docRola rodzica i otoczenia w terapii dziecka jąkającego się
download 
Reklamacja Transkrypt
Rola rodzica i otoczenia w terapii dziecka jąkającego się
Rola rodzica i otoczenia w terapii dziecka jąkającego się G 1.4 Rola rodzica i otoczenia w terapii dziecka jąkającego się tekst: Katarzyna Urbaniak, Łukasz Kowalczyk Spis treści: Jak wspomagać terapię dziecka jąkającego się?........................................... 1 Propozycja programu wspierającego uzyskiwanie płynnej mowy . ........................ 3 Co jeszcze można zrobić?........................... 4 Jak wspomagać terapię dziecka jąkającego się? U20912 ■■ Pozwól dziecku na swobodę w mówieniu. Przede wszystkim zaakceptuj sposób mówienia swojego dziecka. Gdyby twoja pociecha mogła mówić płynnie, z pewnością zrobiłaby to. Nie nagradzaj dziecka za płynność w mowie, ponieważ tym samym stawiasz mu wyzwanie, któremu z miłości do ciebie chciałoby sprostać, a z przyczyn od siebie niezależnych nie może temu podołać. Emocje towarzyszące tego rodzaju sytuacjom mogą jedynie potęgować natężenie objawów niepłynności mowy. Może zdarzyć się, że dziecko będzie miało potrzebę porozmawiania z tobą o swoich trudnościach. Wesprzyj je, zapewnij, że niemal każdy ma kłopoty z płynnym mówieniem. Niepłynność nie oznacza, że z dzieckiem dzieje się coś złego. Wiele zależy od twojej postawy. Nie zmuszaj więc dziecka do mówienia, niech mówi, kiedy ma na to ochotę. Staraj się także unikać komunikatów typu: Mów wolniej lub Nie denerwuj się, Weź głęboki oddech, ponieważ mogą budzić w nim jedynie frustrację. ■■ Dbaj o wzorową wymowę. Pamiętaj o tym, że dziecko przejmuje twój sposób mówienia. Chcąc wspomagać jego płynną mowę, spróbuj mówić nieco wolniej i śpiewniej. W ten sposób stworzysz również spokojną Terapia logopedyczna, www.raabe.com.pl atmosferę rozmowy. Staraj się używać prostych wypowiedzi (wykorzystuj proste słownictwo i nietrudne konstrukcje gramatyczne – dostosowane do poziomu dziecka). Nie bombarduj go pytaniami. Niektóre z nich warto zastąpić komentarzem, który da dziecku swobodę w wypowiadaniu się. Bądź również dobrym słuchaczem – utrzymuj kontakt wzrokowy, w sposób niewerbalny okazuj dziecku zainteresowanie jego wypowiedzią. Umacniaj je w poczuciu, że ważne jest dla ciebie to, co ma do powiedzenia, a nie to, w jakiej formie to robi. Nie przerywaj dziecku – naucz tego wszystkich członków rodziny. ■■ Zadbaj o spokój w otoczeniu dziecka. Ważnym czynnikiem budującym poczucie bezpieczeństwa są schematy dnia codziennego oraz zrozumiałe dla wszystkich domowników zasady. Zapewnij więc dziecku regularny, spo- 1 Rola rodzica i otoczenia w terapii dziecka jąkającego się G 1.4 kojny tryb życia – stałe pory snu i posiłków. Zadbaj o dobre relacje z dzieckiem i harmonię w jego otoczeniu. Minimalizuj stres i napięcie. Możesz posłużyć się różnego rodzaju grami i zabawami wyciszającymi (rysowanie, śpiewanie). Baw się z dzieckiem. Stosuj masaże relaksacyjne. ■■ Zapewnij atmosferę bezpieczeństwa. Każda praca jest związana z frustracjami, bywa obciążona nudnymi i rutynowymi zadaniami, czasami wywołuje wręcz niechęć do działania. Dlaczego więc nie podchodzić w podobny sposób do opieki nad dzieckiem z zaburzeniem mowy lub w ogóle do opieki nad jakimkolwiek dzieckiem, niezależnie od tego, jak bardzo nasze dzieci kochamy? Przeanalizuj swoje uczucia. Odpowiedz sobie na pytanie, co jest denerwujące w byciu rodzicem. Zapytaj innych rodziców, jak radzą sobie ze swoimi uczuciami, szczególnie tymi trudnymi, jak złość. Ich doświadczenie będzie stanowić pomoc dla ciebie. Tłumiona złość niszczy miłość. Choć złość nazywa się potocznie „czarną owcą” (właśnie dlatego przeklinamy, palimy papierosy czy rozbijamy talerze w kuchni), to jest to dar bezcenny. Głośne zachowanie jest wyrazem naszej złości, publicznie ogłaszanym manifestem potwierdzającym jej istnienie. Złość pojawia się w relacjach międzyludzkich, może więc wystąpić również na linii rodzic – dziecko. Złość to komunikat, że to, co robi 2 Możliwość ujawniania złości stanowi pomoc dla rodziców. Cały problem ze złością polega na tym, że zdrowe jej przeżywanie i wyrażanie wymaga dużych umiejętności. Prawdą jest, że wielu rodziców nie potrzebuje pomocy, ale z myślą o tych, którzy jej potrzebują, warto przypomnieć, że nie ma uczuć dobrych i złych, są tylko te mniej lub bardziej przyjemne. Upewnij się, że ty i twoje dziecko macie okazję do okazywania uczuć otwarcie. ■■ Buduj pozytywną samoocenę dziecka oraz wiarę w siebie. Pozytywne informacje zwrotne przede wszystkim pomagają dziecku w kształtowaniu adekwatnej samooceny, dodają wiary we własne możliwości, pomagają lepiej sobie radzić i dają poczucie bezpieczeństwa. Dziecko we wczesnym dzieciństwie jest pozbawione doświadczeń, które pozwoliłyby mu ukształtować obraz samego siebie. Jedyny punkt odniesienia stanowią reakcje innych na jego zachowanie, dlatego w dzieciństwie pojawia się ciągła potrzeba zwracania na siebie uwagi innych i otrzymywania zachęty. Dziecko często doceniane i pozytywnie wzmacniane stara się być lepsze. Z drugiej strony dziecko stale krytykowane dochodzi do wniosku, że jego wysiłki nie mają sensu, skoro rodzice okazują jedynie niezadowolenie. Chwalić to nie tylko mówić: Ładnie!, Ślicznie!, Pięknie! Chwalić to zauważać każdy mały krok dziecka ku pożądanemu celowi. Czasami wystarczy sam uśmiech, miły gest – pogłaskanie po głowie, poklepanie po plecach, spojrzenie wyrażające dumę lub podziw. Ważne, aby twoje działania były szczere. Istotne są gesty, intonacja głosu, postawa ciała. Zachwyt i podziw powinno wyrażać całe twoje ciało. Wszyscy lubimy, kiedy ukochane i najbliższe nam osoby zwracają na nas uwagę. Pamiętaj, że dziecko jąkające się ma przed sobą trudne zadanie, musi radzić sobie w świecie, w którym wiele spraw stanowi dla niego Terapia logopedyczna, www.raabe.com.pl U20912 Dziecko uzewnętrznia przeżywane emocje, zarówno te przyjemne, jak i nieprzyjemne. Emocje uwidaczniają się przede wszystkim w jego mimice, gestach i zachowaniach, które choć nie wprost, będą sygnałem przeżywanych przez dziecko trudności. Warto pamiętać, że zachowania, które postrzegamy jako niepożądane (np. płacz, krzyk), często nie są celowe i złośliwe, należy je traktować jako sygnał pojawienia się trudności lub napięcia. Pomóż dziecku nazwać przeżywane przez nie emocje. Ogranicz przesadne reakcje i natychmiastowe działania. Cierpliwość jest podstawą budowania zaufania i miłości. Czasami dziecku wystarcza rozmowa o problemie lub sam fakt poczucia oparcia w kimś, kto je rozumie, aby uzyskać równowagę. moje dziecko, zakłóca moje myślenie, a nawet działania i powoduje dyskomfort. Rola rodzica i otoczenia w terapii dziecka jąkającego się ■■ 1 Spróbuj zastosować ramowy program wspierający uzyskiwanie płynnej mowy u dziecka jąkającego się1. R. Byrne, Pomówmy o zacinaniu, PZWL 1989. U20912 nowość, a zarazem źródło stresu, dlatego bardzo ważna i przydatna jest znajomość reguł, które obowiązują w świecie dorosłych. Znajomość owych reguł jest niezbędna, by radzić sobie w codziennym życiu, nie narażać się na częste popełnianie błędów, a co za tym idzie, pozwala czuć się bezpiecznie. Nauka tych reguł to wyznaczanie dziecku granic. Granice są dla dziecka jak drogowskazy pozwalające iść przed siebie, wyznaczać nowe ścieżki, próbować nowych zadań, rozwijać się, ale w bezpieczny dla niego sposób. W jaki sposób rodzic powinien wyznaczać dziecku granice? Przede wszystkim powinien być konsekwentny i uparty w stosowaniu dobrze przemyślanych oraz sprawdzonych zasad i reguł, powinien mówić dziecku wprost, czego od niego oczekuje, zamiast informowania o tym, czego nie wolno. Jeśli w przypadku konkretnego zachowania dziecka raz „odpuszczamy”, a innym razem zakazujemy lub gdy mama mówi inaczej niż tata, u dziecka pojawia się poczucie chaosu. G 1.4 Propozycja programu wspierającego uzyskiwanie płynnej mowy Dzień 1. Skoncentruj się na tym, jak szybko mówisz, czy twoja mowa nie jest zbyt natarczywa. Spróbuj zmienić jej szybkość, w ten sposób uzyskasz nad nią kontrolę. Wypowiedz kilka zdań najszybciej, jak potrafisz, oraz tak jak zwykle. Następnie najwolniej, jak potrafisz, i tak jak zwykle. Spróbuj przez cały dzień mówić specjalnie wolno. Czy czujesz się zwykle napięty i odczuwasz stałą konieczność pośpiechu? Postaraj się zauważyć, czy przekazujesz te stany w czasie mówienia. Dzień 2. Skoncentruj się na rodzaju słów używanych w czasie mówienia. Czy chcesz dużo powiedzieć za jednym razem? Czy używasz skomplikowanych słów? Czy twoje dziecko cię rozumie, gdy do niego mówisz? Czy potrafisz mówić do niego prościej? Terapia logopedyczna, www.raabe.com.pl Dzień 3. Na podstawie obserwacji przeprowadzonych w dniu poprzednim przystosuj swoją mowę do wymagań, które uznasz za korzystne. Staraj się mówić wolniej, spokojniej, stosownie do możliwości rozumienia twojego dziecka. Dzień 4. Staraj się zapamiętać, kiedy przerwałeś dziecku mówienie. Może nie ty przerywasz wypowiedź swojego dziecka, ale inne osoby w jego otoczeniu? Zaobserwuj to. Dzień 5. Czy słuchasz uważnie, gdy dziecko mówi? Czy twoja odpowiedź dotyczy poruszanego przez nie tematu? Czy często jesteś zbyt zmęczony i zajęty, by słuchać tego, co ono ma ci do powiedzenia? Zaobserwuj to. Dzień 6. Czy rozmowa z twoim dzieckiem jest dla ciebie przyjemnością? Czy dużo się śmie- 3 Rola rodzica i otoczenia w terapii dziecka jąkającego się G 1.4 jesz, gdy z nim rozmawiasz? Jak często je przytulasz? Jak często okazujesz radość lub zachwyt? Obserwacje na ten temat mogą cię zaskoczyć. Wielu rodziców kocha swoje dziecko i jest z niego dumne, lecz nie okazuje zbyt otwarcie tych uczuć z powodu pośpiechu i kłopotów dnia codziennego. Dzień 7. Spróbuj zastosować w życiu codziennym wyniki swoich kilkudniowych obserwacji. Nie podejmuj radykalnych kroków, ponieważ wówczas zadziwisz dziecko i nastawisz je negatywnie. Lepiej postępuj rozważnie, powoli czekając na nadarzające się okazje. Dzień 9. Pozwól dziecku na samodzielność, zawsze będzie czas na interwencję, o ile nie jest to dla nikogo niebezpieczne ani nie utrudnia osobom w jego otoczeniu życia. Dziecko musi się nauczyć działania według własnego planu. Dzień 10. Jak często myślisz o niepłynności mowy swojego dziecka? Wiele razy w ciągu dnia? Jeśli często, to skoncentruj się na tym, co twoje dziecko robi dobrze, i zachęcaj je do tego. Płynna mowa staje się mniejszym problemem, gdy patrzymy na dziecko całościowo, gdy nie skupiamy się na jego poszczególnych cechach. Dzień 11. Oceń całą sytuację – czy należy zmienić własne zachowanie lub postawę otoczenia w stosunku do dziecka? Czy powinna to być zmiana jednorazowa, czy może jednak działania długofalowe? Określ sobie dokładny plan działania. Co jeszcze można zrobić? ■■ Spróbuj swoich sił w warsztatach umiejętności wychowawczych. Udział w tego typu zajęciach pozwoli ci zdobyć rzetelną wiedzę na temat całościowego rozwoju dziecka, także dziecka z trudnościami i deficytami. Jednocześnie umożliwi nabycie i przećwiczenie umiejętności koniecznych do prawidłowej komunikacji oraz utrzymywania relacji emocjonalnej z dzieckiem, tak ważnej dla prawidłowego rozwoju dziecka (np. odczytywanie potrzeb i stanów emocjonalnych, nawiązywanie i podtrzymywanie więzi, zabawa z dzieckiem, stawianie granic, bycie konsekwentnym ). Często programy psychoedukacyjne ewoluują w kierunku rodzinnych grup samopomocy prowa- 4 dzonych bez pomocy fachowca lub terapii rodzin (terapia systemowa lub inne formy). ■■ Dlaczego terapia rodzin? Zaburzenie dziecka to problem całej rodziny, która stanowi dla małego człowieka podstawowy system odniesienia. Terapia rodzin jest równoważną metodą w stosunku do indywidualnej terapii – czasami stosuje się je równolegle. Bibliografia Bowbly J., Przywiązanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999. Byrne R., Pomówmy o zacinaniu, PZWL, Warszawa 1989. Wydawca: Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza Sp. z o.o. Wola Plaza, ul. Młynarska 8/12, 01-194 Warszawa tel.: +48 (22) 244 84 00 | faks: +48 (22) 244 84 10 e-mail: [email protected] Terapia logopedyczna, www.raabe.com.pl U20912 Dzień 8. Myśl o swoim dziecku, nie tylko o obowiązkach oraz konieczności przyjęcia odpowiedniej postawy, lecz także o tym, że jest to mały człowiek, którego może czasem przerażać świat. Czy mimo zawahań i przerw w mowie twoje dziecko nadal mówi z przyjemnością i swobodnie? Czy mówi tylko wtedy, gdy się go słucha uważnie, lub gdy ma coś naprawdę ważnego do powiedzenia? Czy żyje zwykle w pośpiechu, pędząc od zabawy do zabawy, nigdy nie zajmując się niczym dłużej? Czy na odwrót – jest nieszczęśliwe, gdy trzeba przejść do następnej zabawy? Twoje dziecko jest wyjątkowe i potrzebuje pomocy w kontaktach z otoczeniem.
