Cieślikowski Zbigniew, Okręg Warszawski kolebka PZF, Katalog

Zbigniew CIEśLIKOWSKI
OKRĘG WARSZAWSKI KOLEBKĄ POLSKIEGO ZWĄZKU
FII.ATELISTÓW
Zorganizowany ruch filatelistyczny w Warszawie datuje się od zajęcia
Warszawy przez Niemców w 1915 r. Przed I wojną światową działalność polskich
organizacji
kulturalnych, w tym także filatelistycznych na ziemiach zaboru
rosyjskiego nie była dozwolona, a polscy filateliści ograniczali się do kontaktów z
klubami filatelistycznymi za granicą, głównie w Niemczech i Austrii.
W listopadzie 1915 r. w Warszawie utworzono Klub Filatelistów a w 1916 r.
działający do roku 1918 Warszawski Związek Filatelistów. W 1918 r. Klub
Filatelistów zmienił nazwę na Polskie Towarzystwo Filatelistów i pod tą nazwą
działał do 1939 r. oraz kontynuował działalność po wojnie.
PTF w Warszawie, skupiało wielu wybitnych filatelistów polskich i kupców
filatelistycznych, a działając w stolicy miało ułatwiony dostęp do centralnych
organów państwa, zwłaszcza do kompetentnych czynników w Ministerstwie Poczt i
Telegrafów. Działając w tych warunkach, PTF wyrobiło sobie pozycją
upoważniającą do reprezentowania polskiej filatelistyki wobec władz i światowego
ruchu filatelistycznego. Będąc od 1927 r. członkiem Międzynarodowej Federacji
Filatelistyki /FIP/, reprezentowało polski ruch filatelistyczny w tej organizacji.
Po II wojnie światowej PTF reaktywowało członkostwo w FIP, ponownie
nawiązało współpracę z MPiT oraz z Muzeum Poczty i Telekomunikacji w
Warszawie, uzyskało zgodę władz dewizowych na wymianę znaczków pocztowych z
zagranicą dla wszystkich działających w kraju stowarzyszeń filatelistycznych.
Współdziałało w reaktywowaniu w 1948r. Związku Stowarzyszeń Filatelistycznych
z siedzibą w Warszawie, do władz którego weszli z PTF Stanisław Adamski/prezes/,
Maciej Perzyński /sekretarz/, i Stefan Łukawski /skarbnik/. W lutym 1949 r.
władze administracyjne zawiesiły działalność PTF, a na kuratora stowarzyszenia
powołano mjr. MBP Emanuela Żerańskiego. ,
Zamierzenia władz państwowych w stosunku do stowarzyszeń, od 1945r.
zmierzały do ich podporządkowania sobie, a przede wszystkim wyeliminowania z
życia społecznego, tych organizacji, które władzom nie odpowiadały oraz do
połączenia organizacji o jednakowym bądź zbliżonym profilu działania. Miało to
pomoc w kontroli i kierowaniu tymi organizacjami oraz ideowemu oddziaływaniu
na członków. W tych planach mieścił się także ruch filatelistyczny, w którym
działało już kilkanaście stowarzyszeń, klubów i luźnych grup w różnych
miejscowościach.
W polskim ruchu filatelistycznym istniało stale dążenie do współdziałania i
zespolenia, lecz nie wykraczało ono poza przewidziany w prawie o
stowarzyszeniach, związek stowarzyszeń, w którym każde stowarzyszenie
zachowywało swoją odrębność, swoje władze, swój statut i wszystkie atrybuty
samodzielności. Natomiast w planach pracy Ministerstwa Administracji Publicznej
na IV kwartał 1949 r. i I kwartał 1950 r. przewidziano reorganizację i komasację
stowarzyszeń filatelistycznych. Sprawa utworzenia jednego dla całego kraju
stowarzyszenia filatelistycznego była także przedmiotem obrad i decyzji, powołanej
w czerwcu 1949 r. komisji KC PZPR do spraw organizacji społecznych, której
przewodniczył Stefan Matuszewski. Jak wynika z- dalszych działań zadanie
utworzenia ogólnopolskiego stowarzyszenia filatelistów powierzono kuratorowi PTF
E. Żerańskiemu.
W ciągu kilku miesięcy 1949 r. przeprowadził on rozmowy z niektórymi
filatelistami w Warszawie i wciągnął do współpracy Stefana Falkowskiego wiceprezesa Towarzystwa Filatelistycznego we Wrocławiu, sekretarza Sekcji
Kupców Branży Filatelistycznej przy Ogólnopolskim Związku Zrzeszeń Kupców
Branży Papierniczej, posiadającego szerokie znajomości w świecie filatelistycznym,
wśród kupców filatelistycznych i w Ministerstwie Poczt i Telegrafów, mającego
wkrótce objąć kierownictwo Centrali Filatelistycznej Pracowników Poczt i
Telegrafów, a po jej likwidacji Państwowego Przedsiębiorstwa Filatelistycznego.
W grudniu 1949 r. z inicjatywy S. Falkowskiego, Zarząd Towarzystwa
Filatelistycznego we Wrocławiu podjął uchwałę o poparciu inicjatywy utworzenia
jednej ogólnopolskiej organizacji filatelistycznej pod nazwą Polski Związek
Filatelistów i zapowiedział przystąpienie do tego stowarzyszenia. W lutym 1950 r.
Towarzystwo Filatelistyczne we Wrocławiu zwróciło się do wszystkich stowarzyszeń
filatelistycznych w Polsce o przystąpienie do ogólnopolskiej organizacji
filatelistycznej - Polskiego Związku Filatelistów z siedzibą w Warszawie.
