Pobierz - Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w

Transkrypt

AMBASADA RP W KIJOWIE
WYDZIAŁ EKONOMICZNY
SYTUACJA GOSPODARCZA NA UKRAINIE w III kw. 2015 r.
Polityka gospodarcza
Sytuacja makroekonomiczna
W III kwartale br. sytuacja gospodarcza Ukrainy pozostawała bardzo zła, a za jedną oznakę
poprawy można uznać fakt, że tendencje spadkowe powoli wyhamowują. O ile w I kwartale
PKB spadł o 17,2%, to w II kwartale gospodarka skurczyła się o 14,6%. NBU prognozuje
spadek PKB w całym roku 2015 o 11,6% oraz inflację na poziomie 45%. W roku 2016
natomiast, według szacunków NBU, można spodziewać się wzrostu PKB o 2,4%. MFW jest
nieco bardziej optymistyczny i prognozuje spadek PKB w roku bieżącym o 9%. Jednocześnie
Bank Światowy pogorszył prognozy dla Ukrainy. Spadek PKB w 2015 r. ma wynieść 12%,
zaś inflacja 50%. BŚ prognozuje jednak wzrost PKB w 2016 r. o 1%, w 2017 r. o 2%, a w
2018 r. o 3%. Inflacja w 2016 r. ma wg prognoz wynieść 23,4%.
Wszystko wskazuje na to, że w przeciwieństwie do 2014 r., w bieżącym roku rolnictwo nie
będzie „kołem zamachowym” ukraińskiej gospodarki. Wielkość produkcji rolnej w ciągu
trzech kwartałów 2015 r. spadła o 5,3% w porównaniu do analogicznego okresu roku 2014 r.
Pewną poprawę odnotowała sytuacja finansowa państwa. Podobnie, jak na koniec II kwartału,
również w III kwartale dochody budżetu przeważały nad wydatkami; poprawie uległ też
bilans płatniczy kraju, co z kolei wynika z utrzymującej się nadwyżki w handlu
zagranicznym. Ukrainie w istotny sposób pomogło również uzyskanie wsparcia
makrofinansowego od MFW, UE oraz innych darczyńców. Umożliwiło to z kolei poprawę
stanu rezerw zagranicznych, które na początku roku znajdowały się na krytycznie niskim
poziomie. Sytuacja na rynku walutowym w III kwartale 2015 r. również pozostawała stabilna,
a po tym, jak poziom cen odreagował gwałtowny spadek wartości hrywny na początku roku,
inflacja utrzymuje się na bardzo niskim poziomie (przechodząc czasem w minimalną
deflację). Oznaki stabilizacji sytuacji gospodarczej na Ukrainie odnotował też Bank
Światowy.
Wsparcie finansowe
W dniu 22 lipca 2015 r. Komisja Europejska wydzieliła Ukrainie środki w wysokości 600
mln euro w ramach nowego programu wsparcia makrofinansowego (ang. Macro-Financial
Assistance, MFA), opiewającego łącznie na 1,8 mld euro. 31 lipca natomiast MFW podjął
decyzję o wydzieleniu Kijowowi drugiej transzy kredytu EFF (Extended Fund Facility) w
wysokości 1,7 mld USD. Środki te kilka dni później były już w dyspozycji Kijowa i zostały
przeznaczone na zwiększenie rezerw walutowych. 30 września EBOiR podjął decyzję dot.
wydzielenia Ukrainie kredytu w wysokości 300 mln USD na zakup gazu ziemnego na rynku
europejskim.
1
Ambasada RP w Kijowie
Sytuacja gospodarcza na Ukrainie w III kw. 2015 r.
Obsługa zadłużenia
Najistotniejszym wydarzeniem z zakresu obsługi ukraińskich zobowiązań zagranicznych w III
kwartale 2015 roku było osiągnięcie porozumienia z komitetem prywatnych wierzycieli
(m.in. amerykański fundusz Franklin Templeton i brazylijski BTG Pactual) nt.
restrukturyzacji długów Ukrainy (łącznie 14 emisji obligacji państwowych), co miało miejsce
27 sierpnia br. po prawie sześciu miesiącach negocjacji. Kluczowe elementy porozumienia są
następujące:
zmniejszenie kwoty głównej ukraińskiego długu o 20% z 19,3 mld USD do 15,5 mld
USD; powinno to jednocześnie poskutkować zmniejszeniem udziału długu w PKB o
4,3%;
średnie oprocentowanie ukraińskich długów wyniesie 7,75%, czyli więcej, niż obecna
średnia wartość 7,22%; do znacznego wzrostu wypłat odsetek przez Ukrainę nie dojdzie, a
nawet jeśli, nie osiągną one takiego poziomu, jak za czasów W. Janukowycza (w 2012
roku Ukraina zapożyczyła się u wierzycieli prywatnych na 2,6 mld USD pod
oprocentowanie w wysokości 9,25% rocznie);
przedłużono termin spłaty długów. Spłatę części zadłużenia niepodlegającej spisaniu
przeniesiono z okresu 2015 – 2023 na lata 2019 – 2027. Oznacza to, że do 2019 roku
Ukraina nie będzie spłacać zasadniczej kwoty długu.
Ukraina wyemituje nowe papiery wartościowe powiązane z PKB (ang. value recovery
instrument, VRI), będące nowym narzędziem przyciągnięcia na Ukrainę inwestorów. W
przypadku, w którym w przyszłych latach Ukraina odnotuje poważny wzrost
gospodarczy, zagwarantuje ono wierzycielom dodatkowy dochód (do 3% wzrostu PKB –
żadnych dodatkowych dochodów, wzrost od 3% do 4% rocznie – 15% odsetka wzrostu
PKB, ponad 4% - 40% od każdego odsetka). Instrument wejdzie w życie w 2021 roku i
będzie stosowany przez 20 kolejnych lat, przy czym między rokiem 2021 i 2025 płatności
z tego tytułu nie będą przewyższać 1% PKB; ponadto, Ukraina nie będzie dokonywać
żadnych płatności w ramach VRI, dopóki jej PKB nie przewyższy 125,4 mld USD (wg
prognoz MFW, poziom ten Ukraina osiągnie w 2019 r.; pod koniec 2015 roku według
MFW PKB Ukrainy wyniósł 84,3 mld USD).
