KOMENTARZ
Transkrypt
KOMENTARZ
KOMENTARZ DO MAPY SOZOLOGICZNEJ W SKALI 1:50 000 ARKUSZ N-34-123-D GOSTYNIN w Kotlinie Płockiej (Pojezierze Gostynińskie). Współczynnik jeziorności zlewni Skrwy Lewej wynosi 1,67% (Brykała 2009). W granicach analizowanego obszaru znajduje się 10 jezior 25,0°C. Najliczniejsze są dni z pogodą bardzo ciepłą i jednocześnie pochmurną bez opadu (z zachmurzeniem ogólnym nieba za okres doby 21–79%). o powierzchni przekraczającej 1 ha (Tabela 1). Do największych z nich należą: Lucieńskie oraz Białe. FORMY OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO Tabela 1. Jeziora i ich cechy morfometryczne. Lp. Nazwa jeziora 1. Czarne 2. Główki Opracował zespół w składzie: Mieczysław Kunz, Leon Andrzejewski, Paweł Molewski, Bogusław Pawłowski, Rafał Kot OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO OBSZARU Położenie fizycznogeograficzne Zgodnie z podziałem Polski na regiony fizycznogeograficzne opracowanym przez Kondrackiego (2000), obszar objęty arkuszem mapy Gostynin położony jest w granicach podprowincji Pojezierza Południowobałtyckie (315) i makroregionów – Pradolina ToruńskoEberswaldzka (315.3) oraz Pojezierze Wielkopolskie (315.5), a także podprowincji Niziny Środkowopolskie (318) i makroregionów – Nizina Południowowielkopolska (318.1) oraz Nizina Środkowomazowiecka (318.7). W dalszym podziale wyróżnić można cztery następujące mezoregiony: Kotlina Płocka (315.36) na północy, Pojezierze Kujawskie (315.57) w części środkowej i zachodniej, Wysoczyzna Kłodawska (318.15) na południowym-zachodzie oraz Równina Kutnowska (318.71) na południowym-wschodzie. Zasięgi poszczególnych jednostek fizycznogeograficznych na tle schematycznej sieci hydrograficznej oraz ważniejszych miejscowości przedstawia poniższa rycina. Wys. [m n.p.m.] - Powierzchnia [ha] Głęb. Głęb. Objętość śred. maks. plani[tys. m3] IRŚ KJP AJP [m] [m] metr 8,8 4,5 5,19 320,0 3,6 7,0 4,5 - 4,60 279,0 2,6 6,4 36,7 29,5 1758,0 4,8 9,0 W zasięgu analizowanego arkusza zlokalizowano 21 pomników przyrody (Tabela 2), 4 rezerwaty przyrody, kilka użytków ekologicznych, 5 zespołów przyrodniczo- 4. Gościąż 79,8 13,9 10,0 12,6 7,00 175,0 1,2 2,1 krajobrazowych, a także wytypowano obszary chronionego krajobrazu (OChK), park 5. Popówek - 5,2 4,0 - 3,75 105,0 2,0 4,0 konieczności zorganizowania kompleksowego systemu gromadzenia, segregacji i wywozu - 4,2 3,7 - 3,70 90,0 2,1 4,0 7. Kocioł - 4,1 3,7 - 3,86 248,0 6,0 16,6 krajobrazowy (Gostynińsko-Włocławski) oraz obszary w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 – specjalnej ochrony siedlisk (SOO) i specjalnej ochrony ptaków (OSO). W północnej części arkusza (zarówno na terenie województwa kujawskopomorskiego, jak i mazowieckiego) przebiega nieznacznej powierzchni fragment analizowanego obszaru charakteryzował się słabym stanem ekologicznym (klasa IV). 6. Czarne Badania jakości wód powierzchniowych prowadzone były także w zlewni Osetnicy, w profilu Gostynin. W 2013 roku wykazały one dobry stan ekologiczny (klasa II) tych wód. Należy zwrócić uwagę, że ocena stanu ekologicznego wszystkich wymienionych powyżej odpadów, a także nadzoru nad tym procesem. Na wybranych odcinkach autostrady A1 zamontowano ekrany akustyczne. W obrębie arkusza brak jest punktów monitoringu ustanowionego w 1979 roku Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego. Powierzchnia tego parku wynosi 38 950 ha, a jego otuliny 14 195 ha (Rąkowski i in. 2004). Jednolitych Części Wód, ze względu na stosunkowo niewielką liczbę analizowanych parametrów, cechuje zwykle niski lub średnio niski poziom ufności. Wody w dobrym stanie ekologicznym prowadzi Rakutówka, natomiast za niezadowalający uznany został ich stan 8. Lucieńskie 73,3 203,3 198,5 196,6 185,51 17016,0 8,4 20,0 9. Białe 73,6 150,2 142,5 148,0 148,31 14885,0 9,9 31,3 10. Trzebowskie 76,7 10,7 1,4 2,0 7,5 11,5 2,37 155,0 IRŚ – Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie KJP – Katalog Jezior Polski, A. Choiński (2006) AJP – Atlas Jezior Polski, praca zbiorowa pod red. J. Jańczaka (1997) Spadek rzeki Skrwy był już w średniowieczu wykorzystywany przez człowieka. W roku 1500 istniało tam 11 młynów a ich liczba rosła do XIX wieku. Oprócz budowli piętrzących powstawały tzw. "młynówki", kanały doprowadzające lub odprowadzające wodę z zakładu młyńskiego. Po zaprzestaniu działalności z biegiem czasu ulegały dewastacji. Melioracje prowadzone były w obszarze dorzecza już od końca XVIII wieku (rejon jeziora Lucieńskiego). W dalszej kolejności prowadzono je w Kotlinie Płockiej, a po 1926 roku także w części wysoczyznowej dorzecza. W latach 50. i 60. XX wieku przeprowadzono odbudowę i renowację a także rozbudowę istniejącego systemu. W latach 80. meliorowano kolejne obszary w zlewni Osetnicy (Brykała 2009). mazowieckim. Rezerwatami tymi są, począwszy od północy: rezerwat leśny Komory, Wody podziemne krajobrazowy Dybanka, leśny Drzewce oraz najdalej wysunięty na południe rezerwat krajobrazowy Dolina Skrwy. Rezerwaty Drzewce i Dybanka oraz poza arkuszem Osetnica zostały ustanowione w zasięgu administracyjnym miasta Gostynin. miąższości od około 35 do 50 m. Ich maksymalna miąższość wynosi około 104 m (obszar wysadu w Łaniętach), minimalna zaś nie przekracza kilku metrów. Litostratygraficznie na osady czwartorzędowe składa się, aż siedem pokładów glin zwałowych: dwa ze zlodowaceń południowopolskich, cztery zaliczone do zlodowaceń środkowopolskich i jeden ze zlodowacenia Wisły. Gliny te oraz głównie osady wodnolodowcowe poszczególnych zlodowaceń rozdzielają miejscami interglacjalne osady rzeczne i jeziorne. Utwory późnoglacjalne i holoceńskie stanowiące minimalną część osadów czwartorzędowych to przede wszystkim osady rzeczne, eoliczne, deluwialne oraz namuły i torfy (Roman 2012a, 2012b). Ukształtowanie powierzchni terenu i geomorfologia W południowej części obszaru objętego arkuszem