Charakterystyka kamieni budowlanych i drogowych
Transkrypt
Charakterystyka kamieni budowlanych i drogowych
Charakterystyka kamieni budowlanych i drogowych (ob. łamanych i blocznych) w Polsce Nr 1 2 Nazwa zwyczajowa Granity/Granitoidy: – Typ: Zimnik (m. strzegomski) – Typ: Tonalit (m. strzegomski) – Typ : Granit biotytowy (m. strzeliński) – Typ: Granit dwułyszczykowy (Biały Kościół) Granodioryt (masyw kłodzko-złotostocki) Syenit: – Typ: Kośmin – Typ: Przedborowa Lokalizacja Barwa / cechy SKAŁY MAGMOWE – GŁĘBINOWE I ŻYŁOWE Masywy: Typ: Zimnik – drobnoziarnisty, - strzegomski monzonitowy - strzelinśki Typ: tonalit ciemny, - żulowej drobnoziarnisty, - karkonoski Typ: karkonoski z domieszką - kłodzko-złotostocki różowych skaleni, - kudowej gruboziarniste, porfirowate Kośmin, Dolny Śląsk, Kośmin – średnioziarnisty, strefa Niemczy porfirowaty granodioryt o teksturach kierunkowych z licznymi plagioklazami skalenia potasowego; Przedborowa 3 Gabro Dolny Śląsk w masywie Sobótki, rejon Przedborowej i Braszowic Nowa Ruda (wraz z diabazami) 4 Diabaz 5 Bazalt 6 Melafir (odpowiednik petrograficzny Przedborowa - drobnoziarnisty syenodioryt bez tekstur kierunkowych Zróżnicowany skład mineralny Skała ciemna, czasem ciemnozielona SKAŁY MAGMOWE – WYLEWNE I SUBWULKANICZNE Dolny Śląsk k. Nowej Rudy Występuje w postaci sillu o Niedźwiedzia Góra k. Krakowa miąższości 44 m wśród utworów górnokarbońskich Dolny Śląsk: Obszar zgorzelecko-lubański (około 40% zasobów) Obszar złotoryjsko-jaworski Obszar opolski Dolny Śląsk w otoczeniu z porfirami z Niecki Śródsudeckiej 1 skały ciemne, prawie czarne, w stanie zwietrzałym – brunatne Zastosowanie Bloczny kamień budowlany Niektóre gorsze partie złóż np. granodioryt jako kruszywo Skały masywu karkonoskiego nie są eksploat. ze względu na lokalizację w obrębie Parku Narodowego Płyty okładzinowe Silne spękania ograniczają możliwość wykorzystania części wydobycia na bloki Kruszywo łamane, występowanie silnych spękań; Sobótka – nie ekspl. (ochrona krajobrazu) Podatne na przeobrażenia mineralne obniżające parametry wytrzymałościowe Kruszywa łamane drogowe Kruszywo łamane drogowe i kolejowe Hutnictwo Czerwone melafiry występują przy powierzchni terenu, swoją Inne Kruszywo łamane (czerwony spągowiec W Polsce wyst. ok. 300 miejsc odsłonięć bazaltu. Udokum. jest 49 złóż trachybazaltu i trachyandezytu ) i Północnosudeckiej Obszar Krakowski: Krzeszowice – Alwernia: Rudna, Regulice, Poręby Żegoty barwę zawdzięczają związkom żelaza Czarne melafiry występują przeważnie na większych głębokościach perm – Dolny Śląsk) Miąższość potoków lawowych: 150-200 m - Dolny Śląsk do 50 Rejon Krakowski 7 Porfiry (ryolity, ryodacyty) Niecka Śródsudecka w formie lakkolitów i pni, np. Góra Chełmiec (wiek karbon i perm) Barwa czerwona – Miękinia i Zalas Niecka Północnosudecka k. Świerzawa i Bolków – pokrywy lawowe ok. 150 m miąższości Barwy zmienne przechodzą od zielonej, czerwonej po brunatną Kruszywo łamane Duża zmienność parametrów złożowych Okolice Krzeszowic – Miękinia i Zalas 8 Andezyt Góra Wdżar (Wżar) – Pieniny, k. Czorsztyna 9 Tuf filipowicki (tuf ryodacytowy) SKAŁY PRZEJSCIOWE (MAGMOWO – OSADOWE) Filipowice k. Krzeszowic Różowo-fioletowa, nieregularna plamistość oraz duża porowatość 10 Piaskowce permskie („czerwony piaskowiec śląski”) SKAŁY OSADOWE - PIASKOWCE Dolny Śląsk i północnowschodnie Czerwona barwa, duża skrzydło niecki śródsudeckiej – zwięzłość i bloczność, odporne Nowa Ruda na wietrzenie 2 Skały szare lub ciemnoszare o strukturze porfirowej, z makroskopowo widocznymi fenokryształami plagioklazów Złoża bloczne, materiały okładzinowe (obecnie nie eksploatowane) Materiał bloczny Brak eksploatacji ze względu na Park Krajobrazowy „Dolinki Krakowskie” Budownictwo sakralne, budowa mostów i tuneli, okładziny, obramowania Tworzą ławice o miąższości do 2-3 m okienne itp. Średnio lub gruboziarniste o spoiwie krzemionkowym lub krzemionkowo ilastym, przewarstwione zlepieńcami 11 12 13 Piaskowce triasowe: trias dolny (pstry piaskowiec) – Typ: piaskowiec tumliński – Typ: piaskowiec wąchocki – Typ: piaskowiec suchedniowski Obrzeżenie paleozoiczne Gór Świętokrzyskich Barwa różowa do wiśniowej Piaskowce jurajskie: jura dolna (lias) – Typ: piaskowiec szydłowiecki – Typ: piaskowiec kunowski – Typ: piaskowiec parszowski Obrzeżenie Gór Świętokrzyskich Barwa biało-kremowo-żółta Północno- wschodniej części Gór Świętokrzyskich Gruboławicowe, drobnoziarniste o spoiwie krzemionkowym. dobra bloczność i łatwość w obróbce Piaskowce kredowe: kreda górna (cenoman-santon) Dolny Śląsk (Złotoryja, Wartowice) Barwa biało-jasnoszara do żółtawej Zmienne wykształcenie od zlepieńcowatych do drobnoziarnistych Budownictwo świeckie i sakralne, płyty okładzinowe, chodniki, nagrobki Miąższość serii 300-500 m; przeławicane są cienkimi wkładkami mułowców i iłowców Bloczny kamień budowlany, produkcja płyt okładzinowych, materiał rzeźbiarski Kompleks o miąższości ok. 180 m Płyty okładzinowe, cele rzeźbiarskie, wystrój kościołów Bardzo gruboławicowe o miąższości ławic do 10 m Bloczność 17-20% 14 Piaskowce karpackie – fliszowe, kreda dolna; kreda/paleogen (miocen) Wybrane odmiany (wybrane typy): Typ: piaskowiec istebniański Typ: piaskowiec godulski Karpaty fliszowe Istebniańskie – złoże Sobołów Godulskie – złoże Brenna 3 Istebniańskie Średnio- i gruboziarniste, zlepieńcowate o spoiwie ilastym, łatwo wietrzejące, przechodzące w rozsypliwe, szarożółte Istebniańskie częściowo jako kamień bloczny, gorsze partie na kruszywo Piaskowce karpackie szarogłazowe lub arkozowe – flisz Główne znaczenie: piaskowce godulskie, istebniańskie, Godulskie: piaskowce kwarcowe i szarogłazy, średnioziarniste, gruboziarniste, glaukonityczne, stąd barwa zielona 15 Piaskowce kwarcytowe (kwarcowe) kambryjskie Wiśniówka k. Kielc, Góry Świętokrzyskie Budowa: dwie serie piaskowcowe rozdzielone łupkami, Seria starsza (dolna): 40-80 m Seria młodsza (górna): 20-100 m cergowskie, magurskie i krośnieńskie kruszywo drogowe Miąższość ławic: 0,3-0,8 m (do 1 m) 16 Piaskowce kwarcytowe (kwarcowe) - dewońskie Bukowa Góra k. Suchedniowa, blisko Kielc, Góry Świętokrzyskie 17 Dolomity triasowe: Typ: Libiąż Libiąż 18 Dolomity prekambryjskie: Typ: Sławniowice Sławniowice (z marmurami) Dolomity dewońskie (eifel i żywet) Góry Świętokrzyskie (eifel i żywet) Region krakowsko-śląski, obrzeżenie GZW (żywet dolny) 19 Dwa kompleksy o miąższości 50 i 70 m rozdzielone łupkami Barwa szara SKAŁY OSADOWE - WĘGLANY Jasno-szaro-żółte, częściowo drobno kawerniste 4 Są to skały o zawartości SiO2 na poziomie 95-99%, silnie zdiagenezowane o lepiszczu krzemionkowym Materiał ogniotrwały – 99% SiO2 lub kruszywo drogowe Bloczne kamienie budowlane oraz kruszywo, drogowe i budowlane Gruboławicowe, bloczność do 7-8% (zmienne parametry mechaniczne) Wysokie walory dekoracyjne: żółtawa barwa „dolomity złociste” z żyłkami limonitowymi Produkcja blatów i płyt okładzinowych Dolomity epigenetyczne, częściowo zastępujące marmur Kompleks o miąższości 400 m dwudzielny Dolna część (eifel), utwory drobnokrystaliczne, margliste drobnouławicone Produkcji kruszywa i nawozów magnezowych Występują trzy strefy: łysogórska, łagowska i kielecka Górna, dolomity (żywet) krystaliczne bruboławicowe w rejonie łysokórskim, w rejonie kieleckim wapienie 20 Dolomity triasowe i dewońskie (GZW) Północno – wschodnia część GZW oraz jego obrzeżenie, Dolomity margliste, (ret) – niewielkie wykorzystanie Dolomity diploporowe (wapień muszlowy) Dolomity kruszconośne przemysł hutniczy, kruszywo budowlane i drogowe Zmienne właściwości fizykochemiczne, lokalne „wyspy wapienne” 21 Wapienie („Marmury” - Góry Świętokrzyskie) wiek: dewon – Typ: marmur Bolechowicki – Typ: marmur Chęciński – Typ: marmur Dębnicki Wapienie („Marmury” permskie „zygmuntowskie”) Bolechowice Chęciny Dębnik k. Krzeszowic Brązowo-szaro-kawowe, marmur Dębnicki - barwa czarna lub ciemnoszara płyty, posadzki Bloczność 5% Obecnie nie eksploat. Chęciny k. Kielc Czerwone spoiwo węglanowo- żelaziste Gruboziarniste zlepieńce zbudowane przede wszystkim z otoczaków wapieni dewońskich Dobre parametry mechaniczne 23 Kalcytowe żyły w okolicach Chęcin, tzw. różanka zelejowska Chęciny k. Kielc Zabarwienie różowawe od hematytu Obecnie nie eksploat. 24 Wapienie „Marmury” jurajskie Typ: Morawica k. Kielc Typ: Jura Krakowsko-Częstochowska Typ: Trawertyn z Działoszyna Morawica k. Kielc Jura Krakowsko-Częstochowska Działoszyn Jasnobeżowe, białe po zwietrzeniu, kremowe Trawertyn - żółtawe zabarwienie, porowate i kawerniste 25 Wapienie trzeciorzędowe – - wapienie pińczowskie 26 Wapienie kambryjskie Obrzeżenia Gór Świętokrzyskich i Roztocze Lubelskie – wapienie pińczowskie Góry Kaczawskie 22 5 Płyty okładzinowe, blaty podsadzki złoże bloczne lub kruszywo Jednostka Górna zbudowana przemysł wapienniczy Wapienie litotaminowe, rafowe z Gór Kaczawskich z jasnych wapieni Jednostka Dolna: niższa zawartość CaCO3 więcej MgO i SiO2 27 Opoka (kreda-turon) Wyżyna Lubelska - rejon Ożarowa Okolice Łodzi 28 Marmur (prekambr) – Typ: biała Marianna – Typ: zielona Marianna Stronie Śląskie SKAŁY METAMORFICZNE Biała Marianna – odmiana jednorodna, biała, nieznacznie smugowana Produkcja płyt okładzinowych Miękkie, łatwe do urabiania, porowate Kamienie bloczne Dwie warstwy o miąższości do 30 m rozdzielone pakietem łupków (10-25 m) Kamienie bloczne Pakiet warstw o miąższości około 400 m „Zielona Marianna” – odmiana biało-szara i zielono-szara, z domieszką amfiboli 29 Marmur Sławniowice (prekambr) Sławniowice Białe i szaro-niebieskawe, delikatnie szaro-różowe Współwystępują z dolomitami, które także stanowią przedmiot eksploatacji 30 Marmur : Wapienie krystaliczne, prekambryjskie i paleozoiczne z Kotliny Kłodzkiej Kotlina Kłodzka produkcja grysów do lastriko 31 Serpentynity Masyw Sobótka Nasławice i Jordanów Zielone zabarwienie produkcja materiałów ogniotrwałych (niektóre) 32 Zieleńce (zmetamorfizowane bazalty) Góry Kaczawskie Region Kłodzka Zielone zabarwienie, masywne oraz drobnoi średnioziarniste Kruszywa budowlane i drogowe 6 Słaba bloczność, forma występowania soczewy Obecnie nie eksploat. 33 Amfibolity Okolice Kłodzka (Masyw Kłodzko- Złotostocki) Eksploatacja: Wieściszowice, Ogorzelec Masywne, drobnoziarniste złupkowane , barwa ciemna kruszywo łamane nawierzchnie drogowe 34 Gnejsy Sowiogórskie Dolny Śląsk: – Blok Izerski – Góry Sowie – Masyw Śnieżnika – Blok Przedsudecki Ciemno-szaro-białe Kruszywo drogowe i kamienie łamane 7 Dobre właściwości mechaniczne