4. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE

4. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE
Idea b e z p i e c z e ń s t w a publicznego powstała s t o s u n k o w o n i e d a w n o , bo dopiero
na przełomie X I X i XX w. Jej pojawienie się związane jest z rewolucją
techniczną, u p r z e m y s ł o w i e n i e m i rozwojem urbanistycznym. Z m i a n y te
d o p r o w a d z i ł y do z n a c z n e g o rozwoju terytorialnego i l u d n o ś c i o w e g o miast.
J e d n y m z n e g a t y w n y c h skutków tego rozwoju b y ł o ujawnienie się nowych
zagrożeń w zakresie b e z p i e c z e ń s t w a publicznego. M i a s t a zaczęły zaliczać się do
najbardziej zagrożonych miejsc. Okres powojenny w Polsce to czas w z g l ę d n e g o
spokoju i p o c z u c i a bezpieczeństwa. W y n i k a ł o to j e d n a k ze ś w i a d o m i e
p r o w a d z o n e j polityki p a ń s t w a policyjnego, konsekwencją której było m. in. nie
r e s p e k t o w a n i e praw obywatelskich. M i m o to zagrożenia b e z p i e c z e ń s t w a nie
zostały z l i k w i d o w a n e , znajdowały się j e d y n i e w stadium utajnienia bądź
uśpienia. Polityczne i e k o n o m i c z n e przemiany w Polsce po roku 1989, znaczny
rozwój d e m o k r a t y c z n y c h wolności, słabość aparatu p a ń s t w o w e g o , luki prawne,
pozbycie się przez p a ń s t w o roli opiekuńczej w o b e c potrzebujących tego
obywateli, to tylko niektóre z przyczyn zwiększenia s p o ł e c z n e g o niepokoju,
wzrostu przestępczości i nasilenia zjawisk patologicznych. K o n i e c z n e stało się
stworzenie strategicznych p r o g r a m ó w w celu z a p e w n i e n i a b e z p i e c z n e g o życia w
miastach.
R o z w ó j zjawisk przestępczych w przestrzeni miasta w ostatnich latach
m o ż e m y z a o b s e r w o w a ć r ó w n i e ż w Łodzi. Na p o d s t a w i e analizy policyjnych
statystyk j a k o g ł ó w n e m o ż n a wskazać następujące zagrożenia dla społeczności
Łodzi:
- działalność zorganizowanych
prostytucja, p r z e m y t ) ;
grup przestępczych
(narkotyki, haracze,
- terroryzm (także m i ę d z y n a r o d o w y ) , w tym fałszywe alarmy o podłożeniu
ł a d u n k ó w w y b u c h o w y c h w szpitalach, szkołach itp.;
- pospolitą przestępczość kryminalną obejmującą wszystkie kategorie
przestępstw, w których notuje się tendencje rosnące (kradzieże s a m o c h o d ó w ,
przestępstwa p r z e c i w k o mieniu, przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
obywateli);
- wykroczenia, a w szczególności te przeciwko spokojowi
publicznemu, wandalizm;
i porządkowi
Bezpieczeństwo
43
publiczne
- p r z e m o c w d o m u i patologie społeczne (alkoholizm, n a r k o m a n i a ) ;
- zagrożenia dla dzieci i młodzieży, a szczególnie z a n i e d b a n i a rodzinne i
w y c h o w a w c z e , patologie, p r z e m o c w rodzinie, działalność sekt i subkultur
młodzieżowych;
- zagrożenia komunikacyjne (dla ruchu pieszych, dla z m o t o r y z o w a n y c h i w
komunikacji zbiorowej);
- inne zagrożenia społeczne różnych grup z a w o d o w y c h b ą d ź społecznych
(np. osoby starsze, n i e p e ł n o s p r a w n e ) .
O g r a n i c z e n i e się do zwalczania lub eliminowania p o w y ż s z y c h zjawisk z góry
skazane j e s t na porażkę. Należy b o w i e m w r ó w n y m stopniu p o ś w i ę c a ć uwagę
przyczynom
właściwe
powstawania
tych
zdiagnozowanie
patologii.
podłoża
Ważnym
powstawania
zadaniem
jest
zachowań
zatem
społecznie
niepożądanych, ich analiza oraz podjęcie właściwych działań, których celem
będzie ich o g r a n i c z e n i e lub likwidacja. W ś r ó d przyczyn bądź c z y n n i k ó w , które
mogą generować
zjawiska przestępcze,
najczęściej
wymienia
się
(Czapska,
Krupiarz 1999):
- nie zawsze skuteczny system prawny oraz liberalizację kodeksu karnego;
- z u b o ż e n i e znacznej części społeczeństwa, p o w s z e c h n o ś ć bezrobocia, istot­
ne z r ó ż n i c o w a n i e p o z i o m u d o c h o d ó w ludności (nie zawsze u z a s a d n i o n e , np.
kwalifikacjami czy w k ł a d e m pracy);
- nieskuteczny system w y c h o w a w c z y , brak w y c h o w a n i a m ł o d z i e ż y w duchu
poszanowania
wyższych
wartości
moralnych
i
cywilizacyjnych,
braki
w
z a g o s p o d a r o w a n i u czasu w o l n e g o dzieci i młodzieży po zajęciach szkolnych;
- brak n i e k w e s t i o n o w a n y c h autorytetów i k r e o w a n i a w m e d i a c h pozytyw­
nych
wzorców
zachowań,
brak respektowania wartości
etycznych
w życiu
społecznym;
-
demoralizujące style z a c h o w a ń , p ł y n ą c e także ze środków
masowego
przekazu;
- rozluźnienie więzi rodzinnych i brak więzi s p o ł e c z n y c h ;
- a n o n i m o w o ś ć w środowisku sąsiedzkim.
Aby skutecznie p r z e c i w d z i a ł a ć tym i innym j e s z c z e zjawiskom, p o w s z e c h n i e
przyjmuje się, że należy s k o o r d y n o w a ć działania wielu różnych urzędów i
instytucji.
wymiaru
Nie
wystarczy
sprawiedliwości,
sformułowanie
programów
właściwa
policji
praca
czy
działań,
do
funkcjonariuszy
straży
miejskiej.
których
i
pracowników
Potrzebne
zaangażowane
jest
zostaną
wielorakie instytucje, takie j a k np. szkoły, różne struktury u r z ę d ó w gminnych
czy p o w i a t o w y c h , organizacje społeczne, polityczne czy nawet religijne. Poniżej
przedstawione j e d n a k zostanie tylko funkcjonowanie łódzkiej policji i straży
miejskiej o r a z w y b r a n e projekty U r z ę d u M i a s t a Łodzi...
więcej w:
Mordwa S., 2006, Bezpieczeństwo publiczne, [w:]
J. Dzieciuchowicz (red.) Usługi nierynkowe w przestrzeni
miejskiej Łodzi, Wyd. UŁ, Łódź, s. 42-55;