Gostynin, w przybliżeniu na linii miejscowości Antoniewo – Osiny – Leśniewice, przebiega granica ostatniego zlodowacenia – Wisły. Oddziela ona obszar młodoglacjalny, z urozmaiconą rzeźbą polodowcową o większych deniwelacjach i obszar staroglacjalny, ze zrównaną denudacyjnie rzeźbą zlodowaceń środkowopolskich (zlodowacenie Warty). Na rozpatrywanym obszarze zaznacza się charakterystyczny, pasowy układ rzeźby terenu (Roman 2003). Na południu występuje płaska, zdenudowana wysoczyzna morenowa, która ku północy przechodzi w obszar wysoczyzny morenowej falistej i pagórkowatej, a następnie opada zboczem o wysokości do 25 m i przebiegu z NW–SE ku terasie pradolinnej w dolinie Wisły. Obszar wysoczyznowy obniża się z południa na północ od wysokości około 135 do około 105 m n.p.m. Najwyżej położonymi punktami terenu na analizowanym obszarze są wzniesienia w obrębie wysoczyzny staroglacjalnej o wysokości 138 m n.p.m. w okolicach miejscowości Witoldów i Sieraków. Najniżej położony teren w granicach arkusza położony jest w otoczeniu jeziora Lucieńskiego w dolinie Wisły, tj. około 74 m n.p.m. Deniwelacja całego terenu w granicach arkusza wynosi około 64 m, a deniwelacje lokalne sięgają maksymalnie 25 m na zboczach doliny Wisły i 30 m na zboczach rynien subglacjalnych. Znajdującą się na południu rozpatrywanego obszaru zdenudowaną wysoczyznę morenową ze zlodowacenia Warty przecina w części środkowej sandr Skrwy, którego powierzchnia położona jest około 10 m niżej. Na wschód od sandru, w okolicy Sierakowa, znajduje się kilka pagórków morenowych martwego lodu. Na północ od starszej wysoczyzny morenowej rozpościera się falista i pagórkowata wysoczyzna morenowa ostatniego zlodowacenia. Jej powierzchnię urozmaicają liczne zagłębienia wytopiskowe oraz kemy i moreny martwego lodu. Wysoczyznę rozcinają rynny subglacjalne różnej wielkości o przebiegu NE–SW, w dnach których występują równiny biogeniczne. U wylotu największe rynny – gostynińskiej, uformowany został sandr Skrwy. W rynnie i przy jej krawędzi położony jest oz gostyniński (pomnik przyrody nieożywionej). Na wschód rynny gostynińskiej zbocze doliny Wisły jest połogie, na zachód zaś wyraźne i porozcinane suchymi dolinami. U wylotu niektórych z nich uformowane zostały stożki napływowe. W północnej części analizowanego obszaru, poniżej zbocza doliny, występują terasy pradolinne o wysokości od około 85 do 77 m n.p.m. Terasy urozmaicają rynny polodowcowe z jeziorami i równinami biogenicznymi oraz wydmy paraboliczne o wysokości do 20 m. Wody powierzchniowe Charakteryzowany obszar należy do dorzecza Wisły. Wyodrębnione zlewnie stanowią w większości obszary zasilania cieków uchodzących do Skrwy Lewej lub ich bezpośrednich dopływów, stąd w hierarchii działów wodnych dominuje rząd III i IV. Z jeziora Kocioł wypływa Rakutówka (ciek IV rzędu) odprowadzająca wody poprzez Lubienkę do Zgłowiączki. W skrajnej, południowo wschodniej części arkusza znajduje się fragment dorzecza Bzury – jest to cześć zlewni IV rzędu rzeki Przysowa (całkowita długość 17 km) uchodzącej do Słudwi (46,1 km, powierzchnia zlewni 649 km2), która jest dopływem Bzury (Pawłowski, Gorączko 2015). Głównym ciekiem na analizowanym obszarze jest Skrwa Lewa, lewobrzeżny dopływ Wisły. Bierze ona początek na wysokości około 130 m n.p.m. na południe od miejscowości Łanięta (województwo łódzkie). Rzeka ta, o łącznej długości 42,8 km, odwadnia obszar o powierzchni 418,4 km2. Najważniejszym dopływem Skrwy Lewej jest rzeka Osetnica o powierzchni zlewni 137 km2. Kształt dorzecza Skrwy lewej wykazuje symetryczność wzdłuż osi S–N która jest głównym kierunkiem odpływu wód. Rozwinięty system hydrograficzny w części wysoczyznowej ulega koncentracji w głęboko wciętych rynnach subglacjalnych i w strefie krawędziowej wysoczyzny ma tylko 7,5 km szerokości. W wysoczyznowej części systemu Skrwa przyjmuje dwa razy więcej dopływów, niż w części pradolinnej. Ze względu na gęstą sieć rowów melioracyjnych, na obszarach łączących sąsiadujące zlewnie występują liczne przypadki pseudobifurkacji. Wiele niewielkich cieków to cieki okresowe, funkcjonujące jedynie w okresach wilgotnych. W dorzeczu znajduje się łącznie 557 zbiorników wodnych, głównie niewielkich oczek powstałych w wytopiskowych obszarach wysoczyzny. Większe jeziora znajdują się Lokalizacja Tabela 4. Stan czystości badanych cieków i jezior. Lp. Rzeka lub jezioro / km biegu rzeki Punkt pomiarowokontrolny Rok Ocena stanu ekologicznego Kategoria podatności na degradację 1. Skrwa Lewa Dopływ do jeziora Lucieńskiego 2013 słaby - 2. Osetnica profil Gostynin 2013 dobry - 3. Jezioro Białe - 2013 bardzo dobry - 4. Jezioro Lucieńskie - 2013 słaby - * W związku z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2014, poz. 1482), które wprowadziło zmianę klasyfikacji wskaźników jakości wód w ciekach naturalnych, jeziorach i innych zbiornikach wodnych, na mapie nie stosuje się symboli dotyczących jakości wód powierzchniowych w punktach pomiarowych. Z występujących na rozpatrywanym obszarze jezior w ostatnich latach kontrolę jakości przeprowadzono na dwóch akwenach. Stan ekologiczny jeziora Białego położonego na północ od Gostynina oceniono w latach 2010–2013 jako bardzo dobry OGÓLNA OCENA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I STOPNIA JEGO DEGRADACJI Stan środowiska przyrodniczego analizowanego arkusza wynika z funkcjonowania dwóch istotnych geoekosystemów, tj. zwartej powierzchni wysoczyzny morenowej (Wysoczyzna Kujawska, Równina Kutnowska) w centralnej, zachodniej i południowowschodniej części oraz kompleksu leśnego w ramach Lasów Gostynińsko-Włocławskich w części północnej i północno-wschodniej porastających wyższe poziomy teras doliny Wisły, a także lasów związanych z przebiegiem doliny i sandru Skrwy Lewej na południe od Gostynina. Pierwszy z wymienionych geoekosystemów charakteryzuje się względnie dużym stopniem degradacji wynikającym z intensywnej gospodarki rolnej związanej m.in. z bardzo dobrymi i dobrymi kompleksami ornymi o wysokiej przydatności rolniczej, a także Lucień dąb szypułkowy Lucień świerk pospolity (4 szt.) kilkunastometrową warstwą glin zwałowych a zwierciadło wody ma charakter napięty. 4. Lucień dąb szypułkowy 5. Lucień lipa drobnolistna 6. Lucień modrzew europejski (12 szt.) 7. Lucień dąb szypułkowy (3 szt.) 8. Choinek sosna pospolita Przyporządkowano je do klasy jakości IIb (średniej jakości wymagające uzdatnienia), lokalnie są pozaklasowe (Antoniewo) (Pawłowski, Gorączko 2015). Piętro neogeńskie reprezentują wody typu wodorowęglanowo-wapniowego z żelazem i manganem (klasa IIb). Jakość wód kredowych to również klasa IIb. Stopień zagrożenia wód podziemnych jest zróżnicowany; zależy zarówno od głębokości poziomu, stopnia jego 9. Choinek sosna pospolita izolacji, jak i obecności ognisk zanieczyszczeń i intensywności ich oddziaływania. Wysokie zagrożenie charakteryzuje poziom czwartorzędowy, zwłaszcza w północnej, pradolinnej części arkusza, w rejonie Gostynina, rejonach przebiegu rurociągów paliw płynnych, terenu w niewielkim stopniu wpływ mogą mieć zanieczyszczenia docierające z Włocławka i Płocka. Największe zróżnicowanie w ocenie stanu środowiska dotyczy wód powierzchniowych i podziemnych, a zwłaszcza Skrwy Lewej i jej dopływów oraz jeziora Lucieńskiego. wzdłuż doliny Skrwy Lewej a także w Skrzanach i Lisicy (zakłady przemysłowe) oraz rejonie wysypiska Nagodów. Na pozostałym obszarze, ze względu na izolację występuje niski Rozproszona zabudowa rolnicza w części centralnej i zachodniej, a także południowo-wschodniej, zazwyczaj bez kanalizacji oraz obszarowe zanieczyszczenia stopień zagrożenia. Piętro neogeńskie i kredowe charakteryzuje bardzo niski stopień zagrożenia (Włostowski, Gregosiewicz 2002). Negatywny wpływ na jakość wód rolnicze sprawiają, że do cieków i w konsekwencji do Skrwy Lewej dostają się znaczne interglacjału mazowieckiego (zwierciadło swobodne). W zachodniej dąb szypułkowy (3 szt.) NIEUŻYTKI W zasięgu przestrzennym opisywanego arkusza nie zinwentaryzowano nieużytków naturogenicznych czy antropogenicznych. (klasa I), natomiast w przypadku jeziora Lucieńskiego jako słaby (Pawłowski, Gorączko 2015). Pomnik przyrody Nowego, Leśniewic i na południe od Skrzan. 3. Degradacja wód podziemnych 10. Gostynin 0,2 ha lasu z okazami bluszczu pospolitego 11. Gostynin sosna pospolita, dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata wody waha się zwykle od kilku do 20–30 m na wysoczyźnie, zaś miąższość utworów 12. Gostynin dąb „Robert” 13. Gostynin dąb szypułkowy 14. Gostynin dąb „Przemko” 15. Gostynin dąb szypułkowy 16. Gostynin dąb szypułkowy (3 szt.) 17. Leśniewice 18. Łanięta lipa drobnolistna (2 szt.) 19. Łanięta jesion wyniosły (3 szt.) 20. Łanięta dąb szypułkowy 21. Łanięta dąb szypułkowy pyłu węglowego) występujące niemal na całym terenie. Największe znaczenie użytkowe mają w środkowej i południowej części obszaru arkusza. W części południowo-wschodniej tworzą wspólne piętro z poziomem kredowym. Poziom wodonośny występuje pod izolacją utworów słabo przepuszczalnych a zwierciadło wody występujące na głębokości 50–80 m ma charakter napięty. Miąższość warstwy wynosi 12–30 m. Są to wody typu wodorowęglanowo-wapniowego z żelazem i manganem. Poziom wodonośny w utworach kredowych, występujący na głębokości 80–100 m, mający znaczenie w południowowschodniej części obszaru tworzą piaskowce kredy dolnej oraz wapienie i margle kredy górnej. Występują w postaci piętra neogeńsko-kredowego, którego ujęcia znajdują się w Gostyninie (zwierciadło napięte). Ich wydajność potencjalna osiąga 120 m3/h (Pawłowski, Gorączko 2015). Gleby Wiodącymi czynnikami glebotwórczymi (Mocek 2015) oprócz klimatu są na obszarze w granicach arkusza litologia powierzchniowa (skała macierzysta) i rzeźba terenu. Wpłynęły one na zróżnicowanie i „mozaikowe” rozmieszczenie gleb. W północnej części rozpatrywanego obszaru, w dolinie Wisły, na osadach wodnolodowcowych i rzecznych terasów pradolinnych, częściowo zeolizowanych, wykształconych w postaci piasków słabo gliniastych i piasków luźnych powstały gleby bielicowe, rdzawe i brunatne kwaśne zaliczane do kompleksu żytniego bardzo słabego. W obniżeniach terenu wykształciły się czarne ziemi i gleby hydrogeniczne (torfowe, murszowo-torfowe, murszowo-mineralne) zaliczane do kompleksu zbożowo-pastewnego słabego lub użytków zielonych średnich, słabych i bardzo słabych (Mapa gleb Polski...1960, Mapa glebowo-rolnicza...1987, Iwańcz Wytypowane zespoły przyrodniczo-krajobrazowe Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego po Zuzinowskie, Lucieńskie i Białe. Na podstawie tzw. Dyrektywy Ptasiej z 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków utworzono w północno-zachodnim fragmencie arkusza, obszar specjalnej ochrony ptaków „Błota Rakutowskie” (PLB040001), który jest bardzo ważną ostoją dla ptaków migrujących i zimujących, w tym w szczególności dla orła bielika (Rąkowski i in. 2012a). W tym samym rejonie utworzono na podstawie tzw. Dyrektywy Siedliskowej specjalny obszar ochrony siedlisk „Błota Kłócieńskie” (PLH40031), którego zadaniem jest ochrona higrofilnych lasy i łąki oraz ostoi bobra (Rąkowski i in. 2012b). Formy ochrony środowiska dodatkowo uzupełnia kilkanaście ujęć wód podziemnych oraz wytypowanie trzech obszarów najwyższej ochrony w obrębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych – nr 225 (Zbiornik międzymorenowy Chodcza – Łanięta), nr 220 (Pradolina rzeki środkowa Wisła, Włocławek – Płock) oraz nr 215 (Subniecka Warszawska) (Kleczkowski 1990). Udokumentowane złoża surowców mineralnych, głównie kruszyw naturalnych, a także węgla brunatnego, soli kamiennej i potasowej występują w kilku wybranych obszarach. geologicznej utworach zwałowych wysoczyzn morenowych wykształconych w postaci glin (lekkich, średnich i ciężkich) oraz piasków gliniastych (lekkich i mocnych) na glinach, DEGRADACJA KOMPONETÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO powstały głównie gleby płowe, czarne ziemie i gleby brunatne. Gleby te stanowią kompleksy gleb ornych wysokiej przydatności rolniczej zaliczanych do kompleksów pszennych i żytnich dobrych i bardzo dobrych oraz kompleksów zbożowo-pastewnych mocnych. Na obszarach zbudowanych na powierzchni głównie z piasków i żwirów równin sandrowych, wykształconych głównie w postaci piasków słabo gliniastych lub piasków gliniastych lekkich lokalnie na glinach uformowały się gleby bielicowe, rdzawe i brunatne kwaśne. Są to w większości gleby o niskiej przydatności rolniczej zaliczane głównie do słabego kompleksu żytniego lub zbożowo-pastewnego (Mapa gleb Polski... 1960, Mapa glebowo-rolnicza... 1987, Iwańcz 1988). Naturalne zbiorowiska roślinne omawianego obszaru wykształciły się stopniowo w okresie późnego glacjału ostatniego zlodowacenia i w holocenie. Według geobotanicznego podziału Polski (Szafer, Zarzycki 1972) analizowany obszar leży w całości w granicach Państwa Holarktyda, Obszaru Eurosyberyjskiego, Prowincji Niżowo-WyżynnoŚrodkowoeuropejskiej, Działu Bałtyckiego (A), Poddziale Pasa Wielkich Dolin (A2), Krainie Wielkopolsko-Kujawskiej (7) i Okręgu Kujawskim (d). Zgodnie z podziałem Polski na regiony geobotaniczne zaproponowanym przez Matuszkiewicza (2002) obszar arkusza położony jest w dwóch Działach – dominującym Brandenbursko-Wielkopolskim (B), Krainie Kujawskiej (B.3) w części zachodniej, centralnej i południowej oraz Dziale Mazowiecko-Poleskim (E), Krainie Chełmińsko-Dobrzyńskiej (E.1) na północnym-wschodzie. W ramach podziału na jednostki niższego rzędu można wyróżnić siedem Podokręgów – Lubieńskokujawski (B.3.2.b), Lubraniecki (B.3.1.d), Włocławski (E.1.6.f), Łącki (E.1.6.g), Szczawiński (E.1.6.h), Żychliński (B.3.2.d) oraz Sierakówecki (B.3.2.c). Opracowana przez Tramplera i in. (1990) regionalizacja przyrodniczo-leśna, oparta na podstawach ekologiczno-fizjograficznych, wydziela regiony o podobnych warunkach dla hodowli lasu. Według tego podziału obszar arkusza położony jest na granicy Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej (III) w części północnej i Dzielnic – Niziny WielkopolskoKujawskiej (III.7) i Kotliny Toruńsko-Płockiej (III.5) oraz Krainy Mazowiecko-Podlaskiej (IV) i Dzielnicy Równiny Warszawsko-Kutnowskiej (IV.3) w części centralnej i południowej. Obszar objęty arkuszem mapy Gostynin charakteryzuje przewaga krajobrazów rolniczych w części środkowej, zachodniej i południowo-wschodniej, a leśnych w części północno-wschodniej i wschodniej. Obszary leśne stanowią około 24% powierzchni arkusza (niecałe 7650 ha) i występują zasadniczo w postaci kilku skupisk związanych z Lasami Gostynińsko-Włocławskimi. Zdecydowana większość obszaru zarządzana jest przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Łodzi i położona w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Gostynin oraz fragmentarycznie Nadleśnictwa Kutno. Skrajnie północno-zachodnie fragmenty przynależą do Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu i Nadleśnictwa Włocławek (Mapa przyrodnicza – Lasy… 2003). Pod względem siedliskowym dominuje bór świeży, bór mieszany świeży i las mieszany świeży, a na obszarach podmokłych także bór mieszany wilgotny oraz łęgi, olsy. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, ale miejscami występuje olsza, dąb i brzoza. Flora obszaru jest bardzo różnorodna. W obrębie Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego zinwentaryzowano ponad 900 gatunków roślin naczyniowych, w tym wiele gatunków rzadkich i chronionych (Mapa obszarów chronionych…2001). Na uwagę zasługuje roślinność parku dworskiego w Gostyninie oraz wybranych cmentarzy. Klimat Na podstawie Atlasu klimatu Polski (Lorenc 2005) opartego na 30-letnim okresie obserwacyjnym (1971–2000) można stwierdzić, że na rozpatrywanym obszarze dominują wiatry z kierunku zachodniego (około 20%). Średnie dobowe usłonecznienie wynosi około 4,5 godziny. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 8°C (minimalna 6,5°C, maksymalna 9,5°C), przy średniej najchłodniejszego miesiąca (styczeń) około -1,5°C i najcieplejszego (lipiec) około 18°C. Średnia liczba dni mroźnych w roku wynosiła w okresie obserwacyjnym około 30, a przymrozkowych około 100. Średnia wysokość opadów jest niska i wynosi około 550 mm (minimalna 350 mm, maksymalna 700 mm). Średnia liczba dni z opadem śniegu i pokrywą śnieżną w roku wynosiła około 50 w okresie obserwacyjnym. W świetle częstości występowania różnych typów pogody obszar w granicach arkusza zaliczony został do Środkowopolskiego Regionu klimatycznego Polski wsi Kłótno. Uciążliwe źródła odorów skupiają się w kilku miejscach, a ich przyczyną są fermy drobiu, zlokalizowane głównie w okolicach Leśniewic, Sierakowa, Helenowa i wsi Budy Kozickie. Ze względu na sprzyjające warunki naturalne w centralnej i zachodniej części obszaru i korzystne użytkowanie terenu występują turbiny wiatrowe (w Załuszkowie, Górkach Drugich i Leśniewicach), które są lokalnymi źródłami hałasu. Do grupy tych emitorów należą jeszcze tartaki, w Gostyninie i Leśniewicach. Źródłem liniowych emisji zanieczyszczeń pyłowych, gazowych oraz hałasu są także drogi krajowe i wojewódzkie. Najważniejsze znaczenie ma autostrada A1 w południowozachodniej części arkusza oraz droga krajowa nr 60 we wschodniej jego części, która przebiega przez Gostynin i łączy Łęczycę z Ostrowem Mazowiecka. Do dróg wojewódzkich należą droga nr 265 (na odcinku Brześć Kujawski – Gostynin), nr 573 (na odcinku Żychlin – Nowy Duninów) oraz nr 581 (na odcinku Gostynin – Krośniewice). Emitorem liniowym zanieczyszczeń powietrza i hałasu jest także przebiegająca w południowo-wschodniej części arkusza linia kolejowa nr 33 (Kutno – Brodnica). Na podstawie Raportu o stanie środowiska... (2010–2013) województwa kujawskopomorskiego na opisywanym obszarze nie zanotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń dwutlenku węgla, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego. fragmentarycznie w dolinie Skrwy Lewej. W strefach tych występuje wzmożona denudacja mechaniczna i chemiczna, oraz erozja rozproszona, jak i linijna. Lokalnie dno doliny Skrwy 1. Załuszkowo 2. Helenów 3. Helenów 4. Górki Drugie 5. Budy Kozickie 6. Budy Kozickie 7. Gostynin 8. Gostynin 9. Gostynin 10. Gostynin 11. Gostynin 12. Gostynin 13. Gostynin 14. Gostynin 15. Belno 16. 17. Składowiska surowców, głównie przemysłowych zlokalizowane są w obrębie Gostynina i jego bezpośredniego otoczenia oraz Górek Pierwszych, Solca, Strzałek, Lisic w okolicy Gostynina, Zieleńca i Lisic, a gazowych typu magazynowego w obrębie Bud Kozickich. Stacje paliw funkcjonują w Gostyninie, Łaniętach, Sokołowie oraz Załuszkowie. Składowiska surowców rolniczych zinwentaryzowano w okolicy Bab Górnych, Górek Drugich, Sokołowa i Suchodębia, natomiast leśnych Leśniewic, Kozic i Gostynina. W okolicach większości miejscowości zlokalizowane są cmentarze. Degradacja gleb Gleby w przeważającej części arkusza nie są zdegradowane. Gleby występujące na obszarach wysoczyznowych w części centralnej, południowo-zachodniej, południowowschodniej są intensywnie eksploatowane rolniczo i narażone na degradację uprawową. Natomiast gleby narażone na denudację naturogeniczną dotyczą przede wszystkim strefy krawędziowej doliny Wisły oraz Skrwy Lewej. Odsłonięte i wyniesione obszary wysoczyznowe cechują się brakiem większych zadrzewień śródpolnych oraz zwartych Miejscowość Zakład Źródło Źródło gazy hałasu odoru bez CO2 pyły gazy z CO2 - - - + - - - - - + ferma drobiu elektrownia wiatrowa (2 turbiny wiatrowe) - - - - + - - - + - ferma drobiu - - - - + elektrownia wiatrowa (2 turbiny wiatrowe) ferma drobiu ferma drobiu - - - - + Zakład Masarski Edlas Kutnowskie Zakłady Drobiarskie "Exdrob" SA (zakład wylęgu drobiu) Katharina Tillmann Papier-und Wellpappenfabrik E.K. Miejskie Przedsiębiorstwo Komunalne w Gostyninie Sp. z o.o. DUBIMEX Zakład Przetwórstwa Mięsa Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Gostyninie Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Budowlanych tartak 0,5 139,73 136,44 - - - 157,55 157,5 - - - 99,74 99,64 - - 0,500 87,710 85,100 - - - 602,73 600,78 - - 2,060 26658,750 50,990 - - - 101,920 101,780 - - - - + - ferma drobiu - - - - + Leśniewice ferma drobiu - - - - + Leśniewice ferma drobiu - - - - + 18. Stanisławów Skrzański wytwórnia mas bitumicznych - 119,01 118,29 - - 19. Leśniewice ferma drobiu - - - - + 20. Leśniewice tartak - - - + - 21. Leśniewice Polska Spółka Gazownictwa, Sp. z o.o. (Oddział w Warszawie) - 19,370 19,350 - - 22. Leśniewice ferma drobiu - - - - + 23. Suchodębie ferma drobiu - - - - + 24. Sieraków ferma drobiu - - - - + zlokalizowanych poza arkuszem, tj. Włocławka i Płocka. 25. Sieraków turbina wiatrowa - - - + - Degradacja wód powierzchniowych 26. Sieraków ferma drobiu - - - - + Na obszarze objętym arkuszem Gostynin funkcjonuje 6 oczyszczalni ścieków (Tabela 3), z których 5 oczyszcza ścieki komunalne, a jedna ścieki mieszane. 27. Skrzany ferma drobiu - - - - + Degradacja lasów Lasy są trwałym i ważnym elementem szaty roślinnej, który istotnie oddziałuje na krajobraz obszaru. Obserwowana degradacja lasów na obszarze objętym arkuszem jest zróżnicowana. Lasy najsilniej zdegradowane występują na północ od Gostynina i w okolicy wsi Okna, a także w okolicy Łanięt. W pierwszym przypadku wynika to z czynników antropogenicznych, a w drugim biotycznych. Na pozostałym obszarze lasy wykazują mniejszy stopień zdegradowania, a klasy ich uszkodzeń zaliczają się do słabych i średnich. W tym przypadku do głównych przyczyn uszkodzenia aparatu asymilacyjnego należą czynniki biotyczne. Częstą przyczyną degradacji jest także intensywna, niekontrolowana turystyka i rekreacja oraz zbiór runa i grzybobranie. Czynniki te powodują zaśmiecania lasów oraz zwiększenie możliwości występowania pożarów. Na stan lasów, głównie w części północno-zachodniej oraz południowo-wschodniej wpływ mogą wywierać zanieczyszczenia przemieszczające z dwóch ośrodków miejsko-przemysłowych * numeracja zgodna z numeracją na mapie Tabela 3. Ważniejsze zrzuty ścieków. Ilość [m3/d] Urządzenie max/aktual. oczyszczające Zakład Rodzaj ścieków Lucień Urząd Gminy Gostynin komunalne Gostynin WSZP ZOZ w Gostyninie Białotarsk Urząd Gminy Gostynin 4. Gostynin MPK w Gostyninie Sp. z o.o. mieszane 7668/3300 biologicznomechaniczne Skrwa Lewa (pośrednio) 5. Sokołów Urząd Gminy Gostynin komunalne b.d./8 biologicznomechaniczne Skrwa Lewa 6. Łanięta Urząd Gminy Łanięta komunalne 226/150 biologicznomechaniczne Skrwa Lewa Lp.* Miejscowość 1. 2. 3. komunalne komunalne Kierunek zrzutu 81/35 biologicznomechaniczne 392/150 biologicznomechaniczne Osetnica 75/11 biologicznomechaniczne dopływ z Kanibrodu Skrwa Lewa Rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko Na obszarze objętym arkuszem Gostynin zinwentaryzowano jedną inwestycję mogącą znacząco oddziaływać na środowisko przyrodnicze (Tabela 6). Jest nią wytwórnia mas bitumicznych w Stanisławowie Skrzańskim. Dodatkowo w południowo-zachodniej części arkusza przebiega fragment autostrady A1, równoleżnikowo w części centralnej napowietrzna linia elektro-energetyczna oraz fragment ropociągu „Przyjaźń”. Tabela 6. Rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Lp.