Prace organizacyjne prowadzone przez E. Żerańskiego i grono filatelistów
warszawskich /bez udziału władz zawieszonego PTF/, doprowadziły do utworzenia
w końcu 1949 r., lub na początku 1950 r., Polskiego Związku Filatelistów w
Warszawie, istniejącego równocześnie z PTF. Powołano Tymczasowy Zarząd PZF w
imieniu którego występowali E. Żerański jako przewodniczący i Tadeusz Piątkowski
jako sekretarz. Siedziba PZF mieściła się przy ul. Miodowej 14, a zebrania
członków, wymiana walorów filatelistycznych, aukcje itp., w lokalu „Ogniska", w
gmachu b. YMCA przy ul. Konopnickiej 6.
PZF w Warszawie należy traktować w tym okresie nie tylko jako
stowarzyszenie regionalne, lecz podejmujące także działania zmierzające do
skupienia w tej organizacji wszystkich stowarzyszeń filatelistycznych w Polsce.
Działacze PZF opracowali statut i zgłosili wniosek o rejestrację PZF, jako
stowarzyszenia działającego na obszarze całego państwa, z siedzibą w Warszawie.
Jako członkowie założyciele wystąpili Emanuel Żerański, Jerzy Bohdanowicz,
Stefan Falkowski, Albin Cabaj, Tadeusz Mischal, Klemens Wądołowski, Tadeusz
Piątkowski, Marceli Gładkowski, Stanisław Gołembowski, Wacław Kielman, Józef
Luchciński, Walery Taborski, Stanisław Kuliberda, Jozef Holtrop i Stanisław
Salikier.
21.06.1950 r. Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy, podjęło decyzję o
zarejestrowaniu Polskiego Związku Filatelistów, jako organizacji działającej na
obszarze całego państwa, z siedzibą w Warszawie, posiadającej uprawnienia do
zakładania oddziałów i kół. Dzień ten należy uznać za datę rozpoczęcia działalności
Polskiego Związku Filatelistów, jako stowarzyszenia ogólnokrajowego, bowiem
zgodnie z prawem o stowarzyszeniach wraz z rejestracją uzyskało ono osobowość
prawną i prawo do prowadzenia działalności zgodnie z zarejestrowanym statutem.
Fakt rejestracji opublikowano w Monitorze Polskim nr B-38 z 26.07.1950 r., przy
czym figuruje w nim jako członek założyciel Jozef Falkowski, lecz wszystko
wskazuje na to, ze chodzi o Stefana Falkowskiego.
Zanim nastąpiło opublikowanie rejestracji, dotychczasowy Tymczasowy
Zarząd PZF zwołał zebranie aktywu, który w dniu 16.07.1950 r. wyłonił ze swego
grona Tymczasowy Zarząd Główny i Tymczasowy Zarząd Oddziału Warszawskiego
PZF. Do Tymczasowego ZG PZF weszli:
E. Żerański jako przewodniczący, J. Bohdanowicz i Sykstus Lewicki jako
wiceprzewodniczący, T. Piątkowski jako sekretarz, K. Wądołowski jako skarbnik
oraz jako członkowie ZG: Zygmunt Pieńkowski, Władysław Wójcik i Zygmunt
Gniatczyński. W skład Tymczasowego Zarządu Oddziału Warszawskiego weszli:
Edward Dębski jako przewodniczący, Leon Przywarski jako wiceprzewodniczący, J.
Luchciński jako sekretarz, Michał Ochremiak jako skarbnik oraz jako członkowie
zarządu: Edward Hartfik i Juliusz Pomorski. Wymienieni wyżej członkowie
założyciele, poza S. Falkowskim, który w tym czasie działał we Wrocławiu, oraz
członkowie obu tymczasowych zarządów, byli warszawskimi filatelistami. W ten
sposób dotychczasowy Polski Związek Filatelistów w Warszawie stał się pierwszym
Oddziałem PZF.
Tymczasowy Zarząd Główny PZF przystąpił do prac organizacyjnych,
związanych głównie z pozyskaniem dla nowego stowarzyszenia filatelistów w kraju.
Członkom Zarządu przydzielono zadania: E. Żerańskiemu kontakty z władzami i
reprezentowanie Związku na zewnątrz, T. Piątkowskiemu sprawy organizacyjne, Z.
Pieńkowskiemu organizację oddziałów w terenie, J. Bohdanowiczowi sprawy
propagandy i prasy, K. Wądołowskiemu sprawy finansowe, a S. Lewickiemu pracę z
aktywem, organizowanie zebrań oraz przygotowanie ogólnokrajowego zjazdu.
Ustalono też, że „jak tylko to będzie możliwe" należy nawiązać kontakty „ze
wszystkimi klubami, towarzystwami i związkami filatelistycznymi, dla
przeprowadzenia rozmów, co do przystąpienia ich do nowego związku."
Rozmowy te nie były łatwe, a część działaczy filatelistycznych, w tym znanych
w kraju filatelistów, wyraźnie nie miała zaufania do nowego tworu organizacyjnego.
W tej sytuacji zastosowano pewne formy nacisku. We wrześniu 1950 r.
stowarzyszeniom regionalnym cofnięto uprawnienia do prowadzenia za ich
pośrednictwem wymiany walorów filatelistycznych z zagranicą. Uprawnienia te
przyznano tylko członkom PZF.
