Rok 7 Nr 1/2003 1

Transkrypt

Rok 7 Nr 1/2003 1

BIULETYN - Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp.
Rok 7 Nr 1/2003
1
2
Rok 7 Nr 1/2003
Œwiêta Bo¿ego Narodzenia i zbli¿aj¹cy siê Nowy Rok 2004
to czas refleksji, serdecznych wzruszeñ
i radoœci w blasku choinkowych œwiec.
Z tej okazji ¿yczê wszystkim pracownikom
Pañstwowej Inspekcji Sanitarnej,
by przynios³y odpoczynek od codziennych obowi¹zków,
wiele radoœci, szczêœcia, spe³nienia oczekiwañ
oraz wszelkiej pomyœlnoœci.
Pañstwowy Wojewódzki
Inspektor Sanitarny
w Gorzowie Wlkp.
Bo¿e Narodzenie 2003
Rok 7 Nr 1/2003
3
Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zielonej Górze
PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR
SANITARNY W ZIELONEJ GÓRZE
lek.med. Jerzy Politowicz
Urodziłem się w 1942r. w Poznaniu, gdzie po ukończeniu
Liceum Ogólnokształcącego i Akademii Medycznej w 1966r.
uzyskałem tytuł lekarza medycyny.
Od początku swojego życia zawodowego związany jestem z Ziemią Lubuską.
Początkowo pracowałem w Szpitalu Powiatowym w Sulechowie, a następnie w latach 1968 – 1972 kierowałem Powiatowa Stacją Sanitarno – Epidemiologiczną w Sulechowie
będąc jej Dyrektorem i Powiatowym Inspektorem Sanitarnym.
W 1972r. przeszedłem do pracy do Wojewódzkiej Stacji
Sanitarno – Epidemiologicznej w Zielonej Górze. Pracowałem tu na stanowisku Kierownika Sekcji Szczepień i Zwalczania Chorób a następnie Zastępcy Dyrektora i Kierownika
Działu Epidemiologii.
W międzyczasie uzyskałem I stopień specjalizacji z higieny i epidemiologii, II stopień specjalizacji z epidemiologii
oraz I stopień specjalizacji z medycyny społecznej.
Udzielałem się społecznie, szczególnie w zakresie szerzenia oświaty zdrowotnej, byłem wieloletnim wykładowcą w
Liceum Medycznym w Zielonej Górze oraz radnym Rady
Miejskiej w Zielonej Górze pierwszej kadencji.
Od lutego 1999r. do końca roku 2002 zatrudniony byłem
na stanowisku Dyrektora PSSE i Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Zielonej Górze.
W latach 1999 do 2002r. pracowałem również na 1/2 etatu
na stanowisku Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego i Dyrektora PSSE w Nowej Soli.
01.01.2003r. po przeprowadzonym postępowaniu kwalifikacyjnym ponownie zostałem powołany na stanowisko Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Zielonej
Górze.
lek.med. Jerzy POLITOWICZ
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny
w Zielonej Górze
Historia Państwowej Inspekcji Sanitarnej
W ZIELONEJ GÓRZE
Początek funkcjonowania służby sanitarno-epidemiologicznej w Zielonej Górze to rok 1947, gdy przy Przychodni
Obwodowej dla Miasta i Powiatu utworzono Powiatową Kolumnę Sanitarną. Jej kierownikiem był, jak wspomina pan
Ryszard Kulszo – w latach 1960-1962 p.o. kierownika PSSE,
przedwojenny oficer Kazimierz Ponarad. Nadzór sanitarny
w pierwszych latach powojennych polegał przede wszystkim na:
l akcjach sanitarno-porządkowych przeprowadzanych
wiosną i jesienią, które polegały m.in. na likwidacji starych wysypisk i uzdatnianiu wody,
l rozprowadzaniu trutki na szczury i kontrolowaniu jej
wyłożenia,
l zwalczaniu i zapobieganiu chorobom zakaźnym,
l prowadzeniu szczepień ochronnych,
l likwidacji wszawicy, bardzo wówczas rozpowszechnionej, wśród migrującej ludności.
W latach 60-tych Powiatowa Kolumna Sanitarna zastąpiona została Miejską i Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną. W latach kolejnych nastąpiło ich połączenie i powstała Stacja Sanitarna dla Miasta i Powiatu. Jej siedziba
początkowo mieściła się przy ul. Lisowskiego. Już wtedy w
Stacji zatrudnionych było 20 osób: „gdy urządzano imieniny
zawsze szukano 20-stu krzeseł”- wspomina długoletni pracownik Inspekcji Sanitarnej mgr Wanda Pazur.
W połowie lat 60-tych przeniesiono Stację do budynku
przy ul. Niepodległości.
Do dyspozycji Stacji oddano dwa pokoiki dla pracowników merytorycznych, „kącik” dla Dyrektora, jak wspomina
inż. Jan Grzegorczyk – ówczesny kierownik Pionu Nadzoru i
pokój, w którym urządzono sekretariat. Jeden z pokoi przydzielono pracownikom nadzoru, który obejmował higienę
żywności, higienę komunalną, higienę pracy i higienę szkolną. Tak duże zagęszczenie na małej powierzchni pracowników merytorycznych powodowało naturalny przepływ informacji. Przez osłuchanie się wszyscy znali swoje zakresy
obowiązków i aktualne problemy związane z wykonywanym
nadzorem. W strukturze Stacji funkcjonowały wtedy dwa
piony, oprócz Pionu Nadzoru wydzielony był Pion Epidemiologiczny, którego pracę nadzorował osobiście Dyrektor Stacji – lek. med. Jerzy Stefko.
W latach 70-tych do struktury Stacji wprowadzono Sekcje:
- Epidemiologiczną
- Nadzoru Zapobiegawczego
- Higieny Komunalnej
- Higieny Żywności i Żywienia
- Higieny Pracy, oraz samodzielne stanowiska d/s Higieny szkolnej, oświaty zdrowotnej i Statystyki.
Po wprowadzeniu, w 1975r. reformy administracyjnej Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna zmieniła nazwę
na Terenową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną.
W roku 1989 zmarł długoletni Dyrektor Stacji Jerzy Stefko. Po jego śmierci Stacją kierowali w latach:
1989-1994 lek. med. Waldemar Szymański
1994-1996 mgr inż. Halina Rzepecka
1996-1999 lek. med. Bazyli Szaucha
(ciąg dalszy na str. 5)
4
Rok 7 Nr 1/2003
(ciąg dalszy ze str. 4)
W 1992r. Terenowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
została przeniesiona z budynku przy ul. Niepodległości do
siedziby WSSE przy ul. Jasnej 10. Wygospodarowane dla
TSSE pomieszczenia ulokowane były w różnych miejscach
dwóch budynków WSSE. Sprawiało to interesantom niejednokrotnie trudności z odnalezieniem właściwych Sekcji, a
pracownikom wymianę bieżących informacji.
Trudno się wtedy pracowało, zwłaszcza, że z biegiem lat
w miarę rosnącej liczby kontrolowanych obiektów, wzrastała też liczba pracowników merytorycznych.
W roku 1999 przeprowadzona została reforma administracyjna.
Ten rok obfitował w znaczne dla, już wtedy ponownie
Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, zmiany organizacyjne. Na stanowisko Dyrektora Powiatowej Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznej i Państwowego Powiatowego
Inspektora Sanitarnego w Zielonej Górze powołany został
wieloletni kierownik Działu Epidemiologii WSSE w Zielonej
Górze lek med. Jerzy Politowicz.
Istniejącą dotychczas w Sulechowie TSSE, jako Oddział
Terenowy włączono w strukturę PSSE w Zielonej Górze.
Od tego momentu część zadań laboratoryjnych dla potrzeb Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Zielonej Górze wykonywało laboratorium w Sulechowie, którego w 1978r. inicjatorką utworzenia była, długoletnia, wielce
zasłużona Dyrektor Terenowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Sulechowie, lek med. Janina Adamczewska.
W 1999 r. zlikwidowana została Kolejowa Inspekcja Sanitarna, a jej pracowników również przejęła PSSE w Zielonej
Górze. W takim kształcie Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zielonej Górze funkcjonowała do końca
2002r.
Z dniem 31.12.2002r. nastąpiła likwidacja Oddziału Zamiejscowego w Zielonej Górze Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp. Baza lokalowa,
sprzęt i zdecydowana większość kadry pracowniczej, głównie laboratoryjnej, Oddziału Zamiejscowego przejęta została przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w
Zielonej Górze.
W styczniu 2003r. w wyniku konkursu na stanowisko Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Zielonej
Górze, powołany został dotychczasowy Dyrektor Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej lek med. Jerzy Politowicz.
Jego zastępcą mianowana została, przez Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gorzowie
Wlkp., w lutym 2003r., inż. Jolanta Antonik – kierownik
Sekcji Badania Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku
w zlikwidowanym Oddziale Zamiejscowym WSSE w Gorzowie Wlkp.
W maju b.r. opracowaliśmy projekt struktury, powstałej
tak naprawdę na nowo, PSSE w Zielonej Górze, w którym
przewidzieliśmy funkcjonowanie:
l
-
Oddziału Nadzoru Sanitarnego z Sekcjami:
Nadzoru Higieny Żywności Żywienia i PU
Nadzoru Epidemiologicznego
Nadzoru Higieny Pracy
Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego
i stanowiskami d/s Oświaty Zdrowotnej Higieny Dzieci i Młodzieży.
l Oddziału Laboratoryjnego z Sekcjami Laboratoryj-
nymi:
- Badania Żywności Żywienia i PU
- Mikrobiologii i Parazytologii
- Badań Środowiskowych
- Badań Warunków Pracy
W nowej strukturze wyodrębniono stanowisko Głównego
Specjalisty do spraw Systemu Jakości.
Pozostałe komórki to:
o Radca Prawny
o Główny Księgowy i Sekcja Ekonomiczno-Finansowa
o Sekcja Administracyjno-Techniczna
o Stanowisko Pracy d/s Pracowniczych
o Stanowiska Pracy d/s BHP, P/POŻ, OC, Statystyki oraz
stanowisko Pełnomocnika d/s ochrony informacji niejawnych.
Aktualnie czekamy na zatwierdzenie przedstawionej struktury.
Opracowała: inż. Jolanta ANTONIK
Z-ca Państwowego Powiatowego
Inspektora Sanitarnego w Zielonej Górze
CHARAKTERYSTYKA POWIATU
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zielonej Górze obejmuje swoim działaniem obszar powiatu Zielona Góra (grodzkiego) i powiatu zielonogórskiego (ziemskiego).
W skład powiatu zielonogórskiego (ziemskiego) wchodzą następujące gminy:
Babimost, Bojadła, Czerwieńsk, Kargowa, Nowogród
Bobrzański, Sulechów, Świdnica, Trzebiechów, Zabór,
Zielona Góra.
Łącznie powiat ziemski obejmuje powierzchnię 1570,7
km2 i zamieszkują go 87994 osoby. Powiat Zielona Góra
(grodzki) obejmuje obszar Zielonej Góry – miasta na prawach powiatu. Zajmuje on powierzchnię 58,3 km2 i zamieszkują go 118362 osoby.
Łącznie powiat ziemski i powiat grodzki stanowią 11,6%
powierzchni województwa lubuskiego.
Teren obu powiatów jest zatem rozległy, przedzielony
rzeką Odrą, z jedynie dwoma mostami przez Odrę w Cigacicach, co wydłuża czas dotarcia do obiektów.
Możliwości szybszego dotarcia do niektórych miejscowości z wykorzystaniem przepraw promowych przez Odrę
występują tylko okresowo, gdyż w przypadku zbyt niskiego
lub zbyt wysokiego poziomu wody w rzece, przeprawy promowe są nieczynne.
Średnia gęstość zaludnienia w obu powiatach (grodzkim
i ziemskim), wynosi ok. 126 osób na 1 km 2 przy średniej dla
województwa 73 osoby na 1 km2.
Jedną z cech charakterystycznych obszaru działania Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Zielonej Górze jest zatem wysoka gęstość zaludnienia terenu oraz związana z tym duża ilość obiektów użyteczności publicznej i
zakładów pracy.
Pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Zielonej Górze jest 3865 obiektów.
Rok 7 Nr 1/2003
5
KADRA
Pod szczególnym nadzorem znajdują się następujące grupy obiektów:
1. zakłady pracy (35)
2. szpitale (2)
3. zakład rehabilitacji(1)
4. zakłady specjalne (8)
5. sanatoria (2)
6. przedszkola (51)
7. żłobki (4)
8. zakłady żywienia zbiorowego i punkty małej gastronomii (232)
9. zakłady produkujące żywność (39)
10. ujęcia wody (166)
11. stacje paliw (47)
12. baseny i kąpieliska (19)
13. zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i solaria (308)
14. obiekty wczasowo-turystyczne (30)
15. oczyszczalnie ścieków (11)
16. składowiska odpadów (23)
Opracowała: mgr inż. Małgorzata KUBAT-FAFUŁA
Sam. Stanowisko d/s Akredytacji
SIEDZIBA STACJI
W 1953 roku przy ul. Jasnej, w budynku po szkole ogrodniczej powstała Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zielonej Górze. Z biegiem lat, gdy Inspekcji Sanitarnej przybywało zadań i konieczne stało się tworzenie kolejnych oddziałów i pracowni, pierwsza siedziba okazała się
zbyt skromna.
W roku 1962 z inicjatywy Dyrektora Stacji – lek.
med. Seweryna Dietricha, rozpoczęto budowę nowego obiektu. Budowę zakończono w 1965 roku. Urządzono w nim Dział Epidemiologii i Dział Higieny Komunalnej. Zaprojektowano tu także bibliotekę i salę konferencyjną. Oba budynki połączono funkcjonalnym
łącznikiem. Na okres budowy powstał parterowy obiekt,
do którego po zakończeniu budowy przeniesiono Dział
Higieny Pracy i Sekcję Ochrony Radiologicznej. Dział
Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku pozostał w „starym” budynku, który poddano generalnemu remontowi.
W styczniu 2003 roku po likwidacji O/Z w Zielonej Górze
WSSE w Gorzowie Wlkp., jego siedzibę przejęła Powiatowa
Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zielonej Górze. PSSE
użycza pomieszczenia Granicznej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej oraz Sekcji Higieny Radiacyjnej w Zielonej Górze WSSE w Gorzowie Wlkp.
Siedziba Stacji jest posesją zamkniętą, o powierzchni użytkowej 12.454 m2 , położoną w odległości 1 km od centrum
miasta.
Na terenie użytkowanym przez Stację oprócz w/w budynków, których powierzchnia użytkowa wynosi 3.135 m 2, ,
znajdują się jeszcze 4 obiekty gospodarcze (magazyny,
stolarnia, garaż, agregatornia) o powierzchni użytkowej 462
m2. Przy wjeździe na teren posesji znajduje się parking o
pow. użytkowej 210 m2. Budynki Stacji otoczone są zielenią, która jest częścią parku z wiekowymi drzewami iglastymi, liściastymi i ozdobnymi krzewami.
Opracowała: Elżbieta HRYSZKO
Kierownik Sekcji Administracyjno-Technicznej
6
Kadra pracownicza Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Zielonej Górze liczy 117 osób. Zasadniczą jej
część stanowi dobrze wykwalifikowany personel fachowy,
który ogółem liczy 92 osoby. 37 osób to pracownicy z wykształceniem wyższym.
Liczba ta obejmuje kadrę kierowniczą, asystentów i młodszych asystentów zatrudnionych w poszczególnych sekcjach
Powiatowej Stacji.
Wśród nich znajdują się osoby legitymujące się dyplomami ukończenia różnych uczelni i różnych kierunków związanych z pracą Inspekcji Sanitarnej; są to: chemicy, biolodzy i
mikrobiolodzy, hydrobiolodzy, technolodzy żywności i żywienia, inżynierowie ochrony środowiska wyższy personel
medyczny.
11 osób z wykształceniem wyższym ukończyło studia podyplomowe lub uzyskało dyplomy specjalizacji I stopnia z
zakresu higieny i epidemiologii, i tak:
l 6 osób uzyskało dyplomy ukończenia studiów podyplomowych
l 1 osoba ukończyła studia podyplomowe oraz uzyskała
dyplom ukończenia specjalizacji
l 1 osoba, która ukończyła studia podyplomowe jest w
trakcie specjalizacji
l 1 osoba jest w trakcie studiów podyplomowych a jedna
osoba rozpocznie studia podyplomowe w bieżącym
roku akademickim.
Niezależnie od tego pracownicy merytoryczni doskonalą
swoje umiejętności na kursach centralnych organizowanych
przez Państwowy Zakład Higieny, Instytuty Naukowe i organizacje związane z Inspekcją Sanitarną.
Corocznie w szkoleniach centralnych uczestniczą pracownicy zarówno sekcji laboratoryjnych jak i sekcji nadzoru
zdobywając dyplomy i certyfikaty a przede wszystkim wiedzę i umiejętności.
Codziennością jest udział pracowników PSSE w szkoleniach organizowanych przez Wojewódzką Stację SanitarnoEpidemiologiczną w Gorzowie Wlkp.
Fachowa kadra pracownicza z wykształceniem średnim
liczy 47 osób, 20 osób zatrudnionych jest na stanowiskach
instruktorów higieny. Część z nich ukończyła szkoły instruktorów higieny, natomiast część ukończyła szkoły średnie
związane z działalnością poszczególnych sekcji i ze względu na przygotowanie zawodowe oraz duże doświadczenie i
praktykę zawodową pracuje na stanowiskach instruktorów
higieny.
W laboratoriach zatrudnionych jest 21 techników z różnym przygotowaniem mającym zastosowanie w pracy laboratoryjnej są to np. technicy analitycy, gospodarki wodnej
oraz technicy żywienia i żywności.
W nadzorze epidemiologicznym zatrudnione są osoby ze
średnim wykształceniem medycznym. Sekcja pracuje pod
kierownictwem osoby z wyższym wykształceniem medycznym. Kwalifikacje zawodowe podnosi również personel z
wykształceniem średnim.
W chwili obecnej dyplomy licencjata uzyskały 3 osoby
natomiast 2 są w trakcie studiów wyższych. Jedna osoba,
która uzyskała dyplom licencjata kontynuuje studia na poziomie magisterskim.
Opracowała: mgr Ewa GĄSZCZAK
Specjalista d/s Pracowniczych
Rok 7 Nr 1/2003
SEKCJA HIGIENY ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA - Nadzór
Od chwili powstania struktury organizacyjnej Inspekcji Sanitarnej szczebla powiatowego do momentu utworzenia Sekcji Higieny Żywności i Żywienia w 1978r., której pierwszym
kierownikiem został mgr inż. Jan Grzegorczyk, nadzór nad
higieną obiektów produkcji i obrotu żywności sprawowany
był przez instruktorów higieny w ramach Oddziału Nadzoru
Sanitarnego.
W 1988r. Kierownikiem Sekcji HŻŻiPU została mgr inż.
Halina Rzepecka, w tym czasie w Sekcji zatrudnionych było
7 pracowników.
Wkrótce jednak zredukowano zatrudnienie w Sekcji do
4 osób, taki stan osobowy utrzymywał się do końca 1998r.
tj do czasu wprowadzenia nowej reformy administracyjnej kraju.
