnie temperatury w Polsce w 2014 r. ..................................................................... 26
Rysunek 4. Mapa obrazująca średnie sumy opadów w Polsce w 2014 r. ................................................................... 27
Rysunek 5. Mapa usłonecznienia Polski 2014 roku ..................................................................................................... 27
Rysunek 6. Mapa wietrzności Polski ........................................................................................................................... 28
Rysunek 7. Lokalizacja JCWPd nr 52 ............................................................................................................................ 30
Rysunek 8. Zmiany liczby mieszkańców Gminy Nowe Piekuty w latach 1995-2013 ................................................... 31
Rysunek 9. Lokalizacja Gminy Nowe Piekuty na tle najbliżej położonych obszarów chronionych ............................. 42
Rysunek 10. Mapa nasłonecznienia w Polsce Źródło: http://www.zielonaenergia.eco.pl ......................................... 53
4
Wykaz pojęć i skrótów użytych w opracowaniu
-- BEI – bazowa inwentaryzacja emisji,
- Benzo(a)piren - B(a)P – jest przedstawicielem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA).
Benzo(a)piren wykazuje małą toksyczność ostrą, zaś dużą toksyczność przewlekłą, co związane jest z jego
zdolnością kumulacji w organizmie. Jak inne WWA jest kancerogenem chemicznym, a mechanizm jego działania
jest genotoksyczny co oznacza, że reaguje z DNA, przy czym działa po aktywacji metabolicznej,
- biopaliwa – paliwa uzyskane drogą przetworzenia produktów pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego.
Ze względu na stan skupienia dzielimy biopaliwa na stałe , ciekłe i gazowe. Do biopaliw stałych zaliczamy
miedzy innymi słomę w postaci bel, kostek albo brykietów, granulat trocinowy lub słomiany - tzw. pellet,
drewno, siano, a także inne przetworzone odpady roślinne. Biopaliwa ciekłe otrzymywane są w drodze
fermentacji alkoholowej węglowodanów, fermentacji butylowej biomasy, bądź z estryfikowanych w biodiesel
olejów roślinnych. Biopaliwa gazowe powstają w wyniku fermentacji beztlenowej odpadów rolniczej produkcji
zwierzęcej na przykład obornika. Tak powstaje biogaz,
- bup – budownictwo użyteczności publicznej np. budynki oświaty, kultury, sztuki, sportu, służby zdrowia, policji,
straży miejskiej, sądu, prokuratury...
- CAFE – Clean Air for Europe – program wprowadzony dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE
z
dnia
21
maja
2008
r.
w
sprawie
jakości
powietrza
i
czystszego
powietrza
dla
Europy
(w skrócie określanej mianem dyrektywy CAFE, od nazwy programu CAFE),
- EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego,
- EFRROW – Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,
- EMEP – European Monitoring Environmental Program – opracowany przez Europejską Komisję Gospodarczą
ONZ przy współpracy Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) program monitoringu, mający na celu
uzyskanie informacji o udziale poszczególnych państw w zanieczyszczaniu środowiska innych państw, m.in.
w celu kontroli wypełniania międzynarodowych ustaleń i porozumień w sprawie strategii zmniejszania
zanieczyszczeń na obszarze Europy. EMEP posiada 70 pomiarowych stacji lądowych na terenie 21 krajów
Europy,
- emisja substancji do powietrza – wprowadzane w sposób zorganizowany (poprzez emitory) lub
niezorganizowany (z dróg, z hałd, składowisk, w wyniku pożarów lasów) substancje gazowe lub pyłowe do
powietrza na skutek działalności człowieka lub ze źródeł naturalnych,
- emisja dopuszczalna do powietrza – dopuszczalne do wprowadzania do powietrza rodzaje i ilości substancji
zanieczyszczających. Dopuszczalną emisję ustala się (poza określonymi w przepisach wyjątkami) dla każdego
urządzenia, w którym zachodzą procesy technologiczne lub są prowadzone operacje techniczne powodujące
powstawanie substancji zanieczyszczających (źródła substancji zanieczyszczających), emitora punktowego oraz
instalacji każdej jednostki organizacyjnej,
- emisja wtórna – zanieczyszczenia pyłowe powstające w wyniku reakcji i procesów zachodzących podczas
transportu na duże odległości gazów (SO2, NOx, NH3, oraz lotnych związków organicznych) oraz reemisja,
tj. unoszenie pyłu z podłoża (szczególnie na terenie miast),
- emitor – miejsce wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza,
- emitor punktowy – miejsce wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza w sposób zorganizowany, potocznie
komin,
- emitor liniowy – przyjęty do obliczeń zastępczy emitor dla źródeł liniowych,
- emitor powierzchniowy – przyjęty do obliczeń zastępczy emitor dla źródeł powierzchniowych,
- gazy cieplarniane – (szklarniowe, z ang. GHG – greenhouse gases) – gazowe składniki atmosfery będące
przyczyną efektu cieplarnianego. Gazy cieplarniane zapobiegają wydostawaniu się promieniowania
5
podczerwonego z Ziemi, pochłaniając je i oddając do atmosfery, w wyniku czego następuje zwiększenie
temperatury powierzchni Ziemi. W atmosferze występują zarówno w wyniku naturalnych procesów, jak i na
skutek działalności człowieka. Do gazów cieplarnianych zalicza się: para wodna, dwutlenek węgla (CO2), metan
(CH4), freony (CFC), podtlenek azotu (N2O), halon, gazy przemysłowe (HFC, PFC, SF6),
- gospodarowanie odpadami – działania polegające na zbieraniu, transporcie, odzysku i unieszkodliwianiu
odpadów, jak również nadzorze nad miejscami unieszkodliwiania odpadów,
- GUS – Główny Urząd Statystyczny,
- GDDKiA – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad,
- imisja substancji – ilość zanieczyszczeń pyłowych lub gazowych odbierana przez środowisko; jest miarą stopnia
jego zanieczyszczenia definiowana, jako stężenie zanieczyszczeń w powietrzu (wyrażane w jednostkach masy
danego zanieczyszczenia, na jednostkę objętości powietrza lub w ppm, ppb) oraz jako depozycja zanieczyszczeń
- ilość danego zanieczyszczenia osiadającego na powierzchni ziemi,
- KE – Komisja Europejska,
- KOBIZE – Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami,
- KPGO – Krajowy Plan Gospodarki Odpadami,
- KPZK – Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju,
- NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; od 1.01.2010 r. – państwowa osoba
prawna w rozumieniu art. 9 pkt 14 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157,
poz. 1240),
- „niska emisja” – jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców grzewczych
i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób. Cechą
charakterystyczną niskiej emisji jest to, że powodowana jest przez liczne źródła wprowadzające do powietrza
niewielkie ilości zanieczyszczeń. Duża ilość kominów o niewielkiej wysokości powoduje, że wprowadzane do
środowiska zanieczyszczenia są bardzo uciążliwe, gdyż gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to
najczęściej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej,
- OZE – odnawialne źródła energii,
- ozon – jedna z odmian alotropowych tlenu (O3), posiadająca silne własności aseptyczne i toksyczne.
W wyższych warstwach atmosfery pełni ważną rolę w pochłanianiu części promieniowania ultrafioletowego
dochodzącego ze Słońca do Ziemi, natomiast w przyziemnej warstwie atmosfery jest gazem drażniącym,
powoduje uszkodzenie błon biologicznych przez reakcje rodnikowe z ich składnikami,
- PDK – Plan Działań Krótkoterminowych,
- PGN – Plan Gospodarki Niskoemisyjnej,
- PM10 – pył (PM - ang. particulate matter) jest zanieczyszczeniem powietrza składającym się
z mieszaniny cząstek stałych, ciekłych lub obu naraz, zawieszonych w powietrzu i będących mieszaniną
substancji organicznych i nieorganicznych. Pył zawieszony może zawierać substancje toksyczne takie jak
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (m.in. benzo(a)piren), metale ciężkie oraz dioksyny i furany.
Cząstki te różnią się wielkością, składem i pochodzeniem. PM10 to pyły o średnicy aerodynamicznej do 10 μm,
które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc,
- PM2,5 – cząstki pyłu o średnicy aerodynamicznej do 2,5 μm, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych
i płuc oraz przenikać przez ściany naczyń krwionośnych. Jak wynika z raportów Światowej Organizacji Zdrowia
(WHO), długotrwałe narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM 2,5 skutkuje skróceniem średniej długości
życia. Szacuje się (2000 r.), że życie przeciętnego mieszkańca Unii Europejskiej jest krótsze z tego powodu o
ponad 8 miesięcy. Krótkotrwała ekspozycja na wysokie stężenia pyłu PM2,5 jest równie niebezpieczna,
6
powodując wzrost liczby zgonów z powodu chorób układu oddechowego i krążenia oraz wzrost ryzyka nagłych
przypadków wymagających hospitalizacji,
- POIiŚ – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko,
- PONE – Program Ograniczenia Niskiej Emisji polegający na wymianie starych kotłów, pieców węglowych na
nowoczesne kotły węglowe, retortowe, gazowe, ogrzewanie elektryczne, zastosowanie alternatywnych źródeł
energii; w ramach PONE likwidowane są również lokalne kotłownie węglowe,
- POP – Program ochrony powietrza – dokument przygotowany w celu określenia działań zmierzających do
przywrócenia odpowiedniej jakości powietrza na terenie, na którym zanotowano przekroczenia dopuszczalnych
stężeń zanieczyszczeń,
- POŚ – Program ochrony środowiska,
- poziom dopuszczalny – poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym terminie i po tym terminie
nie powinien być przekraczany. Poziom dopuszczalny jest standardem jakości powietrza,
- poziom docelowy – poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania
szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie i środowisko jako całość, który ma być osiągnięty tam, gdzie to
możliwe w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych,
- poziom substancji w powietrzu (imisja zanieczyszczeń) – ilość zanieczyszczeń pyłowych lub gazowych
w środowisku; jest miarą stopnia jego zanieczyszczenia definiowaną jako stężenie zanieczyszczeń w powietrzu
(wyrażane w jednostkach masy danego zanieczyszczenia, np. dwutlenku siarki na jednostkę objętości powietrza
lub w ppm, ppb) oraz jako opad (depozycja) zanieczyszczeń – ilość danego zanieczyszczenia osiadającego na
powierzchni ziemi,
- PROW – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich,
- PSG – Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o.,
- RPO WP – Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego,
- RDOŚ – Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Białymstoku,
3
- stężenie – ilość substancji w jednostce objętości powietrza, wyrażona w μg/m ,
- stężenie pyłu zawieszonego PM10
– ilość pyłu o średnicy aerodynamicznej poniżej 10 μm
3
w jednostce objętości powietrza, wyrażona w μg/m ,
- SUiKZP – Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, najczęściej określane
w skrócie jako studium uwarunkowań lub studium – dokument sporządzany dla całego obszaru gminy, miasta
określający w sposób ogólny politykę przestrzenną i lokalne zasady zagospodarowania,
- technologie ICT (z ang. Information and Communikation Technologies) – technologie umożliwiające
manipulowanie i przesyłanie informacji. W zakres pojęciowy technologii ICT wchodzą wszystkie media
komunikacyjne (Internet, sieci bezprzewodowe, sieci bluetooth, telefonia stacjonarna, komórkowa, satelitarna,
technologie komunikacji dźwięku i obrazu, radio, telewizje, itp.) oraz media umożliwiające zapis informacji
(pamięci przenośne, dyski twarde, dyski CD/DVD, taśmy, itp.) a także sprzęty umożliwiające przetwarzanie
informacji (komputery osobiste, serwery, klastry, sieci komputerowe, itp.),
- TEN-T (z ang.Trans-European Transport Networks) – Transeuropejska sieć transportowa – program unijny
dotyczący sieci drogowych, kolejowych, wodnych i powietrznych.
- termomodernizacja – przedsięwzięcie mające na celu zmniejszenie zapotrzebowania i zużycia energii cieplnej
w danym obiekcie budowlanym. Termomodernizacja obejmuje zmiany zarówno w systemach ogrzewania
i wentylacji, jak i strukturze budynku oraz instalacjach doprowadzających ciepło. Zakres termomodernizacji,
podobnie jak jej parametry techniczne i ekonomiczne, określane są poprzez przeprowadzenie audytu
energetycznego. Najczęściej przeprowadzane działania to: docieplanie ścian zewnętrznych i stropów, wymiana
okien i drzwi, wymiana lub modernizacja systemów grzewczych i wentylacyjnych. Zakres możliwych zmian jest
7
ograniczony istniejącą bryłą, rozplanowaniem i konstrukcją budynków. Za możliwe i realne uznaje się średnie
obniżenie zużycia energii o 35%-40% w stosunku do stanu aktualnego,
- UE – Unia Europejska,
- WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku,
- WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; od 1.01.2010 r. – samorządowa
osoba prawna w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
(Dz. U. Nr 157, poz. 1240),
- WPGO – Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Podlaskiego,
- ZNPRGN – Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej,
- zrównoważony rozwój – proces zmian społecznych, gospodarczych i środowiskowych, który zapewnia
równowagę pomiędzy zyskami i kosztami rozwoju i to w perspektywie przyszłych pokoleń, czyli jest
odzwierciedleniem polityki i strategii ciągłego rozwoju gospodarczego i społecznego bez szkody dla środowiska
i zasobów naturalnych, od których jakości zależy kontynuowanie działalności człowieka i dalszy rozwój,
- źródła emisji liniowej – (zaliczone do powszechnego korzystania ze środowiska) to przede wszystkim główne
trasy komunikacyjne przebiegające przez teren wyznaczonej strefy,
- źródła emisji powierzchniowej – (zaliczone do powszechnego korzystania ze środowiska) to źródła powodujące
tzw. „niską emisję”. Zostały tu zaliczone obszary zwartej zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej
z indywidualnymi źródłami ciepła, małe zakłady rzemieślnicze bądź usługowe oraz obiekty użyteczności
publicznej wraz z drogami lokalnymi,
- źródła emisji punktowej – (zaliczone do korzystania ze środowiska) to emitory jednostek organizacyjnych
o znaczącej emisji zanieczyszczeń, oddziałujące na obszar objęty analizą. Wśród nich występują zarówno
emitory zlokalizowane na tym obszarze, jak i emitory zlokalizowane poza wskazanym obszarem, a mające
istotny wpływ na wielkość notowanych stężeń substancji w powietrzu.
-
PLB - Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach sieci Natura 2000
-
PLC – obszar obejmujący zarówno tereny uwzględniające obszary PLH i PLB
-
PLH – Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk w ramach sieci Natura 2000
-
PON – Porozumienie dla Ochrony Nietoperzy
-
PROP – Państwowa Rada Ochrony Przyrody
-
RDW – Ramowa Dyrektywa Wodna.
wybrane skróty
Klasyfikacja stref:
A – poziom stężeń nie przekracza wartości dopuszczalnej – działania niewymagane,
B – poziom stężeń powyżej wartości dopuszczalnej, lecz nieprzekraczający wartości dopuszczalnej powiększonej
o margines tolerancji – konieczne określenie obszarów i przyczyn oraz podjecie działań,
C – poziom stężeń powyżej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji – konieczne opracowanie
POP.
8
Inne:
CO – tlenek węgla,
CO2 – dwutlenek węgla,
GWh – kilowatogodzina,
kW – kilo Watt,
kV – kilowolt,
Mg – megagram (1 Mg = 1 tona), 106 g,
MW – mega Watt,
MWh – megawatogodzina,
MVA – megawoltamper,
-9
ng – nanogram, 10 g,
NO2 – dwutlenek azotu,
NOx – tlenki azotu,
O3 – ozon,
SO2 – dwutlenek siarki,
WWA – wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (np. B(a)P),
-6
μg – mikrogram, 10 g.
9
1.
Wprowadzenie
Prognoza oddziaływania na środowisko (zwana dalej Prognozą) sporządzona została dla potrzeb
postępowania w sprawie oddziaływania na środowisko „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy
Nowe Piekuty na lata 2014-2020” zwanego dalej Planem.
Prognoza wykonywana została na zlecenie Gminy Nowe Piekuty, reprezentowaną przez Wójta Gminy
Nowe Piekuty – Pana Marka Kaczyńskiego, przez Eko-Efekt Sp. z o.o. w Warszawie reprezentowaną przez
Prezesa Zarządu – Pana Andrzeja Tukę zgodnie z zawartą w dniu 27.11.2014 r. umową nr 35/2014.
Gmina Nowe Piekuty złożyła wniosek o dofinansowanie zadania pn.: „Opracowanie planu gospodarki
niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020” w naborze Konkursu Nr 2/POIiŚ/9.3/2013
prowadzonego przez NFOŚiGW w Warszawie w ramach Priorytetu IX Infrastruktura energetyczna
przyjazna środowisku i efektywność energetyczna Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
2007-2013 działanie 9.3. Termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej – plany gospodarki
niskoemisyjnej. Przedmiotowy wniosek został oceniony pozytywnie i znalazł się na 234 miejscu
projektów podstawowych. W ww. wniosku Gmina Nowe Piekuty uwzględniła zadanie polegające na
przeprowadzeniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, w tym opracowaniu Prognozy.
Niniejszy dokument określa i ocenia skutki wpływu realizacji ustaleń na środowisko przygotowanego
projektu „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020” na elementy
środowiska przyrodniczego oraz dobra materialne. Określa ponadto skutki dla stanu środowiska, które
mogą być rezultatem zmian istniejącego przeznaczenia lub wykorzystywania terenów wskutek realizacji
działań zapisanych w Planie.
Prognoza oddziaływania na środowiska projektu „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe
Piekuty na lata 2014-2020” obejmuje swoim zakresem obszar Gminy, jak również tereny pozostające w
zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji ustaleń Planu.
10
2.
Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu
oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami
2.1.
Podstawa prawna oraz cel i zakres prognozy
Przedmiotem prognozy i jednocześnie jej głównym celem jest ocena oddziaływania na środowisko
skutków realizacji „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020”.
Opracowanie Prognozy oddziaływania na środowisko Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ma na celu
dokonanie oceny skutków realizacji ustaleń Planu w odniesieniu do poszczególnych komponentów
środowiska przyrodniczego, wskazanie potencjalnie uciążliwych lub korzystnych dla środowiska ustaleń
dotyczących zaplanowanych działań oraz powinno stanowić integralną cześć opracowania Planu, a także
wskazywać ewentualne rozwiązania dążące do poprawy obecnego stanu środowiska.
Ponadto celem prognozy oddziaływania na środowisko jest ustalenie potencjalnie znaczącego
oddziaływania realizacji Planu na środowisko.
Gmina Nowe Piekuty wystąpiła z pismami do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz do
Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Białymstoku o ustalenie zakresu i stopnia
szczegółowości informacji wymaganych w projekcie Prognozy oddziaływania na środowisko dla projektu
aktualizacji Planu.
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku pismem znak: WOOŚ-I.411.2.5.2015.AR
z dnia 15 maja 2015 r. oraz Podlaski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarnego w Białymstoku
pismem znak: NZ.0523.50.2015 z dnia 14 maja 2015 r. ustalili zakres prognozy określony zgodnie z art.
51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowsko
(t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 z późń. zm.).
Wg. zapisów ustawy niniejszy dokument powinien:
1.
zawierać:
a)
informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
b)
informacje o zastosowanych metodach przy sporządzaniu prognozy,
c)
propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
2.
d)
informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e)
streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym;
określać, analizować i oceniać:
a)
istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji
projektowanego dokumentu,
b)
stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
11
c)
istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego
dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie
ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 627),
d)
cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te
cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,
e)
przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie,
wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe
i chwilowe oraz pozytywne i negatywne na środowisko, a w szczególności na:
-
różnorodność biologiczną,
-
ludzi,
-
zwierzęta,
-
rośliny,
-
wodę,
-
powietrze,
-
powierzchnię ziemi,
-
krajobraz,
-
klimat,
-
zasoby naturalne,
-
zabytki,
-
dobra materialne,
-
obszary Natura 2000,
z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na
te elementy;
3.
przedstawiać:
a)
rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych
oddziaływań
na
środowisko,
mogących
być
rezultatem
realizacji
projektowanego dokumentu,
b)
biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu – rozwiązania alternatywne do
rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz
opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, albo wyjaśnienie braku rozwiązań
alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków
techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
12
2.2.
Zawartość „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata
2014-2020”
1.
Opracowany „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020”
odpowiada wymaganiom postawionym przez Zleceniodawcę – Gminę Nowe Piekuty i zawiera treść
niezbędną dla tego typu dokumentu.
2. Podstawą do realizacji PGN były zebrane z obszaru gminy i opracowane przez Wykonawcę dane
i informacje dla bazowego roku 2014 dotyczące wartości zużycia paliw i energii, co pozwoliło
przeprowadzić inwentaryzację emisji CO2 do atmosfery w gminie w oparciu o uzyskany bilans
energetyczny.
4.
Inwentaryzacja emisji CO2 dla roku bazowego - 2014 została wykonana zgodnie z wytycznymi
Porozumienia Burmistrzów określonymi w dokumencie „Jak opracować plan działań na rzecz
zrównoważonej energii (SEAP)?”.
5.
Wyróżniono następujące rodzaje odbiorców na terenie gminy: budownictwo mieszkaniowe,
w skład którego wchodzi budownictwo jednorodzinne i wielorodzinne, budownictwo użyteczności
publicznej, handlowo-usługowe i przemysłowe, transport , oświetlenie uliczne.
6.
Określono dla roku bazowego 2014 następującą ilość i strukturę emisji CO2 w gminie :
Rodzaj
Całkowita emisja z terenu Gminy Nowe Piekuty w tym:
 budownictwo/termomodernizacja
Rok
2014
12 137,59

