„Przyłączyć”, a nie „podłączyć”

„Przyłączyć”, a nie „podłączyć”
Wszyscy zainteresowani znają termin przyłącze i w tej postaci go używają; nikt nie
mówi i nie pisze podłącze. Powszechnie znane są też nowe rozporządzenia przyłączowe, tzn.
rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków przyłączenia podmiotów do sieci
(elektroenergetycznych, gazowych, telekomunikacyjnych…). Z tym jest gorzej, bo nawet
niektóre komentarze do tych aktów prawnych już od trzeciego akapitu przechodzą na formę
podłączanie oraz podłączać.
Internetowa wyszukiwarka Polskich Norm na hasło „przyłącz…” podaje 173 normy
(w listopadzie 2004 r.), głównie na urządzenia sanitarne, gazowe, hydrauliczne, elektryczne
i elektroniczne. Co prawda podaje aż 19 norm na hasło „podłącz…”, ale 17 z nich to wypadki
przy pracy nieuważnych redaktorów norm, bo ta forma mogłaby być uzasadniona tylko
w tytule dwóch norm na kominy z podłączonym paleniskiem.
W trzytomowym Słowniku języka polskiego M. Szymczaka można znaleźć
następujące, wchodzące tutaj w rachubę, funkcje użytych w tytule przedrostków
modyfikujących znaczenie podstawowego tematu czasownika łączyć bądź rzeczownika
łączenie:
ƒ przedrostek pod- oznacza kierunek działania poniżej czegoś, w dolną część czegoś
(podkopać, podkreślić, podpisać) albo ruch z dołu do góry (podnieść, podsadzić,
podskoczyć),
ƒ przedrostek przy- oznacza połączenie z czymś w jedną całość, umocowanie tego
połączenia (przybić, przycisnąć, przykleić, przypiąć, przyszyć); tu się plasują również
czasowniki przyłączać i w formie dokonanej przyłączyć oraz rzeczowniki przyłączanie
i przyłączenie.
Należy zatem mówić i pisać o przyłączu, o przyłączaniu podmiotów do sieci,
o przyłączaniu odbiorców, o przyłączaniu instalacji odbiorczej, o przyłączaniu silnika do
instalacji, o przyłączaniu oprawy oświetleniowej itd. Podobnie, należy używać czasownika
niedokonanego przyłączać albo dokonanego przyłączyć, a nie podłączać lub podłączyć.
Taki jest od zarania elektrotechniki poprawny uzus językowy. W roku 1906 wydano
drukiem „Przepisy dla instalacji elektrycznych przyłączonych do głównej sieci przewodów
ulicznych w Warszawie”. W Polskiej Normie PNE/10 z lat 1928 i 1932 są rozdziały
o przyłączaniu grzejników, silników i odbiorników przenośnych. W doskonałej książce
„Terminologia techniczna” z roku 1961 prof. M. Mazur, wieloletni sekretarz
i przewodniczący
Centralnej
Komisji
Słownictwa
Elektrotechnicznego,
pisze:
Nieprawidłowość wyrazu „podłączać” jest ogólnie uznawana, toteż spotyka się go w mowie
coraz rzadziej, a z literatury technicznej zniknął on już zupełnie. Nie przewidział, że złe
nawyki mogą powracać i nasilać się.
Od dawna nieżyjący prof. Jan Piasecki, słysząc o podłączaniu, zwykł pytać: a dlaczego
chce pan koniecznie zrobić to od spodu? Powtarzajmy to pytanie, ilekroć słyszymy omawiany
błąd językowy.
Edward Musiał
Dane bibliograficzne
Musiał E.: „Przyłączyć”, a nie „podłączyć”. Biul. SEP INPE „Informacje o normach
i przepisach elektrycznych” **2004, nr 63, s. 77.