Osoby te pracują do dnia dzisiejszego. Są to:
l st. instr. higieny Katarzyna Tomczak
l st. instr. higieny Elżbieta Nowacka
l st. instr. higieny Zofia Smereczyńska
l st. instr. higieny Beata Zagożdżon
Od 1999r. w skład Sekcji weszły dodatkowo 3 osoby,
które do tej pory pracowały w pionie nadzoru terenowego
Terenowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Sulechowie, która z dniem 01.01.1999r. została przekształcona w
Oddział Zamiejscowy Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Zielonej Górze.
Są to osoby, które do chwili obecnej pracują w PSSE tj.:
l st. instr. higieny Ewa Małycha
l st. instr. higieny Wanda Bednarz
l st. instr. higieny Małgorzata Michnowska
Po likwidacji Oddziału Terenowego w Sulechowie i Oddziału Zamiejscowego w Zielonej Górze do pracy w Sekcji
HŻŻiPU przeszły z tychże komórek organizacyjnych 2 osoby tj.:
l mł. asystent - mgr inż. Małgorzata Krzyszkowska,
l mgr inż. Jan Kisiel, który po przejściu na emeryturę
mgr inż. Haliny Rzepeckiej pełni od 01.05.2003r. obowiązki Kierownika Sekcji HŻŻiPU.
Aktualnie Sekcja Nadzoru HŻŻiPU zajmuje 5 pomieszczeń biurowych na parterze budynku, w którym do końca
1998r mieścił się Dział HŻŻ i PU WSSE, a później do czasu
likwidacji O/Z Oddział HŻŻ i PU.
Rok 7 Nr 1/2003
Nadzorem Sekcji objętych jest ok. 1.800 obiektów zlokalizowanych na terenie dwóch powiatów tj. powiatu grodzkiego i powiatu ziemskiego, wśród których to obiektów są takie
jak np.:
l Chłodnie Polskie „NORDIS” w Zielonej Górze
l „EKOL-WOD” Sp. z o.o. w Zielonej Górze
l „NESTLE POLSKA” S.A. w Kargowej
l PPH „SULMA” Sp. z o.o. w Sulechowie,
które wdrażają lub mają już wdrożone systemy zapewnienia jakości np. HACCP i wymagają specjalistycznego nadzoru ze strony Inspekcji Sanitarnej.
Należy też podkreślić, że podczas organizowanej od
kilkudziesięciu lat masowej imprezy pn „Winobranie” w
Zielonej Górze, które trwa ponad tydzień w m-cu wrześniu, Sekcji Nadzoru przybywa w tym czasie dodatkowo
do kontroli kilkadziesiąt różnego rodzaju tymczasowych
obiektów gastronomicznych i handlowych, które wymagają szczególnego i wzmożonego nadzoru ażeby nie doszło do powstania możliwości wystąpienia masowego
zatrucia pokarmowego wśród konsumentów korzystających z usług żywieniowych w tego typu obiektach gastronomicznych.
Na szczególną uwagę zasługuje współpraca z Inspekcją
Weterynaryjną w zakresie wspólnych kontroli i wzajemnego
informowania się o sprawach dotyczących obu Inspekcji,
które do tej pory układała się poprawnie i mamy nadzieję, że
tak dalej będzie.
Również współdziałanie na co dzień z innymi komórkami
organizacyjnymi naszej Stacji, szczególnie z Sekcją Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego przynosi określone korzyści w zakresie sprawowanego nadzoru sanitarnego nad
obiektami będącymi w naszej ewidencji. Bierzemy udział w
odbiorach większych obiektów produkcji i obrotu żywności.
Staramy się także aktywnie uczestniczyć w pracach popularyzujących działalność Inspekcji Sanitarnej w zakresie
nadzoru nad higieną żywności i żywienia a także w działaniach edukacyjnych konsumentów żywności poprzez udzielanie licznych wywiadów i informacji dla lokalnych środków
masowego przekazu (telewizja regionalna, rozgłośnie radiowe, prasa) m.in. nt:
l wyników kontroli piekarń kuchni orientalnych, punktów sprzedaży lodów, punktów sprzedaży mięsa na
targowiskach, zakładów małej gastronomii i innych
grup obiektów
l zabezpieczania się przed możliwością wystąpienia zatrucia pokarmowego
l zasad przechowywania artykułów łatwo psujących się i
sprzedaży targowiskowej
l sprzedaży pieczywa nie opakowanego
l zasad przechowywania próbek pokarmowych
Reagujemy natychmiast na wszelkie sygnały ze strony
konsumentów (skargi, wnioski) dot. stanu sanitarnego obiektów produkcji i dystrybucji żywności a także jakości zdrowotnej produkowanych lub wprowadzanych do obrotu środków
spożywczych.
Prowadzone konsekwentnie działania kontrolne i postępowanie administracyjne przynoszą wymierne efekty w postaci uzyskania poprawy stanu techniczno-sanitarnego znacznej grupy nadzorowanych przez nas obiektów, głównie produkcyjnych.
Opracowali:
mgr inż. Halina RZEPECKA (st. asyst. w Sekcji NZ),
mgr inż. Jan KISIEL (po Kierownik Sekcji HŻŻiPU)
7
SEKCJA BADANIA ŻYWNOŚCI,
ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU
Sekcja badania Żywności Żywienia i Przedmiotów Użytku po likwidacji O/Z WSSE w Gorzowie Wlkp., z dniem 1
stycznia 2003r. weszła w strukturę organizacyjną Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Zielonej Górze.
Badania żywności przeprowadzano od początku utworzenia Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w
Zielonej Górze, tj. od 1953r. W powstałym wówczas
Oddziale Laboratoryjnym funkcjonowały 4 pracownie:
tłuszczowo-nabiałowa, roślinna, ogólna i mikrobiologiczna.
Jego pierwszym kierownikiem była mgr inż. Romualda Kopyść. W następnych latach z pracowni ogólnej wydzielona
została pracownia higieny żywienia. W 1970r. w wyniku reorganizacji powstały:
l Sekcja Higieny Żywności z 2 pracowniami chemicznymi i pracownią mikrobiologiczną. Jej kierownikiem do
1983r. była mgr inż. R. Kopyść, później do 1992r. mgr
Janina Rokoszewska
l Sekcja Przedmiotów Użytku z kierownikiem -mgr Wandą Tomys.
l Sekcja Higieny Żywienia z kierownikiem - inż. Marią
Holli.
Kierownikiem pracowni roślinnej była wówczas mgr Maria Jarysz, pracowni ogólnej - inż. Lucja Palonka, pracowni
mikrobiologicznej mgr Bronisław SmykaŁ Inni długoletni,
zasłużeni pracownicy tych Sekcji to: mgr Alicja Jaworska,
inż Jan Gruca, mgr inż. Romualda Rzepecka, Zofia Czerniak, Halina Matyjaszek, Barbara Morze.
Wszyscy wymienieni związali całe swoje życie zawodowe z pracą w Stacji. Było ich znacznie więcej - znakomitych
fachowców, oddanych swojej pracy, niezwykle koleżeńskich
-ale nie sposób wszystkich wymienić.
Wnieśli oni ogromny wkład w utworzenie, a później sprawne, na wysokim poziomie merytorycznym działanie laboratoriów, nie tylko w WSSE, ale także na terenie całego woj.
zielonogórskiego. Były to lata, gdy w Stacjach Powiatowych: w Gorzowie Wlkp., Międzyrzeczu, Słubicach, Sulęcinie, Drezdenku, Żarach, Żaganiu, Nowej Soli, Sulechowie
i Głogowie powstawały laboratoria - przyjmowane w nich do
pracy osoby były szkolone w tutejszym laboratorium. Nowo
tworzonym laboratoriom pomagano również w ich urządzaniu i wyposażeniu.
W tamtych latach pracownicy laboratoryjni oprócz czynności związanych ściśle z wykonywaniem badań, brali czynny udział w pracach nadzorowych, tj. uczestniczyli w kontro-
8
lach zakładów przemysłu spożywczego, klasyfikacji zakładów mleczarskich i zlewni mleka oraz, do czasu przejęcia
przez Inspekcję Weterynaryjną, w kontrolach masarni. Posiadali też upoważnienia do pobierania próbek do badań.
Jeszcze do niedawna pracownicy laboratoryjni brali również udział w kontrolach bloków żywieniowych i kuchni
mlecznych w szpitalach.
Próbki do badań zwożono z całego województwa. Również obecnie nasze laboratoria wykonują szereg badań na
rzecz innych Powiatowych Stacji.
Pracownicy sekcji systematycznie (raz w miesiącu) prowadzili szkolenia dla pracowników podległych Stacji, dzieląc się wiedzą zdobytą na szkoleniach w Państwowym Zakładzie Higieny oraz w wyniku samokształcenia.
W tym czasie też, kompletowano fachową literaturę do
zakładowej biblioteki.
Przez wiele lat prowadzona była diagnostyka związana z
zatruciami grzybowymi, co wiązało się z całodobową dyspozycyjnością wyznaczonych pracowników.
W 1992r. kierownikiem Sekcji Higieny Żywności została
inż. Jolanta Antonik - absolwentka Akademii Rolniczej w
Poznaniu, obecnie kontynuująca naukę na tej uczelni na
studiach magisterskich na Wydziale Technologii Żywności,
absolwentka dwuletniego Studium Podyplomowego w zakresie Zdrowia Publicznego przy Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi, posiadająca specjalizację I stopnia w zakresie
higieny i epidemiologii.
Pracę w Inspekcji Sanitarnej podjęła w 1985r. w WSSE
w Zielonej Górze w pracowni chemicznej Działu HŻŻiPU.
W latach - 1989-1992 pracowała w Sekcji Nadzoru tego
Działu.
W lutym 2003r. została mianowana Z-cą Państwowego
Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Zielonej Górze.
Z biegiem lat następowała wymiana kadry. Ci, którzy
rozpoczynali tu pracę stopniowo odchodzili na emeryturę -zastąpiła ich młodsza generacja ludzi, równie ambitnych i dobrze wykształconych. W 1999r., gdy WSSE w
Zielonej Górze przekształcono w O/Z WSSE w Gorzowie
Wlkp. istniejące Sekcje połączono w jedną Sekcję Badania Żywności Żywienia i Przedmiotów Użytku z pracowniami: chemiczną, mikrobiologiczną, żywienia i przedmiotów użytku.
Obecnie w Sekcji zatrudnionych jest 14 osób. W pracowni chemicznej pracują: mgr inż. Małgorzata Bogdanowicz chemik, grzyboznawca, mgr inż. Dorota Gonczar - technolog żywności, grzyboznawca, absolwentka Studiów Podyplomowych z zakresu Żywienia Człowieka, mgr inż. Urszula
Czarna - technolog żywności, Agnieszka Cegiełka- straszy
technik chemik.
W pracowni mikrobiologicznej pracuje dwóch biologów
mgr Eugenia Czyż i mgr Łucja Andrzejewska-Nowak oraz
technik chemik - Marta Kusak.
W pracowni przedmiotów użytku pracuje mgr inż. Bożena Jurewicz - chemik, odpowiedzialna w Sekcji za wdrażanie systemu jakości i starszy technik - Małgorzata Sieradzka.
W pracowni higieny żywienia pracują inż. Agnieszka
Wiśniewska - technolog żywności, absolwentka Studiów
Podyplomowych z zakresu Żywienia Człowieka na Akademii Rolniczej w Poznaniu, aktualnie przygotowująca
się do egzaminu specjalizacyjnego I stopnia z zakresu
higieny i epidemiologii oraz starszy technik Aleksandra
Majka.
Rok 7 Nr 1/2003
W zmywalni zatrudnione są panie: Danuta Rubin i Ewa
Dębowska.
Od początku istnienia Sekcji wykonywany jest szeroki
zakres badań zarówno chemicznych jak i mikrobiologicznych zgodny z aktualnie obowiązującymi normami i przepisami.
W miarę ukazywania się nowych metodyk badań, są one
rozpracowywane i wprowadzane do rutynowych badań.
W ramach ścisłej współpracy z Państwowym Zakładem
Higieny i Instytutem Żywności i Żywienia regularnie uczestniczyliśmy w pracach problemowych, m.in.:
o oznaczanie metali ciężkich w konserwach,
o oznaczanie pestycydów chloroorganicznych w mleku,
jajach, oleju rzepakowym, .
o oznaczanie histaminy w konserwach rybnych,
o badanie wartości odżywczej całodziennej racji pokarmowej,
o oznaczanie formaldehydu w tkaninach, kosmetykach,
osłonkach białkowych,
o oznaczanie barwników w tworzywach sztucznych,
o oznaczanie kadmu w naczyniach porcelanowych barwionych,
o zawartość metali ciężkich w papierze przeznaczonym
do kontaktu z żywnością,
o Bacillus cereus jako czynnik etiologiczny w zatruciach
pokarmowych,
o ocena mikrobiologiczna kiełbas wędzonych surowych,
o występowanie drożdży w środkach konsumpcyjnych,
o występowanie Yersinia enterocolitica w mleku i j ego
przetworach, warzywach, oraz mięsie
Ich wyniki publikowane były w rocznikach Państwowego
Zakładu Higieny.
Przeprowadzaliśmy kontrole w podległych Powiatowych,
później Terenowych Stacjach.
W latach, gdy WS SE w Zielonej Górze organizowała
kilkudniowe wyjazdowe szkolenia dla pracowników Terenowych Stacji opracowywano, na podstawie posiadanych
wyników badań, tematy dotyczące jakości zdrowotnej żywności.
Systematycznie uczestniczymy w międzylaboratoryjnych
badaniach biegłości w zakresie oznaczania metali ciężkich,
pestycydów oraz oznaczania formaldehydu, pH i metali ciężkich w materiałach włókienniczych organizowanych przez
Państwowy Zakład Higieny i Instytut Inżynierii Materiałów
Włókienniczych w Łodzi osiągając dobre i bardzo dobre
wyniki.
Prowadzimy doradztwo z zakresu grzyboznawstwa - w
Sekcji pracują dwie osoby posiadające świadectwo grzyboznawcy.
Systematycznie kontrolujemy jakość żywienia w zakładach żywienia zbiorowego - system kontroli opiera się na
dwóch metodach: teoretycznej ocenie sposobu żywienia
oraz laboratoryjnym oznaczeniu wartości energetycznej.
Obliczenia związane z oznaczaniem wartości odżywczej racji pokarmowych dokonywane są przy pomocy programów
komputerowych.
Systematycznie uzupełniane są bazy norm żywienia, oraz
wartości odżywczej produktów spożywczych, co pozwala
na rzetelną ocenę sposobu żywienia, zgodną z aktualnymi
zaleceniami żywieniowymi.
Ściśle współpracujemy z Higieną Dzieci i Młodzieży oraz
Oświatą Zdrowotną, co pozwala na zwiększenie skuteczności podejmowanych działań. Naszym celem jest wprowadzenie i utrwalenie prozdrowotnego modelu żywienia, dlatego pracownicy inicjują kontakty z osobami odpowiedzialnymi za sposób żywienia w podległych im placówkach.
Oprócz żywności badamy również wyroby przeznaczone
do kontaktu z żywnością (opakowania z tworzyw sztucznych, papieru, metalu, porcelany, ceramiki, szkła itp.), wyroby chemii gospodarczej i kosmetyki, również tekstylia i
zabawki dla dzieci do lat 3.
Ważnym elementem pracy są badania sanitarne -oznaczanie pozostałości związków powierzchniowo czynnych
jako wskaźnika skuteczności procesów mycia i płukania
naczyń.
Badania z zakresu Przedmiotów Użytku wykonujemy dla
wszystkich Stacji Powiatowych z południowej części województwa lubuskiego. Szkolą się u nas nowozatrudnieni pracownicy innych Powiatowych Stacji, studenci Akademii Medycznych, uczniowie szkół średnich.
Aktywnie współpracujemy z mediami. W zakres obowiązków każdego pracownika na stałe wpisane są dodatkowe
zadania wynikające z zasad dobrej praktyki laboratoryjnej
tj. szczególna opieka i odpowiedzialność za konkretny odcinek pracy ogólnolabolatoryjnej.
Kadra Sekcji chętnie uczestniczy w szkoleniach organizowanych przez Państwowy Zakład Higieny, Instytut
Żywności i Żywienia, Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni, Instytut Medycyny Pracy w Łodzi oraz
innych organizowanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego, Wojewódzką Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Gorzowie Wlkp. Obecnie ważnym elementem pracy
Sekcji jest budowa systemu jakości jako wstępnego etapu do akredytacji.
Utrzymujemy dobre kontakty ze Stacjami“, które uzyskały już akredytację, korzystając z ich doświadczeń i wiedzy w
tym zakresie. Jesteśmy pełni wiary i optymizmu, że podjęty
przez nas wysiłek pozwoli nam spokojnie patrzeć w przyszłość“, czyli na sprawne funkcjonowanie naszych laboratoriów po wejściu Polski do UE.
Opracowała: inż. Jolanta ANTONIK
Z-ca Państwowego Powiatowego
Inspektora Sanitarnego w Zielonej Górze
SEKCJA HIGIENY PRACY
Sekcja Higieny Pracy zajmuje 9 pomieszczeń w tzw. budynku C naszej Stacji, położonym wśród pięknych wiekowych jodeł, jaśminów i paproci. Jednak jego stan techniczny nie jest najlepszy.
Pracuje w nim 12 osób: 4 w nadzorze, 7 w laboratorium i
osoba pełniąca obowiązki kierownika.
Współczesną historię Sekcji tworzą pracownicy:
l d. TSSE w Zielonej Górze - mgr inż. Halina Gału-
szewska-Gruszyńska (z 31 letnim stażem w Higienie
Pracy), st. instruktor – Grażyna Tymińska (20 lat pracy w Stacji, z czego 14 w HP), st. instruktor Renata
Bielańska (15 lat w Stacji, a 13 w HP),
Rok 7 Nr 1/2003
9
l d. TSSE w Sulechowie – mgr inż. Leonard Podeszwa
(18 lat w HP),
l zlikwidowanej Inspekcji Sanitarnej PKP- mgr inż. Aniela
Żółtek (19 lat pracy)
l d. WSSE w Zielonej Górze (ostatnio Oddz. Zamiejsco-
wego) – mgr Czesława Strakowska (20 lat pracy), techn.
Lidia Bazewicz (10 lat pracy), st. instruktor Hanna Kopyść (25 lat pracy), mgr inż. Elżbieta Kubasiak (20 lat
pracy), techn. Maria Wrzesińska (10 lat pracy), mgr inż.
Dorota Wicha (8 lat pracy), mgr Marta Candekidis-Furtok (6 lat pracy).
Sekcja Nadzoru Higieny Pracy
Pracownicy sekcji laboratoryjnej badania warunków pracy
Natomiast w latach poprzednich, poza w/wym. osobami,
do osiągnięć zielonogórskiej Inspekcji Sanitarnej przyczyniła się także rzetelna praca m.in. takich osób jak:
l w TSSE w Zielonej Górze – st. felczer Longin Wierzbicki
(30 lat),
l w TSSE w Sulechowie – st. instruktor Dionizy Szpigiel
(30 lat),
l w Inspekcji Sanitarnej PKP- instruktor higieny Czesław
Kaczmar
l w WSSE w Zielonej Górze - dr nauk przyr. Andrzej
Rabenda (35lat pracy) - zatrudniony początkowo jako
kierownik Sekcji Szkodliwości Fizycznych, a następnie
kierownik Działu; mgr Andrzej Zub (38 lat pracy) - zatrudniony na różnych stanowiskach w Dziale Higieny
Pracy, w tym jako kierownik Oddziału Laboratoryjnego i
10
kierownik Sekcji Chorób Zawodowych - zaznaczyć należy, że mgr A.Zub, w trakcie pracy w HP zdobył specjalizację analityka farmaceutycznego i analityka klinicznego z wariantem toksykologicznym; Edward Uścinowicz, który był jednym z pierwszych pracowników WSSE
w Zielonej Górze, a w Higienie Pracy pełnił funkcję
kierownika Laboratorium Chemicznego; inż. Edmund
Sochacki, który pracował na różnych stanowiskach , w
tym kierownika Sekcji Nadzoru HP i zastępcy dyrektora Stacji, a obecność swoją zaznaczył organizowanymi
szkoleniami dla pracowników, z których na szczególną
uwagę zasługują konferencje naukowo-szkoleniowe w
Lubiatowie (mające zasięg ogólnokrajowy, a nawet międzynarodowy;) mgr Maria Bujnowicz - wieloletni kierownik Sekcji Szkodliwości Chemicznych; technik Zofia
Muszyńska – w Sekcji Szkodliwości Fizycznych przepracowała ponad 30 lat; laborant Wanda Haftkiewicz i
mgr inż.. Elżbieta Małolepsza w Sekcji Szkodliwości
Chemicznych; mgr Lucjana Stasińska (24 lata pracy w
HP) – najpierw jako kierownik Sekcji Szkodliwości Fizycznych, a ostatnio Sekcji Laboratoryjnej - darzona
była szczególną sympatią przez pracowników stacji terenowych za to, że nigdy nie odmawiała im swojej pomocy i bardzo chętnie dzieliła się swoją wiedzą; Halina Szpakowska i Alina Zawartko - wieloletnie pracownice Sekcji Chorób Zawodowych; również na uwagę
zasługuje praca P. Elżbiety Zajączkowskiej i Kazimiery
Babiarz – sekretarek Działu, ale sekretarek szczególnych, gdyż zajmowały się także wszystkimi tymi sprawami, które pozwalały pozostałym pracownikom Działu
na spokojne wykonywanie swoich obowiązków.
Mamy świadomość tego, iż nie jest możliwe wymienienie
wszystkich osób spośród tych, o których zasługach powinniśmy pamiętać, ale pewne jest to, że było ich bardzo wiele.
Również niektóre z tych osób nadal utrzymują kontakt ze
Stacją.
Na szczególną uwagę zasługuje tutaj działalność, na
rzecz Inspekcji Sanitarnej Pana inż. Edmunda Sochackiego, który – chociaż już od 7 lat przebywa na emeryturze – nadal pozostał głównym organizatorem konferencji w Lubiatowie.
W 2002 r. obejmowaliśmy nadzorem 289 zakładów pracy
zatrudniających ogółem19.099 pracowników, a w narażeniu
na czynniki przekraczające NDS i N- 2803; w tym na czynniki
chemiczne –188 osób, zapylenie –276, hałas- 2317, wibrację
– 165, niekorzystny mikroklimat- 28. Narażenie na czynniki
rakotwórcze występowało w 86 zakładach i dotyczyło 1096
osób, w tym 35 osób pracujących w warunkach przekroczonych norm.
Wraz ze zmianami w kraju także znacznym zmianom
uległo życie gospodarcze w naszym powiecie – niemal
wszystkie dawne, duże zakłady przemysłowe, z wielotysięcznymi załogami, bądź to uległy likwidacji (m.in.
„Polska Wełna”, Zastal Wagony, „Falubaz”, Zakłady
Mięsne w Przylepie, „Fadom” w Nowogrodzie Bobrz.),
bądź znacznie ograniczyły zatrudnienie („Lumel”, „Polon”, Poszukiwania Naftowe „Diament”, PKP, „Prodwodrol- Sulechów”).
Społeczeństwo Zielonej Góry z dużą ulgą przyjęło wiadomość o wykupieniu, przez Firmę „Tabor Szynowy Opole”,
Spółki Zastał Wagony oraz o tym, że produkcja wagonów
będzie kontynuowana.
Rok 7 Nr 1/2003
Od 1996r. otrzymaliśmy 2681 zgłoszeń pracodawców dotyczących działalności gospodarczej. Zgłoszenia te umieszczone zostały w naszej komputerowej bazie danych (program HaTePe). Rozpoczynając nowy rok pracy dokonujemy analizy tejże bazy danych i do nadzoru kwalifikujemy
przede wszystkim te zakłady, w których występują szczególne zagrożenia lub te zakłady, które nigdy nie były nadzorowane, a można przypuszczać, że warunki pracy są w nich
niezadowalające.
W ubiegłym roku, zainspirowani licznymi wypadkami
drogowymi polskich autokarów turystycznych i we współpracy z Oddziałem Zamiejscowym WSSE, przeprowadziliśmy akcję pomiarów hałasu infradźwiękowego, którego
działanie ma negatywny wpływ na szybkość reakcji, przyspiesza zmęczenie i w efekcie prowadzi do zwiększonego ryzyka powstania wypadku drogowego. Okazało się,
że niemal wszystkie badania wykazały przekroczenia dopuszczalnej normy. O swoich ustaleniach zawiadomiliśmy także Inspekcję Pracy.
Również na uwagę zasługują wyniki kontroli hiper- i supermarketów. Skontrolowaliśmy 8 takich placówek zatrudniających ogółem 1041 pracowników. Okazało się, że w
tych zakładach pracy, poza występowaniem większości typowych czynników szkodliwych dla zdrowia (przy czym ich
poziomnie przekraczał dopuszczalnych norm) – istnieją także niekorzystne warunki ergonomiczne, narażenie na stres
oraz konieczność wykonywania pracy wyłącznie przy oświetleniu sztucznym.
W ostatnim okresie byliśmy zmuszeni do intensywnego
dokształcania się za sprawą, przede wszystkim, nowych
przepisów o substancjach i preparatach chemicznych, o
produktach biobójczych i o przeciwdziałaniu narkomanii, a
także i dlatego, że na naszym terenie zlokalizowane są
hurtownie chemiczne oraz dlatego, że niemal każdy zakład
pracy stosuje te substancje i preparaty.
W 2002 r. stwierdzono 39 przypadków chorób zawodowych - wydano 40 decyzji pozytywnych, a decyzji negatywnych - 14. Liczba stwierdzanych chorób ulega ciągłemu
zmniejszeniu i tak np.: w 1990r. były to 133 przypadki, w
1995 – 84, a w 2000 - 48.
Struktura stwierdzonych w 2002 r. chorób zawodowych
przedstawiała się następująco: 1 przyp. pylicy, 1 - astmy, 1 alergicznego nieżytu nosa, 15 - chorób narządu głosu, 4 choroby alergiczne skóry, 7- chorób zakaźnych i inwazyjnych, 1- zespołu cieśni nadgarstka, 9 - narządu słuchu.
Znacznemu zwiększeniu ulega liczba stwierdzanych przypadków boreliozy - w roku ub. tylko 1 przypadek, a w
bieżącym - już 4.
Laboratorium badania środowiska pracy tworzą dwie pracownie - fizyczna i chemiczna wykonujące pomiary i badania na terenie powiatu: Zielona Góra, Nowa Sól, Żary, Żagań, Krosno Odrz. i Świebodzin.
Zakres wykonywanych badań i pomiarów jest następujący: natężenie hałasu słyszalnego i infradźwiękowego, natężenie drgań o działaniu ogólnym i miejscowym, stężenie
zapylenia i zawartość wolnej krystalicznej krzemionki, parametry mikroklimatu i oświetlenia, skuteczność wentylacji,
stężenie związków chemicznych takich jak: rozpuszczalniki
organiczne, oleje mineralne, gazy spawalnicze, tlenki azotu, dwutlenek siarki, tlenek węgla, tlenki metali, fenol i formaldehyd, amoniaki, chlor, kwasy i zasady, cyjanki, ponadto dokonuje się doboru ochron słuchu
Rok 7 Nr 1/2003
Wyposażenie laboratorium, w stosunku do zakresu wykonywanych badań, jest zadowalające. Aktualnie trwają przygotowania do jego akredytacji,
Zaznaczyć należy także, że wykonane zostały badania
mikroklimatu, oświetlenia i skuteczności wentylacji na stanowiskach pracy w naszej Stacji.
Pracownicy Sekcji chętnie podnosili i podnoszą swoje
kwalifikacje: studia będą kontynuowały- M. Candekidis Furtok (podyplomowe), L . Bazewicz (magisterskie), a rozpocznie, na wydz. ochrony środowiska UZ - R. Bielańska;
w szkoleniach i kursach specjalistycznych w IMP w Łodzi
uczestniczyły: D. Wicha – „Jakościowa i ilościowa ocena
czynników rakotwórczych w środowisku pracy”, E. Kubasiak - „Ocena narażenia zawodowego na pył”, M. Wrzesińska –„Zapewnienie jakości badań laboratoryjnych” i
„Oświetlenie na stanowiskach pracy”, L. Podeszwa na
temat pomiarów hałasu i wibracji, a H. Gałuszewska (dwukrokrotnie) na temat chorób zawodowych; pracownicy
brali także udział - zwłaszcza zatrudnieni w stacjach terenowych - niemal we wszystkich konferencjach naukowoszkoleniowych organizowanych przez PTH w Lubiatowie
oraz przez inne instytucje np. WOMP w Zielonej Górze, a
A. Żółtek – we wszystkich szkoleniach sanitarnych dla
Inspekcji PKP.
Obecnie, ze względu na niewielkie możliwości udziału w
szkoleniach organizowanych przez instytuty naukowe, staramy się podnosić swoje kwalifikacje na drodze samokształcenia - wyznaczone osoby przygotowują temat, z którego
posiadają największą wiedzę i przedstawiają go pozostałym pracownikom Sekcji.
Ponadto prenumerujemy czasopisma fachowe takie jak:
„Medycyna Pracy”, „Bezpieczeństwo Pracy”, „Atest”, „Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy”; udało się nam
też zakupić najnowsze wydanie „Chorób Zawodowych” pod
redakcją K. Marka.
Współpracujemy z innymi sekcjami naszej Stacji, przede
wszystkim z NZ i Epidemiologią, oraz z Poradnią Chorób
Zawodowych i Poradnią Chorób Zawodowych Skóry WOMP
w Zielonej Górze.
Bardzo dobrze układają się nam kontakty z innymi powiatowymi stacjami - zwłaszcza w N. Soli, Żarach i Krośnie
Odrz.; pomagamy sobie wzajemnie i konsultujemy się w
różnych trudnych sprawach. Służymy także pomocą i radą
Sekcji Głównej PTH - przede wszystkim w przygotowaniach
corocznych Konferencji w Lubiatowie.
Obowiązki kierownika sekcji pełni - od 1.01.2003r. - mgr
inż. Halina Gałuszewska-Gruszyńska, która zajmuje się także chorobami zawodowymi oraz nadzorem nad niektórymi
zakładami pracy.
Opracowała:
mgr Halina GAŁUSZEWSKA - GRUSZYŃSKA
po. Kierownik Sekcji Nadzoru Higieny Pracy
SEKCJA HIGIENY KOMUNALNEJ - NADZÓR
Obecny skład Sekcji Nadzoru Higieny Komunalnej
powstał w wyniku połączenia Terenowych Stacji Sanitarno -Epidemiologicznych w Sulechowie i Zielonej
Górze.
W latach 80-tych, w Sulechowie zagadnienia higieny komunalnej prowadzili p.o. instruktorzy higieny:
11
Wanda Mickiewicz, Andrzej Skałecki, Marek Janczar i
Jerzy Wenne, a kierownictwo sekcji łącznie z Nadzorem
Zapobiegawczym prowadziła Maria Wantulok. W latach kolejnych obsada kadrowa bardzo często się zmieniała, co
wynikało między innymi z przesuwania pracowników na
inne stanowiska. Do roku 1998 zadania higieny komunalnej
realizowali jeszcze: Pan Ryszard Puchalski, Ewa Walczak i
Wanda Skałecka.
W roku 2003, po likwidacji laboratorium w Sulechowie
pani Danuta Wantulok, została przydzielona do naszej Sek-
Sekcja Nadzoru Higieny Komunalnej
cji i próbuje utrzymać dokumentację Sekcji Higieny Komunalnej w należytym porządku.
Początkowo w Zielonej Górze powstała Stacja Sanitarna dla Miasta i Powiatu Zielona Góra, w której, zagadnieniami higieny komunalnej zajmowali się: Pani Krystyna
Grześkowiak i Pan Paweł Żółtkiewicz. Restrukturyzacja
wyłoniła z pionu nadzoru Sekcję Higieny Komunalnej, w
której szczególne zasługi mieli: Pani Alicja Wojciechowska, Bożena Holka, Kazimiera de Ramer, Pani mgr inż.
Kiłbińska i mgr inż.. Ilona Dobkiewicz oraz Panowie: mgr
Lech Augustyniak, Tomasz Orzech, Krzysztof Ratajczak i
Andrzej Januszewski.
Obecnie kadrę Nadzoru Higieny Komunalnej stanowią:
Pani Ewa Walczak, która ukończyła Państwową Wyższą
Szkołę Zawodową w Sulechowie o kierunku administracja
publiczna i kontynuuje naukę na Uniwersytecie Wrocławskim, Wanda Skałecka jako absolwentka Technikum Gospodarki Wodnej w Sulechowie podjęła pracę w PSSE w
1979r. Pan Tomasz Orzech przez lata pracował w Sekcji
Epidemiologii i obecnie, zgodnie z wykształceniem (Technikum Gospodarki Wodnej w Sulechowie) sprawdza się jako
Próbobiorca w Sekcji Higieny Komunalnej. Prowadzi jednocześnie dokumentację dotyczącą wodociągów, kąpielisk i
basenów.
W roku 2001 nasze szeregi zasilili pracownicy likwidowanego Obwodowego Inspektoratu Sanitarnego PKP w Zielonej Górze. Do chwili obecnej pracują: Pani Jadwiga Kloc –
fachowiec w dziedzinie higieny transportu. Sumiennie i skutecznie działająca na terenie dworców i składów kolejowych. Jej dokładność i doświadczenie w tej dziedzinie są
dla nas bardzo cenne. Ukończyła Technikum Budowlane o
specjalności technik dokumentacji budowlanej i sprawuje
nadzór nad obiektami użyteczności publicznej i urządzeniami wodnymi. Asystentem w Sekcji jest Pani mgr inż. Bożena
Wrzosek, która nadzoruje obiekty służby zdrowia. Doświad-
12
czenie zawodowe zdobyła w Inspekcji Kolejowej. Absolwentka Wydziału Inżynierii i Ochrony Środowiska Wyższej
Szkoły Inżynierskiej w Zielonej Górze. Rzeczowa i fachowa.
Cennym pracownikiem jest Pani Krystyna Góralczyk, technik melioracji wodnych w zakresie zewnętrznej sieci wodociągowo-kanalizacyjnej. Obecnie studiuje w Państwowej
Wyższej Szkole Zawodowej w Sulechowie na Wydziale Turystyki i Organizacji Wypoczynku. Liczymy, że po ukończeniu studiów stanie się fachowcem w dziedzinie oceny obiektów wczasowo-turystycznych, hoteli, pensjonatów, i to tak
dobrym, jakim jest teraz w zakresie problematyki sieci wodociągowych i kanalizacyjnych.
Nadzór nad obiektami użyteczności publicznej i urządzeniami wodnymi prowadzi również Starszy Instruktor Higieny
- Pani Danuta Struś. Jej specjalnością jest duży, z rozbudowaną siecią wodociąg zielonogórski.
Nad całością czuwa Kierownik Sekcji Nadzoru Higieny
Komunalnej mgr Liliana Maria Gintowt. Od 1995 roku pracowała w Sekcji Zwalczania Chorób i Szczepień Ochronnych Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w
Zielonej Górze, pod kierunkiem niezapomnianej Pani mgr
Wandy Pazur. W roku 1999 podjęła pracę w Powiatowej
Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Zielonej Górze jako
Młodszy Asystent ds. Oświaty Zdrowotnej, a od 2001 roku
nieprzerwanie kieruje Sekcją Higieny Komunalnej. Jest absolwentką Biotechnologii w Ochronie Środowiska i specjalistą Io w zakresie higieny i epidemiologii. Wykształcenie medyczne zdobyła w roku 1992 kończąc Wydział Położnych w
Medycznym Studium Zawodowym w Zielonej Górze.
Nadzór Higieny Komunalnej wykonuje zadania ustawowe w zakresie higieny środowiska, higieny wypoczynku i
rekreacji. Prowadzi nadzór nad warunkami higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt
oraz pomieszczenia, w których udzielane są świadczenia
zdrowotne.
Prowadzi działalność kontrolną w zakresie badania wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi, oceny jakości wody
w kąpieliskach i pływalniach. Choć nadrzędnym celem działania zdaje się być kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące
higieny wody, powietrza i gleby, to nie można zapomnieć o
egzekwowaniu należytego stanu higienicznego nieruchomości, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, transportu kolejowego i drogowego.
Do zakresu naszego działania należy również dokonywanie analiz i ocen epidemiologicznych, opracowywanie
planów i programów działania dotyczących higieny środowiska. Przygotowywanie opinii i ocen bezpieczeństwa imprez masowych organizowanych na terenie miasta i powiatu, nadzorowanie ekshumacji, nadzór nad przewozem zwłok,
jak również rozpatrywanie skarg i wniosków mieszkańców
jest również w gestii pracowników nadzory.
Ważnym elementem pracy jest nadzór nad placówkami
służby zdrowia. Do naszych obowiązków należy opiniowanie warunków techniczno-sanitarnych pomieszczeń zakładów służby zdrowia i zaplecza technicznego, w tym spalarni, pralni, hydroforni, prosektorium i laboratoriów analitycznych pod względem zgodności z wymaganiami rozporządzenia Ministra Zdrowia.
Kontrole Szpitala Wojewódzkiego SP ZOZ w Zielonej
Górze i Szpitala w Sulechowie przeprowadzane są przez
powołany w 2002 roku Powiatowy Zespół ds. Kompleksowych Kontroli Szpitali, w skład którego wchodzą przedstawiciele
Rok 7 Nr 1/2003
wszystkich komórek organizacyjnych Stacji. Działalność
Zespołu pozwala całościowo ocenić tak duże obiekty pod
względem sanitarno-higienicznym.
Podjęliśmy współpracę z Powiatowym Inspektoratem Weterynarii w Zielonej Górze, w zakresie nadzoru nad ujęciami
zaopatrującymi w wodę do spożycia producentów żywności
pochodzenia zwierzęcego. Ujmujemy wodę z rzeki Obrzycy,
zasilającej wodociąg zielonogórski i dlatego jesteśmy bardzo zainteresowani współpracą z Inspektoratem Ochrony
Środowiska w zakresie oceny jakości wód powierzchniowych.
Współpracujemy również z władzami miasta i powiatu.
Kierownik Sekcji została powołana przez Prezydenta Miasta
Zielona Góra do składu Komisji Bezpieczeństwa i Porządku
Publicznego w Mieście Zielona Góra, której celem jest wypracowanie skutecznych metod podnoszenia poziomu bezpieczeństwa mieszkańców Zielonej Góry również pod kątem
sanitarno-epidemiologicznym.
Naszym nadzorem objętych jest: 18 wodociągów o wydajności < 10m3/d, 78 posiada wydajność w granicach 10100 m3/d, 18 wodociągów ma wydajność od 100 do 1000
m3/d, a 8 – wydajność w granicach od 1000 do 10 000 m3 /d.
Wodociąg miejski w Zielonej Górze zakwalifikowaliśmy do
przedziału 10 000 – 100 000 m3/d. Badamy wodę w 9 kąpieliskach czynnych sezonowo i 8 basenach. Ponadto możemy
pochwalić się 9 ustępami publicznymi i 34-ma obiektami noclegowymi. Na swoim terenie mamy 183 zakłady fryzjerskie,
16 fryzjersko-kosmetycznych, 64 gabinety kosmetyczne i 32
solaria. Nadzorujemy 15 dworców i stacji kolejowych oraz 72
dworce autobusowe i przystanki PKS. W ewidencji znajduje
się jeszcze około 400 obiektów, w tym oczyszczalnie ścieków, wysypiska, stacje paliw i placówki widowiskowo-sportowe. Wykonujemy pomiary hałasu, obecnie w tym zakresie
szkolonych jest dwóch pracowników oraz wykonujemy pomiary tlenku węgla w pomieszczeniach mieszkalnych.
Dokładamy starań, aby wypracować taki system jakości
nadzoru, który pozwoli nam rzetelnie i fachowo wykonywać
nasze obowiązki.
Jeżeli w opracowaniu pominęłam jakieś osoby, nie wynika to stąd, że odgrywały mniejszą rolę. Wszyscy byli ważni i
wszyscy wnieśli swój wkład w tworzenie historii Sekcji i historii Inspekcji Sanitarnej w mieście i powiecie zielonogórskim.
Opracowała: mgr Liliana Maria GINTOWT
Kierownik Sekcji Nadzoru Higieny Komunalnej
SEKCJA HIGIENY KOMUNALNEJ - Laboratorium
Sekcja Laboratoryjna Higieny Komunalnej powstała w
2003 roku z połączenia Sekcji Higieny Komunalnej i pracowni badania preparatów dezynfekcyjnych O/Z WSSE w
Gorzowie Wlkp. oraz pracowni badania wody O/Z w Sulechowie.
W ramach sekcji działają następujące pracownie, w których obecnie pracuje 12 osób:
1. Pracownia bakteriologiczna – asystent mgr Jolanta Radawiec, st. lab. Helena Rogowicz i st.lab. Mirosława Gawron.
2. Pracownia badania wody i gleby - mgr inż. Krystyna
Tyczka, mgr inż. Jwona Waśkowska-Ściepura, st. lab.Bożena Staniewicz, lab. Stanisława Kukulska
3. Pracownia badania zanieczyszczeń powietrza i badania preparatów dezynfekcyjnych - st.lab. Grażyna Sałacińska i st. lab. Irena Jurewicz
4. Zmywalnia- pomoc lab. Weronika Borodziej, i pomoc
lab. Danuta Tarbaj.
Sekcja laboratoryjna badań środowiskowych
Kierownikiem Sekcji jest mgr inż. Jolanta Fabczak.
Wśród pracowników sekcji z najdłuższym stażem pracy w
laboratorium są pani Bożena Staniewicz i pani Irena Jurewicz, które pracują od 1970 roku.
Pani Irena Jurewicz w październiku 1982 roku przeszła do
utworzonego laboratorium badania wody TSSE w Sulechowie, i w marcu br. powróciła do laboratorium w Zielonej
Górze.
Historia Higieny Komunalnej nie rozpoczyna się od 1970
roku, lecz dużo, dużo wcześniej.
Tworzenie Higieny Komunalnej w 1954 roku powierzono
lek.med. p. Czesławowi Witkowskiemu. Wkrótce jednak ze
względu na specyfikę badań środowiskowych kierownikiem
działu nadzoru i oddziału laboratoryjnego został mgr Florian
Klimczak. Do 1984 roku służył wszystkim pracownikom rzetelną wiedzą i fachową radą.
W oddziale laboratoryjnym od samego początku istniały
dwie pracownie: badania wody do picia, oraz badania wód
powierzchniowych i ścieków. W miarę upływu lat powstawały pracownie: hydrobiologiczna, badania gleby i badania
zanieczyszczeń powietrza.
W ciągu wieloletniej działalności Higieny Komunalnej pracowało w niej wielu oddanych pracy, wysoce wykwalifikowanych specjalistów: mgr Leszek Rokoszewski, mgr inż. Barbara Stadnik (kierownicy działu), mgr Helena Rolbiecka,
mgr Krystyna Niemczynowska, mgr Lech Augustyniak, mgr
Stanisława Zaręba, mgr Elwira Demirowska, mgr Eugenia
Pudło, mgr Maria Twarowska, p. Barbara Woźniak, p. Maria
Pieńkowska, p. Danuta Kąkol.
Wdrażali oni nowe metody badań, przeprowadzali szkolenia i pomagali w pracy kadrze w nowo - powstających stacjach sanitarno-epidemiologicznych.
W 1965 roku. Higiena Komunalna wprowadziła się do
dużych, jasnych pokoi na pierwszym piętrze nowo wybudowanego dwupiętrowego budynku i do dnia dzisiejszego je
zajmuje.
Zadania Higieny Komunalnej zawsze były podobne. Głównym jej celem było i jest nadal monitorowanie środowiska
komunalnego dla:
Rok 7 Nr 1/2003
13
o określenia zgodności z obowiązującymi przepisami,
o informowania społeczeństwa o zanieczyszczeniach środowiska,
o identyfikacji źródeł emisji zanieczyszczeń
o oceny długofalowych trendów zanieczyszczenia środowiska
W oparciu o w/w zadania Sekcja Laboratoryjna Higieny
Komunalnej prowadzi badania prób wody gleby i powietrza.
Badane próby to przede wszystkim rezultat zadań statutowych w zakresie nadzoru powiatu zielonogórskiego i badań
rozszerzonych wykonywanych dla innych stacji sanitarnoepidemiologicznych oraz badań wykonywanych w ramach
„środka specjalnego”.
Laboratorium bada najwięcej prób wody przeznaczonej
do spożycia, wody z kąpielisk z basenów kąpielowych krytych i otwartych, wód powierzchniowych. Prowadzony jest
pełny zakres badań fizyko - chemicznych, bakteriologicznych i hydrobiologicznych.
W ramach współpracy z Sekcją Żywności badane są również wody mineralne i naturalne wody źródlane w opakowaniach jednostkowych.
Badania zanieczyszczenia gleby przeprowadzane w zakresie metali ciężkich, bakteriologicznym i parazytologicznym obejmują głównie próby z ogródków działkowych,z
wysypisk śmieci, składowisk przemysłowych oraz z piaskownic.
Po powodzi w 1997 roku nasiliły się badania prób gleby z
terenów po powodziowych.
W 2003 roku takie badania wykonano dla PSSE w Krośnie
Odrzańskim. Sekcja prowadzi średniodobowe pomiary powietrza atmosferycznego w ramach ogólno-polskiego systemu nadzoru nad jakością powietrza w miastach i aglomeracjach miejsko-przemysłowych.
Zgodnie z monitoringiem zanieczyszczeń atmosfery wykonuje badania trzech stężeń: SO2 , NO2 i pyłu zawieszonego dla 2 stacji pomiarowych w Zielonej Górze oraz 4 stacji
dla miast: Nowa Sól, Świebodzin, Żagań i Żary.
Do zadań laboratorium doszły w 2003 roku również badania preparatów dezynfekcyjnych. Wykonywane są aldehydowe i chlorowe preparaty dezynfekcyjne pobierane z zakładów służby zdrowia oraz zakładów fryzjerskich i kosmetycznych głownie na terenie powiatu zielonogórskiego i krośnieńskiego.
Przez wiele lat laboratorium brało udział z pozytywnymi
ocenami w badaniach międzylaboratoryjnych organizowanymi przez PZH w Warszawie, Instytut Medycyny Pracy w
Łodzi, Instytut Medycyny Wsi w Lublinie, Delegaturę w Tarnobrzegu, Politechnikę Krakowską a ostatnio również przez
WSSE w Gorzowie Wlkp.
Od 2001roku laboratorium prowadzi wewnętrzną kontrolę jakości w oparciu o karty prób wzorca, prób ślepych
i powtórzonych. Dostosowuje swoją pracę do pracy w
laboratorium akredytowanym, kładzie nacisk na szkolenia, wyposaża pracownie w nowy sprzęt, wdraża nowe
metody badań w celu zagwarantowania wszystkim klientom wewnętrznym i zewnętrznym wiarygodnych wyników
wszystkich badań.
Opracowała: mgr inż. Jolanta FABCZAK
Kierownik Sekcji Laboratoryjnej Higieny Komunalnej
SEKCJA NADZORU EPIDEMIOLOGICZNEGO
Z chwilą powstania w Zielonej Górze służb sanitarno –
epidemiologicznych rozpoczęto sprawowanie bieżącego
nadzoru sanitarnego oraz podjęto działalność zapobiegawczą i przeciwepidemiczną w zakresie zwalczania chorób zakaźnych.
Początkowo wyżej wymienione obowiązki sprawowały
osoby zatrudnione na samodzielnych stanowiskach podległych bezpośrednio Dyrektorowi Stacji. Na przestrzeni lat
działalności zaistniała grupa wieloletnich pracowników szczególnie zasłużonych dla Stacji. Wśród nich należy wymienić:
l St. felczera med. Tadeusza Chodora (w PIS od 1964r.
do 1983r) – który przez wiele lat sumiennie i wnikliwie
prowadził dochodzenie epidemiologiczne.
l Mgr Wandę Pazur (w PIS od 1963r. do 2002r.), St.
felczera med. Helenę Kawecką (w PIS od 1974r. do
1978r.), St. pielęgniarkę Czesławę Orłowską (w PIS od
1975r. do 2000r.) – które wniosły cenny wkład w propagowanie szczepień ochronnych oraz ich wykonawstwo.
l St. pielęgniarkę Józefę Klój (w PIS w Sulechowie od
1953r. do 1986r.) włożyła ogrom pracy w kształtowanie
wizerunku działu epidemiologii, nadzorowała sprawy
zwalczania chorób, wykonawstwo szczepień ochronnych oraz stan sanitarno – higieniczny placówek służby zdrowia.
l St. pielęgniarkę Barbarę Szybałę (w PIS w Sulechowie
od 1967r. do 1978r.)St. pielęgniarkę Grażynę Moder (w
PIS w Sulechowie od 1979r. do 1997r.), - osoby te
sprawowały nadzór nad wykonawstwem szczepień
ochronnych.
l Inst. higieny Edwarda Szabana (w PIS w Sulechowie od
1951r. do 1977r.), - który sprawował bieżący nadzór
nad stanem sanitarno - higienicznym placówek służby
zdrowia.
Sekcja Nadzoru Epidemiologicznego
W pierwszym kwartale bieżącego roku po połączeniu
się naszej Stacji z Odziałem Terenowym w Sulechowie i
O/Z WSSE w Zielonej Górze powstała Sekcja Nadzoru
Epidemiologicznego. Obecnie kadrę sekcji stanowi 9 osobowy zespół doświadczonych i wykwalifikowanych
pracowników.
14
Rok 7 Nr 1/2003
Kierownikiem sekcji jest mgr Elżbieta Sieniawska (w PIS
od 1997r.) absolwentka Akademii Medycznej w Poznaniu
oraz Wyższej Szkoły Handlu i Finansów Międzynarodowych
w Warszawie.
Nad prawidłowym przebiegiem szczepień ochronnych na
terenie działania Stacji czuwają starsze pielęgniarki:
l Renata Kupajska (w PIS od 1994r),
l Joanna Wójcicka (w PIS od 1997r.).
Szczepienia ochronne prowadzone są w 58 placówkach
podstawowej opieki zdrowotnej i obejmują między innymi
50.137 dzieci i młodzieży podlegającej do szczepień obowiązkowych w grupie wiekowej 0 – 20 r.ż. Obok nadzoru nad
organizacją i wykonawstwem szczepień oraz dystrybucją
szczepionek pielęgniarki prowadzą Punkt Szczepień, w którym wykonywane są szczepienia zalecane ujęte w Programie Szczepień Ochronnych oraz szczepienia zalecane przed
wyjazdem do różnych krajów świata. Na bieżąco prowadzone są instruktaże oraz szkolenia pielęgniarek prowadzących
szczepienia. Pielęgniarki wraz z innymi pracownikami stacji
są współtwórcami programu kursu specjalistycznego dla pielęgniarek prowadzących szczepienia. Rozpowszechniona
wiedza na temat szczepień ochronnych oraz stały bieżący
nadzór zapewniają, że Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Zielonej Górze osiąga wysoki stopień uodpornienia we wszystkich rodzajach szczepień, także tych
zalecanych finansowanych przez samych pacjentów.
Nadzór w zakresie DDD sprawuje:
l instruktor higieny Teresa Brembor (w PIS od 1976r),
l technik laborant Krystyna Mania (w PIS od 1977r),
l starsza pielęgniarka Wioletta Zmaczyńska (w PIS od
1996r.).
Pracownicy prowadzą nadzór nad placówkami służby zdrowia (szpitalami, placówkami lecznictwa otwartego, indywidualnymi praktykami lekarskimi i pielęgniarskimi) oraz gabinetami tatuażu i zakładami DDD. Łącznie obejmują nadzorem 593 placówki. Bieżący nadzór sanitarny polega na ocenie przestrzegania zasad aseptyki oraz kontroli procesów
dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji. W ramach wykonywanej działalności prowadzone są okresowe badania skuteczności urządzeń sterylizacyjnych oraz pobierane próby środków dezynfekcyjnych w celu określenia stężenia substancji
aktywnej. Wynikiem tej działalności jest systematyczna poprawa warunków higieniczno – sanitarnych zapewniających
bezpieczeństwo pacjentom korzystającym z usług medycznych, a także ochrona zatrudnionego personelu.
Działania nad zwalczaniem chorób zakaźnych prowadzą:
l st. pielęgniarka Małgorzata Podeszwa (w PIS od 1985r.);
l st. pielęgniarka Katarzyna Litke (w PIS od 1993r.);
l dezynfektor Włodzimierz Kulawiak (w PIS od 1980r.).
W skład nadzorowanego terenu wchodzi 6 miast i 10
gmin liczących ogółem 206356 mieszkańców. Do zadań zwalczania chorób należy:
l Analiza sytuacji epidemiologicznej na terenie powiatu.
l Rejestracja i opracowanie ognisk chorób zakaźnych i
pasożytniczych.
l Ustalenie czynnika etiologicznego wywołującego chorobę.
l Wykonanie dezynfekcji w środowisku zagrożenia lub
stwierdzenia choroby zakaźnej.
l Kontrola i realizacja programów zwalczania chorób zakaźnych i pasożytniczych.
Rok 7 Nr 1/2003
15
W nadzorowanym terenie nie rejestrujemy zachorowań
na: cholerę, dur brzuszny i rzekomy, błonicę, tężec. W bieżącym roku odnotowaliśmy wzrost zatruć pokarmowych.
W akcji letniej odnotowano 4 zbiorowe zatrucia pokarmowe, w których ogółem zachorowało 57 osób, w tym
hospitalizowanych 37. Źródłem zakażenia w wymienionych zatruciach były: nie myte surowe jaja kurze i drób
przechowywany niezgodnie z zasadami. Czynnikiem etiologicznym w wymienionych zatruciach była pałeczka Salmonella enteritidis.
W ostatnich latach wśród lekarzy rodzinnych prowadzono
intensywne działania instruktażowe mające na celu wypracowanie skutecznego systemu powiadamiania o wystąpieniu chorób zakaźnych. Podjęte działania odniosły zamierzony skutek przejawiający się wysokim wskaźnikiem zgłaszalności. Zachorowania i zapadalność na poszczególne jednostki chorobowe w okresie od stycznia 2001do końca sierpnia b.r. ilustruje powyższa tabela.
Opracowała: mgr Elżbieta SIENIAWSKA
Kierownik Sekcji Nadzoru Epidemiologicznego
SEKCJA MIKROBIOLOGII I PARAZYTOLOGII
Sekcja Mikrobiologii i Parazytologii działa od początku
istnienia Stacji, czyli od roku 1953, gdy utworzono Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Zielonej Górze. Pierwszym jej szefem był dr Czesław Zwierz.
W skład ówczesnego Oddziału Bakteriologii wchodziło 5
pracowni: Bakteriologii Ogólnej, Schorzeń Jelitowych, Serologii, Parazytologii i Pracownia Pożywek.
Ważnym momentem dla rozwoju sekcji były przenosiny w
1965 roku do nowego obiektu, które pozwoliły na powołanie
Pracowni Wirusologicznej i rozszerzenie zakresu wykonywanych badań. W ciągu tak długiego okresu istnienia, w
sekcji pracowało liczne grono zasłużonych osób.
Przez wiele lat kierownictwo sekcji sprawowała mgr Jadwiga Goździewicz, która jednocześnie prowadziła Pracownię Schorzeń Jelitowych. Długoletnim kierownikiem Pracowni Bakteriologii Ogólnej, a w latach 1985 - 1996 całej sekcji
była mgr Małgorzata Ast - Płachecka. Po niej zaś pracownię,
a następnie także kierownictwo nad sekcją przejęła mgr
Jadwiga Wójcicka. Badania serologiczne podlegały pani Janinie Galus. Duża rola przypadła pani mgr Czesławie Gawędzie, która tworzyła jedyną w ówczesnym województwie zielonogórskim Pracownię Wirusologiczną. Pracownią Parazytologiczną kierował lek. wet. Stanisław Ślęzak. Na potrzeby
całej stacji podłoża mikrobiologiczne przygotowywała Pracownia Pożywek pod rządami początkowo mgr Tadeusza
Leszczyńskiego, a następnie mgr Agaty Pichet.
Do momentu utworzenia Oddziału Zamiejscowego, na
potrzeby sekcji prowadzona była zwierzętarnia zarządzana
troskliwie przez małżeństwo państwa Czerwińskich, a następnie panią Dorotę Sikorę. Dzięki istnieniu tego obiektu
mogliśmy wykonywać m. in. próby biologiczne w kierunku
jadu kiełbasianego, badania w kierunku grypy i gruźlicy oraz
próby ciążowe.
Wśród osób najdłużej pracujących w sekcji należy wymienić: Jerzego Zboralskiego(44 lata !), Marię Bulińską, Annę
Paleń, Marię Patkowską, Janinę Jankiewicz, Danutę Zapłatę,
Emilię Sowę, Hildegardę Prządkiewicz, Joannę Troc, Krystynę Majcherek, a także mgr Czesławę Jankiewicz, mgr Krystynę Sochacką i mgr Łucję Szydłowską.
16
Sekcja Laboratoryjna Mikrobiologii i Parazytologii
Do dnia dzisiejszego w strukturze sekcji funkcjonują
wszystkie wyżej wymienione pracownie wspomagane przez
Sekretariat Medyczny, Sterylizatornię i 2 Zmywalnie (wirusologiczną i bakteriologiczną). W latach 2000 – 2002 w
ramach sekcji działała Pracownia DDD. Badaniem środków
dezynfekcyjnych oraz skuteczności procesów sterylizacji
zajmowała się pani Mariola Gryglicka pod kierownictwem
mgr Anny Karbowiak.
W roku 2003, po likwidacji Pracowni DDD, jej kompetencje zostały rozdzielone. Badaniami mikrobiologicznymi zajęła się Pracownia Bakteriologii Ogólnej, natomiast
analizy chemiczne przejeło Laboratorium Higieny Komunalnej.
Po odejściu na emeryturę, w grudniu 2002 roku,
kierownika sekcji mgr Jadwigi Wójcickiej, funkcję tę
objęła mgr Anna Karbowiak (specjalizacja pierwszego
stopnia z mikrobiologii), która jednocześnie, z udziałem laborantki Alicji Najdek, prowadzi Pracownię Bakteriologii Ogólnej.
Pracownia Schorzeń Jelitowych prowadzona jest przez
mgr Małgorzatę Wolską przy współpracy z inż. Elżbietą
Gierat oraz dwiema laborantkami: panią Ireną Mianowską (38 lat pracy w sekcji) i panią Haliną Lenczewską.
Pracownia Serologiczna kierowana jest przez inż. Elżbietę Gierat przy współpracy z mgr Małgorzatą Wolską. Pracownię Wirusologiczną oraz Parazytologiczną prowadzi
inż. Anna Kabacińska.
W przypadku badań parazytologicznych próby przygoto-wuje pani Alicja Najdek. Przygotowywaniem pożywek mikrobiologicznych dla całej stacji zajmuje się pani
Renata Czarna.
Sekretariat Medyczny obsługiwany jest przez panią Krystynę Zając. Za Sterylizatornię, Zmywalnię bakteriologiczną i wirusologiczną odpowiadają panie: Barbara Dąbrowska i Barbara Kiełbasińska, którym do niedawna pomagała pani Ewa Dębowska (obecnie - Zmywalnia Higieny
Żywności).
Głównym elementem działania sekcji jest wykonywanie
badań wynikających z potrzeb nadzoru sanitarnego, jak również uczestnictwo w kosztach utrzymania stacji w ramach
środka specjalnego.
Rok 7 Nr 1/2003
Mimo coraz bardziej okrojonej obsady kadrowej staramy
się utrzymać, a nawet poszerzać zakres działania zgodnie z
aktualnymi wytycznymi Państwowego Zakładu Higieny.
Spektrum badań prowadzonych w Sekcji Mikrobiologii i
Parazytologii obejmuje:
o badania osób zdrowych w kierunku nosicielstwa pałeczek Salmonella i Shigella,
o diagnostykę bakteryjną schorzeń jelitowych, a w przypadku dzieci do lat 2 również wirusologiczną,
o badania wykrywające czynniki etiologiczne w ogniskach zatruć pokarmowych i chorób zakaźnych,
o badania wymazów sanitarnych z oddziałów szpitalnych,
o badania skuteczności procesów sterylizacji,
o posiewy materiału w kierunku ogólnej flory bakteryjnej
z oznaczeniem lekowrażliwości wyhodowanych szczepów,
o diagnostykę serologiczną w kierunku mononukleozy
zakaźnej, brucelozy, duru brzusznego i durów rzekomych, krztuśca, boreliozy, zakażeń wywołanych Mycoplasma pneumoniae,
o badania parazytologiczne (w tym m. in. w kierunku
inwazji pasożytów jelitowych u uczniów klas pierwszych szkół podstawowych),
o diagnostykę zakażeń wirusowych metodami immunoenzymatycznymi (m.in. HBV, cytomegalia),
jak również przy pomocy hodowli tkankowej (enterowirusy).
W Pracowni Wirusologicznej wykonywano badania w kierunku grypy (również w chwili obecnej laboratorium przygotowane jest do izolacji tego wirusa), a także cyklicznie co 4
lata dla całego województwa przeglądy polio.
Pracownicy sekcji to osoby z dużym doświadczeniem
zawodowym, wykorzystujący w praktyce wiedzę nabytą na
licznych kursach i szkoleniach organizowanych przez PZH
w Warszawie a także, m. in.: Wojskowy Instytut Higieny i
Epidemiologii w Warszawie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego w Warszawie, Akademie Medyczne w Warszawie
i Wrocławiu, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im.
Prof. W. Orłowskiego w Warszawie.
Kierownicy sekcji rokrocznie uczestniczyli w kursach informacyjno - organizacyjnych w PZH. Nasza działalność
była wysoko oceniana, m. in. z uwagi na różnorodność
wyhodowanych szczepów Salmonella.
Od roku 1976 Sekcja Mikrobiologii i Parazytologii uczestniczy w międzylaboratoryjnych, ogólnokrajowych sprawdzianach jakości z zakresu bakteriologicznej i serologicznej diagnostyki zakażeń bakteryjnych u ludzi prowadzonych przez
Zakład Bakteriologii PZH, które zawsze uzyskiwały pozytywną ocenę.
Na przestrzeni lat nasza kadra przeszkoliła wielu
nowo przyjętych pracowników poszczególnych Powiatowych Stacji Sanitarno - Epidemiologicznych, pracowników ZOZ-ów, osób odbywających staże specjalizacyjne oraz studentów akademii medycznych i uniwersytetów.
Powierzone nam zadania wykonujemy z całą sumiennością i rzetelnością, mając na uwadze przede wszystkim
dobro pacjenta. Chętnie służymy wiedzą i doświadczeniem
młodszym pracownikom.
Opracowała: mgr Anna KARBOWIAK
Kierownik Sekcji Laboratoryjnej Epidemiologii
Pracownia Aparatury Specjalnej
Pracownia Aparatury Specjalnej powstała w 1976r. w Dziale Higieny Pracy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Zielonej Górze, kiedy mgr Ryszard Szczepankowski uruchomił chromatograf gazowy CHROM-503 produkcji polskiej, dzięki czemu oznaczano w powietrzu na
stanowiskach pracy pary substancji organicznych (głównie
rozpuszczalniki).
W 1986r. uruchomiono spektrofotometr absorpcji atomowej AAS-1N firmy Carl-Zeiss Jena do oznaczania zawartości metali metodą płomieniową w różnych matrycach środowiskowych.
Obsługę spekrofotometru stanowił wówczas mgr Krzysztof Szóstak, a od 1989r. inż. Maria Borkowska.
Wyposażenie aparaturowe przeszło modernizację, i tak
w 1993r. pozyskano chromatografy gazowe: CHROM-5
produkcji czechosłowackiej oraz Varian-3400 produkcji
amerykańskiej, a w pracowni zatrudniono mgr inż. Stefana Zenkę. Zakres wykorzystania tych aparatów rozszerzono o oznaczenia śladowych ilości: pestycydów, trihalometanów i WWA w wodzie oraz substancji ropopochodnych w wodzie i glebie.
Wykonano również wiele ekspertyz dla potrzeb Policji,
Wojska i Służb Celnych.
W 1995r. zakupiono spektrometr absorpcji atomowej AA250 plus firmy Varian, który zapewnia oznaczenia metali
również techniką bezpłomieniową (wzbudzanie atomów metali w kuwecie grafitowej), generacji wodorków metali (oznaczenie arsenu) oraz oznaczanie rtęci metodą zimnych par.
Aparat jest wyposażony w system komputerowego sterowania. Zapotrzebowanie na usługi chromatograficzne i
spektrofotometrii absorpcji atomowej ciągle rośnie i aby
sprostać nowym zadaniom, szczególnie w zakresie identyfikacji związków organicznych jest potrzeba wyposażenia
aparatów chromatograficznych w detektor masowy.
W zakresie oznaczania metali decydować będzie złożoność matryc środowiskowych, a w tym samym przypadku
najlepszą techniką analityczną będzie zastosowanie aparatu ICP – wzbudzanie atomów w plazmie.
Od początku istnienia pracowni, obsługa uczestniczyła w
międzylaboratoryjnych badaniach biegłości w zakresie oznaczeń metali i związków organicznych.
Opracowała: inż. Maria BORKOWSKA
asystent w Pracowni Aparatury Specjalnej
SEKCJA ZAPOBIEGAWCZEGO
NADZORU SANITARNEGO
Sekcja Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego jest jedną z komórek organizacyjnych Powiatowej Stacji Sanitarno
– Epidemiologicznej w Zielonej Górze prowadzących nadzór nad stanem sanitarnym powiatu zielonogórskiego i miasta Zielona Góra.
W sekcji, po przeprowadzonej w grudniu 2002r reorganizacji inspekcji sanitarnej województwa lubuskiego, zatrudnione są cztery osoby posiadające duże doświadczenie
zawodowe i ponad 20 – letni staż pracy w inspekcji sanitarnej: p.o. kierownika sekcji mgr inż. Maria Przetocka, mł.
asystent mgr inż. Barbara Stadnik, starsi instruktorzy higieny: Bożena Holka i Jerzy Wenne.
Rok 7 Nr 1/2003
17
Sekcja Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego
W ciągu ponad 45 lat działalności PSSE w Zielonej Górze
w nadzorze zapobiegawczym pracowali również: Ryszard
Kulszo, mgr inż. Kazimierz Zub, mgr inż. Jan Grzegorczyk
- ponad 30 lat, mgr inż. Bożena Wrzosek.
Do głównych zadań zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy:
1. uzgadnianie projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz
ustalanie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych,
2. uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem
wymagań higienicznych i zdrowotnych,
3. uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku obiektów
budowlanych,
4. inicjowanie przedsięwzięć w dziedzinie zapobiegania
negatywnym wpływom czynników i zjawisk fizycznych,
chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi.
5. rozpatrywanie wniosków i przygotowywanie decyzji o
spełnieniu wymagań koniecznych do zapewnienia higieny w procesie produkcji lub obrocie środkami spożywczymi oraz do zapewnienia właściwej jakości zdrowotnej tych artykułów,
6. rozpatrywanie wniosków i przygotowywanie opinii sanitarnej o spełnieniu warunków umożliwiających udzielanie w pomieszczeniach indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej
albo grupowej praktyki lekarskiej określonych świadczeń zdrowotnych,
7. rozpatrywanie wniosków i przygotowywanie opinii sanitarnej o spełnieniu warunków umożliwiających udzielanie określonych świadczeń zdrowotnych w pomieszczeniach, w których pielęgniarka, położna może wykonywać indywidualną praktykę, indywidualną specjalistyczną praktykę i grupową praktykę,
8. rozpatrywanie wniosków i przygotowywanie opinii sanitarnej o spełnieniu wymagań fachowych i sanitarnych
jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia zakładów opieki zdrowotnej,
9. rozpatrywanie wniosków i przygotowywanie zaświadczeń o spełnieniu wymagań higienicznych i zdrowotnych dla obiektów, w których prowadzona jest działalność gospodarcza albo naukowa związana z pracami,
z użyciem materiałów wybuchowych przeznaczonych
do użytku cywilnego.
Obszar działalności nadzoru zapobiegawczego obejmuje
kontrolę inwestycji pod względem spełnienia wymogów higienicznych i zdrowotnych począwszy od fazy lokalizacji i
projektowania aż do momentu odbioru technicznego - w
celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz zapobieganiem powstawaniu chorób.
Opinie sanitarne przygotowywane przez nadzór zapobiegawczy są opracowaniami o charakterze interdyscyplinarnym, często zawierają rozstrzygnięcia w sprawach merytorycznie skomplikowanych.
Z uwagi na wzrost zainteresowania społeczeństwa środowiskiem i warunkami zdrowotnymi a także ze względu na
ciągłe zmiany aktów prawnych sekcja nadzoru zapobiegawczego udziela licznych informacji i wyjaśnień oraz konsultacji w zakresie „prawa sanitarnego”.
Sekcja zapobiegawczego nadzoru sanitarnego na bieżąco współpracuje z:
l sekcjami nadzoru bieżącego stacji sanitarno – epidemiologicznej,
l Wydziałem Rozwoju Miasta i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Zielona Góra,
l wydziałami budownictwa urzędów gmin i miast powiatu
zielonogórskiego,
l Wydziałem Rolnictwa, Leśnictwa i Ochrony Środowiska
Starostwa Powiatowego w Zielonej Górze,
l Powiatowym Inspektoratem Nadzoru Budowlanego w
Zielonej Górze,
l Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w
Zielonej Górze,
l Wojewódzkim Inspektoratem Farmaceutycznym w Gorzowie Wlkp. Delegaturze w Zielonej Górze,
l Miejskim Inspektoratem Weterynarii w Zielonej Górze.
Opracowała: mgr inż. Maria PRZYTOCKA
po Kierownik Sekcji Zapobiegawczego
Nadzoru Sanitarnego
SEKCJA HIGIENY DZIECI I MŁODZIEŻY
W TSSE w Sulechowie nadzór nad warunkami pracy
dzieci i młodzieży w placówkach oświatowo-wychowawczych
prowadzili różni instruktorzy. Na uwagą zasługują takie osoby jak: Pani Ewa Małycha, Wanda Bednarz i Danuta Michalak. Do dnia dzisiejszego tymi zagadnieniami zajmuje się
pani Urszula Kostrzewa.
W tym samym czasie, w TSSE w Zielonej Górze kadrę
higieny szkolnej stanowili: mgr Anna Klimczak, Renata Zajdel-Bielańska, Krystyna Grześkowiak i Halina Stępień. Higieną szkolną zajmowała się również pani Hanna Kempska,
która przejęła obowiązki instruktora ds. Oświaty Zdrowotnej
w naszej Stacji. Obecnie stanowiska pracy ds. Higieny Dzieci i Młodzieży zajmują panie: Urszula Kostrzewa i Agnieszka
Ganczar. Pani Urszula Kostrzewa jest instruktorem higieny, w
higienie szkolnej pracuje 11 lat, natomiast Agnieszka Ganczar w Inspekcji Sanitarnej pracuje 4 lata. Ukończyła w tym
18
Rok 7 Nr 1/2003
Należy również wspomnieć Panią Helenę Sudę, która po
wieloletniej pracy w WSSE w Zielonej Górze, a później w O/
Z WSSE w Gorzowie Wlkp. przeszła do pracy w Powiatowej
Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.
Zadaniem Inspekcji Sanitarnej jest sprawowanie nadzoru
nad warunkami higieny procesów nauczania i wychowania,
higieną pomieszczeń i wymagań w stosunku do sprzętu
używanego w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych, szkołach wyższych oraz w ośrodkach wypoczynku. Istotnym zadaniem jest również ocena warunków
żywienia zbiorowego. W ewidencji Sekcji Higieny Dzieci i
Młodzieży znajdują się:
o 4 żłobki
o 59 przedszkoli
o 20 oddziałów przedszkolnych przy szkołach podstawowych
o 57 szkół podstawowych
o 8 filii szkół podstawowych
o 35 gimnazjów
o 10 zasadniczych szkół zawodowych
o 29 średnich szkół zawodowych
o 13 liceów ogólnokształcących
o 5 liceów profilowanych
o 7 szkół pomaturalnych
o 9 internatów
o 10 domów studenckich
o 2 szkoły wyższe
i wiele innych placówek pracy pozaszkolnej.
Tak duża liczba szkół powoduje, że mamy pod opieką
około 26.000 uczniów.
Podczas bieżących kontroli staramy się zapewnić im bezpieczeństwo i higieniczne warunki nauki. Już na etapie projektowania budynku szkolnego i jego zaplecza, jak również
w okresie eksploatacji zwracamy uwagę na możliwość wystąpienia zagrożeń. Zdajemy sobie sprawę, jak istotne jest
zapewnienie na tym etapie rozwoju zdrowego środowiska
nauczania. Warunkiem utrzymania higieny jest właściwe zaplecze sanitarne, dostęp do bieżącej wody ciepłej i zimnej,
zapewnienie prawidłowej instalacji kanalizacyjnej i zabezpieczenie miejsc gromadzenia odpadków stałych. Istotną
rolę stanowi wskaźnik powierzchni w pomieszczeniach nauki. W przypadku oceny mikroklimatu pomieszczeń bierzemy pod uwagę zapewnienie odpowiedniej wentylacji, minimum grawitacyjnej, a w niektórych pomieszczeniach również mechanicznej. Zgodnie z planem pracy przeprowadzamy badania dotyczące uwarunkowań jakości powietrza w
pomieszczeniach do nauki w czasie zajęć w szkole. Odpowiednia temperatura i oświetlenie sal lekcyjnych mają bezpośrednie znaczenie w stworzeniu odpowiednich warunków
do pracy uczniów. Stanowisko pracy ucznia oceniane jest na
podstawie zgodności z Polską Normą. Wymuszona pozycja
ciała ucznia nakłada na nas obowiązek wyeliminowania negatywnych jej skutków. Staramy się to eliminować poprzez
egzekwowanie odpowiedniej konstrukcji mebli szkolnych i
kontrolowanie pozycji siedzącej ucznia. Należy także pamiętać o funkcjonalności, cechach wzorniczych i doborze
materiału, z którego skonstruowane są meble szkolne. W
szkołach powstały pracownie komputerowe. Stanowisko pracy przy monitorze również wymaga określonych warunków,
z uwagi na zagrożenia zdrowia jakie mogą powodować tworzące się pole elektrostatyczne, wymuszona pozycja ciała i
niedostateczne oświetlenie. Oprócz warunków technicznych,
zajmujemy się oceną organizacji procesu nauczania. W tej
Rok 7 Nr 1/2003
ocenie uwzględniamy liczbę i czas trwania lekcji, długość
przerw międzylekcyjnych, a także dzienny i tygodniowy rozkład zajęć. Prowadzimy nadzór nad gospodarką truciznami i
opieką medyczną w szkołach. Przygotowujemy ocenę przebiegu wypoczynku letniego i zimowego, z uwzględnieniem
warunków sanitarno-higienicznych zaplecza sanitarnego i
bloku żywieniowego
Istotne znaczenie dla zdrowia i prawidłowego rozwoju
dzieci i młodzieży ma odpowiednie żywienie. Dlatego sprawdzamy warunki wydawania posiłków oraz ich jakość.
Opracowała: mgr Liliana GINTOWT
Kierownik Sekcji Nadzoru Higieny Komunalnej
SEKCJA OŚWIATY ZDROWOTNEJ
Ze względu na bardzo dużą rotację pracowników lub okresowe braki w obsadzie tego stanowiska, trudno dziś opisać
chronologicznie zmiany, które miały miejsce w kilkudziesięcioletniej działalności Stacji Sanitarnej w Zielonej Górze. W
czasach, kiedy w ogóle brak było pracownika realizującego
zadania tej sekcji, pracownicy innych sekcji przejmowali jej
zadania. Od kilkunastu lat stanowisko d/s oświaty zdrowotnej było niemal stale obsadzone, jednak pracownicy zmieniali się z częstotliwością około jednego roku.
Nie sposób ich wymienić, można tylko zaznaczyć, że od
roku 1997 do 2000 zadania oświaty zdrowotnej realizowały
kolejno panie: Elżbieta Sieniawska, następnie Liliana Gintowt. Od roku 2000 w sekcji pracuje instruktor higieny Hanna Kempska, a po likwidacji Oddziału Zamiejscowego PSSE
w Sulechowie - w styczniu 2003 r.- także młodszy asystent
mgr Joanna Kopaczel-Adamczewska.
Sekcja Oświaty Zdrowotnej
Obecnie działalność sekcji skupia się głównie w następujących placówkach:
o szkołach podstawowych
o gimnazjach
o 22 szkołach ponadgimnazjalnych
o 2 szkołach wyższych
o przedszkolach
o 44 zakładach służby zdrowia (w tym 3 szpitale)
o 9 ośrodkach szkolno-wychowawczych
o 8 internatach
o 9 domach studenta
o 4 schroniskach młodzieżowych
19
Praca w sekcji toczy się dwutorowo i podzielić ją można
na działalność: stałą - nadzór nad podległymi placówkami,
oraz: działalność akcyjną - wynikającą na ogół z realizacji
Narodowego Programu Zdrowia, który opracowany został
przez Ministerstwo Zdrowia na lata 1997 - 2005 i czyni
zobowiązanymi do jego realizacji zarówno większość organizacji rządowych i pozarządowych (na mocy licznych porozumień z innym ministerstwami) jak i niemal wszystkie
sekcje inspekcji sanitarnych.
Wymieniona powyżej działalność stała sekcji polega
głównie na inicjowaniu wszelkich działań o charakterze
prozdrowotnym na nadzorowanym obszarze oraz sprawowaniu nadzoru nad ich przebiegiem. Inicjowanie tych
działań odbywa się na wielu płaszczyznach m. in. ma
miejsce podczas wizytacji placówek (stopniowo odchodzi się od określenia „kontrola” w sekcji oświaty zdrowotnej), ale także realizowane jest poprzez współpracę z
wszystkimi lokalnymi mediami, od bieżącego roku na organizowaniu kampanii plenerowych - adresowanych do
całego społeczeństwa miasta i gmin (np. kampania antynikotynowa zorganizowana przy współudziale młodzieży
szkolnej z okazji Światowego Dnia Bez Papierosa - maj
2003r.), organizowaniu konferencji prasowych (w celu
nagłośnienia początku kampanii związanej z profilaktyką
HIV/AIDS - skierowaną do par heteroseksualnych - lipiec
2003r.), szkoleń wynikających z etapów wdrażania nowych programów.
Nadzór nad podległymi placówkami sprawowany jest według planu pracy, polega na przeprowadzaniu wizytacji, podczas których analizowana jest działalność prozdrowotna,
poprzez analizę obowiązujących te placówki planów działań zdrowotnych i ich rzeczywistej działalności.
Sprawdzana jest wówczas realizacja celów wynikających z Narodowego Programu Zdrowia dla danego typu
placówki, możliwości jej realizacji np. wyposażenie placówek w sprzęt audiowizualny, ich możliwości finansowe
- czyli środki przeznaczane na promocję zdrowia, skuteczność pracy osób - koordynatorów, powołanych przez
dyrektorów, a w przypadku braku takich osób zalecanie
ich powołania.
W praktyce wizytacja to wspólna z kierownictwem placówki lustracja pomieszczeń, analiza dokumentów - w tym
dzienników lekcyjnych (gdzie nauczyciele poszczególnych
przedmiotów odnotowują zajęcia powiązane tematycznie
ze zdrowym stylem życia), zeszytów działalności oświatowo- zdrowotnej, które obowiązane są prowadzić pielęgniarki szkolne, zakłady opieki zdrowotnej.
Przedmiotem wizytacji jest także ocena wszelkich wizualnych form edukujących młodzież szkolną, pacjentów przychodni (np. gazetki, plakaty, możliwości ekspozycji materiałów edukacyjnych przeznaczonych do rozdawnictwa takich
jak ulotki, broszurki itp.)
Często podczas wizytacji przekazywane są otrzymywane
głównie z WSSE materiały edukacyjne. Wizytacja zakończona jest dyskusją z kierownikiem placówki, często także
innymi osobami, bezpośrednio realizującymi zadania związane z promocją zdrowia; pedagogiem szkolnym, wychowawcami, pielęgniarkami, lekarzami. W protokole z przeprowadzonej wizytacji zamieszcza się wszelkie zalecenia
wynikające z przeprowadzonej analizy.
Działalność akcyjna także związana jest bezpośrednio z
Narodowym Programem Zdrowia, a pośrednio z realizacją
praktyczną niektórych jego szczegółowych celów, jak na
20
przykład: inicjowanie lub uczestnictwo przedstawicieli PSSE
w konkursach, praca w jury, opracowywanie pytań konkursowych. Wymienić tu też należy nagłaśnianie i aktywizowanie społeczności do udziału w konkursach literackich i plastycznych, organizowanych przez Wojewódzką Stację Sanitarno - Epidemiologiczną w Gorzowie Wlkp. – powiązanych z promowaniem zdrowego stylu życia, zapobieganiu
chorobom lub umiejętnego życia z chorobą, także tolerancji
społecznej dla osób chorych.
Szczególną formą działań pracowników sekcji oświaty
zdrowotnej jest aktywne i owocne poszukiwanie sponsorów
nagród dla zwycięzców konkursów, aktywnych uczestników kampanii.
Do akcyjnej formy działalności zaliczyć należy także koordynację programów związanych z higieną jamy ustnej polegającą na rozdziale otrzymanych materiałów i wyegzekwowaniu ich wykorzystania do celów szkoleniowych (technika mycia zębów). W przypadku naszej Stacji jest to prawie 3 tysiące szczoteczek do zębów i próbek past.
Aktualnie, w ramach wdrażanego nowego programu
związanego z higieną życia psychicznego pt. „Stres pod
kontrolą”, prowadzona jest akcja nakłaniania dyrektorów
szkół średnich do uczestnictwa w programie pomagającym przyszłym maturzystom pokonać pierwszy wielki stres
w życiu. Następnym etapem tego programu, opracowanego naukowo przez Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej, będzie szkolenie w PSSE edukatorów wyznaczonych przez poszczególne szkoły, po czym rozprowadzenie około 3 tysięcy pakietów edukacyjnych i nadzór nad
realizacją programu (czyli przeprowadzeniem przez edukatorów 2 godzin lekcyjnych w klasach maturalnych: teoretycznej i praktycznej).
Akcyjnie także nagłaśniane są pewne dni w roku (poprzez inicjowanie działań - np. apeli, pogadanek, przypominanie w mediach), szczególnie akcentujące konieczność
zapobiegania niektórym chorobom lub konieczność walki z
uzależnieniami. Wymienić tu trzeba Światowy Dzień Zdrowia - kwiecień, Światowy Dzień Bez Papierosa- maj i listopad, Światowy Dzień Walki z AIDS - grudzień.
Wszystkie opisane powyżej zadania koncentrują się wokół wielu celów Narodowego Programu Zdrowia, z których
PSSE Zielona Góra aktywnie realizuje następujące cele:
1. Zapobieganie epidemii nikotynizmu w Polsce.
2. Zapobieganie narkomanii.
3. Profilaktyka alkoholizmu.
4. Zapobieganie HIV / AIDS.
5. Popularyzowanie szczepień ochronnych, jako forma
zapobiegania chorobom zakaźnym - świnka, WZW A i
B, grypie.
6. Zapobieganie wrodzonym wadom cewy nerwowej u
noworodków - poprzez popularyzowanie profilaktycznego spożywania kwasu foliowego przez młode kobiety, planujące macierzyństwo.
7. Popularyzowanie wiedzy związanej z higieną wyżywienia - postępowanie ze świeżymi artykułami
mlecznymi.
8. Zapobieganie jaskrze.
9. Edukacja zdrowotna dla osób żyjących z cukrzycą.
10. Umiejętność niwelowania ujemnych skutków stresu.
Opracowała:
mgr Joanna KOPACZEL-ADAMCZEWSKA
mł. asystent w Sekcji Oświaty Zdrowotnej
Rok 7 Nr 1/2003
Następstwa zdrowotne zagrożeń zawodowych na czynniki biologiczne.
Postępowanie po ekspozycji na krew. Wybrane zagadnienia
Przez krew i preparaty krwiopochodne mogą być przenoszone takie czynniki patogenne jak: wirusy, bakterie i pasożyty, w
tym dużą rolę odgrywają robaki.
Przedstawicielem grupy bakterii może być chociażby krętek
blady (Treponema pallidum) wywołujący kiłę. Do pasożytów przenoszonych przez transfuzję krwi należą między innymi: Świdrowce (Trypanosomidae), Leiszmania (Leishmania), zarodziec (Plasmodium), pierwotniak (Toxoplasma gondi), a Filarioza (Filarioses) jest przykładem z grupy nicieni.
W naszych warunkach, praktyczne znaczenie będą miały jednak wirusy wykrywane w osoczu lub związane z komórkami krwi
[Rycina 1i 1A].
Zakaźność płynów ustrojowych przedstawia rycina 2.
Bardzo istotne jest szybkie, wstępne, a zarazem właściwe
postępowanie po ekspozycji [Ryciny 3 i 4].
Wśród chorób wirusowych przenoszonych drogą krwi istotne
znaczenie ma lub może mieć w przyszłości wirusowe zapalenie
wątroby typu B i C oraz HIV/AIDS. W przypadku AIDS, w Polsce
nie opisywano dotychczas przypadków zakażeń wirusem HIV
osób w związku z wykonywaniem pracy w służbie zdrowia. Takie
zdarzenia miały jednak miejsce w USA [Rycina 5].
Przy ekspozycji na HIV i przed wdrożeniem profilaktyki poekspozycyjnej, należy określić stopień ryzyka zakażenia wirusem, w
zależności od rodzaju ekspozycji, oraz stopień zakaźności, w
zależności od statusu serologicznego osoby będącej źródłem
zakażenia, jak również danych klinicznych i laboratoryjnych [Ryciny 6-8].
Zasady leczenia antyretrowirusowego w zależności od liczby
limfocytów CD4 i kopii wirusa HIV RNA przedstawia rycina 9 i 10.
Główną drogą zakażenia w przypadku wirusowego zapalenia
wątroby typu B jest naruszenie ciągłości tkanek i związane z nim
wprowadzenie krwi zakażonej HIV. Zakażenia tego typu występują zarówno u pacjentów placówek służby zdrowia, jak i u
pracowników tych zakładów.
Biorąc pod uwagę możliwość wystąpienia po zakażeniu wirusem typu B przewlekłych zapaleń wątroby, marskości wątroby, a
nawet pierwotnego raka wątroby, istotne jest właściwe postępowanie poekspozycyjne. Będzie ono uzależnione od stanu uodpornienia danej osoby, w sensie ilości otrzymanych szczepień,
bądź, co jest lepszą metodą, ocenę będzie się przeprowadzać
analizując u tej osoby poziom przeciwciał anty-HBs.[Rycina 11].
W przypadku wystąpienia powikłań w postaci podostrego zapalenia wątroby lub marskości wątroby, podejmuje się u tych
chorych najczęściej leczenie Lamiwudyną, ewentualnie łącznie z
Rybawirinem, przy czym okres leczenia nie powinien być krótszy
niż rok.
Istotnym problemem w dzisiejszych czasach jest wirusowe
zapalenie wątroby typu C (HCV). Nie osiągnięto jeszcze zadawalającego poziomu wiedzy na temat biologii HCV, epidemiologii,
pierwotnych i wtórnych metod zapobiegania zakażeniom tym
wirusem. Głównym środkiem transmisji zakażeń są bez wątpienia iniekcje. Zakażenia szpitalne wirusem typu C są możliwe i
opisywane dość często.
Już na pierwszy rzut oka widać dwie zasadnicze cechy zakażenia. Pierwsza to bardzo duża ilość zakażeń bezobjawowych, a
druga to możliwość wystąpienia w dość dużym odsetku zakażeń
przewlekłych, a w konsekwencji wystąpienia przewlekłych zapaleń wątroby, marskości wątroby i pierwotnego raka wątroby.
Szczepień przeciwko WZW typu C jeszcze się nie stosuje. Jeżeli
doszło już do zakażenia i przeszło ono w postać przewlekłą, to
najczęściej pozostaje już tylko leczenie preparatami z grupy interferonu, często w połączeniu z ribawirinem. Istotny problem
stanowią koszty leczenia interferonem przy jednoczesnym praw-
Rok 7 Nr 1/2003
dopodobieństwie wystąpienia skutków ubocznych. Problem w
tym, że leki są drogie; a długotrwała kuracja (od 6 do 12 miesięcy) nie zawsze jest skuteczna. Skuteczność leczenia interferonem ocenia się na około 40% i jest między innymi uzależniona
od typu genomu zakażającego wirusa HCV. Najgorsze wyniki
uzyskuje się przy zakażeniu typem l. W przypadku stosowania
interferonu o przedłużonym działaniu, wyniki leczenia są korzystniejsze.
A może w tym wszystkim powinniśmy się skoncentrować na
pierwotnym zapobieganiu i informowaniu w ramach oświaty zdrowotnej o istocie zakażenia, zapobiegania i leczenia WZW typu
C? Reasumując, pracownicy służby zdrowia należą do grupy
podwyższonego ryzyka w aspekcie możliwości zakażenia zawodowego czynnikami biologicznymi. Najłatwiej zakazić się wirusem WZW typu B (przy ekspozycji przez skórę około 20-35%).
Procent zakażeń zawodowych wirusem HCV oceniany jest na
około 2-10%.
Stosunkowo najtrudniej jest zakazić się wirusem HIV. Współczynnik zakażenia wirusem HIV przy ekspozycji przez skórę wynosi 0,32%.
Rycina l
WIRUSY WYKRYWANE W OSOCZU
o HBV
o Delta
o HCV
o HAV (rzadko)
o nie-A, nie-B, nie-C (GB V-C/HIV)
o TTV
o Parwowirus B-19
WIRUSY ZWIĄZANE Z KOMÓRKAMI KRWI
o CMV
o Wirus Epstein-Barr
o HIV 1/2
o HTLV I/II
Rycina 1A
21
Rycina 4
Rycina 2
o Po ekspozycji na HIV - należy rozpocząć postępowanie profilaktyczne jak najszybciej, najlepiej w ciągu 12 godzin; czas od ekspozycji do wdrożenia profilaktyki nie powinien przekraczać 24-36 godzin.
o Doraźnie można podać 200 -300 mg zydowudyny
(AZT) (preparaty: Azovir®, Retrovir® lub (wyjątkowo)
jednorazową dawkę innego leku antyretrowirusowego, jeżeli mógłby on być podany szybciej.
o Profilaktykę poekspozycyjną lekami antyretro-wirusowymi prowadzi się przez 4 tygodnie.
o Badania na obecność przeciwciał anty-HIV należy
wykonać po 6 tygodniach, 3 i 6 miesiącach od ekspozycji.
o Uwaga! Jeżeli po rozpoczęciu profilaktyki okaże się,
że osoba będąca potencjalnym źródłem zakażenia
jest niezakażona HIV, to można profilaktykę przerwać!
o W celu uzyskania specjalistycznej konsultacji i dokonania ostatecznych ustaleń odnośnie profilaktyki poekspozycyjnej wskazane jest skontaktowanie się z
najbliższym ośrodkiem specjalistycznym - kliniką/oddziałem chorób zakaźnych, ośrodkiem diagnozowania i leczenia AIDS.
o O ile pracownik nie został uprzednio zaszczepiony
przeciw wzw B, należy podać mu immunoglobulinę
anty-HBs i rozpocząć podawanie szczepionki przeciw wzw B.
Rycina 5
Rycina 3
W każdym przypadku, bezpośrednio po ekspozycji,
przeprowadź odkażanie:
o Jeżeli doszło do przekłucia skóry, należy dobrze umyć
zranioną okolicę wodą i mydłem (przy braku wody można użyć płynów do mycia rąk na bazie alkoholu [6090%]).
o Jeżeli na skórze znajduje się krew, niezależnie od tego,
czy skóra jest uprzednio skaleczona (czy są na niej
zmiany, otarcia itp.), należy umyć ją dobrze wodą i mydłem.
o Jeżeli skażone są oczy, należy wypłukać okolicę oczu
delikatnie, lecz dokładnie wodą lub 0,9% NaCl, przy
otwartych powiekach.
o Jeżeli krew dostanie się do ust, należy wypluć ją i przepłukać jamę ustną wodą kilkanaście razy.
PAMIĘTAJ!
WSPÓŁCZYNNIK ZAKAŻENIA WIRUSEM HIV PRZY:
EKSPOZYCJI PRZEZSKÓRNEJ - 0,32%
EKSPOZYCJI NA ŚLUZÓWKI - 0,09%
SKUTECZNOŚĆ PROFILAKTYKI POEKSPOZYCYJNEJ ZYDOWUDYNĄ (AZT) - 80%
22
Rok 7 Nr 1/2003
Rycina 6
Rycina 7
Rycina 8
Podstawowy schemat
profilaktyki poekspozycyjnej:
Zawiera dwa nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NRTI):
1. Zydowudyna (AZT; ZDV; preparaty: Azovir®, Retrovir®) co 8
godz. 200 mg lub (preparat złożony: Combivir®) co 12 godz.
300 mg doustnie.
2. Lamiwudyna (3TC® lub preparat złożony Combivir®) co 12
godz. 150 mg doustnie.
Pozszerzony schemat
profilaktyki poekspozycyjnej:
Zawiera dwa nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy (NRTI) i inhibitor proteazy (PI)
1. Zydowudyna (AZT; ZDV; preparaty: Azovir®, Retrovir®) co 8
godz. 200 mg lub (preparat złożony: Combivir®) co 12 godz.
300 mg doustnie.
2. Lamiwudyna (3TC® lub preparat złożony Combivir®) co 12
godz. 150 mg doustnie.
3. Indinavir (preparat: Crixivan®) co 8 godz. 800 mg (1 godz.
przed posiłkiem lub 2 godz. po posiłku, doustnie, wypijając
co najmniej 2000 ml płynów dziennie).
Rok 7 Nr 1/2003
23
Rycina 11
Rycina 9
Rycina 10
lek.med. Jerzy POLITOWICZ
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Zielonej Górze
24
Rok 7 Nr 1/2003
Aktualna problematyka epidemiologiczna
w zadaniach służby sanitarno-epidemiologicznej
Kurs „Aktualna problematyka epidemiologiczna w zadaniach służby sanitarno-epidemiologicznej” został zorganizowany przez Studium Zdrowia Publicznego w dniach 6-8 maja
2003r. w Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie, a kierownikiem naukowym kursu był doc. dr hab. A. Zieliński.
W pierwszym dniu kursu przedstawiono zagadnienia dotyczące zatruć pokarmowych i zakażeń szpitalnych.
Dr n. med. J. Szych z PZH omówiła etiologiczne czynniki
zatruć pokarmowych, ich klinikę oraz zapobieganie. Następnie doc. dr hab. A. Zieliński z PZH przedstawił definicję zatruć
pokarmowych, ich historię oraz postępowanie przy opracowywaniu ogniska. Na ostatnim w tym dniu wykładzie doc. M.
Bulanda z UJ omówiła epidemiologię zakażeń szpitalnych,
głównie skupiając się na nadzorze nad zakażeniami i ich
rejestracją oraz przedstawiła programy kontroli zakażeń szpitalnych.
W drugim dniu kursu prof. dr hab. med. W. Magdzik z PZH
przedstawił propozycję nowej ustawy o chorobach zakaźnych. Prof. Magdzik omówił poszczególne artykuły ustawy
zwracając szczególną uwagę na współdziałanie Państwowej
Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Weterynaryjnej i Inspekcji Ochrony Środowiska. Najważniejsze założenia ustawy to:
l art. 6 - utworzenie sieci ogólnego nadzoru p/epidemicznego i kontroli chorób zakaźnych w kraju,
l art. 21 – wyznaczenie przez Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w porozumieniu z Wojewódzkim Konsultantem d/s Chorób Płuc wojewódzkich i powiatowych jednostek specjalistycznych w dziedzinie gruźlicy i chorób płuc,
l art. 21 – wyznaczenie przez Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w porozumieniu z Wojewódzkim Konsultantem d/s Dermatologii wojewódzkiej jednostki specjalistycznej w dziedzinie dermatologii i chorób wenerycznych,
l art. 22 – lekarz lub felczer podejrzewający lub rozpoznający daną jednostkę chorobową jest zobowiązany do
pouczenia pacjenta o środkach ostrożności w zapobieganiu przeniesienia zakażenia na inne osoby,
l art. 24 – weryfikacja zgłoszeń wyników laboratoryjnych
przez Krajowe Ośrodki Referencyjne d/s Diagnostyki Mikrobiologicznej i Serologicznej,
l art. 15, 16, 17, 18 i 19 – artykuły związane ze szczepieniami ochronnymi, wyznaczenie daty 31 października roku poprzedzającego jako ostatecznego terminu ukazania się wykazu szczepień ochronnych na rok
następny, określenie sposobu finansowania szczepień
(obowiązkowe szczepienia ochronne osób ubezpieczonych przeprowadza świadczeniodawca, z którym
Narodowy Fundusz Zdrowia zawarł umowę, a koszty
są finansowane z ustawy o powszechnym ubezpieczeniu, natomiast szczepienia obowiązkowe u osób,
które nie są ubezpieczone finansowane są z budżetu
państwa), powstanie poradni konsultacyjnych d/s
szczepień,
Prof. Magdzik zwrócił uwagę na potrzebę określenia w
nowej ustawie zadań Granicznych Stacji Sanitarno - Epidemiologicznych oraz przedstawił propozycję włączenia zachorowań na WZW typu B i C jako chorób podlegających obowiązkowej hospitalizacji.
Rok 7 Nr 1/2003
W drugiej części wykładu Prof. Magdzik przedstawił
propozycje zmian w programie szczepień ochronnych na
rok 2004:
l zastąpienie szczepienia DT szczepieniem DTPa,
l wprowadzenie szczepienia IPV zamiast OPV w 16-18
m.ż. i zmiana schematu szczepień przeciwko poliomyelitis polegająca na wyeliminowaniu szczepienia OPV w 6
m.ż. (nowy schemat szczepienia IPV 0, 1, 6-12 miesięcy),
w planach na rok 2005 zastąpienie szczepienia OPV w 6
r.ż. szczepieniem szczepionką IPV,
l wprowadzenie szczepionki skojarzonej przeciwko odrze, śwince i różyczce w 13-14 m.ż. w miejsce monowalentnych szczepionek przeciwko odrze i śwince, utrzymanie szczepień przeciwko odrze w 7 r.ż. i różyczce w
13 r.ż.,
l włączenie szczepień przeciwko Haemophilus influenzae
typ B w 1 i 2 r.ż. w środowiskach dziecięcych (domy
dziecka, żłobki),
l wprowadzenie szczepień przeciwko WZW typu B u osób
przewlekle chorych, m.in. na choroby nerek i wątroby
oraz u osób zakażonych wirusem HCV,
l zmiana dawki szczepionki przeciwko WZW typu B u
osób dializowanych z podwójnej na dawkę 40 µg,
l wycofanie szczepienia BCG w 12 r.ż. u osób z ujemnym
odczynem tuberkulinowym.
Prof. Magdzik zaznaczył również, że nie można dowolnie
zmieniać odstępów między poszczególnymi szczepieniami, a
takie zmiany mogłaby podejmować jedynie poradnia konsultacyjna d/s szczepień dla indywidualnie opracowywanych kalendarzy szczepień.
Kolejny wykład w drugim dniu kursu dotyczył biologicznych zagrożeń kraju, a przedstawiony został przez prof. dr
hab. n. med. K. Chomiczewskiego z WIHE, który omówił
definicję i zastosowanie broni biologicznej oraz przedstawił
metody nadzoru nad szczególnie niebezpiecznymi patogenami, a także zintegrowany system odpowiedzi na atak bioterrorystyczny na szczeblu lokalnym.
Ostatni wykład w drugim dniu szkolenia przedstawił doc.
dr hab. A. Zieliński, a dotyczył on zagadnień związanych z
SARS. Doc. Zieliński omówił definicję i etiologię SARS, drogi
szerzenia się choroby, a także przedstawił dane liczbowe
opisujące zachorowania i zgony z powodu SARS na całym
świecie. Następnie doc. Zieliński krótko scharakteryzował wirusowe gorączki krwotoczne.
W trzecim dniu kursu dr I. Szczuka z IGiChP przedstawił
działania profilaktyczne służb sanitarnych w zachorowaniach na gruźlicę. W wiele lat od odkrycia prątków gruźlicy
przez R. Kocha oczywiste są tylko 2 fakty – choroba i
śmierć z powodu gruźlicy. Gruźlica nie jest problemem
medycznym, ale głównie problemem organizacyjnym i ekonomicznym. Ryzyko rozwoju gruźlicy po zakażeniu prątkiem wynosi ok. 4% w dwóch pierwszych latach po zakażeniu, natomiast ryzyko rozwoju choroby u osoby zakażonej trwa całe życie i jest liczone na 5-8%.
Warunki zakażenia to styczność z zakażeniem i osłabienie
sił obronnych ustroju. Ryzyko rozwoju gruźlicy u osoby zakażonej prątkiem potęguje ścisły domowy kontakt z osobą obficie prątkującą i nieleczoną oraz zaburzenia odporności. Miernikami zakażenia prątkiem są:
25
l współczynnik zakażenia, który określa jaka część populacji została zakażona w chwili wykonania pomiarów
(wskaźnik statyczny);
l roczne ryzyko zakażenia, które określa jaka część populacji uległa zakażeniu w ciągu roku (wskaźnik dynamiczny).
W krajach uprzemysłowionych roczne ryzyko zakażenia
kształtuje się na poziomie 0,1 – 0,01; w krajach Ameryki Łacińskiej 0,5 – 1,5; w krajach Azji Wschodniej 1,0 – 2,5; a w
krajach Afryki Subsaharyjskiej i Półwyspu Indyjskiego 1,0 –
2,5. W Polsce roczne ryzyko zakażenia wynosi 0,2 – 0,25;
natomiast współczynnik zakażenia to 20–25%. Ponad 80%
zakażeń obejmuje zakażenia u osób powyżej 30 r.ż., a w
ciągu roku jedna osoba prątkująca obficie może zarazić 10 –
15 osób. W Polsce istnieje problem z precyzyjnym określeniem ilości osób zakażonych ze względu na obecność szczepień BCG. Sytuacja epidemiologiczna gruźlicy w świecie
przedstawia się następująco:
l 1/3 ludności świata jest zakażona prątkiem gruźlicy, w
krajach rozwiniętych 6–20%, a w krajach rozwijających
się 35–45%,
l 8 milionów nowych zachorowań, 2 miliony zgonów z
powodu gruźlicy,
l 80% nowych zachorowań występuje w 22 krajach,
l 75% zachorowań na gruźlicę występuje u osób w wieku
produkcyjnym 15 – 50 lat,
l 95% przypadków gruźlicy i 98% zgonów z powodu gruźlicy występuje w krajach rozwijających się,
l najwięcej zachorowań występuje na terenie Indii, Chin i
Indonezji,
l częściej chorują mężczyźni i ludność wiejska,
l dominuje gruźlica układu oddechowego, 10% stanowi
gruźlica pozapłucna (gruźlicze zapalenie opłucnej, gruźlica węzłów chłonnych, układu moczowo-płciowego, kości i stawów).
W Polsce najwięcej zachorowań na gruźlicę występuje na
terenie województw: lubelskiego, świętokrzyskiego, łódzkiego i mazowieckiego, a najmniej na terenie województwa opolskiego, wielkopolskiego, małopolskiego i lubuskiego. Najwięcej dzieci choruje na terenie województwa łódzkiego i mazowieckiego. Udział zgonów z powodu gruźlicy wśród zgonów z
powodu chorób zakaźnych stanowi ok. 5%!!! Osób wyleczonych z przypadków wykrytych jest ok. 90%. Jeżeli chodzi o
wykrywalność to 82% przypadków jest wykrywanych z objawów, 3% z kontaktów z osobami chorymi, 5% z MMR, a 10%
stanowią inne przypadki. Powinno dążyć się do tworzenia
ośrodków leczenia gruźlicy, specjalnych pawilonów, a jeżeli
nie ma takiej możliwości to należy pamiętać, że nie wolno
kłaść na jednej sali osoby chorej na gruźlicę z osobą przyjmującą leki immunosupresyjne, np. sterydy. Eksperci z WHO
zalecają wykonywanie szczepień u noworodków, ale stopniowe wycofywanie się z rewakcynacji.
Kolejnym wykładem w ostatnim dniu kursu była prezentacja prof. J. Knapa z GIS dotycząca granicznych stacji sanitarno-epidemiologicznych, gdzie przedstawiono wciąż istniejący problem z określeniem zadań i zasięgu działania tych
instytucji. Jako cele przedstawiono:
l stworzenie bariery sanitarnej kraju,
l tworzenie obrazu sytuacji kraju w czasie rzeczywistym.
Określono zadania tych jednostek jako:
l sanitarno-epidemiologiczne w stosunku do ochrony ludzi,
l kontrola towarów importowanych, głównie żywności,
l kontrola przejść granicznych, granicy, zanieczyszczeń
wody i powietrza, odpadów,
26
l odpowiednie postępowanie i zgłaszanie przypadków podejrzeń i zachorowań na choroby zakaźne.
Następnie pracownicy PZH przedstawili aktualne komunikaty epidemiologiczne.
Pierwszy z nich dotyczył SARS i przypominał o obowiązku:
l natychmiastowego zgłaszania każdego przypadku do
WHO w ciągu 24h,
l prowadzenia nadzoru:
l stan chorego (wydolność oddechowa, gorączka, biegunka);
l badania dodatkowe (rtg klatki piersiowej, potwierdzenie
innego rozpoznania);
l badania w kierunku Coronavirusa wywołującego SARS
(RT-PCR, ELISA, IF, izolacja).
Obecnie w Polsce nie wykonuje się jeszcze badań w kierunku wirusa SARS. Materiałem do badań mogą być wymazy
oraz popłuczyny oskrzelowo-opłucnowe, przy czym kryteria
klasyfikacji obecnie nie zawierają wyników badań w kierunku
SARS.
Kolejny komunikat związany był z poliomyelitis. Poinformowano o ilości zgłoszonych w I kwartale zachorowań na ostre
porażenie wiotkie u dzieci (na 18 oczekiwanych przypadków
zgłoszono 10) i przypomniano o nadal prowadzonym na dotychczasowych zasadach nadzorze. Zwrócono uwagę na terminowość przesyłanych próbek kału oraz ich liczbę.
W komunikacie dotyczącym encefalopatii gąbczastych
zwrócono uwagę na:
l narażenie poprzez import mączek mięsno-kostnych w
latach 1991 – 2001 (1,7 mln ton, głównie z Niemiec),
l system kontroli:
l 1999 – zakaz karmienia bydła mączkami;
l 2001 – eliminacja materiałów wysokiego ryzyka zakaźności;
l 2001 – całkowity zakaz dodawania mączek do pasz
zwierząt hodowlanych;
l 2001 – aktywny nadzór weterynaryjny nad BSE;
l 2001 – choroba Creutzfeldta-Jakoba i inne encefalopatie
gąbczaste są chorobami zgłaszalnymi.
Poinformowano, że będą wprowadzone specjalne formularze dotyczące zgłoszeń encefalopatii gąbczastych oraz zwrócono uwagę, że każdy przypadek encefalopatii gąbczastej u
osoby poniżej 40 r.ż. powinien być konsultowany w kierunku
choroby Creutzfeldta-Jakoba.
W kolejnym komunikacie przedstawiono informację dotyczącą wysłania przez PZH pism na temat leptospirozy zawierającą prośbą o informacje na temat odpisów wywiadów, ich
archiwizacji. Zwrócono się również z prośbą, aby w przypadku chorób, do których sporządza się wywiady umieszczano
szczegółowe informacje na temat badań (metoda badania,
jednostki). Szkolenie zakończono rozdaniem świadectw ukończenia kursu.
Adresy internetowe pracowników PZH, z którymi można się kontaktować za pomocą poczty elektronicznej:
o p. Michał Czerwiński – lekarz weterynarii, Pracownia
Chorób Odzwierzęcych [email protected]
o p. Małgorzata Sadkowska-Todys – kierownik Pracowni
Chorób Odzwierzęcych [email protected]
o p. doc. Gut – Zakład Wirusologii [email protected]
o p. Małgorzata Rosińska – lekarz medycyny, epidemiolog, biostatystyk [email protected]
o p. Jarząbek – specjalista wirusolog [email protected]
lek.med. Beata SZYSZKA
mł.asyst. Działu Epidemiologii WSSE w Gorzowie Wlkp.
Rok 7 Nr 1/2003
Sprawozdanie z narady „Szczepienia Dobrodziejstwem dla
Dzieci i Młodzieży – zapobieganie odrze, śwince i różyczce. Witaj Szkoło”.
W dniach 15.05.-16.05.2003r. w Falentach koło Warszawy
odbyła się narada „Szczepienia Dobrodziejstwem dla Dzieci i
Młodzieży – Zapobieganie Odrze, Śwince i Różyczce. Witaj
Szkoło”, która jest IV etapem prowadzonego od 2000r. programu.
Naradę rozpoczął Z-ca Głównego Inspektora Sanitarnego
– p. Seweryn Jurgielaniec szczególny nacisk kładąc na znaczenie prowadzenia profilaktyki i promocji zdrowia. Następnie
Dyrektor Departamentu Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej GIS p. Elżbieta Łata omówiła dotychczasową realizację
programu:
l I etap (2000r.): wprowadzenie programu pilotażowo w 7
województwach (szkolenia wojewódzkich i powiatowych
koordynatorów programu, szkolenia realizatorów programu i zakładów opieki zdrowotnej, prowadzenie akcji w
środkach masowego komunikowania),
l II etap (2001r.): włączenie do realizacji programu pozostałych 9 województw (w tym woj. lubuskiego), szkolenia
i działania oświatowe, akcja VITA-TOUR w miastach wojewódzkich (edukacja, rozdawnictwo materiałów oświatowo-zdrowotnych, badanie słuchu u dzieci, poradnictwo),
l III etap (2002r.): kontynuacja realizacji programu w 16
województwach.
Przedstawiono efektywność prowadzonych działań – w roku
2001 zaszczepiono szczepionką, przeciwko śwince 26,6 %
dzieci w 2 roku życia i 3% dzieci w 7 roku życia. Zalecenia na
temat dalszych działań dotyczyły wtedy kontynuacji programu, jego rozszerzania na szczepienia szczepionką potrójną
przeciwko odrze, śwince i różyczce, wyrabiania społecznego
zaufania do szczepień i przygotowania programu kampanii
medialnej w województwach.
W ostatniej części narady dr n. med. P.P.Albrecht z Akademii Medycznej w Warszawie przedstawił sytuację epidemiologiczną zachorowań na odrę, świnkę i różyczkę, aspekty kliniczne tych trzech chorób zakaźnych wieku dziecięcego oraz
omówił powikłania, jakie mogą wystąpić po przechorowaniu
odry, świnki i różyczki.
W dalszej części narady zaprezentowano film edukacyjny
nagrany przez TVP Kraków oraz przedstawiono możliwość
jego wykorzystania w telewizjach regionalnych i lokalnych
stacjach. Następnie p. Elżbieta Łata przedstawiła IV edycję
programu „Szczepienia Dobrodziejstwem Dla Dzieci i Młodzieży – Zapobieganie Odrze, Śwince i Różyczce. Witaj Szkoło”, którego głównym celem jest zmniejszenie zachorowań na
odrę, świnkę i różyczkę oraz ograniczenie występowania powikłań.
Celami szczegółowymi programu jest:
l dostarczenie wiedzy rodzicom o chorobach zakaźnych
wieku dziecięcego i groźnych dla zdrowia powikłaniach,
l dostarczenie wiedzy o możliwości uodpornienia dzieci
przeciwko odrze, śwince i różyczce,
l stworzenie warunków umożliwiających wykonywanie
szczepień zalecanych w zakładach opieki zdrowotnej.
Adresatem programu są rodzice dzieci w 7 roku życia,
przed rozpoczęciem nauki w szkole. Czas trwania programu
to maj-grudzień 2003r. Koordynatorami programu są na poziomie krajowym – GIS, na poziomie wojewódzkim – WSSE, a
na poziomie powiatowym – PSSE.
Rok 7 Nr 1/2003
Metodyka realizacji programu przedstawia się następująco:
1. Zaproszenie do współpracy wybranych zakładów opieki
zdrowotnej: maj 2003r.
2. Przeszkolenie koordynatorów programu w wytypowanych zakładach opieki zdrowotnej – czerwiec 2003r.
3. Prowadzenie edukacji w trakcie rutynowej pracy lekarzy
i pielęgniarek: czerwiec – grudzień 2003r.
4. Zorganizowanie edukacyjnej imprezy środowiskowej połączonej z wykonywaniem badań słuchu u dzieci.
5. Prowadzenie działalności informacyjnej i edukacyjnej w
środkach masowego komunikowania: czerwiec – grudzień 2003r.
– wykorzystanie filmu w TV regionalnej.
6. Organizacja i wykonawstwo szczepień w zakładach opieki
zdrowotnej: czerwiec – grudzień 2003r.
7. Dokumentowanie prowadzonej edukacji wśród rodziców – czerwiec – grudzień 2003r.
8. Wyrównywanie różnic poprzez pozyskiwanie funduszy
ze środków społecznych dla najbiedniejszych.
W całej akcji ważne jest, aby ściśle współpracowały ze
sobą działy Oświaty Zdrowotnej i Epidemiologii WSSE i PSSE,
a całe działanie miało charakter kaskadowy czyli WSSE ›
PSSE › Zakłady Opieki Zdrowotnej.
W okresie czerwca – grudnia b.r. przebieg programu
ma być nadzorowany, a okresowo należy dokonywać
jego oceny:
l Za okres VI – VIII.2003r. do 01.09.2003r.
l Za okres IX – XII.2003r. do 31.12.2003r.
Do 15.06.2003r. należy zorganizować szkolenie dla koordynatorów programu. Podsumowanie IV edycji Programu nastąpi w marcu 2004r. Dla najlepszych pod względem zaszczepialności zakładów opieki zdrowotnej firma MSD ufundowała
nagrody o wartości ok. 3 tys. zł. w formie wyposażenia w
sprzęt medyczny. W konkursie brać będą udział chętne zakłady opieki zdrowotnej wytypowane na podstawie ilości dzieci
w 7 roku życia (80-150). Wytypowaniem POZ w województwie
zajmie się przedstawiciel medyczny na teren województwa
lubuskiego, którym w tym roku jest p. Radosław Marczyński
(tel.kom. 0601957521). Po wytypowaniu zakładów opieki zdrowotnej i koordynatorów programu w tych zakładach należy
zgłosić zapotrzebowanie na materiały edukacyjne (w tym film),
które następnie zostaną rozprowadzone w zależności od potrzeb.
W dalszej części narady przedstawicielka partnera programu p. Gajana Żurawska przedstawiła materiały edukacyjne i
pomoce przygotowane do realizacji programu oraz możliwości zorganizowania badań słuchu wśród dzieci w miastach
wojewódzkich w okresie jesieni b.r.
Następnie dr Anna Geremek z Instytutu Fizjologii i Patologii
Słuchu w Warszawie omówiła stały problem jakim jest niedosłuch u dzieci, który może pojawić się po przechorowaniu
świnki. Dr Geremek przedstawił, że jednym z najczęściej
występujących powikłań po przebytej śwince jest jednostronny niedosłuch, a w skrajnych przypadkach obustronny, a nawet całkowita głuchota. Problemem jest to, że dziecko dopiero w 5-6 roku życia nabywa umiejętność słyszenia stereofo(ciąg dalszy na str. 28)
27
nicznego, a do tej pory nie sygnalizuje, że nie słyszy gorzej na
jedno ucho. Z danych opracowanych na podstawie materiałów Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie wynika,
że od 1999r. pod opieką instytutu jest 2428 pacjentów z głuchotą zmysłowo-nerwową (odbiorczą) po przebytej śwince, w
tym 25 pacjentów z całkowitą głuchotą. Nie istnieje obecnie
metoda leczenia niedosłuchu powstałego po przebytej śwince, a jedyne leczenie jakie może być zastosowane to wspomaganie w postaci aparatu słuchowego, a w przypadku obustronnej głuchoty implantu ślimakowego. Jednostronny ubytek słuchu może powodować zaburzenia lokalizacji źródła
dźwięku, problemy ze słyszeniem kierunkowym, problemy z
koncentracją słuchową, pisaniem ze słuchu, a także z prawi-
dłowym odbiorem przekazu, no nauczyciela w szkole. Wszelkie zapytanie odnośnie zaburzeń słuchu o etiologii poświnkowej można kierować na adres Instytutu:
Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu
ul. Pstrowskiego 1, 01-943 Warszawa
tel. (0-22) 8351377
fax (0-22) 8356380
E-mail: [email protected]
Na koniec p. Elżbieta Łata podsumowała całą naradę i
jeszcze raz poprosiła o efektywne włączenie się w realizację
programu.
Opracowała: lek.med. Beata SZYSZKA
mł.asyst. Działu Epidemiologii
WSSE w Gorzowie Wlkp.
Liposomowy sensor a mikroorganizmy chorobotwórcze
Postępy w dziedzinie technologii, na którą niektóre kraje
przeznaczają znaczną pulę pieniędzy skutkują m.in. opracowaniem szybkich metod oznaczania obecności określonych
drobnoustrojów (w tym patogennych).
Do prezentowanych i wdrożonych należy metoda oznaczania E.coli. W metodzie tej czas analizy skrócony został z
kilku dni do kilku minut.
Radykalne skrócenie czasu niezbędnego do stwierdzenia
tego patogena stało się możliwe dzięki opracowanemu w
Katedrze Technologii i Nauk o Żywności Uniwersytetu Cornella w USA, LIPOSOMOWEGO SENSORA.
Liposomowy sensor zbudowany z syntetycznego, mikroskopowej wielkości związku organicznego, wielkości komórki, umożliwia wykrywanie nawet śladowego zanieczyszczenia żywności przez E.coli.
Analiza wykonywana jest w ciągu 8 minut i w tym czasie
można oznaczać nie tylko silnie chorobotwórcze szczepy
E.coli O157:H7, ale także Listeria ssp., Cryptosporidium parvum i in.
Opracowany sensor to przykład realizacji przez naukowców społecznego zamówienia na czułą, szybką metodę oznaczania chorobotwórczych mikroorganizmów.
W laboratoriach instytucji ochrony zdrowia analizy mikrobiologiczne uznawane są za czaso- praco- i materiałochłonne. Zastosowanie reakcji polimerazy (polimerase chain reaction), co prawda skróciło od niedawna oznaczanie patogennej mikroflory z wielu dób do kilku godzin. Brakowało jednak
prostej w wykonaniu i jednocześnie dostatecznie czułej metody analitycznej, umożliwiającej oznaczenia w warunkach
polowych, stopnia zanieczyszczenia żywności.
Podstawą niezwykle szybkiego testu na obecności E. coli
jest liposom, komórkopodobny związek - syntetyzowany
przez dodanie wodnego roztworu markera do mieszaniny
fosfolipidów, tj. związków organicznych identycznych jakie
stosuje się w medycynie do transportu farmaceutyków do
chorych komórek.
Liposomy mogą zawierać barwniki, także fluoryzujące,
względnie inne łatwe do oznaczania związki chemiczne.
Na zewnętrznych powierzchniach błon tych związków chemicznych (liposomów) umieszczono (wbudowano) przeciwciała.
Gdy oznaczamy chorobotwórczy organizm, jakim jest E.
coli to w przypadku jego obecności w środowisku związany
zostanie przez przeciwciało, błona komórki liposomu pęka i
uwalnia się barwnik lub inny użyty marker.
28
Innym z proponowanych rozwiązań analitycznych z użyciem biosensora, jest pasek bibuły, który na określonym
odcinku nasycony jest liposomami. Umieszcza się go w roztworze (w ekstrakcie, w eluacie) zanieczyszczonym przez E.
coli.
Przesuwające się czoło cieczy zanieczyszczone bakteriami jest absorbowane przez bibułę i napotyka na jej, nasycony liposomami fragment. Bakterie są wychwytywane przez
przeciwciała znajdujące się na powierzchni błony liposomów i wchodzą z nią w reakcje, w wyniku której błona pęka i
uwalnia cząsteczki markera, np. użytego barwnika. Zabarwienie paska wskazuje na obecność określonego gatunku
mikroflory.
Ponieważ każdy liposom zawiera w swym składzie setki
tysięcy do kilku milionów komórek markera, obserwuje się
występowanie z dużym nasileniem zjawiska amplifikacji w
momencie, gdy błona liposomów pęka i uwalniane są, barwiące pasek bibuły, markery. Ponieważ detekcja i amplifikacja (wzmacnianie) sygnałów, przy zastosowaniu znaczników
liposomowych, są niezależne od reakcji wtórnych, tj. takich,
jakie są niezbędne przy użyciu konwencjonalnych metod
enzymatycznych, zastosowanie liposomów ma tę zaletę, że
informacja o obecności określonego gatunku, a nawet szczepu mikroflory chorobotwórczej, jest natychmiastowa.Jak należało przewidywać, technologia produkcji liposomowego
biosensora opracowana przez liczny zespół autorów zatrudnionych w kilku jednostkach badawczych została opatentowana. Uniwersytet Cornella sprzedał licencję technologii produkcji biosensora firmie Grand Island w Stanie Nowy York.
Firma ta wdrożyła metodę do praktyki laboratoryjnej, początkowo z ukierunkowaniem na oznaczanie Cryptosporidium
parvum, tj. jelitowego pasożyta wywołującego biegunkę. Pasożyt ten zasiedla m.in. wodociągi miejskie stwarzając duże
zagrożenie dla zdrowia publicznego.
Wielką zaletą tej metody oznaczania pasożyta jelitowego
jest wyjątkowa wręcz czułość. Inną pozytywną cechą jest
także to, że może być stosowana do wytwarzania bardzo
szerokiego spektrum biosensorów umożliwiających oznaczanie wielu innych, szczególnie chorobotwórczych mikroorganizmów.
Na podstawie artykułu umieszczonego w czasopiśmie
Przemysł Spożywczy nr 8/02 opracował:
mgr Tomasz STURMOWSKI
Kierownik Oddziału HŻŻiPU w Dziale Laboratoryjnym
Rok 7 Nr 1/2003
Porozmawiajmy o AIDS, przeszłość bywa groźna
Pod tym hasłem prowadzona jest w bieżącym roku ogólnopolska multimedialna kampania społeczna dotycząca profilaktyki HIV/AIDS, zainicjowana przez Krajowe Centrum ds.
AIDS i kierowana do par heteroseksualnych w wieku 18 –
39 lat i starszych.
Grupa adresatów kampanii została wybrana m.in. w związku z prowadzącymi analizami epidemiologicznymi, z których
wynika że stale zwiększa się liczba osób zakażonych drogą
kontaktów heteroseksualnych. Według danych Światowej
Organizacji Zdrowia 90% nowych zakażeń HIV związanych jest z kontaktami seksualnymi między kobietą a
mężczyzną. Taką tendencję obserwuje się również w Polsce.
W czasie kampanii promowane jest świadome, przemyślane podejmowanie decyzji dotyczących zachowań seksualnych i wykonywania testów w kierunku HIV, ponieważ tylko w
ten sposób można stwierdzić czy w przeszłości nie doszło do
zakażenia.
Celem kampanii jest uświadomienie ryzyka zakażenia
HIV dorosłym, którzy choć raz w życiu zmienili partnera
seksualnego i nie z każdym partnerem stosują się do
zasad bezpieczniejszego seksu.
Ważne jest, aby aktywni seksualnie partnerzy odnieśli ryzyko zakażenia HIV do siebie i uznali, że rozmowa na ten
temat jest dowodem dbałości o siebie i drugą osobę.
Wojewoda Lubuski i Państwowy Wojewódzki Inspektor
Sanitarny w Gorzowie Wlkp. objęli honorowym patronatem lokalną kampanię medialną.
W naszym województwie kampanię rozpoczęła 24.07.03r.
konferencja prasowa zorganizowana w Wojewódzkiej Stacji
Sanitarno – Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp. i powiatowych stacjach w Zielonej Górze, Sulęcinie, Międzyrzeczu i Drezdenku.
W ramach kampanii eksponowane są tematyczne billbordy i plakaty umieszczone na przystankach komunikacji miejskiej.
W lokalnych mediach i kinach emitowane są spoty reklamowe (krótkie sekwencje nt. HIV/AIDS i akcji anonimowego
testowania). Od lipca br. pracownicy Inspekcji Sanitarnej wykorzystując ulotki, koszulki i inne gadżety, w pubach i ośrodkach wczasowych organizowali kąciki wiedzy i konkursy nt.
HIV/AIDS.
Od września natomiast prowadzone są wykłady dla rodziców młodzieży szkół ponadgimnazjalnych.
W październiku odbędą się tematyczne audycje radiowe.
Organizowana kampania jest ważnym elementem działań
profilaktycznych w Polsce, mającym na celu ograniczenie
epidemii HIV/AIDS.
Do tej pory w żadnym kraju nie udało się całkowicie wyeliminować problemów związanych z HIV/AIDS. Nie wynaleziono szczepionki przeciwko HIV. Można jedynie dzięki terapii
antyretrowirusowej przedłużać życie zakażonych pacjentów.
Kampanię zamyka akcja anonimowego bezpłatnego testowania, która ma się odbyć w całej Polsce w terminie 17 –
21 listopada br.
W województwie lubuskim przez cały rok można bezpłatnie wykonać test w kierunku zakażenia HIV w Punkcie
Konsultacyjno – Diagnostycznym przy Poradni Młodzieżowej i Rodzinnej TRR w Zielonej Górze przy ul. Energetyków 2 (tel. 323 – 79 – 43).
W Gorzowie Wlkp. będzie uruchomiony punkt anonimowego, bezpłatnego testowania w okresie 17-21 listopada 2003r.
w godz. od 14.00 do 18.00, przy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie, ul. Mickiewicza 12B
(tel. 095-7226057 w.115 i 101).
DANE EPIDEMIOLOGICZNE:
woj. lubuskie:
Od 1985 r. do dnia 31.10.2003 r. zarejestrowano:
336 osób zakażonych HIV,
w tym: 52 osoby chorych na AIDS,
31 zgonów osób chorych na AIDS
Polska:
Od 1985 r. do dnia 31.10.2003 r. zarejestrowano:
8432 osób zakażonych HIV,
w tym 1335 osób chorych na AIDS,
653 zgonów osób chorych na AIDS
Opracowała: mgr Mirosława BOKSZ-KĄKALEC
kier. OOZ WSSE w Gorzowie Wlkp.
Przygotowania do wdrożenia systemu jakości i akredytacji
Od 1 stycznia 2003r. w Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Zielonej Górze wyznaczono pracownika –
mgr inż. Małgorzatę Kubat – Fafułę, która pełni obowiązki
Głównego Specjalisty ds. systemu jakości.
Stacja posiada już kilku pracowników przeszkolonych na
kursach zewnętrznych, w zakresie budowy i utrzymania systemu jakości w laboratoriach badawczych, zgodnie z normą
PN-EN ISO/IEC 17025 oraz zasad prowadzenia auditów wewnętrznych.
W tym zakresie skorzystano zarówno ze szkoleń prowadzonych przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji w Warszawie, jak i ze szkoleń organizowanych przez Główny Inspektorat Sanitarny w Warszawie. W stacji przeprowadzono
Rok 7 Nr 1/2003
szkolenia wewnętrzne dla wszystkich pracowników laboratoriów.
Obecnie w laboratoriach trwają prace związane z wdrażaniem systemu zapewnienia jakości oraz zasad sterowania
jakością badań.
Ostatnio uczestniczyliśmy w szkoleniu zorganizowanym
przez Wojewódzką Stację Sanitarno - Epidemiologiczną w
Gorzowie Wlkp., na temat wymagań normy PN-EN 45004 –
„Ogólne kryteria działania różnych rodzajów jednostek kontrolujących”.
Opracowała: mgr inż. Małgorzata KUBAT-FAFUŁA
Sam. stanowisko d/s Akredytacji
29
Kampania edukacyjno-informacyjna nt. cukrzycy
i problemów z tym związanych
Czy zajmowanie się problemem cukrzycy na większą
skalę ma sens? I czy to w ogóle jest problem? W końcu ta
choroba dotyczy chyba niezbyt dużej ilości osób? - zapytał mnie dziennikarz.
Otóż, w ostatnich latach obserwuje się w świecie duży
wzrost zachorowań na cukrzycę. Szczególnie typu II. Światowa Organizacja Zdrowia przewiduje, że do 2025 roku na
świecie będzie ok. 300 mln. chorych. Cukrzyca to choroba na
całe życie, a ryzyko zachorowania wzrasta u osób otyłych i
prowadzących niezdrowy tryb życia (brak ruchu fizycznego,
nieodpowiednia wysokokaloryczna dieta).
W dn. 6.09.2003r. w Centrum Handlowym „PANORAMA” w godz. 11.00 – 16.00 Wojewódzka Stacja Sanitarno
– Epidemiologiczna w Gorzowie Wlkp. przy współpracy
Polskiego Towarzystwa Oświaty Zdrowotnej w Gorzowie
Wlkp., Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w
Gorzowie Wlkp. oraz Centrum Handlowego „PANORAMA” w Gorzowie Wlkp. zorganizowała „Dzień dla osób
zainteresowanych problemem cukrzycy”.
Kampanię edukacyjno – informacyjną skierowaliśmy do
osób, które chorują na cukrzycę oraz do ich bliskich, a także
do osób, które niewiele wiedzą nt. choroby i nigdy nie poddały się badaniom w kierunku cukrzycy (cukrzyca jest wykrywalna średnio po 8 latach od momentu zachorowania).
Wszystkim, którzy zainteresowani są swoim zdrowiem
proponowaliśmy:
l spotkanie z fachowym edukatorem,
l wykonanie bezpłatnego badania poziomu cukru we krwi,
l bezpłatne mierzenie ciśnienia tętniczego krwi,
l osobom chorym wzajemną wymianę doświadczeń,
l udział w VII edycji Konkursu plastyczno – literackiego
„pomaluj życie na nowo”.
Ważną częścią kampanii była audycja radiowa przeprowadzona 6.09.2003r. w radiu ESKA. Powstała audycja
zawierała następujące elementy :
l całodzienne informacje nt. działań dla zainteresowanych problemem cukrzycy prowadzonych (6.09.03r.) w
„PANORAMIE”
l informacje/ wywiady z lekarzem diabetologiem ZOZ Kostrzyn M. Starzyńskim
l dyżur radiowy lek. med. M. Starzyńskiego (rozmowy z
osobami chorującymi na cukrzycę)
l konkurs dla radiosłuchaczy, chorujących na cukrzycę,
(osoby, które pomimo niedogodności wynikających z
choroby potrafią żyć pełnią życia i zechciały o tym opowiedzieć) – pięć osób otrzymało nagrodę : w postaci
glukometru.
W efekcie prowadzonych działań 450 osób przebadano
mierząc poziom cukru we krwi.
Kilkadziesiąt osób zgłosiło się do punktu konsultacyjnego i
skorzystało z porad edukatora.
Osoby chore mogły wymienić doświadczenia związane z
problemem codziennego życia z cukrzycą.
Wiele osób chorych oczekuje następnych tego typu spotkań.
Prace plastyczne wykonane przez dzieci chore na cukrzycę były pełne barw i nadziei, może nawet zabawy.
Myślę, że ów dziennikarz otrzymał odpowiedź.
Opracowała Urszula SZYMCZAK
Instruktor w Oddziale Oświaty Zdrowotnej WSSE
Państwowa Inspekcja sanitarna
a bezpieczne i higieniczne wakacje w 2003 r.
W okresie wakacji pracownicy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp. wspólnie z
Powiatowymi Stacjami Sanitarno-Epidemiologicznymi na
terenie województwa lubuskiego przeprowadzili 275 kontroli sanitarnych placówek letniego wypoczynku dla dzieci
i młodzieży, z których skorzystało 17859 uczestników.
Podczas tegorocznej akcji letniej zanotowano wzrost
liczby korzystających z wypoczynku dzieci z 14955 na
17859, natomiast zmniejszyła się liczba placówek wypoczynku dla dzieci i młodzieży ze 185 na 160, jak również
liczba placówek o złym stanie sanitarno-higienicznym z
8% na 4,4%.
Za zły stan sanitarno-higieniczny nałożono 8 mandatów
karnych na łączną sumę 1000 zł. oraz nałożono grzywnę na
sumę 1500 zł. Mandatami ukarano osoby odpowiedzialne za
zły stan sanitarno-higieniczny na placówkach.
30
Nieprzestrzeganie warunków sanitarno-higienicznych mogło spowodować zagrożenie zdrowotne uczestników wypoczynku letniego.
Występujące tego lata wysokie temperatury powietrza powodowały w krótkim czasie zmiany jakości żywności, dowożonej wody, wody w kąpieliskach, co również było sprzymierzeńcem zagrożeń zdrowotnych pod postacią zatruć, zakażeń i stanów alergicznych.
Należy podkreślić, ze z roku na rok poziom organizacji
placówek letniego wypoczynku sukcesywnie wzrasta. Zadbano zarówno o stan sanitarno-higieniczny, techniczny placówek jak i o dobrą organizację, estetykę, ekologię i ciekawe
metody wychowawcze.
Opracowała: Janina MASZKIEWICZ
St. Pielęgniarka w Oddziale HDiM WSSE
Rok 7 Nr 1/2003
Rok 7 Nr 1/2003
31
32
Rok 7 Nr 1/2003

Rok 7 Nr 1/2003 1

Transkrypt

Podobne dokumenty

pobierz stronę jako plik pdf - Urząd Statystyczny w Zielonej Górze

Lista zadań zakwalifikowanych do dofinansowania zgodnie z

Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Zielonej Górze Wydział

Dziekan Wydziału Pedagogiki, Psychologii i Socjologii Uniwersytetu

Spotkanie informacyjne „Mama może wszystko”

1 XXXV Ogólnopolski Młodzieżowy Turniej Turystyczno

III FORUM BIBLIOTEK SZKOLNYCH WOJEW2DZTWA LUBUSKIEGO

Ranking szkół w zawodach II stopnia w okręgu XI. zachodnim XXIX