In sta la cje ru ro we (2)

miesięcznik informacyjno-techniczny
nr 2 (174), luty 2013
Instalacje rurowe (2)
Stalowy
asortyment
Charakterystyczną cechą asortymentu rur przewodowych jest
dokładne i funkcjonalne powiązanie z asortymentem elementów złącznych i armaturą rurociągową, z którymi rury tworzą
określoną całość w dowolnym rurociągu.
Od początku porządkowanie asortymentów rur przewodowych oparto o
średnice wewnętrzne, stanowiące
podstawowe wymiary dowolnego przewodu rurowego. Pierwsze rurociągi
wybudowane zostały do gazu i wody, a
więc pracowały przy niskich ciśnieniach. Zasadnicze znaczenie miała tu
średnica wewnętrzna. Grubość ścianek
zależna była tylko od technologii wytwarzania rur. Porządkowanie asortymentu średnic rur rozpoczęła angielska firma James Russel and Son, która
pierwsza w świecie uruchomiła na skalę przemysłową ok. roku 1825 produkcję rur stalowych ze szwem, zgrzewanych ogniowo z taśm stalowych. Produkowane rury przeznaczone były do
łączenia za pomocą gwintu. Dla asortymentu rur wytwarzanych przez tę
firmę zasady gwintu rurowego ustalił
Whitworth ok. 1841 r. Wymiary gwintu dostosowane zostały do średnic zewnętrznych określonych grubościami
ścianek, jakie wówczas umiano wykonywać dla danych średnic wewnętrznych, a wielkość gwintów rurowych
oznaczono liczbami wymiarów odpowiednich średnic wewnętrznych.
Gwint ¾ cala odpowiadał rurze, która
wówczas miała średnicę wewnętrzną
¾ cala. Z postępem technologii wytwarzania otrzymywano rury o cieńszych ściankach, pozostawiono jednak
bez zmian średnice zewnętrzne związane z określonym gwintem. Zmieniły
się średnice wewnętrzne, ale pozostały nazwy gwintu, np.½. Z powyższego
wynika, że gwint rurowy w rzeczywistości „zamroził” niejako średnice zewnętrzne, a dawne średnice wewnętrzne utrwalił w nazwach gwintu
rurowego (głównie dla rur o małych
średnicach). Gwint rurowy Whitwor-
16
tha z małymi zmianami usankcjonowany został normą brytyjską, ustanowioną w kwietniu 1905 r. jako BS 21 „British Standard Pipe Treed” (BSP).
Drugi ośrodek w historycznym rozwoju porządkowania asortymentu rur i
gwintu rurowego stanowią Stany Zjednoczone. Stosowano tam gwint rurowy
Sellersa, od 1830 r. znany był gwint
Briggsa oraz Whitwortha. Wytwórcy
rur przyjęli w 1862 r. gwint Briggsa jako normę. Zgodność wytwórców rur na
stosowanie gwintu Briggsa zatwierdziła komisja powołana na dorocznym zebraniu ASME w Bostonie w 1885 r. Na
kontynencie europejskim przyjęto zasadniczo stopniowanie angielskie i
gwint Witwortha¹. Obecnie sprawę
gwintu rurowego reguluje norma ISO
228-1 oraz ISO 7-1.
Gwinty rurowe
l ISO
228-1
Międzynarodowa organizacja do
spraw standardów (ISO) przygotowała
normy ISO 228-1 oraz ISO 7-1, aby
ujednolicić nomenklaturę dotyczącą
kilku podstawowych typów gwintów
rurowych. ISO 228-1 prezentuje wewnętrzne i zewnętrzne równoległe
gwinty rurowe, w przypadku których
szczelność połączenia ciśnieniowego
nie jest uzyskiwana na gwincie, a przez
dociśnięcie dwóch płaskich zewnętrznych powierzchni lub też dodatkowej
uszczelki. ISO 228-1 standaryzuje poniższe typy gwintów rurowych:
1. BS 2779 (PSPP),
2. DIN-ISO 228/1,
3. JIS BO 202 (PF).
l ISO 7-1
Gwint rurowy wewnętrzny równoległy. ISO 7-1 prezentuje wewnętrz-
ne i zewnętrzne gwinty rurowe, w
których szczelność połączenia uzyskuje się poprzez wzajemne dopasowanie. Ten typ gwintu wymaga
uszczelniacza (konopie, teflon, nić
nylonowa), który wypełni pustą przestrzeń pomiędzy gwintem zewnętrznym i wewnętrznym oraz ochroni
gwint przed zatarciem. ISO 7-1 standaryzuje poniższe typy gwintów:
1. BS 21 (BSPT),
2. JIS BO 203 (PT),
3. DIN 2999 (tylko gwint zewnętrzny).
Podział
i charakterystyka
W zależności od przyjętych (jako
istotne) parametrów rury można klasyfikować m.in. w zależności od:
l przeznaczenia, do jakich zostały wykonane,
l gatunków stali, z których są wyprodukowane,
l kształtu przekroju poprzecznego
(kwadratowe, okrągłe...),
l wykonania końców rur,
l zakresu badań odbiorczych,
l dokładności i precyzji wykonania,
l sposobu wytwarzania,
l jakości powierzchni i rodzajów powłok
ochronnych (np. powłoka cynkowa).
Rury przewodowe
Ta grupa rur służy do budowy rurociągów do transportu cieczy, gazów, ich
mieszanin, jak również do transportu
ciał stałych. Ze względu na różnorodność transportowanych cieczy, ich ciśnienie, temperaturę, stan skupienia,
skład chemiczny i własności (korozyjne, erozyjne etc.) mogą powstawać
wtórne podziały (np. rury na wysokoprężne rurociągi gazu ziemnego etc.).
Rury przewodowe posiadają następujące cechy podstawowe:
l Istniejący szereg średnic zewnętrznych rur przewodowych gwintowawww.instalator.pl