Pobierz PDF

Przegląd Prawa Konstytucyjnego
---------ISSN 2082-1212--------DOI 10.15804/ppk.2015.04.12
---------Nr 4 (26) /2015---------
Sprawozdanie
Ogólnopolska Konferencja Naukowa Przestępstwa
i nieprawidłowości wyborcze, Olsztyn, 12 maja 2015 r.
W dniu 12 maja 2015 r., na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu
Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Przestępstwa i nieprawidłowości wyborcze”. Konferencja została zorganizowana przez Studenckie Koło Miłośników Społeczeństw i Kultury Antyku ROMANITAS. Patronat nad wydarzeniem objęli: J.M. prof. dr
hab. Ryszard Górecki – rektor UWM, prof. dr hab. Stanisław Pikulski – dziekan Wydziału Prawa i Administracji UWM, oraz pani minister Beata Tokaj – szefowa Krajowego Biura Wyborczego.
Uczestników konferencji przywitał prorektor ds. nauki UWM w Olsztynie prof. dr hab. Jerzy Jaroszewski. W wystąpieniu prof. dr hab. J. Jaroszewski podkreślił, iż wybory odgrywają niezwykle ważną rolę w życiu społeczno-politycznym w państwie. Następnie głos zabrał prof. dr hab. Arkadiusz
Żukowski (Instytut Nauk Politycznych UWM), który wygłosił wprowadzający wykład pt. „Wolne i uczciwe wybory na świecie – teoria i praktyka”.
Prof. A. Żukowski zwrócił w szczególności uwagę na problemy z faktyczną realizacją prawa wyborczego. Dr Joanna Juchniewicz (UWM) przedstawiła referat zatytułowany „Prekampania a równość szans wyborczych”.
Na przykładzie wyborów prezydenckich z 2015 r. prelegentka poruszyła temat prowadzenia kampanii wyborczej jeszcze przed zarządzeniem wyborów. Dr Damian Wąsik (Uniwersytet Mikołaja Kopernika Collegium Medi-
204
PRZEGLĄD PRAWA KONSTYTUCYJNEGO 2015/4
cum w Bydgoszczy) wygłosił referat pt. „Nawoływanie do bojkotu wyborów
i nakłanianie do rezygnacji z udziału w głosowaniu – czyny zabronione czy
zachowanie bezkarne?”. Prelegent podał współczesne przykłady wyżej wymienionych zachowań oraz przedstawił orzecznictwo sądowe w tym zakresie z okresu dwudziestolecia międzywojennego. Po wystąpieniu dr. D. Wąsika przewodniczący panelu prof. A. Żukowski zainicjował dyskusję, podczas
której poruszono temat ciszy wyborczej oraz jednomandatowych okręgów
wyborczych.
Drugi panel konferencji dotyczył stricte nieprawidłowości wyborczych.
Panelowi przewodniczył dr Aleksander Bauknecht (UWM). Dr Krzysztof
Sidorkiewicz (UWM) zaprezentował referat pt. „Proces wyborczy na Litwie
w opinii mniejszości polskiej”. Wystąpienie dr. K. Sidorkiewicza dotyczyło udziału w wyborach Akcji Wyborczej Polaków na Litwie. Dr Paweł Pietnoczka (UWM) przedstawił referat zatytułowany „Nieprawidłowości wyborcze – casus Ukrainy”. Referent podzielił się swoimi doświadczeniami
z misji obserwacyjnych na Ukrainie w wyborach prezydenckich w 2004 r.
i parlamentarnych w 2012 r. Wystąpienie mgr Agaty Pyrzyńskiej (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) dotyczyło nieprawidłowości wyborczych
w toku kampanii wyborczej na urząd prezydenta RP w 2015 r. Prelegentka
wskazała konkretne przypadki oraz rozważała, czy zachowania te wypełniają znamiona czynów zabronionych, czy też stanowią działania, które mogą
podlegać jedynie negatywnej ocenie społecznej. Mgr Andrzej Jurkun i lic.
Wojciech Fabiszewski (UWM) poddali analizie nieprawidłowości wyborcze
zaistniałe podczas wyborów prezydenckich na Białorusi w 2010 r. W referacie na temat Centralnego Biura Antykorupcyjnego Igor Sztynio (UWM)
rozważał, czy CBA rzeczywiście przeciwdziała zachowaniom korupcyjnym,
czy też stanowi również narzędzie do prowadzenia walki politycznej.