W październiku 1950 r. Tymczasowy ZG PZF zorganizował konferencję
przedstawicieli stowarzyszeń filatelistycznych w celu omówienia sytuacji w ruchu
filatelistycznym i „otrzymania wytycznych dla przeorganizowania dotychczasowych
form organizacyjnych na nowe". Na konferencję przybyli przedstawiciele 6
stowarzyszeń (1/2 działających w kraju). Zebrani zaakceptowali formy
organizacyjne przyjęte w statucie PZF, zdecydowano o powołaniu oddziałów
wojewódzkich PZF, rejestracji członków, centralnym wystawianiu legitymacji
członkowskich itp. Prawdopodobnie doszło też do pewnych zmian w składzie
Tymczasowego ZG, bowiem do czasu zwołania I Zjazdu Delegatów PZF, jaki odbył
się w listopadzie 1951 r., w składzie Zarządu Głównego pojawili się nowi ludzie:
Witold Ańcuta, Fabian Bura, Albin Cabaj, Wiktor Dietz, Stefan Falkowski, Edward
Dębski i Stanisław Kuliberda, w pracach Tymczasowego ZG, jako przewodniczący
komisji brali udział: W. Ańcuta, F. Bura, E. Dębski, W. Dietz, S. Falkowski, Z.
Gutkowski, S. Kuliberda, S. Lewicki, S. Salikier i Z. Stępień, a jako osoby
zaangażowane w pracach organizacyjnych zaznaczyli swą obecność M. Perzyński,
Cz. Pieśkiewicz, J. Wetzlich i inni filateliści warszawscy.
Po konferencji delegatów stowarzyszeń filatelistycznych w październiku 1950
r., władze administracyjne na podstawie odgórnych wytycznych wystosowały pisma
„zachęcające" do rozwiązania dotychczasowych stowarzyszeń filatelistycznych i
przystąpienia do Polskiego Związku Filatelistów. Nie zastosowanie się do tego
groziło likwidacją stowarzyszenia na podstawie decyzji administracyjnej. Pisma
takie wystosowano także do stowarzyszeń, które już zgłosiły akces do PZF. W
konsekwencji do końca 1950 r. w większości województw utworzono wojewódzkie
oddziały PZF, a proces ich organizacji dokończono w 1951 r. Na I Zjazd Delegatów
PZF w listopadzie 1951 r. -przybyli przedstawiciele 14 oddziałów PZF. Na tym
Zjeździe do władz PZF z Oddziału Warszawskiego wybrano do ZG 9 osób, do
Głównej Komisji Rewizyjnej 5 osób i Głównego Sądu Koleżeńskiego 4 osoby.
Patrząc z perspektywy minionego 50-lecia, należy stwierdzić, że utworzenie
jednej ogólnopolskiej organizacji filatelistycznej, sprzyjało rozwojowi polskiej
filatelistyki, Centralne kierowanie ruchem filatelistycznym w tamtych czasach
przyniosło wymierne korzyści, pozwoliło ześrodkować siły i środki, lepiej
wykorzystać
możliwości
organizowania
różnorodnych
przedsięwzięć
filatelistycznych. Stworzyło także możliwości szerokiego dotarcia do różnych
środowisk, zwłaszcza do młodzieży szkolnej, domów kultury, zakładów pracy i
instytucji. Wpłynęło też pozytywnie na wykreowanie szerokiej rzeszy działaczy,
wystawców, publicystów, ekspertów, sędziów filatelistycznych, którzy wnieśli
olbrzymi wkład pracy społecznej, nie tylko w rozwój organizacyjny Związku, ale
przede wszystkim wzbogacili merytoryczną sferę działalności PZF, teorią i praktyką
polskiej i światowej filatelistyki.
Dzięki temu pojawiło się wiele popularnych i naukowych opracowań oraz wiele
zbiorów osiągających najwyższe wyróżnienia na wystawach światowych i
międzynarodowych. Wzrosło również znaczenie filatelistyki w życiu społecznym,
politycznym i gospodarczym kraju. Protektorami wystaw filatelistycznych były
osoby pełniące najwyższe funkcje państwowe, polityczne, wyznaniowe, a dla
uświetnienia wielu ważnych rocznic, obchodów i uroczystości, zapraszano PZF do
zorganizowania wystaw filatelistycznych. Wzrosło także znaczenie polskiego ruchu
filatelistycznego w europejskiej i światowej filatelistyce.
Po październikowej konferencji delegatów stowarzyszeń filatelistycznych, w
Oddziale Warszawskim PZF, na 12.11.1950 r. zwołano zebranie ogólne członków,
na którym wybrano nowy zarząd i komisję rewizyjną. Prezesem został Tadeusz
Dębski. Z władz tymczasowych do zarządu weszli M. Ochremiak i W. Dietz.
Przewodniczącym komisji Rewizyjnej został S. Kuliberda, a z władz tymczasowych
Związku wszedł do tej komisji J. Luchciński. Po kilku miesiącach, 1.04.1951 r.
wybrano nowy zarząd. Przewodniczącym został Zygmunt Stępień, a ze składu
władz tymczasowych do zarządu i komisji rewizyjnej weszli: A. Cabaj, W. Dietz, S.
Kuliberda, M. Ochremiak i L. Przywarski. Kolejnej zmiany zarządu dokonano przed
I Zjazdem Delegatów PZF. 21.10.1951 r. wybrano zarząd w składzie: Czesław
Pieśkiewicz - prezes, Mieczysław Oczkowski - wiceprezes, Wacław Świerzawski sekretarz, Michał Ochremiak - skarbnik oraz członkowie: Wacław Popek, Leon
Przywarski i Jerzy Wetzlich. W skład Komisji Rewizyjnej weszli S. Kuliberda przewodniczący, a jako członkowie Maciej Perzyński, Stefan Pomerski, Stanisław
Salikier i Michał Szyszman. Ten skład z niewielkimi zmianami utrzymał się do
maja 1956 r.
W tej kadencji powołano w Oddziale Warszawskim zespół ekspertów w
składzie Maciej Perzyński - przewodniczący, Zbigniew Mikulski i Tadeusz
Gryżewski. W kwietniu 1955 r. powołano zespół sędziów filatelistycznych pod
przewodnictwem M. Perzyńskiego, w którym znaleźli się Stanisław Adamski,
Tadeusz Gryżewski, Jan Kołpak, Stefan Łukawski, Zbigniew Mikulski, Leon TerOganian i Aleksander Roszkowski.
Kolejnymi prezesami Zarządu Oddziału/Okręgu Warszawskiego byli: do 1958
r. Czesław Pieśkiewicz, następnie Mieczysław Sikorski /1958 -1970/, Tadeusz
Witkowski /1970-1977/, Bohdan Subocz /1977-1981/, Jerzy Parfiniewicz /19811985/, Lucjan Adamczyk (1985-1994), Andrzej Gonera (1994-1999) a od 1999 r.
Adam Korc.
Po wyborze zarządu Oddziału Warszawskiego w 1950 r. przystąpiono do
rejestracji członków i wydawania legitymacji członkowskich PZF. Do końca 1950 r.
wstąpiło do PZF w Warszawie 182 członków, głównie z byłego PTF, które w 1949 r.
liczyło 225 członków.
Szybki rozwój organizacyjny Oddziału Warszawskiego nastąpił w latach 19541965. W grudniu 1965 r. oddział liczył 20843 członków dorosłych zrzeszonych w
206 kołach i ponad 4000 młodzieży, w 138 kołach. Kolejny szybki wzrost liczby
członków przyniosły lata osiemdziesiąte. W 1989 r. Okręg liczył 43325 członków
zrzeszonych w 384 kołach dorosłych i 157 kołach młodzieżowych. W latach 90tych
obserwujemy stały spadek liczby członków. Obecnie Okręg Warszawski liczy 9657
członków zrzeszonych w 179 kołach dorosłych i 56 kołach młodzieżowych.
Wzrost liczby członków i kół w Okręgu Warszawskim spowodował konieczność
utworzenia oddziałów jako jednostek organizacyjnych odci,1zających zarząd
Okręgu w sprawach administracyjnych., a jednocześnie prowadzących pracę z
kołami i członkami PZF na swoim terenie. Oddziałom powierzane były także
zadania merytoryczne. W 1971 r. utworzono 2 oddziały Warszawa Zachód i
Warszawa Praga, w 1980 r. oddziały w Siedlcach, Ciechanowie, Płocku, a w 1982 w
Ostrołęce. Oddziały w Warszawie, Płocku i Siedlcach działają nadal.
W celu podwyższenia poziomu merytorycznego pracy kół, wprowadzono w
1979 r. trwający do dziś konkurs „O wyższy poziom pracy kół Okręgu
Warszawskiego PZF". Oceniana jest praca kół w Okręgu, a 30 wyróżnionych kół w
każdym roku otrzymuje dyplomy, nagrody i upominki filatelistyczne.
Do szybkiego rozwoju liczbowego Okręgu i wzrostu zainteresowania
filatelistyką na obszarze jego działania w dużej mierze przyczyniły się wystawy
filatelistyczne organizowane w Warszawie, poczynając od 1955 r. związanej z V
Światowym Festiwalem Młodzieży i Studentów, przez VII Ogólnopolską Wystawą
Filatelistyczną (1957 r.), 400 lat Poczty Polskiej (1958), Międzynarodową Wystawę
Filatelistyczną pod patronatem FIP „Polska '60""(1960), „Szukamy nowych
zbiorów""(1962 r.), viii OWF (1964r.), „50 lat ruchu filatelistycznego w Warszawie"
(1965 r.), „Polska 1000" (1966 r.), „Kultura i sztuka na znakach pocztowych" (1968
r.), „Nigdy więcej wojny" (1969 r.).
Ogółem w Okręgu Warszawskim zorganizowano ponad 500 wystaw
filatelistycznych. Poza wymienionymi na uwagę, zasługują XVII OWF (1995r.),
ponad 20 wystaw międzynarodowych i bilateralnych, dwu, trzy i czterostronnych
wystaw Warszawy ze stolicami zaprzyjaźnionych państw, m.in. z okazji kolejnych
rocznic LWP (1973, 1978 r.), „Motoryzacja" (1976), „Pokój Dzieciom" (1979),
„Paxfila" (1986 r.), „Apimondia" (1987), 150 i 160 lat Warszawskiej Straży Pożarnej
(1986 i 1996 r.), „C'I'IF" (1989 r), „Sport zbliża Narody" (1992).
Z wystaw konkursowych i niekonkursowych na uwagę zasługuje ponad 50
zorganizowanych przy współpracy z Warszawskim Ośrodkiem Kultury, przy którym
działa Koło nr 8 PZF, oraz kilka klubów zainteresowań PZF. Wystawy te związane
były z ważnymi wydarzeniami w Warszawie i rocznicami np. wyzwolenia Warszawy,
odzyskania Niepodległości, Powstania Warszawskiego, Konstytucji 3 Maja, 400-lecia stołeczności Warszawy, 200-lecia Diecezji Warszawskiej, 130 lat statystyki
warszawskiej, ruchu olimpijskiego, kolejnych igrzysk olimpijskich, imprez
sportowych w Warszawie, 10-tej rocznicy porozumień sierpniowych 1980 r., rocznic
Pontyfikatu Jana Pawła II oraz rocznic jego urodzin i kolejnych pielgrzymek Papieża
do Ojczyzny (w 1999 r. specjalnie przygotowany fragment wystawy zwiedził papież
Jan Paweł II).
Warto podkreślić także wiele wystaw zorganizowanych przez oddziały Okręgu
Warszawskiego, kluby zainteresowań i koła PZF w miejscach swego działania ,
bądź w swoich środowiskach. Na uwagę zasługują zwłaszcza koła garnizonu
warszawskiego działające przy Domu Wojska Polskiego, Domu Kultury MSW i
Klubie „Syrena" Warszawskiej Straży Pożarnej.
Wystawom filatelistycznym towarzyszą datowniki okolicznościowe, medale,
katalogi, wydawnictwa propagandowe, a ostatnio nalepki polecenia. Z tej okazji, a
także obchodów rocznicowych Okręg wydał ponad 70 medali, w większości
wybitych w Mennicy Państwowej w Warszawie, część z nich w kilku odmianach
/"kolorach"/, na wystawach konkursowych. Projektowali te medale najwybitniejsi
twórcy jak Eugeniusz Pichell, Józef Stasiński, Stanisława Wątróbwska, Edward
Gorol, Anna Jarnuszkiewicz, Bohdan Chmielewski, Maciej Szankowski, a także
projektanci znaczków pocztowych Ryszard Dudzicki i Zbigniew Stasik.
Warszawscy filateliści wnieśli także duży wkład w piśmiennictwo
filatelistyczne. W 1951 r. ukazały się 4 zeszyty /wrzesień-grudzień/ wydawanego
na powielaczu Biuletynu Informacyjnego PZF, w którym zamieścili swe artykuły
Stanisław Adamski i Aleksander Roszkowski.
Następnie Oddział Warszawski przyłączył się do wydawanego w Krakowie
„Komunikatu Wewnętrznego" i na przełomie lat 1952/1953 (nr 4-18) wydawano ten
Komunikat jako wspólny dla obu oddziałów. Zamieszczali w nim swe opracowania
S. Adamski, A. Roszkowski, T. Gryżewski i M. Perzyński. Na działaczach Oddziału
Warszawskiego opierał się wydawany od grudnia 1953 r. do marca 1954 r.
„Filatelista - Biuletyn" ZG PZF, który redagowali: F. Bura, T. Gryżewski i M.
Perzyński. W październiku 1954 r. ukazał się pierwszy numer wychodzącego do
dziś „Filatelisty", którego redaktorami naczelnymi byli: Tadeusz Gryżewski, Fabian
Bura, Tadeusz Grodecki, Wiesława Kawecka, Jerzy Klima, Stefan Jakucewicz, a
obecnie pismo prowadzi Bronisław Rejnowski.
W latach 1964 -1976 Okręg Warszawski wydawał własny „Biuletyn
Filatelistyczny". Ukazało się 46 zeszytów i opracowana przez Aleksandra
Sękowskiego bibliografia zawartości Biuletynu. W 7-miu zeszytach Biuletynu
zamieszczono jako wkładkę "Małą Encyklopedię Filatelistyki" opracowaną przez M.
Perzyńskiego i Andrzeja Myślickiego oraz także jako wkładkę w siedmiu zeszytach
opracowanie Mariana Kościelniaka „Prowizoryczne stemple pocztowe województwa
warszawskiego" na łamach Biuletynu zamieściło swe artykuły 119 autorów nie
tylko z Warszawy. W Kolegium Redakcyjnym uczestniczyło łącznie ponad 20 osób,
a wśród nich Romuald Sawicki, Tadeusz Witkowski, Antoni Faszkiewicz, Tadeusz
Gryżewski, Ryszard Rzepko, Jerzy Parfiniewicz; Henryk Smółka, Aleksander
Sękowski, Marian Chabowski, Edmund Cichocki, Stanisław Głowiński.
Po odgórnej likwidacji biuletynów okręgowych, w latach 1977-1978 Okręg
redagował Biuletyn Informacyjny PZF, a po przejęciu jego wydawania przez ZG PZF
w 1979 r. rozpoczął wydawanie „Komunikatu" (ukazało się 46 numerów), który w
1990 r. wrócił do dawnej nazwy „Biuletyn Filatelistyczny". Redakcja WBF wydała w
ramach Biblioteczki WBF 4 pozycje. Są to „Placówki pocztowotelekomunikacyjne
uruchomione na obszarach wyzwolonych w 1944 r." - Z. Cieślikowskiego,
„Fałszerstwa nadruków lubelskich 1918 - 1919" - Z. E. Wiatrowskiego, „Krajowe
czasopisma filatelistyczne" - Z. Janika i „Papiery stemplowe na ziemiach polskich" J. Zaborowskiego. Ze względów finansowych dalsze pozycje przygotowane do druku
i planowane nie ukazały się, lecz niektórzy autorzy wydali je własnym nakładem.
BN-li to 1. Gruszczyński - „Polacy i wojsko polskie w północnej Rosji i na Syberii"
oraz Z. Janik - „Warszawskie piśmiennictwo filatelistyczne". Wysoki poziom WBF i
pierwsze pozycje Biblioteczki NVBF zawdzięczamy niestrudzonemu redaktorowi
naczelnemu Biuletynu Piotrowi Wieczorkowi, pod którego ręką i okiem ukazało się
niemal 100 zeszytów WBF (od nr 47). Łamy WBF otwarte są dla autorów z całej
Polski. Zamieszczają w nim także swe opracowania autorzy zagraniczni.
Nie wnikając w szczegóły, Okręg Warszawski może poszczycić się ponad 300
autorami zamieszczającymi swe publikacje w krajowych i zagranicznych
czasopismach filatelistycznych, oraz liczną grupę, autorów książek i broszur z
różnych dziedzin filatelistyki. Wydana w 1993 r. Encyklopedia Filatelistyki w dużej
mierze jest dziełem filatelistów warszawskich. W skład Komitetu Redakcyjnego
Encyklopedii z Okręgu Warszawskiego wchodzili: Henryk Białek, Zbigniew
Cieślikowski i Bohdan Subocz (obok kolegów z Łodzi), a autorami haseł było 27
filatelistów i pocztowców z Warszawy. Poważny wkład w przygotowanie haseł i
ujednolicenie terminologii wniosła Komisja Naukowo-Badawcza Okręgu
Warszawskiego.
Wśród publikacji zwartych, których autorami, lub współautorami są filateliści
warszawscy wymienić należy opracowania zbiorowe: „Polskie znaki pocztowe" pod
redakcją Antoniego Łaszkiewicza, „50 lat warszawskiego ruchu filatelistycznego",
„Filatelistyka - mini encyklopedia", oraz autorów:
S. Barański i J. Falkowski „Korespondencja obozowa w okresie II wojny
Światowej", F. Bura „Polska Kronika Olimpijska w filatelistyce", „Loty olimpijskie",
„Sport na polskich znakach pocztowych", oraz pod jego i K. Gryżewskiego redakcją
„Sport i filatelistyka", a wspólnie z T. Grodeckim „Wyścig pokoju w filatelistyce", R.
Babut i J. Kosmala „Piłka nożna w Polsce", W. Chrostowski „Papież pielgrzym", J.
Dudziński i S. Żółkiewski „Organizacja poczt okupacyjnych na ziemiach polskich
1914-1918", W. Goszczyński „Współczesna filatelistyka" i „Vademecum filatelisty"
oraz wspólnie z W. Kraską i H. Smółką „Dzień znaczka w Polsce 1956-1966", M.
Groer „Filatelistyka praktyczna", „Laureaci nagród Nobla na znaczkach pocztowych
świata" i „Zwierzęta na znaczkach pocztowych", O. Gross i K. Gryżewski „Podróże w
świecie znaczków", T. Gryżewski „Harcerska poczta polowa Powstania
Warszawskiego", A. Haraburda „Sport, znaki poczty polskiej" i „Poczta w
Siedlcach", R. Jakubowski i W. Rusiniak „Stemple pocztowe o tematyce
harcerskiej", A. Jarzynkowski „Monografia koła nr 19 przy DWP", J. Kapkowski
„Pierwsze znaki okolicznościowe PRL", J. Klima i J. Parfiniewicz „Spotkanie ze
znaczkiem", A. Kurczyński „Filatelistyka tematyczna", A. Łaszkiewicz „Zarys historii
filatelistyki polskiej" i „Polonica na radzieckich znakach pocztowych", A. Myślicki
„Katalog polskich stempli okolicznościowych", „ Międzynarodowy tydzień pisania
listów" i pod jego redakcją „Poczta polska w 1944 r.", R. Rzepko i J. Kapkowski
„Wyścig pokoju", M. Perzyński „Historyczny rozwój urządzeń pocztowych w Polsce
XXVIII wieku" i „Fałszerstwa znaczków polskich" oraz pod jego redakcją „Czerwony
błędnodruk znaczka 1.50/25 gr.", C. Rudziński „Rzeźba jako temat zbiorów
filatelistycznych", „Malarstwo na znakach pocztowych" i „Podbój kosmosu w
filatelistyce", A. Sękowski „Pieczęcie i stemple pocztowe i niepocztowe", Z.
Szymański „Notatnik kolekcjonera", P. Wieczorek „Międzynarodowe konkursy
filatelistyczne im. Fryderyka Chopina w filatelistyce", S. Żółkiewski „Całostki
polskie oraz maj;ące obieg na ziemiach polskich". Siedem z wymienionych pozycji
ukazało się w wydawanej w latach 1967 - 1972 Bibliotece Filatelisty
Warszawskiego, a trzy w Bibliotece Komisji Naukowo - Badawczej ZG PZF.
W zeszytach szkoleniowych PZF opublikowali swe opracowania L. Adamczyk
„Koło organizatorem wystawy filatelistycznej", J. Barczyk „Zabawa ze znaczkami" i
„Korespondencja filatelistyczna", S. Jakucewicz „Wytwarzanie znaczków i całostek
pocztowych" oraz „Konserwacja i przechowywanie zbiorów filatelistycznych".
Interesuj;ące opracowanie w postaci kroniki działalności koła nr 8 pt.: „40 lat
- Filateliści w Warszawskim Ośrodku Kultury" opracował zespół pod kierunkiem J.
Cedro.
Od początków działalności Oddziału/Okręgu Warszawskiego doceniano
czytelnictwo literatury filatelistycznej. W tym celu gromadzono krajową i
zagraniczną literaturą, pochodzącą głownie z darów bądz zakupioną po zmarłych
filatelistach. W ten sposób w bibliotece Okręgu zna lazły się bogate zbiory
biblioteczne Antoniego Łaszkiewicza, Edmunda Cichockiego, Zbigniewa Fijałka,
Stanisława Głowińskiego, Stanisława Kamlera, Romualda Klimka, Jerzego
Paszkowskiego,
Jacka
Kapkowskiego,
Jana
Żabikowskiego,
Stanisława
Żółkiewskiego, Macieja Perzyńskiego, Henryka Chmielewskiego, Stanisława
Barańskiego, Aleksandra Sękowskiego, a także innych warszawskich filatelistów.
Uzyskano także wiele pozycji z Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu,
ZG PZF, Okręgów i redakcji Filatelisty. Biblioteka Okręgu rewanżuje się
przekazując bibliotekom innych okręgów i indywidualnym filatelistom dublety. W
bibliotece znajdują się również materiały rękopiśmiennicze, maszynopisy nie
wydanych publikacji oraz spuścizna po wybitnych, głównie warszawskich
filatelistach. Od roku 1970 działa w Okręgu zespół biblioteczny, któremu
przewodniczył A. Sękowski, a w jego pracach brali udział S. Głowiński, R. Klimek,
S. Żółkiewski, T. Polanowski i B. Subocz. Dzięki pracy zespołu bibliotecznego
zgromadzono i opracowano ponad 11.000 wolumenów, a w opracowaniu znajduje
się dalszych kilkaset pozycji. Od 1979 r. biblioteka i czytelnia mieszczą się w lokalu
Zarządu Okręgu przy ul. 3 Maja 12. Korzystają a niej nie tylko filateliści
warszawscy, bowiem Polska Akademia Filatelistyki uznała ją jako swoją główną
bibliotekę. Służy ona także osobom piszącym prace dyplomowe, magisterskie i
doktorskie. Rocznie z zasobu bibliotecznego korzysta kilkaset osób.
Jedną z ważniejszych dziedzin działalności Okręgu jest praca z młodymi
filatelistami. Jej początki sięgają 1951 r., a zapoczątkowały ją zebrania młodych
filatelistów, z prelekcjami, wygłaszanymi przez zaawansowanych filatelistów. W
1953 r. powołano przy Zarządzie Okręgu Komisję Młodzieżową, której
przewodniczył Antoni Wójtów. Kolejnymi przewodniczącymi Komisji byli: Zygmunt
Edelwejn, Zbigniew Kieresiński, Ryszard Rymkiewicz, Wacław Popek, Wiktor
Gawiński, Edward Szczepański, Piotr Mikunda, Marek Topczewski, Adam Korc,
Antoni Kurczyński a obecnie Andrzej Dobrowolski.
W 1953 r. założono „ośrodki szkolenia młodzieży", które w Warszawie
prowadzili: A. Wójtów i Z. Edelwejn, a w Siedlcach: W. Popek. W Pałacu Młodzieży
PKiN założono Pracowni,~ filatelistyczną. Założono także pierwsze młodzieżowe koła
filatelistyczne.
Liczba
młodzieży
zrzeszonej
w
młodzieżowych
kołach
filatelistycznych, głownie kołach szkolnych w najlepszych latach przekraczała 4000
uczestników (w 1968 r. 4.700), a przeciętnie wahała się w granicach 2000-3000.
Komisja młodzieżowa zwracała przede wszystkim uwagę na pracę z opiekunami
kół, rekrutowanymi głównie spośród nauczycieli. Organizowano dla nich szkolenie,
dostarczano literaturę filatelistyczną a także przybory filatelistyczne, znaczki i
całostki pocztowe, katalogi, itp. Specjalnie dla uczestników młodzieżowych
organizowano wystawy filatelistyczne. Zwrócono także uwagę na przygotowanie
literatury służącej pomocą opiekunom i młodzieży w opracowywaniu zbiorów, oraz
poszerzaniu wiedzy filatelistycznej. Specjalnie dla tych celów wydano popularne
opracowania: T. Grodeckiego „Zbieram znaczki pocztowe", W. Goszczyńskiego „Jak
Zbyszek filatelistą został", „Jak zostać filatelistą", M. Jakubowicza i T. Grodeckiego
„Znaczek bawi, uczy, kształci", J. Salwy „Filatelistyka". Na łamach pism
filatelistycznych o filatelistyce młodzieżowej pisali: J. Barczyk, M. Kołodziejczyk, P.
Mikunda, M. Topczewski, W. Tuz i wielu innych dzielących się swymi
doświadczeniami z pracy z młodzieżą.
W kołach młodzieżowych stale prowadzi się szkolenia przygotowujące do
udziału w konkursach filatelistycznych i pomaga w przygotowaniu eksponatów na
wystawy filatelistyczne. Zaowocowało to dużą liczbą eksponatów młodzieżowych na
wystawach w Okręgu i w kraju.
Na I Ogólnopolskiej Młodzieżowej Wystawie w 1968 r. wystawiono 32
eksponaty. W Okręgu zorganizowano kilka młodzieżowych wystaw filatelistycznych
w 1957 r. w Ciechanowie, w 1974 r: wystawę o zasięgu krajowym zorganizował
oddział Warszawa Praga, a w 1991 r. taką wystawę zorganizował oddział Siedlce.
Natomiast oddział w Płocku w 1989 r. zorganizował okręgową Młodzieżową
Wystawą Filatelistyczną. W 1964 r. zorganizowano wystawę pod hasłem „Pokaz co
Cię interesuje".
W latach 60-tych założono wiele kół w Domach Dziecka, sanatoriach i
szpitalach dziecięcych. Koła te otoczono szczególną opieką, wciągnięto do tej akcji
lekarzy, w Konstancinie zorganizowano sympozjum z udziałem lekarzy i komisji
młodzieżowej Okręgu, oraz trwającą do dziś zbiórkę znaczków dla członków tych
kół.
Z inicjatywy Michała Andruszczyszyna i Marka Topczewskiego w MDK
„Muranów" zorganizowano Centrum Kształcenia Opiekunów Kół Młodzieżowych, w
którym prowadzono szkolenie dla okręgów Warszawskiego, Łódzkiego,
Koszalińskiego, Olsztyńskiego, Białostockiego i Bielsko-Bialskiego. Absolwenci
szkolenia otrzymali tytuł i uprawnienia Instruktora Młodzieżowego PZF.
Wśród wielokierunkowych działań z młodzieżą filatelistyczną na uwagę
zasługują imprezy organizowane w ramach „Akcji Arsenał". Współdziałając z
władzami oświatowymi, Kwaterą Główną ZHP, Chorągwią Stołeczną ZHP, Hufcami
i drużynami, Klub Druh i koła PZF i młodzieżowe koła filatelistyczne od 1970 r.
organizują wystawy filatelistyczne i biorą udział w imprezach organizowanych w
rocznicę „Akcji Arsenał".
W merytorycznej działalności Okręgu dużą rolę odgrywają Kluby
zainteresowań, w których działają także filateliści z innych Okręgów PZF:
Olimpijczyk /zał. 1962 r./, Dzień znaczka /1962 r./, Znaczka Klasycznego /1964
r./, Filumenistów /1968 r./, Druh /1971 r./, Varsaviana /1971 r./, Militaria
/1972 r./, Folklor-Etnografia / 1974 r. , przeniesiony do Bydgoszczy/, Narody
Zjednoczone /1978 r./, Znaki polecenia /1990 r./, Znaków fiskalnych - Revenue
/1996 r./. W Warszawie działają także sekcje innych klubów filatelistycznych, jak
Św. Gabriel, Marynistów.