transport

oświetlenie uliczne
153,51

energia elektryczna
2790,33
1229
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji
7.
Ustalono, że potencjalne możliwości działań w gminie, których celem jest obniżenie zużycia energii i
w konsekwencji emisji CO2, to obniżenie emisji CO2 przy realizacji zaplanowanych działań o
9 041,23Mg CO2/rok.
8.
Sektorem, w którym mogą wystąpić największe potencjalne oszczędności ciepła jest budownictwo.
9.
Na bazie działań potencjalnych wybrano i przewidziano do realizacji w niniejszym PGN działania
obejmujące te grupy użytkowników i odbiorców energii dla których działania mogą być
przedmiotem oceny, monitoringu i ewaluacji ze strony władz gminy. Takimi głównymi grupami
użytkowników są:
- budynki,
- transport,
- oświetlenie ulic.
Dodatkowo wzięto pod uwagę obok w/w działań inwestycyjnych także działania nieinwestycyjne,
o charakterze promocyjno-szkoleniowym, planistycznym i organizacyjnym pozwalającym władzom
gminy prowadzić właściwą, ze względu na cel działań zawartych w PGN, politykę w zakresie
13
planowania przestrzennego, zamówień publicznych, gospodarki energetycznej dla promowania
oszczędności paliw i energii, stosowania paliw odnawialnych i OZE.
11. W wyniku realizacji działań objętych PGN planuje się do 2020 roku osiągnąć następujące jakościowe
rezultaty w odniesieniu do roku bazowego i użytkowników objętych PGN:
- obniżenie emisji CO2,
- obniżenie zużycia energii elektrycznej,
- wzrost zużycia energii ze źródeł odnawialnych.
12. Planowane całkowite koszty działań przewidzianych w PGN wyniosą 13,8 mln PLN
13. Uzyskany efekt ekologiczny redukcji emisji CO2 9 041,23 Mg/rok do roku 2020 oznacza zmniejszenie
emisji o 55% w odniesieniu do roku bazowego 2014.
14.
Proponuje się powołanie przy Wójcie Gminy, koordynatora lub jednostki, która odpowiedzialna
będzie za realizację zadań zapisanych w przedmiotowym PGN. Koordynacja polegała będzie na:
- nadzorze nad realizacją działań objętych PGN,
- monitorowaniu działań,
- aktualizacji bazy danych dotyczących przedmiotów działań,
- ewaluacji działań,
- sporządzaniu informacji o stanie realizacji PGN i uzyskiwanych efektach jego wdrażania.
14
3.
Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym,
wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego
dokumentu
Projekt „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020” uwzględnia cele i
zalecenia dotyczące ochrony środowiska zawarte w wielu dokumentach strategicznych opracowanych
na szczeblu krajowym i regionalnym, a także lokalnym. Odnosi się on również do dyrektyw UE z zakresu
ochrony powietrza.
Zawarte w przedmiotowym Planie założenia są zgodne z celami strategicznymi zawartymi
w dokumentach wyższego szczebla skupiają się przede wszystkim na działaniach związanych
z rozwiązywaniem problemów dotyczących zmian klimatycznych oraz zanieczyszczenia powietrza, które
stanowią obecnie priorytet dla krajów UE.
3.1.
Powiązania projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami
o zasięgu międzynarodowym
Obecnie sporządzenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej nie jest wymagane żadnym przepisem prawa.
Jego opracowanie związane jest natomiast z zachętami proponowanymi przez Narodowy Fundusz
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska.
Poniżej przedstawiono dokumenty na szczeblu unijnym, w których określono cele i kierunki działań
związane z rozwojem gospodarki niskoemisyjnej, a dotyczące takich obszarów jak m.in.: zwiększenie
udziału energii ze źródeł odnawialnych, poprawa efektywności energetycznej, poprawa jakości
powietrza poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń.
1)
Pakiet klimatyczno-energetyczny
Pod koniec 2008 r., Parlament Europejski przyjął pakiet projektów legislacyjnych, określanych terminem
„pakiet klimatyczno-energetyczny”, których głównym celem jest przeciwdziałanie ocieplaniu się klimatu.
Ma to zostać osiągnięte poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych do atmosfery, zwiększenie
efektywności energetycznej i zwiększenie udziału OZE. Głównymi elementami pakietu są:
 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca
dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu
uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (tzw. dyrektywa EU ETS);
 Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie
wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów
cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji
gazów cieplarnianych (tzw. decyzja non-ETS);
 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie
promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca
dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE (tzw. dyrektywa OZE).
15
Obecnie obowiązującymi celami pakietu klimatyczno-energetycznego (zwanego pakietem 3x20) jest
ograniczenie do 2020 roku emisji gazów cieplarnianych o 20%, zwiększenie udziału źródeł odnawialnych
w finalnym bilansie energii - do 20% oraz zredukowanie jednostkowego zapotrzebowania na energię
o 20% poprzez poprawę efektywności energetycznej. Jako cel określono również doprowadzenie do
wzrostu udziału biopaliw w paliwach transportowych do 10%.
Na szczycie Rady Europejskiej w dniach 23-24.10.2014 r. uzgodniono zapisy nowego pakietu
klimatyczno-energetycznego, w którym zdefiniowano następujące cele główne:
 ograniczenie wewnętrznych emisji gazów cieplarnianych do roku 2030 o co najmniej 40%
w porównaniu z poziomem roku 1990. Cel ten zostanie zrealizowany wspólnie przez UE przy redukcji
emisji do 2030 r. przez sektory objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji (ETS)
i nieobjęte tym systemem wynoszącej, odpowiednio, 43% i 30% w stosunku do roku 2005;
 wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych w energii zużywanej w UE do co najmniej 27%.
Cel ten będzie wiążący na szczeblu UE.
 poprawa efektywności energetycznej w 2030 r. o co najmniej 27% w porównaniu z prognozami
zużycia energii w przyszłości w oparciu o obecne kryteria.
Z uwagi na specyfikę niniejszego opracowania, najważniejszymi celami istotnymi z punktu widzenia
planu gospodarki niskoemisyjnej są zadania związane z sektorem non-ETS i efektywnością energetyczną.
Na ograniczenie niskiej emisji pozytywny wpływ będzie miał również wzrost udziału energii z OZE.
Zasadniczym dokumentem promującym energetykę odnawialną jest dyrektywa PE i Rady 2009/28/WE.
Dyrektywa ta ustanawia m.in. wspólne ramy dla promowania energii ze źródeł odnawialnych określając
jednocześnie obowiązkowe krajowe cele ogólne w odniesieniu do całkowitego udziału tej energii
w końcowym zużyciu brutto i w odniesieniu do jej udziału w transporcie.
Celem dla Polski, wynikającym z powyższej dyrektywy jest osiągnięcie w 2020 r. co najmniej 15% udziału
energii z odnawialnych źródeł w zużyciu finalnym brutto, w tym co najmniej 10% udziału energii
odnawialnej zużywanej w transporcie.
2)
„Europa 2020” - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego
włączeniu społecznemu
„Europa 2020” jest przyjętą w 2010 r. strategią rozwoju społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej
z perspektywą do roku 2020. Strategia „Europa 2020” służyć ma osiągnięciu wzrostu gospodarczego,
który będzie: inteligentny (dzięki bardziej efektywnym inwestycjom w edukację, badania naukowe
i innowacje),
zrównoważony
(dzięki
zdecydowanemu
przesunięciu
w
kierunku
gospodarki
niskoemisyjnej) oraz sprzyjający włączeniu społecznemu, kładąc szczególny nacisk na tworzenie nowych
miejsc pracy i ograniczanie ubóstwa. Strategia koncentruje się na pięciu dalekosiężnych celach
w dziedzinie zatrudnienia, innowacyjności, edukacji, walki z ubóstwem oraz w zakresie klimatu i energii.
Wśród celów nadrzędnych Strategii jest osiągnięcie celów „20/20/20” (wymienionych w pakiecie
klimatyczno-energetycznym), w tym ograniczenie emisji dwutlenku węgla nawet o 30%, jeśli pozwolą
na to warunki.
16
Jednym z siedmiu projektów przewodnich jest projekt „Europa efektywnie korzystająca z zasobów”.
Jest to projekt na rzecz uniezależnienia wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów, przejścia na
gospodarkę niskoemisyjną, większego wykorzystania odnawialnych źródeł energii, modernizacji
transportu oraz propagowania efektywności energetycznej.
Do innych istotnych dokumentów zaliczyć można m.in.:
 Rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 15 marca 2012 r. w sprawie planu działania
prowadzącego do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r.,
 VII Ogólny unijny program działań w zakresie środowiska do 2020 r. Dobra jakość życia
z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety,
 Dyrektywę 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości
powietrza i czystego powietrza dla Europy,
 Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 10 maja 2010 r. w sprawie
charakterystyki energetycznej budynków.
Źródła prawa europejskiego
Poniżej przedstawiono europejskie regulacje dotyczące efektywności energetycznej, które stopniowo
transponowane są do prawodawstwa państw członkowskich.
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie
efektywności energetycznej (Dziennik Urzędowy UE L315/1 14 listopada 2012 r.).
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie
promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. U. UE L 09.140.16 - tzw. dyrektywa
OZE).
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca
dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu
uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (tzw. dyrektywa EU ETS).
3.2.
Powiązania projektu Planu z dokumentami krajowymi i regionalnymi
Regulacje prawne mające wpływ na planowanie energetyczne w Polsce można znaleźć
w kilkunastu aktach prawnych. Planowanie energetyczne, zgodne z aktualnie obowiązującymi
regulacjami, realizowane jest głównie na szczeblu gminnym. Na planowanie energetyczne ma również
wpływ działalność przedsiębiorstw energetycznych.
Należy również nadmienić, iż w stosunku do strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
„Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020” nie jest dokumentem, dla
którego, zgodnie z art. 46 i 47 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 ze zm.), wymagane jest przeprowadzenie
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ponieważ:
- przedmiotowy dokument nie ustala ram dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko,
17
- nie spowoduje znaczącego oddziaływania na obszar Natura 2000,
- realizacja postanowień dokumentu nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko.
Ponadto działania przedstawione w projekcie dokumentu mogą przyczynić się do zmniejszenia emisji
CO2, co przyczyni się do poprawy stanu środowiska na terenie Gminy, a nie jego pogorszenia.
Ważnym dokumentem w zakresie gospodarki niskoemisyjnej jest Narodowy Program Rozwoju
Gospodarki Niskoemisyjnej. Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej
zostały przyjęte przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 r.
Opracowanie Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN) wynika z potrzeby
dokonania redukcji emisji gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza we
wszystkich obszarach gospodarki. Istotą Programu jest zapewnienie korzyści ekonomicznych,
społecznych i środowiskowych (zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju), które płyną z działań
zmniejszających emisje.
Przestawienie gospodarki na gospodarkę niskoemisyjną, a zarazem ograniczenie emisji gazów
cieplarnianych i innych substancji, uważa się za kluczowy krok w kierunku zapewnienia stabilnego
środowiska. Prowadzi to również do długofalowego zrównoważonego rozwoju kraju.
W przedłożonym projekcie Założeń NPRGN jako cel główny określono rozwój gospodarki niskoemisyjnej
przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju.
Jako cele szczegółowe wymieniono:
1) Rozwój niskoemisyjnych źródeł energii,
2) Poprawę efektywności energetycznej,
3) Poprawę efektywności gospodarowania surowcami i materiałami,
4) Rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych,
5) Zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami,
6) Promocję nowych wzorców konsumpcji.
Zakłada się, że efektem końcowym NPRGN będzie zestaw działań nakierowanych bezpośrednio
i pośrednio na redukcję emisji gazów cieplarnianych, a także instrumentów, które wspomogą wszystkich
uczestników realizacji Programu w przechodzeniu na gospodarkę niskoemisyjną.
W tabeli poniżej dokonano zgodności zaplanowanych „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy
Nowe Piekuty na lata 2014-2020” z postanowieniami w zakresie ochrony powietrza u na wartymi w
dokumentach krajowych wyższego szczebla.
18
Tabela 1. Tabela zgodności celów zapisanych w projekcie Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020” z dokumentami
strategicznymi
Dokument
Cele / kierunki
zagospodarowania / działania
istotne z punktu widzenia PGN
Działania / kierunki interwencji / priorytety
inwestycyjne istotne z punktu widzenia PGN
Promowanie postaw i działań sprzyjających
efektywności wykorzystania zasobów naturalnych
Ograniczanie energo- i materiałochłonności
Produkcja energii ze źródeł odnawialnych
Edukacja ekologiczna i zwiększenie aktywności
prośrodowiskowej społeczeństwa
Ochrona środowiska i
racjonalne gospodarowanie
Ochrona powietrza, gleb, wody i innych zasobów
jego zasobami
Gospodarka niskoemisyjna (w tym efektywność
energetyczna)
Ograniczenie emisji zanieczyszczeń gazowych i
pyłowych oraz jej skutków
Ochrona powietrza
Ustalanie dopuszczalnego poziomu niektórych
atmosferycznego
substancji określonych przepisami w planach
miejscowych i ich konsekwentne egzekwowanie
Dostosowanie systemów ciepłowniczych do potrzeb
przekształceń
i
rozwoju
zagospodarowania
przestrzennego w warunkach konkurencji rynkowej
Kierunki rozwoju infrastruktury nośników energetycznych
Poprawa sprawności technicznej i efektywności
systemów ciepłowniczych
ekonomicznej funkcjonowania systemów
Ekologizacja systemów ciepłowniczych
Rozwój energetyki odnawialnej
Oś priorytetowa V: gospodarka niskoemisyjna
Energetyka oparta na
Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii
odnawialnych źródłach energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych
Promowanie
efektywności
energetycznej
i
Efektywność energetyczna w
korzystania z odnawialnych źródeł energii w
przedsiębiorstwach
przedsiębiorstwach
Efektywność energetyczna w
Wspieranie
efektywności
energetycznej,
sektorze mieszkaniowym i
inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania
budynkach użyteczności
odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze
Cele zapisane w PGN
Ocena
zgodności
Edukacja ekologiczna, promocja
i informacja
Zgodne
Efektywne korzystanie z
zasobów naturalnych
Strategia Rozwoju
Województwa Podlaskiego
do roku 2020
Plan Zagospodarowania
Przestrzennego
Województwa Podlaskiego
Regionalny Program
Operacyjny Województwa
Podlaskiego 2014-2020
Zgodne
Wymiana źródła ciepła
Wymiana oświetlenia
Montaż kolektorów
słonecznych
Zgodne
częściowo z
uwagi na brak
sieci cieplnej
na obszarze
gminy
Zgodne
Termomodernizacja budynków
Montaż kolektorów
słonecznych
Edukacja ekologiczna
Informacja i promocja
Zgodne
19
publicznej
Strategie niskoemisyjne
Zanieczyszczenie powietrza
atmosferycznego
Program Ochrony
Środowiska Województwa
Podlaskiego na lata 20112014
Odnawialne źródła energii
Program Ochrony
Środowiska Powiatu
Wysokomazowieckiego do
roku 2015 z perspektywą
2016-2019
publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w
sektorze mieszkaniowym
Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich
rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów
miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej
multimodalnej mobilności miejskiej i działań
adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na
zmiany klimatu
Cel długoterminowy do roku 2018: Kontynuacja
działań związanych z poprawą jakości powietrza
Cel długoterminowy do roku 2018: Ograniczanie
zużycia energii oraz zwiększenie wykorzystania
odnawialnych źródeł energii
Cel długoterminowy do roku
świadomości
ekologicznej
województwa podlaskiego
2018: Wzrost
mieszkańców
Cel długoterminowy: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego
Ograniczenie emisji niskiej
Modernizacja kotłowni w kierunku wykorzystania
Cel krótkoterminowy:
Przebudowa, modernizacja stanu technicznego dróg
Spełnienie wymagań prawnych
Prowadzenie działalności zmierzających do redukcji
w zakresie jakości powietrza
prekursorów ozonu
Zidentyfikowanie
barier
ograniczających
wykorzystanie potencjału odnawialnych źródeł
energii w regionie
Cel długoterminowy: Odnawialne źródła energii
Określenie
potencjału
możliwości
rozwoju
energetyki odnawialnej w powiecie
Cel krótkoterminowy:
Zidentyfikowanie
barier
ograniczających
Zwiększenie wykorzystania
wykorzystanie potencjału odnawialnych źródeł
niekonwencjonalnych źródeł
energii w powiecie
energii
Określenie działań wspierających rozwój energii
odnawialnej w powiecie
budynkach
Wymiana oświetlenia ulicznego
Montaż kolektorów
słonecznych
Zgodne
Zgodne
Wymiana źródeł ciepła Montaż
kolektorów słonecznych
Zgodne
częściowo
Zgodne
częściowo
Zgodne
20
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe
dla Gminy Nowe Piekuty
Brak zdefiniowanych celów, ale zapisy obu dokumentów są spójne, gdyż omówiono tam m.in. przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie
ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, czy możliwości stosowania środków dla poprawy efektywności energetycznej.
Wprowadzenie
mechanizmów
służących
oszczędzaniu ciepła np. poprzez: stopniową poprawę
charakterystyki cieplnej budynków; pozyskiwanie
energii ze źródeł odnawialnych; wykorzystanie do
Projekt zmiany Studium
celów grzewczych proekologicznych źródeł energii
uwarunkowań i kierunków
(gaz, olej opałowy, drewno, biomasa itp.).
zagospodarowania
Ciepłownictwo
przestrzennego gminy Nowe
Kontrole i restrykcje w stosunku do emitorów
Piekuty
ponadnormatywnych zanieczyszczeń powietrza.
Stosowanie różnego typu preferencji przy zmianie
tradycyjnego
ogrzewania
węglowego
na
proekologiczne.
Źródło: opracowanie własne na podstawie dokumentów strategicznych na poziomie regionalnym i lokalnym
Zgodne
21
3.3. Metodyka sporządzenia prognozy
Prognoza została opracowana zgodnie z zaleceniami zawartymi w ustawie z dnia 3 października
2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowsko (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 z późń. zm.).
Analiza i ocena przewidywanych oddziaływań została przeprowadzona w oparciu o:

sprawdzenie zgodności celów strategicznych i szczegółowych zapisanych w Planie z celami
przyjętymi w strategicznych dokumentach z zakresu ochrony środowiska, w tym ochrony
powietrza na szczebli międzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym;

identyfikację
i
ocenę
skutków
oddziaływania
proponowanych
kierunków
działań
na poszczególne komponenty środowiska;

określenie
negatywnych
i
niekorzystnych
skutków
oddziaływania
oraz
sposobu
ich wyeliminowania bądź zminimalizowania.
Prognozę sporządzono przy zastosowaniu metod opisowych, analiz jakościowych opartych na
dostępnych
danych
państwowego
monitoringu
środowiska.
Identyfikację
oddziaływania
proponowanych kierunków działań na poszczególne komponenty środowiska opracowano przy
zastosowaniu macierzy oddziaływań, którą przedstawiono w rozdziale 5.
22
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu
„Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020”
4.
Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko
Gmina Nowe Piekuty jest na tyle oddalona od granicy Państwa, że wskazane w Prognozie ewentualne
skutki ich funkcjonowania będą się ograniczać do jego terenu. Wdrożenie ustaleń projektu „Planu
Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020” nie wywoła negatywnych
oddziaływań transgranicznych.
Rodzaj, specyfika, charakter oraz skala przedsięwzięć zaproponowanych do realizacji w ramach Planu
Gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020 ma charakter regionalny i
ewentualne negatywne oddziaływanie tych przedsięwzięć będzie miało zasięg lokalny, a ewentualne
skutki podjętych działań będą ograniczać się jedynie do terenu, na którym są realizowane. Na etapie
prognozy stwierdzono, że realizacja działań wynikających z treści Planu nie wskazuje na możliwość
negatywnego transgranicznego oddziaływania na środowisko, mogącego objąć terytorium innych
państw.
Obowiązek rozważania możliwości transgranicznego oddziaływania na środowisko planowanych
przedsięwzięć wynika z Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście
transgranicznym, sporządzonej w Espoo dnia 25 lutego 1991 roku (Dz. U. z 1999 r., Nr 96, poz. 11
z późń. z. i Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późń. z.). Specjalnej analizie powinny podlegać inwestycje
zlokalizowane blisko granic, a także te realizowane dalej, ale ze względu na rozmiar przedsięwzięcia
mogące powodować znaczące emisje lub zmiany w środowisku.
23
5.
Charakterystyka Gminy
Charakterystyka środowiska przyrodniczego
Gmina Nowe Piekuty jest gminą wiejską, która zlokalizowana jest w południowo-zachodniej części
województwa podlaskiego, we wschodniej części powiatu wysokomazowieckiego. Od północy
graniczy ona z gminą Sokoły i Wysokie Mazowieckie, od zachodu z gminą Szepietowo, od południa z
gminą Brańsk (powiat bielski), a od wschodu z gminą Poświętne (powiat białostocki). Gmina Nowe
Piekuty zajmuje obszar o powierzchni 10 970 ha, stanowiąc 0,54% powierzchni województwa
podlaskiego oraz 8,51% powierzchni powiatu. Na jej terenie znajduje się 35 miejscowości wiejskich o
statusie sołectwa. Miejscowość Nowe Piekuty – siedziba władz gminnych, zlokalizowana jest
południowej części gminy.
Rysunek 1. Lokalizacja Gminy Nowe Piekuty na tle mapy powiatu wysokomazowieckiego
i województwa podlaskiego
Źródło: Opracowanie własne
Północną część gminy przecina linia kolejowa ze stacją w Jabłoni Kościelnej, natomiast przez część
południową przebiega droga wojewódzka nr 659 Topczewo - Zalesie - Kiewłaki - Hodyszewo - Koboski
- Nowe Piekuty - Kostry Noski - Dąbrówka Kościelna. Najbliższą większą miejscowością jest oddalone
od Nowych Piekut o ok. 20 km Wysokie Mazowieckie. Z kolei odległość do Białegostoku – siedziby
władz województwa podlaskiego to ok. 50 km.
24
Zgodnie z regionalizacją fizyczno-geograficzną wg Kondrackiego, większość obszaru gminy wchodzi w
skład mezoregionu Wysoczyzna Wysokomazowiecka (843.35), będącego częścią makroregionu Nizina
Północnopodlaska, podprowincji Wysoczyzny Podlasko-Białoruskie.
Rzeźba terenu na obszarze gminy Nowe Piekuty charakteryzuje się ogólnie słabym zróżnicowaniem, a
na znacznym obszarze teren jest niemal płaski. Wysokości bezwzględne wynoszą od ok. 127 m n.p.m.
w części południowo-zachodniej do ok. 161 m n.p.m. w części północnej, w okolicach Jabłoni
Kościelnej.
3.34%
grunty orne
0.33%
0.32%
sady
16.02%
łąki trwałe
pastwiska trwałe
2.83%
grunty rolne zabudowane
grunty leśne oraz zadrzewione i
zakrzewione
8.40%
65.11%
grunty zabudowane i
zurbanizowane
nieużytki
3.48%
0.18%
inne
Rysunek 2. Struktura użytkowania gruntów na obszarze gminy Nowe Piekuty (2014 r.)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (BDL)
Gmina Nowe Piekuty jest terenem typowo rolniczym. Grunty rolne stanowią 80% jej powierzchni, z
czego największy obszar zajmują grunty orne (ponad 66%). Lesistość gminy jest niska i wynosi 15,8%.
Jest ona mniejsza niż lesistość powiatu (18,5%), województwa (30,7%) i kraju (29,4%). Obecnie
drzewostan lasów tworzy przede wszystkim sztucznie nasadzona sosna. Wzdłuż rzek i na terenach
podmokłych obecne są lasy olszowe oraz łęgi.
Wg stanu na 31 grudnia 2013 r. gmina liczyła 4 090 mieszkańców. Na jej obszarze nie wyróżniono
żadnych powierzchniowych form ochrony przyrody.
Klimat
Warunki klimatyczne gminy są typowe dla obszaru północno-wschodniej Polski. Panuje tu klimat
umiarkowany przejściowy z wyraźnym wpływem czynników kontynentalnych, co wiąże się z
kresowym położeniem Niziny Podlaskiej w stosunku do innych regionów Polski, jak również
25
południkowym ukształtowaniem powierzchni. Umożliwia to swobodną wędrówkę kontynentalnych
mas powietrza znad północno-wschodniej Europy i centralnej Rosji. Skutkiem tego jest występująca
tu mała bezwładność termodynamiczna, nieco niższa średnia roczna temperatura powietrza (6,9ºC),
a także duża amplituda jej zmian między zimą a latem wynosząca 22ºC. Średnia temperatura lutego
wynosi - 4°C, lipca natomiast +18°C. Bazując na danych z pomiarów prowadzonych w lokalnej stacji
agrometeorologicznej w Szepietowie, stwierdza się, że średnia roczna suma opadów na obszarze
gminy wynosi 560-570 mm. Największe opady występują w lipcu. Zimy są tu najczęściej relatywnie
długie i mroźne. Okres wegetacyjny wynosi 200-210 dni i jest krótszy średnio o 1-2 tygodnie
w porównaniu z sąsiednim Mazowszem i Wyżyną Lubelską. Niekorzystnym zjawiskiem jest dość duża
liczba dni z przymrozkiem, która na obszarze gminy Nowe Piekuty wynosi średnio 130-140 dni w
ciągu roku. Korzystną cechą klimatyczną jest z kolei stosunkowo duże nasłonecznienie. Współczynnik
zachmurzenia wynosi 6,4º pokrycia nieba i jest niższy od współczynnika dla Polski (6,6º pokrycia
nieba). Największe zachmurzenie obserwuje się w listopadzie i grudniu. Na analizowanym obszarze
dominują wiatry zachodnie z dużym udziałem prędkości umiarkowanych i silnych. Średnia prędkość
wiatru wynosi ok. 3,2 m/s.
Zgodnie z podziałem wg R. Gumińskiego, gmina Nowe Piekuty znajduje się we „wschodniej” (IX)
dzielnicy klimatycznej. Natomiast zgodnie z podziałem zaproponowanym przez Alojzego Wosia,
obszar gminy leży na pograniczu regionu XII (Mazursko-Podlaskiego) i regionu XIX (PodlaskoPoleskiego). Dla potrzeb obliczeń prowadzonych na podstawie normy PN-EN 12831:2006 „Instalacje
ogrzewcze w budynkach. Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego” przyjmuje się, że
obszar gminy należy do IV strefy klimatycznej, gdzie średnia roczna temperatura zewnętrzna wynosi
6,9ºC, a projektowana temperatura zewnętrzna wynosi - 22ºC.
Poniżej przedstawiono mapy, które obrazują usłonecznienie, średnią temperatę oraz sumę opadów
na terenie Polski w 2014 r.
Rysunek 3. Mapa obrazująca średnie temperatury w Polsce w 2014 r.
26
Źródło: http://www.imgw.pl/klimat/
Rysunek 4. Mapa obrazująca średnie sumy opadów w Polsce w 2014 r.
Rysunek 5. Mapa usłonecznienia Polski 2014 roku
Możliwości rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce są bardzo obiecujące, na co wskazują uzyskane
wyniki badań przeprowadzonych przez IMGW na podstawie wieloletnich obserwacji kierunków
i prędkości wiatru prowadzonych w profesjonalnej sieci meteorologicznej Instytutu Meteorologii
27
i Gospodarki Wodnej. Uprzywilejowanymi w Polsce rejonami pod względem zasobów wiatru
w mezoskali są:

środkowe, najbardziej wysunięte na północ części wybrzeża od Koszalina po Hel,

rejon wyspy Wolin,

Suwalszczyzna,

środkowa Wielkopolska i Mazowsze,

Beskid Śląski i Żywiecki,

Bieszczady i Pogórze Dynowskie.
Rozkład prędkości wiatru mocno zależy od lokalnych warunków topograficznych. Znane są liczne inne
mikro-rejony kraju o korzystnych bądź doskonałych warunkach wiatrowych. Według prof. Haliny
Lorenc z IMGW obszar Polski można podzielić na strefy energetyczne warunków wiatrowych:

Strefa I – wybitnie korzystna

Strefa II – bardzo korzystna

Strefa III - korzystna

Strefa IV - mało korzystna

Strefa V – niekorzystna.
Rysunek 6. Mapa wietrzności Polski
Źródło: http://www.baza-oze.pl/enodn.php?action=show&id=18
28
Wody powierzchniowe i podziemne
Wody powierzchniowe
Na terenie gminy Nowe Piekuty występują następujące wody powierzchniowe płynące:
 Mień – główną rzeką obszaru gminy jest rzeka Mień uchodząca do Nurca. Mień płynie wzdłuż
południowo-zachodniej granicy gminy. Całkowita długość rzeki wynosi 21 km, w tym na obszarze
gminy –7 km.
 Tłoczewka – rzeka o długości 9 km, będąca dopływem rzeki Mień, mająca swój początek w rejonie
wsi Jabłoń Kościelna;
 Dzierza –rzeka o długości 14 km, będąca lewym dopływem rzeki Tłoczewki, mającym początek we
wsi Jabłoń Dąbrowa;
 Markówka –rzeka przepływająca w południowej części Gminy, będąca dopływem rzeki Mień.
Do wód stojących usytuowanych na terenie Gminy należą wyłącznie niewielkie stawy. Na
analizowanym obszarze, podobnie jak w przypadku województwa podlaskiego, jeziora nie występują
Badania czystości rzek na terenie województwa podlaskiego prowadzone są przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach: monitoringu krajowego; monitoringu regionalnego,
w punktach ustalonych na terenie województwa. Żadna z rzek płynących na terenie gminy Nowe
Piekuty nie była w ostatnich latach objęta systemem monitoringu, w związku z czym nie można
jednoznacznie określić jakości wód płynących na analizowanym obszarze.
Wody podziemne
Zasoby wód podziemnych stanowią główne źródło zasilania Gminy w wodę. Ujmowana woda
podziemna, cechuje się podwyższoną zawartością żelaza, które jest usuwane w procesie uzdatniania
wody. Wody podziemne odznaczają się stosunkowo wysoką jakością. Monitoring diagnostyczny wód
podziemnych na terenie powiatu wysokomazowieckiego zrealizowany został m.in. w punkcie
pomiarowo-kontrolnym nr1681 leżącym w Wysokiem Mazowieckiem w granicach JCWPd nr 54.
Ocenę stanu chemicznego wody oparto na Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 lipca
2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr 143 poz. 896). Wyniki
przeprowadzonych badań wskazują na III klasę czystości klasyfikując tym samym wody do dobrego
stanu chemicznego. Większość wskaźników mieściła się w I i II klasie czystości. Do klasy III
kwalifikowały się tylko stężenia wodorowęglanów i żelaza, zaliczanych do naturalnych wskaźników
twardości wody.
Powiat wysokomazowiecki położony jest w obrębie dwóch jednolitych części wód podziemnych:
(JCWPd nr 54 i 55):
JCWPd nr 54
Główne znaczenie użytkowe ma czwartorzędowy i paleogeńsko-neogeński poziom wodonośny.
W obrębie piętra wodonośnego czwartorzędu wyróżniono 3 poziomy: przypowierzchniowy,
międzymorenowy i przyspągowy. Natomiast w obrębie piętra paleogenu i neogenu – 1 poziom.
29
JCWPd nr 55
Na północy Jednolitej Części Wód Podziemnych nr 55 wyznaczono 2 Główne Zbiorniki Wód
Podziemnych: GZWP nr 217 – Pradolina rzeki Biebrzy oraz GZWP nr 218 – Pradolina rzeki Supraśl. Na
obszarze JCWPd występują piętra wodonośne: czwartorzędu, neogenu, paleogenu, kredy oraz jury.
Główne znaczenie użytkowe ma piętro czwartorzędowe.
Gmina Nowe Piektuty położona jest w obrębie jednolitej części wód podziemnych nr 52.
Rysunek 7. Lokalizacja JCWPd nr 52
źródło: http://www.psh.gov.pl/plik/id,5236,v,artykul_5773.pdf
Demografia
Według stanu na 31 grudnia 2013 r. obszar gminy Nowe Piekuty zamieszkiwało 4 090 osób, co
stanowiło 6,96% ludności powiatu wysokomazowieckiego. Jak można zauważyć na rysunku 8, między
rokiem 1995 a 2006 obserwowano wyraźny trend spadkowy liczby mieszkańców gminy. Następnie
nastąpił krótkotrwały wzrost tej liczby, a od 2011 r. ponownie widoczny jest jej powolny spadek.
Niewielka liczba mieszkańców gminy ma swoje odbicie w małej gęstości zaludnienia, wynoszącej
w 2013 r. 37 os/km2. Było to mniej niż w powiecie wysokomazowieckim (46 os/km2) i województwie
podlaskim (59 os/km2).
30
Tabela 2. Podstawowe charakterystyki opisujące demografię Gminy Nowe Piekuty oraz sytuację na
rynku pracy
ROK
CHARAKTERYSTYKA
2003
2005
2007
2009
2011
2013
4 112
4 016
4 040
4 040
4 119
4 090
2 002
1 959
1 970
1 979
2 017
2 027
2 110
2 057
2 070
2 061
2 102
2 063
gęstość zaludnienia [os./km ]
38
37
37
37
38
37
współczynnik feminizacji
95
95
95
96
96
98
saldo migracji na 1000 osób
-6,3
-9,9
6,5
0,5
-0,5
-5,4
przyrost naturalny na 1000 ludności
-4,5
-3,4
1,2
-1,5
0,7
-3,7
37,4
36,4
34,4
34,7
34,4
34,3
169
131
86
98
123
138
7,5
5,8
3,7
4,2
5,1
5,7
liczba ludności, w tym:
kobiety
mężczyźni
2
ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w
wieku produkcyjnym
bezrobotni zarejestrowani
udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie
ludności w wieku produkcyjnym [%]
Rysunek 8. Zmiany liczby mieszkańców Gminy Nowe Piekuty w latach 1995-2013
Na zmiany liczby mieszkańców wpływ ma saldo migracji oraz przyrost naturalny. Jak zauważyć można
w tabeli 2, na przestrzeni analizowanych lat więcej osób opuszczało obszar gminy aniżeli do niej
imigrowało. Obserwuje się również niski, a niejednokrotnie ujemny przyrost naturalny, a zatem na
obszarze gminy notuje się więcej zgonów niż urodzeń. Wyjątkiem był rok 2007, kiedy to zarówno
saldo migracji, jak i przyrost naturalny były dodatnie.
31
Wśród mieszkańców gminy dominują mężczyźni, jednak z roku na rok zwiększa się współczynnik
feminizacji, świadczący o tym, że wśród osób zamieszkujących gminę wzrasta udział kobiet. Niski
współczynnik feminizacji typowy jest dla obszarów wiejskich.
Na przestrzeni ostatnich lat wyraźnie rośnie liczba osób w wieku produkcyjnym, przy jednoczesnych
niewielkich zmianach liczby mieszkańców w wieku poprodukcyjnym, co znajduje odzwierciedlenie w
malejącym wskaźniku liczby ludności w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym.
Jednocześnie maleje liczba mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym.
Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym na obszarze gminy
jest niski i w 2013 r. wynosił 5,7%. Wartość wskaźnika malała do 2007 r., jednak w ostatnich kilku
latach obserwuje się niepokojące zjawisko jego wzrostu. Mimo wszystko w 2013 r. była ona mniejsza
niż w powiecie (6,9%), województwie (9,3%) i Polsce (8,8%).
Rolnictwo i leśnictwo
Najważniejszą gałęzią gospodarki na obszarze gminy Nowe Piekuty jest rolnictwo, którym zajmuje się
większość jej mieszkańców. Analizowany obszar charakteryzują gleby o korzystnych właściwościach
agrotechnicznych, szczególnie w północnej i środkowej części gminy. Decyduje o tym fakt, że w
strukturze gleb gminnych duży jest udział gleb brunatnych. Ponad 60% powierzchni gruntów ornych
stanowią gleby klasy bonitacyjnej IVa i IVb. Do IV klasy bonitacyjnej zalicza się także niemal połowa
występujących tu użytków zielonych. Biorąc pod uwagę kompleksy przydatności rolniczej gleb,
stwierdza się, że na omawianym terenie najwięcej gruntów ornych stanowią gleby kompleksu 2
(35,4%) i 4 (20,7%). Użytki zielone na terenie gminy to gleby kompleksu 2z (53,3%) i 3z (46,7%). W
strukturze upraw dominują zboża.
Tabela 3. Klasy bonitacyjne gleb gminy Nowe Piekuty
KLASY BONITACYJNE
Grunty orne [ha]
Użytki zielone [ha]
IIIa
IIIb
IVa
IVb
V
VI
VIz
III
IV
V
VI
VIz
79
1029
2312
2097
1408
293
40
66
648
501
101
2
Źródło: Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Nowe Piekuty na lata 2007-2015.
Wg Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 r. na obszarze gminy Nowe Piekuty jest 759 gospodarstw
rolnych, z czego działalność rolniczą prowadzi 676. Wszystkie są gospodarstwami indywidualnymi.
Łączna powierzchnia wszystkich gospodarstw to 10 363,80 ha, z czego gospodarstw prowadzących
działalność rolniczą 10 329,74 ha. Na obszarze gminy dominują gospodarstwa duże, powyżej 15 ha,
których jest 196. Średnia powierzchnia gospodarstwa to 13,65 ha w tym użytków rolnych 11,54 ha),
a biorąc pod uwagę tylko gospodarstwa prowadzące działalność rolniczą wielkość ta jest większa
i wynosi 15,28 ha (w tym użytków rolnych 12,94 ha). Wymienione średnie wielkości gospodarstw są
większe niż w przypadku powiatu wysokomazowieckiego, województwa podlaskiego i całego kraju.
Funkcjonujące na obszarze gminy gospodarstwa rolne wyspecjalizowały się w hodowli bydła
mlecznego i opasowego oraz trzody chlewnej. Decydującą rolę odgrywają tu producenci mleka,
którzy należą do czołowych dostawców Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej „Mlekovita” w Wysokim
32
Mazowieckim – największej mleczarni w kraju. Zgodnie z Powszechnym Spisem Rolnym 2010 na
obszarze gminy krowy posiada 450 gospodarstw, a ich ilość wynosiła 8 111 szt.
Jak wspominano lesistość gminy jest niska i wynosi 15,8%, czyli mniej niż w powiecie (18,5%),
województwie (30,7%) i kraju (29,4%). Z uwagi na rolniczy charakter omawianego obszaru lasy
zagregowane w niewielkie kompleksy, które funkcjonują głównie na terenach najmniej przydatnych
do uprawy. Drzewostan buduje głównie sztucznie nasadzana, szybko rosnąca sosna pospolita. Lasy
publiczne stanowią tu jedynie 10,8%, zatem jest to sytuacja odwrotna niż biorąc pod uwagę
powierzchnię całego kraju, gdzie dominują lasy publiczne (81,5%). Jest to także mniej niż w powiecie
wysokomazowieckim (21,2%) i województwie podlaskim (68%). Wpływa to istotnie na sposób
prowadzenia gospodarki leśnej na obszarze gminy. Pozyskanie drewna (grubizny) wyniosło w 2013 r.
1238 m3, z czego wszystko w lasach prywatnych.
Infrastruktura miejska
Zasoby mieszkaniowe
Na obszarze gminy Nowe Piekuty występuje niemal wyłącznie jednorodzinna zabudowa zagroda,
typowa dla obszarów wiejskich. W 2013 r. znajdowały się tu 993 budynki mieszkalne. Łączna liczba
mieszkań wynosiła 1 021, a ich całkowita powierzchnia użytkowa zajmowała 122 047 m2.
Powierzchnia przypadająca na 1 mieszkanie wynosiła zatem 119,5 m2 i z roku na rok się zwiększa. Jest
to duża wielkość, która jest większa niż na obszarach wiejskich powiatu (109,6 m2), województwa
(92 m2) i całego kraju (91,8 m2). Wyraźnie mniejsza na obszarze gminy była natomiast liczba mieszkań
przypadająca na 1 000 mieszkańców, co świadczy o tym, że w jednym domu zamieszkuje więcej osób
niż ma to miejsce w odniesieniu do całego powiatu, województwa i kraju.
Podstawowe informacje o zasobach mieszkaniowych w gminie przedstawiono w tabeli 4.
Tabela 4. Podstawowe informacje o zasobach mieszkaniowych na obszarze Gminy w latach
2010-2013
2010
2011
2012
2013
budynki mieszkalne
1 037
991
991
993
mieszkania
1 008
1 011
1 013
1 021
5 213
5 233
5 244
5 292
120 167
120 629
120 946
122 047
119,2
119,3
119,4
119,5
29,2
29,3
29,4
29,8
244,8
245,4
246,5
249,6
izby
2
pow. użytkowa mieszkań [m ]
2
przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania [m ]
2
przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 os. [m ]
mieszkania na 1000 mieszkańców
Jako pozytywny należy określić systematyczny wzrost ilości i udziału mieszkań wyposażonych
w podstawowe instalacje techniczno-sanitarne. Szczególnie interesujący z punktu widzenia
niniejszego opracowania jest wzrost o 4,3 punktu procentowego udziału mieszkań wyposażonych w
33
instalację centralnego ogrzewania między rokiem 2004 a 2013. Na obszarze gminy nie funkcjonuje
sieć ciepłownicza, a zatem efektywne systemy centralnego ogrzewania w budynkach indywidualnych
mają kluczowe znaczenie dla obniżenia niskiej emisji. Nie ma tu także sieci gazowej średniego
ciśnienia (mieszkańcy korzystają z gazu butlowego propan – butan), a ponadto brak jest tu również
sieci kanalizacyjnej ze względu na zbyt małą ilość i koncentrację budynków mieszkalnych. Istnieje tu
natomiast ok. 320 przydomowych oczyszczalni ścieków.
Tabela 5. Mieszkania wyposażone w wybrane instalacje techniczno-sanitarne
Rok
Instalacja
2004
liczba
2007
[%]
liczba
2010
[%]
liczba
2013
[%]
liczba
[%]
wodociąg
877
87,5
880
87,6
904
89,7
917
89,8
ustęp spłukiwany
720
71,9
724
72,0
809
80,3
822
80,5
łazienka
721
72,0
725
72,1
785
77,9
798
78,2
centralne ogrzewanie
658
65,7
664
66,1
702
69,6
715
70,0
Obiekty użyteczności publicznej
Placówki oświatowe
W gminie Nowe Piekuty funkcjonują 2 Zespoły Szkół: w Nowych Piekutych oraz w Jabłoni Kościelnej.
Obiekty ochrony zdrowia i opieki społecznej
Wg danych GUS na terenie gminy Nowe Piekuty w 2014 roku funkcjonowały 4 placówki opieki
zdrowotnej, w tym dwa Ośrodki Zdrowia w miejscowościach: Jabłoń Kościelna i Łopienie Jeże.
Na terenie Gminy znajduje się także 1 punkt apteczny.
Kultura i sztuka
Na terenie gminy Nowe Piekuty znajduje się 4 Szkolno – Publiczne bibliotek w miejscowościach:
Nowe Piekuty, Jabłoń Kościelna, Kostry Noski i Hodyszewo.
W gminie znajdują się również dobrze wyposażone świetlice wiejskie. Większość świetlic powstała
wspólnie z remizami Ochotniczej Straży Pożarnej. Są to świetlice w miejscowościach: Nowe Piekuty,
Hodyszewo, Łopienie – Jeże, Jabłoń-Dąbrowa, Jabłoń Kościelna, Jabłoń – Jankowce, Kostry – Noski
i Skłody Borowe, Tłoczewo. Świetlice w budynkach samodzielnych znajdują się w miejscowościach:
Łopienie – Szelągi, Nowe Żochy, Krasowo Częstki, Stokowisko.
Bezpieczeństwo publiczne
Obszar gminy Nowe Piekuty podlega posterunkowi policji w Szepietowie, oraz Komendzie
Powiatowej Policji w Wysokiem Mazowieckiem. Na podstawie danych Komendy Powiatowej Policji w
Wysokiem Mazowieckiem stwierdzono, iż w gminie Nowe Piekuty zaistniała niewielka ilość zdarzeń
mających realny, negatywny wpływ na stan bezpieczeństwa w gminie.
34
Na terenie gminy Nowe Piekuty działa dziewięć jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych, w tym
siedem typu S (samochodowe) oraz dwie typu M (motorniczy), oraz siedem Młodzieżowych Drużyn
Pożarniczych. Jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych realizują zadania z zakresu ochrony
przeciwpożarowej, które są ustawowym zadaniem własnym gminy. Wszystkie jednostki wyposażone
są w podstawowy sprzęt gaśniczy oraz środki ochrony osobistej. OSP w Nowych Piekutach posiada
nowoczesny samochód pożarniczy oraz dodatkowe wyposażenie które jest wymagane z racji
przynależności jednostki do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.
Działalność gospodarcza
Wg stanu na rok 2013, na obszarze gminy Nowe Piekuty istniało 228 podmiotów gospodarczych
wpisanych do rejestru REGON. Jak można zauważyć w tabeli 2., dominują tu podmioty zaliczane do
sekcji G wg PKD 2007, a więc zajmujące się handlem hurtowym i detalicznym, a także naprawą
pojazdów samochodowych, włączając motocykle. W ramach tej sekcji najwięcej podmiotów
gospodarczych (31) zaklasyfikowano do działu 47.
Tabela 6. Liczba podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON wg sekcji PKD 2007
w 2013 r. na obszarze Gminy Nowe Piekuty
Sekcja wg
Objaśnienie
PKD 2007
A
rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
B
górnictwo i wydobywanie
C
przetwórstwo przemysłowe
D
E
F
G
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną,
gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych
dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność
związana z rekultywacją
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych,
włączając motocykle
Liczba
podmiotów
34
1
13
1
0
38
59
H
transport i gospodarka magazynowa
I
działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
1
J
informacja i komunikacja
2
K
działalność finansowa i ubezpieczeniowa
5
L
działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
1
M
działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
N
działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca
O
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia
społeczne
22
10
1
11
P
edukacja
Q
opieka zdrowotna i pomoc społeczna
4
R
działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
3
10
35
pozostała działalność usługowa; gospodarstwa domowe zatrudniające
SiT
pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące
12
usługi na własne potrzeby
U
organizacje i zespoły eksterytorialne
0
Dział 47 (handel detaliczny, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi) obejmuje odsprzedaż
(sprzedaż bez przetwarzania) nowych i używanych artykułów użytku osobistego i artykułów
gospodarstwa domowego prowadzoną przez sklepy, domy towarowe, domy sprzedaży wysyłkowej,
na straganach, przez domokrążców i akwizytorów, spółdzielnie konsumenckie, domy aukcyjne itp.
Najważniejszym sektorem gospodarki na obszarze gminy jest jednak rolnictwo, którym zajmuje się
większość tutejszych mieszkańców. Działalność rolnicza w gminie została omówiona w następnym
punkcie.
Zdecydowana większość podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON należy do
sektora prywatnego. W 2013 r. działalność w sektorze publicznym prowadziło jedynie 12 podmiotów.
Ponadto większość podmiotów gospodarczych prowadzonych jest przez osoby fizyczne. Funkcjonuje
tu jedynie 1 spółka handlowa.
Sieć komunikacyjna
Podstawowy system komunikacyjny na terenie gminy Nowe Piekuty stanowi układ drogowo-uliczny.
Przez analizowany obszar przebiega łącznie 171 km dróg:
 12 km drogi wojewódzkiej nr 659 o przebiegu: Topczewo – Zalesie – Kiewłaki – Hodyszewo –
Koboski – Nowe Piekuty – Kostry Noski – Dąbrówka Kościelna;
 74 km dróg powiatowych (tabela poniżej), z czego 56 km to drogi utwardzone;
 85 km dróg gminnych, z czego 23 km to drogi utwardzone.
Tabela 7. Drogi powiatowe na terenie gminy Nowe Piekuty
Numer drogi
Nazwa drogi
23723
Ruś Stara – Jabłoń Kościelna – Jabłoń Jank. – Tłoczewo – Nowe Piekuty – Markowo Wólka
23725
Sokoły – Racibory Nowe – Łopienie Zyski – Nowe Piekuty
23727
Sokoły – Wypycha – Dworaki Staśki – Penzy – Rzące – Jabłoń Kościelna
23730
Wysokie Mazowieckie – Brzóski Stare – Brzóski Tatary – Jabłoń Kościelna
23731
Przerośl Wojsławy (gr. st. woj.) – Jabłoń Dąbrowa – Jabłoń Kościelna
23732
Dąbrówka Kościelna – Moczyły Jakubow. – Jabłoń Jankowce
23733
Stawiereje 4 Podleśne – Kostry Litwa – Skłody Borowe
23791
Pietraszki (gr. st. woj.) – Sendowo Budy – Jośki do drogi nr 23790
23792
Skłody Borowe – Rzepki Nowe – dr 689
23726
Mazury – Jabłoń Kościelna
Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Nowe Piekuty, dane
bibliograficzne
Przez północną część gminy Nowe Piekuty przebiega linia kolejowa znaczenia państwowego:
Warszawa – Białystok – Sokółka – Kuźnica Białostocka/Grodno, prowadząca ruch osobowy i
towarowy.
36
Gmina Nowe Piekuty posiada dość dobre warunki komunikacyjne – ma połączenie z Wysokiem
Mazowieckiem, Łapami i Brańskiem oraz Sokołami i Szepietowem.
Od 1999 roku nie prowadzono w gminie Nowe Piekuty budowy nowych dróg.
Infrastruktura techniczna
Gospodarka wodna
Gmina Nowe Piekuty jest zwodociągowana w 100%. Długość sieci wodociągowej wynosi tu 66,1 km.
Na terenie gminy są dwa komunalne ujęcia wody: w Nowych Piekutach i Wierzbowiźnie.
Tabela 8. Parametry sieci wodociągowej Gminy Nowe Piekuty w latach 2010-2013
Gmina Nowe Piekuty
Długość czynnej sieci rozdzielczej[km]
Liczba przyłączy [szt.]
Ludność korzystająca z sieci wodociągowej [osoba]
Korzystajacy z wodociągu w % ogółu ludności [%]
3
Woda dostarczona gospodarstwom domowym [tys. m ]
Zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na
3
1 mieszkańca [m ]
Źródło: dane GUS.
2010
66,1
842
3 684
89,5
277,4
Rok
2011
2012
66,1
66,1
846
850
3 687
3 680
89,5
89,6
270,8
250,0
67,3
65,8
60,7
2013
66,1
856
3 666
89,6
268,3
65,6
Stacja ujęcia i uzdatniania wody w Nowych Piekutach
Źródłem zasilania w wodę jest tu zespół dwóch studni wierconych o głębokości 86,0 i 83,0 m.
Obydwie studnie są eksploatowane z wydajnością około 30 m3/h. Wydajność eksploatacyjna
pojedynczej studni została ustalona na poziomie 72 m3/h przy depresji 14 m i 60 m3/h przy depresji
16,2 m. Zasoby ujęcia zostały zatwierdzone w kategorii „B” dla ujęcia dwutorowego,
eksploatowanego zespołowo w wysokości 120 m3/ha. Każda ze studni, pracując pojedynczo z połową
wydajności eksploatacyjnej w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wodę.
Woda ujmowana w Nowych Piekutach cechuje się podwyższoną zawartością żelaza i mętności, które
jest usuwane w procesie uzdatniania wody.
Ujęcie wody podziemnej dla potrzeb wiejskiego wodociągu grupowego oraz stacja uzdatniania wody
w Wierzbowiźnie
Ujęcie wody jest zlokalizowane na działce stacji wodnej w odległości 750 m od wsi Tłoczewo.
Źródłem zasilania w wodę są dwie studnie głębinowe o głębokości 66,5 i 69 m. Pobór wody
podziemnej nie przekracza 150 m3/dobę. Stacja pracuje w jednostopniowym układzie pompowania
wody. Zasoby ujęcia zostały zatwierdzone w kategorii „B” w wysokości 74 m3/h przy depresji 10,8 m.
Studnie pracując jednocześnie, mają na celu pokrycie maksymalnego zapotrzebowania na wodę. W
praktyce studnie są eksploatowane pojedynczo.
Ujmowana woda wykazuje ponadnormatywne stężenie związków żelaza, które są usuwane w
znajdującej się tu stacji uzdatniania wody.
37
Gospodarka ściekowa
W tabelach poniżej zestawione zostały dane dotyczące gospodarki ściekowej na terenie Gminy Nowe
Piekuty w latach 2010-2013.
Tabela 9. Zestawienie ilości zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni na terenie
gminy Nowe Piekuty w latach 2010-2013
Gmina Nowe Piekuty
Jednostka
Ilość zbiorników bezodpływowych
Przydomowe oczyszczalnie scieków
Źródło: dane GUS.
2010
szt.
szt.
556
264
Rok
2011
536
286
2012
520
305
2013
503
322
Oczyszczalnia ścieków
Na terenie gminy nie ma komunalnej oczyszczalni ścieków ani systemu kanalizacji sanitarnej. Ścieki są
tu zbierane w szambach lub osadnikach gnilnych, skąd wywożone są na pola lub przesączają się do
gruntu i cieków wodnych.
Na omawianym obszarze znajduje się jedna biologiczna oczyszczalnia ścieków przy szkole
podstawowej w miejscowości Nowe Piekuty. Podstawowe dane techniczne oczyszczalni przedstawia
tabela poniżej.
Tabela 10. Parametry techniczne oczyszczalni ścieków Gminy Nowe Piekuty przy obiektach szkoły
podstawowej, gimnazjum i domu nauczyciela przy szkole podstawowej
Lokalizacja
Typ
oczyszczalni
mechanicznobiologiczna
Nowe Piekuty
typu POLI 1
A.E.100.
Źródło: BDL, GUS.
Odbiornik
ścieków
Przepustowość
wg projektu
3
[m /d]
Ilość ścieków
oczyszczanych
3
[m /rok]
Ilość osadów
ściekowych
[ton/rok]
10
2100
6,0
rów melioracyjny
d.rz. Tłoczewki d.
Mianki d. Nurca
d. Bugu
Kontrole WIOŚ Białystok prowadzone w latach 2013-2014 w Gminie Nowe Piekuty w zakresie
eksploatacji oczyszczalni ścieków przy Zespole Szkół w Nowych Piekutach wykazały naruszenie
warunków pozwolenia wodnoprawnego z dnia 16.01.2006 r. znak RA.6223-13/05/06 dot. składu
odprowadzanych do środowiska ścieków w latach 2010-2013 W analizowanych okresach stwierdzono
duże przekroczenia w zakresie BZT5, ChZT i zawiesiny ogólnej. W związku z naruszeniami Podlaski
WIOŚ wydał 6 decyzji: 4 decyzje wymierzające administracyjne kary pieniężne za poszczególne okresy
obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj. za lata 2010-2013 oraz 2 decyzje odraczające terminy
płatności kar ze względu na prowadzoną przez gminę inwestycję modernizacji oczyszczalni.
Kontrola przeprowadzona w dniach 28.102014-31.10.2014 r. dotyczyła przestrzegania warunków
pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków oczyszczonych do środowiska w okresie
16.01.2013-15.01.2014 r. oraz sprawdzenia stanu realizacji inwestycji polegającej na przebudowie
oczyszczalni ścieków przy zespole szkół w Nowych Piekutach. W związku z uchyleniem decyzji
RA.6223-13/05/06 z dnia 16.01.2006 r. decyzją RR.6341.68.2014 z dnia 31.12.2014 r. nie dokonano
38
oceny jakości i ilości ścieków odprowadzanych w oczyszczalni, w związku z niepełnym rokiem
obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego.
W dniach 02.02.2015-02.03.2015 WIOŚ przeprowadził kontrolę, w związku z koniecznością wydania
ostatecznych decyzji w sprawie odroczonych terminów płatności kar pieniężnych do 30.12.2014 r.,
wymierzonych decyzjami Podlaskiego WIOŚ za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi z
naruszeniem warunków określonych w decyzji Starostwa Powiatowego w Wysokiem Maz. z dnia
16.01.2006 r. znak RA.6223-13/05/06. W toku kontroli ustalono, że Gmina zrealizowała
przedsięwzięcie polegające na przebudowie istniejącej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej przy
Zespole Szkół w Nowych Piekutach w latach 2013-2014. Prace zaplanowane przy przebudowie
oczyszczalni i rozruch technologiczny zrealizowano zgodnie z harmonogramem do dnia 30.12.2014 r.
Gmina uzyskała nowe pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód, wydane przez
Starostę Wysokomazowieckiego z dnia 31.12.2014 r. znak RR.6341.68.2014, uwzględniające nowe
urządzenie zamontowane podczas przebudowy oczyszczalni, pozwolenie ważne jest do 20 grudnia
2024 r.
Obecnie Gmina ubiega się o zmniejszenie odroczonych w latach 2010-2013 administracyjnych kar
pieniężnych o sumę środków własnych wydatkowanych na realizację przedsięwzięcia. Do wydania
ostatecznych decyzji w sprawie odroczonych kar pieniężnych konieczne jest przeprowadzenie oceny
efektywności pracy oczyszczalni po zakończonym pierwszym roku obowiązywania pozwolenia
wodnoprawnego znak RR.6341.68.2014, obejmującego okres od 31.12.2014 r. – 30.12.2015 r.
Gospodarka odpadowa
Gospodarka odpadami
Gmina Nowe Piekuty to obszar typowo rolniczy, w związku z tym, na jej terenie powstają głównie
odpady komunalne. Rocznie powstaje tu ok. 300 Mg odpadów. Poza tym, w oczyszczalni ścieków
powstaje 12 m3 osadów ściekowych rocznie. Osady te są wywożone przez Spółdzielnię Kółek
Rolniczych w Sokołach do Oczyszczalni Ścieków w Sokołach. Na analizowanym terenie nie ma
gminnego składowiska odpadów. Wszystkie składowiska odpadów na obszarze gminy Nowe Piekuty,
na podstawie Uchwały nr XXII/66/2000 Rady Gminy Nowe Piekuty z dn. 11.11.2000 r., zostały
zamknięte.
Zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2012-2017 odpady
z gminy Nowe Piekuty trafiają do Zakładu Zagospodarowania Odpadów Czerwony Bór, znajdującego
się w regionie zachodnim. Instalacją zastępczą na czas awarii lub braku wydajności innych inst. jest
ZPiUO w Czartorii.
Na terenie gminy Nowe Piekuty, od 2000 roku prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów.
39
Tabela 11. Ilość zmieszanych odpadów komunalnych zebranych z terenu Gminy Nowe Piekuty
w latach 2010-2013
Zmieszane odpady zebrane
j.m.
2011
2012
2013
307,28
302,48
255,00
61,0
74,6
73,4
62,4
197,31
259,11
261,61
221,10
kg
47,9
62,9
63,5
54,1
szt.
725
731
773
szt.
1
1
1
szt.
12
12
9
Mg
ogółem na 1 mieszkańca
kg
z gospodarstw domowych
Mg
dzikie wysypiska
2010
251,27
ogółem
odpady
z
gospodarstw
domowych
przypadające na 1 mieszkańca
budynki mieszkalne objęte zbieraniem
odpadów z gospodarstw domowych
jednostki odbierające odpady w badanym
roku wg obszaru działalności
Rok
2
9
Źródło: GUS
Na terenie powiatu wysokomazowieckiego zlokalizowanych było 7 gminnych składowisk odpadów
komunalnych z czego wszystkie dostały decyzje na zamknięcie i rekultywacje (6 z nich już
zrekultywowano). Wg Planu Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2012-2017
powiat został przyporządkowany do Regionu Zachodniego – obszaru wydzielonego w Czerwonym
Borze. Jako instalacje regionalne w Planie wskazano:
- instalacje mechaniczno – biologiczne przetwarzania odpadów:
ZPiUO w Czartorii (instalacja istniejąca)
ZPiUO w Czerwonym Borze (instalacja istniejąca)
- instalacja przetwarzania odpadów zielonych i innych biodegradowalnych
- składowiska odpadów powstających w procesie mechaniczno – biologicznego przetwarzania
zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania
Instalacje zastępcze w Rejonie Zachodnim:
- instalacje termicznego przekształcania odpadów (2012-2017) – brak
- instalacje mechaniczno – biologicznego przetwarzania odpadów
w latach 2015-2017
- ZPiUO w Czartorii - zastępcza na czas awarii lub braku wydajności innych instalacji z regionu
zachodniego;
- ZPiUO w Czerwonym Borze - zastępcza na czas awarii lub braku wydajności innych instalacji
z regionu zachodniego;
40
- instalacje do przetwarzania odpadów zielonych i innych biodegradowalnych
w latach 2015-2017
- ZPiUO w Czartorii - zastępcza na czas awarii lub braku wydajności innych instalacji z regionu
zachodniego;
- ZPiUO w Czerwonym Borze - zastępcza na czas awarii lub braku wydajności innych instalacji
z regionu zachodniego;
- składowiska odpadów powstających w procesie mechaniczno – biologicznego przetwarzania
zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowni w latach 2015-2017 pozostałe
składowiska w rejonie Północnym.
Oprócz odpadów komunalnych na terenie powiatu powstają także odpady zakwalifikowane do
odpadów przemysłowych. W 2011 r. stanowiły one 2,3% odpadów przemysłowych wytworzonych na
terenie województwa podlaskiego.
Tabela 12. Odpady przemysłowe wytworzone na trenie powiatu wysokomazowieckiego
L.p.
1
2
Gmina
Wytworzone ogółem
[tys. Mg]
16,4
707,6
Poddane odzyskowi
[tys. Mg]
14,5
641,9
powiat wysokomazowieckim
województwo podlaskie
udział procentowy powiatu w
3
2,3
2,3
odniesieniu do województwa [%]
Źródło: POŚ Powiatu Wysokomazowieckiego do roku 2015 z perspektywą na lata 2016-2019
Unieszkodliwione
razem [tys. Mg]
0,1
24,7
0,4
Na podstawie sprawozdania Gminy Nowe Piekuty z realizacji zadań z zakresu gospodarowania
odpadami komunalnymi za 2013 rok przekazywanej do WIOŚ Białystok w dniu 31.03.2014 r. oraz
przekazanej dnia 03.11.2014 r. korekty tego sprawozdania stwierdzono, że osiągnięty przez gminę
poziom recyklingu i przygotowania do planowanego użycia w 2013 roku następujących frakcji
odpadów komunalnych: papieru, szkła, metali i tworzyw sztucznych wyniósł 7,09%. Tym samym nie
wykonano ustawowego obowiązku osiągnięcia w 2013 roku wymaganego poziomu wynoszącego
12%. W związku z decyzją PWIOŚ DIŁ.7062.89.2014.RB z dnia 03.12.2014 r. na gminę nałożono karę
pieniężną. Gmina złożyła wniosek z dnia 16.12.2014 r. znak IK.6232.10.2014 o zawieszenie do dnia
31.12.2015 r. zapłaty kary. Po rozpatrzeniu wniosku stwierdzono, że gmina podjęła działania
naprawcze zmierzające do usunięcia przyczyny nałożenia kary i karę zawieszono.
Na podstawie umowy z dnia 23.12.2013 r. zawartej pomiędzy Gminą Nowe Piekuty,
a Przedsiębiorstwem Usługowo-Asenizacyjnym „ASTWA” Sp. z o.o. z Białegostoku, firma ta realizuje
dla gminy zadanie pn: „ Odbieranie i zagospodarowanie stałych odpadów komunalnych z terenu
Gminy Nowe Piekuty” w okresie od 01.01.2014 r. do 31.12.2015 r.
Na terenie Gminy Nowe Piekuty nie funkcjonuje żadne składowisko odpadów, w związku z tym
Delegatura w Łomży WIOŚ Białystok nie prowadzi żadnych działań kontrolnych i monitoringowych
związanych z funkcjonowaniem składowiska.
W latach 2012-2014 Delegatura WIOŚ w Łomży nie prowadziła kontroli planowanych ani
interwencyjnych w zakresie gospodarki odpadami w podmiotach leżących na terenie Gminy Nowe
Piekuty.
41
Obszary chronione i cenne przyrodniczo
Formy ochrony przyrody występujące w gminie Nowe Piekuty
W Gminie znajdują się 3 pomniki przyrody, w tym:

