Spis treści

Spis treści
Przedmowa
11
Wprowadzenie
15
Nawigacja: lot Małgorzaty
27
Lot Małgorzaty
Rękopisy nie płoną. Pisarz w roku 1937
Płaskorzeźba miasta, miejsca akcji, punkty zwrotne
Osoby i ich odtwórcy, podwójne postaci
Urząd, N K W D
„Ludzie bez śladu znikali z mieszkań"
Nagłe śmierci, egzekucja jako widowisko
„To jest niemożliwe!"
29
33
35
42
43
45
46
49
Plac budowy Moskwa: generalny plan Stalina w akcji
51
Film Nowa Moskwa Aleksandra Miedwiedkina
Nowy krajobraz miejski: generalny plan Stalina przebudowy Moskwy
Plac budowy Moskwa: między burzeniem a budowaniem
Moskwa poza magistralami komunikacyjnymi
Pejzaż ludzki, walka o przeżycie
Topografia znikania: moskiewska książka adresowa z roku 1936
Odzwierciedlenie status quo. Książki adresowe jako świadectwo czasu
Topografia władzy i inne areny wydarzeń
Ślad znikania
Listy rozstrzelaych i pośmiertna rekonstrukcja adresów
52
54
61
67
70
74
74
76
81
87
Produkcja wrogów: proces trockistowsko-zinowiewowskiego centrum terrorystycz­
nego, 19-24 sierpnia 1936 roku
90
Historie kryminalne o globalnym zasięgu: retoryka pierwszego procesu pokazowe­
go w Moskwie
Echo przemocy: jak ukryta wojna domowa znajduje wyraz w języku
Postać „dwulicowca"
Narodziny procesu pokazowego z ducha linczu
Wróg idealny
92
97
99
101
102
„Zmęczony trudami patrzenia i poznawania": Liona Feuchtwangera Moskwa 1 9 3 7 . . . 105
Jedna z kluczowych scen europejskiej historii humanizmu: spotkanie Feuchtwange­
ra i Stalina
Spojrzenie powstałe z niemocy antyfaszyzmu
http://d-nb.info/1025919270
107
112
6
-k
Spis treści
Koniec flaneura: podróż w cieniu N K W D
Fenomenologia zagubienia i tworzenie jednoznaczności: credo quia absurdum . . . .
Pożegnanie n a Dworcu Białoruskim
W blasku ognia: Hiszpania i inne fronty
Moskiewskie mapy: arena wydarzeń Hiszpania
Świat w stanie rozkładu, strach przed wojną
Naród sowiecki jako patriotyczna jednostka bojowa
Metastazy: proces pokazowy w Barcelonie, eksterytorialne N K W D
Barcelona Transfer: doświadczenia moskiewskie
Zaślepienie i terror: utajniony spis powszechny z 1937 roku
Podróż do wnętrza społeczeństwa
6 stycznia 1937 roku: imperium uchwycone w migawce
Dziesięć lat p o spisie powszechnym z 1926 roku: bilans po Wielkim Przewrocie . . . .
Autoanaliza, Sainouświadomienie, Ewidencja
Szok brakujących milionów
Statystyka j ako przestępstwo
Scena grozy w dobie industrializacji: drugi moskiewski proces pokazowy w styczniu
1937 roku . . . .
„Rzeczowa atmosfera"
Język opiniowania
Topografia planu pięcioletniego
Ofiary w ludziach, nemezis, chór
Postscriptum
„Uczta podczas dżumy". Obchody Puszkinowskie 10 lutego 1937 roku
„The New York Times": AU Moscow was Pushkin-mad today
„Towarzysz Puszkin": intronizacja klasyka
Uczta podczas dżumy: zaszyfrowane dyskursy
Slogany nowej kultury
Rosyjski geniusz i imperium
Publiczna śmierć. Samobójstwo Ordżonikidze i rytuały żałobne
Szok: Sergo nie żyje
Ucieczka w rytuał
Samobójstwo jako broń
Brak wyjścia i protest
Uwspólnotowienie doświadczenia śmierci: mówienie o śmierci w czasach maso­
wych mordów
W maszynowni roku 1937: lutowo-marcowe plenum Komitetu Centralnego
Kierownictwo u kresu sił. Głos paniki
Test twardości i przekraczanie granic: sąd partyjny n a d Bucharinem i Rykowem . . . .
Szok: „wybory powszechne, wolne i tajne"
Sprawozdanie: nierządność i lęk przed chaosem
Szkodnictwo w N K W D
Rozwiązanie partii i utworzenie nowej
Mechanizm zostaje wprawiony w ruch
Moskwa w Paryżu: pawilon ZSRR na Wystawie Światowej w 1937 roku
Wystawowy parkur: podróż p o mapie ZSRR
W tematycznym parku cywilizacji XX wieku
Spotkania przy okazji
115
118
120
121
122
125
128
130
135
137
138
140
144
145
149
152
156
158
160
163
168
175
178
179
182
186
191
195
197
198
200
205
209
212
217
220
223
227
229
232
235
239
241
243
247
249
Spis treści
7
Miejsce odświętne i miejsce kaźni: Plac Czerwony
253
Koncert Chopina i rytuat zabijania. Radio i tworzenie wielkiej wspólnoty
259
Radiofónizacja: dwie strony postępu
Radio jako tło dźwiękowe nowych czasów
Przestrzeń uczuć
Słuchacze jako „obywatele wszechświata"
Oryginalny głos Stalina. Ruch historycznej chwili
Szkodnictwo w eterze
Sowiecki Art deco. Czas zamknięty w kamieniu
Pierwszy Sowiecki Kongres Architektów, 16-26 czerwca 1937 roku
Na placu budowy Moskwy
Chaos i stres
Sowieckie uniwersum jako wystawa
Wypracowanie nowego stylu w czasach stanu wyjątkowego
Przemowa n a zakończenie: Frank Lloyd Wright
„Brązowe ciała, jasne szorty": parada sportowców
„Cudowne piękno młodych ludzi"
Fizkulturnik, fizkulturnica: ikony nowych czasów
„Plemię Stalina": Tableaux vivants na Placu Czerwonym
Bogactwo i zniszczenie: XVII Międzynarodowy Kongres Geologów w Moskwie
Sowieccy geolodzy ruszają w drogę: nauka a marzenie o bogatym kraju
Pionierzy, których ojczyzna nie potrzebuje: geolodzy jako wrogowie ludu
Władimir Wiernadski: nieustraszoność i patriotyzm
Wycieczka p o kanale Moskwa-Wołga: nauka i niewolnicza praca
Miasto nad morzem. Otwarcie kanału Moskwa-Wołga
Po Kanale Białomorskiin: druga magistrala Stalina
Kanał jako totalne dzieło sztuki: estetyka technogenicznych krajobrazów rzecznych. .
Dmitłag: Archipelag Gułag u wrót stolicy. Społeczeństwo równoległe w zonie obo­
zowej
Pierekowka/przekuwanie: laboratorium nowego człowieka
„Widziałem kraj, który przekształcił się w jeden wielki obóz"
Rok przygód: sowiecki Ikar 1937
Triumfy, rekordy: miasto w gorączce
Non-stop d o Ameryki
Podbój Arktyki
Przygody XX wieku
Bohaterowie epoki: awiatorzy Stalina
„Takich marzycieli jak ja są tysiące"
„Bolszewicki romantyzm" i terror
Okno wystawowe Moskwa: urodzaj tego świata, głód towarów i zawroty głowy z głodu
Andre Gide: O niedostatku i luksusie
Reklama, Dekoracja: obiekty pożądania i ich inscenizacja
Zawroty głowy z głodu
Bez perspektyw: naród spekulantów
Inteligencja kolejkowa
Wolne przestrzenie, malownicze krajobrazy: rejsy po Wołdze, wakacje na Czerwonej
Riwierze, konspiracja na daczy
261
264
266
268
270
272
274
276
282
284
285
288
293
296
296
298
303
306
307
311
319
325
327
329
333
338
344
348
350
351
355
358
363
365
367
368
374
378
379
382
384
384
387
8
~k
Spis treści
Powrót do domu i śmierć narodowego bolszewika Nikołaja Ustrialowa
393
Powrót z emigracji: zbliżenie z nową Rosją
Narodowy bolszewizm a Stalinowski „socjalizm w jednym kraju"
Świat „ludzi byłych" a rok 1937
Podwójna lektura: dziennik, z komentarzem N K D W
395
399
401
404
Obchody rocznicy rewolucji październikowej 7 listopada 1937 roku
407
W loży dyplomatycznej
Rozmowy w ścisłym kręgu władzy
Miniatura o pewnym high society tuż przed masakrą
Strzały padają coraz bliżej
Beau monde, śmietanka towarzyska
Bal maskowy w ambasadzie amerykańskiej
Wnętrze z fortepianem i nianią
Salon Jeżowa: sztuka i tajna policja
Dodatek: inwentarze luksusu i m o d y
Sowiecki Hollywood. 0 cudach i potworach
Lenin w październiku: poprawiona rewolucja
Kraj filmu: ZSRR, pałace kinowe, gwiazdy
Mosfilm 1937: chaos w fabryce
filmów
Wołga, Wołga: reżyserzy jako spiskowcy, aktorzy jako agenci
Terror i wyśmienita rozrywka
Śmierć na emigracji
Dziennik Dymitrowa: protokół autodestrukcji
Punkt zbiegu Moskwa. Biotop
Obcy towarzysze
Wrażliwość: światowy komunizm jako światowy spisek
Listy, dossiers, kartoteki
408
415
418
418
. • 422
427
429
431
434
436
436
438
444
448
450
454
458
460
462
469
471
Arkadia w Moskwie, lunapark Stalina
474
„Kombinat kultury i wypoczynku"
„Co za lato!"
Miejsce wyrażania opinii ludu
474
478
481
„Awtozawodcy". Ludzie z Fabryki Samochodów im. Stalina
„Szanghaj": miasto imigrantów, miasto na peryferiach
Gospodarczy działacz: Iwan Lichaczow
Patriotyzm fabryczny: fabryka jako tygiel
„Masowa krytyka" albo orkiestracja zwątpienia i nienawiści
Jazz. Sound lat trzydziestych
Jazz (Utiosow)
Pieśń masowa (Dunajewski)
Muzyka symfoniczna (Szostakowicz)
483
484
488
491
496
506
507
511
513
Przełom historii, przełom epok
518
Ameryka, ciągle Ameryka: inny nowy świat
524
Ilji Ilfa i Jewgienija Piętrowa podróż do Ameryki
Special relations: Sowietskij Amerikanizm i New Deal
American Way o f Life w roku 1937
Utopia jako teraźniejszość
525
529
535
537
Spis treści
„Nie ma na świecie kraju innego..." 1937 rok a produkcja przestrzeni sowieckiej
Narodziny Związku Sowieckiego z ducha masowej piosenki
Maszyna d o robienia obrazów Moskwa
Praca homogenizacyjna: czystki a jedność sowieckiego n a r o d u
Poligon Butowo. Topografia wielkiego terroru
Szukanie śladów: cmentarna archeologia
Masowy m o r d n a obrzeżach miasta
Socjologia grobu masowego
Zabijanie według wyznaczonych norm. Rozkaz n r 00447
Wojna światowa, wojna domowa
"k
539
540
542
546
550
552
559
563
570
583
„Samotny biaty żagiel..." Czas marzeń, światy dziecięce
587
Jeżów w Teatrze Bolszoj. Uroczysta akademia na 20-lecie Czeki
593
W środku Moskwy: widzialność władzy
Uroczyste przemówienia i muzyka w przerwach między masowymi mordami
Owacje dla katów. Morituri salutant
Pożegnanie Bucharina
Ostatnie słowo
Proces pokazowy: ćwiczenia z dialektyki
Łubianka: więzienie jako miejsce produkcji
ListdoKoby
Moskiewskie dzieciństwo około roku 1900
593
596
600
604
607
608
612
616
619
„Tylko do użytku służbowego!" Moskwa, miasto na mapie wroga
627
Wykop
633
Wyimaginowane centrum. Ostoja imperium
Kopuła, która znikła: rosyjskie Bizancjum
Praca n a d pustką. Fantazje n a temat budowli stulecia
Rzym, Nowy Jork, Moskwa. Geniusz Borysa lofana
Wojna, okres powojenny, koniec stanu wyjątkowego
634
635
638
642
647
Zamiast epilogu
649
Podziękowania
651
Bibliografia
655
Indeks
681
9