Od 1985 r. działa w Warszawie Klub Seniora, grupujący starszych działaczy
filatelistycznych, służący radą, opiniujący lub konsultujący niektóre decyzje
Zarządu Okręgu. Prowadzi w formie albumu informacje o zasłużonych dla Okręgu
Warszawskiego filatelistach. Często występuje z inicjatywami dotyczącymi różnych
kwestii warszawskiego ruchu filatelistycznego. Klubowi przewodniczy Jerzy
Jagodziński.
Kluby zainteresowań wydają swoje biuletyny: „Militaria", „Narody
Zjednoczone", „Filumeniści", „Druh", „Znaki polecenia", bądź informują o swej
działalności na łamach czasopism filatelistycznych.
Do ważniejszych osiągnięć Okręgu Warszawskiego należy uzyskanie własnej
siedziby. Starania o budowę Domu Filatelisty zapoczątkowano w 1963r. Walne
zebranie Oddziału zobowiązało zarząd oddziału do zbiorki funduszy i przystąpienie
do budowy Klubu Filatelisty w Warszawie. Inicjatywa ta spotkała się z ogólnym
poparciem. Za zgodą Ministerstw Łączności i Spraw Wewnętrznych wydano w
nakładzie 200.000 egz. Cegiełką na budowę Warszawskiego Klubu' Filatelisty,
sporządzono i rozprowadzono koperty z tą nalepką z okazji XV Międzynarodowego
Kongresu Astronautycznego, a także nalepki „olimpijskie". Dzięki ofiarności
filatelistów z całego kraju i dotacji ZG PZF Okręg Warszawski dysponuje lokalem, w
którym dziś mieści się także Zarząd Główny PZF. Biblioteka i czytelnia mają
zapewnione warunki do wypełniania swych funkcji: Czytelnia służy także różnym
gremiom filatelistów, odbywają się w niej posiedzenia ZG PZF, Okręgowego
Kolegium Sędziów, zebrania Oddziału Warszawa Praga, Klubów zainteresowań,
zebrania i narady aktywu, itp.
Ze względu na swe położenie i liczną grupę osób zaangażowanych w
teoretyczną i praktyczną działalność filatelistyczną, Okręg Warszawski wspiera
działalność Zarządu Głównego PZF swymi działaczami. Od początku istnienia PZF,
działacze okręgu warszawskiego wchodzili w skład Prezydium ZG, byli
przewodniczącymi
i członkami komisji ZG, współdziałali z centralnymi organami Poczty Polskiej,
współpracując z innymi okręgami, często pomagali, bądź służyli radą w różnych
ogólnokrajowych imprezach filatelistycznych.
Jednym z ważnych przejawów działalności Okręgu Warszawskiego na rzecz
całego Związku są spotkania wymienne organizowane przez Koło nr 1 w
Warszawie, na które przybywają filateliści z całego kraju, a także filateliści
zagraniczni.
Działalność warszawskich filatelistów wysoko oceniają władze PZF i doceniają
władze państwowe, instytucje i organizacje społeczne. Dowodem tego są liczne
pisma gratulacyjne, podziękowania i wyróżnienia przyznane Okręgowi i działaczom
za działalność społeczną. Kolejne Zjazdy PZF nadały 22 działaczom Okręgu
Warszawskiego godność Członka Honorowego PZF. Tym najważniejszym
wyróżnieniem PZF uhonorowani zostali: Lucjan Adamczyk, Stanisław Adamski,
Zygmunt Baranowski, Henryk Białek, Fabian Bura, Zbigniew Cieślikowski, Stefan
Falkowski, Maria Groer, Tadeusz Grodecki, Wiktor Gronert, Andrzej Kopczyński,
Antoni Łaszkiewicz, Stefan Łukawski, Maciej Perzyński, Aleksander Roszkowski,
Ryszard Szymański, Józef Tislowitz, Tadeusz Witkowski, Jan Zaborowski, Zbigniew
Zieliński i Stanisław Żółkiewski. Honorowymi Prezesami ZG PZF są Henryk Białek i
Zbigniew Zieliński.
Okręg Warszawski wyróżniony został Srebrną Odznaką Za Zasługi dla Polskiej
Filatelistyki, a odznakę tę w stopniu złotym posiada 38 osób, w stopniu srebrnym
26 osób i w stopniu brązowym 61 osób.
Medalem Za Zasługi dla Rozwoju Publikacji Filatelistycznych wyróżniono 42
osoby, z tego 3 trzykrotnie, a 20 dwukrotnie. Medalem wyróżniono także zbiorowo
3 redakcje.
Należy wziąć pod uwagę, ze wyróżnienia te ustanowiono w czasie gdy wielu
wybitnych filatelistów juz nie żyło, a więc podane wyżej liczby tylko częściowo
obrazują wkład Okręgu Warszawskiego w rozwój i działania Polskiego Związku
Filatelistów. Zachowujemy o nich pamięć i dokumentujemy ją na wydawanych
kartach pocztowych z ich nazwiskami. Dotychczas ukazały się takie 4 karty
przygotowane przez Komisję Historii Poczty i Filatelistyki Okręgu wspólnie z
Klubem Seniora. Umieszczono na nich nazwiska 81 zmarłych filatelistów
warszawskich.
W 1981 r. ustanowiono tytuł honorowy Zasłużony dla Okręgu Warszawskiego
PZF, nadawany wraz z medalem przez walne Zebranie Okręgu. Dotychczas tytuł
ten i medal nadano 360 osobom, 10 Kołom i 3 Oddziałom PZF.
Skanowanie i przygotowanie tekstu do zamieszczenia na stronie WWW - AJ.