Wstępnie pozytywną ocenę porozumieniu wystawił MFW stwierdzając, że „o ile
porozumienie zostanie zrealizowane, pozwoli ono osiągnąć istotne zmniejszenie wydatków na
obsługę długu, ograniczyć roczne zapotrzebowanie na finansowanie oraz będzie sprzyjać
zmniejszeniu długo”. Według Funduszu, da ono również możliwość Ukrainie zrealizowania
wszystkich celów, które stawia przed nią mechanizm kredytowania EFF. O porozumieniu
pozytywnie wypowiedział się też przewodniczący Komisji Europejskiej J.-C. Juncker.
Ukraina zapowiedziała przy tym przedstawienie takich samych (tzn. nie bardziej korzystnych)
warunków Rosji, wobec której ukraińskie zobowiązania wynoszą ok. 3 mld USD, a która
jednak już odrzuciła uczestnictwo w programie restrukturyzacji ukraińskich długów. Według
harmonogramu, Ukraina powinna uregulować swoje zobowiązania wobec Rosji w grudniu,
przy czym odmowa ich spłaty (co jest możliwe ze względów politycznych) może
poskutkować zawieszeniem współpracy z MFW w ramach EFF. Fundusz, co do zasady, nie
udziela kredytów państwom, które nie wypełniają swoich zobowiązań kredytowych, lecz
według doniesień prasowych w Waszyngtonie rozważane jest zastosowanie wyjątku (ang.
waiver) wobec rosyjskiego długu Ukrainy.
2
Wskaźniki makroekonomiczne1.
Wzrost gospodarczy. Wg danych Państwowej Służby Statystyki Ukrainy w II kwartale 2015
roku ukraiński PKB kontynuował tendencję spadkową. W okresie tym PKB Ukrainy liczony
w cenach stałych z 2010 r. zmniejszył się o 14,6% i nominalnie (w cenach bieżących)
wyniósł 449,6 mld UAH (wobec 372,8 mld UAH w analogicznym okresie 2014 r.).
Produkcja przemysłowa. W III kwartale 2015 r. produkcja przemysłowa na Ukrainie w
dalszym stopniu odnotowywała spadek - w lipcu o 13,4% w stosunku do lipca 2014 r., zaś w
sierpniu o 5,8% w porównaniu z sierpniem 2014. W rezultacie wyniki produkcji
przemysłowej w okresie styczeń - sierpień 2015 r. w porównaniu z analogicznym okresem
roku 2014 okazały się niższe o 18%, co oznacza, że spadek produkcji zdaje się hamować. W
przemyśle przetwórczym po 8 miesiącach spadek wyniósł 17,4%. Spadek odnotowały
wszystkie gałęzie przemysłu przetwórczego, przy czym największy – produkcja koksu i
produktów ropopochodnych (33,9%); mniejsze spadki odnotowały przemysły: maszynowy
(20,4%), chemiczny (19,9%), drzewny (13,5%), spożywczy (12%) i farmaceutyczny (10,7%).
Co się tyczy przemysłu maszynowego, również wszystkie jego pozycje odnotowały poważny
spadek, przy czym spadek ten był największy w przypadku komputerów, urządzeń
elektronicznych i optycznych (32,5%); mniejsze spadki odnotowały produkcja środków
transportu (24,5%) i produkcja mebli (23,2%). Produkcja metalurgiczna w omawianym
okresie w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego spadła o 22,9%.
Produkcja rolna. Od początku 2015 r. utrzymywała ujemną dynamikę. W okresie styczeńlipiec produkcja rolna była niższa o 3,5%, w okresie styczeń-sierpień o 5,8%, zaś spadek w
rolnictwie w ciągu trzech kwartałów 2015 r. wyniósł 5,3%. O 1,4% spadła produkcja
mięsa (2 270,9 tys. ton, dominuje mięso drobiowe), o 4,4% spadła produkcja mleka (8,4 mln
ton), a o 14,6% spadła produkcja jaj (13,4 mld szt.). W ciągu całego półrocza zdążono zebrać
1
Na podstawie danych statystycznych dostępnych 16.10.2015. Dane statystyczne dotyczące Ukrainy w
niniejszej części notatki nie uwzględniają tymczasowo okupowanych terytoriów Krymu i Sewastopola.
3
43 mln ton zbóż, czyli o 1,2% mniej niż do tego samego momentu ubiegłego roku, przy czym
zbiory pszenicy wzrosły o 9,3%, zaś spadły zbiory: jęczmienia o 9% i kukurydzy o 25,2%. Zb
Zbiory ziemniaków spadły o 12,6%. Pogłowie bydła rogatego na początku października
wynosiło 4,3 mln szt. (spadek o 6,1%), pogłowie trzody chlewnej – 7,8 mln szt. (spadek o
2,8%), a pogłowie drobiu – 231,1 mln szt. (spadek o 3,6%).