Trzeci panel, poświęcony historii wyborów, moderował dr Adam Świętoń
(UWM). Pierwszy prelegent, mgr Piotr Bojarski (UWM), w wystąpieniu pt.
„Wybory brzeskie 1930 roku w oczach dziennikarzy Dziennika Wileńskiego” przybliżył atmosferę towarzyszącą wyborom brzeskim w listopadzie
1930 r. oraz zaprezentował dziennikarskie opinie na temat tych wyborów,
publikowane na łamach pisma wileńskiej endecji. Agata Skibińska (UMK)
i Maciej Lis (UMK, Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu), w referacie zatytułowanym „Sytuacja polityczno-społeczna w wy-
Sprawozdanie • Konferencja Przestępstwa i nieprawidłowości wyborcze
205
borach parlamentarnych z lat 1922 i 1993”, wskazali, że wybory z 1922 r.
były drugimi wolnymi wyborami po odzyskaniu niepodległości przez Polskę (II RP), natomiast elekcja z 1993 r. była drugą w pełni wolną po II wojnie
światowej (III RP). W referacie pt. „Rady wyborcze Kwintusa Tulliusza Cycerona zawarte w Commentariolum petitionis” Andrzej Dzikowski (UWM)
przedstawił wskazówki wyborcze Cycerona skierowane do kandydatów na
urząd państwowy. Prelegent podkreślił, iż rady zawarte w Commentariolum
petitionis nie są programem politycznym, lecz wskazówkami możliwymi do
zastosowania w każdym miejscu i czasie; cechuje je pragmatyzm i nastawienie na osiągnięcie sukcesu – elekcji. Tobiasz Wiśniewski (UWM) w wystąpieniu zatytułowanym „Pozakodeksowe przestępstwa wyborcze z ustawy
o wyborze Prezydenta RP” poddał analizie ustawowe znamiona czynów zabronionych z ustawy o wyborcze prezydenta RP oraz przedstawił materiały
źródłowe ukazujące liczbę popełnionych przestępstw.
Kolejnemu panelowi przewodniczyła dr hab. Dorota Lis-Staranowicz
(UWM), która wygłosiła referat zatytułowany „Prawo wyborcze Bośni
i Hercegowiny w świetle standardów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności”. Prelegentka podkreśliła, iż w społeczeństwie
wieloetnicznym trudno osiągnąć konsensus polityczny pozwalający dokonać
zmian konstytucji. Dr Karolina Tybuchowska-Hartlińska (UWM) w wystąpieniu pt. „Ordynacja wyborcza jako narzędzie manipulacji. Wpływ zmian
przepisów wyborczych na wyniki głosowania w wyborach do samorządu terytorialnego” przedstawiła ewolucję zmian prawa wyborczego w wyborach
samorządowych. Dr K. Tybuchowska-Hartlińska jako narzędzie manipulacji wyróżniła m.in. metody przeliczania głosów na mandaty. Trzecia prelegentka, Katarzyna Zięba (Uniwersytet Wrocławski), zaprezentowała referat
pt. „Fraus latet in generalibus, czyli kilka uwag o kolizji artykułu 497 Kodeksu wyborczego z art. 248 Kodeksu karnego”, w którym poddała szczegółowej analizie treść ww. przepisów. Dr Maciej Hartliński (UWM) w wystąpieniu zatytułowanym „Odstępstwa od zachowania istoty przymiotników
wyborczych w procesie wyborów liderów politycznych w Polsce” wskazał, że
partie polityczne w Polsce nie kierują się, w pierwszej kolejności, zasadami
wewnętrznej demokracji, ale – tak jak korporacje – bardziej zwracają uwagę na sprawność i efektywność. Krzysztof Mularski (Uniwersytet Gdański)
zaprezentował referat pt. „Agitacja wyborcza w Internecie”, w którym zwró-
206
PRZEGLĄD PRAWA KONSTYTUCYJNEGO 2015/4
cił uwagę m.in. na problematykę ciszy wyborczej w sieci, w szczególności na
portalach społecznościowych. Damian Dziekoński (UWM), w referacie zatytułowanym „Penalizacja fałszowania podpisów wyborców w świetle przepisów Kodeksu karnego”, przedstawił statystyki popełnianych przestępstw
oraz podkreślił, że najwięcej przypadków fałszowania podpisów odnotowuje się w wyborach samorządowych.