* 1. Miejscowość Obiekt Stanisławów Skrzański Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów, Oddział Robót w Stanisławowe. * numeracja zgodna z numeracją na mapie (Woś 1993). Położony jest on w północnej części tego regionu w strefie o relatywnie bardzo małej zmienności pogody. Na tle innych regionów, wyróżnia się on znaczniejszą liczbą dni * numeracja zgodna z numeracją na mapie z typem pogody bardzo ciepłej, z temperaturą średnią dobową powietrza od 15,1°C do W obrębie zlewni Skrwy Lewej wydzielone zostały trzy Jednolite Części Wód (JCW), z których dwie znajdują się w całości na analizowanym obszarze. Na podstawie Raportu o stanie środowiska… (2014), stan czystości rzeki ulega pogorszeniu wraz z przyrostem jej źródeł energii. powietrze atmosferyczne i gleby i częściowo lasy jest zadawalający, m.in. z powodu braku większych ośrodków miejsko-przemysłowych zlokalizowanych w ramach arkusza, chociaż jedynie miejscowe zagrożenie dla stanu środowiska. WSKAZANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁTOWANIA I OCHRONY ŚRODOWISKA Analizowany obszar charakteryzuje się różnorodnością krajobrazową. Z tego też względu wskazania dotyczące kształtowania i ochrony środowiska mają charakter wieloaspektowy i wynikają ze specyfiki tworzących je geokomponentów. W kontekście obszarów użytkowanych rolniczo istotnym wskazaniem jest ochrona gleb, a także wód powierzchniowych przed szkodliwymi związkami związanymi z gospodarką rolną. W tym celu należy podjąć działania w sektorze rolnictwa i gospodarki wodnej, dotyczące m.in. okresów nawożenia i ograniczeń w stosowaniu nawozów, wielkości dawek i sposobów ich wprowadzania do środowiska, warunków przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowania z odciekami. Proces ten może także wspomóc rozbudowa sieci kanalizacyjnej w miejscowościach jej pozbawionych oraz budowa oczyszczalni ścieków stanowią podstawowe elementy mające na celu przeciwdziałanie degradacji środowiska. Redukcja negatywnego wpływu rolnictwa na wody powierzchniowe oraz podziemne może odbywać się poprzez działania rolno-środowiskowe. Ze względu na pozytywną rolę ekologiczną i krajobrazową, jaką odgrywają fragmenty leśnych kompleksów wskazania ich dotyczące powinny głównie koncentrować się w zakresie poprawy ich jakości i utrzymania stabilności ich ekosystemów. Do innych zadań w zakresie kształtowania i ochrony środowiska zaliczyć można: • zachowanie i funkcjonowanie drobnych hydrotopów, wysp leśnych i zadrzewień śródpolnych w części wysoczyznowej przy jednoczesnym tworzeniu nowych, ograniczenie intensywnego nawożenia i stosowania środków ochrony roślin, • ustabilizowanie lokalnych procesów stokowych w obrębie zboczy dolin i rynien - kompleksów leśnych i w związku z tym narażone są na przesuszenie gleb oraz erozję wietrzną. alternatywnych • wprowadzenie korzystniejszej struktury upraw i użytkowania ziemi zmierzające do Emisja w t/rok Lp.* i Stanisławowa Skrzańskiego. Składowiska pali stałych występują przede wszystkim Szata roślinna zabudowanych, stanowią lokalne zagrożenie dla jakości środowiska. Występują one we wschodniej i północno-wschodniej części arkusza, m.in. w Gostyninie i Lucieniu oraz we W obrębie arkusza, obszary narażone na degradację dotyczą głównie strefy krawędziowej doliny Wisły, na odcinku pomiędzy Kurowo Parcele a Budami Kozickimi oraz Lewej powyżej Łanięt narażone jest na zalewy powodziowe. Do innych form degradacji powierzchni terenu należą czynne materiałów budowlanych, m.in. w Osinach, Maciejówku, Rumunkach i Górkach Pierwszych. lokalizację przez opisywany obszar linie infrastruktury drogowej są lokalnymi emitorami hałasu i źródłem zróżnicowanych zanieczyszczeń. Źródła niskiej emisji gazów i pyłów stanowią Tabela 5. Ważniejsze emitory przemysłowe zanieczyszczeń do atmosfery. Degradacja powierzchni terenu pod Degradacja powietrza atmosferycznego bezpośrednim otoczeniu (Leśniewice, Stanisławów-Skrzański). Największymi z nich są: Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej oraz Zakłady Drobiarskie i Przetwórstwa Mięsnego. W sezonie grzewczym źródła niskiej emisji gazów i pyłów z terenów Obejmuję one następujące jeziora wraz z najbliższym otoczeniem: Gościąż, Przytomne, obszarów ilości zanieczyszczeń, co miało miejsce m.in. w latach 80. XX wieku podczas skażenia tej rzeki substancjami ropopochodnymi. W wybranych miejscach występują składowiska surowców, zarówno przemysłowych, jak i rolniczych oraz składowiska paliw. Przebiegające Analizowany obszar cechuje się nagromadzeniem lokalnych emitorów pyłowych i gazowych do atmosfery (Tabela 5). Najwięcej z nich występuje w Gostyninie i jego położone są na terenie jego mazowieckiej stronie. tych Powierzchnie leśne cechują się zróżnicowanym stanem i stopniem ich degradacji. Dodatkowo, na stan środowiska w zachodniej części obszaru ma wpływ największy obszar miejsko-przemysłowy arkusza – Gostynin. Stan ekologiczny wybranych komponentów środowiska przyrodniczego, takich jak: podziemnych ma niski stopień skanalizowania występujących na analizowanym obszarze pozamiejskich jednostek osadniczych (Pawłowski, Gorączko 2015). dąb szypułkowy * numeracja zgodna z numeracją na mapie 1988). Na dominujących na rozpatrywanym obszarze w powierzchniowej budowie przeznaczeniem Wody czwartorzędowe charakteryzują się podwyższonymi zawartościami żelaza i manganu a lokalnie także azotanów i azotynów (Suchodębie) oraz siarczanów (Antonin). i południowo-zachodniej części obszaru wody występują w osadach piaszczystych interglacjału mazowieckiego i zlodowacenia Warty (zwierciadło napięte). Głębokość do neogeńskich, poziom użytkowy stanowią piaszczyste osady miocenu (lokalnie z domieszką osadami paleogenu i neogenu, a osady miocenu uległy deformacji (Roman 2012a). Osady plejstoceńskie w obrębie rozpatrywanego obszaru stanowią ciągłą pokrywę o średniej Lp.* Na obszarze objętym arkuszem mapy Gostynin w kilku miejscach występują wodne formy rekultywacji środowiska przyrodniczego. Spotkać je można m.in. w okolicy Osin w obrębie wyrobiska materiałów budowlanych oraz w sąsiedztwie Białotarska, Zaborowa sanitarny (Raport o stanie środowiska... 2014). 2. notuje się na wysoczyźnie. W latach 1965–2005 ich amplituda sięgała tam ponad 4 m, podczas gdy w części pradolinnej Wisły niecałe 2 m (Brykała 2009). W utworach brunatnych. Jedynie we wschodniej części wysadu solnego w Łaniętach odsłaniają się w powierzchni podczwartorzędowej iły, gipsy i anhydrtyty czapy wysadu. Jednocześnie w strefie wysadu na skutek zjawisk tektonicznych powstał rów tektoniczny wypełniony Tabela 2. Pomniki przyrody. REKULTYWACJA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO się w kierunku doliny Wisły. Bazą drenażu jest także dolny odcinek Skrwy. W dolinie Wisły, wody pierwszego poziomu pozbawione są izolacji, na obszarze wysoczyzny są izolowane wodonośnych – od 10 do 30 m. Potencjalna wydajność studni waha się od 10 do 120 m /h; największa jest w rejonie miejscowości Łanięta i Gostynin a także Kłótno, gdzie zlokalizowane są największe ujęcia (Włostowski, Gregosiewicz 2002). Wahania poziomu wód gruntowych są zróżnicowane w zależności od położenia posterunku; największe czwartorzędu to niemal na całym obszarze objętym arkuszem osady neogeńskie wykształcone w postaci iłów pstrych, miejscami piasków, mułków, iłów węglistych i węgli 3 422 ha (Program ochrony…2010). środowiska przyrodniczego. Lucień 3 piaskowce, wapienie, margle, kreda pisząca, opoki i gezy (Roman 2012a). Osady podłoża Znaczną powierzchnię opisywanego obszaru zajmuje OChK Dolina Skrwy Lewej. Ten położony w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Skrwa Lewa w czterech rozłącznych przestrzennie płatach otaczających Gostynin obszar chroniony, zajmuje łączną powierzchnię Zaborowie Nowym, Sokołowie, Łaniętach, Suchodębiu i Leśniewicach. Na większości analizowanego obszaru gospodarka odpadami jest uregulowana, co nie zmienia faktu 1. rzecznymi są cechsztyńskie sole wysadu w Łaniętach. Na pozostałym obszarze wału występują skały wszystkich pięter jury wykształcone głównie w postaci: iłowców, piaskowców, zlepieńców, wapieni, margli i łupków, a na jego północno-wschodnim skłonie mułowce, piaskowce i iłowce kredy dolnej. Na obszarze niecki brzeżnej występują: piaski glaukonitowe, Główną kategorią pokrycia terenu tego obszaru chronionego są lasy (około 62% jego powierzchni) oraz jeziora i tereny podmokłe, a nadrzędnym celem ochrona wyjątkowych wartości przyrodniczych, historycznych i kulturowych. Obszary leśne wchodzące w skład trzech Nadleśnictw Gostynin i Łąck (RDLP Łódź) oraz Włocławek (RDLP Toruń) weszły z dniem 1 stycznia 1995 roku w skład Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Gostynińsko-Włocławskie”. Jest to szczególna forma gospodarczo-ochronna, która zajmuje łączną powierzchnię 53 093 ha (Cyzman 2003). Lasy tego kompleksu mają duże znaczenie przyrodnicze i ochronne dla aglomeracji Włocławka i Płocka (obie miejscowości poza arkuszem), gdzie zlokalizowane są uciążliwe dla człowieka i środowiska zakłady przemysłowe (Mapa przyrodnicza… 2003). Wszystkie cztery wyróżnione rezerwaty przyrody położone są w województwie jest głównie z osadami piaszczystymi stadiału górnego zlodowacenia Wisły i piaskami kenozoicznego są domniemane uskoki o kierunkach NW–SE i SW–NE. Najstarszymi skałami odsłaniającymi się w powierzchni podkenozoicznej na obszarze wału kujawskiego mieszkańców. W sześciu miejscowościach arkusza zlokalizowano oczyszczalnie ścieków. Sieć kanalizacji sanitarnej i częściowo burzowej występuje w Gostyninie, a niepełnej sanitarnej w Miałkówku, Lucieniu, Bierzewicach, Budach Kozickich, Solcu, Białotarsku, instalacji technicznych i procesów technologicznych ograniczających lub likwidujących procesy degradacji środowiska. Działalność w tym kierunku obejmuje więc cały szereg zabiegów, procesów, nakazów i zaleceń, także podniesienie świadomości ekologicznej 28,5 w środkowej części obszaru, brak go w południowej). Występowanie tych wód związane soli cechsztyńskiej. Oprócz słupa solnego istotnym elementem tektoniki podłoża Lewa na odcinku od ujścia dopływu spod Polesia Nowego do ujścia Osetnicy, podobnie jak w górnym biegu, prowadziła wody o stanie poniżej dobrego. W tym przypadku jednak o kwalifikacji cieku zadecydowała zdecydowanie większa liczba kontrolowanych parametrów (OWO, azot amonowy, azot Kjeldahla i azot ogólny). Odcinek Skrwy Lewej, od dopływu z jeziora Lucieńskiego do ujścia, którego fragment znalazł się w zasięgu i proekologicznych do planowania przestrzennego oraz na umiejętnym stosowaniu 10,7 Głębiej występujące poziomy wodonośne zasilane są przez infiltrację z piętra czwartorzędowego, często utrudnionego przez iły plioceńskie (Pawłowski, Gorączko 2015). Główny poziom użytkowy stanowi piętro czwartorzędowe (jego znaczenie jest podrzędne i górnej, która na rozpatrywanym obszarze przebiega na kierunku NW–SE na linii miejscowości Czarne – Strzałki – Anielin. W rejonie Łaniąt osady mezozoiczne przebija słup przeciwdziałania degradacji środowiska wprowadzaniu podstaw przyrodniczych 36,6 zasobów wynosi 2 487,8 m3/h. Obszar leży w strefie zasilania i tranzytu wód podziemnych. Zasilanie ma miejsce głównie poprzez infiltrację opadów atmosferycznych oraz w niewielkim stopniu z dopływu lateralnego z południowego zachodu. Spływ wód odbywa wschodniej niecki brzeżnej (Dadlez, Marek 1974, Dadlez i in. 2000). Za linię podziału między tymi jednostkami przyjmuje się podkenozoiczną granicę wychodni kredy dolnej Aktywność człowieka w zakresie przyrodniczego polega na właściwym - Gostynina. Ujmowane są: piętro czwartorzędowe, w mniejszym stopniu neogeńskie, a na terenie Gostynina także piętro kredowe. Ze względu na brak dużych cieków, w obszarze arkusza wody podziemne stanowią jedyne źródło wody pitnej. Wielkość zatwierdzonych W części południowo-zachodniej na obszarze wału kujawskiego, a w części północno- występują tereny zieleni urządzonej. natomiast poniżej stanu dobrego biorąc pod uwagę elementy fizykochemiczne (nadmierna zawartość azotu amonowego). Stan ekologiczny wód Skrwy Lewej na tym odcinku