konkursy przedmiotowe mko dla uczniów województwa

KONKURSY PRZEDMIOTOWE MKO
DLA UCZNIÓW WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO
w roku szkolnym 2014/15
Ramowy program merytoryczny
konkursu geograficznego dla gimnazjum
CELE KONKURSU:
1) rozwijanie ciekawości poznawczej uczniów,
2) poszerzenie ich wiedzy dotyczącej własnego regionu, Polski i jej sąsiadów,
3) doskonalenie umiejętności takich jak wyszukiwanie, selekcjonowanie i analiza informacji,
4) zachęcanie uczniów do samokształcenia,
5) umożliwienie im wielokierunkowego spojrzenia na swoje miejsce w przestrzeni
geograficznej.
ZAKRES WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANYCH NA POSZCZEGÓLNYCH
ETAPACH KONKURSU
Uczestnicy konkursu powinni wykazać się wiadomościami i umiejętnościami obejmującymi
i poszerzającymi treści podstawy programowej kształcenia ogólnego z zakresu geografii na III
etapie edukacyjnym, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 27 sierpnia
2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia
ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 30 sierpnia 2012 r. poz. 977).
Na wszystkich etapach uczeń powinien wykazać się znajomością terminologii geograficznej
oraz położenia na mapach obiektów geograficznych i miejsc występowania zjawisk,
procesów przyrodniczych oraz społeczno-gospodarczych, a także umiejętnościami:
 określania współrzędnych geograficznych punktów i obszarów oraz obliczania
rozciągłości południkowej (w stopniach i km) i rozciągłości równoleżnikowej
w stopniach,
 wyznaczania kierunków (azymutów),
 posługiwania się skalą mapy, w tym obliczanie odległości i powierzchni na mapie oraz
w terenie,
 obliczania wysokości Słońca w momencie górowania w pierwszych dniach
kalendarzowych pór roku,
 obliczania czasu słonecznego i strefowego,
 sporządzania wykresów i diagramów,
 obliczania średniej temperatury oraz rocznej amplitudy temperatury powietrza,
 obliczania zmian temperatury wraz z wysokością,
 określania długości dnia w zależności od pory roku,
 obliczania przyrostu naturalnego, rzeczywistego oraz współczynnika przyrostu
naturalnego i rzeczywistego, wskaźnika urbanizacji,
 analizowania i interpretowania treści map ogólnogeograficznych, tematycznych,
 interpretowania tabel, wykresów, schematów i innych źródeł informacji geograficznej,
1


myślenia przyczynowo-skutkowego,
wyszukiwania i selekcjonowania informacji w internecie oraz w literaturze i atlasach
podczas przygotowywania się ucznia do konkursu.
Temat przewodni konkursu w roku szkolnym 2014/15:
„Moje miejsce w Europie”
ETAP I (szkolny) – Polska i jej sąsiedzi (Rosja tylko część europejska)
1. Położenie Polski i jej sąsiadów, w tym geograficzno-matematyczne, przebieg granic
ze szczególnym zwróceniem na granice naturalne, podział polityczny.
2. Konsekwencje rozciągłości południkowej i równoleżnikowej obszaru.
3. Czynniki i procesy zewnętrzne wpływające na ukształtowanie powierzchni.
Charakterystyczne formy rzeźby, ukształtowanie terenu.
4. Rozmieszczenie krain geograficznych, najwyższe góry w poszczególnych państwach.
5. Główne obszary wydobycia surowców mineralnych i ich znaczenie dla rozwoju państw.
6. Zróżnicowanie klimatyczne obszaru:
– czynniki wpływające na klimat,
– strefy klimatyczne i typy klimatu wg Okołowicza (zasięg oraz cechy), lokalizowanie,
stacji meteorologicznych na podstawie danych klimatycznych (klimatogramów),
7. Rozmieszczenie stref klimatyczno-roślinno-glebowych oraz ich cechy.
8. Główne rzeki i jeziora. Obliczanie długości rzek na podstawie pomiaru na mapie.
9. Urbanizacja, główne miasta (położenie oraz funkcje).
10. Zróżnicowanie narodowościowe, językowe i wyznaniowe. Rozmieszczenie mniejszości
narodowościowych, językowych i wyznaniowych.
11. Zagadnienia demograficzne (przyrost naturalny i rzeczywisty, struktura wiekowa
społeczeństw).
12. Zróżnicowanie rozwoju społeczno-gospodarczego państw (wskaźniki: PKB, HDI,
struktura zatrudnienia).
13. Główne atrakcje turystyczne regionu (poza Polską).
14. Główne szlaki drogowe łączące Polskę z sąsiadami (istniejące i projektowane) i ich
znaczenie gospodarcze.
15. Handel zagraniczny Polski z sąsiadami. Najważniejsze towary eksportowane
i importowane przez Polskę.
Poszerzenie o treści podstawy programowej dotyczy:
1) Główne szlaki drogowe łączące Polskę z sąsiadami – nazewnictwo.
2
ETAP II (rejonowy) – Polska
Obowiązuje zakres wiadomości i umiejętności z etapu szkolnego oraz:
1. Położenie geograficzne oraz geograficzno-matematyczne Polski.
2. Podział administracyjny (województwa i ich stolice).
3. Zależności pomiędzy ukształtowaniem powierzchni Polski a procesami zewnętrznymi
kształtującymi powierzchnię Ziemi. Charakterystyczne formy rzeźby, ukształtowanie
terenu.
4. Skały jako zasoby mineralne (obszary ich występowania oraz wykorzystanie
gospodarcze).
5. Czynniki kształtujące klimat Polski oraz jego cechy (rozkład temperatur powietrza
i opadów; opady orograficzne, frontalne, konwekcyjne; długość okresu wegetacyjnego;
zmiana temperatury z wysokością; „cień opadowy”; mechanizm powstawania wiatru
halnego i bryzy).