Inflacja. W lipcu 2015 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych spadły o 1% w stosunku do
poprzedniego miesiąca (co oznacza, że Ukraina odnotowała deflację w ujęciu miesięcznym
po raz pierwszy od sierpnia 2013 r.), w sierpniu spadły o 0,2% zaś we wrześniu wzrosły o
2,3%. Wskaźnik inflacji liczony w odniesieniu do analogicznego okresu roku poprzedniego
wyniósł pod koniec września 151,9 co oznacza, że w ujęciu rocznym ceny pod koniec III
kwartału 2015 roku wzrosły o 51,5%, zaś od początku 2015 roku – o 41,4%. Na wskaźnik
inflacji wpływa wzrost cen wszystkich branych pod uwagę pozycji, zwłaszcza opłat
komunalnych (o 146,4% w porównaniu z wrześniem 2014 r.), sprzętu użytku
domowego/AGD (o 46,5%), żywności (o 45,1%), odzieży (o 44,6%), wypoczynku i kultury
(o 43,5%) ochrony zdrowia (o 35,4%), wyrobów alkoholowych i tytoniowych (o 32,2%) oraz
transportu (o 25,5%). Ceny produkcji przemysłowej (PPI) na koniec września były wyższe w
stosunku rocznym o 32,5%.
Budownictwo. Wartość wykonanych prac budowlanych w okresie styczeń-sierpień 2015 r.
wyniosła 29,6 mld UAH i była o 24,6% niższa niż w tym samym okresie roku 2014. Wyniki
budownictwa w sierpniu 2015 r. w porównaniu z sierpniem 2014 r. były gorsze o 15,4%. Tym
samym recesja w ukraińskim budownictwie pogłębia się.
Transport. W okresie styczeń-wrzesień 2015 r. na Ukrainie przewieziono 437,5 mln t
ładunków tj. o 14,3% mniej niż w tym samym okresie roku 2014. Wzrost odnotowały
jedynie przewozy transportem wodnym (2,8%). Przewozy pozostałymi rodzajami transportu
spadły – najbardziej w przypadku transportu drogowego (21,7%), w mniejszym, choć wciąż
poważnym stopniu zmalały przewozy w transporcie kolejowym (o 13,1%) i lotniczym (o
10,8%). Kolej pozostawała dominującym środkiem transportu towarów (58,5% udziału). W
omawianym okresie transportem pasażerskim przewieziono 3,8 mld osób, czyli o 13,1%
mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego.
4
Handel wewnętrzny. Obroty przedsiębiorstw zajmujących się handlem hurtowym w okresie
styczeń - wrzesień 2015 r. wyniosły 844,3 mld UAH i były niższe o 14% w porównaniu z
analogicznym okresem roku 2014. Obroty handlu detalicznego w okresie styczeń - wrzesień
2015 r. wyniosły 735 mld UAH, co oznacza spadek o 22,3%.
Inwestycje kapitałowe. W okresie styczeń – czerwiec 2015 na Ukrainie zrealizowano
inwestycje kapitałowe o łącznej wartości 98,7 mld UAH, co w porównaniu z analogicznym
okresem 2014 r. oznacza spadek o 9,2%. W omawianym okresie najwięcej inwestycji trafiło
do przemysłu (34,1%), budownictwa (15,2%), technologii informatycznych i
komunikacyjnych (14,7%; wzrost o ponad 300% w porównaniu z 2014 r.), rolnictwa (9,5%),
sektora handlu i usług (7,7%), transportu (6%) i sektora operacji z nieruchomościami (3,9%).
Handel zagraniczny. W okresie styczeń-sierpień 2015 r. ukraiński eksport towarowy
osiągnął wartość 24,77 mld USD, co oznacza jego spadek w porównaniu z tym samym
okresem roku poprzedniego o 33,9%. Import również zmniejszył się o 33,9% i osiągnął
poziom 24,15 mld USD. Dodatnie saldo w handlu towarami wyniosło 619,8 mln USD, co
oznacza pogorszenie o 317,5 mln USD wobec analogicznego okresu roku 2014. Lipiec i
sierpień były pierwszymi miesiącami po kwietniu, kiedy ukraiński import spadał wolniej, niż
eksport. W przypadku obydwu przepływów handlowych można jednak odnotować
wyhamowanie spadków.
Udział krajów UE w ukraińskim eksporcie towarowym w omawianym okresie wyniósł 32,9%
(spadek o 32,5% wobec analogicznego okresu 2014 r.), WNP – 20,8% (spadek o 52,6%). W
okresie styczeń – lipiec2 spadł eksport we wszystkich najważniejszych kierunkach z
wyjątkiem Chin, w którym to kierunku wzrósł (o 2,5%). Ukraiński eksport spadł w przypadku
Rosji (o 58,9%), Polski (35%), Włoch (31,1%), Niderlandów (25,2%), Indii (22,1%), Egiptu
(21,6%), Niemiec (21,4%) i Turcji (20,4%). Pomimo ogromnego spadku, Rosja pozostała
największym odbiorcą ukraińskich towarów z udziałem 12,7%. Kolejne pozycje w tym
zestawieniu zajmowały Turcja (7,9%), Chiny (7,4%), Egipt (5,8%), Włochy (5,2%), Polska
(5,1%), Indie (4%), Niemcy (3,5%), Niderlandy (2,6%) i Hiszpania (2,3%). Największy
2
Bardziej szczegółowe dane za sierpień nie były dostępne na dzień opracowania niniejszej notatki.
5
udział w strukturze towarowej eksportu miały artykuły rolno-spożywcze (35,1%), wyroby
metalurgiczne (27,3%), maszyny i urządzenia (11,7%), produkty mineralne (8,8%), oraz
artykuły przemysłu chemicznego, w tym tworzywa sztuczne (7,4%).