został oceniony jako umiarkowany. W biegu środkowym w obrębie, od dopływu spod Polesia Nowego do Osetnicy, stan ekologiczny wód także oceniono jako umiarkowany, natomiast pod względem elementów fizykochemicznych zostały one zakwalifikowane do klasy III (wartość makrofitowego indeksu rzecznego). Pod względem fizykochemicznym, Skrwa 79,6 mazowiecko-kujawskiego. Stan rozpoznania wód podziemnych jest najlepszy w rejonie Obszar w granicach arkusza Gostynin leży na pograniczu dwóch jednostek strukturalnych pierwszego rzędu kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego Niżu Polskiego. gruntów ornych, a wybrane fragmenty lasów, zwłaszcza na południe od Gostynina pełnią funkcje ochronne. W kilku miejscowościach, np. w Gostyninie, Sokołowie czy Łaniętach PRZECIWDZIAŁANIE DEGRADACJI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 3. Przytomne Według podziału regionalnego zwykłych wód podziemnych (Paczyński 1993), część północno-zachodnia obszaru należy do regionu kutnowskiego, zaś pozostała do Budowa geologiczna Opisywany obszar cechuje się występowaniem znacznej liczby obiektów objętych ochroną prawną, zarówno obszarową, jak i indywidualną. Gleby chronione dominują wśród dorzecza. W biegu górnym (Skrwa Lewa od źródeł do dopływu spod Polesia Nowego) pod względem parametrów biologicznych prowadziła wody w dobrym stanie (klasa II), Kwalifikacja powyższych przedsięwzięć została dokonana na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397). subglacjalnych, • doskonalenie gospodarki odpadami, w tym polepszenie systemu odbioru odpadów komunalnych i ich deponowania na istniejących składowiskach, • likwidację niekontrolowanych miejsc składowania odpadów w otoczeniu wsi, • zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza poprzez stopniową wymianę kotłowni węglowych na gazowe. Szczegółowe wytyczne i wskazania dotyczące kształtowania i ochrony środowiska przyrodniczego zawarte są w opracowywanych dla gmin strategiach rozwoju, planach gospodarki odpadami oraz programach ochrony środowiska. Literatura i materiały źródłowe Brykała D. 2009, Przestrzenne i czasowe zróżnicowanie odpływu rzecznego w dorzeczu Skrwy Lewej, Prace Geograficzne nr 221, IGiPZ PAN, Warszawa. Choiński A., 2006, Katalog Jezior Polski, Wyd. Naukowe UAM, Poznań. Cyzman W., 2003, Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Gostynińsko-Włocławskie” – przyroda, gospodarka, edukacja, turystyka i strategia działań, LKP, Gostynin-ŁąckWłocławek. Dadlez R., Marek S., 1974, Polska północno-zachodnia i środkowa, [W:] Budowa geologiczna Polski, T. IV, Tektonika cz. 1, Wyd. Geol., Warszawa. Dadlez R., Marek S., Pomorski J. (red.), 2000, Mapa geologiczna Polski bez utworów kenozoiku, 1:1 000 000, PIG, Warszawa. Iwańcz T., 1988, Warunki przyrodnicze produkcji rolnej, woj. płockie, IUNiG w Puławach. Jańczak J. (red.), 1997, Atlas jezior Polski, T.2, Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań. Kleczkowski A.S., 1990, Mapa obszarów GZWP w Polsce wymagających szczególnej ochrony (1:500 000), Inst. Hydrogeol. i Geolog. Inż. AGH, Kraków. Kondracki J., 2000, Geografia regionalna Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Lorenc H. (red.), 2005, Atlas klimatu Polski, IMGW, Warszawa. Mapa gleb Polski 1:300 000, arkusz Płock, Wyd. IUNiG w Puławach, 1960. Mapa glebowo-rolnicza województwa włocławskiego w skali 1:100 000, IUNiG w Puławach, 1987. Mapa obszarów chronionych – kujawsko-pomorskie, 2001, PGK Digikart/Wyd. Urbański. Mapa przyrodnicza – Lasy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu, 2003, Digikart, Toruń-Olsztyn. Matuszkiewicz J.M., 2002, Zespoły roślinne Polski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Mocek A. (red.), 2015, Gleboznawstwo, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Paczyński B. (red.), 1993, Atlas hydrogeologiczny Polski 1:500 000, PIG, Warszawa. Pawłowski B., Gorączko M., 2015, Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50 000, arkusz N-34-123-D Gostynin, Główny Geodeta Kraju, GEPOL, Warszawa. Program ochrony środowiska dla gminy miasta Gostynina na lata 2010–2013 z uwzględnieniem lat 2014–2017 (aktualizacja), 2010, Maszynopis, Gmina Miasta Gostynina. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2013 roku, 2014, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2012 roku, 2013, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2011 roku, 2012, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2010 roku, 2011, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz. Rąkowski G., Smogorzewska M., Janczewska A., Wójcik J., Walczak M., Pisarski Z., 2004, Parki krajobrazowe w Polsce, IOŚ-PIB, Warszawa. Rąkowski G., Walczak M., Smogorzewska M., 2012a, Obszary Natura 2000 w Polsce I, Obszary specjalnej ochrony ptaków, IOŚ-PIB, Warszawa. Rąkowski G., Walczak M., Smogorzewska M., 2012b, Obszary Natura 2000 w Polsce II, Specjalne obszary ochrony siedlisk w Polsce Północnej, IOŚ-PIB, Warszawa. Roman M., 2012a, Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz 481 Gostynin, PIG-PIB, Warszawa. Roman M., 2012b, Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz 481 Gostynin, PIG-PIB, Warszawa. Roman M., 2003, Rozwój rzeźby plejstoceńskiej okolic Gostynina, Acta Geographica Lodziensia 84. Szafer W., Zarzycki K. (red.), 1972, Szata roślinna Polski, Tom II, PWN, Warszawa. Trampler T., Mąkosa K., Girżda A., Bąkowski J., Dmyterko E., 1990, Siedliskowe podstawy hodowli lasu, PWRiL, Warszawa. Włostowski, J., Gregosiewicz, R., 2002, Objaśnienia do mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Gostynin, SEGI - AT spółka z o.o., PIG, Warszawa. Woś A., 1993, Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów pogody, Zeszyty IGiPZ PAN 20. © Copyright by Mieczysław Kunz, Leon Andrzejewski, Paweł Molewski, Bogusław Pawłowski, Rafał Kot, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu