oldenburgowie - krolewskie
Transkrypt
oldenburgowie - krolewskie
IV. OLDENBURGOWIE C HRYSTIAN I ( S . 101) J AN (H ANS ) ( S . 107) ◊ C HRYSTIAN II ( S . 110) F RYDERYK I ( S . 113) ◊ C HRYSTIAN III ( S . 122) F RYDERYK II ( S . 142) ◊ C HRYSTIAN IV ( S . 146) F RYDERYK III ( S . 153) ◊ C HRYSTIAN V ( S . 162) F RYDERYK IV ( S . 168) ◊ C HRYSTIAN VI ( S . 171) F RYDERYK V ( S . 173) ◊ C HRYSTIAN VII( S . 179) F RYDERYK VI ( S . 181) ◊ C HRYSTIAN VIII ( S . 184) F RYDERYK VII ( S . 186) 99 TABLICA KRÓLEWSKIE II. PRZODKOWIE RODY C DHRYSTIANA ANII I Egilmar I, hrabia w Lerigau († 1108) × Rycheza N Egilmar II, hrabia w Lerigau († przed 1145) × Eilika, córka Henryka, hrabiego Rietberg Chrystian I, hrabia Aldenburga (Oldenburga) († 1167) × Kunegunda (z Versfleth lub ze Stotel) Henryk I, hrabia Ammerland następnie hrabia Rietberg († 1167) potomstwo wygasło w XIV w. Maurycy I, hrabia Oldenburga († przed 1209) × Salomea z Wickerode († po 1221) Chrystian III, hrabia Oldenburga (wzmiankowany 1209-33) × Agnieszka (z Isenbergu) Otto I, hrabia Oldenburga († przed 1256) × Matylda z Wöltingerode i Woldenbergu potomstwo Jan I, hrabia Oldenburga († 1262 lub później) × Rycheza, córka Henryka, hrabiego Hoya († przed 1270) Chrystian IV, hrabia Oldenburga, od podziału na Oldenburgu († 1285/87) × 1. Jadwiga (wzmiankowana 1270) × 2. Jutta (z Bentheim) († ok. 1287) Otto II, hrabia Oldenburga, od podziału na Delmenhorst († 1304) × Oda N († ok. 1291) linia na Delmenhorst, wygasła w 1436 2. Jan II, hrabia Oldenburga († 1314/16) × 1. przed 1294 Elżbieta, córka Jana, księcia brunszwickiego na Lüneburgu († 1294/98) × 2. po 1298 Jadwiga, córka Konrada z Diepholz 1. Chrystian VII, hrabia Oldenburga († po V 1323) żonaty, bezpotomny 1. Jan IV, hrabia Oldenburga (wzmiankowany 1302-45) × Matylda (Mechtylda) N Jan V, hrabia Oldenburga († po 1356) × NN 2. Konrad I, hrabia Oldenburga († 1350) × Ingeborga, córka Gerharda III, hrabiego Holsztynu na Segebergu (zob. s. 66) Chrystian XI, hrabia Oldenburga († 1399/1403) × przed VIII 1377 Agnieszka, córka Dytryka V, hrabiego Honstein Konrad III, hrabia Oldenburga († po 1357) bezpotomny Maurycy III, hrabia Oldenburga († 1420) × przed III 1399 Elżbieta, córka Magnusa II, księcia brunszwickiego na Lüneburgu († 1420) (córki) Dytryk, hrabia Oldenburga ojciec Chrystiana I (zob. s. 101) 100 OLDENBURGOWIE CHRYSTIAN I O J C I E C : Dytryk Zwany Szczęśliwym (Fortunatus), był młodszym synem Chrystiana XI, hrabiego Oldenburga, i jego żony Agnieszki z Honstein (zob. Tablica II, s. 100). Urodził się zapewne ok. 1390 r. Po śmierci kuzyna, Maurycego III (1420), został hrabią Oldenburga, a po wygaśnięciu młodszej linii rodu w 1436 r. odziedziczył także Delmenhorst. Za panowania Eryka VII Pomorskiego, jako daleki potomek królów Eryka IV oraz Waldemara Birgerssona (zob. ss. 65 i 66 w biogr. Eryka IV), był jednym z pretendentów do tronów Danii oraz Szwecji. Zmarł 14 II 1440 r. na zamku w Delmenhorst i spoczął w kościele św. Lamberta w Oldenburgu (Dolna Saksonia). Pierwszą jego żoną została Adelajda (zm. przed 1423), córka Ottona V, hrabiego Oldenburga na Delmenhorst, i jego żony Ryszardy (Rychildy), córki Mikołaja I, hrabiego Tecklenburga – małżeństwo to pozostało jednak bezdzietne. Po śmierci Adelajdy Dytryk ożenił się (krótko po 23 XI 1423) z Jadwigą, hrabianką holsztyńską. M A T K A : Jadwiga Była ona córką Gerharda VI, hrabiego Holsztynu na Rendsburgu oraz księcia Szlezwiku z dynastii Schaumburgów, w szóstym stopniu potomka króla Eryka V, i jego żony Katarzyny (Elżbiety), córki Magnusa II Torquatusa, księcia brunszwickiego na Lüneburgu (zob. ss. 77 i 78 w biogr. Eryka V). Urodziła się ok. 1398 r. i między 18 V 1411 a 18 IV 1417 r. poślubiła Baltazara, pana Werle na Güstrowie i Goldbergu oraz księcia Wenden (zm. 5 IV 1421), syna Wawrzyńca (Lorenza), pana Werle na Güstrowie z dynastii meklemburskiej, i Matyldy (Mechtyldy), córki Mikołaja IV, pana Werle na Parchimiu; Baltazar był wdowcem po Eufemii (zm. 1416), córce Magnusa I, księcia meklemburskiego (bezdzietni). Jadwiga zmarła w 1436 r. i została pochowana w kościele św. Lamberta w Oldenburgu (Dolna Saksonia). 101 KRÓLEWSKIE RODY DANII R O D Z E Ń S T W O {1 – 3} : Y 1 Adelajda Pierwszym jej mężem został przed 15 XI 1439 r. Ernest III, hrabia Honstein na Klettenbergu (zm. Turnier 1454), zaś po jego śmierci, przed 7 V 1457 r., wyszła za Gebharda VI, hrabiego (Graf und Herr) Mansfeld (ur. zapewne ok. 1429, zm. 14 IX 1492), syna Gebharda V i jego żony Urszuli, córki Günthera XXXII, hrabiego Schwarzburga na Wachsenburgu ; ich dziećmi byli : 1 Filip (zm. przed 1492). 2 Małgorzata (ur. 1458/60, zm. 1531) ; żona Ernesta I, hrabiego Mansfeld na Hinterort (zm. 1506), a następnie Henryka XXIII, pana Reuss na Weida (zm. 1531). 3 Katarzyna (zm. 1484). Adelajda zmarła w bliżej nieznanym czasie po 1458/60 r. 2 Maurycy IV (V) Urodził się w 1428 r. Po śmierci ojca (1440) wspólnie z braćmi objął rządy w hrabstwie oldenburskim. Po powołaniu starszego brata Chrystiana na tron Danii i jego zrzeczeniu się praw do ojcowizny (1448) odziedziczył Delmenhorst, a w latach 1450–56 był kanonikiem w Kolonii i Bremie. Zmarł 9 VIII 1464 r. i został pochowany w Hude koło Oldenburga (Dolna Saksonia). Żoną Maurycego IV (V) została w 1458 r.: Katarzyna Wywodziła się z rodu Hoya, jednak jej dokładna filiacja nie została ustalona. Zmarła w 1465 r. Potomstwo {(i) – (iii)}: (i) Adelajda Urodziła się ok. 1460 r. Poświęciła się służbie Kościołowi, była kanoniczką w Bassum koło Diepholz (Dolna Saksonia). Zmarła w Holsztynie, jednak data jej śmierci nie jest znana. (ii) Jakub Urodził się 24 VIII 1462 r. Po śmierci ojca (1464) został hrabią Oldenburga na Delmenhorst, lecz z uwagi na małoletniość do 1482 r. pozostawał pod opieką regencyjną stryja Gerharda II (VI). Utonął 25 VII/29 X 1484 r. podczas morskiej podróży z Bergen. (iii) Jadwiga Urodziła się ok. 1463 r. Była mniszką w Blankenburgu (Turyngia) i zmarła w bliżej nieznanym czasie w Holsztynie. 3 Gerhard II (VI) Zwany Mężnym oraz Walecznym, znany jest także pod duńską wersją imienia: Gerd. Urodził się w 1430 r. Po śmierci ojca w 1440 r. wspólnie ze starszymi braćmi został hrabią Oldenburga, zaś po zrzeczeniu się 102 OLDENBURGOWIE przez najstarszego Chrystiana praw do ziem dziedzicznych (1448) otrzymał część ojcowizny ze stolicą w Oldenburgu (Dolna Saksonia). Po śmierci starszego brata Maurycego IV (V) (1464) objął opiekę nad małoletnim bratankiem Jakubem i regencję w Delmenhorst, którą sprawował oficjalnie do 1476 r., a faktycznie do 1482 r. W tym samym roku abdykował na rzecz synów, sam natomiast wyruszył na pielgrzymkę do Santiago de Compostela. Zmarł w trakcie drogi powrotnej 22 II 1500 r. podczas przeprawy przez Pireneje. Żoną Gerharda II (VI) została między 28 II a 2 II 1453 r.: Adelajda Była ona córką Ottona VII (lub Mikołaja II), hrabiego Tecklenburga, potomka bocznej linii dynastii meklemburskiej. Zmarła 2 III 1477 r. i została pochowana w kościele św. Lamberta w Oldenburgu (Dolna Saksonia). Potomstwo ( l i ni a Ol d e nbu r g - De l me nhor s t ) {(i) – (xi)}: (i) Gerhard Urodzony zapewne ok. 1454 r., zmarł w 1470 r. lub po tej dacie. (ii) Dytryk Urodzony zapewne ok. 1456 r., zmarł w 1463 r. lub później. (iii) Adolf Urodził się w 1458 r. Od abdykacji ojca (1482 lub 1483) wspólnie z braćmi władał w Oldenburgu, a po śmierci kuzyna Jakuba (1484) odziedziczył Delmenhorst. Poległ pod Dithmarschen 17 II 1500 r. Nie był żonaty i nie pozostawił potomków. (iv) Chrystian Urodził się w 1459 r., w 1482 (1483) r. został wraz z braćmi hrabią Oldenburga. Zmarł bezżennie i bezpotomnie (27 V) 1492 r. (v) Jan XIV (V) Urodził się w 1460 r. Po abdykacji Gerharda II (VI) (1482 lub 1483) wraz z braćmi podzielił się władzą nad ojcowizną, zaś po śmierci starszego brata Adolfa w 1500 r. objął także rządy w Delmenhorst. Zmarł 10 II 1526 r. w Oldenburgu (Dolna Saksonia) i spoczął w tamtejszym kościele pw. św. Lamberta. Żoną Jana XIV (V) została 20 VI 1498 r. w Gandersheim: Anna Była córką Jerzego I, księcia Anhaltu na Zerbst z dynastii askańskiej, i jego czwartej żony Anny, córki Albrechta III (VIII), hrabiego Lindau (Lindow) i Ruppin. Zmarła 10 X 1531 r. Potomstwo {(a) – (e)}: (a) Jan XV (VI) (ur. 21 VII 1500, zm. 16 I 1548). Po śmierci ojca (1526) wspólnie z braćmi panował w Oldenburgu-Delmenhorst. Bezżenny i bezpotomny. 103 KRÓLEWSKIE RODY DANII (vi) (vii) (viii) (ix) (x) (xi) (b) Anna (ur. 14 XI 1501, zm. 10 XI 1575). 6 III 1530 r. poślubiła Enno II, hrabiego Fryzji Wschodniej (Ostfrieslandii) w latach 1532–40 (ur. VIII 1505, zm. 24 IX 1560), syn Edzarda I, hrabiego Fryzji Wschodniej z rodu Cirksenów, i jego żony Elżbiety, córki Jana I, hrabiego Rietberg (potomstwo). (c) Jerzy (ur. 1503, zm. 21 I 1551). Od śmierci ojca w 1536 r. wraz z braćmi panował w Oldenburgu-Delmenhorst. Bezżenny i bezpotomny. (d) Krzysztof (ur. 1504, zm. 4 VIII 1566). Od śmierci ojca (1536) wspólnie z braćmi panował w Oldenburgu-Delmenhorst, dzierżył ponadto godność kanonika w Bremie i w Kolonii. W 1533 r. był kontrkandydatem Chrystiana III do duńskiego tronu (zob. s. 122). (e) Antoni (ur. 1505, zm. 22 I 1573). Hrabia Oldenburga na Delmenhorst (najpierw wspólnie ze starszymi braćmi, od 1566 r. samodzielnie). Jego żoną została 1 I 1537 r. Zofia (zm. 13 V 1571), córka Magnusa I, księcia saskiego na Lauenburgu z dynastii askańskiej, i jego żony Katarzyny, córki Henryka I, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel. Ich potomkowie wygaśli w linii męskiej w drugiej połowie XVII w. Otto Urodził się zapewne ok. 1460/68 r. Poświęcił się służbie kościelnej, w 1489 r. został kanonikiem w Kolonii, a w 1492 r. w Bremie. Ponadto władał w wydzielonej części ojcowizny z Wardenburgiem i Hundsmöll. Poległ pod Dithmarschen 17 II 1500 r. Elżbieta Urodziła się w 1468 r. Była kanoniczką w opactwie Herford (Westfalia). Zmarła podczas epidemii dżumy w 12 IX 1505 r. Anna Urodziła się w 1469 r., a zmarła podczas zarazy 27 IX 1505 r. Irmgarda Krótko po 8 X 1498 r. (data kontraktu małżeńskiego) wyszła za mąż za Hero Ommkena z Dornum, naczelnika w Esens, Wittmund i Stedesdorf (zm. po 1518). Zmarła w 1518 r. lub później. Jadwiga Krótko po 28 III 1498 r. (data kontraktu małżeńskiego) poślubiła Edo Wimmekena z Jever (zm. 21 V 1511). Zmarła 22 II 1502 r. Adelajda Krótko po 10 VII 1503 r. (data kontraktu małżeńskiego) została żoną Dytryka III, pana na Pszczynie (Pless) (zm. 1543 lub później). Zmarła w 1513 r. 104 OLDENBURGOWIE CHRYSTIAN I Na świat przyszedł w 1425 lub 1426 r. Po śmierci ojca (1440) wespół z młodszymi braćmi został hrabią Oldenburga jako Chrystian XIV (VIII). Wobec bezpotomnej śmierci Krzysztofa III Bawarskiego (1448) i odmowy wuja, hrabiego Holsztynu Adolfa XI, 1 IX 1448 r. w Haderslev (niem. Hadersleben) duńska Rada Państwa (Riksrad) ogłosiła go królem Danii, a 15 VI 1449 r. to samo uczynił norweski Riksrad; 3 VII 1449 r. podpisał artykuły elekcyjne (håndfæsting) i 28 X tego roku został koronowany w kopenhaskim kościele Panny Marii (obecnej katedrze) przez arcybiskupa Lund Tuve Nielsena. Jesienią 1449 utracił władzę w Norwegii na rzecz Karola II Knutssona, lecz 3 VII 1450 r. ponownie zasiadł na tamtejszym tronie i 29 VII tego roku został koronowany w katedrze w Trondheim przez Marcellusa de Niveriis, biskupa Skálholt. 24 VI 1457 r. w Sztokholmie został obwołany królem Szwecji, 28 VI tego roku przy Kamieniach z Mora pod Uppsalą uroczyście wyniesiono go na tron, a następnego dnia arcybiskup Jöns Bengtsson Oxenstierna dopełnił w katedrze uppsalskiej aktu koronacji Chrystiana i jego małżonki Doroty. Po śmierci hrabiego Adolfa XI, 2 III 1460 r. w Ribe został wybrany księciem Szlezwiku i hrabią Holsztynu (który dekretem cesarza Fryderyka III z 14 III 1474 r. został podniesiony do rangi księstwa). W 1464 r. Karol II Knutsson zdołał odzyskać tron szwedzki, lecz w roku następnym ponownie został wygnany przez Oldenburga ; ostatecznie w 1467 r. Chrystian I musiał odstąpić Szwecję Karolowi II, jednak do końca życia wysuwał do niej pretensje i posługiwał się szwedzkim tytułem królewskim. Żoną Chrystiana I została 28 X 1449 r. w kościele Panny Marii w Kopenhadze : Dorota Była ona wdową po jego poprzedniku na skandynawskim tronie, Krzysztofie III Bawarskim (jej wcześniejsze losy zob. s. 96). 29 VI 1457 r. w katedrze w Uppsali została wraz z drugim mężem powtórnie ukoronowana na królową-małżonkę Szwecji przez arcybiskupa Jönsa Bengtssona Oxenstiernę. Zmarła 10 lub 25 XI 1495 r. na zamku w Rosklide (wyspa Zelandia, Dania) i spoczęła u boku Chrystiana w kaplicy Trzech Króli (nazwanej w późniejszym czasie imieniem Chrystiana I) w tamtejszej katedrze. Potomstwo: 1 Olaf Urodził się 27 lub 29 IX 1450 r. i zmarł w następnym roku. 105 KRÓLEWSKIE RODY DANII 2 Kanut Urodził się w 1451, a umarł w 1455 r. 3 J AN (H ANS ) (zob. s. 107). 4 Małgorzata Urodziła się 23 VI 1456 r., a 10 lub 13 VII 1469 r. w opactwie Holyrood w Edynburgu wyszła za mąż za Jakuba III, króla Szkocji od 1460 r. (ur. St Andrews lub Stirling V lub 10 VII 1452, zamordowany przez nieznanych sprawców 11 VI 1488 w Miltown podczas ucieczki z pola bitwy pod Bannockburn), syna Jakuba II, króla Szkocji z dynastii Stewartów (Stuartów), i jego żony Marii, córki Arnolda z Egmond, księcia Geldrii. Miała z nim następujące potomstwo: 1 Jakub IV, król Szkocji (ur. 1473, poległ pod Flodden 1513); jego żoną została w 1503 r. Małgorzata (ur. 1489, zm. 1541), córka Henryka VII, króla Anglii, z którą miał potomstwo. 2 Jakub, książę Ross, arcybiskup St Andrews (ur. 1476, zm. 1504). 3 Jan, earl March (ur. 1479/80, zm. 1503). Małgorzata zmarła 14 VII 1486 r. w zamku Stirling (Szkocja) i została pochowana w pobliskim opactwie Cambuskenneth. 5 F RYDERYK I (zob. s. 113). CHRYSTIAN I Zmarł 21 V 1481 r. na zamku w Kopenhadze i został pochowany w kaplicy Trzech Króli (nazwanej później jego imieniem) w obrębie katedry w Roskilde. Jego następcą został najstarszy żyjący syn Jan. 106 OLDENBURGOWIE JAN (HANS) O J C I E C : Chrystian I (zob. s. 101). M A T K A : Dorota brandenburska (zob. s. 105 w biogr. Chrystiana I). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 105 w biogr. Chrystiana I. JAN Urodził się 2 II 1455 r. w zamku Aalborg (Jutlandia); w historiografii jego imię występuje także w formie Hans. W 1456 r. król Chrystian I uzyskał od duńskiej Rady Państwa obietnicę uznania go następcą tronu, a w styczniu 1458 r. w Skara podobne przyrzeczenie złożył szwedzki oraz norweski Riksrad. Po śmierci ojca 21 V 1481 r. odziedziczył tron księstwa Szlezwiku-Holsztynu, gdzie od 12 XII współrządził ze swoim młodszym bratem Fryderykiem jako koregentem. 1 II 1483 r. w Halmstad podpisał artykuły elekcyjne (håndfæsting) dla Danii i Norwegii, 18 V 1483 r. w kościele (obecnej katedrze) Panny Marii w Kopenhadze arcybiskup Lund Jöns Brostrop ukoronował go na króla Danii, a 20 VII tego roku w katedrze w Trondheim miała miejsce jego koronacja na króla Norwegii. Na mocy układu rodzinnego z 10 VIII 1490 r. przekazał księstwo szlezwicko-holsztyńskie młodszemu bratu Fryderykowi, samemu zachowując jedynie tytuł. Wykorzystując niezadowolenie szwedzkich możnych, którzy w marcu 1497 r. odsunęli od władzy regenta Stena Sture Starszego, w październiku 1497 r. zajął Szwecję, 25 XI tego roku w Sztokholmie został wybrany królem, przyjmując imię Jana II, a następnego dnia w sztokholmskim kościele św. Mikołaja, tzw. Wielkim Kościele (Storkyrkan) miała miejsce jego koronacja, której dokonał arcybiskup Uppsali Jakub Ulvsson. Żoną Jana została 6 IX 1478 r. na zamku w Kopenhadze : Krystyna Była córką Ernesta, elektora saskiego, księcia saskiego na Wittenberdze oraz landgrafa Turyngii z dynastii Wettynów, oraz jego żony Elżbiety, córki Albrechta III, księcia bawarskiego na Monachium. Urodziła się 25 XII 1461 r. w Torgau (Saksonia). 18 V 1483 r. 107 KRÓLEWSKIE RODY DANII w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) w Kopenhadze została koronowana wraz z mężem na królową-małżonkę Danii, 20 VII tego roku w Trondheim ukoronowano ją na królową-małżonkę Norwegii, a w lutym 1499 r. w katedrze w Uppsali arcybiskup Jakub Ulvsson koronował ją na królową-małżonkę Szwecji. Zmarła 8 XII 1521 r. w Odense (wyspa Fionia) i została pochowana w kościele klasztornym tamtejszego opactwa franciszkanów; po rozebraniu zrujnowanej świątyni w 1805 r. prochy królowej przeniesiono do katedry św. Kanuta w Odense. Potomstwo {1–6}: 1–2 Ernest i Jan Zmarli w dzieciństwie. 3 CHRYSTIAN II (zob. s. 110). 4 (?) Jakub Być może mylony z Ernestem (zob. powyżej). Urodzony w 1483 r., zmarł w 1500 r. 5 Elżbieta Urodziła się krótko przed 24 VI 1485 r. na zamku w Nyborgu nieopodal Odense (wyspa Fionia), a 10 IV 1502 r. w Stendal (Saksonia) wyszła za mąż za Joachima I zwanego Nestorem, elektora brandenburskiego od 1499 r. (ur. Cölln pod Berlinem 21 II 1484, zm. tamże 11 VII 1535), potomka dynastii Hohenzollernów, syna elektora Jana Cicero i jego żony Małgorzaty, córki Wilhelma III Mężnego, landgrafa Turyngii. Miała wespół z nim pięcioro dzieci : 1 Joachim II zwany Hektorem, elektor brandenburski (ur. 1505, zm. 1571); jego pierwszą żoną została w 1524 r. Magdalena (ur. 1507, zm. 1534), córka Jerzego Brodatego lub Bogatego, księcia saskiego na Miśni i Ostergotlandzie (z nią potomstwo). Rok po jej śmierci Joachim II pojął za żonę królewnę polską Jadwigę (ur. 1513, zm. 1573), córkę Zygmunta I, i miał z nią dalsze dzieci. 2 Anna (ur. 1507, zm. 1567); w 1524 r. poślubiła Albrechta IV Pięknego, księcia meklemburskiego na Güstrowie (ur. 1488, zm. 1547), z którym miała liczne potomstwo (synowie Ulryk III oraz Krzysztof zostali małżonkami księżniczek duńskich Elżbiety oraz Doroty (Młodszej), zob. odpowiednio ss. 115 i 121 w biogr. Fryderyka I). 3 Elżbieta (ur. 1510, zm. 1558); w 1525 r. wyszła za mąż za Eryka I Starszego, księcia brunszwickiego na Calenbergu, Ge- 108 OLDENBURGOWIE tyndze i Hanowerze (ur. 1470, zm. 1540), z którym miała potomstwo, a po jego śmierci poślubiła (1546) Poppona XVIII, hrabiego Hennebergu na Schleusingen (ur. 1513, zm. 1574). 4 Małgorzata (ur. 1511, zm. po 1577); jej pierwszym mężem został w 1530 r. Jerzy I zwany Jednookim, książę pomorski (ur. 1493, zm. 1531), z którym miała pogrobową córkę. Po raz drugi wyszła za mąż w 1534 r. za Jana II, księcia Anhaltu na Zerbst (ur. 1504, zm. 1551), z którym dochowała się licznych dzieci, a po powtórnym owdowieniu poślubiła (ok. 1553) pana pomorskiego Jana (Hansa) Jonasa van der Goltz, i miała z nim córkę. 5 Jan (Hans), margrabia brandenburski na Marchii Kostrzyńskiej (ur. 1513, zm. 1571); w 1537 r. pojął za żonę Katarzynę (ur. 1518, zm. 1574), córkę Henryka II Młodszego, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel, i miał z nią potomstwo. Elżbieta zmarła 10 VI 1555 r. na zamku w Cölln pod Berlinem (Kolonia nad Szprewą, późniejszy zamek berliński) i została pochowana w katedrze w Cölln – obecnie katedrze berlińskiej (Berliner Dom). 6 Franciszek Urodził się 15 VII 1497 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie zmarł 1 IV 1511 r. Spoczął w kościele klasztornym opactwa franciszkanów w Odense (wyspa Fionia). Po jego rozebraniu w 1805 r. szczątki księcia przeniesiono do katedry św. Kanuta w Odense. JAN W 1497 r. doprowadził do wyboru najstarszego syna Chrystiana (II) następcą tronu Szwecji, lecz w 1501 r. został tam zdetronizowany przez Stena Sture Starszego (niemniej do końca życia wysuwał pretensje do szwedzkiego tronu). Zmarł 20 II 1513 r. w zamku Aalborg na Jutlandii i został pochowany w kościele klasztornym opactwa franciszkańskiego w Odense na wyspie Fionii. Po rozbiórce owej świątyni w 1805 r. prochy króla, jego rodziny oraz pozostałe pochówki przeniesiono do pobliskiej katedry św. Kanuta. Jego sukcesorem został najstarszy syn Chrystian. 109 KRÓLEWSKIE RODY DANII CHRYSTIAN II O J C I E C : Jan (Hans) (zob. s. 107). M A T K A : Krystyna saska (zob. s. 107 w biogr. Jana). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 108 w biogr. Jana. CHRYSTIAN II Zwany Okrutnym oraz Tyranem, urodził się 1 lub 2 VII 1481 r. na zamku w Nyborgu nieopodal Odense (wyspa Fionia, Dania). 22 IX 1487 r. w Lund (Skania) został obwołany następcą tronu Danii, 25 VII 1489 r. w Kopenhadze ogłoszono go następcą tronu Norwegii, a w grudniu 1497 r. w Sztokholmie – następcą tronu szwedzkiego. W 1502 r. ojciec mianował go namiestnikiem Norwegii. Po jego śmierci 20 II 1513 r. wstąpił na tron Danii i Norwegii i 22 VII tego roku w Kopenhadze zatwierdził artykuły elekcyjne (håndfæsting). 11 VI 1514 r. w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) w Kopenhadze został koronowany na króla Danii przez arcybiskupa Lund Birgera Gunnersena, a 20 VII tego roku w Oslo koronowano go na króla Norwegii. Po pokonaniu regenta Stena Sture Młodszego, 1 XI 1520 r. na wzgórzu Brunkeberg pod Sztokholmem (obecnie w jego granicach) został wybrany „dziedzicznym królem” Szwecji, a 4 XI w sztokholmskim kościele św. Mikołaja, zwanym potocznie Wielkim Kościołem (Storkyrkan), miała miejsce jego koronacja, której dokonał arcybiskup Uppsali Gustaw Trolle. Żoną Chrystiana II została poślubiona per procura 18 VII 1501 r. w Brukseli, ponownie per procura 11 VII 1514 r. tamże i osobiście 12 VIII 1515 r. na zamku w Kopenhadze : Izabela W Danii zwano ją Elżbietą. Była córką Filipa I Pięknego, króla Kastylii i Leónu oraz księcia Burgundii z dynastii Habsburgów (syna i dziedzica cesarza Maksymiliana I), oraz jego żony Joanny Szalonej, królowej Kastylii, Leónu, Aragonii, Neapolu i Sycylii, córki „Królów Katolickich” Izabeli I Kastylijskiej i Ferdynanda V (II) Aragońskiego. Na świat przyszła 18 VII 1501 r. w zamku brukselskim. Jej ko- 110 OLDENBURGOWIE ronacja na królową-małżonkę Danii i Norwegii miała miejsce na zamku kopenhaskim w dniu zaślubin z Chrystianem, a dokonał jej arcybiskup Lund Birger Gunnersen, będąc w zaawansowanej ciąży, nie udała się natomiast wraz z małżonkiem na jego koronację sztokholmską w 1520 r. Po detronizacji Chrystiana w 1523 r. schroniła się wraz z nim oraz dziećmi w Niderlandach. Zmarła 19 I 1526 r. w Zwijnaarde koło Gandawy i została pochowana w klasztorze św. Piotra tamże. W październiku 1883 r. szczątki królowej przewieziono do Danii i wraz z prochami jej syna Jana złożono u boku Chrystiana II w katedrze św. Kanuta w Odense (wyspa Fionia). Potomstwo {1–6}: 1 Jan Urodził się 21 II 1518 r. na zamku w Kopenhadze. W 1523 r. wraz z rodzicami oraz siostrami musiał uciekać z Danii ; wygnana duńska rodzina królewska osiadła u krewnych królowej w Niderlandach. Jan zmarł 11 (2 ?) VIII 1532 r. w Ratyzbonie (Regensburgu) i został pochowany u boku matki w klasztorze św. Piotra w Gandawie ; w październiku 1883 r. szczątki księcia ekshumowano i wspólnie z prochami matki przeniesiono do katedry św. Kanuta w Odense (wyspa Fionia). 