113 Wojna1_Layout 1

113 Wojna1:Layout 1 2013-04-26 11:49 Strona 1
Medycyna Sportowa / Polish J Sport Med
© MEDSPORTPRESS, 2013; 1(4); Vol. 29, 27-36
DOI: 10.5604/1232406X.1046804
ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
Dorota Wojna(A,B,C,D,E,F), Joanna Anwajler(B,D,F),
Arletta Hawrylak(B,C,E), Katarzyna Barczyk(C,F,G)
Katedra Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego, Wrocław
Department of Physiotherapy, University School of Physical Education, Wrocław
OCENA POSTAWY CIAŁA I SPRAWNOŚCI
FIZYCZNEJ DZIECI W MŁODSZYM WIEKU
SZKOLNYM
ASSESSMENT OF BODY POSTURE AND PHYSICAL FITNESS
OF YOUNGER SCHOOL-AGE CHILDREN
Słowa kluczowe: postawa ciała, sprawność fizyczna, dzieci
Key words: body posture, physical fitness, children
Streszczenie
Wstęp. Rozwój techniki i obserwowane zmiany w sposobie spędzania czasu wolnego zmniejszają aktywność fizyczną dzieci, co negatywnie wpływa na zdrowie i sprawność
fizyczną młodego pokolenia. Celem pracy była ocena postawy ciała w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej dzieci w wieku 8 lat oraz ocena poziomu kształtowania się sprawności fizycznej w zależności od jakości postawy ciała.
Materiał i metody. Badaniami objęto 280 dzieci w wieku 8 lat, z losowo wybranych wrocławskich szkół. Do oceny poziomu rozwoju fizycznego posłużyły pomiary wysokości i masy
ciała, wartość wskaźnika BMI oraz pomiary grubości 5 fałdów skórno-tłuszczowych. Oceny
postawy ciała w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej dokonano metodą fotogrametryczną.
Do oceny sprawności fizycznej wykorzystano Europejski Test Sprawności Fizycznej.
Wyniki. Analiza postawy ciała w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej wykazała u znacznego odsetka badanych dzieci obecność postaw nieprawidłowych. Najczęściej zmiany dotyczyły asymetrycznego ustawienia łopatek, miednicy oraz linii wyrostków kolczystych. Analiza badanych cech somatycznych wykazała zróżnicowanie w budowie ciała w zależności
od jakości postawy. Dzieci z postawą nieprawidłową były lżejsze, wyższe i mniej otłuszczone od swoich rówieśników o postawie prawidłowej. Badane dzieci z prawidłową postawą ciała charakteryzowały się lepszą sprawnością fizyczną niż dzieci z postawą nieprawidłową.
Wnioski. Badania wykazały różnice w kształtowaniu się budowy ciała i sprawności fizycznej w zależności od jakości postawy ciała. Dzieci z asymetrią postawy ciała charakteryzowały się niższym wskaźnikiem BMI i mniejszym otłuszczeniem ciała oraz gorszym
poziomem sprawności fizycznej w stosunku do zdrowych rówieśników.
Summary
Word count:
Tables:
Figures:
References:
5971
2
4
47
Background. Development of technology and the related changes in leisure activity
that we observe today reduce the level of physical activity of children, which negatively
affects the health and physical fitness of the young generation. The aim of our work was
to assess the body posture in the frontal and transverse planes in 8-year-old children and
to evaluate the relationship between the level of physical fitness and the quality of posture.
Material and methods. The study included 280 children at the age of 8 from randomly
chosen schools in Wrocław. For the assessment of the physical fitness level, values of
height and body mass, the body mass index (BMI) value, and the measurements of thickness of 5 skin folds were used. The assessment of the body posture in the frontal and
transverse planes was carried out with the use of a photogrammetric method. For the
evaluation of physical fitness, the Eurofit Physical Fitness Test Battery was used.
Results. Analysis of body posture in the frontal and transverse planes revealed
presence of postural defects in a considerable percentage of the children examined. The
changes most often pertained to the asymmetric position of the scapulas, the pelvis, and
the spinous process line. Analysis of somatic features showed differences in body build
depending on the quality of posture. Children with faulty body posture were lighter, taller
and had less adipose tissue than their healthy peers. Children with correct posture were
characterized by better physical fitness than children with faulty posture.
Conclusions. The study showed differences in body build and physical fitness depending on the quality of posture. Children with asymmetrical body posture were characterized by a lower BMI value, less body fat deposition, and a lower level of physical fitness
compared to their healthy peers.
Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr Dorota Wojna
Zakład Kinezyterapii, Wydział Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu
51-612 Wrocław, al. J. I. Paderewskiego 35, tel./fax: +48 (71) 347-30-83, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
17.04.2011 r.
20.11.2012 r.
27
113 Wojna1:Layout 1 2013-04-26 11:49 Strona 2
Wstęp
Background
Wady postawy ciała stanowią w czasach współczesnych istotny problem zdrowotny naszego społeczeństwa. Gwałtowne zmiany środowiska życia człowieka odbijają się na nim zdecydowanie niekorzystnie. Człowiek w swych mechanizmach obronno-adaptacyjnych nie jest w stanie nadążyć za dynamiką zmian
cywilizacji, czego dowodem są masowo dostrzegane
zaburzenia postawy ciała [1-7].
Postawa ciała jest nawykiem ruchowym, który
kształtuje się na określonym podłożu morfologicznym
i funkcjonalnym oraz pod wpływem codziennej działalności człowieka. Jest wyrazem stanu fizycznego
i psychicznego jednostki. Stanowi wskaźnik mechanicznej wydolności kinetycznej, równowagi mięśniowej i koordynacji nerwowo-mięśniowej.
Rozwój techniki i bardzo szybkie tempo życia, nadmiar obowiązków szkolnych i pozaszkolnych, ograniczenie aktywności fizycznej oraz złe nawyki żywieniowe wpływają na powstanie niekorzystnych zmian
w postawie ciała coraz młodszych osób [4-13].
Duży wpływ na powstawanie wad postawy ciała
ma prowadzony przez młode pokolenia sedenteryjny
styl życia. Fascynacja cywilizacją obrazkową, możliwość komunikowania się z całym światem bez wychodzenia z własnego pokoju wyposażonego w komputer
i łącze internetowe wpływają na obniżenie aktywności
fizycznej dzieci, co negatywnie odbija się na zdrowiu
i sprawności fizycznej młodego pokolenia [6-15].
Celem pracy była ocena postawy ciała w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej dzieci w wieku 8 lat
oraz ocena poziomu kształtowania się sprawności fizycznej w zależności od jakości postawy ciała.
Postural defects constitute today a major health
problem in our society. Rapid changes in human life
environment have a profoundly negative influence on
our lives. The fact that people, using adaptive defence mechanisms, are not able to keep up with the
dynamics of civilisational changes is reflected in commonly observed disorders of body posture, which have
become a mass phenomenon [1–7].
Body posture is a motor habit shaped on a specific morphological and functional basis, and influenced by daily human activity. It is a manifestation of
the physical and psychological state of an individual
and an indicator of mechanical kinetic efficiency,
muscular equilibrium and nerve-muscle coordination.
Technological development and a very fast pace
of life, as well as excessive school and out-of-school
duties, limitation of physical activity and bad eating
habits are factors which contribute to appearance of
adverse changes in body posture in younger and
younger people [4–13].
Development of body posture defects among
young generations is strongly influenced by their
sedentary lifestyle. Fascination with the “civilization
of the image”, possibility of communicating with the
whole world without leaving one’s room equipped
with a computer and an Internet connection contribute to the reduction in the level of physical activity
in children, which negatively affects the health and
physical fitness of the young generation [6–15].
The aim of our work was to assess the body
posture in the frontal and transverse planes in 8year-old children and to evaluate their physical
fitness in relation to the quality of body posture.
Materiał i metody
Material and methods
Badaniami objęto 280 dzieci w wieku 8 lat, z losowo wybranych wrocławskich szkół podstawowych,
w tym 138 dziewcząt i 142 chłopców. Średnia masa
ciała badanych dzieci wynosiła 35,24 ± 4,92 kg, a wysokość ciała 132,92 ± 7,75 cm.
Oceniając rozwój fizyczny i sprawność fizyczną
w zależności od jakości postawy ciała, podzielono
badane dzieci na dwie grupy: dzieci z postawą prawidłową oraz osoby z postawą nieprawidłową.
Do oceny poziomu rozwoju fizycznego posłużyły
pomiary wysokości i masy ciała, wartości obliczonego
wskaźnika BMI oraz pomiary grubości 5 fałdów skórno-tłuszczowych: na mięśniu dwugłowym i trójgłowym
ramienia, nad mięśniem brzuchatym łydki, poniżej dolnego kąta łopatki oraz nad kolcem biodrowym przednim
górnym. Wszystkie pomiary wykonano zgodnie z ogólnie przyjętymi metodami antropometrycznymi [16].
Oceny postawy ciała w płaszczyźnie czołowej i poprzecznej dokonano metodą fotogrametryczną wykorzystując klasyfikację Bibrowicza [5]. Ocenie poddano
następujące parametry: maksymalne odchylenie wyrostków kolczystych od linii C7-S1 (UK), różnicę wysokości trójkątów talii (TT), kąt nachylenia linii barków
(KLB), różnicę wysokości dolnych kątów łopatek (UL),
różnicę oddalenia dolnych kątów łopatek od kręgosłupa (OL), kąt nachylenia miednicy (KNM) i kąt skręcenia miednicy (KSM). Przyjęto, że postawa nieprawidłowa to taka, gdzie asymetria w położeniu jednoimiennych parametrów liniowych jest większa niż 10 mm,
a wskaźników kątowych większa niż 3 stopnie.
The study included 280 8-year-old children (138
girls and 142 boys) from randomly chosen primary
schools in Wrocław. The average body mass of the
children was 35.24 ± 4.92 kg, and body height 132.92
± 7.75cm.
For the assessment of physical development and
fitness in relation to the quality of body posture, the
subjects were divided into two groups: children with
correct posture and children with faulty posture.
The assessment of the physical development
level was based on the values of height and body
mass, the body mass index (BMI) value, and the
measurements of thickness of 5 skin folds: on the
biceps and triceps, above the gastrocnemius muscle,
below the lower angle of the scapula and above the
anterior superior iliac spine. All the measurements
were performed according to generally accepted anthropometric methods [16].
The evaluation of the body posture in the frontal
and transverse planes was made by means of a photogrammetric method using Bibrowicz’s classification
[5]. The parameters examined included: maximum
deviation of the spinous processes from line C7-S1
(UK), difference in the height of waist triangles (TT),
shoulder line inclination angle (KLB), difference in the
height of lower angles of the scapulas (UL), difference in the distance of lower angles of the scapulas
from the vertebral column (OL), pelvic angle (KNM),
and pelvic rotation angle (KSM). The body posture
was assumed to be faulty when asymmetry in the
28
113 Wojna1:Layout 1 2013-04-26 11:49 Strona 3
Do oceny sprawności fizycznej wykorzystano Europejski Test Sprawności Fizycznej (EUROFIT) składający się z 9 prób oceniających: równowagę ogólną,
szybkość ruchów ręki, gibkość, siłę eksplozywną, siłę statyczną, siłę mięśni tułowia, siłę funkcjonalną,
szybkość biegową i wytrzymałość krążeniowo-oddechową [17].
Wyniki badanych cech poddano analizie statystycznej. Obliczono wartości średnie, odchylenia standardowe, współczynniki zmienności oraz wykorzystano test
istotności różnic Manna-Whitneya dla zmiennych niezależnych. Wyniki uznano za istotne statystycznie
przy p<0,05.
position of ipsilateral linear parameters exceeded 10
mm, and asymmetry of angular parameters exceeded 3 degrees.
For the evaluation of physical fitness, the Eurofit
Physical Fitness Test Battery was used, which is
a set of nine physical fitness tests covering: total
body balance, speed of upper limb movement, flexibility, explosive leg power, static arm strength, abdominal strength and muscular endurance, functional
strength and muscular endurance, running speed and
agility, and cardiorespiratory endurance [17].
The results of measurements were analysed statistically. Mean values, standard deviations, and coefficients of variation were calculated and the
Mann–Whitney U test for independent variables was
used. The results were considered statistically significant at the p < 0.05 level.
Wyniki
Results
Analiza postawy ciała w płaszczyźnie czołowej
i poprzecznej wykazała, że 44% badanych dzieci
charakteryzuje się postawą nieprawidłową, objawiającą się znaczną asymetrią w położeniu jednoimiennych punktów kostnych w obrębie tułowia i miednicy
(Ryc. 1). Wśród wskaźników kątowych u największego odsetka dzieci stwierdzono asymetrię znaczną
kąta skręcenia miednicy, natomiast wśród parametrów liniowych najczęściej zmiany dotyczyły ustawienia łopatek oraz przebiegu linii wyrostków kolczystych w stosunku do linii stabilności ciała. Częściej
asymetrię badanych wskaźników zaobserwowano
w grupie dziewcząt (Ryc. 2).
Ocena badanych cech somatycznych wykazała
zróżnicowanie w budowie ciała w zależności od jakości postawy. Dzieci z postawą nieprawidłową były
lżejsze, wyższe i mniej otłuszczone od swoich rówieśników o postawie prawidłowej (Tab. 1, Ryc. 3, 4).
Potwierdzeniem większej smukłości ciała wśród dzieci z asymetrią znaczną w obrębie tułowia i miednicy
były zaobserwowane statystycznie istotnie niższe
wartości wskaźnika BMI, zarówno wśród dziewcząt,
jak i chłopców (Tab. 1). Dzieci z postawą nieprawidłową charakteryzowały się niższym poziomem otłuszczenia ciała, określanego na podstawie pomiaru fał-
Analysis of body posture in the frontal and transverse planes revealed that 44% of the children examined had faulty postures, manifested as large
asymmetry in the position of ipsilateral bony points
within the trunk and the pelvis (Fig. 1). Among the
angular parameters, large asymmetry of the pelvic
rotation angle was found in the highest percentage of
children, while among the linear parameters the changes most often pertained to the position of the scapulas and to the alignment of the spinous processes in
relation to the body stability line. Asymmetry of the
examined parameters was more frequent in the group
of girls (Fig. 2).
Analysis of the examined somatic features revealed differences in body build depending on the quality of posture. Children with faulty posture were
lighter, taller and had less adipose tissue than their
peers with correct posture (Table 1, Fig. 3, 4). Higher
body slenderness among the children with large asymmetry within the trunk and the pelvis was confirmed by
statistically significant lower BMI values observed
both in the girls and the boys (Table 1). Children with
faulty posture were characterized by lower body fat
deposition, determined by measurements of skin fold
thickness (Fig. 3, 4). Higher mean skin fold thickness
Ryc. 1. Charakterystyka procentowa jakości postawy ciała badanych dzieci
Fig. 1. Percentage characteristics of the quality of body posture of the children examined
29
113 Wojna1:Layout 1 2013-04-26 11:49 Strona 4
Ryc. 2. Charakterystyka procentowa wielkości asymetrii wskaźników liniowych i kątowych wśród dzieci o postawie
nieprawidłowej
Fig. 2. Percentage characteristics of the values of asymmetry of linear and angular parameters among children with
faulty posture
Tab. 1. Średnie wartości wysokości i masy ciała oraz wskaźnika BMI wśród dzieci o postawie prawidłowej i nieprawidłowej
Tab. 1. Mean values of height, body mass, and the BMI among children with correct and faulty postures
30
113 Wojna1:Layout 1 2013-04-26 11:49 Strona 5
dów skórno-tłuszczowych (Ryc. 3, 4). Wyższe wartości
średnie mierzonych fałdów zaobserwowano wśród
dzieci o prawidłowej postawie ciała. Znaczące, istotne
statystycznie różnice zaobserwowano między badanymi grupami chłopców (Ryc. 4).
Analiza wyników prób sprawności fizycznej dzieci
z postawą prawidłową i nieprawidłową wykazała, że
lepsze wyniki średnie prób testu EUROFIT zaobserwowano w grupie dzieci o prawidłowej postawie cia-
values were observed in the children with correct
posture. Considerable, statistically significant differences were observed in the group of boys (Fig. 4).
Analysis of the results of the physical fitness tests
performed by children with correct and faulty postures showed that better average results of the
Eurofit test battery were observed in the group of
children with correct body posture. The only exception was the functional strength test, where higher
Ryc. 3. Kształtowanie się średnich wartości grubości fałdów skórno-tłuszczowych u dziewcząt z postawą prawidłową
i nieprawidłową
Fig. 3. Mean values of skin fold thickness in girls with correct and faulty postures
Ryc. 4. Kształtowanie się średnich wartości grubości fałdów skórno-tłuszczowych u chłopców z postawą prawidłową
i nieprawidłową
Fig. 4. Mean values of skin fold thickness in boys with correct and faulty postures
31
113 Wojna1:Layout 1 2013-04-26 11:49 Strona 6
ła. Wyjątek stanowił test siły funkcjonalnej, gdzie zaobserwowano wyższe wartości średnie wśród dzieci
z postawą nieprawidłową. Między grupą dzieci o postawie prawidłowej i nieprawidłowej, zarówno w grupie dziewcząt jak i chłopców, stwierdzono istotne sta-
mean values were observed in children with faulty
posture. Between the groups of children with correct
and faulty postures, both in the girls and the boys,
statistically significant differences were found in total
body balance, speed of upper limb movement, and
Tab. 2. Sprawność fizyczna dzieci o postawie prawidłowej i nieprawidłowej
Tab. 2. Physical fitness of children with correct and faulty postures
32
113 Wojna1:Layout 1 2013-04-26 11:49 Strona 7
tystycznie różnice w kształtowaniu się równowagi ogólnej, szybkości ruchów kończyny górnej oraz gibkości.
Ponadto dziewczęta o postawie prawidłowej osiągnęły
istotne statystycznie wyższe wartości w próbie oceniającej siłę mięśni tułowia w stosunku do rówieśniczek o postawie nieprawidłowej, natomiast zdrowi
chłopcy uzyskali znacząco lepsze wyniki w teście
biegu wahadłowego (Tab. 2).
flexibility. Furthermore, girls with correct posture scored statistically significantly higher on the test of abdominal strength in comparison with their peers with
faulty posture, while healthy boys achieved significantly better results in the shuttle run test (Table 2).
Dyskusja
Discussion
Podstawowym kryterium oceny postawy ciała
w płaszczyźnie czołowej jest jej symetria. Prawidłowość ta u ludzi spotykana jest niezmiernie rzadko, co
wynika z różnic w budowie ciała człowieka, wpływów
środowiskowych lub samego procesu lateralizacji.
Nie wiemy nadal, które i jakiej wielkości asymetrie
w obrębie narządu ruchu można uznać za fizjologiczne,
a które są już początkiem nieprawidłowości. Easymetrie występujące w obrębie tułowia, zwłaszcza barków,
łopatek i trójkątów talii są wczesnymi objawami skolioz.
Szybkie ich wykrycie i korekcja może powstrzymać lub
zmniejszyć następstwa bocznego skrzywienia kręgosłupa [2–5, 18–21].
W badaniach własnych zaburzenia symetrii ciała
stwierdzono u 44% badanych dzieci i częściej dotyczyły one dziewcząt. Podobne wyniki uzyskała w swoich badaniach Barczyk [7]. Zarówno w badaniach własnych, jak i badaniach Barczyk i wsp. [7] najmniejsze
asymetrie wśród wskaźników kątowych zaobserwowano w kącie nachylenia linii barków. Natomiast najczęściej występujące asymetrie znaczne dotyczyły
kąta skręcenia miednicy (u ponad 58% badanych
dzieci) oraz ustawienia łopatek w stosunku do kręgosłupa (u około 35%). Wśród wskaźników liniowych
najrzadziej obserwowano asymetrię w wysokości
trójkątów talii. Symetria tego wskaźnika wystąpiła
u 62% badanych.
Zbliżone wyniki uzyskał Standera [21], który badał dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Zaobserwował
on występowanie asymetrii kąta skręcenia miednicy
u ponad 74% badanych. W badaniach Prętkiewicz-Abacjew i wsp. [3,22] oraz Drzał-Grabiec [23] u znacznego odsetka dzieci zaobserwowano także asymetrię
w wysokości dolnych kątów łopatek.
Badania własne wykazały, że wśród badanych
chłopców i dziewcząt częstość występowania asymetrii w płaszczyźnie czołowej kształtowała się podobnie
i nie była w istotny sposób zależna od płci. Podobne
wyniki wystąpiły w badaniach Bibrowicza i Skolimowskiego [5], którzy zaobserwowali występowanie asymetrii postawy wśród dzieci ośmioletnich w podobnym odsetku u obojga płci.
W badaniach własnych zaobserwowano zróżnicowanie w budowie ciała w zależności od jakości postawy. Dzieci o postawie nieprawidłowej były mniej
otłuszczone i lżejsze od swoich rówieśników o postawie prawidłowej. Dziewczęta ze znaczną asymetrią
były także istotnie statystycznie wyższe od rówieśniczek. Prezentowane wyniki badań są zgodne ze spostrzeżeniami innych autorów wskazujących na występowanie zależności między jakością postawy ciała a budową ciała. Badania ich wykazują, że wady
postawy ciała spotykane są znacznie częściej u dzieci i młodzieży z niedoborem lub nadmiarem masy
ciała [4, 9–10, 14–15, 24–26] oraz wskazują na występowanie zależności między pogorszeniem posta-
The basic criterion for the assessment of body posture in the frontal plane is its symmetry. This regularity is found in people extremely rarely, due to the
differences in human body build and to the environmental impact, as well as to the influence of laterality.
We still do not know which and how large asymmetries within the human musculoskeletal system can
be regarded as physiological, and which already indicate the presence of an abnormality. According to
many authors, asymmetries existing within the trunk,
particularly the shoulders, scapulas and waist triangles, are early symptoms of scoliosis. Their early detection and correction can stop the progression or reduce the implications of scoliosis [2–5, 18–21].
Our own research found disorders of body symmetry in 44% of the children examined, and girls
were more often affected than boys. Similar results
were obtained by Barczyk [7]. Both in our research
and in the studies by Barczyk et al. [7], the smallest
asymmetries among angular parameters were observed in the shoulder line inclination angle, while
large asymmetries were most often found in the pelvic rotation angle (in over 58% of children examined)
and the arrangement of the scapulas in relation to the
spine (in about 35%). Among linear parameters,
asymmetry in the height of waist triangles was the
least frequently observed. Symmetry of this parameter was found in 62% of the subjects.
Standera [21] obtained similar results in his studies on younger school-age children. He observed
presence of asymmetry in the pelvic rotation angle in
over 74% of the subjects. In the studies by Prętkiewicz-Abacjew et al. [3,22] and Drzał-Grabiec [23]
asymmetry in the height of lower angles of the scapulas was also found in a considerable percentage of
children.
Our research found that the frequency of occurrence of asymmetry in the frontal plane was similar
among the boys and girls examined, and did not
significantly correlate with the gender. Comparable
results were obtained by Bibrowicz and Skolimowski
[5], who reported presence of body asymmetry among
8-year-old children in a similar percentage in both
genders.
In our research we observed differences in body
build depending on the quality of posture. Children
with faulty posture were lighter and had less adipose
tissue than their peers with correct posture. Girls with
large asymmetry were also statistically significantly
taller than their peers. The results presented are consistent with other authors’ findings which suggest that
there is a relationship between the quality of posture
and body build. Their research shows that defects of
body posture are found much more frequently among
children and youth with body weight deficiency or
excess [4, 9–10,14–15, 24–26] and suggests that
33
113 Wojna1:Layout 1 2013-04-26 11:49 Strona 8
wy ciała a powiększeniem otłuszczenia lub smukłości
budowy [27–30]. Zwraca się także uwagę na zależność między postawą ciała a typem konstytucjonalnym. Osoby o silnej budowie ciała z przewagą mezomorfii odznaczają się na ogół poprawną postawą ciała, natomiast typy o przewadze ektomorfii predysponowane są do nabywania wad postawy z powodu
przewagi wymiarów długościowych i leptosomizacji
ciała, co sprzyja labilności sylwetki i kształtowaniu się
nieprawidłowych nawyków w jej utrzymaniu [31]. Potwierdzają to badania Rogowskiej [32], Fugiela i wsp.
[24], którzy zaobserwowali także częstsze występowanie skolioz wśród dzieci z niedoborem masy ciała.
Natomiast wśród dzieci o wysokim wskaźniku BMI
zauważono tendencję do nabywania nieprawidłowości w obrębie kolan i stóp [30].
Badania własne wykazały różnice w kształtowaniu się badanych komponentów sprawności fizycznej
w zależności od jakości postawy ciała. Dzieci zdrowe
charakteryzowały się lepszą równowagą ciała, gibkością oraz uzyskały wyższe wyniki w teście stukania
w krążki. Dziewczęta o postawie prawidłowej uzyskały także lepsze wyniki w próbie siły mięśni tułowia,
natomiast zdrowi chłopcy w próbie zwinności.
Utrzymanie równowagi jest procesem niezwykle
skomplikowanym koordynacyjnie, a wynika to z uwarunkowania jej przez wiele czynników budowy ciała
i funkcji związanych ze stanem i funkcjonowaniem
ośrodków centralnego układu nerwowego i narządów
zmysłów. Prawidłowa postawa ciała zależy między
innymi od właściwego przetwarzania i interpretacji informacji sensorycznych pochodzących przede wszystkim z receptorów czucia głębokiego. W utrzymaniu
pionowego układu ciała istotną rolę odgrywa liczna grupa sprzężonych ze sobą reakcji określanych
mianem odruchów postawy. Wielu badaczy przyczyn
strukturalnej asymetrii upatruje w nieprawidłowej propriocepcji [33] oraz w zaburzeniach w obrębie pnia
mózgu i móżdżku [34]. U osób z postawą skoliotyczną zaobserwowano zaburzenia równowagi ciała wynikające z defektów w niektórych strukturach ośrodkowego układu nerwowego odpowiedzialnych za kontrolę równowagi oraz w układach sensorycznych,
głównie westybularnym i somatosensorycznym [35].
Wykazano także, że dysfunkcje receptorów otolitowych w skoliozach prowadzą do asymetrii w napięciu
mięśni przykręgosłupowych [36]. Uważa się, że zaburzona aferentacja związana jest z dysfunkcją czuciowych układów wejściowych informujących o położeniu ciała w przestrzeni, upośledza równowagę i prowadzi do nieprawidłowego bilansu mięśniowego,
a w konsekwencji do narastania skoliotycznych deformacji i asymetrii w funkcjach życiowych [37]. Na nieprawidłowe postrzeganie przebiegu pionu i poziomu
wśród dzieci z wadami postawy zwracają uwagę
także badania Brzęk i wsp. [38]. Różnic w szybkości
wykonania testu stukania w krążki upatrywać można
w zaburzeniach koordynacji u dzieci z wadami postawy oraz w ujemnym wpływie wysokości ciała na
szybkość kończyn górnych [39,40].
Gibkość jest jedną ze składowych sprawności fizycznej, która w sposób szczególny warunkuje zdrowie jednostki oraz pełni ważną rolę w motoryczności
człowieka. Właściwa gibkość kręgosłupa i brak czynnościowych skróceń mięśni ma duże znaczenie
w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała oraz wpływa
na zwinność ogólną. Wyniki badań własnych wyka-
34
there is a relationship between the deterioration of
posture and increase in adipose tissue or slenderness ratios [27–30]. A relationship between the body
posture and the somatotype is also noted. Predominantly mesomorphic individuals of heavy build are
usually characterized by a correct body posture, while
predominantly ectomorphic persons are predisposed
to the development of postural deformities due to the
predominance of longitudinal dimensions and leptosomization of the body, which contributes to the development of postural lability and formation of bad
habits in supporting the body [31]. These findings are
confirmed by Rogowska [32] and Fugiel et al. [24],
who also noted a more frequent occurrence of scoliosis among children with body mass deficiency. It
was also found that children with high BMI values
were inclined to develop abnormalities within the
knees and feet [30].
Our research found that the examined physical
fitness components differed depending on the quality
of body posture. Healthy children were characterized
by better body balance and flexibility, and scored
higher on the plate tapping test. Girls with correct
posture also scored higher on the abdominal strength
test, while healthy boys achieved better results in the
agility test.
Maintaining body balance is a process extremely
complicated in terms of coordination since it is influenced by many different aspects of body build and
the condition and functioning of the centres of the
central nervous system (CNS) and sense organs.
Maintaining a correct body posture depends, among
other things, on proper processing and interpretation
of sensory information provided primarily by proprioceptors. A number of reactions linked to one another,
called postural reflexes, play an essential role in the
maintenance of the vertical position of the body.
Many researchers attribute development of structural
asymmetry to faulty proprioception [33] and to the
disorders within the brainstem and cerebellum [34].
Persons with scoliotic posture have been found to
have disorders of body balance resulting from defects in some structures of the CNS responsible for
balance control and in sensory systems, the vestibular and somatosensory systems in particular [35]. It
has also been demonstrated that the dysfunctions of
otolith receptors in scoliosis lead to asymmetry in
paraspinal muscle tension [36]. It is believed that
disturbed afferentation is related to impairments of
sensory input systems informing about body position
in the space, impairs body balance and leads to improper muscle balance and, in consequence, to the
development of scoliotic deformities and asymmetries in bodily functions [37]. Abnormal perception of
vertical and horizontal orientation in children with
faulty posture has also been noted by Brzęk et al.
[38]. The differences in the speed of performing the
plate tapping test may be explained by the disorders
of coordination in children with faulty posture and the
negative influence of body height on the speed of
upper limb movement [39,40].
Flexibility is a crucial physical fitness component
determining an individual’s health and playing an
important role in human motor activity. Proper spine
flexibility and lack of functional shortening of muscles
are very important factors affecting the ability to
maintain a correct body posture and general agility.
113 Wojna1:Layout 1 2013-04-26 11:49 Strona 9
zały różnice w kształtowaniu się tej cechy w zależności od jakości postawy ciała. Wynikać to może z zaburzeń ruchomości kręgosłupa u dzieci z wadami postawy ciała, na co wskazują badania Lemosa i wsp.
[41] oraz Szczygła i Ślusarczyk [42]. Negatywny
wpływ na gibkość kręgosłupa może mieć także większa wysokość ciała [40] zaobserwowana w grupie
dzieci z wadami postawy.
Różnice w kształtowaniu się sprawności fizycznej
między dziećmi zdrowymi a dziećmi z wadami postawy ciała zaobserwowali także inni autorzy. Wśród
dzieci z wadami postawy ciała stwierdzono znacząco
niższy poziom kształtowania się gibkości, mocy i siły
[22] oraz wydolności [43,44]. Doniesienia pokazują,
że dzieci ze skoliozą uzyskują gorsze wyniki w testach gibkości, siły funkcjonalnej i równowagi ogólnej
[45–47], natomiast osoby z hiperlordozą lędźwiową
charakteryzują się niskim poziomem gibkości kręgosłupa oraz wytrzymałości i siły mięśni brzucha [39].
Uzyskane wyniki badań wskazują na konieczność
objęcia opieką lekarską oraz fizjoterapeutyczną dzieci z asymetrią w obrębie tułowia i miednicy. Szczególną uwagę należy zwrócić na te osoby, u których
występuje niedobór masy ciała. Ważną rolę w zapobieganiu i korygowaniu wad postawy oraz kontroli
sprawności fizycznej powinny spełniać lekcje wychowania fizycznego i gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej.
Results of our research revealed differences in flexibility depending on the quality of body posture. This
may be a consequence of impaired spine mobility in
children with faulty posture, which has been suggested by Lemos et al. [41] and Szczygieł and Ślusarczyk
[42]. Higher body height observed in the group of
children with faulty posture may also have negative
influence on spine flexibility [40].
Differences in the level of physical fitness in healthy children and in children with postural defects were
also noted by other authors. Children with postural
deformities were found to display a significantly lower
level of flexibility, power and strength [22], and endurance [43,44]. Reports show that children with scoliosis score worse on the flexibility, functional strength
and total balance tests [45–47], while individuals with
lumbar hyperlordosis are characterized by a low level
of spine flexibility and of abdominal strength and
muscular endurance [39].
The results obtained in the studies point to the
necessity of providing children with asymmetry within
the trunk and the pelvis with medical and physiotherapeutic care. Particular attention should be paid to
the individuals with body mass deficiency. Lessons of
physical education and corrective-compensatory
gymnastics should constitute an important factor in
the prevention and correction of postural deformities
as well as in physical fitness management.
Wnioski
Conclusions
1. Wśród dzieci w młodszym wieku szkolnym występuje znaczny odsetek osób z asymetrią postawy
ciała.
2. Dzieci z asymetrią postawy ciała charakteryzują
się niższym wskaźnikiem BMI i mniejszym otłuszczeniem ciała w stosunku do zdrowych rówieśników.
3. Istnieją różnice w poziomie sprawności fizycznej
w zależności od jakości postawy ciała. Niższym
poziomem kształtowania się równowagi ogólnej,
szybkości kończyn górnych oraz gibkości charakteryzują się dzieci z nieprawidłową postawą ciała.
1. There is a considerable percentage of individuals
with body posture asymmetry among younger
school-age children.
2. Children with asymmetry in body posture are characterized by a lower BMI value and a lower amount
of body fat compared to their healthy peers.
3. There are differences in the level of physical fitness related to the quality of body posture. Lower
levels of total body balance, speed of upper limb
movement, and flexibility are features characteristic of children with faulty posture.
Piśmiennictwo / References
1. Bjornson K. Physical activity monitoring in children and youths. Pediatr Phys Ther. 2008; 20: 347–355.
2. McMillan A, Auman N, Collier D, et al. Frontal plane lower extremity biomechanics during in boys who are overweight versus healthy weight. Pediatr Phys Ther. 2009; 21: 194–200.
3. Prętkiewicz-Abacjew E, Zeyland-Malawka E, Wróblewska A. Nieprawidłowości postawy ciała u dzieci i młodzieży
szkół gdańskich. Pediatria Polska 1997; 72 (12): 1121–1126.
4. Rudzińska A, Nowotny J, Dąbrowska J, Szymańska J, Witkoś J. Sposób trzymania się siedmiolatków a budowa
ciała. Fizjoterapia 2006; 14 (1): 59–64.
5. Bibrowicz K, Skolimowski T. Występowanie zaburzeń symetrii postawy w płaszczyźnie czołowej u dzieci od 6 do 9
lat. Fizjoterapia 1995; 3 (2): 26–29.
6. Nowotny J, Czupryna K, Rudzińska A, Nowotny-Czupryna O. Zmiany postawy ciała w pierwszych sześciu latach
nauki szkolnej. Fizjoterapia Polska 2008; 8 (4): 378–383.
7. Barczyk K, Skolimowski T, Hawrylak A. Kształtowanie się asymetrii tułowia u dzieci w młodszym wieku szkolnym.
Fizjoterapia Polska 2004; 4 (3): 203–208.
8. Olszewska M, Żołyński K, Olszewski S. Wady postawy u siedmiolatków a ich aktywność ruchowa w życiu codziennym. Kwartalnik Ortopedyczny 2006; 1: 35–43.
9. Kasperczyk T. Postawa ciała a wybrane cechy morfologiczne i funkcjonalne u dzieci w wieku 8–15 lat. Monografie AWF, Kraków 1988; 32: 33–47.
10. Grabara M, Pstrągowska D. Ocena postawy ciała dziewcząt i chłopców w świetle wskaźnika względnej masy ciała. Medycyna Sportowa 2008; 24 (4): 231–239.
11. Cieplik M, Faustmann I, Hagner W, Lewandowski A. Sprawność fizyczna dzieci szkolnych z wadami postawy.
Kwartalnik Ortopedyczny 2006; 1: 5–12.
12. Lamari N, Corderio J, Marinon L, Lamari M, Marino L. Intervening factors in forward flexibility of trunk in adolescents in sitting and standing position. Minerva Pediatr. 2010; 62 (4): 353–61.
35
113 Wojna1:Layout 1 2013-04-26 11:49 Strona 10
13. Karppanen A, Ahonen S, Tammelin T, Vanhala M, Korpelainen R. Physical activity and fitness in 8-year-old overweight and normal weight children and their parents. Int J Circumpolar Health. 2012; 23: 17621–25.
14. Górniak K. Rozwój biologiczny dzieci wiejskich z wadami postawy ciała. Warszawa: AWF; 2006.
15. Górniak K, Popławska H, Wilczewski A. Zróżnicowanie somatyczne dziewcząt i chłopców wiejskich ze skoliozą.
Fizjoterapia Polska 2008; 8 (4): 361–370.
16. Łaska-Mierzejewska T. Antropometria i antroposkopia. W: Charzewski J. (red.) Antropologia. Warszawa: AWF;
1999, p. 233–254.
17. Stupnicki R, Przewęda R, Milde K. Centylowe siatki sprawności fizycznej polskiej młodzieży wg testów EUROFIT.
Warszawa: AWF; 2003.
18. Zeyland-Malawka E, Prędkiewicz-Abacjew E. Objawy asymetrii w postawie ciała dzieci i młodzieży – potencjalne
zagrożenie niepełnosprawności układu ruchu i zdrowia. Nowiny Lekarskie 2006; 2: 137–141.
19. Aroeira R, Leal J, de Melo Pertence A. New method of scoliosis assessment: preliminary results using computerized photogrammetry. Spine 2011; 1: 36 (19): 1584–1591.
20. Porto F, Gurgel J, Russomano T, Farinatti P. Moire topography: characteristics and clinical application. Gait Posture 2010; 32 (3): 422–424.
21. Standera J. Analiza zaburzeń statycznych w obrąbie miednicy oraz ich wpływ na powstawanie skolioz.. Medycyna Manualna 1999; 3: 1–2.
22. Prętkiewicz-Abacjew E, Resiak M, Wróblewska A. Postawa ciała i sprawność fizyczna dzieci rozpoczynających naukę w szkole. W: Nauki o kulturze fizycznej w służbie współczesnego człowieka. Materiały z ogólnopolskiej konferencji z okazji 25-lecia Akademii Wychowania Fizycznego; 1996. p. 165–170. Gdańsk: AWF; 1996.
23. Drzał-Grabiec J, Snela S. The influence of rural environment on body posture. Annals of Agricultural and Environmental Medicine 2012; 19 (4): 846–850.
24. Fugiel J, Ignasiak Z, Krynicka I, SBawiDska T. Budowa somatyczna dziewcząt z bocznym skrzywieniem kręgosłupa. Fizjoterapia 2006; 14 (3): 25–30.
25. Kołodziej K, Kwolek A, Lewicka K, Pop T, Przysada G. Wysokość i masa ciała oraz sprawność fizyczna dziewcząt
i chłopców z wadami i bez wad postawy w dawnym województwie rzeszowskim. Fizjoterapia Polska 2003; 3 (2):
113–119.
26. Malinowski A. Stan biologiczny łódzkiej populacji w wieku rozwojowym. W: Malinowski A, Chlebna-Sokół D. (red)
Dziecko łódzkie. Metody badań i normy rozwoju biologicznego. Łódź: Wydawnictwo Ankal; 1998.
27. Burdukiewicz A, Miałkowska J, Pietraszewska J. Budowa somatyczna a postawa ciała dziewcząt i chłopców w wieku 7–12 lat. Standardy Medyczne 2006,(3): 307–313.
28. Samad E, Karim E. Physical fitness, physical activity and sedentary activities of 7 to 11 year old boys with different body mass index. Asian J Sports Med 2012, 3 (2): 105–112.
29. Tomaszewski P, Żmijewski P, Gajewski J, Milde K, Szczepańska B. Budowa somatyczna 9-letnich chłopców o różnym poziomie sprawności fizycznej. Pediatric Endocrinology, Diabetes and Metabolism 2011, 17 (3): 129–133.
30. Trzcińska D, Olszewska E, Tabor P. Sprawność fizyczna i postawa ciała 7-letnich dzieci o skrajnych parametrach
somatycznych. Pediatric Endocrinology, Diabetes and Metabolism 2009, 15 (3): 188–195.
31. Przewęda R. Stan zdrowia polskiej młodzieży. Wychowanie Fizyczne i Sport 1997; 1–2: 15–45.
32. Rogowska E. Faulty posture in girls at puberty. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin 2005;
vol. LX, (suppl. XVI), 446: 481–495.
33. Keessen W, Crowe A, Hearn M. Proprioceptive accuracy in idiopathic scoliosis. Spine 1992; 17 (2): 149–155.
34. Goldberg CJ, Dowling FE, Fogarty EE, Moore DP. Adolescent idiopathic and cerebral asymmetry. An examination
of a nonspinal perceptual system. Spine 1995; 20 (15): 1685–1691.
35. Byl NN, Holland S, Jurek A, Hu SS. Postural imbalance and vibratory sensitivity in patients with idiopathic scoliosis. Implication for treatment. J. Orthop Sports Phys Ther 1997; 26: 60–68.
36. Wiener-Vacher SR, Mazda K. Asymmetric otolith vestibulo-ocular responses in children with idiopathic scoliosis.
J Pediatr. 1998; 132: 1028–1032.
37. Cheung J. Preliminary study on electromyographic analysis of the paraspinal musculature in idiopathic scoliosis.
Clin Biomech. 1998; 13 (1 supp): 52–58.
38. Brzęk A, Nowotny-Czupryna O, Famuła A, Kowalczyk A. Postrzeganie przebiegu pionu i poziomu u dzieci z nieprawidłową postawą ciała. Fizjoterapia Polska 2008; 8 (4): 445–453.
39. Sauka M, Priedite IS, Artjuhova L, Larins V, Selga G. Physical fitness in northern European youth: reference values from the Latvian Physical Health in Youth Study. Scand J Public Health 2011; 39 (1): 35–43.
40. Milde K, Tomaszewski P, Sienkiewicz-Dianzenza E, Przewęda R. Wpływ wieku, wysokości i masy ciała dziewcząt
niskorosłych na wyniki poszczególnych baterii testu Eurofit. Wychowanie Fizyczne i Sport 2007; 51 (2): 85–89.
41. Lemos AT, Santos FR, Gaya AC. Lumbar hyperlordosis in children and adolescents at private school in southern
Brazil: occurrence and associated factors. Cad Saude Publica. 2012; 28 (4): 781–8.
42. Szczygieł A, Ślusarczyk A. Ruchomość oraz ukształtowanie krzywizn kręgosłupa u dzieci z wadliwą postawą ciała. Fizjoterapia Polska 2003; 3 (3): 261–271.
43. Muszkieta R. Wady postawy ciała a sprawność fizyczna dziewcząt i chłopców z województwa leszczyńskiego. Poznań: AWF, 1998.
44. Śliwa W, Chlebicka E, Śliwa K. Wady rozwoju fizycznego dzieci. Poznań: AWF, 1996.
45. Chlebicka E, Ziobro E, Śliwa W. Zmiany w budowie dzieci ze skrzywieniami bocznymi kręgosłupa. W: Malinowski
A. (red) Antropologia a medycyna i promocja zdrowia. Łódź: Uniwersytet Łódzki, 2000. p. 140–147.
46. Kołodziej K, Kwolek A, Lewicka K, Pop T, Przysada G. Wysokość i masa ciała oraz sprawność fizyczna dziewcząt
i chłopców z wadami i bez wad postawy w dawnym województwie rzeszowskim. Fizjoterapia Polska 2003; 3 (2):
113–119.
47. Lewandowski A, Talar J. Wady postawy a sprawność fizyczna dzieci w wieku szkolnym na przykładzie badań młodzieży gimnazjum nr 23 w Bydgoszczy. Medycyna Sportowa 2005; 21 (2): 99–110.
36