Pobierz PDF

Ściąga eksperta
Zapis poetyckiej psychoanalizy - "Treny" Kochanowksiego
Treny Jana Kochanowskiego to cykl złożony z 19 spójnie połączonych ze sobą utworów; bezpośrednią przyczyną ich powstania
była śmierć trzyletniej córki Kochanowskiego – Urszulki - prawdopodobnie w 1578 lub w 1579 roku; w 1577 roku zmarł brat
Kochanowskiego; niewiele później po utracie Urszulki, zmarła kolejna córka – Hanna; cykl Trenów – 1580 rok; inne zbiory
Kochanowskiego (Pieśni, Fraszki, Psałterz) powstawały w ciągu kilku, kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu lat; Treny zrodziły się w
okresie kilku czy najwyżej kilkunastu miesięcy; były one związane ze śmiercią ukochanego dziecka
autor Odprawy posłów greckich do opisania swego bólu wykorzystał gatunek literacki wywodzący się z antyku; tren to inaczej
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 1/10
Ściąga eksperta
pieśń żałobna o charakterze lamentacyjnym; należy do liryki chóralnej i wyróżnia się rozpamiętywaniem dokonań zmarłego oraz
pochwałą jego zasług oraz zalet; treny posiadały stałą kompozycję; każda pieśń musiała zawierać wstęp, w którym wyjawić należało
przyczyny bólu, następnie następowała pochwała zmarłego, ukazanie ogromu straty, opłakiwanie, a w finale pocieszenie oraz
napomnienie
poeta z Czarnolasu stworzył jednak cały cykl, a nie jedną pieśń; kompozycja jest więc nieco inna, rozkłada się niejako na
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 2/10
Ściąga eksperta
19 głosów; Kochanowski złamał zasadę mówiącą, że bohaterem trenów może być jedynie osoba znana i dostojna, czyli np.
król lub rycerz; bohaterką trenów uczynił swą trzyletnią córkę; w Trenie VI nazywa ją ucieszną śpiewaczką i słowiańską Safo
(Safona to najsłynniejsza poetka starożytnej Grecji); idealizacja Urszulki
dysproporcja pomiędzy wagą i objętością dzieła poświęconego śmierci jednej z córek i niemal zdawkowe potraktowanie zgonu
drugiej; dzięki Trenom w polskiej literaturze po raz pierwszy pojawił się bohater dziecięcy; Urszulka stała się pierwowzorem typu
cudownego dziecka, przedwcześnie dojrzałego wewnętrznie i przez to naznaczonego piętnem śmierci; taki obraz podejmie
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 3/10
Ściąga eksperta
później literatura romantyczna; Bolesław Leśmian, Urszula Kochanowska
DEDYKACJA: ORSZULI KOCHANOWSKIEJ, WDZIĘCZNEJ, UCIESZONEJ, NIEPOSPOLITEJ DZIECINIE, KTÓRA CNÓT
WSZELKICH I DZIELNOŚCI PANIEŃSKICH POCZĄTKI WIELKIE POKAZAWSZY, NAGLE, NIEODPOWIEDNIE, W NIEDOSZŁYM
WIEKU SWOIM, Z WIELKIM A NIEZNOŚNYM RODZICÓW SWYCH ŻALEM ZGASŁA – JAN KOCHANOWSKI, NIEFORTUNNY
OJCIEC, SWOJEJ NAJMILSZEJ DZIEWCE Z ŁZAMI NAPISAŁ. NIE MASZ CIĘ, ORSZULO MOJA!
wbrew powszechnej opinii okazuje się, iż do Orszuli skierowane są bezpośrednio jedynie treny: trzeci, szósty, ósmy, dziesiąty i
trzynasty (ewentualnie jeszcze siódmy, w którym poeta przemawia do ubranek pozostawionych przez zmarłą dziewczynkę); www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 4/10
Ściąga eksperta
pozostałe treny mają rozmaitych adresatów; bywają skierowane do bliżej niesprecyzowanego otoczenia (świadków tragedii) – jak
Tren I; do śmierci – jak Treny II, IV i V; do mądrości – Tren IX; do żałości – Tren XI; do czasu – Tren XVI; do Muzy Erato i do
lutni orfejskiej – odpowiednio Treny XV i XIV; do Boga – Treny XVII i XVIII oraz XIX (ten ostatni stanowi sprawozdanie z odbytej we
śnie rozmowy z Bogiem i stanowi konsolacyjne zamknięcie całości)
rzeczywistym bohaterem cyklu jest sam podmiot liryczny; w miarę postępu pracy nad Trenami Kochanowski zyskuje świadomość,
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 5/10
Ściąga eksperta
że osobiste nieszczęście przetwarza na uniwersalne dzieło, dzięki któremu zdobywa najwyższy poziom artyzmu; Treny jako
niepowtarzalny zapis psychoterapii, dokument wychodzenia z neurotycznego załamania po stracie bliskiej osoby; dzieło
zawiera niezwykle wnikliwą analizę stanów emocjonalnych; widoczne jest stopniowanie natężenia uczuć, charakterystyczne fazy
przypływów i odpływów rozpaczy, momenty ukojenia, pozornego zapominania
humanizm postawy Kochanowskiego zaprezentowanej w Trenach można rozumieć jako dążenie do pełni człowieczeństwa
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 6/10
Ściąga eksperta
– umiejętność przyjmowania decyzji Boga, pragnienie sprostania jego wymaganiom, konieczność podporządkowania
swoich osobistych przeżyć literaturze, Muzie; Kochanowski postrzega własny los i dokonania w kontekście szerszym niż
jednostkowy, biologiczny; potrafi zdobyć się na dystans wobec doświadczeń niesionych przez życie, spojrzeć na dzieło, pozostawione
czytelnikom, z perspektywy historycznej; w miarę, jak rozwija się cykl Trenów, coraz większego znaczenia nabiera w nich
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 7/10
Ściąga eksperta
pierwiastek racjonalistyczny; spada temperatura uczuć, opadają emocje, obniża się napięcie, wybuchy rozpaczy stają się mniej
gwałtowne; poeta sięga po coraz bardziej skomplikowane obrazy, rozbudowane przenośnie, oryginalne skojarzenia, odwołania i aluzje
do klasycznego kanonu literackiego, zarówno antycznego (mity, liryka starożytna), jak i chrześcijańskiego (Biblia)
poeta stosuje w Trenach skomplikowane metrum; konstrukcja wiersza jest niezwykle urozmaicona, i to zarówno w zakresie
wersyfikacji, jak i składni – przerzutnie, inwersje, rozległe (homeryckie) porównania; w pierwszej części cyklu chwyty te służyć mają
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 8/10
Ściąga eksperta
niczym nieskrępowanej ekspresji – później skomplikowane środki językowo-stylistyczne oraz oryginalność pomysłu (tzw. koncept) stają
się celem same dla siebie
Treny są utworem wyjątkowym zarówno w twórczości Jana Kochanowskiego, jak i w literaturze polskiej w ogóle; najdojrzalsze z dzieł
poety, powstałe w ostatniej fazie jego rozwoju artystycznego, wywarło olbrzymi wpływ na rozwój polskiej liryki; w biografii i
spuściźnie literackiej jednego przecież twórcy zawarła się właściwie cała epoka; Kochanowski swoimi pisanymi po polsku
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 9/10
Ściąga eksperta
pieśniami rozpoczął dojrzały etap polskiego renesansu, zaś jego ostatnie pieśni (Treny) zawierają już w sobie pewne elementy ideowe i
formalne, w których dopatrywać się można zapowiedzi baroku
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 10/10