Lipa drobnolistna w miejscowości Stokowisko;

Kasztanowiec zwyczajny w miejscowości Stokowisko;

Dąb szypułkowy w miejscowości Jośki.
Na terenie gminy nie ma obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych.
Najbliżej położone Obszary Natura 2000 to:
 Specjalne Obszary Ochrony Ostoja w Dolinie Górnej Narwi (PLH200010), oddalona o ok. 12 km od
miejscowości Nowe Piekuty;
 Specjalne Obszary Ochrony Narwiańskie Bagna (PLH 200002), oddalona o ok. 18 km od Gminy
Nowe Piekuty;
 Obszary Specjalnej Ochrony Bagienna Dolina Narwi (PLB200001), oddalona o ok. 17 km od
miejscowości Nowe Piekuty.
W tekście poniżej przedstawiona została krótka charakterystyka wspomnianych wyżej form ochrony
przyrody.
Rysunek 9. Lokalizacja Gminy Nowe Piekuty na tle najbliżej położonych obszarów chronionych
http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/
Obszar Natura 2000 Ostoja w Dolinie Górnej Narwi (PLH200010) o powierzchni 19 090,18 ha
obejmuje dolinę Narwi na odcinku od zapory wodnej w Bondarach do Suraża, z przylegającym do niej
kompleksem stawowym, zasilanym w wodę z systemu rzeczki Lizy (dopływu Narwi), usytuowanym w
pobliżu Suraża. Koryto Narwi ma tu naturalny charakter, z meandrami i starorzeczami, jej dolina ma
42
0,3-3,0 km szerokości. Większość powierzchni doliny zajmują zbiorowiska szuwarowe, których
występowanie uzależnione jest od corocznych wylewów rzeki. Dominują tu turzycowiska i szuwary
mannowe, a wokół starorzeczy -trzcinowiska. Wzdłuż rzeki występują zakrzewienia i zadrzewienia
wierzbowe; lasy pokrywają niewielką część doliny. Około 60% obszaru jest użytkowane rolniczo
(przeważają pastwiska i łąki kośne). Usytuowany koło Suraża kompleks "Stawów Pietkowskich"
sąsiaduje od zachodu i południa z rozległymi lasami mieszanymi i liściastymi, od północy i wschodu
z doliną Narwi. Stawy są silnie zarośnięte roślinnością szuwarową. Dolina Górnej Narwi jest jedną
z najlepiej zachowanych w Polsce dolin rzecznych i stanowi, obok Bagien Biebrzańskich, jeden
z największych obszarów mokradeł środkowoeuropejskich. Kształtowane przez regularne wylewy
rzeki, są one uznawane za siedliska o największej różnorodności biologicznej w strefie klimatu
umiarkowanego. Występuje tu 13 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG oraz 12
gatunków zwierząt z Załącznika II tej Dyrektywy.
Obszar Natura 2000 Narwiańskie Bagna (PLH200002) o powierzchni 6 823,05 ha obejmuje dolinę
Narwi pomiędzy Surażem i Rzędzianami. Wykształciła się ona w kompleksie osadów lodowcowych,
zajmując centralną część obniżenia w powierzchni wysoczyzn morenowych. Miąższość tych osadów
waha się od 117 do 200 m. Dolina jest stosunkowo głęboko wcięta w wysoczyzny i zabagniona.
Powierzchnia doliny zalega 5-25 m niżej od terenów bezpośrednio do niej przylegających. Wypełniają
ją torfy, osiągające średnio 1m miąższości. Dolina Narwi w granicach NPN cechuje się
charakterystyczną morfologią. Składa się ona z odcinków rozszerzonych, basenowych i zwężonych
przypominających przełomy rzeczne. Powierzchnia basenów wynosi od 13 do 30 km2, szerokość
odcinków zwężonych wynosi od 1,0 do 1,5 km. Cechą charakterystyczną doliny Narwi w granicach
NPN jest przestrzenne przenikanie się ekosystemów
lądowych z ekosystemami wodnymi, wynikającym z wyjątkowo bogatej sieci koryt rzecznych
funkcjonujących w najlepiej rozwiniętym w skali kraju systemie rzeki anastomozującej. Na wielkich
obszarach w Parku dominuje zespół szuwaru turzycy sztywnej Caricetum elatae, który jest właściwy
dla istniejącego tu w klasycznej postaci łęgu zastoiskowego. Wśród roślinności dominuje roślinność
wodna i szuwarowa, liczne są zbiorowiska turzycowo-mszyste, a na wyniesieniach spotykane są
również murawy kserotermiczne i napiaskowe. Lesistość obszaru jest znikoma.
W przypadku doliny Narwi w granicach NPN brak jest poprzecznej strefowości siedliskowej,
wynikającego z dominacji fluwiogenicznego typu hydrologicznego zasilania.
Przez wiele lat w dolinie prowadzono ekstensywną, tradycyjną gospodarkę łąkarską, będącą
niezbędnym warunkiem egzystencji szuwarów wysokoturzycowych, decydujących o wyjątkowo
bogatej różnorodności biologicznej tego obszaru.
Dobrze zachowane rodzaje siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG,
których wyróżniono tu 9 rodzajów, a najcenniejsze z nich to starorzecza, torfowiska i bory bagienne.
Obszar ważny dla zachowania gatunków krągłoustych i ryb z Załącznika II Dyrektywy: minoga
ukraińskiego (Eudontomyzon mariae), piskorza (Misgurnus fossilis) i różanki (Rhodeus sericeus
amarus). Obfite populacje bobra (Castor fiber) i wydry (Lutra lutra). Ogółem stwierdzono tu
11 gatunków zwierząt ujętych w II Załączniku Dyrektywy Rady 92/43/EWG.
43
Bagienna Dolina Narwi (PLB200001) zajmuje powierzchnię 23 471,09 ha obejmując odcinek doliny
Narwi o długości około 58 km i szerokości od 300 m do 4 km, między Surażem a Żółtkami,
w granicach Narwiańskiego Parku Narodowego. Od Suraż a do Rzędzian dolina ma naturalny
charakter, okresowo zalewanej doliny rzecznej, a Narew jest rzeką wielo korytową o krętym biegu i
tworzy sieć cieków, zajmujących miejscami całą szerokość dna doliny. Ten odcinek doliny wypełnia
niezwykle bogata mozaika siedlisk, na którą składają się głównie zbiorowiska szuwarowe,
turzycowiska, olsy i zarośla łęgowe z dominacją wierzb. Próby wyprostowania koryta rzeki na odcinku
od Rzędzian do Żółtek na przełomie lat1970.-1980. spowodowały drastyczne obniżenie stanów wody
w korycie i na terenach przyległych. Nastąpiła intensyfikacja rolniczego wykorzystania gruntów, ale
też jednocześnie zarejestrowano nadmierne przesuszenie
gleb, brak wody w studniach wsi przyległych do doliny, zmiany zespołów roślinnych. Trwają prace
renaturyzacyjne mające odwrócić niekorzystne zjawiska i degradację tego terenu. Ostoja ptasia o
randze europejskiej E 27. Występuje co najmniej 28 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady
79/409/EWG, 10 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK).W okresie lęgowym obszar zasiedla co
najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: bączek (PCK), bąk (PCK),
błotniak stawowy, dubelt (PCK), kraska (PCK), podróżniczek (PCK), rybitwa czarna, wodniczka (PCK),
krwawodziób, kszyk i rycyk; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu (C7) występują: błotniak łąkowy,
derkacz, zielonka, cyranka i słowik szary. Bardzo wysokie zagęszczenie brzęczki (>1% populacji
krajowej), rokitniczki (>10% populacji krajowej) i trzcinniczka (>1% populacji krajowej). Niestety, brak
jest danych o ptakach z okresu pozalęgowego.
Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Narwi”(Dziennik Urzędowy Nr 3/05 Wojewody Podlaskiego
z dnia 25 lutego 2005 r. poz. 716) obejmuje większą część Doliny Górnej Narwi - od granicy państwa
do Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi. Narwiański Park Narodowy dzieli Obszar na
dwie powierzchnie, które zajmują w sumie 41 862 ha. Dolina Narwi jest tu w znacznym stopniu
zabagniona, a koryto rzeki rozdziela się na liczne odnogi, tworzące naturalny labirynt cieków wijących
się wśród rozległych szuwarów i trzcinowisk. OCK Dolina Narwi łącznie z Narwiańskim Parkiem
Narodowym stanowi obok Bagien Biebrzańskich jeden z największych w Europie Środkowej
kompleksów mokradeł. Obszar ten kształtowany przez coroczne wylewy rzeki, uznawany jest za
siedlisko o najbogatszej różnorodności biologicznej w strefie klimatu umiarkowanego. Głównym
walorem Obszaru są zachowane niemal w nienaruszonym stanie naturalne stosunki wodne doliny.
Dzięki nim wykształcił się tutaj ekosystem bagienny z całą siecią rozgałęzionych koryt rzecznych, z
mozaikowym układem siedlisk wodnych, wilgotnych oraz lądowych. Taki układ zapewnia
egzystencję unikatowej w skali Europy faunie i florze. Zwłaszcza na odcinku od Zbiornika
Siemianówka do Narwiańskiego PN dolina Narwi stanowi ostoję dla wielu rzadkich gatunków.
Wśród roślin można tu spotkać takie gatunki objęte ochroną ścisłą jak np.: goryczka wąskolistna,
grzybienie białe, kosaciec syberyjski, wielosił błękitny, goździk pyszny, grążel żółty, kukułka krwista
i mieczyk dachówkowaty. Dominują zbiorowiska szuwarowe i łąkowe, gdzieniegdzie porośnięte
kępami krzewiastych wierzb. Szczególnie cenne przyrodniczo są łąki ze stanowiskami kilku gatunków
storczyków. Lasy to niewielkie kompleksy grądów, a w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki - łęgów
44
wierzbowych, topolowych, jesionowych i olszowych. Na suchszych glebach rosną ubogie bory
sosnowe lub występują murawy kserotermiczne, ciepłolubne i napiaskowe oraz fragmenty suchych
wrzosowisk. OCK Dolina Narwi to jedna z największych ostoi ptactwa wodno - błotnego w
Polsce. Występują tu gatunki zagrożone w skali kraju i Europy, tj. wodniczka, dubelt, batalion, bocian
czarny, świstun i zielonka. Do innych ptasich perełek tego Obszaru zaliczyć można takie gatunki jak:
cyranka, krwawodziób, derkacz, bąk, rybitwa czarna i rzeczna, błotniak łąkowy, brzęczka, dudek, kulik
wielki, rycyk, kropiatka, sowa błotna, podróżniczek i wodnik.
Dolina Górnej Narwi to również miejsce przebywania chronionych ssaków np: bobra, wydry, wilka
oraz nietoperzy - mopka, nocka łydkowłosego i dużego. Dolina stanowi ważny korytarz ekologiczny
dla wielu zwierząt m. in. łosi.
5.1.
Stan środowiska
5.1.1.
Powietrze atmosferyczne
Kompleksową regulację w dziedzinie ochrony powietrza stanowi w UE tzw. dyrektywa ramowa
w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza w otoczeniu - 96/62/EC. Określa ona podstawowe
ramy prawne, w tym ujednolicone metody i kryteria oceny jakości powietrza i jest uzupełniana
licznymi pochodnymi aktami prawnymi. Aktualne wymagania oraz kryteria stosowane przy ocenie
jakości otaczającego powietrza w odniesieniu do konkretnych substancji określają dyrektywy
pochodne (tzw. dyrektywy – córki) lub ich projekty. Należą do nich:
 Dyrektywa Rady 1999/30/WE z dnia 22 kwietnia 1999 r. w sprawie wartości dopuszczalnych dla
dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, pyłu zawieszonego i ołowiu w otaczającym
powietrzu; tzw. ,,Pierwsza siostrzana dyrektywa’’,
 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/69/WE z dnia 16 listopada 2000 r. w sprawie
wartości dopuszczalnych benzenu i tlenku węgla w otaczającym powietrzu; tzw. ,,Druga siostrzana
dyrektywa’’,
 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/3/WE z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ozonu
w otaczającym powietrzu; tzw. ,,Trzecia siostrzana dyrektywa”,
 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/107/WE z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie
arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym
powietrzu; tzw. ,,Czwarta siostrzana dyrektywa’’.
Bardzo istotnym aktem prawnym regulującym kwestie jakości powietrza jest dyrektywa 2008/50/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego
powietrza dla Europy (tzw. dyrektywa CAFE), która wprowadza nowe mechanizmy dotyczące
zarządzania jakością powietrza w strefach i aglomeracjach oraz normy jakości powietrza dotyczące
pyłu PM2,5 w powietrzu, a także weryfikuje i konsoliduje wcześniejsze obowiązujące akty prawne
Unii Europejskiej w zakresie jakości powietrza. Wymaga ona opracowania planów ochrony powietrza
POP (zgodnie z ustawą Poś) w przypadku przekroczenia wartości dopuszczalnych, których termin
osiągnięcia minął. Plany te mają określać odpowiednie działania tak, aby okres, w którym nie są one
dotrzymane był jak najkrótszy. Dotyczy to, m.in. pyłu zawieszonego PM10, dla którego termin
45
osiągnięcia zgodności z poziomem dopuszczalnym upłynął 1 stycznia 2005 r. Dyrektywa CAFE reguluje
ponadto kwestię pyłu zawieszonego PM2,5.
Charakterystyka głównych zanieczyszczeń atmosferycznych
Obecnie pod kątem ochrony zdrowia ocenie podlega 11 substancji: dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek
azotu (NO2), tlenek węgla (CO), benzen (C6H6), ozon (O3), pył drobny PM10 (o średnicy do 10µm), pył
drobny PM2,5 (o średnicy do 2,5 µm), metale ciężkie: ołów (Pb), arsen (As), nikiel (Ni), kadm (Cd)
oznaczane w pyle PM10 oraz benzo(a)piren oznaczany w pyle PM10.
Ze względu na ochronę roślin ocenie podlegają 3 substancje: dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu
(NOx) i ozon (O3). Dla każdego z wymienionych zanieczyszczeń określone są stężenia w powietrzu,
które nie powinny być przekraczane.
1.
Dla dwutlenku siarki (SO2), dwutlenku azotu (NO2), tlenku węgla (CO), benzenu (C6H6), pyłu
PM10, pyłu PM2,5 i ołowiu (Pb) w pyle PM10 określone są poziomy dopuszczalne.
Poziom dopuszczalny – jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym
terminie i który po tym terminie nie powinien być przekraczany; poziom dopuszczalny jest
standardem jakości powietrza.
Poziomy dopuszczalne są określone pod kątem ochrony zdrowia ludzi i ochrony roślin
2.
Dla ozon (O3), pyłu drobny PM2,5, metali ciężkich: arsen (As), nikiel (Ni), kadm (Cd) oraz
benzo(a)pirenu określony jest poziom docelowy
Poziom docelowy – jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym czasie za
pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych; poziom ten
ustala się w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego wpływu danej substancji
na zdrowie ludzi lub środowisko jako całość.
Poziomy docelowe są określone pod kątem ochrony zdrowia ludzi i ochrony roślin
3.
Dla ozonu (O3) określone są poziomy celu długoterminowego.
Poziom celu długoterminowego – jest to poziom substancji, poniżej którego, zgodnie ze
stanem współczesnej wiedzy, bezpośredni szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi lub środowisko
jako całość jest mało prawdopodobny; poziom ten ma być osiągnięty w długim okresie czasu,
z wyjątkiem sytuacji, gdy nie może być osiągnięty za pomocą ekonomicznie uzasadnionych
działań technicznych i technologicznych.
Poziomy celu długoterminowego do są określone pod kątem ochrony zdrowia ludzi i ochrony
roślin.
46
Tabela 13. Poziomy dopuszczalne substancji w powietrzu ze względu na ochronę zdrowia ludzi,
terminy ich osiągnięcia oraz okresy, dla których uśrednia się wyniki pomiarów
Nazwa
substancji
Okres uśredniania
wyników pomiarów
Poziom
dopuszczalny
µg/m3
Dopuszczalna częstość
przekraczania poziomu
dopuszczalnego w roku
kalendarzowym
Termin osiągnięcia
poziomu
dopuszczalnego
Benzen
(C6H6)
rok kalendarzowy
5
-
2010
1 godzina
rok kalendarzowy
1 godzina
200
40
350
18 razy
24 razy
2010
2010
2005
24 godziny
125
3 razy
2005
8 godzin
10 000
-
2005
24 godziny
rok kalendarzowy
rok kalendarzowy
rok kalendarzowy
rok kalendarzowy
50
40
25
204)
0,55)
35 razy
-
2005
2005
2015
2020
2005
Dwutlenek
azotu (NO2)
Dwutlenek
siarki (SO2)
Tlenek węgla
(CO) 1)
Pył PM102)
Pył PM2,53)
Ołów (Pb)
1)
Maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu
średnich jednogodzinnych w ciągu doby. Każdą tak obliczoną średnią 8-godzinną przypisuje się dobie,
00
w której się ona kończy. Pierwszym okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny 17
00
dnia poprzedniego do godziny 01 danego dnia. Ostatnim okresem obliczeniowym dla każdej doby jest
00
00
okres od godziny 16 do 24 tego dnia czasu środkowoeuropejskiego CET.
2)
Stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10 μm (PM 10) mierzone metodą wagową z separacją
frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne.
3)
Stężenie pyłu o średnicy aerodynamicznej ziaren do 2,5 μm (PM2,5) mierzone metodą wagową z separacją
frakcji lub metodami uznanymi za równorzędne.
4)
Poziom dopuszczalny dla pyłu zawieszonego PM 2,5 do osiągnięcia do dnia 1 stycznia 2020 r. (faza II).
5)
Suma metalu i jego związków w pyle zawieszonym PM10.
Tabela 14. Poziomy dopuszczalne dla dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (NOx) w powietrzu ze
względu na ochronę roślin, terminy ich osiągnięcia oraz okresy, dla których uśrednia się
wyniki pomiarów.
Nazwa substancji
Tlenki azotu (NOx)1)
Dwutlenek siarki (SO2)
1)
Okres uśredniania wyników
pomiarów
Poziom dopuszczalny
µg/m3
Termin osiągnięcia
poziomu dopuszczalnego
rok kalendarzowy
rok kalendarzowy
pora zimowa
(okres od 01 X do 31 III)
30
20
2003
2003
20
2003
Suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu.
źródło: http://www.powietrze.gios.gov.pl/gios/site/content/annual_assessment_air_acceptable_level
47
Emisja zanieczyszczeń składa się głównie z dwóch grup: zanieczyszczenia lotne stałe (pyłowe)
i zanieczyszczenia gazowe (organiczne i nieorganiczne). Do zanieczyszczeń pyłowych należą np.
popiół lotny, sadza, związki ołowiu, miedzi, chromu, kadmu i innych metali ciężkich. Zanieczyszczenia
gazowe są to tlenki węgla (CO i CO2), siarki (SO2) i azotu (NOx), amoniak (NH3) fluor, węglowodory
(łańcuchowe i aromatyczne), oraz fenole. Do zanieczyszczeń energetycznych należą: dwutlenek węgla
– CO2, tlenek węgla - CO, dwutlenek siarki – SO2, tlenki azotu - NOX, pyły oraz benzo(a)piren.
W trakcie prowadzenia różnego rodzaju procesów technologicznych dodatkowo, poza wyżej
wymienionymi, do atmosfery emitowane mogą być zanieczyszczenia w postaci różnego rodzaju
związków organicznych, a wśród nich silnie toksyczne węglowodory aromatyczne (WWA).
Głównymi związkami wpływającymi na powstawanie efektu cieplarnianego są dwutlenek węgla
odpowiadający w około 55% za efekt cieplarniany oraz w 20% metan – CH4. Dwutlenek siarki i tlenki
azotu niezależnie od szkodliwości związanej z bezpośrednim oddziaływaniem na organizmy żywe są
równocześnie
źródłem
kwaśnych
deszczy.
Zanieczyszczeniami
widocznymi,
uciążliwymi
i odczuwalnymi bezpośrednio są pyły w szerokim spektrum frakcji. Najbardziej toksycznymi
związkami są węglowodory aromatyczne(WWA) posiadające właściwości kancerogenne. Najsilniejsze
działanie rakotwórcze wykazują WWA mające więcej niż trzy pierścienie benzenowe w cząsteczce.
Najbardziej znany wśród nich jest benzo(a)piren, którego emisja związana jest również z procesem
spalania węgla zwłaszcza w niskosprawnych paleniskach indywidualnych. Żadne ze wspomnianych
zanieczyszczeń nie występuje pojedynczo, niejednokrotnie ulegają one w powietrzu dalszym
przemianom. W działaniu na organizmy żywe obserwuje się występowanie zjawiska synergizmu,
tj. działania skojarzonego, wywołującego efekt większy.
Reasumując, wyniki wykonanych ocen zarówno w celu ochrony zdrowia i ochrony roślin nie wykazały
konieczności opracowania programów naprawczych jakości powietrza na obszarze Gminy Nowe
Piekuty.
Emisja punktowa
Powodem spadku emisji zanieczyszczeń gazowych w ostatnich latach może być stosowanie coraz
efektywniejszych urządzeń do redukcji zanieczyszczeń oraz wprowadzanie nowoczesnych technologii
przez duże zakłady. Nie zaobserwowano natomiast spadku emisji zanieczyszczeń pyłowych.
Zgodnie z wydanymi decyzjami (pozwolenia zintegrowane i pozwolenia na wprowadzanie gazów
i pyłów do powietrza) oraz zgodnie z przepisami prawa polskiego i wspólnotowego, zakłady
zlokalizowane na terenie kraju muszą respektować i dotrzymywać wielkości emisji ustalone
w wydanych pozwoleniach. Sukcesywną redukcję pyłu zawieszonego PM10 w dalszej perspektywie
(do roku 2020) pomoże zapewnić modernizacja układów oczyszczania spalin w celu zapewnienia
większej skuteczności redukcji emisji pyłów, w tym pyłu zawieszonego PM10. Dodatkowo do
zmniejszenia ładunku zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza powinna przyczyniać się
racjonalizacja zużycia energii i surowców.
Emisja powierzchniowa
Głównym źródłem emisji powierzchniowej są lokalne kotłownie i indywidualne paleniska domowe.
Ze względu na to, że większość „niskich” źródeł ciepła zasilanych jest wciąż węglem słabej jakości,
48
emisja ta ma decydujący wpływ na zanieczyszczenie powietrza w gminie, a ich udział wśród
pozostałych źródeł emisji jest wiodący. Ograniczenie niskiej emisji na terenie Gminy Nowe Piekuty,
podobnie jak w województwie podlaskim i innych regionach kraju, polega na stopniowej likwidacji
kotłowni wyposażonych w stare, wyeksploatowane kotły opalane węglem. Do najważniejszych
przyczyn wysokiej emisji pyłów i benzo(a)pirenu do powietrza atmosferycznego zaliczyć należy
również spalanie odpadów w paleniskach domowych. Proceder ten jest trudny do kontrolowania
i sankcjonowania.
Ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych może być osiągnięte dzięki m.in. poniższym
działaniom:

zmiana sposobu ogrzewania na bardziej ekologiczne (np. zmiana paliwa stałego na paliwa ciekłe
lub gazowe, wymiana kotłów węglowych o niskiej sprawności na nowoczesne-niskoemisyjne,
zmiana ogrzewania na elektryczne),

instalacja kolektorów słonecznych,

termomodernizacja budynków.
Zmiana nośnika ciepła, dzięki wykorzystywaniu paliw powodujących dużo mniejszą emisję pyłu
i B(a)P, prowadzi do redukcji stężeń pyłu i B(a)P na obszarze, gdzie zlokalizowane są źródła „niskiej
emisji”. Wymiana starych kotłów węglowych na nowoczesne, opalane wyższej jakości węglem,
umożliwia redukcję emisji pyłu PM10 oraz B(a)P dzięki znaczącej poprawie parametrów procesu
spalania.
Emisja liniowa
Emisja liniowa to emisja pochodząca z ruchu komunikacyjnego. Zalicza się tu przede wszystkim
transport drogowy i w mniejszym stopniu kolejowy. Największe zagrożenie dla środowiska
naturalnego oraz zdrowia mieszkańców Gminy stwarza transport drogowy. Obszarami najbardziej
narażonymi na emisję liniową są tereny położone przy głównych drogowych ciągach
komunikacyjnych, powodując znaczne pogorszenie jakości powietrza atmosferycznego. Istotny
wpływ na wzrost emisji z transportu drogowego ma wzrost liczby pojazdów zarejestrowanych
w ostatnich latach na terenie powiatu.
Działania ograniczające emisję liniową powinny być prowadzone równolegle z działaniami
ograniczającymi emisję z pozostałych źródeł emisji. Działania te wynikają z dokumentów i planów
strategicznych, w tym głównie POP i są spójne z niniejszym Planem gospodarki niskoemisyjnej.
Ważnym czynnikiem wpływającym na ograniczenie emisji liniowej jest poprawa stanu technicznego
pojazdów oraz poprawa stanu technicznego dróg, która ma wpływ na zmniejszenie wielkości emisji
wtórnej z unosu i emisji ze ścierania. Parametry techniczne pojazdów będą ulegały poprawie
w wyniku dostosowywania do nowych wymogów prawnych - (od 1 stycznia 2011 r. warunkiem
pierwszej rejestracji jest spełnienie normy emisji spalin EURO 5).
49
Ocena stanu atmosfery na terenie województwa, powiatu i gminy
Oceny jakości powietrza w danej strefie, zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska,
dokonuje wojewódzki inspektor ochrony środowiska w ramach państwowego monitoringu
środowiska. Stanowi ona podstawę do klasyfikacji stref ze względu na wielkość stężeń
poszczególnych substancji w powietrzu:
 przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji,
 mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym
o margines tolerancji,
 nie przekracza poziomu dopuszczalnego,
 przekracza poziom docelowy,
 nie przekracza poziomu docelowego,
 przekracza poziom celu długoterminowego,
 nie przekracza poziomu celu długoterminowego.
Podstawowymi źródłami zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy Nowe Piekuty są:

emisja powierzchniowa będąca wynikiem spalania paliw w paleniskach domowych;

emisja liniowa (komunikacyjna) pochodząca z transportu samochodowego;

emisja punktowa będąca skutkiem spalania paliw w zakładowych i lokalnych kotłowniach oraz
pochodząca z przemysłowych procesów technologicznych.
W latach 2012-2014 na terenie Gminy Nowe Piekuty, jak też na terenie powiatu
wysokomazowieckiego nie wykonywaneo pomiarów imisji zanieczyszczeń do powietrza. Stacje
pomiarowe dla strefy podlaskiej zlokalizowane są w Łomży i Suwałkach oraz stacja wiejska tła
regionalnego w Borsukowiźnie.
Pomiary poziomu zanieczyszczeń na terenie województwa podlaskiego, prowadzone przez WIOŚ
w Białymstoku
w
ostatnich
latach
wykazały
przekroczenia
rocznych
wartości
poziomu
dopuszczalnego stężenia ze względu na ochronę zdrowia pyłu zawieszonego PM2,5 oraz B(a)P.
Obszarem przekroczeń było miasto Łomża. Ze względu na kryteria mające na celu ochronę roślin, dla
wszystkich zanieczyszczeń strefę podlaską zaliczono do klasy A. Analiza wyników pomiarów
prowadzona w ramach niniejszej oceny, zarówno dla kryterium ochrony zdrowia jak i ochrony roślin,
kolejny rok nie wykazała przekroczenia poziomu celu długoterminowego dla ozonu.
Jak wynika z oceny poziomów substancji w powietrzu oraz wyników klasyfikacji stref województwa
podlaskiego w latach 2012-2014 r. Gmina Nowe Piekuty została zakwalifikowana do następujących
klas – tabela poniżej.
50
Tabela 15. Klasy stref na terenie Gminy Nowe Piekuty dla poszczególnych zanieczyszczeń w latach
2012-2014
Strefa
Lata 2012-2014
SO2
NO2
A
A
Klasa strefy z uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych
wg kryteriów pod kątem ochrony zdrowia
PM10 PM2,5
Pb
CO
Benzen
B(a)P
Ni
A
C
A
A
A
C
A
As
Cd
A
A
O3
A
Klasa strefy z uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych
wg kryteriów pod kątem ochrony roślin
Podlaska
PL 2002
SO2
NOx
A
A
O3
A
Źródło: Ocena poziomu substancji i klasyfikacja stref woj. podlaskiego w 2014 r., WIOŚ w Białymstoku oraz inf. o
stanie środowiskona terenie Gminy Nowe Piekuty w latach 2012-2014, WIOŚ Białystok, Delegatura w Łomży.
Tabela 16. Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza w Gminie (tło) w odniesieniu do dopuszczalnych
poziomów substancji w roku kalendarzowym
3
Gmina
Nowe Piekuty
Źródło: BDL GUS
Wielkośc emisji [µg/m ].
NO2
SO2
PM10
PM2,5
CO
4,81
3,28
18,2
14,7
277,7
Na terenie gminy Nowe Piekuty, dominują niewielkie źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza,
w tym kotłownie i paleniska indywidualnej zabudowy mieszkalnej, opalane głównie węglem
kamiennym i drewnem. Nie są one wyposażone w urządzenia ochrony powietrza. W 2012 roku w
zakresie kontroli zanieczyszczenia powietrza skontrolowano firmę Naprawa Pojazdów M. Czarkowski,
Jabłoń Dąbrowa. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości związanych z ochrona powietrza. W latach
2013-2014 Delegatura WIOŚ w Łomży nie prowadziła kontroli podmiotów leżących na terenie Gminy
w zakresie emisji zanieczyszczeń do powietrza.
Odnawialne źródła energii (OZE)
Podstawowe kierunki Polityki energetycznej Polski do 2030 roku oraz wynikającego z niej Krajowego
planu działania w zakresie OZE (KPD OZE) zakładają m.in. poprawę efektywności energetycznej oraz
rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Polityka zakłada zwiększenie udziału
odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii:

co najmniej do poziomu 15% do 2020 roku i dalszy wzrost w latach następnych,

10% udział biopaliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji do
2020 r.
51
Pozyskiwanie energii ze źródeł niekonwencjonalnych, takich jak energia wiatru, energia słoneczna,
energia wodna, biomasa czy biogaz, jest jedną z form przeciwdziałania zanieczyszczeniu powietrza.
Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym regionu jest
istotnym elementem realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. Wykorzystanie istniejących
w regionie zasobów energii odnawialnej i zwiększanie ich potencjału sprzyja oszczędzaniu zasobów
nieodnawialnych i wspomaga działania na rzecz poprawy warunków życia mieszkańców regionu.
Ułatwia także osiągnięcie założonych celów w zakresie obniżenia emisji zanieczyszczeń do powietrza
i ogranicza szkody w środowisku związane ze spalaniem paliw kopalnych.
Instalacje wykorzystujące odnawialne źródła energii mają charakter lokalny i nie wymagają tworzenia
scentralizowanej infrastruktury technicznej. Jako rozproszone technologie naturalnie wpisują się
w politykę, strategię i plany rozwoju regionalnego i lokalnego.
Dokumenty strategiczne wyższego szczebla zakładają, że działania w zakresie zwiększenia
wykorzystania odnawialnych źródeł energii winny być ukierunkowane przede wszystkim na budowę
instalacji wykorzystujących energię słoneczną, wiatrową, a także wykorzystujących biogaz oraz
obiektów wykorzystujących energię geotermalną wód na potrzeby ciepłownictwa i rekreacji.
Pożądana jest również budowa instalacji do wykorzystania biomasy.
Ze względu na ochronę walorów przyrodniczo-krajobrazowych nie jest wskazane lokalizowanie
obiektów wpływajacych negatywnie na stan środowiska na obszarach prawnie chronionych lub
proponowanych do objęcia ochroną (obszary Natura 2000, parki krajobrazowe, obszary chronionego
krajobrazu).
Podobnie jest z lokowaniem upraw energetycznych: plantacje energetyczne nie powinny być
usytuowane w pobliżu obiektów i obszarów o szczególnych walorach architektonicznych
i krajobrazowych, ani w pobliżu terenów o wysokich walorach przyrodniczych. Ponadto plantacji nie
powinno się planować na terenach zalewowych, bagnach ani terenach podmokłych ze względu na
dostępność terenu w zimowej porze zbioru. W pierwszej kolejności uprawy energetyczne powinny
być planowane na łąkach, polach odłogowanych.
W związku z powyższym, a także uwzględniając warunki, jakie powinny być spełnione przy
wykorzystaniu energetycznym odpadów drewna i biomasy: instalacja nowoczesnych kotłów,
przetwarzanie drewna w celu przygotowania do spalenia, produkcja peletów, wiążące się
z koniecznością poniesienia wysokich nakładów finansowych, wydaje się mało prawdopodobne, aby
na terenie gminy mogło rozwinąć się wykorzystanie drewna i biomasy na cele energetyczne.
Biogaz nadający się do celów energetycznych może powstawać w procesie fermentacji beztlenowej:
odpadów zwierzęcych w biogazowniach rolniczych, osadu ściekowego na oczyszczalniach ścieków,
odpadów organicznych na składowiskach odpadów komunalnych. W Gminie Nowe Piekuty nie są
zlokalizowane tak duże gospodarstwa specjalistyczne zajmujące się hodowlą trzody i bydła,
w związku z czym nie występują możliwości pozyskania biogazu z odpadów zwierzęcych. Nie planuje
się także inwestycji z zakresu rozwoju dużej energetyki wiatrowej.
Nasłonecznienie to suma natężenia promieni słonecznych na danej powierzchni w danym czasie.
Podaje się je w jednostce energii odniesionej do 1 metra kwadratowego powierzchni (Wh/m2,
kWh/m2). Mapa nasłonecznienia pokazuje, że Polska na tle innych państw Europy ma raczej niskie
52
nasłonecznienie. Średnie nasłonecznienie w Polsce to ok 1000 kW/m2 rocznie. Nasłonecznienie
w Polsce jest w miarę równomierne, jeśli chodzi o poszczególne regiony kraju. Nieco większe
wartości to województwo podlaskie, max 1 050 kW/m2. Najmniejsze nasłonecznienie przypada na
województwo śląskie i północ kraju. Lokalnie nawet poniżej 1 000 kW/m2.
Poniżej mapa nasłonecznienia w Polsce przedstawiająca predyspozycje do inwestowania
w energetykę odnawialną opartą na energii słonecznej.
Rysunek 10. Mapa nasłonecznienia w Polsce
Źródło: http://www.zielonaenergia.eco.pl
Roczna gęstość promieniowania słonecznego na terenie całego województwa podlaskiego na
płaszczyznę poziomą wynosi ok. 1000 [kWh/m2]. Uwzględniając trendy europejskie oraz
uwarunkowania województwa w tym również Gminy, najbardziej efektywne wykorzystanie energii
słonecznej skierowane jest głównie na cele grzewcze (kolektory słoneczne).
Kolektory słoneczne
Najczęściej instalowanymi kolektorami słonecznymi są kolektory: płaskie (gazowe, cieczowe,
dwufazowe) lub rurowe (nazywane też próżniowymi, w których rolę izolacji spełniają próżniowe
rury).
Kolektory płaskie charakteryzuje:
- bardzo korzystny stosunek ceny do jakości,
- wytrzymała konstrukcja,
- niewielka waga kolektora,
- wysoka średnia wydajność roczna na poziomie 525 [kWh/m2],
- wytrzymała konstrukcja oparta na ramie z włókien szklanych,
- łatwy montaż.
53
Stosowanie kolektorów słonecznych do wspomagania ogrzewania jest uzasadnione w budynkach
o bardzo niskim zapotrzebowaniu na energię i dobrze izolowanych, w których stosowane jest
ogrzewanie niskotemperaturowe (np. podłogowe, ścienne). Wykorzystanie energii słonecznej do
ogrzewania wymaga odpowiedniej konstrukcji budynku i bardzo starannie wyregulowanej oraz
wykonanej instalacji, a także dużych powierzchni kolektorów, co wiąże się z wysokimi nakładami
finansowymi.
Instalacja solarna do podgrzewu ciepłej wody użytkowej składa się z: kolektorów płaskich lub
próżniowych, zbiornika na wodę – może to być typowy „bojler” z wymiennikiem ciepła lub zasobnik
z dwoma wymiennikami (biwalentny), gdy instalacja będzie podłączona do kotła c.o.
Wstępna analiza możliwości wykorzystania energii słonecznej w postaci kolektorów słonecznych do
podgrzewu ciepłej wody użytkowej zamontowanych na dachach budynków mieszkalnych jedno
rodzinnych w ilości 320 szt. pozwala na określenie ilości zaoszczędzonej energii cieplnej wg.
kryterium ilości osób zamieszkałych w tych budynkach, optymalna powierzchnia kolektorów wynosi:
2 210 m2, a wydajności tej ilości kolektorów wynosi: 3 043 MWh/rok tj. 10 955 GJ/rok wg. kryterium
powierzchni dachów – 2 210 m2 po 3 panele słoneczne na dachu /wydajność kolektorów
słonecznych.
Biogazownia rolnicza
Firma Green Energy Sp. z o.o z siedzibą w Warszawie w dniu 30.06.2010 r. wystąpiła do Wójta gminy
Nowe Piekuty z wnieskiem w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na
realizację przedsięwzięcia polegającego na ”Budowie biogazowni rolniczej o mocy 1,2 MW na
działkach nr 594/1 i 598 leżących w obrębie wsi Krasowo Częstki gm. Nowe Piekuty pow.
wysokomazowiecki woj. podlaskie”.
W oparciu o przedłożone dokumenty oraz uzyskane opinie i postanowienia:
1) Raport o oddziaływania na środowisko dla w/w przedsięwzięcia opracowany przez
mgr inż. Tomasza Celler, mgr inż. Łukasza Pierzynę i dr inż. Grzegorza Oparczyk, wrzesień 2010 r.;
2. opinię Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Wysokiem Mazowieckiem
Nr NZ 4900/I/71/10 z dnia 16 lipca 2010 r.;
3. postanowienie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku nr RDOŚ-20-WOOŚII-66130-490/10/pl z dnia 20 lipca 2010 r.;
4. opinię Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Wysokiem Mazowieckiem
Nr NZ.4902/9/10 z dnia 8 listopada 2010r.;
5. postanowienie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku nr RDOŚ-20-WOOŚ-II66130-490/10/pl z dnia 19 listopada 2010r.;
decyzją znak IK. 7624-6/10 z dnia 15.12.2010 r. Wójt Gminy określił środowiskowe uwarunkowania
zgody na realizację ww. przedsięwzięcia.
Informacje o przedsięwzięciu:
Rodzaj i miejsce inwestycji
54
Budowa biogazowni rolniczej zlokalizowanej w miejscowości Krasowo Częstki na działkach nr 594/1
i 598 leżących w obręb wsi Krasowo Częstki gm. Nowe Piekuty, pow. wysokomazowiecki, woj.
podlaskie.
Warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji:
1.
ziemię i grunt z wykopów pod fundamenty i pod linie kablowe wykorzystać do zasypania
wykopów lub rozplantować w miejscu w przedmiotowej inwestycji;
2.
humus zgromadzić w osobnych hałdach a po zakończeniu inwestycji rozplantować;
3.
odpady powstające podczas budowy segregować, przechowywać w odpowiednich pojemnikach
i zapewnić
ich regularny odbiór przez uprawnionych odbiorców: odpady niebezpieczne
oddzielać i wywozić przez specjalistyczne przedsiębiorstwa zajmujące się ich utylizacją;
4.
ścieki deszczowe odprowadzać na teren zielony biogazowni do podlewania zieleni urządzonej;
5.
wody opadowe z dróg i placów należy odprowadzać do odbiornika po ich podczyszczeniu
w osadniku i separatorze substancji ropopochodnych;
6.
stosować takie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, które pozwolą chronić
środowisko a w szczególności będą minimalizować w fazie eksploatacji rozprzestrzenianie
gazów, zapachów, pyłów i zanieczyszczeń środowiska;
7.
dotrzymać dopuszczalne poziomy hałasu 55dB (A) w porze dziennej oraz 45 dB(A) w porze
nocnej w stosunku do najbliższej zabudowy
8.
zastosować dwupoziomowy układ odsiarczania biogazu (odsiarczanie wstępne w zbiorniku
biogazu, odsiarczanie końcowe na filtrach odsiarczających);
9.
zainstalować katalizator spalin odprowadzających z silników kogeneratorów;
10. jednostkę kogeneracyjną umieścić w komorze dźwiękoszczelnej o minimalnej izolacji akustycznej
20 dB (A) oraz zastosować tłumiki hałasu na układach wylotowych gazów spalinowych;
11. dozowniki substratów roślinnych zainstalować w pomieszczeniu zamkniętym;
12. proces fermentacji prowadzić wyłącznie w zamkniętych komorach fermentacyjnych;
13. należy zastosować filtr powietrza odprowadzanego z węzła suszenia osadu w celu eliminacji
uciążliwości zapachowych;
14. w celu ograniczenia uciążliwości zapachowych zastosować membrany przykrywające kiszonkę
magazynowaną w silosach oraz laguny cieczy pofermetacyjnej;
15. ciecz pofermentacyjną magazynować w lagunach o pojemności umożliwiającej co najmniej
4 miesięczny okres magazynowania;
16. przestrzegać wszelkich
reżimów technologicznych - podczas realizacji inwestycji stosować
wysokiej jakości sprzęt i materiały budowlane;
17. prace prowadzić w sposób, który nie spowoduje zanieczyszczenia środowiska gruntowo –
wodnego;
18. utrzymywać ład i porządek na terenie zakładu;
19. biogazownia ma stanowić obiekt zamknięty, tj. dostępny wyłącznie dla pracowników
o odpowiednich kwalifikacjach i przeszkoleniu ;
55
20. prace budowlano-instalacyjne prowadzić w porze dziennej: 600 – 2200 a cykl realizacji inwestycji
skrócić do niezbędnego minimum;
21. sypkie materiały budowlane składowane na placu budowy przykrywać celem zmniejszenia
pylenia;
22. gnojowicę - transportować i składować w szczelnych zbiornikach wyposażonych w szczelne
złącza rozładunkowe;
23. odpady poprodukcyjne transportować i przechowywać w szczelnych zbiornikach;
24. w miejscach występowania odorów stosować preparaty antyodorowe;
25. wdrożyć system informacyjno-ostrzegawczy w razie awarii instalacji;
26. w fazie eksploatacji poddać stałej kontroli i monitoringowi emisję gazów;
27. eksploatować przedsięwzięcie zgodnie ze wskazaniami „Raportu o oddziaływaniu inwestycji na
środowisko”
28. wnioskowane przedsięwzięcie nie może wpływać negatywnie na środowisko naturalne
przyległego obszaru;
Wymagania dotyczące ochrony środowiska:
1.
projekt budowlany winien realizować zalecenia i nie może naruszać ustaleń wymienionych
w punkcie 2. niniejszej decyzji,
2.
zaprojektować kanalizację odprowadzającą wody opadowe ze stanowiska rozładunku gnojowicy
i silosów na kiszonkę do zbiornika wstępnego;
3.
zaprojektować kanalizacje odprowadzającą ewentualne odcieki ze stanowiska załadunku cieczy
pofermentacyjnej do lagun cieczy pofermentacyjnej;
4.
w projekcie budowlanym uwzględnić budowę
urządzeń chroniących glebę oraz wody
powierzchniowe i podziemne przed zanieczyszczeniem substancjami pochodzącymi z urządzeń
pracujących na terenie biogazowni;
5.
w projekcie budowlanym uwzględnić
zaopatrzenie biogazowni w hydranty do celów
przeciwpożarowych;
6.
ściany maszynowni projektować z wykorzystaniem materiałów maksymalnie ograniczających
hałas;
7.
zewnętrzne źródła hałasu z instalacji zabudować i rozmieszczać tak, aby emisja hałasu odbywała
się w kierunkach niezabudowanych mieszkaniowo;
8.
zaprojektować ciągi komunikacyjne w sposób uniemożliwiający zanieczyszczenie terenu
biogazowni;
9.
wykonać piętrowy (niski i wysoki) pas zwartej zieleni izolacyjnej wokół biogazowi;
10. w terminie do 6 miesięcy od rozruchu instalacji sporządzić analizę porealizacyjną w zakresie
emisji hałasu a jej wyniki przedłożyć Wójtowi Gminy Nowe Piekuty i Regionalnemu Dyrektorowi
Ochrony Środowiska w Białymstoku.
Kontrolne pomiary rzeczywistego poziomu hałasu wykonywać w ciągu całego roku w różnych
warunkach pogodowych a w szczególności w okresie występowania najsilniejszych wiatrów z
kierunków: zachodniego, północno-zachodniego, północno-wschodniego.
56
Obecnie inwstycja jest fazie realizacji.
Podsumowując można stwierdzić, że zasoby odnawialnych źródeł energii na terenie gminy Nowe
Piekuty nie są zbyt duże, jednak istnieją możliwości ich wykorzystania.
5.1.2.
Wody powierzchniowe i podziemne
Monitoring stanu środowiska w zakresie jakości wód podziemnych i powierzchniowych, jakości
powietrza, monitoringu hałasu i pól elektromagnetycznych prowadzony jest przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku.
Jakość wód powierzchniowych
Podstawą oceny stanu wód powierzchniowych było rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych
oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. Nr 257, poz. 1545 z późn.
zm.). Rozporządzenie określa sposób dokonywania oceny stanu jednolitych części wód poprzez
dokonywanie oceny stanu ekologicznego (JCWP naturalne) lub potencjału ekologicznego
(JCWP sztuczne i silnie zmienione), stanu chemicznego, sposób interpretacji wyników badań
wskaźników jakości, sposób prezentowania wyników klasyfikacji oraz częstotliwość wykonywania
klasyfikacji. Wynikiem oceny jest określenie stanu JCWP jako stan dobry lub zły.
Na terenie Gminy Nowe Piekuty WIOŚ Białystok w latach 2012-2014 nie prowadził badań wód
powierzchniowych. Do sieci monitoringu rzek w roku 2015 włączono punkt pomiarowy w m. Rzepki
Nowe na rzece Mianka. Włączenie Mianki do badań monitoringowych wynikało z wyznaczenia m.in.
na terenie Gminy Nowe Piekuty obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia ze źródeł
rolniczych (OSN) – 3 obręby ewidencyjne i konieczności sprawdzenia czy zanieczyszczenia rolnicze
stanowią źródło eutrofizacji wód. Ocena rzeki będzie wykonana w 2016 r., po zamknięciu rocznego
cyklu pomiarowego. W przygotowywanym w 2015 roku przez Dyrektora RZGW Warszawa nowym
projekcie rozporządzenia, zwiększającym obszary szczególnie narażone w województwie podlaskim,
także tereny Gminy Nowe Piekuty, rzeka Mianka wyznaczona została jako wody wrażliwe na
zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych, Na terenach wyznaczonych jako OSN w gminie Nowe Piekuty
w latach 2012-2014 nie były prowadzone kontrole gospodarstw rolnych.
57
Jakość wód podziemnych
Wyniki badań monitoringowych wód podziemnych poddaje się ocenie zgodnie z rozporządzeniem
Ministra Środowiska z dn. 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych
(Dz. U. Nr 143 poz. 896 z późn. zm.). Za podstawę oceny klas jakości wód przyjmuje się graniczne
wartości określonej w rozporządzeniu grupy wskaźników.
W oparciu o rozporządzenie wyróżnia się pięć klas jakości wód podziemnych (z uwzględnieniem
przepisów w sprawie wymagań dotyczących jakości wód przeznaczonych do spożycia przez ludzi):

klasa I – wody o bardzo dobrej jakości; wartości wskaźników jakości wody są kształtowane jedynie
w efekcie naturalnych procesów zachodzących w warstwie wodonośnej; żaden ze wskaźników
jakości wody nie przekracza wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spożycia
przez ludzi;

klasa II — wody dobrej jakości; wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na oddziaływania
antropogeniczne; wskaźniki jakości wody, z wyjątkiem żelaza i manganu, nie przekraczają wartości
dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi;

klasa III — wody zadowalającej jakości; wartości wskaźników jakości wody są podwyższone
w wyniku naturalnych procesów lub słabego oddziaływania antropogenicznego; mniejsza część
wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do
spożycia przez ludzi;

klasa IV — wody niezadowalającej jakości; wartości wskaźników jakości wody są podwyższone w
wyniku naturalnych procesów oraz słabego oddziaływania antropogenicznego; większość
wskaźników jakości wody przekracza wartości dopuszczalne jakości wody przeznaczonej do
spożycia przez ludzi;

klasa V — wody złej jakości; wartości wskaźników jakości wody potwierdzają oddziaływania
antropogeniczne; wody nie spełniają wymagań określonych dla wody przeznaczonej do spożycia
przez ludzi.
Od I do III klasy czystości stan chemiczny wód określa się jako dobry. Powyżej tj. IV i V klasy czystości
mówi się o słabym stanie chemicznym wód.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku w latach 2012-2014 nie prowadził na
terenie Gminy Nowe Piekuty badań jakości wód podziemnych. W latach 2013 i 2014 kontrolowana była
natomiast jakość wód popłucznych ze stacji uzdatniania wody: SUW Wierzbowizna i SUW Nowe Piekuty.
Wszystkie badania nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych w zakresie 3 badanych
wskaźników tj. żelaza, BZT5 i zawiesiny ogólnej.
58
5.1.3.
Hałas
Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska emitowanym z licznych źródeł. Długotrwałe występowanie
hałasu wywołuje zmęczenie, podatność na stres, bezsenność, a więc jego wpływ na człowieka jest
zdecydowanie negatywny. Hałas jest zjawiskiem powszechnie występującym, szkodliwym dla zdrowia,
uciążliwym i powodującym dyskomfort. Głównym źródłem hałasu uciążliwego dla środowiska
przyrodniczego i ludzi jest komunikacja. Uciążliwość hałasu zależy od jego poziomu, pory i częstotliwości
jego trwania. Głównymi źródłami hałasu w środowisku są: komunikacja (drogi, linie kolejowe - hałas
drogowy i kolejowy), przemysł (hałas przemysłowy). Spośród wymienionych źródeł na terenie gminy
największy problem stanowi hałas drogowy, ponieważ dotyka największej liczby ludności gminy.
Źródłami hałasu na terenie Gminy Nowe Piekuty jest przede wszystkim komunikacja drogowa.
W celu ograniczania uciążliwości spowodowanej hałasem prawo Unii Europejskiej oraz prawo polskie
nakazuje wykonywanie map akustycznych oraz opracowania na ich podstawie programów ochrony
środowiska przed hałasem. Podstawą prawną dla obu dokumentów jest Dyrektywa 2002/49/WE
zaimplementowana do prawa krajowego ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
(Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 z późn. zm.). Ustawa ta nakazuje wykonanie map akustycznych stanowiących
wieloaspektową ocenę stanu akustycznego analizowanego obszaru. Mapy akustyczne (MA) stanowią
podstawę oceny klimatu akustycznego, ich celem jest, m.in. graficzne przedstawienie rozkładu pola
akustycznego na danym obszarze. Najważniejsze informacje zawarte w mapach to: charakterystyka
źródeł hałasu, opis uwarunkowań akustycznych wynikających z miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego, zestawienie wyników badań, wskazanie terenów zagrożonych hałasem, liczbę ludności,
jaka jest zagrożona hałasem oraz analizę trendów zmian stanu akustycznego środowiska. Z kolei
programy ochrony środowiska przed hałasem (POH) są opracowywane w przypadku stwierdzenia w
mapie akustycznej przekroczeń poziomów hałasu. Cele programów, zgodne z Dyrektywą 2002/49/WE,
to ochrona środowiska przed hałasem i nie dopuszczenie do jego degradacji w miejscach gdzie stan
klimatu akustycznego jest dobry oraz przywrócenie dobrego klimatu akustycznego środowiska w
miejscach, gdzie hałas przekracza poziomy dopuszczalne.
Na terenie Gminy Nowe Piekuty WIOŚ Białystok w latach 2012-2014 nie prowadził badań
monitoringowych ani kontrolnych hałasu komunikacyjnego i przemysłowego. Nie zgłoszono też
wniosków o przeprowadzenie pomiarów interwencyjnych w tym zakresie.
Stan klimatu akustycznego na terenie województwa podlaskiego w 2013 r. WIOŚ w Białymstoku określił
na podstawie zapisów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie
wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez
zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. Nr 192, poz. 1392 z
późn. zm.), wytycznych opublikowanych przez GIOŚ oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14
czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826).
59
Podsumowanie
Hałas komunikacyjny jest obecnie głównym źródłem zakłóceń klimatu akustycznego środowiska Gminy
Nowe Piekuty.
Do czynników pozytywnych na przedmiotowym terenie należą:

podejmowane działania zapobiegające (modernizacja, remonty nawierzchni dróg) oraz ograniczające
rozprzestrzenianie się hałasu w środowisku (nasadzenia roślinności),

wzrastająca świadomość społeczeństwa skutkująca interwencjami (dotyczącymi zakładów
przemysłowych, dróg - będących źródłem hałasu).
Do czynników negatywnych należy zaliczyć:

niewystarczające działania naprawcze w stosunku do miejsc, gdzie występują przekroczenia
poziomów dopuszczalnych.
Potencjalnymi problemami są:

narażenie mieszkańców na hałas drogowy spowodowany zwiększającą się liczbą pojazdów
zrejestrowanych na terenie gminy,

brak pomiarów hałasu na terenie gminy,

brak kompleksowego opracowania dającego rozpoznanie wszystkich miejsc przekroczeń poziomów
dopuszczalnych w odniesieniu do hałasu komunikacyjnego.
5.1.4. Pola elektromagnetyczne
Źródłami pól elektromagnetycznych na terenie gminy są: linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia
(gł. 220 kV 110 kV), stacje nadawcze radiowe i telewizyjne, anteny radiowe. Do najliczniejszych źródeł
promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy należą nadajniki stacji bazowych telefonii
komórkowych, pracujące w paśmie 900 MHz oraz 1800 MHz i wyższych częstotliwościach.
Zgodnie z zapisami art. 123 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.
(Dz. U. 2013, poz. 1232 z późn. zm.) oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku
i obserwacji zmian Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska dokonuje się w ramach państwowego
monitoringu środowiska. Zasady pomiarów promieniowania elektromagnetycznego określone zostały w
rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu
prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. nr 221 poz.
1645 z późn. zm.).
W rozporządzeniu tym wyznaczono 3 podstawowe kategorie terenów, na których prowadzi się
monitoring PEM:

centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców powyżej 50 tys.;

pozostałe miasta;

tereny wiejskie.
60
Zakres badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, prowadzonych w ramach
Państwowego Monitoringu Środowiska, obejmuje pomiary natężenia składowej elektrycznej pola
elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3 000 MHz.
W latach 2012-2014 WIOŚ w Białymstoku nie wykonywał badań pól elektromagnetycznych na terenie
Gminy Nowe Piekuty. Pomiary takie były prowadzone w
wysokomazowieckiego
(Wyskokie
Maz.,
Czyżew,
większych miejscowościach powiatu
Szepietowo,
Ciechanowiec).
Na podstawie
przeprowadzonych pomiarów można stwierdzić że w badanych w latach 2012-2014 punktach
pomiarowych
w
powiecie,
nie
stwierdzono
przekroczeń
dopuszczalnych
poziomów
pól
elektromagnetycznych.
Przeprowadzone dotychczas w województwie podlaskim badania nie wykazały, na żadnym z badanych
stanowisk, przekroczeń wartości dopuszczalnej składowe elektrycznej (7 V/m). Zmierzone wartości
składowej elektrycznej, w większości punktów pomiarowych w powiecie, jak i w województwie, stanowił
poniżej 10% normy dopuszczalnej. Pomimo wzrostu liczby uruchamianych nadajników na obszarze
województwa, nie obserwuje się wzrostu zmierzonych wartości pól elektromagnetycznych, co w dużej
mierze jest wynikiem niedoskonałości obowiązujących obecnie metod i przyrządów pomiarowych.
Podsumowanie
Na przestrzeni ostatnich lat można zaobserwować, że postęp cywilizacyjny powoduje ciągły wzrost ilości
źródeł promieniowania elektromagnetycznego. Niezbędne jest zatem badanie jego poziomów
i kontrolowanie ich, aby nie dopuścić do sytuacji przekraczania poziomów dopuszczalnych. Bardzo
ważne jest wprowadzanie odpowiednich zapisów w studium uwarunkowań zagospodarowania
przestrzennego, a także ustalanie lokalizacji linii wysokiego napięcia pomiędzy inwestorami, organami
administracji oraz społecznością. Zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska (Poś), prowadzący
instalację wytwarzającą pola elektromagnetyczne wymienione w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z
dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. z 2010
r. Nr 130, poz. 880) - zgłoszenia z uwagi na wytwarzanie pól elektromagnetycznych wymagają:

stacje elektroenergetyczne lub napowietrzne linie elektroenergetyczne o napięciu znamionowym
nie niższym niż 110 kV;

instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, których równoważna moc
promieniowana izotropowo wynosi nie mniej niż 15 W, emitujące pola elektromagnetyczne
o częstotliwościach od 30 kHz do 300 GHz.
Do czynników pozytywnych należy zaliczyć:

brak przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych na terenie gminy,

brak znaczących źródeł promieniowania na terenie Gminy w ciągu ostatnich lat.
Do czynników negatywnych zalicza się:

dynamiczny rozwój telefonii komórkowej, wzrost liczby stacji bazowych telefonii, przez co zwiększa
się ilość źródeł promieniowania i obszar ich oddziaływania,

niewystarczająca świadomość społeczeństwa na temat źródeł, zasięgu oraz oddziaływań pól
elektromagnetycznych oraz niepełna wiedza na temat skutków zdrowotnych.
61
Potencjalnymi problemami są:

niewystarczająca świadomość społeczeństwa na temat źródeł, zasięgu oraz oddziaływania pól
elektromagnetycznych,

brak środków finansowych na zwiększenie zakresu badań monitoringowych,

podchodzenie zabudowy mieszkaniowej pod linie energetyczne,

ujęcie w studium uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego zapisów dotyczących
umiejscawiania źródeł promieniowania elektromagnetycznego w taki sposób, aby nie stwarzały
zagrożenia dla środowiska i mieszkańców gminy,

konieczność wprowadzenia zakazu lokalizacji zabudowy mieszkaniowej w strefie oddziaływania linii
elektroenergetycznych.
5.2.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji
projektowanego dokumentu
Wszystkie działania inwestycyjne realizowane na terenie Gminy Nowe Piekuty zmierzające do poprawy
sytuacji społeczno-gospodarczej, powinny także uwzględniać zasady zrównoważonego rozwoju i
troszczyć się o środowisko naturalne.
Wszystkie działania i zadania zaplanowane do realizacji w ramach niniejszego Plan w docelowo będą
służyły poprawie środowiska naturalnego, a tym samym jakości życia społeczności lokalnej.
Brak realizacji tych działań w najlepszym wypadku może doprowadzić do zachowania środowiska
w niezmienionym stanie. W takim przypadku nie będzie jednak możliwe wywiązanie się ze zobowiązań
krajowych i wspólnotowych w zakresie stanu środowiska, który nie we wszystkich elementach w gminie
jest zadawalający. Obniży to również jakość życia mieszkańców, ponieważ czyste środowisko jest bardzo
ważnym czynnikiem mającym na nią wpływ.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Planu:

pogorszenie jakości powietrza, zwiększona emisja pyłów i gazów do atmosfery, wskutek braku
działań w zakresie wymiany źródeł ogrzewania na bardziej ekologiczne, o mniejszej emisji spalin
(np. kotły gazowe, olejowe) lub na odnawialne źródła energii (kolektory słoneczne, kotły na
biomasę, pompy ciepła itd.), braku wykorzystywania energetyki słonecznej, braku działań
w zakresie termomodernizacji budynków,

brak działań związanych z edukacją ekologiczną, informacją skutkować będzie zwiększaniem emisji
zanieczyszczeń ze źródeł indywidualnych,

pogarszanie się warunków życia mieszkańców wskutek niepodejmowania wyznaczonych
w Programie… działań mających na celu ochronę poszczególnych komponentów środowiska
i poprawę ich jakości, a jednocześnie brak wywiązywania się z osiągania wyznaczonych poziomów
dla poszczególnych komponentów środowiska, w tym brak zmniejszenia emisji zanieczyszczeń
gazowych, pyłu, oraz B(a)P poniżej poziomów dopuszczalnych, brak osiągnięcia dobrego stanu
wód w wyznaczonych prawem terminach, obniżenia poziomu hałasu poniżej poziomów
dopuszczalnych.
62

pogorszenie zdrowia mieszkańców, szczególnie wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych, gdzie
kumulują się zanieczyszczenia ze wszystkich źródeł.

zła jakość powietrza wpływa na pogorszenie się stanu zdrowia mieszkańców, czego skutkiem są
podwyższone koszty leczenia oraz koszty społeczne (np. niezdolność do pracy),

niedotrzymanie norm jakości powietrza może także spowodować nałożenie kar finansowych
za przekroczenie określonych w pozwoleniach ilości lub rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych
do powietrza.
Cele związane z polepszaniem jakości powietrza zapisane są również w strategicznych dokumentach
na poziomie lokalnym i regionalnym, które zostały opisane w rozdziale 3.
63
6.
Analiza i ocena wpływu działań projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej
dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020 na poszczególne komponenty
środowiska
Na podstawie przeanalizowanego stanu istniejącego infrastruktury gminnej w zakresie obejmującym:
- budownictwo w tym: budynki mieszkalne i użyteczności publicznej,
- transport,
- oświetlenie ulic,
zaproponowano działania, których celem jest obniżenie poziomu emisji CO2 w wyniku zmniejszenia
zużycia energii na cele grzewcze przez mieszkańców gminy w m.in. w sektorze budownictwa
mieszkaniowego i budownictwa użyteczności publicznej, upłynnienia ruchu samochodowego, wymiany
niskosprawnych rtęciowych opraw oświetleniowych na wysokosprawne sodowe.
Zaproponowane działania zarówno inwestycyjne jak i nieinwestycyjne ujęte do realizacji w ramach
projektu Planu… poddano ocenie możliwych oddziaływań na środowisko. Stopień i zakres oddziaływania
zależeć będzie przede wszystkim od lokalizacji danego przedsięwzięcia, czy będzie ono realizowane na
terenach zurbanizowanych, przekształconych antropogenicznie, czy obszarach użytkowanych rolniczo
lub też na obszarach leśnych, cennych przyrodniczo i chronionych, gdzie negatywny zakres
oddziaływania może być największy. Określenie zmian stanu środowiska na obszarach objętych
przewidywanym znaczącym oddziaływaniem w odniesieniu do zadań inwestycyjnych zaplanowanych
w Planie… przy braku informacji o sposobie i dokładnych miejscach realizacji poszczególnych
przedsięwzięć jest bardzo trudne. W odniesieniu do konkretnych warunków środowiskowych przyjęto,
że na tym etapie wystarczające będzie omówienie typowych oddziaływań i ich potencjalnych skutków
środowiskowych. W niektórych przypadkach oddziaływanie, w zależności od aspektu jaki się rozważa,
może mieć jednocześnie negatywny lub pozytywny wpływ na dany element środowiska. Przy tak
przeprowadzonej ocenie możliwe było generalne określenie potencjalnych niekorzystnych skutków
środowiskowych związanych z realizacją poszczególnych zadań. Ponadto ocenę tą dokonano przede
wszystkim pod kątem oddziaływania na środowisko w fazie eksploatacji inwestycji, zakładając,
że uciążliwości występujące w fazie realizacji z reguły mają charakter przejściowy.
Poniżej przedstawiono matrycę oceniającą wpływ działań zaproponowanych w „Planie gospodarki
niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020” na poszczególne komponenty środowiska.
64
Tabela 17. Matryca wpływów zagadnień zawartych w „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020” na poszczególne
komponenty środowiska
Zasoby naturalne
Zabytki
Natura 2000 oraz
integralność tego
obszaru
0
bezp.
dł.
+
Klimat
bezp.
dł.
+
Krajobraz
Powietrze
0
Powierzchnię ziemi
Wodę
Rośliny
Zwierzęta
Cele, działania, zadania zaproponowane
w „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy
Nowe Piekuty na lata 2014-2020”
Ludzi
Typ
działania
Różnorodność
biologiczną
Oddziaływanie na komponenty środowiska:
0
0
poś.
dł.
+
poś.
+
0
poś.
0
0
poś.
dł.
+
poś.
+
0
poś.
0
poś.
+
0
poś.
0
poś.
+
0
poś.
0
poś.
+
0
poś.
0
poś.
+
0
poś.
0
Działania inwestycyjne
Ograniczenie niskiej emisji na terenie gminy
- kontynuacja termomodernizacji budynków
użyteczności publicznej wraz z wymianą
oświetlenia na energooszczędne i instalacją
OZE, w tym:
poś
+
bezp.
dł.
+
poś.
+
poś
+
1.1
Szkoła Podstawowa i Gimnazjum
miejscowości Nowe Piekuty
w
poś
+
bezp.
dł.
+
poś.
+
poś
+
1.2.
Szkoła Podstawowa i Gimnazjum
miejscowości Jabłoń Kościelna
w
poś
+
poś.
+
poś
+
0
1.3
Urząd Gminy w miejscowości Nowe Piekuty
poś
+
poś.
+
poś
+
0
1.4.
Gminny Ośrodek Kultury + Ośrodek Pomocy
Społecznej w miejscowości Nowe Piekuty
poś
+
poś.
+
poś
+
0
1.5.
Punkt przedszkolny w miejscowości Nowe
Piekuty
poś
+
poś.
+
poś
+
0
1
bezp.
dł.
+
bezp.
dł.
+
bezp.
dł.
+
bezp.
dł.
+
0
bezp.
dł.
+
bezp.
dł.
+
bezp.
dł.
+
bezp.
dł.
+
65
0
0
0
0
0
0
0
0
poś.
dł.
+
poś.
dł.
+
poś.
dł.
+
poś.
dł.
+
Ośrodek Zdrowia w miejscowości Łopienie
Jeże
poś
+
1.9.
Świetlice wiejskie w 7 miejscowościach
Gminy tj. Hodyszewo, Skłody Borowe, Nowe
Żochy, Łopienie Szelągi, Lopienie Jeże, Jabłoń
Sliwowo, Jabłoń Dąbrowa.
poś
+
1.10.
2
2.1.
0
0
0
0
0
0
bezp.
dł
+
bezp.
dł
+
poś
+
0
poś.
+
poś
+
0
bezp.
dł.
+
poś.
+
poś
+
0
bezp.
dł.
+
Izba Tradycji Regionalnej Rolnictwa
poś
+
bezp.
dł.
+
poś.
+
poś
+
0
bezp.
dł.
+
Energooszczędne oświetlenie dróg
0
poś.
+
0
0
0
Efektywność
energetyczna, sukcesywna
wymiana
oświetlenia
ulicznego
na
energooszczędne
0
poś.
+
0
0
0
Ludzi
poś.
+
bezp.
dł.
+
bezp.
dł.
+
bezp.
dł.
+
66
Natura 2000 oraz
integralność tego
obszaru
1.8.
0
0
Zabytki
poś
+
0
poś
+
Zasoby naturalne
w miejscowości Jabłoń
0
poś.
+
bezp.
dł.
+
bezp.
dł.
+
bezp.
dł.
+
poś.
+
0
poś.
0
poś.
+
0
poś.
0
poś.
+
0
poś.
0
poś.
dł.
+
poś.
+
0
poś.
0
0
poś.
dł.
+
poś.
+
0
poś.
0
0
0
bezp.
+
0
0
0
0
0
bezp.
+
0
0
0
Klimat
Ośrodek Zdrowia
Kościelna
Krajobraz
1.7.
Powierzchnię ziemi
poś
+
Powietrze
Punkt przedszkolny w miejscowości Jabłoń
Kościelna
Wodę
1.6.
Rośliny
Zwierzęta
Typ
działania
Różnorodność
biologiczną
poś.
dł.
+
poś.
dł.
+
poś.
dł.
+
Różnorodność
biologiczną
Ludzi
Zwierzęta
Rośliny
Wodę
Powietrze
Powierzchnię ziemi
Krajobraz
Klimat
Zasoby naturalne
Zabytki
Natura 2000 oraz
integralność tego
obszaru
0
poś.
+
0
0
0
bezp.
dł
+
0
0
bezp.
+
0
0
0
2.3.
Rozwój
wykorzystania
ogniw
fotowoltaicznych w systemach hybrydowych
do
zasilania
urządzeń
i instalacji
infrastruktury drogowej (znaków, świateł
ostrzegawczych itp.).
poś.
0
bezp.
+
poś.
+
poś.
+
0/+
bezp.
+
pos.
+
0/-
poś.
+
poś.
+
poś.
+
poś.
0
2.4.
Budowa banków energii elektrycznej
wspomagających oświetlenie uliczne + parki
ogniw fotowoltaicznych i turbin wiatrowych
poś.
0
poś.
+
poś.
+
poś.
+
0/+
bezp.
+
pos.
+
0
poś.
+
poś.
+
poś.
0
poś.
0
Bezpieczny ruch rowerowy
0
bezp.
+
0
0
0
poś.
+
0
0
poś.
+
poś.
+
0
0
3.1.
Tworzenie systemu ścieżek rowerowych na
obszarze
gminy (budowa ścieżek oraz
wytyczanie pasm ruchu rowerowego,
inwestycje
powiązane
z
budową
i modernizacją dróg)
0
bezp.
+
0
0
0
poś.
+
0
0
poś.
+
poś.
+
0
0
4
Inwestycje OZE w Gminie realizowane przez
podmioty gospodarcze
i
społeczność
lokalną
poś.
+
poś.
+
poś.
+
poś.
+
0/+
bezp.
+
pos.
+
0/-
poś.
+
poś.
+
poś.
+
poś.
+
Typ
działania
2.2.
Zastosowanie
inteligentnego
sterowania oświetleniem ulicznym
3
systemu
67
Typ
działania
Różnorodność
biologiczną
Ludzi
Zwierzęta
Rośliny
Wodę
Powietrze
Powierzchnię ziemi
Krajobraz
Klimat
Zasoby naturalne
Zabytki
Natura 2000 oraz
integralność tego
obszaru
4.1.
”Budowa biogazowni rolniczej o mocy
1,2 MW na działkach nr 594/1 i 598 leżących
w obrębie wsi Krasowo Częstki gm. Nowe
Piekuty pow. wysokomazowiecki woj.
podlaskie”
poś.
+
bezp.
-
poś.
+
poś.
+
0/+
bezp.
+
pos.
+
0/-
poś.
+
poś.
+
poś.
0
poś.
0
4.2.
Montaż kolektorów słonecznych na potrzeby
własne gospodarstw rolnych i domowych
poś.
+
bezp.
+
poś.
+
poś.
+
0/+
bezp.
+
pos.
+
0/-
poś.
+
poś.
+
poś.
0
poś.
0
4.3.
Montaż mikroinstalacji fotowoltaicznych na
potrzeby własne gospodarstw rolnych i
domowych
poś.
+
bezp.
+
poś.
+
poś.
+
0/+
bezp.
+
pos.
+
0/-
poś.
+
poś.
+
poś.
0
poś.
0
4.4.
Montaż mikroelektrowni wiatrowych na
potrzeby własne gospodarstw rolnych i
domowych
poś.
+
bezp.
+
poś.
+
poś.
+
0/+
bezp.
+
pos.
+
0/-
poś.
+
poś.
+
poś.
0
poś.
0
4.5
Farma
hybrydowa
słoneczno-wiatrowa
– inwestycja potencjalna
poś.
0
bezp.
+
poś.
0
poś.
0
0/+
bezp.
+
pos.
+
0/-
bezp.
+
poś.
+
poś.
0
poś.
0
4.6
Farma turbin
potencjalna
poś.
-
poś.
+/-
poś.
+/-
poś.
-
0/+
bezp.
+
pos.
+
0/-
poś.
+
poś.
+
poś.
0
poś.
+/-
wiatrowych
–
inwestycja
68
Działania nieinwestycyjne
5
6
7
8
9
10
Aktualizacja bazy danych dot. ograniczenia
niskiej emisji w Gminie pozwalającej na
bieżącą ocenę gospodarki energią
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
Monitoring zużycia energii i wody
budynkach użyteczności publicznej Gminy
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
w
Aktualizacja "Planu gospodarki niskoemisyjnej
dla Gminy Nowe Piekuty " oraz opracowanie
"Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło" w
miarę planowania nowych inwestycji w sposób
istotny rzutujący na ograniczenie emisji
zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego
Aktualizacja
miejscowego
planu
zagospodarowania
przestrzennego
z
uwzględnieniem uwarunkowań przestrzennych
i zasad lokializacji obiektów energetyki
odnawialnej (wytypowania terenów dla
planowanych
i potencjalnych
obiektów
energetyki odnawialnej)
Analiza stanu sieci elektroenergetycznych,
rezerw i możliwości przyłączenia do sieci
źródeł energii rozproszonej dla wypracowania
odpowiednich działań umożliwiających rozwój
OZE
Usprawnienie
i
ułatwienie
procedur
uzyskiwania
przez
inwestorów
decyzji
administracyjnych
w
procesach
inwestycyjunych budowy obiektów energetyki
odnawialnej
69
11
Wdrażanie systemu "zielonych zamówień
publicznych" w zakupach publicznych, w tym
urządzeń i sprzętu energooszczędnego.
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
12
Wsparcie mieszkańców Gminy w instalacji
mikroinstalacji OZE typu: kolektrory słoneczne,
mikroinstalcji fotowoltaicznych, czy pomp
ciepła.
Organizowanie
systemu
współfinansowania,
zbiorczych zakupów
instalacji i ich montażu.
poś.
+
bezp.
+
poś.
+
poś.
+
0/+
bezp.
+
pos.
+
0
poś.
+
poś.
+
poś.
+
poś.
+
Edukacja i promocja
13
Utworzenie na stronie internetowej Gminy
Nowe Piekuty portalu informacyjno edukacyjnego
promującego ograniczenie
zanieczyszczeń powietrza w gminie (informacja
o lokalnych zasobach dla rozwoju energii
odnawialnej np. biogazowni, dostępnych
źródłach finansowania OZE, prowadzonych
inwestycjach przez Gminę wraz z podaniem
efektów energetycznych i ekologicznych,
akcjach promocyjnych itd). Niewykluczone
ogłoszenia producentów niskoemisyjnych
kotłów na biomasę, instalacji OZE i innych
urządzeń
niskoemisyjnych
i energooszczędnych.
www. nowepiekuty.energiasrodowisko.pl
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
14
Promocja
Gminy w zakresie pozyskania
inwestorów biogazownie i fotowoltaiki na
terenie Gminy - informacja o zapisach Planu
zasgospodarowania przestrzennego.
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
70
15
16
17
Działania informacyjne. Szczegółnie wśród
dużych gospodarstw rolno - hodowlanych i
grup producenckich w zakresie inwestycji w
odnawialne źródła energii, a wszczegółności w
biogazownie rolnicze o mocy do 1 MWe oraz
farmy fotowoltaiczne do 2 MWe.
Działania promocyjne związane z wymianą
w gospodarstwach rolnych kotłów na biomasę
z załadunkiem
ręcznym
na
sprawne
energetycznie
kotły
z
załadunkiem
automatycznym.
Organizacja akcji społecznych związanych
z ograniczeniem
emisji,
efektywnością
energetyczną
oraz
wykorzystaniem
Akcja "Dni
energii " przy okazji organizowania różnych
festynów i świat w Gminie.
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
poś.
dł.
st.
+
Skróty użyte w tabeli: – Bezp. – oddziaływanie bezpośrednie,
– Poś. – oddziaływanie pośrednie,
oddziaływanie pozytywne, – – – oddziaływanie negatywne,
– 0 – brak oddziaływania ewentualnie śladowe oddziaływanie.
– Dł. – oddziaływanie długookresowe – St. – oddziaływanie stałe, – + –
71
Przewidziane do realizacji działania inwestycyjne bezpośrednio mogą negatywnie oddziaływać
na środowisko jedynie na etapie realizacji - ze względu na powstające odpady wielkogabarytowych
w wyniku prac budowlanych lub utrudnienia dla mieszkańców. W fazie eksploatacji oddziaływanie
będzie pozytywne poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na energię, zmniejszenie ilości odpadów
(np. popiołów), a także zwiększenie efektywności energetycznej. Pośrednio realizacja niniejszego
działania w budynkach na terenie Gminy Nowe Piekuty przyczyni się do zmniejszenia zapotrzebowania
na energię i jej efektywne wykorzystanie, na ilość paliw zużytych do produkcji energii, przez co docelowo
nastąpi poprawa jakości powietrza. Stanowić to będzie pozytywne oddziaływanie na środowisko.
Efektem długoterminowym będzie spełnienie wymaganych standardów jakości powietrza określonych
w dokumentach strategicznych.
Zadania inwestycyjne związane z niskoemisyjnym budownictwem oraz niskoemisyjnym rozwojem
infrastruktury gminy, ukierunkowane m.in. na zmianę sposobu zasilania w ciepło, modernizację
energetyczną budynków w zakresie przebudowy przestarzałych indywidualnych ogrzewań węglowych
oraz
poprawę
sprawności
wytwarzania
energii
w
systemach
ciepłowniczych,
doprowadzą
konsekwentnie do zdecydowanego zmniejszenia obciążenia środowiska poprzez redukcję wielkości
zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery. Efekty poprawy jakości powietrza zostaną także
wzmocnione realizacją działań związanych ze zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii.
Natomiast potencjalne negatywne oddziaływania na środowisko zostały rozpoznane głównie na etapie
realizacji danego przedsięwzięcia inwestycyjnego. Ich występowanie związane jest z pracami
budowlanymi: np. emisja hałasu powodowana pracą sprzętu budowlano-montażowego, która wpływa
na obniżenie komfortu życia mieszkańców. Jest to jednak oddziaływanie krótkoterminowe i chwilowe.
Ochrona wód i powierzchni ziemi
Wszystkie działania zaplanowane do realizacji w przedmiotowym Planie… w sposób pośredni,
długotrwale pozytywnie przyczynia się do poprawy jakości wód podziemnych i powierzchniowych
na terenie gminy.
Realizacja działań związanych z ograniczeniem niskiej emisji w sposób pozytywny wpłyną na środowisko
m.in. poprzez poprawę jakość powietrza, a tym samym ograniczenie opadów „kwaśnych deszczy”.
Wdrożenie działań jest niezbędne i w efekcie korzystne dla środowiska oraz ludzi.
Oddziaływanie pozytywne:
-
poprawa jakości wód i gleb;
-
wzrost różnorodności biologicznej na skutek zmniejszenia poziomu zanieczyszczeń wód i gleb;
-
poprawa warunków bytowania zwierząt;
-
zmniejszenie presji antropogenicznej na środowisko spowodowane złą gospodarką ściekową.
Oddziaływanie negatywne:
-
emisja spalin i hałasu na etapie realizacji;
-
utrudnienia w ruchu drogowym;
-
usuwanie drzew i krzewów podczas realizacji inwestycji.
72
Ochrona powietrza oraz ochrona przed hałasem
Przedsięwzięcia w tym zakresie mają prowadzić do ograniczenia emisji spalin do atmosfery poprzez
m.in. wymianę kotłów węglowych na paliwo gazowe, olej opałowy, biopaliwa oraz ograniczenie emisji
hałasu. Działania takie pozwolą na wyeliminowanie zagrożenia dla zdrowia ludzi, i co związane jest
z emisja hałasu m.in. przez środki transportu oraz zanieczyszczeniem powietrza i zjawiskiem ”kwaśnych
deszczy”. Wszystkie działania wpłyną pozytywnie na stan jakości powietrza.
Duże znaczenie będą miały działania związane z zastąpieniem paliw konwencjonalnych (m.in. węgiel
kamienny, olej napędowy) na paliwa alternatywne. Zmiana nośnika ciepła na ekologiczny korzystnie
wpłynie na stan środowiska w gminie.
Planowane inwestycje z zakresu komunikacji drogowej nie będą w sposób negatywny oddziaływać na
obszary Natura 2000, pozostałe obszary chronione jak również na stanowiska chronionych roślin
i zwierząt. W/w inwestycje nie będą przebiegać przez obszary chronione. Inwestycje dotyczyć będą
remontów istniejących dróg lub budowy nowych. W ramach modernizacji dróg identyfikuje się
oddziaływania o charakterze lokalnym, związane z przekształceniami powierzchni ziemi oraz hałasem.
Oddziaływania negatywne pozostają w części rekompensowane przez oddziaływania pozytywne
(tj. poprawa nawierzchni dróg, która pozwala na ograniczenie zanieczyszczenia powietrza i ograniczenie
emisji hałasu). Przed podjęciem prac należy sporządzić raport oddziaływania na środowisko i w razie
konieczności wybrać wariant najkorzystniejszy dla środowiska. Modernizacja dróg pod kątem zmiany
nawierzchni wpłynie w konsekwencji na zmniejszenie emisji hałasu i zanieczyszczeń do powietrza.
Prawidłowe wykonawstwo wszelkich robót budowlanych pozwoli na uniknięcie wielu niepożądanych
skutków zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego.
Działania związane m.in. z: ograniczeniem niskiej emisji, modernizacja kotłowni, termomodernizacja
budynków, zmiana systemu ogrzewania na bardziej ekologiczny i ekonomiczny, ograniczeniem emisji
emitowanej przez środki transportu, proekologiczną rozbudową i modernizacją infrastruktury drogowej.
Oddziaływanie pozytywne:
-
zmniejszenie presji antropogenicznej na środowisko spowodowane spalaniem węgla;
-
poprawa funkcjonowania ekosystemów oraz wzrost różnorodności biologicznej dzięki poprawie
jakości powietrza;
-
poprawa kondycji ekosystemów dzięki poprawie jakości powietrza wskutek ograniczania niskiej
emisji;
-
zmniejszenie zachorowań związanych ze złą jakości powietrza atmosferycznego;
-
poprawa stanu zdrowia ludzi poprzez ograniczenie emitowanego hałasu związanego
z transportem;
-
poprawa jakości wód, gleb, powietrza;
-
zmniejszenie niskiej emisji.
73
Oddziaływanie negatywne:
-
zagrożenie
zniszczenia
lub
zamurowywania
siedlisk
ptaków
i
nietoperzy
podczas
termomodernizacji budynków;
-
usuwanie drzew i krzewów podczas realizacji inwestycji;
-
pogorszenie walorów krajobrazowych w związku z realizacją inwestycji związanych z budowa
infrastruktury drogowej;
-
emisja hałasu podczas prac związanych z realizacją zadań.
74
7.
Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację
przyrodniczą
negatywnych
oddziaływań
na
środowisko,
mogących
być
rezultatem realizacji projektu Planu
Patrząc przez pryzmat celu, w jakim jest opracowywany i realizowany Plan…, należy uznać, że środkami
zapobiegającymi negatywnym oddziaływaniom na środowisko są rozwiązania zaproponowane
w bazowym dokumencie. Niemniej należy pamiętać, iż w wyniku braku realizacji zapisów tego
dokumentu mogą powstać negatywne oddziaływania, o których mowa była w rozdziale 5.3.
Przewiduje się przede wszystkim następujące środki zapobiegające oraz ograniczające negatywne
oddziaływanie na środowisko:
- zapewnienie wysokiego poziomu przebiegu procedury oceny oddziaływania na środowisko jeśli na
etapie realizacji przedsięwzięcia, wynikającego z PGN, będzie konieczna do przeprowadzenia –
w proces ten powinni być angażowani nie tylko projektanci i przedstawiciele administracji
samorządowej, ale i służby ochrony przyrody, środowisko naukowe i organizacje społeczne oraz
mieszkańcy gminy;
- ścisły nadzór merytoryczny nad prawidłową realizacją Planu… oraz miarodajny stały monitoring stanu
środowiska – aktualizacja bazy inwentaryzacyjnej, analiza wyników monitoringu oraz podejmowanie
działań adekwatnych do otrzymanych wyników;
- zapewnienie zgodności wydawanych decyzji administracyjnych z Planem… oraz zasadami ochrony
środowiska, m.in. poprzez włączanie się do postępowań administracyjnych różnych kompetentnych
podmiotów na prawach strony (m. in. służb administracji);
- ścisła egzekucja zapisów określonych w decyzjach administracyjnych oraz w przepisach prawnych
dotyczących ochrony środowiska;
- sukcesywna wymiana źródeł ogrzewania z kotłów i palenisk węglowych na źródła o mniejszej emisji
zanieczyszczeń (m.in. kotły gazowe, retortowe), realizacja termomodernizacji budynków na terenie
gminy, zmiana paliwa z węgla na paliwa o mniejszej emisji zanieczyszczeń (m.in. gaz, biomasę),
zwiększanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, zmiana ogrzewania na elektryczne;
- podejmowanie działań rekomendowanych w Planie...;
- promowanie nowoczesnych rozwiązań technicznych w ochronie środowiska, uwzględniających
wymogi najlepszej dostępnej techniki oraz zasad dobrej praktyki i rzetelnej wiedzy technicznej
i naukowej;
- prowadzenie
działań
edukacyjnych
dla
społeczeństwa;
zapewnienie
mieszkańcom
oraz
zainteresowanym podmiotom łatwego dostępu do informacji o stanie środowiska i jego ochronie.
- bezwzględne przestrzeganie obowiązujących nakazów i ograniczeń prawnych, przepisów prawa;
- poprawne (zgodne z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego) wykorzystanie
zasobów przestrzeni;
- pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na realizację działań zaplanowanych w Planie…
- wzmocnienie (finansowe, merytoryczne, sprzętowe, kadrowe) funkcji kontrolnej służb ochrony
środowiska.
75
Realizacja działań zawartych w projekcie Planu…
nie przewiduje skutków, czy oddziaływań
środowiskowych wymagających przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej, w związku z czym nie
przewiduje się podjęcia działań kompensacyjnych, choć nie można wykluczyć że szczegółowy raport
oddziaływania na środowisko którejś z planowanych inwestycji wymusi podjęcie takich działań.
Do przedsięwzięć realizowanych w ramach Planu…, które mogą negatywnie oddziaływać na środowisko,
należą przede wszystkim na etapie budowy inwestycje w zakresie termomodernizacji budynków oraz
przebudowy i modernizacja dróg.
Negatywne oddziaływanie ww. inwestycji na środowisko można ograniczyć do racjonalnego poziomu
poprzez dobrze przemyślany wybór lokalizacji, terminu realizacji oraz odpowiedni dobór rozwiązań
technicznych, technologicznych
i organizacyjnych,
ponieważ skala (a zwłaszcza
percepcja)
wywoływanych przez nie oddziaływań środowiskowych zależeć będzie w znacznym stopniu od lokalnych
uwarunkowań i zastosowanych rozwiązań ograniczających negatywny wpływ na środowisko. Ponadto
prawidłowy projekt, uwzględniający potrzeby ochrony środowiska zarówno na etapie budowy,
jak i w fazie eksploatacji inwestycji, także pozwoli istotnie ograniczyć te oddziaływania.
Do ogólnych działań ograniczających oddziaływanie należą:
-
w czasie realizacji inwestycji prawidłowe zabezpieczenie techniczne sprzętu i placu budowy,
w tym zwłaszcza w miejscach styku z ekosystemami szczególnie wrażliwymi na zmiany warunków
siedliskowych;
-
stosowanie odpowiednich technologii, materiałów i rozwiązań konstrukcyjnych;
-
dostosowanie terminów prac do terminów rozrodu, wegetacji, okresów lęgowych, itp.;
-
maskowanie elementów dysharmonijnych dla krajobrazu.
W przypadku gdy całkowite uniknięcie danego oddziaływania jest niemożliwe i istnieje
niebezpieczeństwo nieodwracalnego zniszczenia szczególnie cennych elementów przyrody, konieczne
jest podjęcie odpowiednio wcześniej działań kompensacyjnych. Należy m. in. zapewnić odtworzenie
zniszczonych siedlisk w miejscach zastępczych, sztuczne zasilanie osłabionych populacji; tworzenie
alternatywnych połączeń przyrodniczych i różnorodnych tras migracji zwierząt. Niemniej na obecnym
etapie nie przewiduje się zaistnienia szkód w środowisku wywołanych realizacją
Planu…,
które wymagałyby kompensacji.
Przy realizacji poszczególnych rozwiązań należy szczegółowo przebadać już konkretne przedsięwzięcia
pod kątem ich oddziaływania na środowisko. W wyniku tej analizy koniecznym może okazać się podjęcie
odpowiednich działań zapobiegawczych, bądź nawet kompensacyjnych, np.:

translokacje populacji gatunków podlegających ochronie prawnej i zagrożonych
w siedliska
zastępcze, jeśli nie istnieje racjonalny sposób na ich zachowanie in situ.

wykupywanie gruntów przeznaczonych dla realizacji celów ochrony przyrody jako rekompensaty
za spowodowane straty w środowisku przyrodniczym,

stosowanie nasadzeń kompensacyjnych w przypadku konieczności likwidacji fragmentów zakrzewień
lub zadrzewień.
76
W przypadku realizacji działań związanych z termodernizacją obiektów użyteczności publicznej
zaplanowanych do realizacji na najbliższe lata na terenie gminy Nowe Piekuty należy pamiętać
o uwzględnieniu zapisów obowiązującego Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października
2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej (Dz. U. 2011 r., Nr 237, poz. 1419 z późn. zm.), która określa:

gatunki dziko występujących zwierząt i ptaków;

zakazy właściwe dla poszczególnych gatunków lub grup gatunków zwierząt i odstępstwa
od zakazów;

sposoby ochrony gatunków, w tym wielkość stref ochrony.
Zgodnie z §7. w stosunku do zwierząt należących do gatunków dziko występujących wprowadza się m.in.
zakaz niszczenia ich siedlisk i ostoi. W związku z powyższym przed przystąpieniem do prac
termomodernizacyjnych konieczne będzie przeprowadzenie inwentaryzacji obiektów pod kątem
występowania chronionych gatunków ptaków i nietoperzy. W przypadku gdy wyniki inwentaryzacji
wykażą występowanie chronionych gatunków ptaków należy pamiętać o stosowaniu działań ochronnych
polegających m.in. na dostosowaniu terminu i sposobu wykonania prac budowlanych, remontowych lub
innych do okresów lęgu, rozrodu czy hibernacji.
Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie z 13 kwietnia 2007 r. (Dz. U. z 2007 r.,
Nr 75, poz. 493 z późń. zm.) dotyczy naprawy zaistniałych szkód i strat oraz zapobiegania ich
powstawaniu. Wprowadza ona obowiązek działań zapobiegawczych na każdego, kto zorientuje się,
że skutki jego działań mogą spowodować znaczącą szkodę. W takiej sytuacji powinna zostać
powiadomiona odpowiednia Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, w uzgodnieniu z którą należy
podjąć działania zapobiegawcze, naprawcze lub kompensacyjne tj. np.: wywieszanie odpowiedniej ilości
i rodzaju budek lęgowych w zależności o gatunku.
Zadanie zaplanowane do realizacji i polegające na modernizacji i rozbudowie infrastruktury drogowej
może mieć negatywny wpływ na zwierzęta oraz różnorodność biologicznę.
W związku z powyższym oraz w oparciu o zapisy art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 z późn. zm.) należy pamiętać
o zastosowaniu rozwiązań mających na celu minimalizacje ewentualnych negatywnych oddziaływań.
Realizacja zadań mających na celu rozwój infrastruktury drogowej czy kolejowej stanowi fizyczną
barierę dla zwierzyny. Bariery tego rodzaju zmniejszają pojemność środowiska i niekorzystnie wpływają
na jakość lokalnego krajobrazu, ze względu na ograniczanie zwierzętom dostępu do terenów żerowania,
do ich kryjówek oraz miejsc rozrodu. Ważne jest, aby przy planowaniu i budowie nowych dróg
respektowano odpowiednie wymagania różnych gatunków.
Budowa przejść dla zwierząt jest najważniejszą i najbardziej powszechną metodą minimalizacji
negatywnego oddziaływania infrastruktury drogowej na dziką faunę.
Przejścia spełniają dwie podstawowe funkcje ekologiczne:
77
-
stwarzają warunki umożliwiające bytowanie gatunków i osobników, których siedliska przecina
droga – zwierzęta mają możliwość swobodnego korzystania z całego terenu siedliskowego
podzielonego przez drogę;
-
umożliwiają migracje, wędrówki i dyspersję osobnikom przemieszczającym się na duże odległości.
Przed wybudowaniem nowej sieci dróg i przejść dla zwierząt należy koniecznie określić jakie gatunki
występują lokalnie i jak wykorzystują one swoje siedliska. Z powodu wzrostu natężenia ruchu
drogowego i powstawania nowej infrastruktury, należy również rozważyć zabiegi łagodzące skutki tych
działań na istniejących drogach. Generalnie, konflikt na styku: ruch drogowy - zwierzyna ma
najpoważniejsze konsekwencje dla populacji ssaków.
Ograniczają lub wykluczają negatywny wpływ przedsięwzięcia liniowego, np:

przejścia i przepusty dla zwierząt, przepławki dla ryb,

ekrany akustyczne (inwestycje liniowe) / nasadzenia roślinności,

wygrodzenie drogi,

prowadzenie prac poza okresem lęgowym ptaków, poza okresem zimowania, przelotu oraz poza
okresem rozrodczym płazów,

wybór najmniej szkodliwego sprzętu /materiałów/technik budowlanych (Źródło: gdos.gov.pl).
Skuteczność przejść dla zwierząt zależy od wielu czynników, które należy uwzględnić na etapie
projektowania, budowy i użytkowania drogi. Najważniejsze z nich to:

właściwa lokalizacja przejść;

odpowiednie zagęszczenie obiektów;

dobranie właściwego typu i parametrów przejścia do sytuacji krajobrazowej, ekologicznej oraz

gatunków zwierząt, jakim przejście ma służyć;

zróżnicowanie rodzajów przejść występujących w sąsiedztwie, tak by wszystkie gatunki
(o różnych wymaganiach) mogły przekraczać drogę;

odpowiednie zagospodarowanie terenu na najściach i dojściach do przejść oraz na ich

powierzchni;

właściwe utrzymanie i ochrona przejść.
(źródło: „Poradnik projektowania przejść dla zwierząt i działań ograniczających śmiertelność fauny przy
drogach”, „Ochrona dziko żyjących zwierząt przy inwestycjach drogowych w Polsce”, Kurek R. T.)
Minimalizacja oddziaływania bariery psychofizycznej w zasięgu korytarzy migracyjnych polega
na następujących działaniach o charakterze osłonowym:
a)
budowanie osłon (ekranów) antyolśnieniowych – chronią zwierzęta przed oślepianiem przez
przejeżdżające pojazdy; osłony powinny być lokowane przede wszystkim na powierzchni
i w otoczeniu przejść dla zwierząt;
b)
budowanie ekranów akustycznych – ograniczają poziom hałasu obszarach sąsiadujących z drogą;
powinny być stosowane w przypadku stwierdzenia oddziaływania o charakterze znaczącym
na konkretne gatunki zwierząt;
78
c)
wprowadzanie osłonowych i izolacyjnych nasadzeń roślinności – ograniczają poziom hałasu
i emisji chemicznych w obszarach sąsiadujących z drogą.
W przypadku minimalizowania negatywnego wpływu na różnorodność biologiczną należy m.in.
ograniczyć do minimum liczbę drzew i krzewów przeznaczonych do wycięcia, a w przypadku
konieczności ich usunięcia, po zakończeniu inwestycji należy wprowadzić nasadzenie drzew i krzewów
gatunków rodzimych, w ilości nie mniejszej niż liczba egzemplarzy usuniętych. Ewentualne usunięcie
drzew i krzewów oraz intensywne i hałaśliwe prace budowlane w obrębie obszarów ochrony Natura
2000 powinny być prowadzone poza okresem lęgowym ptaków.
Na terenie Gminy Nowe Piekuty nie planuje się budowy elektrowni wiatrowych. Każda inwestycja tego
typu musi uzyskać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji. Obowiązek
uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia wynika z art. 71 ust. 2 pkt 2
ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r.,
poz. 1235 z późn. zm.).
W myśl powyższych zapisów, przedmiotowe przedsięwzięcia zaliczane są na podstawie § 3 ust. 1 pkt 6
lit. b rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. Nr 213, poz. 1397) do przedsięwzięć, dla których
sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko i przeprowadzenie oceny oddziaływania na
środowisko mogą być wymagane, działając w oparciu o art. 64 ust. 1 w/cyt. ustawy z dnia 3 października
2008 r. Opracowanie Raportów OOŚ ma na celu określenie stopnia oddziaływania inwestycji przy
przyjętych rozwiązaniach projektowych i koncepcyjnych na poszczególne komponenty środowiska
przyrodniczego oraz na okoliczną ludność.
W ww. opracowaniach analizuje się oddziaływanie na środowisko planowanych przedsięwzięć
na etapach: realizacji, eksploatacji oraz likwidacji.
Największy potencjalny wpływ elektrownie wiatrowe mogą mieć na ptaki i nietoperze.
W związku z powyższym na etapie przedinwestycyjnym należy również wykonać szereg działań mających
na celu zdiagnozowanie stanu środowiska przyrodniczego w rejonie planowanej inwestycji. Do działań
tych należy:
-
wizja terenowa pod kątem występującej flory,
-
roczny monitoring ornitofauny,
-
roczny monitoring chiropterofauny.
Natomiast przedmiotem monitoringu porealizacyjnego oraz dodatkowych badań powinien być:

monitoring ornitologiczny zgodny z „Wytycznymi w zakresie oceny oddziaływania elektrowni
wiatrowych na ptaki” (PSEW, 2008 r.) oraz z zapisami zawartymi w branżowych opracowaniach.
Roczny monitoring powinien być powtarzany trzykrotnie w ciągu pięciu lat od oddania inwestycji
do użytkowania.
79

monitoring chiropterologiczny uwzględniający zapisy opracowania pn: „Tymczasowe wytyczne
dotyczące oceny oddziaływania farm wiatrowych na nietoperze”. Powinien być on prowadzony
przez co najmniej 3 lata, w trakcie pierwszych 5 lat funkcjonowania farmy wiatrowej.

monitoring w zakresie zasobów przyrodniczych powinien być prowadzony przez specjalistów
w zakresie ochrony przyrody lub zoologów, mających doświadczenie w kwestiach oddziaływania
elektrowni wiatrowych na zasoby przyrodnicze, przy użyciu sprzętu odpowiedniej generacji,
umożliwiającego przeprowadzenie odpowiednich obserwacji.
Ocena zagrożenia, jakie niesie budowa i eksploatacja elektrowni wiatrowych jest niezwykle trudna,
ponieważ wpływ na nią ma wiele czynników, między innymi:

występujące gatunki ptaków i nietoperzy,

sposób wykorzystania przez ptaki i nietoperze danego terenu (lęgowiska, żerowiska, miejsca
wypoczynku, trasy migracyjne sezonowe lub stałe),

wielkości parku wiatrowego (liczba elektrowni wiatrowych, odległości pomiędzy poszczególnymi
turbinami, sposobu rozmieszczenia turbin w przestrzeni),

rodzaj zastosowanych elektrowni wiatrowych – wysokość wieży, rodzaj wieży (tabularny,
kratowany), średnica rotora, szybkość i częstość obrotów,

sposób oświetlenia farmy oraz jej otoczenia.

pogoda, pora dnia, widoczność, prędkość wiatru.
Oddziaływanie na ptaki
Rozpatrując wpływ elektrowni wiatrowych należy założyć, że negatywne oddziaływanie na ptaki może
powodować:

śmierć lub uszkodzenie ciała ptaków w wyniku kolizji z turbinami (oddziaływanie bezpośrednie),

zmniejszanie liczebności ptaków wskutek utraty i fragmentacji siedlisk spowodowanej
odstraszaniem z okolic siłowni i/ lub w wyniku rozbudowy infrastruktury komunikacyjnej
i energetycznej związanej z obsługą elektrowni wiatrowych,

zaburzenia funkcjonowania populacji, w szczególności zaburzenia krótko- i długodystansowych
migracji ptaków (efekt bariery),

ograniczenie swobody penetracji rewiru łowieckiego,

zanik stanowisk lęgowych, w następstwie istotnego ograniczenia swobody penetracji rewiru.
Farmy wiatrowe stanowią przeszkodę na trasie przelotu ptaków jako obiekty o dużej wysokości,
w dodatku poruszające się, jednakże są widoczne dla ptaków, które w większości przypadków
z łatwością je omijają. Kolizje ptaków z elektrowniami zdarzają się w sytuacji zlokalizowania elektrowni
na trasie głównych przelotów ptaków lub w miejscu, gdzie znajdują się ważne dla nich żerowiska. Pewne
zagrożenie występować może także w trakcie nocnych przelotów i w warunkach złej widoczności.
Pamiętać należy jednak, że większość migracji ptaków odbywa się na wysokościach znacznie
przekraczających wysokość zasięgu łopat elektrowni.
80
Potencjalne oddziaływanie parków wiatrowych na faunę ptaków
Realizacja projektów wiatrowych może powodować:

śmiertelność ptaków w wyniku kolizji z pracującymi siłowniami i/lub elementami infrastruktury
towarzyszącej, w szczególności napowietrznymi liniami energetycznymi,

zmniejszanie liczebności ptaków wskutek utraty i fragmentacji siedlisk spowodowanej
odstraszaniem z okolic siłowni i/lub w wyniku rozbudowy infrastruktury komunikacyjnej
i energetycznej związanej z obsługą elektrowni wiatrowych,

zaburzenia funkcjonowania populacji, w szczególności zaburzenia krótko- i długodystansowych
przemieszczeń ptaków (efekt bariery).
Oddziaływanie na nietoperze
Potencjalny negatywny wpływ na etapie eksploatacji inwestycji może polegać przede wszystkim na
wzroście śmiertelności nietoperzy w wyniku kolizji z pracującym rotorem lub urazu ciśnieniowego –
barotraumy. Ponieważ nietoperze charakteryzują się niskim tempem reprodukcji, generalnie zagrożenie
ze strony farm wiatrowych wydaje się bardzo duże. Najwięcej nietoperzy ginie zazwyczaj późnym latem i
jesienią.
Potencjalne ryzyko zagrożenia dla nietoperzy mogą sprawiać turbiny umieszczone w bezpośrednim
sąsiedztwie zbiorników wodnych mogących być żerowiskami nietoperze. Sugeruje się odsunięcie tych
turbin na odległości co najmniej 200 metrów od zbiorników.
Oddziaływanie energetyki wiatrowej na klimat akustyczny
Praca elektrowni wiatrowych (turbin) jest źródłem hałasu o dużej mocy akustycznej, powodującej zmiany
klimatu akustycznego w rozległym otoczeniu.
Głównym źródłem hałasu podczas pracy turbin wiatrowych jest:

hałas mechaniczny, wywołany pracą rotora,

hałas aerodynamiczny, związany z przepływem mas powietrza na krawędzi śmigieł wiatraka.
Dodatkowymi elementami mającymi wpływ na rozkład hałasu z farm wiatrowych są m.in.:

liczba elektrowni,

ich wzajemne rozmieszczenie,

użytkowanie terenu,

warunki atmosferyczne.
Standardy jakości środowiska w zakresie emisji hałasu, określone są przez dopuszczalne poziomy hałasu.
Dopuszczalne poziomy hałasu przemysłowego dla terenów prawnie chronionych przed hałasem,
określone w obowiązującym rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.
Dopuszczalne poziomy hałasu zależą od rodzaju źródła oraz funkcji i przeznaczenia terenu. Rodzaje
terenów powinny być określone na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
(mpzp), bądź w przypadku braku mpzp na podstawie stanu faktycznego.
81
Ochroną przed hałasem objęte są praktycznie wszystkie tereny, których funkcja wiąże się z przebywaniem
ludzi. Dotyczy to funkcji mieszkalnych, oświatowych (szkoły, przedszkola, żłobki), opieki zdrowotnej
(szpitale, sanatoria), domów opieki, jak również rekreacyjnych.
Przed przystąpieniem do budowy farmy wiatrowej należy na przedmiotowym terenie wykonać pomiary
tła akustycznego oraz wybrać taką lokalizację, która ze względu na odległość nie będzie miała
bezpośredniego wpływu na ludzi oraz obszary chronione akustycznie.
Po wybudowaniu i uruchomieniu inwestycji należy pamiętać o obowiązku przeprowadzenia monitoringu
porealizacyjnego oraz innych dodatkowych badań m.in.:

oceny zmian klimatu akustycznego w rejonie lokalizacji farmy. Proponuje się wykonanie dwóch
cykli pomiarów poziomu hałasu:
◦ pierwszy cykl pomiarów powinien określić faktyczne tło akustyczne na terenie
projektowanej farmy wiatrowej i pobliskiej zabudowy zagrodowej oraz mieszkaniowej
okolicznych wsi. Pomiary te powinny zostać wykonane przed uruchomieniem farmy
wiatrowej. Punkty pomiarowe należy zaplanować w pobliżu skrajnych zabudowań pobliskich
miejscowości. Lokalizacja punktów powinna być tak dobrana, aby na mierzony poziom
dźwięku nie miały wpływu hałasy bytowe, pochodzące z pobliskich zabudowań. Pomiary te
będą stanowiły punkt odniesienia dla oceny zmian klimatu akustycznego, jakie nastąpią w
wyniku realizacji inwestycji;
◦ drugi cykl pomiarów należy wykonać po wybudowaniu i oddaniu do eksploatacji
projektowanych elektrowni wiatrowych w tych samych punktach pomiarowych. Pomiary te
powinny być wykonane w możliwie identycznych warunkach (pora roku, temperatura,
pokrycie terenu, siła i kierunek wiatru) do warunków, w jakich wykonano pierwszą serię
pomiarów;
◦ w przypadku stwierdzenia przekroczeń natężenia hałasu w obrębie terenów zabudowanych,
leżących w sąsiedztwie elektrowni wiatrowej, należy podjąć działania dla ograniczenia jego
emisji tj np: wyciszanie turbiny;
 pomiary w zakresie poziomu hałasu powinny być prowadzone przez osoby do tego
przygotowane,
dysponujące
sprzętem
technicznym
o
stosownych
parametrach,
dopuszczonym i zalegalizowanym do tego rodzaju pomiarów.
CELE, PRZEDMIOT OCHRONY INTEGRALNOŚĆ OBSZARU NATURA 2000
Obszary chronione prawnie, w tym Natura 2000, występujące w najbliższym otoczeniu Gminy Nowe
Piekuty zestawiono i scharakteryzowano w rozdziale 5 niniejszej Prognozy. Z uwagi na rodzaj oraz
położenie planowanych działań na terenach zurbanizowanych gminy poza obszarem Natura 2000, nie
przewiduje się negatywnego wpływu na cele, przedmiot ochrony i jego integralność. Projektowane
funkcje i ich oddziaływanie poprzez brak powiązań nie będą ingerować w funkcjonowanie występujących
w jego obrębie siedlisk chronionej ornitofauny. W szczególności nie zidentyfikowano żadnych czynników
związanych z analizowanymi przedsięwzięciami bezpośrednio lub pośrednio, które mimo zastosowanych
rozwiązań technicznych, organizacyjnych i eksploatacyjnych mogłyby w jakiejkolwiek hipotetycznej
sytuacji spowodować, że:
82
-
stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura
2000 będzie się pogarszać,
-
pojawi się trwały, znaczący negatywny wpływ na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony
obszar Natura 2000,
-
zaburzone lub pogorszone byłyby szczególna struktura i funkcje konieczne do długotrwałego
zachowania siedliska przyrodniczego, w tym w szczególności naruszone byłyby integralność
obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami i nie mógłby on prawdopodobnie
istnieć w dającej się przewidzieć przyszłości oraz stan ochrony jego typowych gatunków przestałby
być właściwy.
W zakresie wpływu na siedliska przyrodnicze i gatunki chronione z analogicznych powodów nie
przewiduje się negatywnego znaczącego oddziaływania.
Na podstawie przeprowadzonej analizy i oceny oraz przy założeniu zastosowania działań
minimalizujących potencjalny negatywny wpływ można stwierdzić, iż ustalenia rozpatrywanego projektu
Planu… nie będą powodować negatywnych skutków dla obszarów Europejskiej Sieci Natura 2000. Nie
spowodują oddziaływań zagrażających siedliskom flory i fauny chronionej skutkujących, wymieraniem
gatunków lub spadkiem liczebności populacji.
Realizacja planowanych funkcji nie spowoduje zagrożeń i utraty przypisanych obszarom Natura 2000
funkcji ochronnych.
Przewiduje się, iż oddziaływanie realizacji projektu Planu… na przedmiotowe obszary Natura 2000
będzie miało w przewadze charakter neutralny, nie powinno spowodować oddziaływań skumulowanych,
ponadlokalnych, ani wtórnych, zagrażających gatunkom i siedliskom chronionym.
Działania przewidziane do realizacji w Planie… mają na celu poprawę stanu środowiska gminy, przede
wszystkim jakości powietrza atmosferycznego, a także docelowo pozytywnie wpłyną na zdrowie ludzi.
83
8.
Propozycje wariantów alternatywnych
W „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020” nie przedstawiono
rozwiązań alternatywnych, ponieważ większość zadań przewidzianych do realizacji w ramach Planu…
będzie miało pozytywny wpływ na środowisko i proponowanie takich rozwiązań nie ma środowiskowego
uzasadnienia. Ponadto brak jest możliwości precyzyjnego określenia działań alternatywnych dla
wskazanych zadań. Dodatkowo zaproponowane działania muszą być zgodne z niskoemisyjną polityką
unijną i krajową, w tym z ustaleniami zawartymi w Założeniach Narodowego Programu Rozwoju
Gospodarki Niskoemisyjnej (ZNPRGN), przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 16 sierpnia 2011 roku.
Bazowy dokument zawiera propozycję działań w ramach określonych celów szczegółowych,
ukierunkowanych na zminimalizowanie niskiej emisji. Należy do nich:
- zmniejszenie emisji CO2 w stosunku do roku bazowego,
- wzrost udziału energii odnawialnej w zużywanej energii końcowej,
- ograniczenie zużycia energii końcowej przez odbiorców,
- obniżenie poziomu emisji zanieczyszczeń do atmosfery.
Osiągnięcie przez władz gminy zamierzonego celu zaplanowanego w Planie, którym jest docelowo
redukcja emisji gazów cieplarnianych na terenie gminy, a pośrednio racjonalizacja wykorzystania energii
przez odbiorców i podmioty wytwarzające energię użytkową będzie ukierunkowana na realizację zadań
w perspektywie czasowej obejmującej okres objęty w niniejszym PGN, które:
-
zapewnią mieszkańcom bezpieczeństwo dostaw energii, a także obniżą koszty dostaw,
-
będą sprzyjać mieszkańcom i innym podmiotom na terenie gminy w przeprowadzeniu działań na
rzecz racjonalizacji zużycia energii na ich potrzeby
w tym:
·
termomodernizacji budynków zlokalizowanych na terenie gminy,
·
wymianie źródeł ciepła
·
promocji ruchu rowerowego
·
montażu instalacji wykorzystujących OZE
·
edukacji ekologicznej.
Warunkiem prawidłowego funkcjonowania zaproponowanych w Planie… celów jest zachowanie
określonych terminów realizacji przyjętych zadań, dostępność środków finansowych oraz współpraca
mieszkańców w tym zakresie, a także brak protestów z ich strony. W związku z tym, iż bardzo często
inwestycje w początkowej fazie (np. podczas budowy) wydają się być inwestycjami oddziaływującymi na
środowisko, należy wówczas szczególny nacisk położyć na rozwinięcie szeroko pojętej edukacji
mieszkańców w tym zakresie.
Dla większości proponowanych w Planie… działań nie ma alternatywy postępowania. Biorąc pod uwagę
wysoki ich wysoki koszt realizacji, należy każdorazowo rozważać możliwość etapowania realizacji, a co za
tym idzie wydatkowanie środków w miarę pojawiania się takiej konieczności.
W trakcie opracowywania niniejszej Prognozy nie stwierdzono istotnych niedostatków lub braków
materiałów, które ograniczyłyby możliwość wykonania prognozy.
84
9.
Propozycje dotyczące monitoringu oraz przewidywanych metod analizy skutków
realizacji postanowień projektu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy
Nowe Piekuty na lata 2014-2020
Monitoring efektów jest istotnym elementem procesu wdrażania „Planu”. Jednym z elementów
wdrażania „Planu” jest aktualizacja bazy danych o emisji oraz prowadzona systematycznie
inwentaryzacja. Wiąże się to z dużym wysiłkiem oraz wysokim stopniem zaangażowania środków
ludzkich i finansowych. Jest to jednak najskuteczniejsza metoda monitorowania efektywności działań
określonych w „Planie”. Niezbędna jest w tym zakresie współpraca z następującymi podmiotami
funkcjonującymi na terenie gminy:
- przedsiębiorstwa,
- firmy i instytucje,
- mieszkańcy.
Ponadto należy kontynuować i rozwijać system monitoringu zużycia energii i paliw w obiektach
bezpośrednio zarządzanych przez Gminę i placówki podległe.
Wskaźnikami efektywności działań określonych w „Planie” będą dane dotyczące:
 ilości termomodernizowanych budynków wraz z zakresem,
 ilości zainstalowanych/wybudowany instalacji OZE,
 ilości wymienionych źródeł ciepła z podaniem rodzaju paliwa,
 ilość wymienionych lam ulicznych z podaniem parametrów,
 zużycie energii elektrycznej i cieplnej,
 ilość indywidualnych odbiorców, którzy korzystają z OZE (np. zainstalowali kolektory słoneczne)
 ilość i rodzaj akcji edukacyjnych przeprowadzonych na terenie gminy.
Gmina Nowe Piekuty nie jest zobowiązana do przedkładania co dwa lata raportu z jego wdrażania,
natomiast dzięki interaktywnej bazie danych ma możliwości monitorowania rezultatów realizacji planu
na cele sprawozdawcze. W najbliższym czasie na szczeblu krajowym
planuje się opracowanie
szczegółowych wytycznych dotyczących monitoringu i raportowania, który będzie pomocny dla
jednostek samorządu terytorialnego.
Wszystkie działania zaproponowane do realizacji w niniejszym „Planie ….” zostały zaplanowane w
sposób optymalny, aby zminimalizować zagrożenia jakie mogą pojawić się w czasie ich realizacji czy
wdrażania.
Każdemu podejmowanemu działaniu towarzyszy pewne ryzyko pojawienia się utrudnień czy problemów
związanych z jego realizacją.
Poniżej w formie tabelarycznej przedstawione zostały możliwe ryzyka jakie mogą wystąpić podczas
realizacji założeń Planu…. , a także propozycje działań zaradczych.
85
Tabela 18. Ryzyka i działania zaradcze
Lp.
1
2
3
4
5
Ryzyko
Brak środków finansowych w budżecie gminy na
realizacje zaplanowanych zadań
Brak zainteresowania społeczeństwa wdrożeniem
działań
Brak zainteresowania społeczeństwa akcjami
informacyjnymi i szkoleniami nt. ograniczenia
niskiej emisji
Protesty
społeczne
najczęściej
związane
z budową instalacji OZE
Trudności z uzyskaniem wymaganych decyzji
administracyjnych
(spowodowane
m.in.
protestami, sprawami własnościowymi)
Działanie zaradczych
Wykorzystywanie publicznych źródeł finansowania,
korzystanie z programów pomocowych
Skuteczna edukacja społeczeństwa, przeprowadzenie
kampanii informacyjnych oraz szkoleń
Rozpowszechnianie informacji wykorzystując
celu lokalne imprezy, lokalne media
Edukacja
ekologiczna,
mediacyjnych
organizacja
w tym
spotkań
Odpowiednie zapisy w dokumentach strategicznych
gminy
86
10. Efekt ekologiczny określony w „Planie …”
Celem głównym jak również finalnie efektem ekologicznym wdrożenia zaplanowanych do realizacji
w „Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty na lata 2014-2020” działań jest przede
wszystkim: redukcja niskiej emisji, w tym głównie emisji CO2, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej i
cieplnej, ograniczenie strat na przesyle energii, zwiększenie udziału zużycia energii ze źródeł
odnawialnych na terenie gminy, ale także uzyskanie oszczędności zarówno finansowej, jak i technicznej.
Ze względu na duże zagrożenie dla zdrowia ludzi związane z zanieczyszczeniami pochodzącymi z niskiej
emisji niniejszy Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Nowe Piekuty został opracowany przede
wszystkim z myślą o mieszkańcach Gminy, aby przyniósł im widoczne efekty ekologiczne i ekonomiczne:
powietrze lepszej jakości, oszczędność energii i pieniędzy, a także możliwość dofinansowania
podejmowanych działań inwestycyjnych.
Ustalono, że przy zrealizowaniu wszystkich zaplanowanych działań, skutkujących obniżeniem emisji CO2,
możliwa jest redukcja emisji o 35 635,29 Mg. Największa redukcja jest jednak możliwa w przypadku
zrealizowania inwestycji w OZE (biogazownia, farma wiatrowa, hybrydowa farma wiatrowofotowoltaiczna) przez prywatnych inwestorów, na co gmina ma ograniczony wpływ. W przypadku
zrealizowania tych inwestycji, w ogólnym bilansie gmina nie byłaby już emitentem CO2.
Bez uwzględniania inwestycji w OZE o dużej mocy, z których produkowana energia trafia do sieci i nie
powoduje bezpośredniego ograniczenia emisji na obszarze gminy, możliwa redukcja emisji gazów
cieplarnianych do roku 2020 została oszacowana na 1 728,69 Mg, czyli o 23% w porównaniu z rokiem
bazowym (2014). Największe ograniczenie emisji możliwe jest z tytułu inwestycji w OZE o małej mocy,
przeprowadzane przez indywidualne gospodarstwa domowe i mające bezpośredni wpływ na
ograniczenie emisji na obszarze gminy. Istotne są ponadto zaplanowane prace termomodernizacyjne.
Planowane całkowite koszty działań przewidzianych w PGN wyniosą 95,49 mln zł (bez kosztów
biogazowni). Bez uwzględnienia biogazowni, farmy wiatrowej oraz farmy słoneczno-wiatrowej, których
realizacja zależy od nakładów poniesionych przez prywatnych inwestorów, planowane do roku 2020
wydatki wynoszą 21,78 mln zł.
W przypadku brak opracowania Planu gospodarki niskoemisyjnej na poziomie gminnym utrudnione
będzie skorzystanie przez samorząd i jednostki gminne, a także lokalnych mieszkańców z oferowanych
źródeł dofinansowania na zadania związanie z wdrożeniem gospodarki niskoemisyjnej.
Przedstawiony w niniejszym dokumencie plan działań pozwoli na osiągnięcie wyznaczonych celów, pod
warunkiem konsekwentnej i skutecznej realizacji zaplanowanych zadań.
87

Prognoza projektu PGN Nowe Piekuty 2015

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wiesci z gminy-marzec 2016

Nr 223