2–3 Maksymilian i Filip Bliźnięta urodzone 4 VII 1519 r. (w Kopenhadze), zmarły krótko potem (wedle niektórych opracowań Filip zmarł w 1520 r.) i zostały pochowane w „kościele św. Ducha” w obrębie kopenhaskiego klasztoru franciszkanów. 4 Dorota Urodziła się 10 XI 1520 r. na zamku w Kopenhadze, a 26 IX 1535 r. w Heidelbergu wyszła za mąż za Fryderyka II Mądrego, elektora Palatynatu Reńskiego od 1544 r. (ur. zamek Winzingen koło Neustadt 9 XII 1482, zm. Alzey 26 II 1556), syna Filipa Prawego, elektora Palatynatu z palatyńskiej linii dynastii Wittelsbachów, i jego żony Małgorzaty, córki Ludwika IX Bogatego, księcia bawarskiego na Landshut. Małżeństwo to pozostało bezdzietne (Fryderyk II posiadał troje potomków pozamałżeńskich). Dorota zmarła 20 IX 1580 r. w Heidelbergu i znalazła spoczynek w tamtejszym kościele pw. św. Ducha (Heiligengeistkirche). 5 Krystyna Urodziła się w listopadzie 1521 r. na zamku w Nyborgu nieopodal Odense (wyspa Fionia), a 4 V 1534 r. w Mediolanie poślubiła Franciszka II Marię, księcia Mediolanu i hrabiego Pawii od 1521 r. 111 KRÓLEWSKIE RODY DANII do 3 X 1524 r., ponownie od 26 II do 12 XI 1525 r. i od 1535 r. (ur. Vigevano 4 I (II) 1495, zm. Mediolan 1 XI 1535), syna Ludwika I Marii zwanego il Moro („Czarnym”), księcia Mediolanu i hrabiego Pawii z dynastii Sforzów, oraz Beatrycze, córki Herkulesa I, księcia Ferrary, Modeny i Reggio; krótkotrwałe to małżeństwo pozostało bezdzietne. Drugim mężem Krystyny został poślubiony 10 VII 1541 r. w Brukseli Franciszek I, książę Lotaryngii i Baru od 1508 r. (ur. Bar-le-Duc 4 VI 1489, zm. tamże 14 VI 1544), syn Antoniego, księcia Lotaryngii z dynastii Vaudémont, i jego żony Renaty, pani Mercour, córki Gilberta de Bourbon, hrabiego Montpensier. Mieli razem troje dzieci : 1 Karol III Wielki, książę Lotaryngii i Baru (ur. 1543, zm. 1608); w 1559 r. ożenił się z Klaudią (ur. 1547, zm. 1575), córką Henryka II, króla Francji, i miał z nią potomstwo. 2 Renata (ur. 1544, zm. 1602); w 1568 r. poślubiła Wilhelma V Pobożnego, księcia Bawarii (ur. 1548, zm. 1626), i miała z nim potomstwo. 3 Dorota (ur. 1545, zm. 1621); żona (od 1575 r.) Eryka II Młodszego, księcia brunszwickiego na Calenbergu (Getyndze) (ur. 1528, zm. 1584), a następnie (od 1597 r.) Marka de la Palud, markiza Varambon i hrabiego de la Roche (zm. 1598). Krystyna zmarła 10 XII 1590 r. w Tortona (Włochy) i spoczęła w klasztorze kordelierów w Nancy (Lotaryngia). 6 Bezimienny syn Urodził się i zmarł w styczniu 1523 r. CHRYSTIAN II W listopadzie 1520 r. doprowadził do stracenia zaproszonych na jego koronację w Sztokholmie czołowych przedstawicieli możnowładztwa szwedzkiego, związanych z regentem Stenem Sture Młodszym (tzw. krwawa łaźnia sztokhomska), co doprowadziło do wybuchu powstania ludowego w Szwecji i w rezultacie do jego usunięcia z tronu (1521). 20 I 1523 r. został także zdetronizowany w Danii i Norwegii, gdzie władza przypadła jego stryjowi Fryderykowi (zob. następny biogr.). Obalony król wraz z rodziną zbiegł do Niderlandów, skąd w 1531 r. przedsięwziął próbę odzyskania władzy. Pojmany przez Fryderyka I resztę życia spędził w więzieniu, zamienionym w 1549 r. na areszt domowy. Zmarł 25 I 1559 r. na zamku w Kalundborgu (wyspa Zelandia) i został pochowany u boku rodziców w kościele klasztornym opactwa franciszkanów w Odense 112 OLDENBURGOWIE (wyspa Fionia); po rozbiórce zniszczonego kościoła w 1805 r. prochy króla i jego rodziny przeniesiono do tamtejszej katedry pw. św. Kanuta. FRYDERYK I O J C I E C : Chrystian I (zob. s. 101). M A T K A : Dorota brandenburska (zob. s. 105 w biogr. Chrystiana I). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 105 w biogr. Chrystiana I. FRYDERYK I Urodził się 3 IX lub 7 X 1471 r. w zamku Haderslevhus (zwanym także Hansborgiem) w Haderslev (niem. Hadersleben, Szlezwik). Po śmierci ojca, na mocy umowy ze starszym bratem Janem (II) 12 XII 1481 r. został jego koregentem w księstwie szlezwicko-holsztyńskim, które objął na mocy układu rodzinnego zawartego 10 VIII 1490 r. Po detronizacji Chrystiana II, 29 I 1523 r. został wybrany jego następcą na duńskim tronie. Artykuły elekcyjne (håndfæsting) podpisał 26 III 1523 r. w Viborgu oraz 3 VIII w Roskilde, a 7 VIII 1524 r. w kościele Panny Marii (późniejsza katedra) w Kopenhadze został ukoronowany na króla Danii przez arcybiskupa Uppsali Gustawa Trolle. 24 XI 1524 r. w Ribe (Jutlandia) wybrano go królem Norwegii i tego samego dnia podpisał norweskie håndfæsting. Pierwszą żoną Fryderyka I została poślubiona 10 IV 1502 r. w Stendal (Saksonia): Anna Była ona córką Jana Cicero, elektora brandenburskiego z dynastii Hohenzollernów, oraz Małgorzaty, córki Wilhelma III Mężnego, landgrafa Turyngii. Urodziła się 27 VIII 1487 r. na zamku w Cölln pod Berlinem (Kolonia nad Szprewą, późniejszy zamek berliński), a zmarła 3 V 1514 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik), nie doczekawszy królewskiego awansu małżonka. Została pochowana w kościele klasztornym w Bodersholm (Holsztyn). 113 KRÓLEWSKIE RODY DANII Potomstwo {1–2}: 1 C HRYSTIAN III (zob. s. 122). 2 Dorota Celem odróżnienia od młodszej przyrodniej siostry i imienniczki (zob. s. 121), niektóre opracowania nazywają ją Starszą. Urodziła się 1 VIII 1504 r. w zamku Gottorp (niem. Gottorf) w Szlezwiku, a 1 VII 1526 r. w katedrze w Królewcu (Kaliningrad) poślubiła Albrechta, wielkiego mistrza krzyżackiego od 1511 r., księcia pruskiego („w Prusach”) od 1525 r. (ur. Ansbach 17 V 1490, zm. Tapiewo (niem. Tapiau) 20 III 1568), syna Fryderyka Starszego, margrabiego brandenburskiego na Ansbach i Bayreuth z dynastii Hohenzollernów, oraz Zofii, córki Kazimierza IV Jagiellończyka, króla Polski i wielkiego księcia litewskiego. Ich dziećmi byli : 1 Anna Zofia (ur. 1527, zm. 1591); w 1555 r. została żoną Jana Albrechta I, księcia meklemburskiego na Güstrowie i Szwerynie (ur. 1525, zm. 1576), i miała z nim potomstwo. 2 Katarzyna (ur. i zm. 1528). 3 Fryderyk Albrecht (ur. 1529, zm. 1530). 4 Łucja Dorota (ur. 1531, zm. 1532). 5 Łucja (ur. 1537, zm. 1539). 6 Albrecht (ur. i zm. 1539). Dorota (Starsza) zmarła 11 IV 1547 r. na zamku w Królewcu (dziś Kaliningrad, Rosja) i została pochowana w tamtejszej katedrze. Albrecht poślubił następnie księżniczkę brunszwicką Annę Marię i miał z nią dalsze dzieci. Drugą żoną Fryderyka I została 9 X 1518 r. w Kilonii (Szlezwik): Zofia Jej ojcem był Bogusław X Wielki, książę pomorski z dynastii Gryfitów, matką zaś królewna polska Anna, córka Kazimierza IV Jagiellończyka. Urodziła się w początku 1501 r., a 13 VIII 1525 r. w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) w Kopenhadze została ukoronowana na królową-małżonkę Danii. Po śmierci męża osiadła w swoich dobrach wdowich w Szlezwiku, o które toczyła spór z pasierbem Chrystianem, a następnie z jego synem Fryderykiem II. Zmarła 13 V 1568 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik) i została pochowana w katedrze św. Piotra w Szlezwiku. Potomstwo {1–5}: 1 Jan Dla odróżnienia od bratanka i imiennika, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu (zob. s. 125 w biogr. Chrystiana III), zwany był 114 OLDENBURGOWIE Starszym. Urodził się 29 (28 ?) VI 1521 r. w zamku Haderslevhus (Hansborg) w Haderslev (niem. Hadersleben) w Szlezwiku. Od śmierci ojca w 1533 r. współrządził z braćmi Chrystianem III i Adolfem w księstwie holsztyńskim, a po podziale ojcowizny (9 VIII 1544) otrzymał jej część ze stolicą w Haderslev. Zgodnie z układem rodzinnym z Odense (3 V 1580) bezdzietny książę zapisał swoją domenę do podziału pomiędzy młodszego brata Adolfa oraz bratanków. Zmarł bezżennie 1 lub 2 X 1580 r. w Haderslevhus i spoczął w katedrze św. Piotra w Szlezwiku. 2 Elżbieta Urodziła się 4 (14 ?) X 1524 r., a 26 VIII 1543 r. w Kilonii (Szlezwik) została żoną Magnusa (III), księcia meklemburskiego (ur. Stargard 4 VII 1509, zm. Bützow (dawniej Budziszów) 28 I 1550), syna Henryka III i jego pierwszej żony Urszuli, córki Jana Cicero, elektora brandenburskiego. Po śmierci Magnusa, z którym nie miała dzieci, została żoną (16 II 1556) jego stryjecznego brata Ulryka III zwanego Niemieckim Nestorem, księcia meklemburskiego na Güstrowie od 1555 r. oraz na Szwerynie w latach 1576– 85 i od r. 1592 (ur. Szweryn 21 IV 1528, zm. Güstrow 14 III 1603), syna Albrechta VI Pięknego, księcia meklemburskiego na Güstrowie, i jego żony Anny, córki Joachima I Nestora, elektora brandenburskiego, wnuczki króla Jana (Hansa) (zob. s. 108 w jego biogr.). Ich jedyną córką była: 1 Zofia, żona króla Fryderyka II (szczegóły zob. s. 142 w jego biogr.). Elżbieta zmarła 15 X 1586 r. w Nykøbing (wyspa Falster) i została pochowana w katedrze NMP w Güstrowie (Meklemburgia). Po jej śmierci Ulryk III pojął za żonę Annę, córkę Filipa I, księcia pomorskiego na Wołogoszczy, jednak z małżeństwa tego nie dochował się dzieci. 3 Adolf Urodził się 25 I 1526 r. na zamku we Flensburgu (duń. Flensborg) w Szlezwiku i po śmierci ojca w 1533 r. wraz ze starszymi braćmi współrządził w Szlezwiku-Holsztynie. W wyniku podziału ojcowizny 9 VIII 1544 r. otrzymał część księstwa z zamkiem Gottorp (niem. Gottorf) w Szlezwiku ; w różnych opracowaniach występuje jako Adolf I lub Adolf II. Po śmierci młodszego brata w 1556 r. został jego następcą na tronie biskupim w Szlezwiku, a na mocy układu z Odense (3 V 1580), 19 IX 1581 r. wespół z bratankami – królem Fryderykiem II oraz Janem Młodszym, 115 KRÓLEWSKIE RODY DANII księciem holsztyńskim na Sonderburgu – dokonał podziału domeny należącej do zmarłego bezdzietnie starszego brata, księcia Jana Starszego (zob. s. 114). Zmarł 1 X 1586 r. w zamku Gottorp w mieście Szlezwik i znalazł spoczynek w katedrze św. Piotra w Szlezwiku. Żoną Adolfa została 17 XII 1564 r. w zamku Gottorp: Krystyna Była ona córką Filipa I zwanego Wspaniałomyślnym, landgrafa heskiego, i jego pierwszej żony Krystyny, córki Jerzego Brodatego, księcia saskiego oraz margrabiego Miśni. Urodziła się 29 VI 1543 r. w Kassel. Po śmierci starszego syna Fryderyka (1587) sprawowała regencję w księstwie holsztyńskim w imieniu jego młodszego brata Filipa; u schyłku życia wycofała się do swoich dóbr wdowich. Zmarła 13 V 1604 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik) i została pochowana u boku męża w katedrze św. Piotra w mieście Szlezwik. Potomstwo (linia holsztyńska na Gottorp) {(i) – (x)}: (i) Fryderyk II Urodził się 21 VI (IV?) 1568 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. Po śmierci ojca w 1586 r. został księciem holsztyńskim na Gottorp (Schleswig-Holstein-Gottorp). Zmarł bezżennie 15 VI 1587 r. w zamku Gottorp i został pochowany w katedrze św. Piotra w Szlezwiku. (ii) Zofia Urodzona 1 VI 1569 r. w zamku Gottorp w mieście Szlezwik, a 17 II 1588 r. w Reinbek (Szlezwik) poślubiła Jana V (VII), księcia meklemburskiego od 1576 r., na Szwerynie od 1585 r. (ur. Güstrow 7 III 1558, popełnił samobójstwo w Stargardzie 22 III 1592), syna Jana Albrechta I, księcia meklemburskiego na Güstrowie i Szwerynie, oraz Anny Zofii, córki Albrechta, księcia pruskiego. Mieli wspólnie troje dzieci : 1 Adolf Fryderyk I, książę meklemburski na Szwerynie (ur. 1588, zm. 1658); w 1622 r. ożenił się ze swoją siostrą cioteczną Anną Marią (ur. 1601, zm. 1634), córką Enno III, hrabiego Fryzji Wschodniej, i Anny Holsztyńskiej (zob. s. 120), z którą miał potomstwo. Po jej śmierci ożenił się w 1635 r. z Marią Katarzyną (ur. 1616, zm. 1665), córką Juliusza Ernesta, księcia brunszwickiego na Dannenbergu (z nią dalsze dzieci). 116 OLDENBURGOWIE 2 Jan Albrecht II, książę meklemburski na Gustrowie (ur. 1590, zm. 1636); trzykrotnie żonaty : od 1608 r. z Małgorzatą Elżbietą (ur. 1584, zm. 1616), córką Krzysztofa, księcia meklemburskiego i biskupa Ratzeburga, pasierbicą księżniczki duńskiej Doroty Młodszej (zob. s. 121) (potomstwo), od 1618 r. z Elżbietą (ur. 1596, zm. 1625), córką Maurycego, landgrafa heskiego na Kassel, a od 1626 r. z Eleonorą Marią (ur. 1600, zm. 1657), córką Chrystiana I, księcia Anhaltu na Bernburgu (z nią dalsze potomstwo). 3 Anna Zofia (ur. 1591, zm. 1648). Po śmierci w 1603 r. księcia meklemburskiego Ulryka III, Zofia przejęła władzę w księstwie i sprawowała ją w imieniu synów do 1608 r. Zmarła 14 XI 1634 r. na zamku w Szwerynie (Meklemburgia) i spoczęła w kościele w Lübz (Meklemburgia). (iii) Filip Urodził się 10 VIII 1570 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku. Po bezpotomnej śmierci starszego brata Fryderyka w 1587 r. został księciem holsztyńskim na Gottorp (z uwagi na małoletniość początkowo pod regencją matki). Zmarł bezżennie 18 X 1590 r. w zamku Gottorp i spoczął w katedrze św. Piotra w mieście Szlezwik. (iv) Krystyna Urodziła się 13 IV 1573 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik), a 27 VIII 1592 r. na zamku w Nyköping (Szwecja) wyszła za mąż za Karola, księcia Södermanlandu (Sudermanii), od 1604 r. króla Szwecji pod imieniem Karola IX (ur. Sztokholm 4 X 1550, zm. Nyköping 30 X 1611), syna króla Gustawa I, założyciela dynastii Wazów, oraz jego drugiej żony Małgorzaty, córki Eryka Abrahamssona Leijonhufvuda, pana na Ekbergu i Loholmen; Karol był wdowcem po Annie Marii (zm. 1589), córce Ludwika VI, elektora Palatynatu Reńskiego, z którą miał potomstwo. Z małżeństwa z Krystyną miał on dalsze dzieci : 1 Krystyna (ur. 1593, zm. 1594). 2 Gustaw II Adolf, król Szwecji (ur. 1594, poległ 1632); jego żoną została w 1620 r. Maria Eleonora (ur. 1599, zm. 1655), córka Jana Zygmunta, elektora brandenburskiego oraz księcia pruskiego, z którą miał potomstwo. 117 KRÓLEWSKIE RODY DANII 3 Maria Elżbieta (ur. 1596, zm. 1618); w 1612 r. poślubiła swojego kuzyna Jana, księcia Östergötlandu (ur. 1589, zm. 1618). 4 Krystyna (ur. 1598, zm. 1599). 5 Karol Filip, książę Söndermanlandu i Värmlandu (ur. 1601, zm. 1622); w 1620 r. zawarł morganatyczne małżeństwo z Elżbietą (ur. 1597 (1596 ?), zm. 1662), córką Swena Svenssona Ribbinga, i miał z nią córkę. 6 Dziecko (imię i płeć nieznana) (ur. i zm. 1606). 15 III 1607 r. w katedrze w Uppsali Krystyna została koronowana na szwedzką królową-małżonkę. Po śmierci męża wspólnie z późniejszym zięciem, księciem Östergötlandu Janem, objęła w Szwecji nominalną regencję w imieniu syna, Gustawa II Adolfa; udziału w regencji zrzekła się po niespełna dwóch miesiącach (16 XII 1611). Następnie, na czas małoletniości kolejnego syna, Karola Filipa, zarządzała księstwem Söndermanlandu. Zmarła 8 XII 1625 r. w zamku Gripsholm w Mariefred pod Sztokholmem i została pochowana w katedrze w Strägnäs. (v) Elżbieta Urodziła się 11 III 1574 r. na zamku Gottorp w Szlezwiku i tam także umarła 12 I 1587 r. Została pochowana w katedrze św. Piotra w mieście Szlezwik. (vi) Jan Adolf Jego pierwsze imię w oryginalnej formie brzmiało Johan, co odróżniało go od kuzyna, syna księcia Jana Młodszego (por. s. 129 w biogr. Chrystiana III), który przy identycznym zestawie imion posługiwał się wersją imienia Hans. Urodził się 27 II 1575 r. na zamku Gottorp w mieście Szlezwik i był bliźniakiem Anny. W 1585 r. został wybrany następcą zmarłego księcia Henryka sasko-lauenburskiego na arcybiskupim tronie Hamburga-Bremy, natomiast śmierć Eberharda von Holle w r. 1586 uczyniła go biskupem Lubeki. Po bezdzietnej śmierci starszego brata Filipa (1590) został księciem holsztyńskim na Gottorp. W 1596 r. przekazał młodszemu bratu Janowi Fryderykowi urząd arcybiskupa Hamburga-Bremy, a w 1607 r. scedował na niego również godność biskupa Lubeki. Zmarł 31 III 1616 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku i został pochowany w katedrze św. Piotra w tymże mieście. 118 OLDENBURGOWIE Żoną Jana Adolfa została 30 VIII 1596 r. na zamku w Kopenhadze : Augusta Była ona córką Fryderyka II, króla Danii i Norwegii (zob. s. 145 w jego biogr.). Urodziła się 8 IV 1580 r. w zamku Koldinghus w Kolding na wyspie Jutlandia, a zmarła 5 II 1639 r. na zamku w Husum w mieście Szlezwik i spoczęła u boku męża w katedrze szlezwickiej. Potomstwo {(a) – (h)}: (a) Fryderyk III (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 22 XII 1597, zm. Tönning, Szlezwik 10 VIII 1659). Po śmierci ojca 31 III 1616 r. wstąpił na tron księstwa holsztyńskiego (Holstein-Gottorp). Jego żoną została 21 II 1630 r. w Dreźnie Maria Elżbieta (ur. Drezno 22 XI 1610, zm. Husum, Szlezwik 24 X 1684), córka Jana Jerzego I, elektora saskiego z dynastii Wettynów. Ich potomkowie władali księstwem holsztyńsko-gottorpskim, a następnie wielkim księstwem oldenburskim do 1918 r., w 1762 r. jedna z linii zasiadła na tronie rosyjskim, gdzie władała do 1917 r. pod oficjalną nazwą dynastii Romanowów (bądź Romanow-Holstein-Gottorp), a w latach 1751–1818 inna linia panowała w Szwecji. (b) Elżbieta Zofia (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 12 X 1599, zm. Ratzeburg, Saksonia 25 XI 1627). Jej mężem został 5 III 1621 r. w Husum (Szlezwik) August, książę saski na Lauenburgu od 1619 r. (ur. Ratzeburg 17 II 1577, zm. Lauenburg 18 I 1656), potomek dynastii askańskiej, z którym miała potomstwo. (c) Adolf (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 15 IX 1600, zm. Eulenburg pod Lipskiem 9 IX 1631). Służył w niemieckiej armii cesarskiej i został śmiertelnie ranny podczas bitwy pod Lipskiem 7 IX 1631 r. Bezżenny i bezpotomny. (d) Dorota Augusta, małżonka Joachima Ernesta I Starszego, księcia holsztyńskiego na Plön (szczegóły zob. s. 137 w biogr. Chrystiana III). (e) Jadwiga (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 23 XII 1602, zm. Norymberga 22 III 1657). 15 VII 1620 r. w Husum (Szlezwik) wyszła za Augusta, palatyna Sulz- 119 KRÓLEWSKIE RODY DANII bach od 1614 r. (ur. Neuburg 2 X 1582, zm. Weinheim 14 VIII 1632), potomka palatyńskiej linii dynastii Wittelsbachów, i miała z nim potomstwo. (f) Anna (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 19 XII 1605, zm. tamże 20 III 1623). (g) Jan (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 18 III 1606, zm. Eutin 21 II 1655). Po śmierci stryja, Jana Fryderyka (1634), został jego następcą na urzędzie biskupa Lubeki. Jego żoną została 7 V 1640 r. w Plön (Holsztyn) Juliana Felicyta (ur. Brenz, Wirtembergia 19 XII 1619, zm. Mönch-Neversdorf, Holsztyn 3 I 1661), córka Juliusza Fryderyka, księcia wirtemberskiego na Juliusburgu, z którą miał czworo dzieci, spośród których troje zmarło wkrótce po narodzinach, a najmłodszy syn dożył lat dojrzałych, lecz zmarł bezpotomnie. (h) Chrystian (ur. 1 XII 1609, zm. młodo). (vii) Anna Urodziła się 27 II 1575 r. w zamku Gottorp w mieście Szlezwik ; była bliźniaczką Jana Adolfa. Jej mężem został 28 I 1598 r. w Esens (Saksonia) Enno III, hrabia Fryzji Wschodniej (Ostfrieslandii) od 1599 r. (ur. 30 IX 1563, zm. Leerort 19 VIII 1625), syn hrabiego Edzarda II, potomka dynastii Cirksenów, i jego żony Katarzyny, córki Gustawa I, króla Szwecji. Enno III był wdowcem po Walburdze (zm. 1586), córce Jana II, hrabiego Rietberg, z którą miał potomstwo; z Anną holsztyńską dochował się dalszych dzieci : 1 Edzard Gustaw (ur. 1599, zm. 1612). 2 Anna Maria (ur. 1601, zm. 1634); w 1622 r. poślubiła swojego brata ciotecznego Adolfa Fryderyka I, księcia meklemburskiego na Szwerynie (ur. 1588, zm. 1658), syna Zofii holsztyńskiej (zob. s. 116), i miała z nim potomstwo. 3 Rudolf Chrystian I, hrabia Fryzji Wschodniej (ur. 1602, zabity 1628). 4 Ulryk II, hrabia Fryzji Wschodniej (ur. 1605, zm. 1648); w 1631 r. poślubił Julianę (ur. 1606, zm. 1659), córkę Ludwika V, landgrafa heskiego na Darmstadcie, i miał z nią potomstwo. 120 OLDENBURGOWIE 5 Krystyna Zofia (ur. 1609, zm. 1658); w 1632 r. wyszła za mąż za Filipa, landgrafa heskiego na Butzbach (ur. 1581, zm. 1643). Anna zmarła 24 IV 1625 r. (viii) Chrystian Urodził się 29 V 1576 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku, gdzie zmarł 22 IV 1577 r. Został pochowany w katedrze św. Piotra w tymże mieście (ix) Agnieszka Urodziła się 20 XII 1578 r. (w zamku Gottorp), a zmarła w 1627 r. Niezamężna. (x) Jan Fryderyk Urodził się 1 IX 1579 r. (w 1577 lub 1578 r.?) w zamku Gottorp w Szlezwiku. Po rezygnacji starszego brata, Jana Adolfa, w 1596 r. został wybrany arcybiskupem Hamburga-Bremy, a w 1607 r. przejął po bracie także godność biskupa Lubeki. W trakcie wojny trzydziestoletniej przejściowo utracił Bremę (1626–32), co zrekompensowała mu godność biskupa Verden (1631). Zmarł 3 IX 1634 r. w Altkloster pod Buxtehude (Saksonia) i został pochowany w katedrze św. Piotra w mieście Szlezwik. Nie był żonaty, pozostawił jednak potomstwo naturalne {1–2}: z Anną Dobbel z Bremervörde koło Bremy : 1 Fryderyk von Holstein (legitymizowany 1621). 2 Krystyna von Holstein (legitymizowana 1621). 