Temat 14 – narkotyki i narkomania w prawie europejskim_[2016]

Kryminologiczna i prawna
problematyka środków
odurzających
Temat XIV
Narkotyki i narkomania w prawie
europejskim
Czy istnieje europejska polityka narkotykowa?
 Podstawy prawne dla ewentualnego kształtowania takiej
polityki, szczególnie w obszarze popytu (polityka wobec
użytkowników narkotyków), są w prawie pierwotnym
bardzo wątłe;
 W konsekwencji decydującą rolę odgrywa zasada
subsydiarności;
 W obszarze polityki narkotykowej wobec użytkowników UE
pozostaje rola koordynująca, uzupełniająca i wspierająca
politykę kształtowaną na szczeblu krajowym;
2
Podstawy w prawie pierwotnym
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
(Traktat Lizboński)
Art.168
W określaniu i urzeczywistnianiu wszelkich polityk oraz
działań Unii zapewnia się wysoki poziom ochrony zdrowia
ludzkiego.
(…)
Unia uzupełnia działania Państw Członkowskich w celu
zmniejszenia szkodliwych skutków narkomanii, włącznie z
informacją i profilaktyką.
3
Podstawy w prawie pierwotnym
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
(Traktat Lizboński)
 jednoznacznie subsydiarny charakter uprawnień Unii w
obszarze polityki narkotykowej (polityki wobec
użytkowników narkotyków);
 polityka w tym zakresie, szczególnie jej aspekty zdrowotne
dotyczące użytkowników narkotyków, pozostają w
zasadzie w kompetencji państw członkowskich;
4
Podstawy w prawie pierwotnym
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
(Traktat Lizboński)
Art.83
Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze dyrektyw
zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą, mogą ustanowić
normy minimalne odnoszące się do określania przestępstw
oraz kar w dziedzinach szczególnie poważnej przestępczości
o wymiarze transgranicznym (...).
Powyższe dziedziny przestępczości są następujące: (…)
nielegalny handel narkotykami (…).
5
Podstawy w prawie pierwotnym
Traktat o Unii Europejskiej
(Traktat Lizboński)
 kompetencje Unii w ramach polityki narkotykowej w
obszarze dawnego „trzeciego filara” dotyczą kwestii
związanych z podażą narkotyków;
 brak jednoznacznej podstawy do kształtowania wspólnej
polityki w obszarze popytu na narkotyki (kształtowania
wspólnej polityki wobec użytkowników narkotyków);
6
Dokumenty strategiczne określające kierunki
działań
Dwa instrumenty o niewiążącym, subsydiarnym charakterze, ale
stanowiące istotna zachętę do realizacji określonych elementów
polityki narkotykowej, określonych programów i osiągania
określonych celów:
 Strategia narkotykowa UE (European Union Drugs
Strategy);
 Plan działań UE w zakresie narkotyków (EU Drugs Action
Plan);
7
Dokumenty strategiczne określające kierunki
działań
 Strategia narkotykowa UE (European Union Drugs
Strategy) na lata 2013 – 2020;
 subsydiarny charakter;
 wyznaczanie celów i zadań do zrealizowania;
 brak jednoznacznego wskazania metod działania;
 Plan działania UE w zakresie narkotyków (EU Action Plan
on Drugs) na lata 2013 – 2016;
8
Dokumenty określające kierunki działań
 zagwarantowanie, iż walka z narkotykami pozostanie
istotnym priorytetem działań Unii Europejskiej;
 kontynuowanie zintegrowanego i wyważonego podejścia
do redukcji popytu i podaży;
 kontynuacja gromadzenia i przetwarzania danych przy
wykorzystaniu struktur Europejskiego Centrum
Monitorowania Narkotyków i Narkomanii oraz
Europolu;
 wspieranie współpracy międzynarodowej, szczególnie w
ramach ONZ;
 rozbudowa niezbędnych środków;
9
Prawo wtórne – aspekty instytucjonalne
 Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii
(European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction –
EMCDDA) z siedzibą w Lizbonie.
 Utworzone Rozporządzeniem Rady Europejskiej z 8 lutego
1993 r.
 Aktualnie działanie EMCDDA reguluje:
 Rozporządzenie (WE) nr 1920/2006 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie
Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i
Narkomanii (Regulation (EC) No 1290/2006 of the European
Parliament and of the Council of 12 December 2006 on the
European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction);
 Official Journal L 376 z 27.12.2006
10
Prawo wtórne – aspekty instytucjonalne
www.emcdda.europa.eu
Prawo wtórne – aspekty instytucjonalne
 Biuro Policji Europejskiej (European Police Office –
EUROPOL);
 Poprzednik: Europejski Wydział do Spraw Narkotyków
(European Drug Unit) utworzony w 1995 r.;
 Konwencja o utworzeniu Biura Policji Europejskiej (Convention
on establishment of a European Police Office – Europol
Convention);
 Official Journal C 316 27/11/1995, P.0002 – 0032.
12
Prawo wtórne
Regulacje dotyczące prekursorów
 Rozporządzenie Rady (WE) nr 111/2005 z dnia 22
grudnia 2004 r. określające zasady nadzorowania
handlu prekursorami narkotyków pomiędzy Wspólnotą
a państwami trzecimi (Council Regulation No. 111/2005
lying down rules for monitoring of trade between the
Community and third countries in drug precursors)
 Official Journal L 22/1 z 26.01.2005).
13
Prawo wtórne
Regulacje dotyczące kontroli prekursorów:
 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
Europejskiej z 11 lutego 2004 r. o prekursorach
(Regulation of the European Parliament and the Councill
Nr. 273/2004 on drug precursors)
 Official Journal L 47/1 z 18.02.2004).
14
Prawo wtórne
Regulacje dotyczące kontroli nowych środków syntetycznych
 Decyzja Rady 2005/387/WSiSW z dnia 10 maja 2005 r.
w sprawie informacji, oceny ryzyka i kontroli nowych
substancji psychoaktywnych (Council Decision on the
information exchange, risk assessment and control of new
psychoactive substances);
 Official Journal L 127/32 z 20.05.2005
15
Prawo wtórne
Procedura oceny ryzyka stwarzanego przez nowe
substancje psychoaktywne:
 wymagana jest wcześniejsza ocena ekspercka a
następnie opinia Komitetu Naukowego przy EMCDDA,
dokonywane według kryteriów zawartych w
specjalnym dokumencie pt.:
 Risk assessment of new psychoactive substances.
Operating guideliness;
16
Prawo wtórne
Procedura oceny ryzyka stwarzanego przez nowe substancje
psychoaktywne:
 ocena powinna uwzględniać 9 kryteriów, m.in.:
 potencjał wywoływania nadużywania podobny do substancji
umieszczonych w załącznikach I lub II do konwencji z 1961 r.,
lub substancji umieszczonych w załącznikach I, II, III lub IV
konwencji z 1971 r.;
 potencjał wywoływania uzależnienia;
 potencjalne szkody dla zdrowia publicznego;
 udział przestępczości zorganizowanej w produkcji i obrocie;
 możliwe konsekwencje objęcia kontrolą;
 ostateczna decyzja o poddaniu substancji kontroli należy do
Komisji Europejskiej;
17
Prawo wtórne
Harmonizacja przepisów prawa karnego materialnego
 Decyzja Ramowa Rady z dnia 25 października 2004 r.
ustanawiająca minimalne przepisy określające znamiona
przestępstw i kar w dziedzinie nielegalnego handlu
narkotykami (określająca minimalne wymagania w zakresie
ustawowych znamion czynów zabronionych oraz zagrożeń
ustawowych w obszarze nielegalnego obrotu narkotykami)
(Council Framework Decision laying down minimum
provisions on the constituent elements of criminal acts and
penalties in the field of illicit drug trafficking)
 Art.34 ust.2 pkt e traktatu o Unii Europejskiej
 Official Journal L 335/8 of 11.11.2004
18
Prawo wtórne
Art.2 ust.1
 Definicja pojęcia nielegalnego handlu narkotykami (drug
trafficking) poprzez wyliczenie znamion czasownikowych
(produkcja, przewóz, oferowanie do sprzedaży, sprzedaż,
uprawa, posiadanie);
Art.2 ust.2
 Powyższe czynności nie są jednak objęte postanowieniami
Decyzji Ramowej, jeśli są dokonane wyłącznie w celu
własnej konsumpcji sprawcy;
Art.3 ust.1
 Wymóg kryminalizacji przygotowania, podżegania, i
pomocnictwa;
19
Prawo wtórne
Art.4 ust.1
 Przestępstwa mają być zagrożone „skutecznymi,
proporcjonalnymi i odstraszającymi sankcjami karnymi”;
 Górne granice ustawowego zagrożenia powinny być nie
niższe niż 1 do 3 lat;
Art.4 ust.2
 W przypadku czynów, których przedmiotem są znaczne
ilości narkotyków lub narkotyki, które powodują
największy uszczerbek dla zdrowia górne granice
ustawowego zagrożenia powinny być nie niższe niż 5 do
10 lat;
20
Prawo wtórne
Art.4 ust.2
 Jeśli przestępstwo zostało popełnione w ramach organizacji
przestępczej (zdefiniowanej we wspólnym działaniu
98/733/WSiSW z dnia 21grudnia 1998 r. w sprawie uznawania
za przestępstwa karne uczestnictwa w organizacji przestępczej
w Państwach Członkowskich Unii Europejskiej), górna granica
ustawowego zagrożenia powinna wynosić nie mniej niż 10 lat;
Art.5
 Dopuszczalność łagodzenia kary dla „sprawców
współpracujących” z wymiarem sprawiedliwości;
Art.7
 Odpowiedzialność osób prawnych;
21
Prawo wtórne
Polityka dotycząca użytkowników
 Rekomendacja Rady Europejskiej z 18 lipca 2003 r. w
zakresie zapobiegania i redukcji ryzyka związanego z
narkomanią (Council recommendation on the prevention
and reduction of risks associated with drug dependence
2003/488/EC);
 Art.152 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;
 Official Journal L 165/31 z 3.7.2003.
22
Prawo wtórne
Zalecenia rekomendacji:
 szerokie stosowanie wobec użytkowników narkotyków
strategii out-reach work;
 umożliwienie dostępu do leczenia abstynencyjnego, ale
na równie także do leczenia substytucyjnego, wspieranego
technikami opieki psychologicznej i socjalnej;
 zapewnienie w stosownych wypadkach dostępu do
prezerwatyw i sterylnego sprzętu iniekcyjnego;
 rozważenie zapewnienia osobom przebywającym w
zakładach karnych zbliżonego poziomu dostępu do usług
redukujących negatywne konsekwencje zdrowotne
używania narkotyków co na wolności;
23