Po stronie importu na Ukrainę na początek września 2015 r. udział państw UE wynosił 40,8%
(spadek o 26,9% wobec analogicznego okresu roku ubiegłego) a państw WNP 27,8% (spadek
o 47,7%). W okresie styczeń – lipiec 2015 r. wśród głównych partnerów handlowych w
porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego import wzrósł jedynie w przypadku
Węgier (o 45,1%) i Norwegii (o 231,4%). W odniesieniu do pozostałych najważniejszych
partnerów handlowych Ukrainy spadki importu wyniosły: z Rosji – 61,5%, Włoch – 45,8%,
Białorusi – 43,7%, Francji – 32,6%, Chin – 31,8%, USA – 30%, Polski – 27,2% i Niemiec –
20,3%. Rosja pozostawała największym dostawcą na rynek ukraiński z udziałem 17,1%;
dalsze miejsca zajmowały: Niemcy – 11%, Chiny – 10%, Białoruś – 6,6%, Polska – 6,3%,
Węgry – 5,2%, USA – 4,1% oraz Norwegia – 2,6%. W strukturze importu dominowały:
produkty mineralne z udziałem 31,5% (w tym surowce energetyczne 29,2%, z czego gaz
ziemny 11,2%), produkty chemiczne oraz tworzywa sztuczne (łącznie 21,2%), maszyny i
urządzenia (20,8%) oraz produkty rolno-spożywcze (9,9%).
Inwestycje zagraniczne. W okresie styczeń - czerwiec 2015 r. zagraniczni inwestorzy
zainwestowali na Ukrainie 1,04 mld USD. Uwzględniając odpływ inwestycji oraz zmiany
kursowe, skumulowana wartość BIZ na Ukrainie spadła w tym okresie o 6,4% (o 2 912,9 mln
USD) i wyniosła na dzień 1 lipca 2015 r. 42,9 mld USD. Struktura geograficzna
skumulowanych inwestycji nie uległa w II kwartale 2015 r. istotnym zmianom. Wiodące
miejsce wśród inwestorów zajmuje Cypr, którego udział w omawianym okresie wyniósł
28,6%. Kolejne pozycje zajmują nadal: Niemcy – 12,8%, Holandia – 11,9%, Rosja – 6,3%,
Austria – 5,5, Wielka Brytania – 4,6%, Wyspy Dziewicze – 4,4%, Francja – 3,6%, Szwajcaria
– 3,2% i Włochy - 2,2%. W strukturze sektorowej skumulowanych inwestycji wg stanu na
01.07.2015 r. największy udział mają przemysł (31,5%), sektor finansowy (25,9%), handel i
usługi dla ludności (1334%) oraz operacje związane z nieruchomościami (8,4%).
Bilans płatniczy. Według danych Narodowego Banku Ukrainy, w okresie styczeń - sierpień
2015 r., w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, nastąpiła wyraźna poprawa
stanu bilansu płatniczego. Ujemne saldo na rachunku operacji bieżących zmniejszyło się z 2
346 mln USD w okresie styczeń-sierpień 2014 r. do 133 mln USD w analogicznym okresie
roku 2015; jednocześnie znacznie spadła nadwyżka na rachunku obrotów finansowych – z 2
630 mln USD w 2014 r. do 671 mln USD w 2015 r. W efekcie, po ośmiu miesiącach 2015 r.
bilans płatniczy Ukrainy odnotował deficyt w wysokości 349 mln USD wobec deficytu rzędu
4,6 mld USD w ciągu ośmiu pierwszych miesięcy roku 2014. Zarówno w lipcu, jak i sierpniu
2015 r. bilans płatniczy notował nadwyżkę w wysokości analogicznie 438 i 513 mln USD.
Stan rezerw walutowych banku centralnego na dzień 1 października 2015 r. wynosił 12,77
mld USD. W porównaniu z początkiem roku 2015, stan rezerw na pierwszy dzień października
był wyższy o 5,23 mld USD, czyli o 69,6%.
Budżet i dług publiczny. Wg danych NBU, w okresie styczeń-sierpień 2015 r. dochody budżetu
państwa wyniosły 337,7 mld UAH i były nominalnie o 46,5% wyższe, niż w analogicznym
okresie roku poprzedniego. Z kolei wydatki budżetu zwiększyły się o 24,7% i wyniosły 329,4
mld UAH. Nadwyżka budżetowa na koniec sierpnia br. wyniosła 7,7 mld UAH wobec 35,2
mld UAH deficytu w analogicznym okresie 2014 r.
Na koniec sierpnia 2015 r. łączne zadłużenie publiczne Ukrainy (obejmujące kredyty
gwarantowane przez państwo) wynosiło 1 494,9 mld UAH (70,6 mld USD), co oznacza, że od
początku roku w hrywnach zwiększyło się o 35,8% (o 394,06 mld UAH), zaś w dolarach –
6
wzrosło o 1,1% (o 0,75 mld USD). W efekcie stanowiło 95,4% zeszłorocznego PKB. Udział
zadłużenia zagranicznego wynosił 65,32%.
Dochody społeczeństwa. Nominalne dochody ukraińskiego społeczeństwa w II kwartale 2015
roku wzrosły o 7,1%. Dochody do dyspozycji wzrosły nominalnie o 4,8%, lecz w ujęciu
realnym spadły o 34%. Średni miesięczny dochód do dyspozycji na jednego mieszkańca
Ukrainy wyniósł w II kwartale 2015 r. 2 373,7 UAH (110,25 USD według oficjalnego kursu
NBU na dzień 30 września 2015 r.), czyli nominalnie o 73 UAH więcej, niż w analogicznym
okresie roku 2014. Średnia miesięczna płaca w okresie lipiec-sierpień 2015 r. wyniosła
4297,5 UAH, co oznacza, że w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku
wzrosła nominalnie o 24,4%. Płace realne w lipcu 2015 r. w porównaniu ze lipcem 2014 r.
spadły o 20%, zaś analogicznie w sierpniu 2015 r. – o 18,3%, co oznacza, że w obydwu
miesiącach w porównaniu z okresem lipiec-sierpień 2014 r. płace spadły realnie o 19,2%.
Bezrobocie. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w II kwartale 2015 roku wyniosła średnio
498 tys. osób, czyli stanowiła 2,9% populacji w wieku produkcyjnym. W omawianym okresie
stopa bezrobocia liczona wg metodologii MOP wynosiła 9,6%, (1,67 mln osób zdolnych do
pracy).
Sytuacja demograficzna. Na początku czerwca 2015 r. liczba ludności Ukrainy stanowiła
42 806 tys. mieszkańców, co oznacza, że od początku roku zmniejszyła się o 123,6 tys. osób.
Spadek ten spowodowany był ujemnym przyrostem naturalnym w wysokości 130,5 tys. osób,
przy dodatnim saldzie migracji na poziomie 6,9 tys. osób.
Energetyka
Negocjacje gazowe z Rosją
25 września Rosja, Ukraina i Komisja Europejska parafowały protokół dot. dostaw gazu w
okresie zimowym. Nie ma on jednak charakteru wiążącego. Ukraina domaga się, aby
dokument miał status umowy międzyrządowej (jak to miało miejsce w ub.r.) i od tego
uzależnia jego podpisanie. Kijów obawia się, że jeśli protokół nie będzie miał charakteru
wiążącego, zostanie to wykorzystane przez Rosję w grudniu br. kiedy Ukraina odmówi spłaty
(a wszystko na to wskazuje) 3 mld USD rosyjskich euroobligacji. Jeśli protokół nie zostanie
podpisany przez Ukrainę w najbliższym czasie, to będzie konieczna jego renegocjacja, gdyż
dokument przewiduje zakup ok. 2 mld m3 do końca października br. co wkrótce nie będzie
możliwe z przyczyn czysto technicznych.
Zwiększenie rewersu
8 lipca br. dyrektor spółki Ukrtranshaz I. Prokopiw poinformował o osiągnięciu
porozumienia ze słowackim operatorem gazociągów o zwiększeniu od 31 grudnia 2015 r.
przepustowości rewersu z 40 do 57 mln m3 na dobę. W tym celu należy przeprowadzić prace
techniczne na terytorium Słowacji. Ponadto I. Prokopiw poinformował, że prowadzone są
negocjacje w sprawie dostaw gazu z Rumunii, która w 2016 r. będzie miała 1-2 mld m3
nadwyżki paliwa.
W bieżącym roku zapotrzebowanie na gaz na Ukrainie jest oceniane na 37-38 mld m3, z
czego około 19 mld m3 pochodzi z wydobycia własnego. W przyszłym roku zużycie utrzyma
się na podobnym poziomie, bądź spadnie z powodu kryzysu gospodarczego i większej
7
oszczędności ze strony odbiorców indywidualnych. Zwiększenie przepustowości rewersu ze
Słowacji do 57 mln m3 na dobę (20,8 mld m3 rocznie) będzie więc oznaczać po raz pierwszy
w historii całkowite uniezależnienie się Ukrainy od bezpośrednich dostaw gazu od Gazpromu.
Jedynym ograniczeniem będzie ilość dostępnego gazu na rynku unijnym oraz zdolność
płatnicza Naftohazu.
Podziemne magazyny gazu
W połowie października na Ukrainie rozpoczyna się sezon grzewczy. Ocenia się, że dla
bezproblemowego przejścia przez sezon zimowy należy do jego rozpoczęcia zgromadzić ok.
19 mld m³ gazu (z czego do wiosny powinno pozostać przynajmniej 5 mld m³ gazu, który jest
niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania systemu magazynowego). Wg danych z połowy
października zapasy zgromadzone w podziemnych magazynach wynosiły ok. 16 mld m³.
Wysiłki władz w Kijowie mające na celu uzyskanie kredytów na zakup gazu przynoszą
pewne efekty. Prowadzone są rozmowy o kredycie w wysokości 300 mln USD z EBOR oraz
500 mln USD z Banku Światowego pod gwarancje Europejskiego Banku Inwestycyjnego
(środki z drugiego źródła będą dostępne najwcześniej w przyszłym roku). Dostępnych jest też
200 mln EUR z niemieckiego banku KfW, ale kredyt ten musiałby być zwrócony do grudnia
br. Ponadto, władze poinformowały, że na zakupy gazu zgromadziły ze środków
wewnętrznych 500 mln USD.
Jednocześnie, rząd rosyjski ustalił nową cenę gazu dla Ukrainy w IV kwartale. Będzie ona
oscylować w granicach 227 USD za 1 tys. m³ gazu, co jest o ponad 100 USD niższą wartością
niż przed rokiem. Wydatki będą więc dla państwa mniejszym wysiłkiem finansowym niż
można się było spodziewać tuż po zakończeniu poprzedniego sezonu grzewczego.
Linia przesyłowa 750 kV Chmielnicka EA - Rzeszów
15 lipca br. ukraiński rząd przyjął rozporządzenie nakazujące Ministerstwu Energetyki i
Przemysłu Węglowego przygotowanie planu działań związanych z eksportem energii z 2
bloku Chmielnickiej Elektrowni Atomowej do państw UE. Eksport miałby się odbywać przez
linię przesyłową 750 kV ChEA - Rzezów. Dochody z eksportu miałyby zostać przeznaczone
na rozbudowę elektrowni o 3 i 4 blok.
Wydobycie i zapasy węgla
Wydobycie węgla w okresie styczeń-wrzesień wyniosło 29,6 mln ton, co oznacza spadek o
ok. 44% w stosunku do ubiegłorocznych wyników (53,4 mln ton). W państwowych
kopalniach wydobyto 5 mln ton węgla (16,9% całego wydobycia).
Obecnie, kluczowym wyzwaniem jest zgromadzenie odpowiednich zapasów paliwa przed
szczytem sezonu grzewczego przypadającego na grudzień i styczeń.
Na składach elektrowni węglowych na początku października znajdowało się ok. 2 mln ton
węgla (w tym ok. 1 mln ton węgla antracytowego – którego połowa znajduje się na składach
Ługańskiej Elektrociepłowni, która pracuje poza ukraińskim systemem energetycznym). W
latach 2012 – 2013 przed sezonem grzewczym gromadzono ok. 4 mln ton węgla, przy o wiele
8
lepszej kondycji finansowej państwa i znacząco większych możliwościach wydobycia
krajowego. W całym sezonie grzewczym przy umiarkowanej zimie zakłada się
zapotrzebowanie na 10,2 mln ton węgla antracytowego i 15,1 mln ton węgla gazowego.
Szczególnie trudna jest sytuacja związana z węglem antracytowym, gdyż nie jest on
wydobywany na terytorium kontrolowanym przez władze w Kijowie.
Sytuacja na rynku finansowym i bankowym
Według danych Narodowego Banku Ukrainy, w okresie styczeń-sierpień 2015 r. ukraiński
sektor bankowy odnotował stratę w wysokości 47,9 mld UAH. W ciągu pierwszych pięciu
ośmiu 2015 roku w porównaniu z analogicznym okresem roku 2014 dochody ukraińskich
banków spadły o 0,3% do poziomu 141,2 mld UAH; jednocześnie wydatki w tym samym
okresie wzrosły o 28,7% do poziomu 189,1 mld UAH. Za taki rezultat finansowy
odpowiadało, jak i w poprzednich kwartałach, przede wszystkim znaczne zwiększenie rezerw
bankowych pod kątem oczekiwanych strat - w ciągu pierwszych dwóch miesięcy bieżącego
roku odpisy na rezerwy wyniosły 86 mld UAH. Wielkość ta stanowiła 45,5% wszystkich
wydatków ukraińskich banków w styczniu–sierpniu 2015 r.
Co się tyczy odpływu depozytów, który był poważnym problemem dla ukraińskiego systemu
bankowego w 2014 roku i na początku 2015 roku, po lekkim wzroście wkładów w hrywnach
w drugim kwartale, w lipcu br. ponownie odnotowano ich spadek – o 1,1%. Wkłady w
walucie obcej w dalszym również spadły – o 3,6%. W całym okresie styczeń – lipiec 2015
roku, wkłady w hrywnach zmniejszyły się o 2,9% do poziomu 355,3 mld UAH, a w walucie
obcej – o 22,2% do poziomu 15,1 mld USD.
W drugim kwartale 2015 roku kontynuowany był proces konsolidacji ukraińskiego sektora
bankowego. Niewypłacalność oraz wprowadzenie tymczasowego zarządu Funduszu
Gwarantowania Wkładów Osób Fizycznych ogłoszono w całym drugim kwartale 2015 r. w
odniesieniu do banków: Nacjonalny Inwestycji, Finansy ta Kredyt, Integrał Bank, banku
Kapitał, banku Radykał oraz banku Omega. Decyzje o likwidacji podjęto w omawianym
okresie 2015 r. w odniesieniu do banków: Stolicznyj, Ukrhazprombank, Ukrkomunbank,
Schidno-Promysłowyj Komercijnyj Bank, banku Morskij, CzBRR, banku Nacjonalnyj Kredyt,
UPB oraz banku Kyjiwska Rus. Tym samym liczba banków – uczestników Funduszu
Gwarantowania Wkładów Osób Fizycznych (de facto liczba samodzielnych instytucji
bankowych na Ukrainie) zmniejszyła się do 129 na dzień 1 października 2015 r. (wobec 161
na początku roku). Stopa refinansowa ustanowiona przez NBU 4 marca 2015 roku na
wysokim poziomie 30% rocznie została 27 sierpnia obniżona do 27%, a 25 września – do
22%.
Co się tyczy rynku walut, w porównaniu z dramatycznym pierwszym kwartałem bieżącego
roku, drugi kwartał odznaczał się stabilnością i utrzymywał się na średnim poziomie ok.
21,74 UAH z okresowymi wahaniami. Najniższy kurs dolara w omawianym okresie
odnotowano 1 lipca (21,01 UAH), zaś najwyższy – 28 sierpnia (22,62 UAH).
W omawianym okresie utrzymywały się ograniczenia na rynku walutowym ustanowione
przez NBU w drodze rozporządzenia nr 160 z 4 marca sukcesywnie przedłużanego na kolejne
3 miesiące rozporządzeniem nr 354 z 4 czerwca br. oraz rozporządzeniem nr 581 z 3 września
br. W drodze ostatniego rozporządzenia, podobnie, jak wcześniej, niektóre ograniczenia
zliberalizowano.
Najważniejsze z utrzymanych i obowiązujących do dziś ograniczeń to:
- obowiązek odsprzedaży NBU 75% zysków w walucie obcej,
- ograniczenie do wysokości 3 tys. UAH w ekwiwalencie na sprzedaż waluty obcej jednej
osobie fizycznej w ciągu doby,
9
- limit na wypłatę waluty krajowej w kasach i bankomatach w wysokości 300 tys. UAH na
osobę w ciągu doby.
Ograniczenia zliberalizowane to przede wszystkim:
- zwiększenie limitu na wycofanie wkładów w walucie obcej oraz metalach bankowych z
15 000 do 20 000 UAH w ekwiwalencie na osobę w ciągu doby,
- umożliwienie klientom pragnącym kupić walutę obcą nieuwzględniania posiadanych
środków w walutach trzeciej kategorii (tj. w walutach niewymienialnych) oraz w metalach
bankowych,
- zniesienie obowiązku przedstawienia zaświadczenia od Państwowej Służby Fiskalnej
Ukrainy przez importerów pragnących zakupić walutę obcą.
Jednocześnie jednak NBU wprowadził nowe ograniczenia. W szczególności wprowadzono
zakaz zakupu waluty obcej dla rozliczeń za import towarów, których odprawa celna miała
miejsce przed 1 stycznia 2014 r. Oznacza to, że ukraińskie spółki zobowiązania te muszą
spłacać z własnych rezerw waluty obcej. Ograniczenie to nie dotyczy importu towarów
szczególnie istotnych.
Choć NBU nie zliberalizował najbardziej dotkliwych ograniczeń (ograniczenia na zakup
waluty obcej i wycofywanie wkładów w walucie obcej), działania te mogą oznaczać
odnotowanie pewnej stabilizacji na ukraińskim rynku walutowym. Świadczy o tym również
wypowiedź prezes NBU W. Hontarewej, która zasygnalizowała możliwość pełnego
zniesienia ograniczeń do połowy 2016 r.
Sytuacja w rolnictwie
Sytuacja w rolnictwie nie jest dobra lecz na tle innych gałęzi gospodarki wypada dobrze. Po
odnotowaniu ujemnej dynamiki produkcji rolnej w pierwszym półroczu (spadek o 9,3% w
ujęciu rocznym) w III kwartale uległa ona poprawie. W okresie styczeń-wrzesień spadek
wyniósł 5,3% (r/r). Na sektor rolny oddziaływały zarówno czynniki zewnętrzne jak i
wewnętrzne. Do najważniejszych, mających źródła poza Ukrainą należy zaliczyć
utrzymywanie przez Federację Rosyjską embarga na szereg produktów rolno-spożywczych
oraz decyzję Unii Europejskiej o jednostronnym zmniejszeniu barier celnych na produkty
pochodzące z Ukrainy. Czynnikiem wewnętrznym była przede wszystkim wojna na
wschodzie kraju.
Jeszcze w 2014 r. sektor rolny nie odczuwał negatywnych skutków wojny na wschodzie
kraju. Zapaść ukraińskiej gospodarki oddziałuje natomiast coraz bardziej na sektor rolny wraz
z czasem. Podczas tegorocznych zbiorów, łącznie z wynikami III kwartału udało się zebrać
ok. 41,3 mln ton zbóż. Jest to niewielka różnica w stosunku do poprzedniego roku, kiedy w
analogicznym okresie zebrano 42 mln ton. Wyniki całoroczne mogą okazać się jednak niższe
niż optymistyczne założenia (ok. 60 mln ton), gdyż w III kwartale przypadał okres suszy. W
roku marketingowym (lipiec 2014 – czerwiec 2015) wyeksportowano 34,6 mln ton zbóż. Był
to wynik rekordowy w historii Ukrainy. W roku marketingowym 2015/2016 resort rolnictwa
zakłada eksport na poziomie 36,8 mln ton. W samym III kwartale br. wyniósł on 9,8 mln ton.
Największym rynkiem zbytu produkcji rolnej w 2015 r. (I-III kwartał) była Azja (46,6%).
Udział eksportu do UE wynosił 25%, Afryki 14%, a krajów WNP 11,1%.
W III kwartale na niekorzyść sektora negatywnie wpływała deprecjacja hrywny. Tendencje,
które były zaobserwowane w I i II kwartale uległy zwiększeniu. Bardzo duże osłabienie
hrywny w ciągu ostatniego roku doprowadziło do wzrostu cen środków ochrony roślin, paliw,
sprzętu rolniczego i ziarna zasiewowego. Osłabienie miejscowej waluty przełożyło się na
zwiększenie zobowiązań kredytowych przedsiębiorstw sektora rolnego określonych w
10
walucie obcej. W związku z powyższym, odnotowano trudności w spłacie zadłużenia wśród
części największych agroholdingów. Ponadto, kredyty bankowe nadal są bardzo trudno
osiągalne, a ich oprocentowanie często przekracza 30% w skali roku (wbrew oficjalnym
danym mówiącym o kilkunastoprocentowym obciążeniu). Alternatywne źródła finansowania
nie występują na adekwatnym poziomie. Państwo nie dysponuje środkami na wsparcie
sektora rolno-spożywczego. Wydaje się, że brak mechanizmów finansowania sektora będzie
jego największym problemem w IV kwartale br. i I kwartale 2016 r.
III kwartał był kolejnym, w którym obowiązywały jednostronne preferencje UE polegające na
zmniejszeniu ceł na produkty rolno-spożywcze pochodzące z Ukrainy. Funkcjonują one na
podstawie opublikowanego w październiku ubiegłego roku rozporządzenia parlamentu
europejskiego i rady (UE) nr 1150/2014 w sprawie obniżenia lub zniesienia ceł na towary
rolne pochodzące z Ukrainy. Obniżone stawki mają obowiązywać do końca 2015 r.
Ogółem zniesiono czasowo 82,2% taryf celnych UE nakładanych na eksport ukraińskich
produktów rolnych oraz 83,4% taryf na produkty ukraińskiego przetwórstwa spożywczego.
Wyżej przestawione liczby nie odpowiadają jednak w pełni potrzebom ukraińskiego rynku
rolno-spożywczego z uwagi na pozostawienie przez UE w większości przypadków
kontyngentów ilościowych na towary wwożone z zastosowaniem preferencyjnych stawek
celnych. Przykładowo, już na początku marca 2015 r. ukraińscy eksporterzy kukurydzy
sprzedali do państw UE 400 tys. ton produktu, co w całości wypełniło przyznany roczny
limit. Jednocześnie, strona ukraińska sugeruje, iż nie może wykorzystać części limitów, gdyż
wymogi jakościowe stawiane przez UE są zbyt wysokie.
Pomimo występowania limitów ilościowych na ukraińskie produkty rolne sprowadzane po
preferencyjnej stawce celnej należy wskazać, że większość płodów pochodzących z Ukrainy
opłaca się sprowadzać do UE nawet przy zastosowaniu standardowej stawki celnej. Eksport
produktów rolnych z Ukrainy do UE w 2015 r. będzie z pewnością niższy niż w 2014 r. W
ciągu pierwszych 9 miesięcy br. Ukraina wyeksportowała do UE towary rolne na kwotę 2 mld
USD (w całym 2014 r. eksport wyniósł 4,8 mld USD). Najwięcej eksportuje się na
wspomniany wcześniej rynek azjatycki (3,6 mld USD w okresie styczeń-wrzesień).
Symptomatyczny jest przykład handlu z Chinami, gdzie eksport produkcji rolnej w okresie
styczeń-lipiec 2015 r. wyniósł 890 mln USD. Jest to większa wartość niż osiągnięta w całym
2014 r.
Eksport ukraińskich produktów rolnych do Federacji Rosyjskiej stale spada. Aktualnie
wynosi ok. 2% ogółu eksportu tej kategorii. Kwotowo w pierwszym półroczu wynosił 125
mln USD. W III kwartale, podobnie jak poprzednio eksport był determinowany przez
obowiązywanie ograniczeń wprowadzonych przez stronę rosyjską. Czasami Moskwa
stosowała zakazy o charakterze ogólnym, a czasem odnoszące się do konkretnych zakładów
na Ukrainie.
Obciążeniem dla sektora były dodatkowe cła importowe (obowiązujące od przełomu lutego i
marca) na niemal wszystkie rodzaje produktów. Dodatkowym cłem w wysokości 5%
obłożono nawozy, środki ochrony roślin oraz maszyny rolnicze i części do nich. Zwiększenie
obciążeń celnych w wysokości 10% dotyczyło z kolei nasion wykorzystywanych do
zasiewów. Ww. zmiany wpłynęły na wzrost kosztów kampanii siewnej oraz ograniczyły
możliwość stosowania pestycydów (wzrost cen o 90%). W III kwartale pomimo silnego
działania grup lobbingowych oraz wsparcia resortu rolnictwa nie udało się uzyskać zniesienia
obciążeń celnych na środki ochrony roślin.
11
Negatywna sytuacja w całej ukraińskiej gospodarce oraz pogarszające się wyniki sektora
rolno-spożywczego wpłynęły również na utrzymanie się niskich ocen ze strony
międzynarodowych agencji ratingowych w stosunku do agroholdingów. Przykładowo,
agencja Fitch utrzymała na poziomie „CCC” długookresowy rating kredytowy holdingu
Mironowskij Chleboprodukt.
W III kwartale nadal duże emocje wywoływała kwestia uwolnienia handlu ziemią rolną.
Aktualnie, do 01.01.2016 r. obowiązuje moratorium na obrót ziemią (jest ono sukcesywnie
przedłużane na kolejne lata). Stosunek do umożliwienia obrotu ziemią jest bardzo
zróżnicowany.
W IV kwartale nie należy się spodziewać znaczących zmian w sektorze. Rok zamknie się
ujemna dynamiką produkcji rolnej. Skala spadków będzie w dużej mierze zależeć od
całorocznego poziomu zbiorów (szacuje się, że wyniosą 58-60 mln ton) oraz skuteczności
eksportowych miejscowych producentów rolnych.
Prywatyzacja
Według danych Funduszu Majątku Państwowego Ukrainy (FMPU), w miesiącach styczeń –
lipiec 20153 roku państwową formę własności zmieniło 58 obiektów. Ponadto, w
porozumieniu z organami samorządu lokalnego, organy prywatyzacyjne zmieniły komunalną
formę własności 366 obiektów.
Na rynkach finansowych w okresie styczeń – lipiec 2015 r. zaoferowano do sprzedaży 46
pakietów akcji 40 spółek akcyjnych o łącznej wartości nominalnej wynoszącej 733,13 mln
UAH, z czego w omawianym okresie sprzedano 4 pakiety akcji Illiczewskich Zakładów
Remontu Statków oraz przedsiębiorstwa hodowlanego w Wójtowcach o łącznej wartości 101
mln UAH.
Od stycznia do lipca 2015 roku z prywatyzacji majątku państwowego oraz innych źródeł
bezpośrednio powiązanych z procesem prywatyzacji do budżetu państwowego wpłynęło
120,3 mln UAH czyli 0,7% dochodów z prywatyzacji zaplanowanych w ustawie budżetowej
na 2015 rok (17 mld UAH).
Ogółem, na dzień 1 marca 2015 r. FMPU zarządzał korporacyjnymi prawami państwa w 367
spółkach akcyjnych, z czego w 102 spółkach udział państwa wynosił powyżej 50%.
Co się tyczy dzierżawy majątku państwowego, na dzień 1 lipca 2015 r. łączna ilość umów
dzierżawy wynosiła 20 867. Z tego tytułu dochody do budżetu państwowego wyniosły
676,9mln UAH, czyli ponad 100% rocznego planu (544 mln UAH).
OPRACOWANIE: WYDZIAŁ EKONOMICZNY AMBASADY RP W KIJOWIE
3
Po tym, jak informacja o wykonaniu planu prywatyzacji według stanu na koniec lipca br. została zamieszczona
na stronie internetowej FMPU w dniu 17 sierpnia, nowsze informacje na ten temat przestały być publikowane.
12

Pobierz - Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w

Transkrypt

Podobne dokumenty

Informacja prasowa - PomagajUkrainie.pl

Praktyki zagraniczne w Kijowie

Nazwa i adres firmy

last Laos Kambodża Wietnam

Prezentacja "Jak zarządzać projektem?"

Dwustronna współpraca gospodarcza.