Sarkofag kartonażowy z elHibeh

Sarkofag kartonażowy z el­Hibeh
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Czas powstania późny okres ptolemejski lub wczesnorzymski (332 p.n.e.–395 n.e.) Miejsce powstania el­Hibeh? Wymiary wysokość: 60 cm, długość: 175 cm, szerokość: 50 cm Numer inwentarzowy MAK/AS/2443 Muzeum Muzeum Archeologiczne w Krakowie Tematy religijność, namalowane, ciało, wydobyte z ziemi, śmierć Technika rzeźba, polichromowanie Materiał drewno Prawa do obiektu Muzeum Archeologiczne w Krakowie Prawa do wizerunków cyfrowych domena publiczna Digitalizacja RPD MIK, projekt Wirtualne Muzea Małopolski Plus Tagi mumia, sarkofag, starożytny Egipt, archeologia, 3D plus, WMM Plus Prezentowany sarkofag pochodzi prawdopodobnie z el­Hibeh. Na taką proweniencję wskazuje kształt sarkofagu, sposób dekoracji i charakter znaków hieroglificznych. Z kolei błędy w zapisie i sama forma hieroglifów dowodzą pochodzenia z późnego okresu ptolemejskiego lub wczesnego rzymskiego.
Jest to sarkofag antropoidalny, czyli przypominający kształtem człowieka. Pokrywa go powłoka kartonażowa przedstawiająca w górnej części głowę i biżuterię zmarłej osoby, a w dolnej – sceny związane z wiarą starożytnych Egipcjan w życie pozagrobowe. Twarz o charakterystycznym makijażu oczu otacza peruka w paski. Poniżej widoczny jest wielorzędowy kołnierzowy naszyjnik zwany usechem, który za życia miał chronić od złych duchów, nieszczęść i chorób, a po śmierci – oświetlać drogę przez ciemności. Poniżej usechu umieszczono egipski symbol odradzania się, czyli uskrzydlonego skarabeusza trzymającego w przednich odnóżach dysk słoneczny, a w tylnich – znak opieki szen.
Dolna część pokrywy zawiera cztery rejestry z przedstawieniami figuralnymi:
Rejestr 1. W centrum znajduje się gerydon (stolik na jednej nodze) z umieszczonymi na blacie ofiarami. Po jego obu stronach widnieje schematyczne przedstawienie sałaty oraz trzy bóstwa ukazane w formie mumii, trzymające w rękach złożone sztuki materiału lub wstęgi. Są one albo synami Horusa, albo strażnikami bram zaświatów.
Rejestr 2. W centrum przedstawienia umieszczono symbol – fetysz boga Ozyrysa z Abydos flankowany przez uskrzydlone boginie, prawdopodobnie – Izydę i Neftydę, mające słoneczne dyski na głowach. Towarzyszą im postacie kobiece z rękami uniesionymi do ust na znak żałoby.
Rejestr 3. W centrum widoczna jest zmumifikowana postać Ozyrysa na łożu balsamierskim z lwimi łapami i łbem. Pod łożem znajdują się cztery naczynia kanopskie. Przy głowie Ozyrysa stoją dwa bóstwa: Anubis (z głową szakala?) i Horus (z głową sokoła?).
Rejestr 4. Przedstawiona jest tu papirusowa łódź unosząca się na wodach praoceanu Nun. W łodzi znajduje się tarcza słoneczna połączona z półksiężycem.
Przez środek tylnej pokrywy sarkofagu, wzdłuż „pleców”, biegnie otoczona wielobarwną ramką inskrypcja zawierająca rozbudowaną formułę ofiarną. Ostatni fragment, przytaczający tytulaturę oraz imię, pisany jest wyraźnie inną czcionką. Być może sarkofag został więc wykonany jako produkt na sprzedaż i dopiero po zakupie wpisano imię zmarłej.
Opracowanie: Krzysztof Babraj (Muzeum Archeologiczne w Krakowie), Redakcja WMM, © wszystkie prawa zastrzeżone