4 Anna Urodziła się w 1527 r., a zmarła 4 VI 1535 r. i została pochowana u boku rodziców w katedrze św. Piotra Szlezwiku. 5 Dorota W niektórych opracowaniach zwana Młodszą celem odróżnienia od starszej przyrodniej siostry i imienniczki (zob. s. 114), urodziła się w 1528 r. Za mąż wyszła dość późno, gdyż dopiero w r. 1573 (ok. 27 X). Jej małżonkiem został Krzysztof, książę meklemburski, biskup Ratzeburga od 1554 r. (ur. Augsburg 30 VI 1537, zm. Tempzin 4 III 1592), syn Albrechta VII Pięknego, księcia meklemburskiego na Güstrowie, i jego żony Anny Brandenburskiej, po kądzieli wnuczki króla Jana (zob. s. 108 w jego biogr.); małżeństwo to pozostało bezdzietne. Dorota zmarła 11 XI 1575 r. w Schönbergu i została pochowana w katedrze w Gü- 121 KRÓLEWSKIE RODY DANII strowie (Meklemburgia). Owdowiały Krzysztof pojął następnie za żonę (1581) księżniczkę szwedzką Elżbietę Wazównę, z którą dochował się córki. 6 Fryderyk Urodził się w 1529 r. (lub 13 IV 1532 r.). Od młodości przeznaczony był do kariery kościelnej, w 1549 r. został koadiutorem szlezwickim, a w 1551 r. objął tron biskupi w Szlezwiku i w Hildesheim. Zmarł 27 X 1556 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik), skąd jego ciało przewieziono do miasta Szlezwik i złożono w katedrze św. Piotra. Fryderyk I pozostawił także potomstwo naturalne {1–2}: z nieznanymi kobietami : 1 Katarzyna Żona pułkownika Hermana Hoyera. 2 Geseke Żona Jana (Hansa) Knudsena, mieszczanina z Husum (Szlezwik). FRYDERYK I Zmarł 10 IV 1533 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku i został pochowany w szlezwickiej katedrze św. Piotra. Po trwającym blisko rok interregnum, podczas którego o władzę walczyli syn zmarłego Chrystian oraz hrabia Krzysztof z Oldenburga-Delmenhorst, tron duńsko-norweski zdobył pierwszy z wymienionych. CHRYSTIAN III O J C I E C : Fryderyk I (zob. s. 113). M A T K A : Anna brandenburska (zob. s. 113 w biogr. Fryderyka I). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 114 w biogr. Fryderyka I. CHRYSTIAN III Urodził się 12 VIII 1503 r. w zamku Gottorp w mieście Szlezwik. Od śmierci ojca 10 IV 1533 r. współrządził z młodszymi przyrodnimi 122 OLDENBURGOWIE braćmi – Janem (Starszym) i Adolfem – w księstwie holsztyńskim, w Danii natomiast trwała wojna domowa ze zwolennikami kuzyna Chrystiana, hrabiego Krzysztofa z Oldenburga-Delmenhorst (zob. s. 104 w biogr. Chrystiana I), który zajął część kraju z Kopenhagą. 4 VII 1534 r. w Skanderborgu (Jutlandia) Chrystian został obwołany królem Danii i Norwegii, jednak Kopenhagę zdołał odbić z rąk Krzysztofa dopiero 29 VII 1536 r. Podczas riksdagu 30 X 1536 r. w Kopenhadze wprowadził luteranizm jako religię państwową, samemu przyjmując tytuł głowy duńskiego Kościoła luterańskiego, i tego samego dnia podpisał håndfæsting. 12 VIII 1537 r. w kościele Panny Marii (obecna katedra) w Kopenhadze został ukoronowany przez Jana Bugenhagena, proboszcza kościoła NMP w Wittenberdze, teologa, jednego z pierwszych przywódców protestantyzmu. W 1537 r. zniósł unię personalną, od 1380 r. łączącą Danię i Norwegię, degradując to drugie państwo do roli duńskej prowincji. 9 VIII 1544 r. w Rendsburgu wspólnie z braćmi dokonał ponownego podziału Szlezwiku-Holsztynu. Żoną Chrystiana III została 29 X 1525 r. w Lauenburgu (duń. Lauenborg, Holsztyn): Dorota Była ona córką Magnusa I, księcia saskiego na Lauenburgu, potomka dynastii askańskiej, i jego żony Katarzyny, córki Henryka I Starszego, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel. Urodziła się 9 VII 1511 r. na zamku w Lauenburgu. 12 VIII 1537 r. w Kopenhadze została wspólnie z mężem koronowana na królową-małżonkę. Zmarła 7 X 1571 r. na zamku w Sonderburgu (duń. Sønderborg, Szlezwik) i została pochowana w kaplicy zamkowej. W 1581 r. prochy królowej przeniesiono do katedry w Roskilde i złożono u boku męża w kaplicy Trzech Króli (obecnie Chrystiana I). Potomstwo {1–5}: 1 Anna Urodziła się 22 (25 ?) XI 1532 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev (niem. Hadersleben) w Szlezwiku, a 7 X 1548 r. w Torgau (Saksonia) poślubiła Augusta zwanego Łysym, księcia saskiego na Freibergu od 1544 r., na Weissenfels od 1569 r., elektora saskiego od 1553 r. (ur. Freiberg 31 VII 1526, zm. Drezno 11 II 1586), syna Henryka V Pobożnego, księcia saskiego na Miśni, założyciela albertyńskiej linii Wettynów, i jego żony Katarzyny, córki Magnusa II, księcia meklemburskiego na Szwerynie i Güstrowie. Miała z nim następujące potomstwo: 123 KRÓLEWSKIE RODY DANII 1 Jan Henryk (ur. i zm. 1550). 2 Eleonora (ur. 1551, zm. 1553). 3 Elżbieta (ur. 1552, zm. 1590); w 1570 r. wyszła za Jana Kazimierza, palatyna Schwarzenbergu, Neuburgu i Neustadt (ur. 1543, zm. 1592), i miała z nim potomstwo. 4 Aleksander (ur. 1554, zm. 1565). 5 Magnus (ur. 1555, zm. 1558). 6 Joachim (ur. i zm. 1557). 7 Hektor (ur. 1558, zm. 1560 lub 1569). 8 Chrystian I, elektor saski (ur. 1560, zm. 1591); w 1582 r. ożenił się z Zofią (ur. 1568, zm. 1622), córką Jana Jerzego, elektora brandenburskiego, i miał z nią potomstwo. 9 Maria (ur. 1562, zm. 1566). 10 Dorota (ur. 1563, zm. 1587); w 1585 r. poślubiła Henryka Juliusza, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel (ur. 1564, zm. 1613), i miała z nim córkę (drugą żoną Henryka Juliusza została księżniczka duńska Elżbieta, córka Fryderyka II). 11 Amalia (ur. i zm. 1565). 12 Anna (ur. 1567, zm. 1613); w 1586 r. została żoną Jana Kazimierza, księcia saskiego na Koburgu (ur. 1564, zm. 1633). 13 August (ur. 1569, zm. 1570). 14 Adolf (ur. 1571, zm. 1572). 15 Fryderyk (ur. 1575, zm. 1577). Anna zmarła 1 X 1585 r. na zamku w Dreźnie i została pochowana w katedrze NMP we Freibergu (Saksonia). Owdowiały August ożenił się powtórnie (1586) z Agnieszką Jadwigą, księżniczką anhalcką, jednak małżeństwo to pozostało bezdzietne. 2 F RYDERYK II (zob. s. 142). 3 Magnus Urodził się 26 (14 ?) VIII 1540 r. na zamku w Kopenhadze. W r. 1560 został wybrany biskupem Ozylii (Øsel, obecnie Saaremaa w Estonii), Kurlandii i Rewala (obecnie Tallin). Latem 1570 r. przybył na dwór moskiewski i 10 VI został przez Iwana IV Groźnego ukoronowany na króla Inflant. Poróżniony z carem i uwięziony na jego polecenie, w 1577 r. za cenę uzyskania wolności zrzekł się tytułu królewskiego; resztę życia spędził w Kurlandii. Zmarł 18 III 1583 r. w zamku Pilten (pol. Piltyń, obecnie Piltene na Łotwie) i został pochowany w kaplicy zamkowej. W 1662 r. prochy Magnusa przeniesiono do katedry w Roskilde i złożono w pobliżu sarkofagu króla Chrystiana IV. 124 OLDENBURGOWIE Żoną Magnusa została poślubiona 22 IV 1573 r. w Wielkim Nowogrodzie : Maria Była ona córką Włodzimierza Andrejewicza, księcia staryckiego i wołkołamskiego z dynastii Rurykowiczów, i jego drugiej żony Eudoksji, córki Romana Iwanowicza, księcia Odojewskiego. Na świat przyszła przed (lub w) 1560 r. Po śmierci męża powróciła z córkami do Rosji, gdzie została mniszką pod imieniem Marfy. Zmarła 13 VI 1597 r. lub po 1611 r. w Rosji. Córki {(i) – (ii)}: (i) Maria Urodzona w lipcu 1580 r., zmarła w 1597 r. (ii) Eudoksja Urodziła się w styczniu 1581 r., a zmarła w 1588 r. 4 Jan Dla odróżnienia od swego stryja i imiennika (zob. s. 114 w biogr. Fryderyka I) zwany był Młodszym, w niektórych opracowaniach występuje niekiedy jako Jan II lub III. Urodził się 25 III 1545 r. albo w zamku Koldinghus w Kolding (Jutlandia), albo w zamku Haderslevhus w Haderslev (Szlezwik). 27 I 1564 r. wraz ze starszym bratem, królem Fryderykiem II, dokonał podziału księstwa holsztyńskiego, zgodnie z którym otrzymał Sonderburg (duń. Sønderborg), Norburg (Nordborg), Plön (Pløen), Aeroe (Ærø) oraz Ahrensbök. Ponadto na mocy układu rodzinnego, zawartego 3 V 1580 r. z Adolfem, księciem holsztyńskim na Gottorp (zob. s. 115), oraz Fryderykiem II, 19 IX 1581 r. wszedł w posiadanie części schedy po bezpotomnym księciu Janie Starszym. Zmarł 9 X 1622 r. na zamku w Glücksburgu (duń. Glücksborg, Holsztyn) i znalazł spoczynek w kościele zamkowym w Sonderburgu. Pierwszą żoną Jana Młodszego została 19 IX 1568 r. w zamku Koldinghus w Kolding (Jutlandia): Elżbieta Była ona córką Ernesta II (V), księcia brunszwickiego na Grubenhagen z dynastii Welfów, i jego żony Małgorzaty, córki Jerzego I Jednookiego, księcia pomorskiego. Urodziła się 20 III 1550 r. w Salzderhelden (Saksonia), a zmarła wkrótce po ostatnim porodzie, 11 II 1586 r. w Osterholm (Szlezwik) i została pochowana w kościele zamkowym w Sonderburgu (Szlezwik). Potomstwo (linia holsztyńska młodsza) {(i) – (xiv)}: 125 KRÓLEWSKIE RODY DANII (i) Dorota Urodziła się 16 X 1569 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), gdzie 3 lub 4 XII 1589 r. wyszła za mąż za Fryderyka IV, księcia legnickiego od 1581 r. (ur. Legnica 20 IV 1552, zm. tamże 6 IV 1596), syna Fryderyka III, księcia legnickiego z dolnośląskiej linii dynastii Piastów, i jego żony Katarzyny, córki Henryka III (V), księcia meklemburskiego na Szwerynie. Fryderyk IV był wdowcem po Marii Sydonii (zm. 1587), córce Wacława III Adama, księcia cieszyńskiego, także potomka Piastów (linii górnośląskiej) (z nią potomstwo). Dorota dała życie martwemu synowi (1592) i zmarła będąc w ciąży z drugim 5 VII 1593 r. na zamku w Legnicy. Została pochowana w legnickim kościele św. Jana Chrzciciela. Fryderyk IV ożenił się po raz trzeci (1594) z Anną, córką Krzysztofa, księcia wirtemberskiego, jednak nie dochował się więcej dzieci. (ii) Chrystian Urodził się 26 XI 1570 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik). Po śmierci ojca (9 X 1622) wespół z braćmi dokonał podziału schedy po nim: przypadła mu wówczas w udziale wyspa Aeroe (duń. Ærø) w pobliżu Fionii. Zmarł 14 VI 1633 r. i został pochowany w Norburgu (Nordborg) na wyspie Als. Morganatyczną żoną Chrystiana została Katarzyna Griebel (ur. Lütjenburg 1570, zm. wyspa Aeroe 1640), z którą miał córkę : 1 Zofia Griebel (ur. 1600). (iii) Ernest Urodził się 17 I 1572 r. Służył w armii cesarskiej i poległ wraz z młodszym bratem Augustem (zob. s. 129) 16 [26] X 1596 r. podczas bitwy z wojskami tureckimi pod Eger (niem. Erlau, Węgry). (iv) Aleksander Urodził się 20 I 1573 r. na zamku w Sonderburgu (duń. Sønderborg, Szlezwik). W podziale schedy po zmarłym w 1622 r. ojcu otrzymał część księstwa holsztyńskiego ze stolicą w Sonderburgu (Schleswig-Holstein-Sonderburg). Zmarł 13 V 1627 r. na zamku w Sonderburgu i został pochowany kościele zamkowym. Żoną Aleksandra została 26 XI 1604 r. w Oldenburgu : 126 OLDENBURGOWIE Dorota Była ona córką Jana Günthera I, hrabiego Schwarzburga na Arnstadt, i jego żony Anny, córki Antoniego I, hrabiego Oldenburga na Delmenhorst, potomka bocznej linii dynastii (por. s. 103 i następne w biogr. Chrystiana I). Urodziła się 23 VIII 1579 r. w Sondershausen (Turyngia), zmarła natomiast 5 VII 1639 r. w Gammelgårrd koło Roskilde i spoczęła u boku małżonka. Dzieci (linia holsztyńska na Sonderburgu) {(a) – (k)}: (a) Jan Chrystian (ur. Beck koło Minden, Westfalia 26 IV 1607, zm. Sonderburg 30 VI 1653). Po śmierci ojca (1627) wspólnie z braćmi podzielił się władzą w księstwie holsztyńsko-sonderburskim, a po bezpotomnej śmierci stryja, księcia Chrystiana, 6 II 1634 r. wszedł w posiadanie czwartej części jego domeny (wyspa Aeroe). Ponadto na mocy układów rodzinnych otrzymał od kolejnego stryja Filipa zamek Franzhagen (Franzenhagen, Franzgarten lub też Franzhof) koło Schulendorfu (Holsztyn). Żoną Jana Chrystiana została 4 XI 1634 r. Anna (ur. Delmenhorst 28 III 1605, zm. Weimar 12 XII 1688), córka Antoniego II, hrabiego Delmenhorst, potomka bocznej linii Oldenburgów. Wywodząca się od nich linia dynastii wygasła z początkiem XVIII w. (b) Aleksander Henryk (ur. Beck koło Minden, Westfalia 12 IX 1608, zm. Tobitschau, obecnie Tovačov w czeskim okręgu ołomunieckim 4 IX 1667). Przeszedł na katolicyzm, był pułkownikiem armii cesarskiej. Jego morganatyczną żoną została w 1643 r. w Sonderburgu (Szlezwik) Dorota |Katarzyna| Maria Heshusius (Heshuus), córka pastora z Sonderburga, z którą miał kilkoro dzieci, na których linia ta wygasła. (c) Ernest Günther (ur. Sonderburg, Szlezwik 14 X 1609, zm. Augustenburg, wyspa Als 18 I 1689). Po śmierci ojca w 1627 r. wspólnie z braćmi podzielił się władzą w księstwie holsztyńsko-sonderburskim. W 1667 r. przeniósł swoją siedzibę do nowozbudowanego zamku w Augustenburgu na wyspie Als. Żoną Ernesta Günthera została 15 VI 1651 r. na zamku w Kopenhadze Augusta (ur. Glücksburg, Hol- 127 KRÓLEWSKIE RODY DANII (d) (e) (f) (g) (h) (i) sztyn 27 VI 1633, zm. Augustenburg, wyspa Als 26 V 1701), córka jego stryja Filipa, księcia holsztyńskiego na Glücksburgu (zob. s. 135). Ich potomkowie panowali w Sonderburgu-Augustenburgu (Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg), a następnie w całym księstwie szlezwicko-holsztyńskim (Schleswig-Holstein); linia ta wygasła po mieczu w 1931 r. Jerzy Fryderyk (ur. 18 XII 1611, zm. 23 VIII 1676). Bezżenny i bezpotomny. August Filip (ur. Sonderburg, Szlezwik 11 XI 1612, zm. zamek Beck, Westfalia 6 V 1675). Po śmierci ojca w 1627 r. wraz z braćmi podzielił się władzą w księstwie holsztyńsko-sonderburskim. W 1646 r. swoją siedzibą i stolicą własnej domeny uczynił zamek Beck koło Minden w Westfalii. Jego pierwszą żoną została 15 I 1645 r. w Delmenhorst (Dolna Saksonia) Klara (ur. 19 IV 1606, zm. zamek Beck, Westfalia 19 I 1647), córka Antoniego II, hrabiego Delmenhorst z bocznej linii Oldenburgów (zob. s. 103 w biogr. Chrystiana I) (bezdzietna), w czerwcu 1649 r. ożenił się z jej rodzoną siostrą Sydonią (ur. 10 VI 1611, zm. zamek Beck, Westfalia 23 IV 1650) (z nią córka), a 12 IV 1651 r. w zamku Beck poślubił Marię Sybillę (ur. Saarbrucken 6 X 1628, zm. Alverdissen 9 IV 1699), córkę Wilhelma Ludwika, hrabiego Nassau na Saarbrücken i Ottweiler. Ich potomkowie panowali w Sonderburgu-Beck (Schleswig-Holstein-Sonderburg-Beck), a od 1825 r. w księstwie holsztyńsko-glücksburskim (SchleswigHolstein-Sonderburg-Glücksburg). W 1863 r. książę Chrystian von Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg zasiadł na duńskim tronie jako Chrystian IX (zob. Tablica III, s. 190, jego biog. na s. 191). Adolf (ur. zamek Beck, Westfalia 2 XI 1613, zm. 1 II 1616). Anna Elżbieta (ur. zamek Beck, Westfalia 5 II 1615, zm. tamże 19 II 1616). Wilhelm Antoni (ur. i zm. 2 IV 1616). Zofia Katarzyna (ur. zamek Beck, Westfalia 28 VI 1617, zm. Neuenburg 22 XI 1696). Jej mężem został 31 V 128 OLDENBURGOWIE 1635 r. w Oldenburgu (Dolna Saksonia) ostatni potomek linii Oldenburg-Delmenhorst (zob. s. 103 i następne w biogr. Chrystiana I), Antoni Günther, hrabia Oldenburga od 1603 r. (ur. 31 X 1583, zm. Rastede 29 VI 1667); małżeństwo pozostało bezdzietne. (j) Eleonora Sabina (ur. i zm. 27 II 1619). (k) Filip Ludwik (ur. zamek Beck, Westfalia 27 X 1620, zm. Schneeberg, Saksonia 10 III 1689). Początkowo był bez uposażenia i przebywał na dworze heskim. W 1663 r. zakupił od elektora saskiego Jana Jerzego II Wiesenburg w Saksonii, który uczynił swoją rezydencją oraz miasto Kirchberg z okolicznymi wsiami. Jego pierwszą żoną została 15 XI 1643 r. w Lemgo (Westfalia) Katarzyna (ur. 20 X 1612, zm. Kolonia 24 XI 1649), córka Chrystiana, hrabiego Waldeck na Wildungen (z nią potomstwo), po jej śmierci ożenił się 5 V 1650 r. w Homburgu (Hesja) z Anną Małgorzatą (ur. Homburg 31 VIII 1629, zm. Oberkotzau, Bawaria 3 VIII 1686), córką Fryderyka I, landgrafa heskiego na Homburgu (z nią dalsze dzieci), zaś 26 VII 1688 r. w Greiz (Turyngia) poślubił Magdalenę Krystynę (ur. Greiz 3 VIII 1652, zm. Dölau, Turyngia 18 XII 1697), córkę Henryka I, hrabiego Reuss na Obergreiz (bezdzietna). Linia jego potomków wygasła po mieczu w XVIII w. (v) August Urodził się 21 VII 1574 r. Służył w armii cesarskiej i poległ wraz ze starszym bratem Ernestem (zob. s. 126) 16 [26] X 1596 r. podczas bitwy z wojskami tureckimi pod Eger (niem. Erlau, Węgry). (vi) Maria Urodziła się 22 VIII 1575 r. Była opatką w Itzehoe (Holsztyn). Zmarła 6 XII 1640 r. (vii) Jan Adolf W odróżnieniu od kuzyna, księcia holsztyńskiego na Gottorp (zob. s. 118 w biogr. Fryderyka I), noszącego identyczny zestaw imion, posługiwał się odmienną wersją swojego pierwszego imienia – Hans. Urodził się 17 IX 1576 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik). Podczas podziału schedy po ojcu w 1622 r. otrzymał część księstwa 129 KRÓLEWSKIE RODY DANII holsztyńskiego ze stolicą w Norburgu (duń. Nordborg lub Nørborg) na wyspie Als. Zmarł bezżennie i bezpotomnie 21 II 1624 r. na zamku w Norburgu i został pochowany w kościele zamkowym w Sonderburgu. (viii) Anna Urodziła się 7 X 1577 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), gdzie 31 V 1601 r. wyszła za mąż za Bogusława XIII, księcia pomorskiego na Wołogoszczy (Wolgast) (wspólnie z bratem Janem Fryderykiem) w latach 1560– 1600, na Bardo i Nowopolu (Franzburgu) od 1569 r. i na Szczecinie od 1603 r. (ur. Wołogoszcz (Wolgast) 9 VIII 1544, zm. Szczecin 7 III 1606), syna Filipa I Pobożnego, księcia pomorskiego na Wołogoszczy z dynastii Gryfitów, i jego żony Marii, córki Jana, elektora saskiego. Bogusław XIII był od 1598 r. wdowcem po Klarze, córce Franciszka, księcia brunszwickiego na Lüneburgu i Gifhorn, z którą miał liczne dzieci (dwóch pasierbów Anny poślubiło później jej rodzone siostry ; zob. niżej), jednak małżeństwo z Anną pozostało bezdzietne. Zmarła ona w trakcie podróży z Miśni do Szczecinka 30 I 1616 r. we wsi Słutowo koło Recza (Nowa Marchia) i została pochowana w kościele zamkowym św. Ottona w Szczecinie. (ix) Zofia Urodzona 17 VIII 1579 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), 10 III 1607 r. w zamku szczecińskim poślubiła Filipa II Pobożnego, księcia pomorskiego na Szczecinie od 1606 r. (ur. Franzburg 28 VII 1573, zm. Szczecin 3 II 1618), syna Bogusława XIII, księcia pomorskiego z dynastii Gryfitów, oraz jego pierwszej żony Klary, córki Franciszka, księcia brunszwickiego na Lüneburgu i Gifhorn. Zmarła bezdzietnie 3 VI 1658 r. na zamku w Trzebiatowie i spoczęła w kościele NMP tamże. (x) Elżbieta Urodziła się 24 IX 1580 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), a 19 II 1615 r. w Darłowie poślubiła Bogusława XIV, księcia pomorskiego na Darłowie w latach 1615–20, na Szczecinie od 1620 r. i na Wołogoszczy (Wolgast) od 1625 r. (ur. Bardo (Barth) 31 III 1580, zm. Szczecin 10 III 1637), ostatniego z dynastii Gryfitów, syna Bogusława XIII, księcia pomorskiego, i Klary, córki Franciszka, księ- 130 OLDENBURGOWIE cia brunszwickiego na Lüneburgu i Gifhorn. Zmarła bezdzietnie 21 XII 1653 r. na zamku w Darłowie i została pochowana w darłowskim kościele NMP. (xi) Fryderyk Urodził się 26 XI 1581 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik). Po śmierci starszego brata, Jana Adolfa (1624), został księciem holsztyńskim na Norburgu (Schleswig-Holstein-Norburg). Zmarł 22 VII 1658 r. na zamku w Norburgu (wyspa Als) i spoczął w Egen (Westfalia). Pierwszą żoną Fryderyka została 1 VIII 1627 r.: Juliana Była ona córką Franciszka II, księcia saskiego na Lauenburgu, potomka bocznej linii dynastii askańskiej, oraz jego drugiej żony Marii, córki Juliusza, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel, Calenbergu i Getyndze. Urodziła się 26 XII 1589 r., a zmarła 1 XII 1630 r. na zamku w Norburgu (wyspa Als) i została pochowana w Egen (Westfalia). Syn (linia holsztyńska na Norburgu): (a) Jan Bogusław (ur. Norburg, wyspa Als 30 IX 1629, zm. tamże 17 XII 1679). Po śmierci ojca w 1658 r. został księciem holsztyńsko-norburskim. W 1669 r. utracił władzę z powodu bankructwa księstwa, które król duński Fryderyk II przekazał księciu Augustowi z linii na Plön (zob. s. 138). Bezżenny i bezpotomny. Drugą żoną Fryderyka została 5 II 1632 r. w Norburgu : Eleonora Jej ojcem był Rudolf, książę Anhaltu na Zerbst z dynastii askańskiej, a matką jego pierwsza żona Dorota Jadwiga, córka Henryka Juliusza, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel. Urodziła się 11 XI 1608 r. na zamku w Zerbst (Saksonia), a zmarła 2 XI 1681 r. w Osterholm (Szlezwik) i została pochowana u boku męża w Egen (Westfalia). Dzieci (linia holsztyńska na Norburgu) {(a) – (f)}: (a) Martwe dziecko (ur. Norburg, wyspa Als 13 V 1633). (b) Elżbieta Juliana (ur. Norburg, wyspa Als 24 V 1634, zm. Wolfenbüttel, Brunszwik 4 II 1704). Dnia 17 VIII 1656 r. w Wolfenbüttel poślubiła Antoniego Ulryka, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel od 1666 r. (ur. Hitzacker 4 X 1633, zm. Salzdahlum 27 III 1714), potomka dynastii Welfów, i miała z nim potomstwo. 131 KRÓLEWSKIE RODY DANII (c) Dorota Jadwiga (ur. Norburg, wyspa Als 18 IV 1636, zm. Hamburg 23 IX 1692). W 1665 r. została przełożoną w Gandersheim (Brunszwik), lecz w 1678 r. porzuciła zgromadzenie, przeszła na katolicyzm i w tym samym roku w Hildenheim poślubiła Krzysztofa, hrabiego Rantzau na Hohenfeld (ur. Schmöl 1625, zm. Kolonia VIII 1696), z którym miała syna. (d) Chrystian August (ur. Norburg, wyspa Als 19 IV 1639, zm. Londyn 5 I 1687). Oficer marynarki angielskiej, swoją karierę uwieńczył awansem na admirała. (e) Ludwika Amöna (ur. Norburg, wyspa Als 15 I 1642, zm. Öhringen pod Heilbronn 11 VI 1685). 28 VIII 1665 r. w zamku Neuenstein (Hohenlohe) poślubiła Jana Fryderyka I, hrabiego Hohenlohe na NeuensteinÖhringen od 1641 r. (ur. Neuenstein 31 VII 1617, zm. Öhringen 17 X 1702), i miała z nim potomstwo. (f) Rudolf Fryderyk (ur. Norburg, wyspa Als 27 IX 1645, zm. Fürstenau (obecnie Milin) na Śląsku 14 XI 1688). Tytularny książę holsztyński na Norburgu. W r. 1669 Norburg, przejęty od księcia Jana Bogusława (zob. s. 131), przeszedł na własność linii na Plön. Jego żoną została poślubiona w 1680 r. Bibiana (ur. 8 VIII 1649, zm. Fürstenau (obecnie Milin), Śląsk 19 VIII 1685), córka Zygmunta Zygfryda, hrabiego Promnitz, z którą miał czworo dzieci ; na ich synu wygasła w 1722 r. ta linia Oldenburgów. (xii) Małgorzata Urodziła się 24 II 1583 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), a 27 VIII 1603 r. w Rotenburgu koło Fuldy (Hesja) i 3 IX tego roku w Dillenburgu wyszła za mąż za Jana VII Średniego, hrabiego Nassau na Siegen i Freudenbergu od 1605 r. (ur. Dillenburg 7 VI 1561, zm. Siegen 27 IX 1623), syna Jana VI, hrabiego Nassau na Dillenburgu i Siegen, i jego pierwszej żony Elżbiety, córki Jerzego III, landgrafa Leuchtenbergu. Jan VII był poprzednio żonaty z Magdaleną, hrabianką Waldeck-Wildungen (zm. 1599), i miał z nią potomstwo. Jego dzieci z Małgorzatą: 1 Jan Maurycy „Brazylijczyk”, hrabia, a następnie książę Nassau na Siegen, gubernator holenderskich posiadłości w Brazylii (ur. 1604, zm. 1679). 132 OLDENBURGOWIE 2 Jerzy Fryderyk |Ludwik|, książę Nassau na Siegen (ur. 1606, zm. 1674); w 1647 r. poślubił Maurycję Eleonorę (ur. 1620, zm. 1679), córkę Manuela Bastarda Portugalskiego, pretendenta do tronu Portugalii. 3 Wilhelm Otto (ur. 1607, poległ 1641). 4 Ludwika Chrystiana (ur. 1608, zm. 1678); w 1627 r. wyszła za mąż za Filipa Franciszka de Joux de Watteville, markiza Conflans (ur. 1601, zm. 1637). 5 Zofia Małgorzata (ur. 1610, zm. 1665); od 1656 r. żona Jerzego Ernesta, hrabiego Limburg-Stirum (ur. 1593, zm. 1661). 6 Henryk (ur. 1611, zm. 1652); w 1646 r. ożenił się z Marią Elżbietą (zm. 1707), córką Jerzego Ernesta, hrabiego Limburg-Stirum, i miał z nią potomstwo. 7 Maria Juliana (ur. 1612, zm. 1665); jej mężem został poślubiony w 1637 r. Franciszek Henryk, książę saski na Lauenburgu (ur. 1604, zm. 1658), z którym miała potomstwo. 8 Amalia (ur. 1613, zm. 1669); w 1636 r. poślubiła Hermana Wrangel af Salmis, feldmarszałka szwedzkiego (ur. 1600, zm. 1643), z którym miała potomstwo, a w 1649 r. została żoną Chrystiana Augusta, księcia Sulzbach (ur. 1622, zm. 1708), i miała z nim potomstwo. 9 Bernard (ur. 1614, zm. 1617). 10 Chrystian (ur. 1616, poległ 1644); poślubił Annę Barbarę (ur. 1620, zm. 1677), córkę Hermana Quad von Landskron. 11 Katarzyna (ur. 1617, zm. 1645). 12 Jan Ernest (ur. 1618, zm. 1639). 13 Elżbieta Juliana (ur. 1620, zm. 1665); w 1647 r. poślubiła Bernarda, hrabiego Sayn na Wittgenstein-Berleburgu (ur. 1622, zm. 1675), i miała potomstwo. Małgorzata zmarła 10 IV 1658 r. w zamku Nassauischer Hof w Siegen (Westfalia) i została pochowana w kryptach książęcych w Siegen. (xiii) Filip Urodził się 15 III 1584 r. (w Sonderburgu). Po śmierci ojca w 1622 r. wraz z braćmi dokonał podziału księstwa holsztyńskiego, na mocy którego przypadł mu w udziale Glücksburg (duń. Glücksborg, Holsztyn). Zmarł 27 IX 133 KRÓLEWSKIE RODY DANII 1663 r. na zamku w Glücksburgu i spoczął w tamtejszym kościele zamkowym. Żoną Filipa została 23 V 1624 r. w Neuhaus: Zofia Jadwiga Była ona córką Franciszka II, księcia saskiego na Lauenburgu, potomka bocznej linii dynastii askańskiej, i jego drugiej żony Marii, córki Juliusza, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel, Calenbergu i Getyndze. Urodziła się 24 V 1601 r. w Lauenburgu, a zmarła 1 II 1660 r. na zamku w Glücksburgu (Holsztyn), gdzie także spoczęła. Dzieci (linia holsztyńska na Glücksburgu) {(a) –(n)}: (a) Jan (ur. Glücksburg, Holsztyn 23 VI 1625, zm. Koldinghus, Jutlandia 4 VII 1640). (b) Franciszek Filip (ur. Glücksburg, Holsztyn 20 VIII 1626, zm. Angers, Francja 3 VIII 1651). Bezżenny i bezpotomny. (c) Chrystian (ur. Glücksburg, Holsztyn 19 VI 1627, zm. tamże 17 XI 1698). Po śmierci ojca w 1663 r. został księciem holsztyńskim na Glücksburgu (SchleswigHolstein-Glücksburg). 13 IX 1663 r. w Wolfenbüttel (Brunszwik) ożenił się z Sybillą Urszulą (ur. Hitzacker, Brunszwik 4 II 1629, zm. Glücksburg, Holsztyn 12 XII 1671), córką Augusta Młodszego, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel z dynastii Welfów (z nią potomstwo), a po jej śmierci pojął za żonę 10 V 1672 r. w Plön (Holsztyn) Agnieszkę Jadwigę (ur. Plön, Holsztyn 29 IX 1640, zm. Glücksburg, Holsztyn 20 XI 1698), córkę Joachima Ernesta I, księcia holsztyńskiego na Plön (zob. s. 139) (z nią dalsze dzieci). Zapoczątkowana przez Chrystiana linia na Glücksburgu wygasła po mieczu w 1779 r.; w 1825 r. jej posiadłości przekazano linii na Beck (zob. s. 128). (d) Maria Elżbieta (ur. Glücksburg, Holsztyn 26 VII 1628, zm. Kulmbach, Bawaria 27 V 1664). 10 XII 1651 r. w Bayreuth (Bawaria) została poślubiona przez Jerzego Albrechta, margrabiego brandenburskiego na Bayreuth z bocznej linii dynastii Hohenzollernów (ur. Bayreuth 20 III 1619, zm. Schretz 27 IX 1666), z którym miała potomstwo. 134 OLDENBURGOWIE (e) Karol Albrecht (ur. Glücksburg, Holsztyn 11 IX 1629, zm. tamże 26 XI 1631). (f) Zofia Jadwiga (ur. Glücksburg, Holsztyn 7 X 1630, zm. Drezno 7 X 1652). Jej mężem został 19 XI 1650 r. w Dreźnie Maurycy, książę saski na Zeitz od 1657 r. (ur. Drezno 28 III 1619, zm. Moritzburg 4 XII 1681), potomek albertyńskiej linii dynastii Wettynów, z którym miała potomstwo. (g) Adolf (ur. Glücksburg, Holsztyn 21 X 1631, zm. Kilonia 27 I 1658). (h) Augusta, małżonka Ernesta Günthera, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Augustenburgu (szczegóły zob. s. 127). (i) Chrystiana (ur. Kopenhaga 22 IX 1634, zm. Delitzsch, Saksonia 10 VII 1701). 19 XI 1650 r. w Dreźnie poślubiła Chrystiana I, księcia saskiego na Merseburgu od 1657 r. (ur. Drezno 27 X 1615, zm. Merseburg 18 X 1691), potomka albertyńskiej linii Wettynów, i miała z nim potomstwo. (j) Dorota (ur. Glücksburg, Holsztyn 3 III lub 29 IX 1636, zm. Karlsbad, Czechy 16 VIII 1689). 9 X 1653 r. w Celle (Brunszwik) wyszła za mąż za Chrystiana Ludwika, księcia brunszwickiego na Calenbergu w latach 1641–48, na Celle od 1648 r. i na Harburgu od 1651 r. (ur. Herzberg 15 II 1622, zm. nieopodal Celle 15 [25] III 1665), potomka dynastii Welfów (bezdzietni), a po jego śmierci 14 VI 1668 r. w zamku Gröningen (księstwo Halberstadtu) poślubiła Fryderyka Wilhelma „Wielkiego Elektora”, elektora brandenburskiego i księcia pruskiego od 1640 r., potomka dynastii Hohenzollernów (ur. Cölln pod Berlinem 16 II 1620, zm. Poczdam 9 V 1688), i miała z nim potomstwo. (k) Magdalena Sybilla (ur. Glücksburg, Holsztyn 28 II 1639, zm. tamże 21 III 1640). (l) Jadwiga (ur. Glücksburg, Holsztyn 21 III 1640, zm. Merseburg 31 I 1671). Niezamężna. (m) Anna Sabina (ur. Glücksburg, Holsztyn 10 X 1641, zm. tamże 14 III 1642). (n) Anna (ur. Glücksburg, Holsztyn 14 I 1643, zm. tamże (?) 24 II 1644). 135 KRÓLEWSKIE RODY DANII (xiv) Albrecht Urodził się 19 V 1585 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), a umarł 30 IV 1613 r. w Dreźnie, gdzie również został pochowany. Bezżenny i bezpotomny. Drugą żoną Jana Młodszego (zob. s. 125) została 14 II 1588 r. w Sonderburgu (Szlezwik): Agnieszka Jadwiga Była ona córką Joachima Ernesta, księcia Anhaltu, potomka dynastii askańskiej, i jego drugiej żony Eleonory, córki Krzysztofa, księcia Wirtembergii. Urodziła się 21 X 1536 r. na zamku w Dessau (Anhalt). Jej pierwszym mężem był poślubiony 3 I 1586 r. w Dessau August Łysy, książę saski na Freibergu od 1544 r. i na Weissenfels od 1569 r., elektor saskiod 1553 r. (ur. Freiberg 31 VII 1526, zm. Drezno 11 II 1586), syn Henryka V Pobożnego, księcia saskiego na Miśni z albertyńskiej linii Wettynów, i Katarzyny, córki Magnusa II, księcia meklemburskiego na Szwerynie i Güstrowie ; August był wdowcem po księżniczce duńskiej Annie, z którą miał liczne dzieci (zob. s. 127), jednak jego krótkotrwałe małżeństwo z Agnieszką Jadwigą pozostało bezpotomne. Zmarła ona 3 XI 1616 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik) i spoczęła w tamtejszym kościele zamkowym. Potomstwo (linia holsztyńska młodsza, c.d.) {(i) – (ix)}: (i) Eleonora Urodzona 4 IV 1590 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), zmarła niezamężnie 13 IV 1669 r. w Rethwisch (Holsztyn) i została pochowana w kościele zamkowym w Sonderburgu. (ii) Anna Sabina Urodziła się 7 III 1595 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), gdzie 1 I 1618 r. wyszła za Juliusza Fryderyka, księcia wirtemberskiego na Weiltingen i Brenz od 1617 r. (ur. Mömpelgard 3 VI 1588, zm. Strasburg 25 IV 1635), który był jej bratem ciotecznym – synem księcia Wirtembergii Fryderyka oraz Sybilli, córki Joachima Ernesta, księcia Anhaltu – starszej siostry Agnieszki Jadwigi, matki Anny Sabiny. Ich dziećmi byli : 1 Roderyk (ur. 1618, zm. 1651). 2 Juliana Felicyta, małżonka Jana, księcia holsztyńskiego z Gottorp, biskupa Lubeki (dalsze szczegóły zob. s. 123 w biogr. króla Fryderyka I). 136 OLDENBURGOWIE 3 Sylwiusz Nemrod, książę wirtemberski na Juliusburgu i Oleśnicy (ur. 1622, zm. 1664); w 1647 r. poślubił Elżbietę Marię (ur. 1625, zm. 1686), córkę Karola Fryderyka, księcia oleśnickiego, i miał z nią potomstwo. 4 Floriana Ernesta (ur. 1623, zm. 1672); w 1657 r. została żoną Fryderyka Krafta, hrabiego Hohenlohe na Pfedelbach (ur. 1623, zm. 1681), i miała z nim potomstwo. 5 Faustyna Maria (ur. 1624, zm. 1679). 6 Manfred, książę wirtemberski na Weiltingen (ur. 1626, zm. 1662); w 1652 r. poślubił Julianę (ur. 1615, zm. 1691), córkę Antoniego II, hrabiego Delmenhorst, potomka bocznej linii dynastii Oldenburgów (zob. s. 103 oraz następne w biogr. Chrystiana I), i miał z nią potomstwo. 7 Juliusz Pielgrzym (Peregrynatus) (ur. 1627, zm. 1645). 8 Sueno Martialis Endolfus (ur. 1629, zm. 1656). 9 Amadea Fredonia (ur. 1631, zm. 1633). Anna Sabina zmarła 18 VII 1659 r. w Leonbergu koło Stuttgartu (Wirtembergia) i została pochowana w katedrze w Stuttgarcie. (iii) Jan Jerzy Urodził się 9 II 1594 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), a zmarł 25 I 1613 r. na zamku w Glücksburgu (Holsztyn). (iv) Joachim Ernest I W niektórych opracowaniach zwany jest Starszym, co ma na celu odróżnienie go od młodszego syna i imiennika. Na świat przyszedł 29 VIII 1595 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik). W wyniku podziału księstwa ojcowskiego w 1622 r. otrzymał w posiadanie Plön (duń. Pløen, Holsztyn). Zmarł 5 X 1671 r. na zamku w Plön i został pochowany w Plön. Żoną Joachima Ernesta I została 12 V 1633 r.: Dorota Augusta Jej ojcem był Jan Adolf, książę holsztyński na Gottorp (zob. s. 119 w biogr. Fryderyka I). Urodziła się 12 V 1602 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku, a zmarła 13 III 1682 r. na zamku w Plön (Holsztyn) i została pochowana u boku małżonka w Plön. 137 KRÓLEWSKIE RODY DANII Potomstwo (linia holsztyńska na Plön) {(a) – (h)}: (a) Jan Adolf (ur. Ahrensbök pod Lubeką 8 IV 1634, zm. Ruhleben, Holsztyn 2 VII 1704). Po śmierci ojca w r. 1671 r. został księciem holsztyńskim na Plön. Służył także w duńskiej armii, gdzie w 1676 r. uzyskał rangę feldmarszałka. Jego żoną została 2 IV 1673 r. w Wolfenbüttel (Brunszwik) Dorota (ur. Wolfenbüttel 17 I 1653, zm. Plön 21 III 1722), córka Rudolfa Augusta, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel z dynastii Welfów, z którą miał potomstwo. Linia potomków Jana Adolfa wygasła na jego wnuku w 1706 r. (b) August (ur. Ahrensbök pod Lubeką 9 V 1635, zm. Ruhleben 17 IX 1699). W 1677 r. wszedł w posiadanie księstwa holsztyńsko-norburskiego (SchleswigHolstein-Norburg), odebranego w 1669 r. księciu Janowi Bogusławowi (zob. s. 131). 6 X 1666 r. w Plötzkau (Anhalt) pojął za żonę Elżbietę Szarlottę (ur. Harzgerode, Anhalt 11 II 1647, zm. Osterholm, Szlezwik 20 I 1723), córkę Fryderyka, księcia Anhaltu na Harzgerode z dynastii askańskiej i wdowę po Wilhelmie Ludwiku, księciu Anhaltu na Köthen z tejże dynastii. Linia ich potomków wygasła po mieczu pod koniec XVIII w. (c) Ernestyna (ur. Plön, Holsztyn 9 X 1636, zm. tamże 18 III 1696). (d) Joachim Ernest II (ur. Plön, Holsztyn 5 X 1637, zm. Madryt 4 VII 1700). Po śmierci ojca w 1671 r. otrzymał osobną część księstwa ze stolicą w Rethwisch. Niebawem dokonał jednak konwersji na katolicyzm i przeniósł się do Hiszpanii, osiagając w tamtejszej w armii rangę generała. 21 I 1677 r. w Brukseli ożenił się z Izabelą Małgorzatą Franciszką (ur. 1649 lub ok. 1648, zm. Bruksela 7 I 1701), córką Ferdynanda Filipa, hrabiego Merode i markiza Westerloo, z którą miał dwóch synów: na młodszym z nich w 1729 r. wygasła linia holsztyńska na Plön-Rethwisch (e) Bernard (ur. Plön, Holsztyn 31 I 1639, zm. tamże 13 I 1676). Bezżenny i bezpotomny. 138 OLDENBURGOWIE (v) (vi) (vii) (viii) (ix) (f) Agnieszka Jadwiga, żona Chrystiana, księcia holsztyńskiego na Glücksburgu (zob. s. 134). (g) Karol Henryk (ur. Plön, Holsztyn 20 III 1642, zm. Wiedeń 11 VII 1655). (h) Zofia Eleonora (ur. Plön, Holsztyn 1 VIII 1644, zm. Neuenstein 22 I 1689). 25 VIII 1666 r. na zamku w Plön poślubiła Wolfganga Juliusza, hrabiego Hohenlohe na Neuenstein od 1677 r., cesarskiego generałafeldmarszałka (ur. Neuenstein 3 VIII 1622, zm. Frankfurt nad Menem 26 XII 1698). Małżeństwo to było bezdzietne. Dorota Sybilla Urodziła się 13 VII 1597 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik) i tam również umarła 21 VIII tego roku. Została pochowana w kościele zamkowym w Sonderburgu. Dorota Maria Urodzona 13 VII 1599 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), zmarła tamże 27 III 1600 r. i została pochowana w kościele zamkowym. Bernard Urodził się 12, a zmarł 26 IV 1601 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik) i tam również został pochowany. Agnieszka Magdalena Urodziła się 17 XI 1602 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), gdzie zmarła 17 V 1607 r. i gdzie też spoczęła. Eleonora Zofia Urodziła się 24 II 1603 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik), a 28 II 1624 r. w Ahrensbök koło Lubeki (Holsztyn) wyszła za Chrystiana II, księcia Anhaltu na Bernburgu od 1630 r. (ur. Amberg 11 VIII 1599, zm. Bernburg 22 IX 1656), syna Chrystiana I, księcia Anhaltu na Bernburgu, potomka dynastii askańskiej, oraz jego żony Anny, córki Arnolda III, hrabiego Bentheim na Tecklenburgu. Mieli następujące potomstwo: 1 Beringer (ur. 1626, zm. 1627). 2 Zofia (ur. i zm. 1627). 3 Joachim Ernest (ur. i zm. 1629). 4 Chrystian (ur. i zm. 1631). 5 Erdman Gedeon (ur. 1632, zm. 1649). 6 Bogusław (ur. 1633, zm. 1634). 139 KRÓLEWSKIE RODY DANII 7 Wiktor Amadeusz, książę Anhalt-Bernburg (ur. 1634, zm. 1718); w 1667 r. jego małżonką została Elżbieta (ur. 1642, zm. 1677), córka Fryderyka, palatyna Zweibrücken, z którą miał potomstwo. 8 Eleonora Jadwiga (ur. 1635, zm. 1685). 9 Ernestyna Augusta (ur. 1636, zm. 1659). 10 Angelika (ur. 1639, zm. 1688). 11 Anna Zofia (ur. 1640, zm. 1704); w 1664 r. poślubiła Jerzego Fryderyka, hrabiego Solms na Sonnenwalde (ur. 1626, zm. 1688), i miała z nim potomstwo. 12 Karol Ursyn (ur. 1642, zm. 1660). 13 Ferdynand Chrystian (ur. 1643, zm. 1645). 14 Maria (ur. 1645, zm. 1655). 15 Anna Elżbieta (ur. 1647, zm. 1680); w 1672 r. poślubiła Chrystiana Ulryka I, księcia wirtemberskiego na Oleśnicy (ur. 1652, zm. 1704), i miała z nim potomstwo. Eleonora Zofia zmarła 5 I 1675 r. w Ballenstedt (Anhalt) i spoczęła w kościele św. Idziego w Bernburgu. 5 Dorota Urodziła się 29 VI 1546 r. w zamku Koldinghus w Kolding (Jutlandia), a 12 X 1561 r. wyszła za mąż za Wilhelma V Zwycięskiego, zwanego także Młodszym, księcia brunszwickiego na Lüneburgu od 1559 r. (ur. 4 VII 1535, zm. Celle 20 VIII 1592), syna Ernesta I zwanego Wyznawcą, księcia brunszwickiego na Lüneburgu, potomka dynastii Welfów, i jego żony Zofii, córki Henryka III (V), księcia meklemburskiego na Szwerynie. Mieli wspólnie następujące potomstwo: 1 Zofia (ur. 1563, zm. 1639); w 1579 r. poślubiła Jerzego Fryderyka, margrabiego brandenburskiego na Ansbach i Bayreuth (ur. 1539, zm. 1603). 2 Ernest II, książę brunszwicki na Lüneburgu (ur. 1564, zm. 1611). 3 Elżbieta (ur. 1565, zm. 1621); w 1586 r. została żoną Fryderyka, hrabiego Hohenlohe na Langenburgu (ur. 1553, zm. 1590), i miała z nim potomstwo. 4 Chrystian, książę brunszwicki na Lüneburgu, biskup Minden (ur. 1566, zm. 1633). 5 August, książę brunszwicki na Lüneburgu, biskup Lubeki (ur. 1568, zm. 1636) (po nim potomstwo naturalne). 140 OLDENBURGOWIE 6 Dorota (ur. 1570, zm. 1649); w 1586 r. poślubiła Karola I, palatyna Zweibrücken na Birkenfeld (ur. 1560, zm. 1600), i miała z nim potomstwo. 7 Klara (ur. 1571, zm. 1658); w 1593 r. poślubiła Wilhelma I, hrabiego Schwarzburga na Blankenburgu (ur. 1534, zm. 1597). 8 Anna Urszula (ur. 1572, zm. 1601). 9 Małgorzata (ur. 1573, zm. 1643); jej mężem został w 1599 r. Jan Kazimierz, książę saski na Koburgu (ur. 1564, zm. 1633). 10 Fryderyk, książę brunszwicki na Celle i Harburgu (ur. 1574, zm. 1648). 11 Maria (ur. 1575, zm. 1610). 12 Magnus, kanonik w Brunszwiku (ur. 1577, zm. 1632). 13 Jerzy, książę brunszwicki na Calenbergu i Hanowerze (ur. 1582, zm. 1641); jego żoną została w 1617 r. Anna Eleonora (ur. 1601, zm. 1659), córka Ludwika V Wiernego, landgrafa heskiego na Darmstadcie, z którą miał potomstwo. 14 Jan, kanonik w Minden (ur. 1583, zm. 1628). 15 Sybilla (ur. 1584, zm. 1652); w 1617 r. została żoną Juliusza Ernesta, księcia brunszwickiego na Dannenbergu (ur. 1571, zm. 1636), i miała z nim potomstwo. W okresie małoletniości swojego młodszego syna Jerzego Dorota sprawowała w jego imieniu regencję w księstwie brunszwickim. Zmarła 6 I 1617 r. w Winsen (Holsztyn). CHRYSTIAN III Zmarł 1 I 1559 r. w zamku Koldinghus w Kolding (Jutlandia) i został pochowany w katedrze św. Kanuta w Odense (wyspa Fionia), skąd w 1578 r. jego prochy przeniesiono do kaplicy Trzech Króli (obecnie Chrystiana I) w obrębie katedry w Roskilde. Następcą Chrystiana III na duńskim tronie został jego najstarszy syn Fryderyk. 141 KRÓLEWSKIE RODY DANII FRYDERYK II O J C I E C : Chrystian III (zob. s. 122). M A T K A : Dorota saska (zob. s. 123 w biogr. Chrystiana III). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 123 w biogr. Chrystiana III. FRYDERYK II Urodził się 1 VII 1534 r. w zamku Haderslevhus w Haderslevniem. (niem. Hadersleben, Szlezwik) i 30 X 1536 r. na riksdagu w Kopenhadze został ogłoszony następcą tronu Danii, Norwegii oraz Szlezwiku-Holsztynu (a ściślej rzecz ujmując, części tego księstwa, należącej do Danii). Po śmierci ojca 1 I 1559 r. został królem Danii i Norwegii oraz księciem szlezwicko-holsztyńskim, 12 VIII 1559 r. podpisał håndfæsting, a 20 VIII tego roku w kościele Panny Marii (obecna katedra) w Kopenhadze został ukoronowany przez arcybiskupa Lund Nielsa Palladiusa. Żoną Fryderyka II została 20 VII 1572 r. w zamku kopenhaskim: Zofia Była ona córką Ulryka III zwanego Niemieckim Nestorem, księcia meklemburskiego na Güstrowie i Szwerynie, oraz jego pierwszej żony Elżbiety, księżniczki duńskiej (zob. s. 115 w biogr. Fryderyka I). Urodziła się 4 IX 1557 r. na zamku w Wismarze (Meklemburgia). Jej koronacja na królową-małżonkę miała miejsce w dniu zaślubin z Fryderykiem w kościele Panny Marii w Kopenhadze, a dokonał jej biskup Zelandii Poul Madsen. Po śmierci męża (1588) przez pewien czas była opiekunką syna Chrystiana w Szlezwiku-Holsztynie, później jednak wycofała się do swojej oprawy wdowiej, którą stanowiły wyspy Lollandia i Falster. Zmarła 4 X 1631 r. w zamku Nykøbing (wyspa Falster) i została pochowana w kaplicy Trzech Króli (obecnie Chrystiana I) w katedrze w Roskilde. Potomstwo {1–7}: 1 Elżbieta Urodziła się 25 VIII 1573 r. w zamku Koldinghus w Kolding (Jutlandia), a 19 IV 1590 r. w zamku Kronborg pod Kopenhagą 142 OLDENBURGOWIE została żoną Henryka Juliusza, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel od 1589 r. (ur. zamek Hessen 15 X 1564, zm. Praga 20 VII 1613), syna Juliusza, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel, Calenbergu i Getyndze z dynastii Welfów, oraz Jadwigi, córki Joachima II Hektora, elektora brandenburskiego. Henryk Juliusz był wcześniej żonaty z Dorotą, córką elektora saskiego Augusta i po kądzieli wnuczką Chrystiana III (zob. s. 124 w jego biogr.), z którą miał córkę. Z córką Fryderyka II miał dalsze dzieci : 1 Dorota Jadwiga (ur. 1587, zm. 1609); w 1605 r. poślubiła Rudolfa I, księcia Anhaltu na Zerbst (ur. 1576, zm. 1621), i miała z nim potomstwo. 2 Fryderyk Ulryk, książę brunszwicki na Wolfenbüttel (ur. 1591, zm. 1634); w 1614 r. ożenił się z Anną Zofią (ur. 1598, zm. 1659), córką Jana Zygmunta, elektora brandenburskiego oraz księcia pruskiego, i miał z nią potomstwo. 3 Zofia Jadwiga (ur. 1592, zm. 1642); w 1607 r. poślubiła Ernesta Kazimierza, hrabiego Nassau na Dietz (ur. 1573, poległ 1632), i miała z nim potomstwo. 4 Elżbieta (ur. 1593, zm. 1650); w 1612 r. wyszła za Augusta, księcia saskiego z linii elektorskiej (albertyńskiej) (ur. 1589, zm. 1615), a w 1618 r. poślubiła Jana Filipa, księcia saskiego na Altenburgu (ur. 1597, zm. 1639), i miała z nim córkę. 5 Jadwiga (ur. 1595, zm. 1650); w 1619 r. została żoną Ulryka zwanego Rycerskim, księcia pomorskiego na Darłowie oraz biskupa kamieńskiego (ur. 1589, zm. 1622). 6 Henryk Juliusz (ur. 1597, zm. 1606). 7 Chrystian, biskup Halberstadtu (ur. 1599, zm. 1626). 8 Rudolf, biskup Halberstadtu (ur. 1602, zm. 1616). 9 Henryk Karol (ur. 1609, zm. 1615). 10 Anna Augusta (ur. 1612, zm. 1673); w 1638 r. poślubiła Jerzego Ludwika, księcia-następcę Nassau na Dillenburgu (ur. 1618, zm. 1656), i miała z nim potomstwo. Elżbieta zmarła 19 VII 1625 r. na zamku w Brunszwiku i spoczęła w kościele św. Panny Marii w Wolfenbüttel (Brunszwik). 2 Anna Urodziła się 14 X (nie 12 XII, jak błędnie przyjmowano we wcześniejszych opracowaniach) 1574 r. w zamku Skanderborg koło Århus (Jutlandia). 20 lub 24 VIII 1589 r. w zamku Kronborg pod Kopenhagą miał miejsce jej ślub per procura, a 23 XI tego roku w Oslo odbył się ślub osobisty z Jakubem VI, królem 143 KRÓLEWSKIE RODY DANII Szkocji od 1567 r., od 1603 r. pod imieniem Jakuba I królem Anglii i Irlandii (ur. Edynburg 19 VI 1566, zm. Theobalds Park 27 III 1625), synem Marii, królowej Szkocji z dynastii Stuartów (Stewart), oraz jej drugiego męża Henryka Stuarta (Stewarta), księcia Albany, króla-małżonka Szkocji. Mieli następujące potomstwo: 1 Henryk Fryderyk, książę Walii (ur. 1594, zm. 1612). 2 Martwe dziecko (1595). 3 Elżbieta (ur. 1596, zm. 1662); w 1613 r. poślubiła Fryderyka V (ur. 1596, zm. 1632), elektora Palatynatu Reńskiego, w latach 1619–20 króla Czech (jako Fryderyk I, z racji na krótkie rządy zwany „Królem Zimowym”), i miała z nim potomstwo. 4 Małgorzata (ur. 1598, zm. 1600). 5 Karol I, król Anglii, Szkocji i Irlandii (ur. 1600, stracony 1649); w 1625 r. poślubił Henrykę Marię (ur. 1609, zm. 1669), córkę Henryka IV Wielkiego, króla Francji i Nawarry, i miał z nią potomstwo. 6 Robert Bruce, książę Kintyrii i Lorne (ur. i zm. 1602). 7 Martwy syn (1603). 8 Maria (ur. 1605, zm. 1607). 9 Zofia (ur. i zm. 1606). Koronacja Anny na królową-małżonkę Szkocji miała miejsce 17 V 1590 r. w opactwie Holyrood w Edynburgu, a 25 VII 1603 r. w Opactwie Westminsterskim w Londynie została ukoronowana na królową-małżonkę Anglii i Irlandii. Zmarła 4 (1 lub 12 ?) III 1619 r. w pałacu Hampton Court pod Londynem i spoczęła w nekropolii władców angielskich w Opactwie Westminsterskim. 3 C HRYSTIAN IV (zob. s. 146). 4 Ulryk Urodził się 30 XII 1578 r. w zamku Koldinghus w Kolding (Jutlandia). W 1602 r. otrzymał godność biskupa Szlezwiku, natomiast rok później, po śmierci dziada po kądzieli, księcia meklemburskiego Ulryka III Nestora, został wybrany jego następcą na biskupim tronie Szwerynu. Zmarł 27 III 1624 r. w Bützow (pol. Budziszów, Meklemburgia) i spoczął w kościele Panny Marii (obecna katedra) w Kopenhadze ; w 1642 r. szczątki Ulryka przeniesiono do katedry w Roskilde. Żoną Ulryka została (związek morganatyczny, rok ?): Katarzyna Była ona córką Ottona Hahn. Po śmierci Ulryka wyszła powtórnie za mąż za Mikołaja Hermana von Nidrum. 144 OLDENBURGOWIE 5 Augusta Żona Jana Adolfa, księcia holsztyńskiego na Gottorp (szczegóły zob. s. 119 w biogr. Fryderyka I). 6 Jadwiga Urodziła się 5 VIII 1581 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia), a 12 IX 1602 r. w Dreźnie wyszła za mąż za Chrystiana II, elektora saskiego od 1591 r. (ur. Drezno 23 IX 1583, zm. tamże 23 VI 1611), syna Chrystiana I, elektora saskiego z albertyńskiej linii Wettynów (zob. s. 124 w biogr. Chrystiana III), i jego żony Zofii, córki Jana Jerzego, elektora brandenburskiego. Małżeństwo to było bezdzietne. Jadwiga zmarła 26 XI 1641 r. na zamku w Lichtenburgu (Saksonia) i spoczęła w katedrze NMP we Freibergu (Saksonia). 7 Jan Urodził się 26 VII 1583 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev (Szlezwik). W sierpniu 1602 r. przybył do Moskwy, gdzie został zaręczony z Ksenią (zm. 1622), córką cara Borysa Godunowa, do małżeństwa jednak nie doszło z powodu przedwczesnej śmierci księcia, który zmarł 28 X 1602 r. Pochowano go w Niemieckiej Słobodzie w Moskwie, a w 1637 r. – na prośbę Chrystiana IV – szczątki przewieziono do Danii i złożono w katedrze w Roskilde. FRYDERYK II Zmarł 4 IV 1588 r. w zamku (dawnym klasztorze) w Antvorskov nieopodal Slagelse na wyspie Zelandia i spoczął w katedrze w Roskilde, w kaplicy nazwanej później imieniem Chrystiana IV. Jego następcą został najstarszy syn Chrystian. 145 KRÓLEWSKIE RODY DANII CHRYSTIAN IV O J C I E C : Fryderyk II (zob. s. 142). M A T K A : Zofia meklemburska (zob. s. 142 w biogr. Fryderyka II). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 142 w biogr. Fryderyka II. CHRYSTIAN IV Urodził się 12 IV 1577 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia). 24 IV 1580 r. w Odense został proklamowany następcą tronu Danii, a 25 I 1582 r. w Oslo – następcą tronu Norwegii. Po śmierci ojca 4 IV 1588 r. wstąpił na tron, jednak z uwagi na małoletniość pozostawał pod regencją matki (w Szlezwiku-Holsztynie) oraz Rady Państwa (Riksradu) (w Danii i Norwegii). W 1593 r. objął władzę w należącej do Danii części księstwa szlezwicko-holsztyńskiego, a w 1596 r. przejął osobiste rządy w Danii i Norwegii. 26 VIII 1596 r. w Kopenhadze zatwierdził håndfæsting i 29 VIII został koronowany w tamtejszym kościele Panny Marii (obecnej katedrze) przez arcybiskupa Lund Pedera Winstrupa. Pierwszą żoną Chrystiana IV została 27 XI 1597 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev (niem. Hadersleben, Szlezwik): Anna Katarzyna Była ona córką Joachima Fryderyka, elektora brandenburskiego z dynastii Hohenzollernów, i jego pierwszej żony Katarzyny, córki Jana, margrabiego brandenburskiego na Kostrzyniu. Urodziła się 26 VI 1575 r. w Wolmerstadt koło Magdeburga lub na zamku w Halle (Saksonia), a 11 VI 1598 r. w kościele Panny Marii w Kopenhadze została przez arcybiskupa Lund Pedera Winstrupa ukoronowana na królową-małżonkę Danii i Norwegii. Zmarła 8 IV 1612 r. na zamku w Kopenhadze i została pochowana w kopenhaskim kościele Panny Marii, skąd w 1642 r. jej prochy przeniesiono do katedry w Roskilde i złożono w kaplicy Chrystiana IV. Potomstwo {1–8}: 1 Martwe dziecko Urodziło się w 1598 r. 146 OLDENBURGOWIE 2 Fryderyk Urodził się 15 VIII 1599 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia), gdzie zmarł już 9 IX tego roku. Został pochowany w katedrze w Roskilde. 3 Bezimienny syn Przyszedł na świat w 1601 r. i zmarł wkrótce po narodzinach. 4 Chrystian Urodził się 10 IV 1603 r. na zamku w Kopenhadze. 25 V 1608 r. w Kopenhadze został ogłoszony następcą tronu (kronprinsem) Danii i Norwegii i jako taki proklamowany 14 III 1610 w Kopenhadze oraz 15 VII tego roku w Lund, Odense, Viborgu i w Oslo. Zmarł 2 VI 1647 r. w zamku Görbitz pod Dreznem i spoczął w kościele (obecnej katedrze) Panny Marii w Kopenhadze ; w 1655 r. ciało księcia przeniesiono do katedry w Roskilde i złożono w kaplicy Chrystiana IV. Jego żoną została 5 X 1634 r. w zamku kopenhaskim: Magdalena Sybilla Była ona córką Jana Jerzego I, elektora saskiego, potomka albertyńskiej linii dynastii Wettynów, i jego drugiej żony Magdaleny Sybilli, córki Albrechta Fryderyka, księcia pruskiego. Urodziła się 23 XII 1610 r. na zamku w Dreźnie. Po śmierci Chrystiana, z którym nie miała dzieci, powróciła do Niemiec i 14 XI 1669 r. w Halle (Saksonia) wyszła za mąż za Fryderyka I, księcia saskiego na Gotha od 1674 r. (ur. Gotha 15 VII 1646, zm. Friedrichswerth 2 VIII 1691), syna Ernesta I Pobożnego, księcia saskiego na Gotha z ernestyńskiej linii Wettynów, i Elżbiety Zofii, córki Jana Filipa, księcia saskiego na Altenburgu. Z małżeństwa tego przyszły na świat następujące dzieci : 1 Anna Zofia (ur. 1670, zm. 1728) ; w 1691 r. została żoną Ludwika Fryderyka I, księcia Schwarzburga na Rudolstadt (ur. 1667, zm. 1718), i miała z nim potomstwo. 2 Magdalena Sybilla (ur. 1671, zm. 1673). 3 Dorota Maria (ur. 1674, zm. 1713) ; w 1704 r. poślubiła Ernesta Ludwika I, księcia saskiego na Meiningen (ur. 1672, zm. 1724), i miała z nim potomstwo. 4 Fryderyka (ur. 1675, zm. 1709) ; w 1702 r. wyszła za mąż za Jana Augusta, księcia Anhaltu na Zerbst (ur. 1677, zm. 1742). 5 Fryderyk II, książę saski na Gotha-Altenburgu (ur. 1676, zm. 1732) ; w 1696 r. ożenił się z Magdaleną Augustą (ur. 1679, zm. 1740), córką Karola Wilhelma, księcia Anhaltu na Zerbst, i miał z nią potomstwo. 147 KRÓLEWSKIE RODY DANII 6 Jan Wilhelm, książę saski na Gotha-Altenburgu (ur. 1677, poległ pod Tulonem 1707). 7 Elżbieta (ur. 1679, zm. 1680). 8 Joanna (ur. 1680, zm. 1704) ; w 1702 r. poślubiła Adolfa Fryderyka II, księcia meklemburskiego na Strelitz (ur. 1658, zm. 1708), z którym dochowała się córki. Magdalena Sybilla zmarła 6 I 1668 r. na zamku w Altenburgu i została pochowana w kościele zamkowym. Po jej śmierci Fryderyk I ożenił się ponownie (1681) z Krystyną, córką Fryderyka VI, margrabiego badeńskiego na Durlach, lecz nie dochował się już więcej dzieci. 5 Zofia Urodzona 4 I 1605 r. w zamku Kronborg pod Kopenhagą, zmarła 7 IX tego roku na zamku kopenhaskim i spoczęła w katedrze w Roskilde. 6 Elżbieta Urodziła się 16 III 1606 r. na zamku w Kopenhadze, a zmarła 24 X 1608 r. w zamku Skanderborg koło Århus (Jutlandia). Została pochowana w Skanderborgu, skąd na polecenie Fryderyka III jej prochy przeniesiono do katedry w Roskilde. 7 F RYDERYK III (zob. s. 153). 8 Ulryk Urodził się 2 II 1611 r. na zamku w Kopenhadze. W 1622 r. otrzymał kanonię w Bremie i w tym samym roku został wybrany koadiutorem swojego dziada, księcia meklemburskiego Ulryka Nestora, na urzędzie biskupa Szwerynu. Po śmierci dziada w r. 1624 r. wstąpił na tron biskupi, utracił jednak ową godność w 1629 r. na mocy postanowień pokoju w Lubece. Był oficerem armii duńskiej, a od 1632 r. służył w armii saskiej (początkowo w randze pułkownika, a następnie generała). Został zamordowany 12 VIII 1633 r. w Świdnicy podczas negocjacji z delegatami cesarskimi. Ciało Ulryka spoczęło tymczasowo w Dreźnie, wiosną 1634 r. przewieziono je do kościoła Panny Marii (dzisiejszej katedry) w Kopenhadze, a w 1642 r. szczątki przetransportowano do nekropolii królewskiej w katedrze w Roskilde. Drugą żoną Chrystiana IV została (związek morganatyczny) 31 XII 1615 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia): Krystyna Była ona córką Ludwika Ludvigsena Munka z Nørlund i Lundegaard, duńskiego hofjunkra i generalnego gubernatora Norwegii, 148 OLDENBURGOWIE oraz jego żony Heleny (Ellen), córki Jerzego (Jørgena) Marsvina, członka duńskiej Rady Państwa (Riksradu). Urodziła się 6 VII 1598 r. w Nørlund (Jutlandia). W 1627 (lub 1629) r. otrzymała od króla tytuł hrabiny szlezwicko-holsztyńskiej, lecz w 1629 r. została oddalona pod zarzutem zdrady małżeńskiej i zesłana do swoich dóbr na Jutlandii. W 1657 r. Fryderyk III pozbawił ją tytułu hrabiowskiego. Zmarła 19 IV 1658 r. w zamku Boller koło Horsens (Jutlandia) i spoczęła w katedrze św. Kanuta w Odense (wyspa Fionia). Potomstwo (hrabiowie szlezwicko-holsztyńscy) {1–12}: 1 Martwy syn Urodził się w 1615 r. 2 Bezimienne dziecko Na świat przyszło w 1617 r. i zmarło wkrótce po narodzinach. 3 Anna Katarzyna Urodziła się 10 VIII 1618 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia). Została zaręczona z Franciszkiem (Frandsem) Rantzau (ur. 1605), członkiem duńskiego Riksradu, który w 1632 r. otrzymał wysoki dworski urząd righofmestera, lecz 5 XI tego roku, będąc pijanym, utopił się w fosie zamku Rosenborg. Anna Katarzyna zmarła natomiast 20 VIII 1633 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød i została pochowana w katedrze w Roskilde. 4 Zofia Elżbieta Urodziła się 20 IX 1619 r. na zamku w Skanderborg koło Århus (Jutlandia), a 10 X 1634 r. w zamku kopenhaskim wyszła za Chrystiana, hrabiego Pentz, amtmanda Flensborgu oraz gubernatora Glücktadt (ur. 1600, zm. 1651 lub 1652). Zmarła 24 lub 29 IV 1657 (1658) r. w zamku Boller koło Horsens (Jutlandia) i została pochowana w katedrze św. Kanuta w Odense (wyspa Fionia). 5 Eleonora Krystyna Urodziła się 8 VII 1621 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia), zaś 9 X 1636 r. na zamku w Kopenhadze jej mężem został Corfitz Ulfeldt, członek duńskiego Riksradu oraz righofmester, w 1641 r. kreowany hrabią Rzeszy, a w 1658 r. hrabią szwedzkim (ur. Hagenskov 10 VII 1606, zm. na Renie koło Bazylei 14 lub 20 II 1664), syn Jakuba Ulfeldta z Kogsbolle, duńskiego kanclerza, i Brygidy Brockenhuus z Urup. Ich dziećmi byli: 1 Chrystian (ur. 1637, zm. 1688). 2 Jakub (ur. 1638 lub 1640, zm. 1642). 3 Anna Katarzyna (ur. 1639, zm. 1707) ; w 1672 r. poślubiła Jana Wigiliusza de Cassette. 4 Franciszek (ur. ok. 1640, zm. 1642). 149 KRÓLEWSKIE RODY DANII 5 6 7 8 9 10 6 7 8 9 Ludwik (ur. 1641 lub 1644, zginął 1668). Corfitz (ur. 1642, zm. 1688). Helena Krystyna (ur. 1643, zm. 1677). Leon (ur. 1644, zm. 1646). Leon Belgicus (ur. 1646, zm. 1649). Eleonora Zofia (ur. 1647, zm. 1698) ; od 1678 r. żona Lave Jockumsøna Becka z Gladsaxe. 11 Otto (ur. 1548, zm. 1651). 12 Córka (ur. 1649, zm. dzieckiem). 13 Mogens (ur. 1650, zm. 1652). 14 Leon (ur. 1651, zm. 1716) ; w 1697 r. poślubił Annę Marię (ur. 1674, zm. 1736), córkę Rudolfa Zinzendorfa, i miał potomstwo. 15 Dziecko (córka?) (ur. 1651, zm. wkrótce po narodzinach). W 1663 r. Eleonora Krystyna wraz z małżonkiem, oskarżonym o zdradę stanu, popadła w niełaskę króla Fryderyka III i do 1685 r. pozostawała uwięziona w Niebieskiej Wieży (Blåtårn) w kopenhaskim zamku Christiansborg. Po odzyskaniu wolności osiadła w klasztorze brygidek w Maribo (wyspa Lollandia), gdzie zmarła 16 III 1698 r. i gdzie także została pochowana. Waldemar Chrystian Urodził się 26 VII 1622 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia). Był oficerem armii szwedzkiej i poległ 26 II 1656 r. podczas bitwy z Polakami pod Lublinem. Elżbieta Augusta Urodziła się 28 XII 1623 r. w zamku Kronborg pod Kopenhagą, a 27 X 1639 r. w Kopenhadze poślubiła Jana (Hansa) Lindenov z Iversnæs, kamerjunkra oraz członka Riksradu (ur. Gavnø 25 III 1616, zm. Kopenhaga 29 V 1659), syna Jana (Hansa) Johansena Lindenov oraz Elżbiety Zofii Rantzau. Mieli razem córkę : 1 Zofia Amalia (ur. 1649, zm. 1688) ; w 1674 r. jej mężem został Mikołaj (Claus) Daa (Då) z Krengerup, Vedtoftegård i Dåsborga (ur. 1640, zamordowany 1678), z którym miała potomstwo. Elżbieta Augusta zmarła 9 VIII 1677 r. Fryderyk Chrystian Urodził się 26 IV 1625 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia), a zmarł 17 VII 1627 r. w dawnym klasztorze benedyktyńskim (obecnie znów istniejącym) w Dalum koło Odense (wyspa Fionia). Chrystiana Urodziła się 15 VII 1626 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev (Szlezwik); jej bliźniaczką była Jadwiga. 6 XI 1642 r. na zamku w Kopenhadze poślubiła Hannibala Sehesteda z Nøragergaard, członka duńskiego Riksradu od 1640 r., namiestnika Norwegii od 1642 r., kreowanego hra- 150 OLDENBURGOWIE bią (tytuł francuski) w 1663 r. (ur. Arensborg 1609, zm. Passy pod Paryżem 13 IX 1666), syna Mikołaja (Clausa) Maltesena Sehesteda, namiestnika Ozylii, i jego żony Anny, córki Nielsa Lykke. Mieli córkę : 1 Chrystiana Zofia (ur. 1644, zm. 1693) ; poślubiła Wilhelma Fryderyka Wedell, hrabiego Wedellsborgu (ur. 1640, zm. 1706). Chrystiana zmarła w 1670 r. 10 Jadwiga Urodziła się 15 VII 1626 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev (Szlezwik); była bliźniaczką Chrystiany (powyżej) i w tym samym dniu, co ona, w zamku kopenhaskim jej mężem został Ebbe Ulfeldt z Ovesholm i Farlofsholm, lensman i komendant Kristianstadu oraz namiestnik Ozylii, w 1643 r. naturalizowany w Szwecji, generał-lejtnant armii szwedzkiej oraz członek szwedzkiej Rady Państwa (Riksradu) (ur. Rabelöv 23 XII 1616, zm. Sztokholm 30 I 1682), syn Krzysztofa Ulfeldta ze Svenstorp i jego żony Maren Urup z Ugerup. Mieli wspólnie następujące potomstwo: 1 Chrystiana (ur. 1643, zm. 1644). 2 Anna Katarzyna (ur. 1646, zm. 1678) ; jej mężem został Karol Gustaw, baron Skyte z Sinclairsholm (zm. 1717). 3 Dziecko (ur. i zm. 1650). 4 Chrystiana (ur. 1653, zm. 1717) ; poślubiła Karola Gustawa Bonde ze Stensholm (zm. 1716). 5 Zofia Maria (ur. 1660, zm. 1706); w 1684 r. wyszła za Jana Halfasta (poległ pod Pińczowem 1702). Jadwiga zmarła 5 X 1678 r. w Kristianstadzie (Skania) i została pochowana w tamtejszym kościele św. Trójcy. 11 Maria Katarzyna Urodzona 29 V 1628 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie zmarła 1 IX tegoż roku. Pochowana w katedrze w Roskilde. 12 Dorota Elżbieta Być może jej ojcem był w istocie Otto Ludwik, hrabia (Wild- und Rheingraf) Salm na Kyrburgu (ur. 1597, zm. 1634). Urodziła się 1 IX 1629 r. w zamku Kronborg pod Kopenhagą, a w 1645 r. została karmelitanką w Kolonii, przyjmując imię Isabella a Jesu Maria. Zmarła 18 III 1687 r. w swoim klasztorze, gdzie także spoczęła. Chrystian IV pozostawił również następujące potomstwo naturalne, które nosiło nazwisko Gyldenløve (duń. „Złoty Lew”) {1–5}: z Krystyną Mansdatter, metresą królewską od 1610 r. (zm. 1613): 1 Chrystian Ulryk Urodził się 3 II 1611 r. W 1633 r. został mianowany duńskim posłem we Francji, później zaś wstąpił w szeregi armii hiszpańskiej, gdzie osiągnął rangę pułkownika. Poległ 6 [16] X 1640 r. w bitwie z wojskami holenderskimi pod Meinertshagen koło Neustadt. 151 KRÓLEWSKIE RODY DANII z Karen Andersdatter, córką Andersa (Andrzeja) Hansena Wincke, miejskiego skryby z Bremerholm, i jego żony Bodil Knudsdatter, metresą królewską między 27 II 1613 r. a 10 IV 1616 r. (zm. Kopenhaga 1673, pochowana w kościele św. Mikołaja tamże): 2 Dorota Elżbieta Urodziła się 20 XII 1613 r. w zamku Koldinghus w Kolding (Jutlandia), a zmarła 3 VI 1615 r. 3 Jan Ulryk Urodził się 10 III 1615 r. w zamku Kronborg pod Kopenhagą. Z nominacji ojca był komendantem zamków Kronborg i Frederiksborg. Zmarł 31 I 1645 r. w zamku Kronborg i został pochowany w kościele (obecnej katedrze) Panny Marii w Kopenhadze. Żoną Jana Ulryka Gyldenløve została 10 X 1641 r.: Regitze Była córką Jerzego (Jørgena) Grubbe z Vedbygaard. Urodzona w 1618 r., zmarła w 1689 r. Z Janem Ulrykiem nie miała dzieci. z Vibeke (lub Wibeke) Kruse, damą dworu Krystyny Munk, metresą Chrystiana IV od 1629 r. do śmierci króla w 1648 r. (zm. IV 1648, pochowana w kościele w Nørreport pod Kopenhagą): 4 Ulryk Chrystian Urodził się 7 IV 1630 r. w Ibstrup (obecnie Jægersborg) pod Kopenhagą. Od wczesnej młodości służył w armii duńskiej, osiągając w niej rangę generała-feldmarszałka. Podczas wojny duńsko-szwedzkiej (1657–58) był naczelnym dowódcą armii duńskiej i poległ podczas szturmu wojsk szwedzkich na Kopenhagę 11 XII 1658 r. Został pochowany w kościele (obecnie katedrze) Panny Marii w Kopenhadze. 5 Elżbieta Zofia Urodziła się w 1633 r. (przed 26 XI), a 18 VI 1648 r. poślubiła Mikołaja (Clausa) Ahlefeldta z Nortsehe i Holsten, generała-majora armii duńskiej (ur. 1614, zm. 1673). Zmarła 20 I 1654 r. i spoczęła w Kilonii (Szlezwik). CHRYSTIAN IV Zmarł 28 II 1648 r. w zamku Rosenborg pod Kopenhagą i został pochowany w katedrze w Roskilde, w kaplicy swojego imienia. Jego sukcesorem został jedyny legalny syn, książę Fryderyk. 152 OLDENBURGOWIE FRYDERYK III O J C I E C : Chrystian IV (zob. s. 146). M A T K A : Anna Katarzyna brandenburska (zob. s. 146 w biogr. Chrystiana IV). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 146 w biogr. Chrystiana IV. FRYDERYK III Urodził się 18 III 1609 r. w zamku Haderslevhus w Haderslev (Szlezwik). W 1621 r. został koadiutorem w Hamburgu-Bremie, a rok później w Verden. Godność biskupa Verden dzierżył w latach 1623–29 i ponownie 1634–44, a arcybiskupa Hamburga-Bremy od 1634 do objęcia tronu w 1648 r. Po śmierci ojca 28 II 1648 r. został księciem Szlezwiku-Holsztynu (części tego księstwa należącej do duńskiej Korony), a 4 V tego roku na riksdagu w Kopenhadze wybrano go królem Danii i Norwegii. Håndfæsting zatwierdził 6 VII 1648 r. w Kopenhadze i 24 VIII tego roku w Chrystianii (wcześniej Oslo), a jego koronacja, której dokonał biskup Zelandii Jesper Brochmand, miała miejsce 23 XI 1648 r. w kościele Panny Marii (obecna katedra) w Kopenhadze. Za przyzwoleniem stanów 16 X 1660 r. przekształcił państwo duńsko-norweskie w monarchię dziedziczną. Po wygaśnięciu w 1667 r. bocznej linii Oldenburg-Delmenhorst (zob. s. 103) przejął jej posiadłości oraz tytuły. Żoną Fryderyka III została 18 X 1643 r. w Glückstadt pod Hamburgiem (Holsztyn): Zofia Amalia Była ona córką Jerzego, księcia brunszwickiego na Calenbergu i Hanowerze, syna księżniczki duńskiej Doroty (zob. s. 141 w biogr. Chrystiana III), oraz Anny Eleonory, córki Ludwika V Wiernego, landgrafa heskiego na Darmstadcie. Urodziła się 24 III 1628 r. na zamku w Herzbergu (Herzberg am Harz), a 24 XI 1648 r. w kościele Panny Marii w Kopenhadze została koronowana na królowąmałżonkę Danii i Norwegii przez biskupa Zelandii Jespera Brochmanda. Zmarła 20 II 1685 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze 153 KRÓLEWSKIE RODY DANII i została pochowana u boku męża w kaplicy Chrystiana IV w katedrze w Roskilde. Potomstwo {1–8}: 1 C HRYSTIAN V (zob. s. 162). 2 Anna Zofia Urodziła się 1 IX 1647 r. na zamku we Flensburgu (duń. Flensborg, Szlezwik), zaś 9 X 1666 r. w zamku kopenhaskim wyszła za mąż za Jana Jerzego III, elektora saskiego od 1680 r. (ur. Drezno 20 VI 1647, zm. Tybinga 12 IX 1691), syna elektora Jana Jerzego II, potomka albertyńskiej linii dynastii Wettynów, i jego żony Magdaleny Sybilli, córki Chrystiana, margrabiego brandenburskiego na Bayreuth. Mieli dwóch synów: 1 Jan Jerzy IV, elektor saski (ur. 1668, zm. 1694); w 1692 r. poślubił Eleonorę Erdmutę Ludwikę (ur. 1662, zm. 1696), córkę Jana Jerzego I, księcia saskiego na Eisenach. Pozostawił potomstwo naturalne. 2 Fryderyk August I Mocny, elektor saski, pod imieniem Augusta II król polski i wielki książę litewski (ur. 1670, zm. 1733) ; jego żoną została w 1693 r. Krystyna Eberhardyna (ur. 1671, zm. 1721), córka Chrystiana Ernesta, margrabiego brandenburskiego na Bayreuth, z którą dochował się jedynego syna. Pozostawił także liczne potomstwo naturalne. Anna Zofia zmarła 1 VII 1717 r. na zamku w Lichtenburgu (Saksonia) i spoczęła w katedrze NMP we Freibergu (Saksonia). 3 Fryderyka Amalia Urodziła się 11 IV 1649 r. na zamku w Kopenhadze, a 24 X 1667 r. w Glückstadt pod Hamburgiem (Holsztyn) poślubiła Chrystiana Albrechta, biskupa Lubeki w latach 1655–66, księcia holsztyńskiego na Gottorp od 1659 r. (usunięty w latach 1675– 79 i 1684–89) (ur. zamek Gottorp, miasto Szlezwik 3 II 1641, zm. tamże 27 XII 1694 [6 I 1695]), syna Fryderyka III, księcia holsztyńskiego na Gottorp, potomka bocznej linii Oldenburgów, i jego żony Marii Elżbiety, księżniczki saskiej (zob. s. 119 w biogr. Fryderyka I). Mieli następujące potomstwo: 1 Zofia Amalia (ur. 1670, zm. 1710); w 1695 r. poślubiła Augusta Wilhelma, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel (ur. 1662, zm. 1731). 2 Fryderyk IV, książę holsztyński na Gottorp (ur. 1671, poległ pod Kliszowem 1702); w 1698 r. poślubił swoją siostrę cioteczną Jadwigę Zofię |Augustę| (ur. 1681, zm. 1708), córkę 154 OLDENBURGOWIE króla Szwecji Karola XI oraz księżniczki duńskiej Ulryki Eleonory (zob. s. 157), i miał z nią potomstwo. 3 Chrystian August, książę holsztyński na Gottorp-Eutin, biskup Lubeki (ur. 1673, zm. 1726); jego żoną została w 1704 r. Albertyna Fryderyka (ur. 1682, zm. 1755), córka Fryderyka VII Magnusa, margrabiego badeńskiego na Durlach, z którą miał potomstwo. 4 Maria Elżbieta, opatka w Kwedlinburgu (ur. 1676, zm. 1755). Fryderyka Amalia zmarła 30 X 1704 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik) i została pochowana u boku męża w katedrze św. Piotra w mieście Szlezwik. 4 Wilhelmina Ernestyna Urodziła się 20 VI 1650 r. na zamku w Kopenhadze, a 20 IX 1671 r. w Heidelbergu (Palatynat) poślubiła Karola II, elektora Palatynatu Reńskiego od 1680 r. (ur. Heidelberg 31 III 1651, zm. tamże 26 V 1685), potomka palatyńskiej linii dynastii Wittelsbachów, syna Karola I Ludwika, elektora Palatynatu Reńskiego (dalekiego potomka Fryderyka II), i jego pierwszej żony Szarlotty, córki Wilhelma V Wiernego, landgrafa heskiego na Kassel. Dzieci nie mieli. Wilhelmina Ernestyna zmarła 22 (23) IV 1706 r. na zamku w Lichtenburgu (Saksonia) i została pochowana w kościele św. Ducha w Heidelbergu (Palatynat). 5 Fryderyk Urodził się 11 X 1651 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie również zmarł 14 III 1652 r. Spoczął w katedrze w Roskilde. 6 Jerzy Urodził się 2 lub 21 IV (inne opracowania podają także daty 29 II oraz 11 XI) 1653 r. na zamku w Kopenhadze. 20 IX 1683 r. został naturalizowany w Anglii, a 6 IV 1689 r. otrzymał tytuły księcia Cumberland, earla Kendal i barona Wokingham oraz wielkiego admirała i naczelnego dowódcy armii brytyjskiej w randze generalissimusa. Zmarł 28 X [8 XI] 1708 r. w pałacu Kensington w Londynie i został pochowany w nekropolii monarchów angielskich w Opactwie Westminsterskim w Londynie. 28 VII 1683 r. w pałacu św. Jakuba w Londynie poślubił swoją kuzynkę : Annę Była ona córką Jakuba II, króla Anglii, Szkocji i Irlandii z dynastii Stuartów (syna Karola I Stuarta, po kądzieli wnuka Fryderyka II), oraz jego pierwszej żony Anny, córki Edwarda Hyde’a, earla 155 KRÓLEWSKIE RODY DANII Clarendon. Urodziła się 6 II 1665 r. w pałacu św. Jakuba w Londynie. Po śmierci szwagra, króla Wilhelma III Orańskiego (8 III 1702), została królową Anglii, Szkocji i Irlandii (koronowana 23 IV 1702 r. w Opactwie Westminsterskim), a w 1707 r. oficjalnie przyjęła tytuł królowej Wielkiej Brytanii i Irlandii. Zmarła 1 VIII 1714 r. w pałacu Kensington w Londynie i została pochowana w Opactwie Westminsterskim. Potomstwo {(i) – (xix)}: (i) Martwa córka Urodziła się 12 V 1684 r. i została pochowana w Opactwie Westminsterskim. (ii) Maria Urodziła się 2 VI 1685 r. w pałacu Whitehall w Londynie, a zmarła 8 II 1687 r. w zamku Windsor pod Londynem i została pochowana w Opactwie Westminsterskim. (iii) Anna Zofia Urodziła się 12 V 1686 r. w zamku Windsor pod Londynem, gdzie także zmarła 2 II 1687 r. Spoczęła w Opactwie Westminsterskim. (iv) Martwe dziecko Urodzone między 20 I a 4 II 1687 r., zapewne 21 I, zostało pochowane w Opactwie Westminsterskim. (v) Martwy syn Urodził się 22 X 1687 r. i został pochowany w Opactwie Westminsterskim. (vi) Poronienie Miało miejsce 16 IV 1688 r. (vii) (?) Martwe dziecko Urodziło się zapewne w końcu 1688 r. (viii) Wilhelm Henryk Urodził się 24 VII 1689 r. w pałacu Hampton Court pod Londynem i od urodzenia był tytułowany księciem Gloucester, jakkolwiek nigdy nie został nim formalnie mianowany. Cierpiał na wodogłowie i zmarł wskutek tego schorzenia 30 VII 1700 r. w zamku Windsor pod Londynem. Został pochowany w Opactwie Westminster. (ix) Maria Urodziła się 14 X 1690 r. w pałacu św. Jakuba w Londynie, gdzie zmarła dwie godziny po narodzinach. Została pochowana w Opactwie Westminsterskim. 156 OLDENBURGOWIE (x) Jerzy Na świat przyszedł 17 IV 1692 r. w rezydencji Syon House w Brentford, gdzie po kilku minutach (według W. Dworzaczka następnego dnia) i został pochowany w Opactwie Westminsterskim. (xi) Martwa córka Urodziła się 23 III 1693 r. w rezydencji Berkely House w Londynie, spoczęła w Opactwie Westminsterskim. (xii) Martwe dziecko (córka ?) Urodziło się 21 I 1694 r. (xiii) Martwa córka Urodziła się 17 lub 18 II 1695 r. (xiv) Martwy syn Przyszedł na świat 25 III 1696 r. jako sześciomiesięczny wcześniak. (xv)–(xvi) Martwe bliźnięta Urodziły się 25 III 1697 r., przy czym jeden płód płci męskiej liczył dwa lub trzy miesiące, a drugi, również chłopiec, miał siedem miesięcy. Zostali pochowani w kaplicy św. Jerzego w zamku Windsor pod Londynem. (xvii)–(xix) Trzej martwi synowie Urodzili się kolejno: w grudniu (przed 10 XII) 1697 r., 15 IX 1698 r. w zamku Windsor pod Londynem (pochowany w kaplicy św. Jerzego tamże) i 25 I 1700 r. (pochowany w Opactwie Westminsterskim). 7 Ulryka Eleonora Urodziła się 11 IX 1656 r. na zamku w Kopenhadze, a 6 [16] V 1680 r. w Skottorp (Hallandia) została żoną Karola XI, króla Szwecji od 1675 r. (ur. Sztokholm 24 XI 1655, zm. tamże 5 [15] IV 1697). Był on synem Karola X Gustawa, króla Szwecji z palatyńskiej linii dynastii Wittelsbachów, oraz jego żony Jadwigi Eleonory, córki Fryderyka III, księcia holsztyńskiego na Gottorp, potomka króla duńskiego Fryderyka I (zob. s. 119 w jego biogr.), a zatem dalekim kuzynem Ulryki Eleonory. Miała z nim następujące potomstwo: 1 Jadwiga Zofia |Augusta| (ur. 1681, zm. 1708); jej mężem został w 1698 r. Fryderyk IV, książę holsztyński na Gottorp (ur. 1671, poległ pod Kliszowem 1702), jej brat cioteczny (zob. s. 154), z którym miała potomstwo. 2 Karol XII, król Szwecji (ur. 1682, poległ 1718). 157 KRÓLEWSKIE RODY DANII 3 4 5 6 7 Gustaw (ur. 1683, zm. 1685). Ulryk (ur. 1684, zm. 1685). Fryderyk (ur. i zm. 1685). Karol Gustaw (ur. 1686, zm. 1687). Ulryka Eleonora, królowa Szwecji (ur. 1688, zm. 1741); w r. 1715 poślubiła Fryderyka I, landgrafa heskiego, później króla Szwecji (ur. 1676, zm. 1751). 25 XI 1680 r. w kościele św. Mikołaja, tzw. Wielkim Kościele (Storkyrkan) w Sztokholmie Ulryka Eleonora została koronowana na szwedzką królową-małżonkę. Zmarła 26 VII [6 VIII] 1693 r. w zamku Karlberg pod Sztokholmem i spoczęła w kościele na sztokholmskiej wyspie Riddarholmen (Riddarholmskyrkan). 8 Dorota Juliana Urodziła się (16) XI 1657 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie również umarła 15 V 1658 r. Spoczęła w katedrze w Roskilde. Fryderyk III pozostawił także naturalnego syna: z Małgorzatą Pappen (Pape) z Holsztynu (zm. 1683), małżonką niejakiego Hausmana, kreowaną w 1683 r. przez Chrystiana V baronową Løvendal (syn tradycyjnie posługiwał się nazwiskiem Gyldenløve): 1 Ulryk Fryderyk Urodził się 4 VI lub 20 VII 1638 r. W 1671 r. został kreowany hrabią Laurvig (obecnie miasto Larvik w Norwegii) i Jarlsberg, a w 1675 r. (inne opracowania podają 1664 r.) Chrystian V desygnował go namiestnikiem Norwegii. Był także generałem-feldmarszałkiem armii duńskiej oraz członkiem królewskiej Tajnej Rady. Zmarł 17 IV 1704 r. w Hamburgu i spoczął w kościele (obecna katedra) Panny Marii w Kopenhadze. Pierwszą żoną Ulryka Fryderyka Gyldenløve została 11 VII 1659 r.: Zofia Była ona córką Jerzego (Jørgena) Urne i jego żony Małgorzaty Marsvin. Urodziła się w 1629/30 r., a zmarła w 1714 r. Jej małżeństwo z Ulrykiem Fryderykiem uległo rozwiązaniu przed grudniem 1660 r. Dzieci (baronowie, następnie hrabiowie Løvendal) {(i) – (ii)}: (i) Karol Urodził się 25 IX 1660 r. Bliźniak Waldemara. Baron Løvendal od 1662 r., był także oficerem duńskiej armii. Popełnił samobójstwo 25 IX 1689 r. (ii) Waldemar (Woldemar) Urodził się 25 IX 1660 r. Bliźniak Karola. Baron Løvendal (1662) i tak jak brat oficer armii duńskiej. Zmarł 24 VI 1740 r. w Dreźnie. Był dwukrotnie żonaty : od 16 II 1687 r. z Dorotą (ur. 1672, zm. 20 VIII 1716), córką Kaia Bertrama von Brockdorff z Kletkamp 158 OLDENBURGOWIE oraz Jadwigi Rantzau, owdowiawszy, 29 I 1709 r. ożenił się z Benedyktą Małgorzatą (ur. 1683, zm. 26 VII 1776), córką Kaia von Rantzau i Katarzyny Małgorzaty Blome. Dzieci Waldemara z I małżeństwa {(a) – (f)}: (a) Ulryk Fryderyk (ur. 22 VII 1694, zm. Paryż 12 VII 1754). Baron Løvendal, ożenił się z Wilhelminą Ferdynandą Elżbietą von Creutzen (zm. 27 XI 1727) i miał z nią córkę. (b) Jadwiga (ur. 28 VIII 1695, zm. 22 VIII 1725). 3 IV 1718 r. wyszła za mąż za Karola Leopolda Fryderyka, barona von Schmettau (zm. 1728). (c) Kai Bertram (ur. 1696, zm. 1707). (d) Zofia Małgorzata (ur. 3 IV 1697, zm. 17 I 1768). 3 X 1719 r. poślubiła Jana Benjamina, barona von Bibran und Modlau (zm. 1741). (e) Ulryk Fryderyk Waldemar (ur. 6 IV 1700, zm. Paryż 27 V 1755). Baron, od 1741 r. hrabia Løvendal. Generał-gubernator Rewla (dziś Tallin) i Estonii, później marszałek francuski. Jego pierwszą żoną została 23 I 1722 r. Teodora Eugenia (ur. 6 XII 1705, zm. 5 X 1768), córka Gottlieba, hrabiego von Schmettau, i Anny Chrystiany von Schmettau (z nią potomstwo), a po rozwodzie z nią pojął za żonę 13 XI 1736 Barbarę (ur. 1709, zm. 18 V 1762), córkę Franciszka Szembeka, stolnika koronnego, oraz Magdaleny, córki Stanisława Tarły, wojewody lubelskiego. Syn z tego małżeństwa, Franciszek Ksawery Józef (zm. 1808), otrzymał w 1778 r. od króla Danii Chrystiana VII tytuł hrabiego Danneskjold-Løvendal. Na jego bezpotomnym synu Karolu Waldemarze (zm. 1829) wygasła linia hrabiów Løvendal, potomków z pierwszego małżeństwa Ulryka Fryderyka Gyldenløve, bastarda Fryderyka III (zob. s. 158). (f) Ulryka Antonina (ur. 29 XII 1701, zm. 18 VI 1778). Przełożona klasztoru w Preetz (Holsztyn). Dzieci Waldemara z II małżeństwa {(a) – (d)}: (a) August (ur. 24 XII 1709, zm. 6 III 1710). (b) Anna Zofia (ur. 5 IX 1711, zm. 14 VII 1713). (c) Fryderyk August (ur. 30 VI 1713, zm. 7 VIII 1713). (d) Małgorzata Adelajda (ur. 5 II 1715, zm. 10 IV 1715). Drugą żoną Ulryka Fryderyka Gyldenløve, naturalnego syna Fryderyka III (zob. s. 158) została 16 XII 1660 r.: Maria Była córką Eryka Grubbe z Thiele i jego żony Maren Iversdatter Juul. Ów bezdzietny związek zakończył się 14 X 1670 r. rozwodem. Maria zmarła w lipcu 1718 r. 159 KRÓLEWSKIE RODY DANII Trzecią żoną Ulryka Fryderyka Gyldenløve została 16 VIII 1677 r. w Laurvig (obecnie Larvik w Norwegii) : Antonina Augusta Była ona córką Antoniego I, hrabiego Aldenburga, pana na Varel i Knyphausen, oraz Augusty Joanny, córki Jana, hrabiego Sayn na Wittgenstein, Hohenstein i Vallendar. Urodziła się 4 VIII 1660 r., a zmarła 15 VII 1701 r. w Amsterdamie. Potomstwo (zgodnie z patentem królewskim z 1693 r. posługiwało się tytułem hrabiów Danneskjold-Laurvig) {(i) – (x)}: (i) Ulryk Fryderyk Urodził się i zmarł 15 IV 1678 r. (ii) Chrystian Antoni Urodził się 7 IX 1679 r., a zmarł 1 XII tego roku. (iii) Fryderyk Chrystian Urodził się 16 XI 1681 r., a zmarł 24 VI 1696 r. w Kolonii. (iv) Szarlotta Amalia Pierwsza żona Chrystiana Gyldenløve, hrabiego Samsø (zob. s. 164 w biogr. Chrystiana V). (v) Ulryka Augusta Urodziła się 13 I 1684 r., a zmarła 26 V tego roku. (vi) Ulryka Antonina Urodziła się 6 I 1686 r., a 2 III 1702 r. wyszła za mąż za Karola, hrabiego Ahlefeldt na Langeland i Rixingen (ur. 25 IV 1670, zm. 7 IX 1722), syna Fryderyka, hrabiego Ahlefeldt na Langeland i Rixingen, kanclerza Danii i namiestnika Szlezwiku-Holsztynu, oraz jego drugiej żony Marii Elżbiety, córki Fryderyka, hrabiego Leiningen na Dagsburgu. Ich synem był : 1 Fryderyk, hrabia Ahlefeldt (ur. 1702, zm. 1773) ; ożenił się z Bertą von Holstein i miał z nią potomstwo. Hrabina Ulryka Antonina von Ahlefeldt zmarła 23 IX 1755 r. (vii) Chrystiana Augusta Urodziła się 27 I 1687 r., a zmarła w 1689 r. (viii) Ferdynand Antoni Urodził się 11 VII 1688 r. Hrabia Danneskjold-Laurvig, pan na Knyphausen i Doorenwerth (prowincja Geldria, Holandia) oraz na Herzborn (Hesja). Zmarł 18 IX 1754 r. Jego pierwszą żoną została 15 III 1711 r. Mette Katarzyna (ur. 25 VIII 1686, zm. 5 III 1712), córka Joachima von Ahlefeldt oraz Anny von Buchwald ; małżeństwo to pozostało bezdzietne, a 20 XII 1713 r. Ferdynand Antoni ożenił się z Ulryką Eleonorą (ur. 1 I 1690, zm. 12 IX 1754), córką Konrada, hrabiego Reventlow (Reventlau), duńskiego kanclerza oraz członka Tajnej Rady, 160 OLDENBURGOWIE i jego żony Zofii Amalii Haha z Seekamp, starszą siostrą Anny Zofii, potajemniej żony Fryderyka IV (zob. s. 170 w biogr. króla). Dzieci Ferdynanda Antoniego z II małżeństwa {(a) – (f)}: (a) Fryderyka Ludwika (chrzest 20 IX 1714, zm. 15 XII 1715). (b) Fryderyk Ludwik (ur. 15 V 1717, zm. Lubeka 12 VIII 1762). Hrabia Danneskjold-Laurvig oraz pan Varel, Knyphausen i Doorwerth. 26 VIII 1744 r. poślubił Annę Joachimę (ur. 15 V 1717, zm. 15 II 1795), córkę Jana Adolfa von Ahlefeldt i Doroty Krag, i miał z nią zmarłego we wczesnym dzieciństwie syna: Chrystiana Fryderyka (ur. 1745, zm. 1747). (c) Ulryk Ferdynand (ur. 25 II, zm. 10 XII 1720). (d) Chrystian Konrad (ur. 12 V 1723, zm. 10 IV 1783). Hrabia Danneskjold-Laurvig, pan Varel i Knyphausen. 5 IX 1743 r. ożenił się z Dorotą Zofią (ur. 15 X 1713, zm. 9 VII 1766), córką Fryderyka Chrystiana von Holstein oraz Berty Scheel z Schack. Ich dziećmi byli : Anna Zofia (ur. 1745, zm. 1787, zamężna), Fryderyka Ludwika (ur. 1748, zm. 1758), Ferdynand Antoni (ur. 1750, zm. 1753) oraz Juliana Zofia (ur. 1757, zm. 1790, zamężna), na których wygasła po mieczu linia hrabiów Danneskjold-Laurvig, potomków z trzeciego małżeństwa Ulryka Fryderyka Gyldenløve. (e) Anna Zofia (ur. 21 I 1725, zm. 2 VII 1725). (f) Antonina Augusta (ur. 12 VII 1727, zm. 27 I 1728). (ix) Małgorzata |Chrystiana Augusta| Urodziła się 18 VII 1694 r., a 2 II 1711 r. została żoną dwukrotnego wdowca, dużo starszego od niej Jerzego II |Karola Ludwika|, hrabiego Leiningen-Westerburg na Neuleiningen (ur. 2 III 1666, zm. 4 X 1726), syna Jerzego Wilhelma, hrabiego Leiningen-Westerburg na Schaumburgu, i Zofii Elżbiety, córki Szymona VII Pobożnego, hrabiego (Herr und Graf) Lippe na Detmold. W małżeństwie z Małgorzatą miał on następujące potomstwo: 1 Zofia Elżbieta, zakonnica w Moguncji (ur. 1712, zm. 1765). 2 Amalia Magdalena (ur. 1713, zm. 1800) ; w 1744 r. poślubiła Wincentego, hrabiego Lerche (zm. 1757). 3 Fryderyka |Georga Małgorzata Ulryka| (ur. 1714, zm. 1797). 4 Karol Fryderyk Ferdynand (ur. i zm. 1715). 5 |Jerzy| Karol I |August Ludwik|, hrabia Leiningen-Westerburg na Neuleiningen (ur. 1717, zm. 1787) ; w 1741 r. poślubił on Joannę Elżbietę Amalię (ur. 1720, zm. 1780), córkę Wilhelma Maurycego II, hrabiego Isenburg-Büdingen na Philippseich, z którą miał potomstwo. 161 KRÓLEWSKIE RODY DANII 6 Jerzy Ernest Ludwik (ur. 1718, zm. 1765) ; w 1738 r. ożenił się z Marią Ludwiką (ur. 1710, zm. 1773), córką Franciszka Józefa, hrabiego Wiser, i miał z nią potomstwo. 7 Ferdynand Poleksjusz Henryk (ur. 1720, zm. 1789). 8 Anna Augusta |Zofia Katarzyna Ludwika| (ur. 1722, zm. 1764) ; w 1764 r. poślubiła Konrada von Holstein zu Wischhof (zm. 1803). 9 Jerzy Fryderyk (ur. i zm. 1724). Małgorzata hrabina Leiningen-Westerburg-Neuleiningen zmarła 8 VII 1761 r. (x) Zofia Jadwiga Urodziła się i zmarła w 1696 r. FRYDERYK III Zmarł 9 II 1670 r. na zamku w Kopenhadze i został pochowany w kaplicy Chrystiana IV w katedrze w Roskilde. Tron odziedziczył jego najstarszy syn Chrystian. CHRYSTIAN V O J C I E C : Fryderyk III (zob. s. 153). M A T K A : Zofia Amalia brunszwicka (zob. s. 153 w biogr. Fryderyka III). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 154 w biogr. Fryderyka III. CHRYSTIAN V Urodził się 15 IV 1646 r. na zamku we Flensburgu (duń. Flensborg, Szlezwik). 6 VIII 1655 r. w Kopenhadze został ogłoszony następcą tronu Danii (ponownie we wrześniu tego roku w Odense i w Viborgu), zaś 21 VII 1656 r. w Chrystianii (dawne Oslo) proklamowano go następcą tronu Norwegii. Po śmierci ojca 9 II 1670 r. został królem Danii i Norwegii, księciem Szlezwiku-Holsztynu (części tego księstwa należącej do Danii) oraz hrabią Oldenburga i Delmenhorst. Koronacja (namaszczenie) Chrystiana odbyła się 7 VI 1671 r. w ka- 162 OLDENBURGOWIE plicy zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia), a dokonał go biskup zelandzki Jan (Hans) Wandal. Żoną Chrystiana V została 25 VI 1667 r. w zamku Nykøbing (wyspa Falster): Szarlotta Amalia Była ona córką Wilhelma VI, landgrafa heskiego na Kassel, i jego żony Jadwigi Zofii, córki Jerzego Wilhelma, elektora brandenburskiego i księcia pruskiego. Urodziła się 27 IV 1650 r. na zamku w Kassel (Hesja). Nigdy nie została koronowana na królową-małżonkę. Zmarła 27 III 1714 r. w zamku Charlottenborg w Kopenhadze i spoczęła w wysokim chórze (Højkoret) katedry w Roskilde. Potomstwo {1–8}: 1 F RYDERYK IV (zob. s. 168). 2 Chrystian Wilhelm Urodził się 21 XI 1672 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie zmarł 15 I 1673 r. Został pochowany w katedrze w Roskilde. 3 Chrystian Urodził się 26 III 1675 r. na zamku w Kopenhadze, a zmarł podczas podróży do Włoch 27 VI 1695 r. w Ulm (Wirtembergia). Zwłoki księcia sprowadzono do Danii i złożono w katedrze w Roskilde. Bezżenny i bezpotomny. 4 Zofia Jadwiga Urodziła się 28 VIII 1677 r. na zamku w Kopenhadze, a zmarła niezamężnie 13 III 1735 r. w zamku Charlottenborg w Kopenhadze i spoczęła w katedrze w Roskilde. 5 Chrystiana Szarlotta Urodziła się 18 I 1679 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie również umarła licząc dziesięć lat 14 VIII 1689 r. Została pochowana w katedrze w Roskilde. 6 Karol Urodził się 26 X 1680 r. na zamku w Kopenhadze. W 1701 r. został wybrany koadiutorem w Lubece, a w 1705 r. objął urząd biskupa. Zmarł bezżennie 8 VII 1729 r. w rezydencji Vemmetofte (wyspa Zelandia) i został pochowany w katedrze w Roskilde. 7 Martwa córka (syn?) Urodzona(y) (17 VII) 1682 r. w zamku kopenhaskim. 8 Wilhelm Urodził się 21 II 1687 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie także zmarł 23 XI 1705 r. bezżennie i bezpotomnie. Spoczął w katedrze w Roskilde. 163 KRÓLEWSKIE RODY DANII Chrystian V pozostawił również następujące potomstwo naturalne {1–6}: z Zofią Amalią Moth, córką Pawła Motha, medyka, i jego żony Idy Burenees, 31 XII 1677 r. podniesioną do godności hrabiny Samsø (ur. Kopenhaga 28 III 1654, zm. tamże 17 I 1719) (dekretem królewskim z 1 I 1679 r. potomkowie otrzymali nazwisko Gyldenløve): 1 Chrystiana Urodziła się 7 VII 1672 r. w Kopenhadze, gdzie 8 XI 1686 r. poślubiła Fryderyka, hrabiego Ahlefeldt na Langeland i Rixingen oraz namiestnika Szlezwiku-Holsztynu i duńskiego generała-majora (ur. Flensburg 21 IV 1662, zm. Regensburg 10 VI 1708), syna Fryderyka, hrabiego Ahlefeldt na Langeland i Rixingen, kanclerza Danii i namiestnika Szlezwiku-Holsztynu, oraz jego pierwszej żony Małgorzaty Doroty, córki Chrystiana, hrabiego Rantzau. Chrystiana zmarła 12 IX 1689 r. na zamku w Gråsten (Jutlandia) i została pochowana w kościele Panny Marii (obecna katedra) w Kopenhadze. 2 Chrystian Urodził się 28 II 1674 r. w Kopenhadze. Z nadania ojca hrabia Samsø, pan na Assenfeldt i Gisselfeld oraz baron Lindholm i Høgholm. Od młodości służył w duńsko-norweskiej armii, w 1696 r. uzyskał stopień generała piechoty i kawalerii norweskiej, a rok później awansował do rangi feldmarszałka-lejtnanta. Podczas wojny o sukcesję hiszpańską, w latach 1701–02 dowodził duńskim korpusem pomocniczym, wchodzącym w skład wojsk cesarskich. Zasiadał także w królewskiej Tajnej Radzie. Zmarł na ospę 16 VII 1703 r. w Odense (wyspa Fionia) i został pochowany w kościele Panny Marii (obecnie katedra) w Kopenhadze. Jego pierwszą żoną została 27 XI 1696 r. w Kopenhadze : Szarlotta Amalia Jej ojcem był Ulryk Fryderyk Gyldenløve, hrabia Laurvig, naturalny syn Fryderyka III (zob. s. 160 w jego biogr.). Nosiła tytuł hrabiny Danneskjold-Laurvig. Urodzona 15 XI 1682 r., zmarła 7 XII 1699 r. i spoczęła w kościele Panny Marii (obecnej katedrze) w Kopenhadze. Potomstwo (hrabiowie Danneskjold-Samsø) {(i) – (ii)}: (i) Chrystiana Szarlotta Urodziła się 7 VII 1698 r. w Kopenhadze, a zmarła 5 X 1699 r. (ii) Fryderyka Ludwika Urodziła się 2 X 1699 r. w Akershus, a 21 VII 1720 r. w Kalundborgu (Zelandia) poślubiła Chrystiana Augusta, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Augustenburgu od 1731 r., generała armii duńskiej (ur. Augustenburg 4 VIII 1696, zm. tamże 20 I 1754), syna Fryderyka Wilhelma, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu- 164 OLDENBURGOWIE Augustenburgu (niem. Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg) z bocznej linii Oldenburgów, wywodzącej się od księcia Ernesta Günthera (zob. s. 127 w biogr. Chrystiana III), i jego żony Zofii Amalii, córki Fryderyka, hrabiego Ahlefeldt na Langeland i Rixingen, kanclerza Danii i namiestnika Szlezwiku-Holsztynu. Ich dziećmi byli : 1 Fryderyk Chrystian I, książę holsztyński na SonderburguAugustenburgu (ur. 1721, zm. 1794); w 1762 r. poślubił swoją kuzynkę z lini holsztyńskiej na Sonderburgu-Plön, Szarlottę |Amelię Wilhelminę| (ur. 1744, zm. 1770), córkę księcia Fryderyka Karola, i miał z nią potomstwo. 2 Emil August (ur. 1722, zm. 1786). 3 Chrystian Ulryk (ur. i zm. 1723). 4 Zofia Szarlotta (ur. 1725, zm. 1752). 5 Chrystiana Ulryka (ur. 1727, zm. 1794). 6 Zofia Magdalena (ur. 1731, zm. 1799). 7 Martwe dziecko (1732). 8 Szarlotta Amalia (ur. 1736, zm. 1815). 9 Martwe dziecko, bliźniak Szarlotty Amalii. Fryderyka Ludwika zmarła 2 XII 1744 r. na zamku w Sonderburgu (Szlezwik). Drugą żoną Chrystiana Gyldenløve, naturalnego syna Chrystiana III, została 25 V 1701 r. w Kopenhadze : Dorota (Dorte) Była ona córką pułkownika Mogensa Nielsena Kraga i Helwigi von der Kuhla, wdową po baronie Jensie Juel, duńskim generale-admirale. Urodziła się 26 lub 27 IX 1675 r. Po śmierci Chrystiana Gyldenløve wyszła za mąż po raz trzeci za Jana (Hansa) Adolfa von Ahlefeldt. Zmarła 10 X 1754 r. w klasztorze w Gisselfeld (wyspa Zelandia). Potomstwo (hrabiowie Danneskjold-Samsø) {(i) – (ii)}: (i) Chrystian Urodził się 1 VIII 1702 r. w Weronie (Włochy). Hrabia DanneskjoldSamsø, baron Lindholm i Høgholm. Pełnił urząd królewskiego szambelana, był także oficerem duńskiej armii. Zmarł na ospę 17 II 1728 r. w Kopenhadze ; jego ciało spłonęło w oczekiwaniu na pochówek podczas wielkiego pożaru miasta w październiku tegoż roku. Pierwszą żoną Chrystiana została poślubiona 24 IV 1721 r. w Kopenhadze Konradyna Krystyna (ur. Kopenhaga 3 III 1699, gdzie zm. w połogu 23 VI 1723), córka Mikołaja (Nielsa), hrabiego Friis z Friisenborga, i jego żony Chrystiany Zofii Reventlow (Revenltau), a 4 X 1724 r. w Kopenhadze ożenił się z Krystyną Katarzyną (ur. 165 KRÓLEWSKIE RODY DANII Kopenhaga 1709, zm. tamże 1 II 1795), córką Fryderyka Chrystiana von Holstein i jego żony Berty Scheel z Schack. Synowie Chrystiana z I małżeństwa {(a) – (c)}: (a) Fryderyk Chrystian (ur. Frissenborg 5 VI 1722, zm. Kopenhaga 26 III 1778). Hrabia Danneskjold-Samsø i pan na Gisselfeld, szambelan królewski oraz podpułkownik armii duńskiej. 29 VII 1749 r. w Skovsbo poślubił Nicolinę (ur. Skovsbo 6 I 1721, zm. Kopenhaga 7 II 1771), córkę Chrystiana Rosenkrantza z Farskov, członka duńskiej Tajnej Rady i prefekta Nyborga, oraz jego żony Fryderyki Ludwiki Krag ; byli bezdzietni. Drugą żoną Fryderyka Chrystiana została 7 II 1773 r. w Szlezwiku siostrzenica Nicoliny Zofia Fryderyka Ludwika (ur. Rendsburg 31 III 1747, zm. Gisselfeld 29 V 1814), córka Chrystiana Adama von Kleist, prefekta w Bredstedt, oraz Zofii, córki Chrystiana Rosenkrantza z Farskov ; od ich jedynego syna Chrystiana Konrada Zofusa (ur. 1774, zm. 1823), wywodzą się żyjący do dziś hrabiowie Danneskjold-Samsø. (b) Chrystian Mikołaj (ur. Kopenhaga 16 VI 1723, zm. tamże 10 VI 1724). Bliźniak Ulryka Adolfa. (c) Ulryk Adolf (ur. Kopenhaga 16 VI 1723, zm. Gisselfeld 3 VI 1751). Hrabia Danneskjold-Samsø, królewski szambelan oraz admirał floty duńskiej. 19 VII 1743 r. w Sollerodgard pojął za żonę swoją stryjeczną siostrę Zofię Dorotę (ur. Assendrup 13 V 1726, zm. Kopenhaga 16 IV 1766), córkę Fryderyka, hrabiego DanneskjoldSamsø (zob. s. 167) ; ich dziećmi byli : bezimienna córka (ur. i zm. 1746), Fryderyk Ludwik (ur. 1748, zm. młodo) oraz Dorota |Zofia Chrystiana Konradyna| (ur. 1749, zm. 1758). Córki Chrystiana z II małżeństwa {(a) – (c)}: (a) Konradyna Chrystiana (ur. Assendrup 19 XII 1725, zm. Kopenhaga 7 I 1786). Dnia 17 VI 1755 r. w Kopenhadze poślubiła Chrystiana Gustawa, hrabiego Wedell na Wedellsborgu (ur. Söndergaarde 22 VII 1701, zm. Wedellsborg 29 I 1759), syna Hannibala, hrabiego Wedell na Wedellsborgu, oraz jego żony Anny Katarzyny Banner z Rugaard (z nią potomstwo) ; rodzona siostra Chrystiana Gustawa, Dorota, była od 1724 r. małżonką stryja Konradyny Chrystiany, hrabiego Fryderyka Danneskjold-Samsø (zob. s. 167). (b) Zofia Dorota (ur. Kopenhaga 10 II 1727, zm. Lystrup 31 III 1798). Opatka klasztoru w Gisselfeld (wyspa Zelandia). (c) Chrystiana (ur. 11 V 1728, zm. Rosendal 14 I 1814). Przeorysza w Gisselfeld (wyspa Zelandia). 166 OLDENBURGOWIE (ii) Fryderyk Urodził się 1 XI 1703 r. w Assendrup. Hrabia Danneskjold-Samsø. Po bezpotomnej śmierci stryja Ulryka Chrystiana został baronem Marselisborgu. W 1735 r. z nominacji Chrystiana VI objął urząd ministra marynarki wojennej. W 1738 r. został członkiem królewskiej Tajnej Rady, a w 1743 r. otrzymał stopień admirała-lejtnanta armii duńskiej. Po śmierci Chrystiana VI w 1746 r. utracił tekę ministra marynarki oraz fotel w Tajnej Radzie. W 1760 r. Fryderyk V powołał go na stanowisko kanclerza królewskiej Akademii w Sorø oraz prefekta Sorø i Ringsted ; urzędy te piastował do 1764 r., a w 1766 r. zasiadł ponownie w królewskiej Tajnej Radzie, a ponadto otrzymał urząd sekretarza marynarki wojennej. Ze sprawowanych urzędów zrezygnował w 1767 r., zmarł 18 VII 1770 r. na zamku Marselisborg w Århus (Jutlandia). Żoną Fryderyka została 31 VII 1724 r. w rezydencji Wedellsborg (wyspa Fionia) Dorota (ur. 1706, zm. Sorø 20 I 1763), córka Hannibala, hrabiego Wedell na Wedellsborgu, i jego żony Anny Katarzyny Banner z Rugaard. Ich dzieci {(a) – (h)}: (a) Chrystian Ulryk (ur. Helsingør 27 V 1725, zm. 1726). (b) Zofia Dorota. Poślubiła bliskiego kuzyna, hrabiego Ulryka Adolfa Danneskjold-Samsø (szczegóły zob. s. 166). (c) Chrystiana Ulryka (ur. 3 II 1727, zm. Engelsholm 4 V 1729). (d) Fryderyka Hannibaldyna (ur. Engelsholm 1728, gdzie zm. 1729). (e) Fryderyk Chrystian (ur. 1729, zm. Dieburg 7 V 1758). (f) Chrystiana Magdalena (ur. 1736, zm. Kopenhaga 12 V 1744). (g) Fryderyka Ludwika Szarlotta (ur. Kopenhaga 3 II 1737, gdzie zm. 13 VII 1821). Przeorysza w klasztorze w Gisselfeld na wyspie Zelandii. (h) Ulryk (ur. 1741, zm. 1742). 3 Zofia Chrystiana Urodziła się w 1675 r. w Kopenhadze. Zaręczona z Chrystianem Detlevem, hrabią Rantzau, zmarła przed zaślubinami 18 VIII 1684 r. i spoczęła w kościele Panny Marii (obecna katedra) w Kopenhadze. 4 Anna Chrystiana Urodziła się w 1676 r. w Kopenhadze. Została narzeczoną Chrystiana Detleva (zm. 1738), syna Konrada, hrabiego Reventlow (Reventlau), kanclerza Danii, zmarła jednak przed zawarciem małżeństwa 11 VIII 1689 r. i została pochowana w kościele Panny Marii w Kopenhadze. 5 Ulryk Chrystian Urodził się 24 VI 1678 r. w Kopenhadze. W 1698 r. uzyskał od ojca tytuł hrabiego Samsø oraz barona Mareslisborga, był także członkiem 167 KRÓLEWSKIE RODY DANII królewskiej Tajnej Rady. Oficer duńskiej marynarki wojennej, od 1696 r. w stopniu admirała, w 1701 r. otrzymał od Fryderyka IV rangę admirała-lejtnanta oraz naczelne dowództwo królewskiej floty. Zginął podczas oblężenia Kopenhagi przez flotę szwedzką 8 XII 1719 r. i został pochowany w kaplicy swojej rezydencji w Samsø. Żoną Ulryka Chrystiana Gyldenløve została poślubiona 24 X 1708 r. w Kopenhadze : Szarlotta Amalia Była ona córką Ottona Krabbe, członka królewskiej Tajnej Rady, i jego żony Brygidy Skeel. Urodziła się 30 XI 1689 r. w Kopenhadze. Małżeństwo okazało się krótkotrwałe, gdyż hrabina zmarła niecały rok po ślubie 25 VIII 1709 r. w Kopenhadze. Spoczęła w katedrze w Roskilde. 6 Córka (imię nieznane) Urodziła się w 1682 r., a zmarła 8 VII 1684 r. CHRYSTIAN V Został poważnie ranny w październiku 1698 r. podczas polowania w lasach Jægersdorf pod Kopenhagą i zmarł nie odzyskawszy zdrowia 25 VIII 1699 r. na zamku kopenhaskim. Jego ciało złożono w wysokim chórze (Højkoret) katedry w Roskilde. Tron odziedziczył jego najstarszy syn Fryderyk. FRYDERYK IV O J C I E C : Chrystian V (zob. s. 162). M A T K A : Szarlotta Amalia heska (zob. s. 163 w biogr. Chrystiana V). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 163 w biogr. Chrystiana V. FRYDERYK IV Urodził się 11 X 1671 r. na zamku w Kopenhadze. Po śmierci ojca 25 VIII 1699 r. został królem Danii i Norwegii, księciem SzlezwikuHolsztynu (części królewskiej) oraz hrabią Oldenburga-Delmenhorst, a 15 IV 1700 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød 168 OLDENBURGOWIE (wyspa Zelandia) został koronowany (namaszczony) przez biskupa Zelandii Henryka Bornemanna. Jego pierwszą żoną została 5 XII 1695 r. na zamku w Kopenhadze: Ludwika Była córką Gustawa Adolfa, księcia meklemburskiego na Güstrowie, i jego żony Magdaleny Sybilli, córki Fryderyka III, księcia holsztyńskiego na Gottorp z bocznej linii Oldenburgów (zob. s. 119 w biogr. króla Fryderyka I). Urodziła się 28 VIII 1667 r. na zamku w Güstrowie (Meklemburgia). 15 IV 1700 r. w kaplicy zamkowej w Frederiksborgu została namaszczona wspólnie z małżonkiem przez biskupa Henryka Bornemanna. Zmarła 15 III 1721 r. na zamku w Kopenhadze i została pochowana w wysokim chórze (Højkoret) w katedrze w Roskilde. Potomstwo {1–5}: 1 Chrystian Na świat przyszedł 28 VI 1697 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie zmarł 1 X 1698 r. Spoczął w katedrze w Roskilde. 2 C HRYSTIAN VI (zob. s. 171). 3 Fryderyk Karol Urodził się 23 X 1700 r. na zamku w Kopenhadze i zmarł tamże 7 I 1702 r. Został pochowany w katedrze w Roskilde. 4 Jerzy Urodził się 6 I 1703 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie zmarł 12 III 1704 r. Spoczął w Roskilde. 5 Szarlotta Amalia Urodziła się 6 X 1706 r. na zamku w Kopenhadze, a zmarła niezamężnie 28 X 1782 r. w Kopenhadze i została pochowana w nekropolii królewskiej w katedrze w Roskilde. Drugą żoną Fryderyka IV została poślubiona potajemnie w drugiej połowie 1703 r. (związek bigamiczny, morganatyczny): Elżbieta Helena Była ona córką Adama Ottona von Vieregg (Viereck) z Weitendorff i Wartmannshagen, pruskiego ambasadora przy dworze duńskim, oraz jego żony Anny Heleny von Wulffersdorf. Urodziła się 4 V 1679 r. i była z początku damą dworu księżniczki Zofii Jadwigi (zob. s. 163 w biogr. Chrystiana V). 6 IX 1703 r. otrzymała od Fryderyka IV tytuł hrabiowski oraz włości Antvorskov na Zelandii. Zmarła w połogu 27 VI 1704 r. w Kopenhadze i została pochowana w kościele Zbawiciela w Christianshavn pod Kopenhagą (obecnie dzielnica miasta). 169 KRÓLEWSKIE RODY DANII Syn: 1 Fryderyk Gyldenløve Nosił tradycyjne nazwisko duńskich bastardów królewskich. Urodził się 18 VI 1704 r. w Kopenhadze, gdzie zmarł już 9 III 1705 r. Został pochowany u boku matki w kościele Zbawiciela w Christianshavn. Trzecią żoną Fryderyka IV została poślubiona potajemnie 26 VI 1712 r. w zamku Skanderborg koło Århus (Jutlandia) (związek bigamiczny, morganatyczny) i oficjalnie 4 IV 1721 r. na zamku w Kopenhadze : Anna Zofia Była ona córką Konrada, hrabiego Reventlow (Reventlau), kanclerza Danii oraz członka Tajnej Rady, i jego żony Zofii Amalii Haha z Seekamp. Urodziła się 16 IV 1693 r. w zamku Clausholm koło Randers (Jutlandia). 26 VI 1712 r. została uprowadzona przez króla do zamku Skanderborg, gdzie zawarła z nim potajemny ślub i otrzymała tytuł księżnej Szlezwiku. 30 V 1721 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia) została proklamowana królową-małżonką, po czym koronowana w kaplicy zamkowej. Zmarła 7 I 1743 r. w zamku Clausholm i spoczęła w katedrze w Roskilde. Potomstwo {1–3}: 1 Chrystiana Amalia Urodziła się 23 X 1723 r. na zamku w Kopenhadze, a zmarła 7 I 1724 r. i została pochowana w katedrze w Roskilde. 2 Fryderyk Chrystian Urodził się 1 VI 1726 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia), gdzie zmarł 15 V 1727 r. Został pochowany w katedrze w Roskilde. 3 Karol Urodził się 16 II 1728 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie także zmarł 8 VII 1729 r. Został pochowany w Roskilde. U W A G A : Fryderyk IV oraz Anna Zofia Reventlow mieli ponadto dwie córki, narodzone przed oficjalnym ślubem rodziców i noszące nazwisko matki : Fryderyka Zofia oraz Fryderyka Konradyna (obie zmarłe przed 1723) oraz martwe dziecko nieznanej płci. Fryderyk IV pozostawił także naturalną córkę : z Szarlottą Heleną Schindel, córką oficera armii duńskiej, metresą królewską w latach 1709–11, w 1710 r. podniesioną przez Fryderyka do rangi hrabiny, właścicielką dóbr Næsbyholm i Bavelse na Zelandii (ur. ok. 1693, zm. Flensburg 6 IV 1752): 1 Córka (imię nieznane) (ur. 1710, zm. 1711). 170 OLDENBURGOWIE FRYDERYK IV Zmarł nocą z 11 na 12 X 1730 r. na zamku w Odense (wyspa Fionia) i został pochowany u boku pierwszej żony w wysokim chórze (Højkoret) katedry w Roskilde. Na tron duński wstąpił jego jedyny żyjący syn Chrystian. CHRYSTIAN VI O J C I E C : Fryderyk IV (zob. s. 168). M A T K A : Ludwika meklemburska (zob. s. 169 w biogr. Fryderyka IV). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 169 w biogr. Fryderyka IV. CHRYSTIAN VI Urodził się 30 XI 1699 r. na zamku w Kopenhadze. Po śmierci ojca 12 X 1730 r. odziedziczył trony Danii i Norwegii, księstwo Szlezwiku-Holsztynu (część królewską) oraz hrabstwo Oldenburga-Delmenhorst i 6 VI 1731 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød został ukoronowany (namaszczony) przez biskupa Zelandii Christena Worma. Żoną Chrystiana VI została 7 VIII 1721 r. w kościele w Pretzsch (Saksonia): Zofia Magdalena Była ona córką Chrystiana Henryka, margrabiego brandenburskiego z Bayreuth, potomka bocznej linii Hohenzollernów, oraz jego żony Zofii Chrystiany, córki Albrechta Fryderyka, hrabiego Wolfstein. Urodziła się 28 XI 1700 r. na zamku w Schönberg (Saksonia), a 6 VI 1731 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia) została namaszczona wraz z mężem. Zmarła 27 V 1770 r. na zamku Christiansborg w Kopenhadze i spoczęła u boku Chrystiana VI w katedrze w Roskilde. Potomstwo {1–3}: 1 F RYDERYK V (zob. s. 173). 171 KRÓLEWSKIE RODY DANII 2 Ludwika Urodziła się 19 VI (wedle innych źródeł w grudniu) 1724 r. na zamku w Kopenhadze, gdzie zmarła 20 XII tego roku. Została pochowana w katedrze w Roskilde. 3 Ludwika Urodziła się 19 X 1726 r. na zamku w Kopenhadze, a 1 X 1749 r. w zamku Hirscholm w Hørsholm nieopodal Kopenhagi wyszła za mąż za Ernesta Fryderyka III |Karola|, księcia saskiego na Hildburghausen od 1745 r. (ur. Królewiec 10 VI 1727, zm. Seidingstadt 23 IX 1780), syna księcia Ernesta Fryderyka II, potomka ernestyńskiej linii dynastii Wettynów, i jego żony Karoliny Amalii, córki Filipa Karola, hrabiego Erbach na Fürstenau. Mieli jedyną córkę : 1 |Fryderyka| Zofia |Juliana Karolina| (ur. 1755, zm. 1756). Ludwika zmarła 18 VIII 1756 r. na zamku w Hildburghausen pod Koburgiem i została pochowana na cmentarzu przyzamkowym (Parkfriedhof). Po jej śmierci Ernest Fryderyk III żenił się jeszcze dwukrotnie : w r. 1757 r. pojął za żonę Chrystianę, margrabiankę brandenburską (zm. w połogu 1757), a już w roku następnym poślubił Ernestynę Augustę Zofię, księżniczkę saską z Weimaru-Eisenach (zm. 1786), i miał z nią troje dzieci. CHRYSTIAN VI Zmarł 6 VIII 1746 r. w zamku Hirscholm w Hørsholm pod Kopenhagą i został pochowany w kaplicy nazwanej później imieniem Fryderyka V w obrębie katedry w Roskilde. Jego sukcesorem został jedyny syn Fryderyk. 172 OLDENBURGOWIE FRYDERYK V O J C I E C : Chrystian VI (zob. s. 171). M A T K A : Zofia Magdalena brandenburska (zob. s. 171 w biogr. Chrystiana VI). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 172 w biogr. Chrystiana VI. FRYDERYK V Urodził się 31 III 1723 r. na zamku w Kopenhadze i po śmierci ojca 6 VIII 1746 r. został królem Danii i Norwegii, księciem Szlezwiku-Holsztynu (części królewskiej) oraz hrabią Oldenburga-Delmenhorst. Koronacja (namaszczenie) Fryderyka V miała miejsce 4 IX 1747 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia), a dokonał jej biskup zelandzki Piotr (Peder) Hersleb. Jego pierwszą żoną została zaślubiona per procura 27 lub 30 X 1743 r. w Hanowerze i osobiście 11 XII tego roku w kościele zamkowym w Christiansborgu w Kopenhadze (według innych opracowań w Altonie pod Hamburgiem): Ludwika Była ona córką Jerzego II |Augusta|, króla Wielkiej Brytanii i Irlandii, potomka dynastii hanowerskiej – bocznej linii niemieckiej dynastii Welfów, i jego żony |Wilhelminy Szarlotty| Karoliny, córki Jana Fryderyka, margrabiego brandenburskiego na Ansbach z bocznej linii Hohenzollernów. Urodziła się 7 XII 1724 r. w rezydencji Leicester House w Londynie, a 4 IX 1747 r. w kaplicy zamkowej w Frederiksborgu została przez biskupa Piotra Hersleba namaszczona na królową-małżonkę Danii i Norwegii. Zmarła w połogu 8 lub 19 XII 1751 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i została pochowana w kaplicy nazwanej później imieniem króla Fryderyka V w katedrze w Roskilde. Potomstwo {1–6}: 1 Chrystian Urodził się 7 VII 1745 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, a zmarł 3 VI 1747 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia) i został pochowany w katedrze w Roskilde. 173 KRÓLEWSKIE RODY DANII 2 Zofia Magdalena Urodziła się 3 VII 1746 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze. 1 X 1766 r. tamże miał miejsce jej ślub per procura, a 4 XI tego roku w Sztokholmie – ślub osobisty z Gustawem, następcą tronu Szwecji, od 1771 r. królem pod imieniem Gustawa III (ur. Sztokholm 13 [24] I 1746, zamordowany tamże 29 III 1792), synem Adolfa Fryderyka, króla Szwecji z dynastii Holstein-Gottorp – bocznej linii Oldenburgów, wywodzącej się od księcia holsztyńsko-gottorpskiego Fryderyka III (zob. s. 119 w biogr. Fryderyka I), i jego żony Ludwiki Ulryki, córki Fryderyka Wilhelma I, króla Prus. Mieli razem następujące potomstwo: 1 Gustaw IV Adolf, król Szwecji (ur. 1778, zm. 1837); w 1797 r. poślubił Fryderykę Zofię Wilhelminę (ur. 1781, zm. 1826), córkę Karola Ludwika, księcia-następcy Badenii, z którą miał potomstwo; małżeństwo to zakończył w 1812 r. rozwód. 2 Karol Gustaw (ur. 1782, zm. 1783). Po wstąpieniu męża na tron Zofia Magdalena została wspólnie z nim ukoronowana 29 V 1772 r. w kościele św. Mikołaja, tzw. Wielkim Kościele (Storkyrkan) w Sztokholmie. Zmarła 21 VIII 1813 r. w zamku Ulriksdal w Sztokholmie i spoczęła w sztokholmskim Riddarholmskyrkan. 3 Wilhelmina Karolina Urodziła się 10 VII 1747 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, gdzie 1 IX 1764 r. poślubiła swego brata ciotecznego Wilhelma IX, landgrafa heskiego na Kassel od 1785 r., elektora Hesji (pod imieniem Wilhelma I) od 1803 r. (ur. Kassel 3 VI 1743, zm. tamże 27 II 1821), syna Fryderyka II, landgrafa heskiego na Kassel, i jego pierwszej żony Marii, córki Jerzego II [Augusta], króla Wielkiej Brytanii i Irlandii (rodzonej siostry matki Wilhelminy Karoliny). Ich dziećmi byli : 1 |Maria| Fryderyka (ur. 1768, zm. 1839); w 1794 r. wyszła za mąż za Aleksego |Fryderyka Chrystiana|, księcia Anhaltu na Bernburgu (ur. 1767, zm. 1834), i miała z nim potomstwo ; rozwiedli się w 1817 r. 2 Karolina |Amalia| (ur. 1771, zm. 1848); w 1802 r. poślubiła |Emila Leopolda| Augusta, księcia saskiego na Gotha (ur. 1772, zm. 1822), i miała z nim potomstwo. 3 Fryderyk (ur. 1772, zm. 1784). 4 Wilhelm II, elektor Hesji (ur. 1777, zm. 1847); w 1797 r. ożenił się z Augustą |Krystyną Fryderyką| (ur. 1780, zm. 1841), 174 OLDENBURGOWIE córką Fryderyka Wilhelma II, króla Prus, i miał z nią potomstwo. Po jej śmierci zawarł w 1841 r. morganatyczny związek małżeński ze swoją metresą Emilią (ur. 1791, zm. 1843), córką złotnika Jana Chrystiana Ortlöppa, w 1821 r. kreowaną hrabiną Reichenbach-Lessonitz, z którą miał liczne dzieci. Trzecią jego małżonką, także morganatyczną, została w 1843 r. Karolina (ur. 1820, zm. 1877), córka Ludwika Hermana, barona Berlepsch, w 1846 r. kreowana hrabiną Bergen. Wilhelmina Karolina zmarła 14 I 1820 r. na zamku w Kassel i została pochowana w kościele mariackim w Hanau (Hesja). 4 C HRYSTIAN VII (zob. s. 179). 5 Ludwika Urodziła się 30 I 1750 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, gdzie 30 VIII 1766 r. poślubiła Karola, tytularnego landgrafa heskiego na Kassel od 1805 r., duńskiego generała-feldmarszałka oraz namiestnika Szlezwiku-Holsztynu (ur. Kassel 19 XII 1744, zm. zamek Luisenlund, Güby 17 VIII 1836), brata męża jej starszej siostry Wilhelminy Karoliny (zob. s. 174). Ich dzieci to: 1 Maria |Zofia Fryderyka|, żona Fryderyka VI (szczegóły zob. s. 182 w jego biogr.). 2 Wilhelm (ur. 1769, zm. 1772). 3 Fryderyk, landgraf heski na Kassel (ur. 1771, zm. 1845); w r. 1813 zawarł morganatyczny związek małżeński z Klarą von Brockdorff (ur. 1778, zm. 1836). Pozostawił naturalnego syna. 4 Juliana |Ludwika Amalia|, przeorysza w Izethoe (ur. 1773, zm. 1860). 5 Chrystian (ur. 1776, zm. 1814). 6 Ludwika |Karolina|, żona Wilhelma, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Glücksburgu, matka CHRYSTIANA IX (szczegóły zob. s. 191 w jego biogr.). Ludwika zmarła 12 I 1831 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku i została pochowana w szlezwickiej katedrze św. Piotra. 6 Martwe dziecko Urodziło się w grudniu 1751 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i zostało pochowane w katedrze w Roskilde. Drugą żoną Fryderyka V została 8 VII 1752 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia): Juliana Maria Była ona córką Ferdynanda Albrechta, księcia brunszwickiego na Wolfenbüttel z dynastii Welfów, i jego żony Antoniny Amalii, córki 175 KRÓLEWSKIE RODY DANII Ludwika Rudolfa, księcia brunszwickiego na Blankenburgu. Urodziła się 4 IX 1729 r. na zamku w Wolfenbüttel (Brunszwik). Jej koronacja na królową-małżonkę miała miejsce w dniu ślubu z Fryderykiem V, tradycyjnie w kaplicy zamkowej w Frederiksborgu. W latach 1772–84 sprawowała w imieniu syna, regenta, faktyczne rządy w kraju w zastępstwie chorego umysłowo pasierba, Chrystiana VII, został odsunięta od rządów przez kronprinsa Fryderyka (VI). Zmarła 10 X 1796 r. w zamku Fredensborg (wyspa Zelandia) i została pochowana u boku męża w kaplicy jego imienia w obrębie katedry w Roskilde. Syn: 1 Fryderyk Urodził się 11 X 1753 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze. W 1756 r. został wybrany koadiutorem biskupa Lubeki, księcia oldenburskiego Fryderyka Augusta, jednak urzędu biskupa nigdy nie objął. Od śmierci ojca (14 I 1766) był następcą tronu (kronprins) Danii i Norwegii, a od narodzin bratanka, przyszłego Fryderyka VI (28 I 1768), nosił tytuł księcia-dziedzica (arveprins). W 1772 r. został desygnowany regentem Chrystiana VII, lecz faktyczna władza spoczęła w rękach królowej-wdowy Juliany Marii. Wskutek przewrotu pałacowego w 1784 r. rządy w kraju przejął następca tronu Fryderyk (VI) i Juliana Maria wraz z synem zostali odsunięci od władzy. Książę Fryderyk zmarł 7 XII 1805 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i został pochowany w katedrze w Roskilde. Jego żoną została 21 X 1774 r. na zamku w Kopenhadze : Zofia Fryderyka Była córką Ludwika, księcia meklemburskiego z linii na Szwerynie, oraz Szarlotty Zofii, córki Franciszka Jozjasza, księcia saskiego na Koburgu-Saalfeld. Urodziła się 24 VIII 1758 r. na zamku w Szwerynie (Meklemburgia), a zmarła 29 XI 1794 r. w zamku Sorgenfri w Lyngby pod Kopenhagą i została pochowana w katedrze w Roskilde. Potomstwo (dzieci (iv)–(vii), oficjalnie uznane przez księcia-dziedzica, były w istocie owocem związku Zofii Fryderyki i Fryderyka Wilhelma von Blücher (ur. 1760, zm. 1806), szambelana i osobistego adiutanta jej małżonka) {(i) – (vii)}: (i) Bezimienna córka Urodziła się i zmarła 19 IX 1781 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i spoczęła w katedrze w Roskilde. 176 OLDENBURGOWIE (ii) Bezimienna córka Urodziła się 17 II 1783 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i zmarła tego samego dnia. Została pochowana w katedrze w Roskilde. (iii) Juliana Maria Urodziła się 2 V 1784 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, gdzie zmarła 28 X tego roku. Spoczęła w katedrze w Roskilde. (iv) C HRYSTIAN VIII (zob. s. 184). (v) Juliana |Zofia| Urodziła się 18 II 1788 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, a 22 VIII 1812 r. w zamku Amalienborg tamże wyszła za mąż za |Fryderyka| Wilhelma |Karola Ludwika|, księcia heskiego z Philippsthal-Barchfeld, generała-majora armii duńskiej (ur. Barchfeld 10 VIII 1786 zm. zamek Frederiksberg, Kopenhaga 30 XI 1834), syna Adolfa, landgrafa heskiego na Philippsthal-Barchfeld, oraz |Wilhelminy| Ludwiki |Chrystiany|, córki Antoniego Ulryka, księcia saskiego na Meiningen; małżeństwo to pozostało bezdzietne. Juliana zmarła 9 V 1850 r. w Kopenhadze i została pochowana w katedrze w Roskilde. (vi) |Ludwika| Szarlotta Urodziła się 30 X 1789 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, a 10 XI 1810 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze poślubiła Wilhelma X, tytularnego landgrafa heskiego na Kassel-Rumpenheim od 1837 r., duńskiego generała oraz gubernatora Kopenhagi (ur. Biebrich 24 XII 1787, zm. Kopenhaga 5 IX 1867), syna Fryderyka III, tytularnego landgrafa heskiego na Kassel-Rumpenheim, i Karoliny Polikseny, córki Karola Wilhelma, księcia Nassau na Usingen i Saarbrücken. Mieli następujące potomstwo: 1 Karolina |Fryderyka Maria Wilhelmina| (ur. 1811, zm. 1829). 2 Maria |Ludwika Szarlotta| (ur. 1814, zm. 1895); w 1832 r. została żoną Fryderyka |Augusta|, księcia Anhaltu z linii na Dessau (ur. 1799, zm. 1864), i miała z nim potomstwo. 3 Ludwika |Wilhelmina Fryderyka Karolina Augusta Julia|, małżonka Chrystiana IX (szczegóły zob. s. 198 w jego biogr.). 177 KRÓLEWSKIE RODY DANII 4 Fryderyk |Wilhelm Jerzy Adolf|, tytularny landgraf heski (ur. 1820, zm. 1884); jego pierwszą żoną została w 1844 r. Aleksandra Mikołajewna (ur. 1825, zm. 1844), córka Mikołaja I, cesarza Rosji, a po jej rychłej śmierci ożenił się w 1853 r. z |Marią| Anną |Fryderyką| (ur. 1836, zm. 1918), córką Karola, księcia pruskiego, i miał z nią potomstwo. 5 Augusta |Zofia Fryderyka Maria Karolina Julia| (ur. 1823, zm. 1889); w 1854 r. poślubiła Karola Fryderyka, barona Blixen-Fineke (ur. 1822, zm. 1873). 6 Zofia (ur. i zm. 1827). Szarlotta zmarła 28 III 1864 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i została pochowana w nekropolii królewskiej w katedrze w Roskilde. (vii) |Fryderyk| Ferdynand Urodził się 22 XI 1792 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze. Od 1840 r. zasiadał w Radzie Państwa (Riksradzie), a po wstąpieniu na tron swojego bratanka, Fryderyka VII, 20 I 1848 r. przyjął tytuł księcia-dziedzica (arveprins) Danii. Zmarł 29 VI 1863 r. w Kopenhadze i został pochowany w nekropolii królewskiej w katedrze w Roskilde. Żoną Ferdynanda została 1 VIII 1829 r. w zamku Frederiksberg w Kopenhadze : Karolina Była córką króla Fryderyka VI (zob. s. 182 w jego biogr.). Urodziła się 18 X 1793 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, a zmarła 30 III 1881 r. w Kopenhadze i została pochowana u boku męża w katedrze w Roskilde. Małżeństwo to pozostało bezdzietne. Fryderyk V pozostawił następujące potomstwo naturalne {1–5}: z Elzą Hansen (ur. 1720, zm. 1784) (nosiło nazwisko Hansen): 1 Fryderyka Małgorzata Urodziła się w 1747 r., a 27 VI 1763 r. została żoną Fryderyka Wilhelma von Destinon. Zmarła 26 III 1802 r. 2 Fryderyka Katarzyna Urodziła się w 1748 r., a 16 VI 1764 r. wyszła za mąż za Jana Fryderyka von Lützau (zm. 23 III 1789). Zmarła 2 V 1822 r. 3 Anna Maria Urodziła się 20 VII 1749 r. Była dwukrotnie zamężna: 19 IX 1767 r. poślubiła Piotra Fehmanna (zm. 1782), z którym rozwiodła się 3 V 1771 r., zaś 178 OLDENBURGOWIE jej drugim mężem został (data zaślubin nieznana) Piotr van Meulangracht (zm. 1 IX 1812). Zmarła w lutym 1812 r. 4 Zofia Szarlotta Urodziła się 18 VI 1750 r., a 7 VIII 1767 r. wyszła za Henryka Aleksego d’Origny (zm. 4 VII 1794). Zmarła 24 XII 1779 r. 5 Ulryk Fryderyk Urodził się we wrześniu 1751 r., a zmarł w lutym następnego roku. FRYDERYK V Zmarł 14 I 1766 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i został pochowany w kaplicy swojego imienia w katedrze w Roskilde. Tron duńsko-norweski odziedziczył jego jedyny syn z pierwszego małżeństwa. CHRYSTIAN VII O J C I E C : Fryderyk V (zob. s. 173). M A T K A : Ludwika hanowerska (zob. s. 173 w biogr. Fryderyka V). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 173 w biogr. Fryderyka V. CHRYSTIAN VII Urodził się 20 I 1749 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze. Po śmierci ojca 14 I 1766 r. został królem Danii i Norwegii, księciem Szlezwiku-Holsztynu (część królewska) oraz hrabią Oldenburga-Delmenhorst. Koronacja (namaszczenie) Chrystiana, której dokonał biskup Zelandii Ludwik Harboe, miała miejsce 1 V 1767 r. w kościele zamkowym w Christiansborgu. Zgodnie z umową rodzinną z 1 VI 1773 r. przekazał Oldenburg i Delmenhorst swojemu kuzynowi, wielkiemu księciu rosyjskiemu Pawłowi Piotrowiczowi. Ze względu na postępującą chorobę umysłową od 1772 r. pozostawał pod regencją, z początku księcia-dziedzica Fryderyka oraz królowejwdowy Juliany Marii brunszwickiej, a od 1784 r. kronprinsa Fryderyka, przyszłego króla Fryderyka VI. 179 KRÓLEWSKIE RODY DANII Żoną Chrystiana VII została zaślubiona per procura 1 X 1766 r. w rezydencji Carlton House w Londynie i osobiście 8 XI tego roku w zamku Christiansborg (w zamku Frederiksberg?) w Kopenhadze : Karolina Matylda Była ona cioteczną siostrą króla, córką Fryderyka Ludwika, księcia Walii i earla Chester (starszego brata matki Chrystiana), potomka dynastii hanowerskiej, i jego żony Augusty, córki Fryderyka II, księcia saskiego na Gotha-Altenburgu. Urodziła się 11 VII 1751 r. w pałacu Leicester House w Londynie, a 1 V 1767 r. w kościele zamkowym w kopenhaskim zamku Christiansborg została wspólnie z mężem namaszczona na królową-małżonkę. Małżeństwo zakończył rozwód, orzeczony 6 IV 1772 r. na podstawie zdrady małżeńskiej, jakiej dopuściła się królowa z hrabią Janem Fryderykiem Struensee. Po rozwodzie Karolina Matylda na zawsze opuściła Danię ; osiadła na zamku w Celle (Hanower), gdzie zmarła 10 V 1775 r. Została pochowana w kryptach kościoła miejskiego w Celle. Potomstwo {1–2}: 1 F RYDERYK VI (zob. s. 181). 2 Ludwika Augusta Została oficjalnie uznana przez Chrystiana VII, jednak jej prawdziwym ojcem był faworyt Karoliny Matyldy hrabia Jan Fryderyk Struensee (ur. 1737, stracony 1772), przyboczny lekarz królewski i szara eminecja dworu Chrystiana VII. Urodziła się 7 VII 1771 r. w zamku Hirscholm w Hørsholm pod Kopenhagą, a dnia 27 V 1786 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze poślubiła ona Fryderyka Chrystiana II zwanego Młodszym, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Augustenburgu od 1794 r., duńskiego ministra stanu (ur. zamek Augustenburg 28 IX 1765, zm. tamże 14 VI 1814), syna Fryderyka Chrystiana I Starszego, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Augustenburgu, oraz jego żony Szarlotty |Amelii Wilhelminy|, córki Fryderyka Karola, księcia holsztyńskiego na Plön i Norburgu, potomka bocznej linii Oldenburgów wywodzącej się od księcia holsztyńsko-sonderburskiego Ernesta Günthera (zob. s. 127 w biogr. Chrystiana III). Mieli wspólnie następujące potomstwo: 1 Karolina Amalia, druga żona Chrystiana VIII (szczegóły zob. s. 185 w jego biogr.). 2 Chrystian |Karol Fryderyk August|, książę holsztyński na Sonderburgu-Augustenburgu (ur. 1798, zm. 1869); w 1820 r. 180 OLDENBURGOWIE pojął za żonę Ludwikę Zofię (ur. 1797, zm. 1867), córkę Chrystiana Konrada Zofusa, hrabiego Danneskjold-Samsø, nieprawego potomka Chrystiana V (zob. s. 166 w jego biogr.), i miał z nią potomstwo. 3 Fryderyk |Emil August|, duński namiestnik Szlezwiku-Holsztynu, zrzekł się praw sukcesyjnych do księstwa, w 1864 r. cesarz Austrii Franciszek Józef I mianował go księciem Noer (ur. 1800, zm. 1865); jego pierwszą żoną została w 1829 r. Henryka (ur. 1806, zm. 1858), córka Chrystiana Konrada Zofusa, hrabiego Danneskjold-Samsø (zob. s. 166 w biogr. Chrystiana V), z którą miał potomstwo, a w 1864 r. zawarł morganatyczny związek małżeński z Marią Esterą Lee (ur. 1837, zm. 1914). Ludwika Augusta zmarła 13 I 1843 r. na zamku w Augustenburgu (duń. Augustenborg) na wyspie Als. CHRYSTIAN VII Zmarł wskutek pęknięcia tętniaka mózgu 13 III 1808 r. w twierdzy Rendsburg (duń. Rendsborg, Holsztyn) i spoczął w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde. Tron odziedziczył jego jedyny syn Fryderyk. FRYDERYK VI O J C I E C : Chrystian VII (zob. s. 179). M A T K A : Karolina Matylda hanowerska (zob. s. 179 w biogr. Chrystiana VII). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 179 w biogr. Chrystiana VII. FRYDERYK VI Urodził się 28 I 1768 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze. 14 IV 1784 r. odsunął od władzy królową-wdowę Julianę Marię oraz jej syna, księcia Fryderyka, po czym samodzielnie objął rządy regencyjne w imieniu chorego umysłowo ojca. Po jego śmierci 13 III 181 KRÓLEWSKIE RODY DANII 1808 r. został królem Danii i Norwegii oraz księciem SzlezwikuHolsztynu. Na mocy traktatu kilońskiego (14 I 1814) utracił Norwegię, która przypadła ostatecznie Szwecji. 4 VI 1815 r. pozyskał księstwo lauenburskie. 31 VII 1815 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød (wyspa Zelandia) został koronowany (namaszczony) na króla Danii przez biskupa Zelandii Fryderyka Müntera. Jego żoną została 31 VII 1790 r. w zamku Gottorp w Szlezwiku : Maria |Zofia Fryderyka| Była ona córką Karola, tytularnego landgrafa heskiego na Kassel, i Ludwiki, córki Fryderyka V (zob. s. 175 w jego biogr.). Urodziła się 28 X 1767 r. na zamku w Hanau (Hesja). 31 VII 1815 r. w kaplicy zamku Frederiksborg została namaszczona wraz z mężem. Zmarła 21 III 1852 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i spoczęła w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde. Potomstwo {1–8}: 1 Chrystian Urodził się 22 IX 1791 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, gdzie zmarł następnego dnia. Został pochowany w nekropolii królewskiej w katedrze w Roskilde. 2 Maria Ludwika Urodziła się 19 XI 1792 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze, a zmarła 12 X 1793 r. w zamku Frederiksberg tamże. Została pochowana w katedrze w Roskilde. 3 Karolina Żona Ferdynanda, księcia-dziedzica Danii (szczegóły zob. s. 178 w biogr. Fryderyka V). 4 Ludwika Urodziła się 21 VIII 1795 r. w Kopenhadze, gdzie zmarła 7 XII tego samego roku. Została pochowana w katedrze w Roskilde. 5 Chrystian Urodził się 1 IX 1797 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze, gdzie zmarł po pięciu dniach życia. Został pochowany w katedrze w Roskilde. 6 Ludwika Juliana Urodziła się 12 II 1802 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i tam także zmarła 23 II. Została pochowana w katedrze w Roskilde. 7 Fryderyka Maria Urodziła się 3 VI 1805 r. w Kopenhadze, gdzie zmarła 14 VII. Spoczywa w katedrze w Roskilde. 182 OLDENBURGOWIE 8 Wilhelmina |Maria| Pierwsza żona Fryderyka VII (zob. s. 186 w jego biogr.). Fryderyk VI pozostawił również następujące potomstwo naturalne {1–5}: z Benedyktą Fryderyką Rafsted, córką Mortena Rafsteda i jego żony Maleny (ur. Nyboder, Kopenhaga 6 VIII 1790, zm. Kopenhaga 23 XII 1862), w 1808 r. kreowaną panią Dannemand (dzieci posługiwały się nazwiskiem Dannemand): 1 Ludwika |Fryderyka| Urodziła się 16 IV 1810 r., 5 XI 1836 r. poślubiła Wilhelma von Zachariae, kapitana armii duńskiej (zm. 16 VIII 1871), a zmarła 28 XII 1888 r. 2 Karolina |Augusta| Urodziła się 24 I 1812 r., 14 VIII 1837 r. wyszła za Adolfa Fryderyka Schack von Brockdorff, majora armii duńskiej (zm. 18 X 1859), a zmarła 29 XII 1844 r. 3 Fryderyk |Wilhelm| Urodził się 20 VII 1813 r. W 1831 r. Fryderyk VI nadał mu tytuł hrabiego Dannemand oraz posiadłość Åstrup (Aastrup) na Zelandii, był ponadto oficerem armii duńskiej. Zmarł 12 III 1888 r. Jego pierwszą żoną została 26 IV 1840 r. Franciszka (ur. 6 VI 1820, zm. 9 II 1844), córka Piotra Karola Fryderyka von Scholten, po jej śmierci ożenił się (13 VI 1845) z Ludwiką (ur. 5 XII 1815, zm. 11 VI 1884), córką Jana Zygmunta Ludwika, hrabiego Schulin, a 18 X 1884 r. poślubił Wilhelminę Laursen (ur. 15 IX 1840, zm. 5 VIII 1886); z żadnego z wymienionych związków nie dochował się dzieci. 4 |Fryderyk| Waldemar Urodził się 6 VI 1819 r., a zmarł bezżennie i bezpotomnie 4 III 1835 r. z Karoliną Petronelą Seufert (Seyffarth) (ur. Heidelberg 29 XI 1795, zm. przed 3 V 1873 lub w 1891), córką Jana Seuferta, pracownika służby cywilnej wiedeńskiego szpitala wojskowego, i jego żony Karoliny : 5 (?) Córka Urodziła się w 1816 r., zapewne jako owoc krótkotrwałego związku Karoliny Petroneli i Fryderyka VI, mającego miejsce podczas wizyty króla na Kongresie Wiedeńskim. Być może jest ona identyczna z niejaką Fryderyką Marią Krogh, zmarłą krótko przed 20 V 1898 r. (data pogrzebu) ; kwestia ta nie została dotychczas wyjaśniona. FRYDERYK VI Zmarł 3 XII 1839 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i został pochowany w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde. Tron Danii odziedziczył jego kuzyn, książę Chrystian Fryderyk. 183 KRÓLEWSKIE RODY DANII CHRYSTIAN VIII O J C I E C : Fryderyk, książę-dziedzic Danii (zob. s. 176 w biogr. Fryderyka V). M A T K A : Zofia Fryderyka meklemburska (zob. s. 176 w biogr. Fryderyka V). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 176 w biogr. Fryderyka V. CHRYSTIAN VIII Urodził się 18 IX 1786 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze i na chrzcie otrzymał imiona Chrystian Fryderyk. 11 V 1813 r. został mianowany namiestnikiem Norwegii. 16 II 1814 r. został uznany regentem niepodległej Norwegii, a 17 V 1814 r. wybrano go królem Norwegii (pod imieniem Chrystiana Fryderyka) i tego samego dnia zaprzysiągł norweską konstytucję. Zgodnie z traktatem z Moss (14 VIII 1814) 10 X 1814 r. abdykował i opuścił Norwegię. W marcu 1815 r. Fryderyk VI mianował go gubernatorem Fionii, a po jego śmierci 3 XII 1839 r. wstąpił na tron jako Chrystian VIII, król Danii, książę Szlezwiku, Holsztynu i Lauenburga i został koronowany (namaszczony) 28 VI 1840 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia) przez biskupa Zelandii Jakuba Piotra Mynstera. Pierwszą żoną Chrystiana VIII została 21 VI 1806 r. w zamku Ludwigslust (Meklemburgia): Szarlotta Fryderyka Była ona córką Fryderyka Franciszka I, wielkiego księcia meklemburskiego na Szwerynie, i jego żony Ludwiki, córki Jana Augusta, księcia saskiego z Gotha. Urodziła się 4 XII 1784 r. w zamku Ludwigslust (Meklemburgia). Jej małżeństwo zakończył rozwód, orzeczony 31 III 1810 r. na podstawie zdrady małżeńskiej księżnej. Zesłana do Horsens (Jutlandia), później przeniosła się do Rzymu i przyjęła wyznanie katolickie. Zmarła 13 VII 1840 r. w Rzymie i została pochowana na cmentarzu Campo Santo Teutonico. Synowie {1–2}: 1 Chrystian Fryderyk Urodził się 8 (9) IV 1807 r. na zamku w Plön (Holsztyn) i zmarł tego samego dnia. 184 OLDENBURGOWIE 2 F RYDERYK VII (zob. s. 186). Drugą żoną Chrystiana VIII została 22 V 1815 r. w zamku Augustenburg na wyspie Als: Karolina Amalia Była ona córką Fryderyka Chrystiana II Młodszego, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Augustenburgu, potomka bocznej linii dynastii oldenburskiej, oraz księżniczki duńskiej Ludwiki Augusty (zob. s. 180 w biogr. Chrystiana VII). Urodziła się 28 VI 1796 r. w Kopenhadze i 28 VI 1840 r. w kaplicy zamku Frederiksborg w Hillerød została wspólnie z mężem namaszczona na królowąmałżonkę. Zmarła 9 III 1881 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i spoczęła w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde. Jej małżeństwo z Chrystianem VIII pozostało bezdzietne. Chrystian VIII pozostawił także następujące potomstwo naturalne (wedle niektórych autorów nieślubnym synem królewskim był duński pisarz i poeta Jan Chrystian Andersen (ur. 1805), informacja ta jednak nie jest potwierdzona źródłowo): z Joanną Marią Christensdatter Bandvold, zamężną Eide: 1 Fryderyk |Karol Chrystian| Eide Urodził się 2 III 1815 r. w Christianii (obecne Oslo). W 1827 r. przybył do Danii, gdzie studiował leśnictwo; dyplom uzyskał w 1836 r. Rok później został naturalizowany, a w 1847 r. otrzymał urząd inspektora lasów Królewskiej Akademii w Søro (Zelandia). W 1848 r. uzyskał tytuł szlachecki jako rycerz (ritter) Dannebrog. W 1857 r. został królewskim leśniczym, w 1862 r. łowczym dworu, a w 1865 r. głównym inspektorem lasów Akademii w Søro. Od 1867 r. sprawował także wysoki dworski urząd szambelana (kammerherre). Zmarł 2 VIII 1882 r. w Kopenhadze i spoczął w kościele klasztornym w Søro. z Zofią Fryderyką Tronier (ur. Kopenhaga 12 VIII 1785, zm. Lyngby 5 X 1845), od 1812 r. małżonką Adama Gottloba Swewryna Krafta, sędziego Sądu Najwyższego: 2 Fryderyka |Brygida Aneta| Kraft (ur. 12 I 1816). 3 Fryderyk |Karol Juliusz| Kraft Urodził się 8 X 1823 r. w Kopenhadze. Początkowo trudnił się handlem, jednak porzucił kupiectwo i w 1838 r. wstąpił do Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze. Po jej ukończeniu zajmował się głównie malarstwem pejzażowym, lecz jego obiecującą się karierę przerwała przedwczesna śmierć. Zmarł 25 X 1854 r. w Lille Vodroffgård na przedmieściach Kopenhagi i spoczął na cmentarzu w Kongens Lyngby. Nie założył rodziny. 4 Fanny |Zofia Adamina| Kraft. 185 KRÓLEWSKIE RODY DANII CHRYSTIAN VIII Zmarł na posocznicę 20 I 1848 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i spoczął w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde. Tron duński odziedziczył jego jedyny legalny syn Fryderyk. FRYDERYK VII O J C I E C : Chrystian VIII (zob. s. 184). M A T K A : Szarlotta Fryderyka meklemburska (zob. s. 184 w biogr. Chrystiana VIII). R O D Z E Ń S T W O : zob. s. 184 w biogr. Chrystiana VIII. FRYDERYK VII Urodził się 6 X 1808 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze i na chrzcie otrzymał imiona Fryderyk Karol Chrystian. W 1840 r. uzyskał stanowisko gubernatora Fionii. Po śmierci ojca 20 I 1848 r. został królem Danii, księciem Szlezwiku, Holsztynu i Lauenburga i 5 VI 1849 r. zaprzysiągł konstytucję, która m.in. zniosła sakrę królewską. Wobec braku własnego potomstwa 31 VII 1853 r. wyznaczył następcą tronu księcia Chrystiana z linii Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg (zob. Chrystian IX). Pierwszą żoną Fryderyka VII została 1 XI 1828 r. w zamku Christiansborg w Kopenhadze : Wilhelmina |Maria| Była ona córką Fryderyka VI (zob. s. 183 w jego biogr.). Urodziła się 18 I 1808 r. na zamku w Kilonii (Szlezwik). Jej małżeństwo z Fryderykiem VII zakończył rozwód (IX 1837), a 19 V 1838 r. w zamku Amalienborg w Kopenhadze Wilhelmina wyszła ponownie za mąż, tym razem za Karola, księcia holsztyńskiego na Sonderburgu-Glücksburgu, starszego brata przyszłego Chrystiana IX (zob. s. 192 w jego biogr.). Zmarła bezdzietnie 30 V 1891 r. na zamku w Glücksburgu (Holsztyn) i spoczęła obok drugiego męża na glücksburskim Nowym Cmentarzu (Neues Friedhof). 186 OLDENBURGOWIE Drugą żoną Fryderyka VII została 10 VI 1841 r. w zamku Neustrelitz (Meklemburgia): Karolina |Szarlotta Marianna| Była ona córką Jerzego |Fryderyka Józefa Karola|, wielkiego księcia meklemburskiego na Strelitz, i jego żony Marii |Wilhelminy Fryderyki|, córki Fryderyka, landgrafa heskiego na Kassel. Urodziła się 10 I 1821 r. w zamku Neustrelitz (Meklemburgia). Jej małżeństwo z Fryderykiem VII zostało rozwiązane 30 IX 1846 r., po czym osiadła w swoim rodzinnym Neustrelitz, gdzie zmarła 1 VI 1876 r. Została pochowana w tzw. Starej Krypcie w podziemiach kościoła joannitów w Mirow (Meklemburgia). Trzecią żoną Fryderyka VII została 7 VIII 1850 r. w zamku Frederiksborg w Hillerød (Zelandia) (związek morganatyczny): Ludwika |Krystyna| Rasmussen Pochodziła ona ze związku niezamężnej pokojówki Juliany Karoliny Rasmussen oraz kupca Gotthilfa L. Køppena; jako dziecko nieślubne posługiwała się nazwiskiem panieńskim matki. Urodziła się 21 IV 1814 r. w Kopenhadze. Była tancerką i aktorką Teatru Królewskiego w Kopenhadze. W 1841 r. urodziła syna ze związku z drukarzem Karolem Berlingiem, jednak dziecko zostało oddane na wychowanie i nic więcej o nim nie wiadomo. Dzień po ślubie z Fryderykiem VII, 8 VIII 1850 r. otrzymała tytuł hrabiny Danner. Zmarła 6 III 1874 r. w Genui (Włochy), skąd jej ciało przewieziono do Danii i złożono w parku zamkowym w Jægerspris (Zelandia). Z królem nie dochowała dzieci. FRYDERYK VII Zmarł 15 XI 1863 r. na zamku w Glücksburgu (Holsztyn) i został pochowany w kaplicy Fryderyka V w katedrze w Roskilde. Na nim wygasła główna linia Oldenburgów. Koronę odziedziczył książę Chrystian z Sonderburga-Glücksburga, potomek jednej z licznych gałęzi bocznych dynasrii oldenburskiej, już od r. 1853 noszący tytuł kronprinsa. 187 KRÓLEWSKIE RODY DANII 188