6. Zróżnicowanie przestrzenne zasobów naturalnych takich jak: lasy, gleby, wody
powierzchniowe i podziemne oraz określenie ich znaczenia gospodarczego.
7. Warunki powstawania i przydatność gleb oraz profile gleb strefowych i astrefowych.
8. Główne regiony geograficzne (rozmieszczenie, najważniejsze cechy gospodarki, w tym
związane z zasobami naturalnymi i cechami przyrodniczymi).
9. Przyczyny (przyrodnicze, pozaprzyrodnicze) zróżnicowania gęstości zaludnienia.
10. Problemy demograficzne (zmiany liczby ludności, przyrost naturalny i rzeczywisty,
struktura wieku i płci, średnia długość życia, kierunki migracji zewnętrznych i ich
przyczyny. Zróżnicowanie narodowościowe i wyznaniowe ludności Polski.
11. Aktualne problemy rynku pracy. Przyczyny i przestrzenne zróżnicowania bezrobocia.
12. Rozmieszczenie i liczba ludności (przedział) dużych miast, ich rozwój i główne funkcje.
13. Przyczyny i zróżnicowanie przestrzenne wybranych upraw (pszenica, żyto, burak
cukrowy, ziemniaki) oraz chowu bydła i trzody chlewnej. Obszary sadownicze.
14. Zmiany w strukturze wykorzystania źródeł energii. Alternatywne źródła energii.
15. Przyczyny zmian w przemyśle. Najlepiej rozwijające się gałęzie produkcji przemysłowej
(w tym przykłady zakładów przemysłowych i ich produktów). Główne okręgi
przemysłowe.
16. Walory turystyczne, w tym obiekty znajdujące się na Liście Światowego Dziedzictwa
Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości (opis, rozpoznawanie na zdjęciach,
rozmieszczenie).
17. Sieć transportu (zróżnicowanie gęstości sieci drogowej i kolejowej, główne szlaki
wodne śródlądowe, transport przesyłowy, lotniska) oraz jej wpływ na rozwój
gospodarczy regionów i miast.
18. Ochrona środowiska przyrodniczego i kulturowego. Formy ochrony przyrody, w tym
parki narodowe, wybrane regiony kulturowe.
3
ETAP III (wojewódzki) – Nasz region (w granicach województwa mazowieckiego)
Obowiązuje zakres wiadomości i umiejętności z etapu szkolnego i rejonowego oraz:
1. Położenie geograficzne oraz geograficzno-matematyczne Mazowsza.
2. Podział administracyjny (powiaty i ich stolice), krainy geograficzne.
3. Procesy zewnętrzne, które ukształtowały współczesną rzeźbę. Formy rzeźby,
ukształtowanie terenu.
4. Cechy klimatu na tle Polski. Klimat lokalny i mikroklimat.
5. Zasoby naturalne i ich wykorzystanie gospodarcze.
6. Zróżnicowanie gęstości zaludnienia i jej przyczyny.
7. Przyczyny i przestrzenne zróżnicowanie bezrobocia.
8. Główne miasta regionu. Wielkość i znaczenie dla rozwoju gospodarczego okolicy.
9. Rozwój przemysłu, główne ośrodki przemysłowe i zakłady przemysłowe.
10. Różnice w rozwoju gospodarczo-społecznym obszarów (na przykładzie powiatu
podwarszawskiego i powiatu położonego w większej odległości od Warszawy).
11. Obszary chronione na Mazowszu (w tym parki krajobrazowe).
12. Atrakcje turystyczne Mazowsza (opis, lokalizacja, rozpoznawanie obiektów na
podstawie opisów lub zdjęć, projektowanie trasy wycieczki z wykorzystaniem mapy
topograficznej lub turystycznej), w tym Warszawy.
Poszerzenie o treści podstawy programowej dotyczy:
1) Klimat lokalny i mikroklimat.
2) Różnice w rozwoju obszarów.
3) Parki krajobrazowe Mazowsza.
LITERATURA
Podstawowa:
1. Podręczniki i zeszyty ćwiczeń do geografii dla uczniów gimnazjum.
2. Atlasy geograficzne dla uczniów gimnazjum.
3. Atlasy geograficzne dla uczniów liceum.
4. J. Bąk, K. Dylewska, E. Ressel „Europa – 1000 miejsc, które musisz zobaczyć” wyd.
Dragon, Bielsko-Biała 2012.
5. J. Kądziołka, K. Kocimowski, E. Wołonciej – „Świat w liczbach” WSiP, Warszawa 2013.
6. J. Stasiak, Z. Zaniewicz „Vademecum Matura 2013 – Geografia”, wyd. Operon, Gdynia
2006.
Uzupełniająca:
7. A. Dylewski – „Polska wielu kultur” wyd. Świat Książki, Warszawa 2008.
8. A. Dylewski, S. Kulczyk, A. Krakowiak –„Warszawa i Mazowsze na weekend” wyd. Pascal
2008.
4
9. Mapy turystyczne Mazowsza, Warszawy (dowolne wydawnictwo).
10. Strony internetowe:
a) http://www.klimadiagramme.de/,
b) http://maps.geoportal.gov.pl,
c) http://www.google.com/maps/,
d) http://www.gddkia.gov.pl/,
e) http://www.mazovia.pl/,
f) http://mazowsze.travel/,
g) inne strony internetowe – tematyczne, regionalne, miejskie, ministerialne itp.
Przybory szkolne:
długopis czarnopiszący, linijka, ołówek + cyrkiel (kroczek), kątomierz, kalkulator (nie może być
elementem innego urządzenia).
5