Dylematy wyborcze stanowiły tematykę piątego panelu, któremu przewodniczyła dr Joanna Juchniewicz (UWM). Mgr Jacek Wojciechowski
(UMK), w referacie pt. „Prawnokarna ochrona alternatywnych metod głosowania na gruncie polskiego prawa wyborczego – uwagi krytyczne”, dokonał negatywnej oceny przepisów karnych mających na celu ochronę głosowania korespondencyjnego oraz głosowania przez pełnomocnika. Druga
prelegentka, Klaudia Kowalska (UWM), w wystąpieniu zatytułowanym
„Elektroniczne głosowanie zagrożeniem dla podstaw demokracji”, przedstawiła istotę e-votingu i wskazała na potencjalne problemy i nieprawidłowości
związane z wprowadzeniem głosowania elektronicznego w Polsce. Łukasz
Płochocki (UWM), w referacie pt. „Praktyki manipulacyjne w kampaniach
wyborczych”, zwrócił uwagę na mechanizmy tzw. marketingu politycznego,
mającego za cel ukierunkować w odpowiedni sposób świadomość wyborców. Monika Piekarska (UWM) przedstawiła referat zatytułowany „Manipulacje przy wytaczaniu granic okręgów wyborczych”. Prelegentka podkreśliła, iż nie istnieje żaden idealny sposób na wyznaczanie granic okręgów,
aczkolwiek należy mieć na uwadze, aby kształty okręgów były jak najprostsze, gdyż w przeciwnym wypadku można podejrzewać, że dochodzi do manipulacji. Paweł Śmiałek (UWM) zaprezentował wystąpienie pt. „Wpływ
nieprawidłowości wyborczych na legitymizację władzy”. Prelegent podniósł
kwestię nieprawidłowości wyborczych oraz ich skutków, a także wskazał
działania, które mogą zapobiec powstawaniu tego typu problemów w przyszłości. Piotr Herman (UWM), w referacie zatytułowanym „Stosowanie zasad prawa wyborczego w organizacjach młodzieżowych”, scharakteryzował
instytucje oraz podstawowe zasady prawa wyborczego funkcjonujące w organizacjach młodzieżowych oraz wskazał niedoskonałości niektórych rozwiązań.
Ostatni panel, prowadzony w języku angielskim, moderowała dr Edyta
Sokalska (UWM). Wzięło w nim udział pięcioro prelegentów. Z Polski – Pa-
Sprawozdanie • Konferencja Przestępstwa i nieprawidłowości wyborcze
207
weł Rojczyk i Paweł Aptowicz (UWM), z Włoch – Pietro Giovanni Antonio Santoru (Università degli Studi di Sassari), z Hiszpanii – Yolanda Soriano Segovia i David Bañuls Jordá (Universitat de Val​ència – Estudi General).
W wystąpieniach poruszono problematykę włoskiego i hiszpańskiego prawa wyborczego, standardów uczciwych wyborów oraz administracji wyborczej w Polsce.
W przeddzień konferencji zostały zorganizowane wybory do Parlamentu Celebrytów, w których głosowali studenci i pracownicy Wydziału Prawa
i Administracji UWM. W rywalizacji wzięło udział pięć komitetów wyborczych – lista nr 1 KW „Fajterzy” (62 głosy), lista nr 2 KW „Film Stars” (66
głosów), lista nr 3 KW „Gringos” (54 głosy), lista nr 4 KW „Disco Stars” (63
głosy), lista nr 5 KW „Gwiazdy Mediów” (34 głosy). Na każdej liście znajdowało się 10 kandydatów. Najwięcej głosów – 22, uzyskała Angelina Jolie (KW „Film Stars”), 19 głosów otrzymał Wojciech Cejrowski (KW „Gringos”), 16 głosów Maryla Rodowicz (KW „Disco Stars), 13 głosów Mike Tyson
(KW „Fajterzy”), 12 głosów Kuba Wojewódzki (KW „Gwiazdy Mediów”).
Przeprowadzone wybory podsumował dr Dawid Daniluk, który w swoim
wystąpieniu scharakteryzował proporcjonalne i większościowe systemy wyborcze oraz przedstawił konsekwencje zastosowania różnych metod przeliczania głosów na mandaty.
Konferencję zakończyła dr Aldona Jurewicz (UWM), która podziękowała wszystkim uczestnikom. W konferencji wzięło udział ponad trzydziestu
prelegentów – pracowników naukowych, doktorantów i studentów (również
zagranicznych) z różnych ośrodków akademickich.
Dawid Daniluk
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie