Usługi wykonywane przez polskie firmy audytorskie w świetle

Jolanta Wiśniewska
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
USŁUGI WYKONYWANE PRZEZ POLSKIE
FIRMY AUDYTORSKIE W ŚWIETLE BADANIA
EMPIRYCZNEGO
1. Wprowadzenie
Działająca z powodzeniem firma audytorska jest to jednostka, która
świadczy usługi wysokiej jakości. Biegli rewidenci stanowią grupę zawodową, której głównym zadaniem jest ograniczenie ryzyka wynikającego
z dostarczenia niewłaściwych lub mających niską jakość informacji uzyskiwanych z systemów rachunkowości przedsiębiorstw. Działalność gospodarcza określa różne rodzaje współpracy z firmami audytorskimi. Najczęściej
usługi wykonywane przez biegłych rewidentów postrzegane są przez pryzmat
wykonywanych przez nich usług rewizji finansowej, a w szczególności usługi
badania sprawozdania finansowego. Natomiast, zgodnie z obowiązującymi
przepisami prawa, biegli rewidenci mogą wykonywać również inne usługi,
które mają istotny wpływ na użyteczność i jakość informacji uzyskiwanych
z sytemu rachunkowości zarówno o charakterze retro-, jak i prospektywnym.
Celem artykułu jest przedstawienie kształtowania się struktury i rodzajów usług wykonywanych przez polskie podmioty biegłych rewidentów
na rzecz przedsiębiorstw, jak również przedstawienie opinii firm audytorskich na temat zapotrzebowania na poszczególne rodzaje usług i występujących barier ograniczających większe korzystanie przez przedsiębiorstwa
z usług świadczonych przez firmy biegłych rewidentów.
2. Metodyka badania i przebieg procesu badawczego
Cel opracowania został zrealizowany za pomocą następujących metod
badawczych: studia literaturowe, analiza aktów prawnych, badanie ankietowe, wnioskowanie.
Badanie empiryczne wykorzystane w artykule jest fragmentem badania ankietowego, przeprowadzonego przez autorkę, dotyczącego rodzajów
usług wykonywanych przez podmioty biegłych rewidentów na rzecz przed-
452
Jolanta Wiśniewska
siębiorstw. Badanie zostało przeprowadzone w okresie od maja do czerwca
2014 roku. Próba badawcza została ustalona na podstawie listy podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych prowadzonej przez
Krajową Izbę Biegłych Rewidentów (KIBR) na dzień 30 kwietnia 2014
roku. W badaniu wzięły udział podmioty, które znalazły się na liście KIBR,
miały czynną stronę internetową i aktualny adres e-mailowy. Próba badawcza wyniosła 933 podmioty i została wysłana za pomocą programu Lime
Survey System Badań Ankietowych On-Line. Otrzymano 138 poprawnie
wypełnionych ankiet, co stanowiło 14,8% próby badawczej.
3. Klasyfikacja usług wykonywanych przez biegłych
rewidentów
Zakres usług wykonywanych przez biegłych rewidentów (tab. 1) regulują
przepisy prawne i organizacje zrzeszające i nadzorujące biegłych rewidentów
(Wiśniewska, 2013). W Polsce rodzaje usług wykonywanych przez biegłych
rewidentów reguluje Ustawa z 7 maja 2009 roku o biegłych rewidentach i ich
samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych
oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. 2009.77.649, z późn. zm.).
Tabela 1
Klasyfikacja usług biegłego rewidenta
Rodzaje usług biegłego rewidenta
Usługi rewizji
finansowej
Wyszczególnienie
− Badanie rocznych sprawozdań finansowych
− Śródroczne badanie sprawozdań finansowych
− Badanie rachunkowości oraz działalności spółki na żądanie
wspólnika lub wspólników reprezentujących co najmniej jedną
dziesiątą kapitału zakładowego
− Badanie sprawozdania założycieli spółki komandytowo-akcyjnej
− Badanie planu przekształcenia spółki
− Wycena akcji spółki sporządzona według wartości godziwej
− Badanie sprawozdania o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych komitetu wyborczego składanego do Państwowej Komisji Wyborczej
− Badanie corocznej informacji finansowej o otrzymanej subwencji
oraz o poniesionych z subwencji wydatkach przez partie polityczne
− Badanie formy i treści prospektu emisyjnego
− Audyty projektów i programów unijnych, wymagane i zastrzeżone
wyłącznie dla osób posiadających kwalifikacje biegłego rewidenta
− Badanie prawidłowości wyliczenia przez przedsiębiorstwa
współczynnika intensywności zużycia energiia)
453
Usługi wykonywane przez polskie firmy audytorskie…
−
−
−
−
−
−
Inne usługi
biegłego rewidenta
−
−
−
−
−
−
−
Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych
Usługi kompilacji
Przegląd ksiąg rachunkowych
Doradztwo podatkowe
Prowadzenie postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego
Działalność wydawnicza lub szkoleniowa w zakresie
rachunkowości, rewizji finansowej i podatków
Wykonywanie ekspertyz lub opinii ekonomiczno-finansowych
Świadczenie usług doradztwa lub zarządzania, wymagających
posiadania wiedzy z dziedziny rachunkowości lub rewizji
finansowej
Zlecenia oceniające zagadnienia obejmujące informacje finansowe
i pozafinansowe
Opracowanie zasad i tryb funkcjonowania służb finansowych;
Usługi due-dilligence;
Ocena systemów informatycznych;
Audyty projektów i programów unijnych, gdzie nie są wymagane
i zastrzeżone wyłącznie dla osób posiadających kwalifikacje
biegłego rewidenta
a)
Jest to nowa usługa dotychczas nie występująca w katalogu usług atestacyjnych wykonywanych przez biegłych rewidentów, została do niego wprowadzona ustawą o odnawialnych
źródłach energii, op. cit.
Źródło: opracowanie własne na podstawie (Wiśniewska, 2013; Ustawa o biegłych rewidentach, Ustawa o odnawialnych źródłach energii).
Podmiotami usług biegłych rewidentów są zarówno małe przedsiębiorstwa o zasięgu lokalnym, jak również duże instytucje o zasięgu międzynarodowym. Według respondentów rodzaje przedsiębiorstw, na rzecz których
polskie firmy biegłych rewidentów świadczyły usługi, przedstawia tabela 2.
Tabela 2
Podmioty usług firm audytorskich
Rodzaje przedsiębiorstw
Liczbaa)
Udział %
Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP)
291
87,8
Duże przedsiębiorstwa
w tym:
jednostki zainteresowania publicznego (JZP)
pozostałe
Razem
83
22,2
24
59
374
6,4
15,8
100,0
Respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania.
a)
454
Jolanta Wiśniewska
Z danych przedstawionych w tabeli 2 wynika, iż firmy audytorskie
świadczyły swoje usługi najczęściej na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw (87,8%). Natomiast duże przedsiębiorstwa stanowią 22,2%
wszystkich klientów firm audytorskich. W sektorze dużych przedsiębiorstw
wyodrębniono jednostki zainteresowania publicznego (JZP)1 ze względu
na znaczenie i rosnące wymagania dotyczące usług wykonywanych na rzecz
tych podmiotów. Z przedstawionych danych wynika, iż usługi świadczone
na rzecz JZP stanowią 6,4% wszystkich usług świadczonych przez badane
firmy biegłych rewidentów.
W związku ze zmianami dotyczącymi ograniczania obciążeń dotyczących rachunkowości i sprawozdawczości dla małych i średnich przedsiębiorstw (Dyrektywa 2013/34/UE, Ustawa o rachunkowości), usługi
atestacyjne mają tendencję malejącą, a to miejsce, w coraz większym zakresie, mają szansę wypełniać inne usługi biegłego rewidenta, co ma potwierdzenie w strukturze usług wykonywanych przez podmioty biegłych
rewidentów przedstawionych w tabeli 3.
Tabela 3
Rodzaje usług wykonywanych przez firmy biegłych rewidentów
Rodzaje usług
Usługi rewizji finansowej
Inne usługi biegłego rewidenta
Razem
Liczbaa)
132
151
283
Udział %
46,6
53,4
100,0
Respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania.
a)
Z tabeli 3 wynika, iż obecnie 53,4% usług wykonywanych przez badane firmy audytorskie to inne usługi biegłego rewidenta, natomiast usługi
atestacyjne stanowią 46,6% wszystkich świadczonych przez te firmy usług.
4. Usługi atestacyjne wykonywane przez podmioty
biegłych rewidentów
Nadanie atrybutu wiarygodności danym finansowym przedstawianych
w postaci różnych sprawozdań finansowych uzyskiwanym z systemów finansowo-księgowych wymaga zastosowania dodatkowej procedury, która
określana jest zamiennie różnymi pojęciami: badanie sprawozdania finan1
W polskim prawie definicja jednostek zaufania publicznego została zawarta w art. 2,
pkt 4 Ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach
uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, op. cit.
455
Usługi wykonywane przez polskie firmy audytorskie…
sowego, weryfikacja sprawozdania finansowego, rewizja finansowa, rewizja sprawozdania finansowego, atestacja sprawozdania finansowego, audyt
finansowy, auditing (m.in.: Pfaff, 2008, s. 13; Andrzejewski, 2014, s. 28–29;
Krzywda, 2012, s. 14). Usługi atestacyjne polegają na sformułowaniu przez
biegłego rewidenta opinii mającej za zadanie zwiększenie zaufania potencjalnych interesariuszy do dostarczanych im informacji finansowych (m.in.:
Pfaff, 2008, s. 13; Gabrusewicz, 2014, s. 15).
Rodzaje wykonywanych usług atestacyjnych przez badane firmy audytorskie przedstawia tabela 4.
Tabela 4
Rodzaje usług atestacyjnych wykonywanych przez firmy audytorskie
Duże przedsiębiorstwa
Rodzaje usług
JZP
Pozostałe
MSP
Razem
Razem
Liczbaa)
%
Liczbaa)
%
Liczba
%
Liczbaa)
%
Liczba
%
24
40,0
67
39,2
91
39,4
125
30,4
216
33,6
17
28,3
18
10,5
35
15,2
14
3,4
49
7,6
2
3,3
11
6,4
13
5,6
57
13,9
70
10,9
0
0,0
4
2,3
4
1,7
16
3,9
20
3,1
1
1,7
26
15,2
27
11,7
95
23,1
122
19,0
4
6,7
12
7,0
16
6,9
31
7,5
47
7,3
5
8,3
5
2,9
10
4,3
1
0,2
11
1,7
4
6,7
24
14,0
28
12,1
60
14,6
88
13,7
Inne
3
5,0
4
2,3
7
3,0
12
3,0
19
3,0
Razem
60
100,0
171
100,0
231
100,0
411
100,0
642
100,0
Badanie rocznych
sprawozdań
finansowych
Śródroczne badanie
sprawozdań
finansowych
Badanie
rachunkowości oraz
działalności spółki
na żądanie wspólnika
lub wspólników
Badanie
sprawozdania
założycieli spółki
komandytowo-akcyjnej
Badanie planu
przekształcenia spółki
Wycena akcji spółki
sporządzona według
wartości godziwej
Badanie formy
i treści prospektu
emisyjnego
Audyty projektów
i programów unijnych
Respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania.
a)
456
Jolanta Wiśniewska
Według respondentów (tab. 4) najczęściej firmy audytorskie wykonywały na rzecz swoich klientów usługi rewizji finansowej polegające na
badaniu sprawozdań finansowych (33,6%), w następnej kolejności wykonywano badania planów przekształcenia spółek (19%), a w trzeciej kolejności
najczęściej wykonywane usługi atestacyjne to audyty projektów i programów unijnych (13,7%).
Zmiany w przepisach Unii Europejskiej (por. m.in.: Dobija, Cieślak,
2012; Dyrektywa 2013/34/UE, Dyrektywa 2014/95/UE) i konieczność ich
implementacji do prawa krajowego państw członkowskich, dotyczące wymogów podmiotowych i przedmiotowych audytu, mogą mieć wpływ na zapotrzebowanie na usługi rewizji finansowej (Maciejewska, 2015; Ślebzak,
Ślebzak, 2014). Opinie badanych firm na temat popytu na tego typu usługi
w przyszłości przedstawia tabela 5.
Tabela 5
Zapotrzebowanie na usługi rewizji finansowej
Odpowiedź
Rosnąć
Maleć
Nie zmieni
się
Nie mam
zdania
Razem
Duże przedsiębiorstwa
JZP
Pozostałe
MSP
Razem
Razem
Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczbaa) %
45
17,8
16
34,8
15
17,7
31
23,7
14
11,5
107
42,3
7
15,2
29
34,1
36
27,5
71
58,2
20
43,5
34
40,0
54
41,2
31
25,4
85
33,6
3
6,5
7
8,2
10
7,6
6
4,9
16
6,3
46
100,0
85
100,0
131
100,0
122
100,0
253
100,0
a)
Respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania.
Z przedstawionych danych w tabeli 5 wynika, iż badane firmy audytorskie przewidują w przyszłości znaczny spadek zapotrzebowania na usługi
rewizji finansowej (42,3%), przy czym w sektorze MSP będzie on znacznie
wyższy (58,2%) niż w sektorze dużych przedsiębiorstw (34,1%). Zdaniem
33,6% respondentów poziom zapotrzebowania na usługi rewizji finansowej pozostanie na takim samym poziomie jak obecnie. Wzrost popytu na te
usługi w przyszłości deklaruje zaledwie 17,8% respondentów.
W świetle przewidywań badanych firm biegłych rewidentów dotyczących znacznego spadku zapotrzebowania na usługi rewizji finansowej,
respondenci wypowiedzieli się na temat barier mających wpływ na popyt
na usługi rewizji finansowej w Polsce (tab. 6).
457
Usługi wykonywane przez polskie firmy audytorskie…
Tabela 6
Bariery wpływające na rynek usług rewizji finansowej
JZP
Odpowiedź
Duże przedsiębiorstwa
Pozostałe
Razem
Liczbaa) % Liczbaa) %
Brak obowiązku ustawowego
Wysoka cena
usługi
Niezadowolenie z dotychczasowej
współpracy
Rezultaty pracy
nie spełniały
oczekiwań zleceniodawcy
Brak zaufania
do służb zewnętrznych
Brak wiedzy
o korzyściach
wynikających
z korzystania
z usług
Brak informacji o firmach
audytorskich
Brak informacji (reklamy)
o usługach
Inne
Razem
Liczba
MSP
Razem
% Liczbaa) %
Liczba
%
6
13,3
16
13,1
22
13,1
90
30,2
112
24,1
2
4,4
10
8,2
12
7,2
19
6,4
31
6,7
4
8,9
4
3,3
8
4,8
4
1,3
12
2,6
7
15,6
18
14,7
25
15,0
18
6,0
43
9,2
3
6,7
5
4,1
8
4,8
10
3,4
18
3,9
14
31,2
40
32,8
54
32,3
89
29,9
143
30,7
1
2,2
7
5,7
8
4,8
20
6,7
28
6,0
6
13,3
18
14,8
24
14,4
43
14,4
67
14,4
2
45
4,4
100,0
4
122
3,3
100,0
6
167
3,6
100,0
5
298
1,7
100,0
11
465
2,4
100,0
a)
Respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania.
Z danych przedstawionych w tabeli 6 wynika, że największą barierą
w korzystaniu przez przedsiębiorstwa z usług rewizji finansowej jest
brak wiedzy o korzyściach uzyskiwanych w wyniku realizacji tych usług
(30,7%), na drugim miejscu respondenci wskazali brak obowiązku ustawowego (24,1%), a na trzecim brak informacji o usługach rewizji finansowej
świadczonych przez biegłych rewidentów (14,4%).
458
Jolanta Wiśniewska
5. Inne usługi biegłych rewidentów wykonywane
przez firmy audytorskie
W związku ze zmieniającym się zapotrzebowaniem na usługi wykonywane
przez biegłych rewidentów coraz większy udział w strukturze tych usług mają
inne usługi biegłego rewidenta dopuszczone przez przepisy prawa do świadczenia przez tę grupę zawodową (tab. 1). Rodzaje innych usług biegłego rewidenta
świadczone przez badane firmy audytorskie przedstawia tabela 7.
Tabela 7
Rodzaje innych usług świadczonych przez firmy biegłych rewidentów
Duże przedsiębiorstwa
Rodzaje usług
Usługowe prowadzenie ksiąg
rachunkowych
i podatkowych
Przegląd ksiąg
rachunkowych
Nadzór nad
księgami
rachunkowymi
Doradztwo
podatkowe
Prowadzenie
postępowania
upadłościowego lub likwidacyjnego
Działalność
wydawnicza lub
szkoleniowa
Wykonywanie
ekspertyz
lub opinii
ekonomiczno-finansowych
Świadczenie
usług doradztwa
lub zarządzania
Pozostałe
Razem
JZP
Pozostałe
Liczbaa) % Liczbaa) %
MSP
Razem
Razem
Liczba % Liczbaa) %
Liczba
%
2
6,7
9
7,6
11
7,4
75
16,7
86
14,4
5
16,7
10
8,4
15
10,1
67
14,9
82
13,7
1
3,3
10
8,4
11
7,4
51
11,3
62
10,3
4
13,3
21
17,6
25
16,8
61
13,6
86
14,4
0
0,0
2
1,7
2
1,3
5
1,1
7
1,2
3
10,0
11
9,2
14
9,4
16
3,6
30
5,0
7
23,3
20
16,8
27
18,1
69
15,3
96
16,0
4
13,3
17
14,3
21
14,1
49
10,9
70
11,7
4
30
13,3
100,0
19
119
16,0
100,0
23
149
15,4
100,0
57
450
12,7
100,0
80
599
13,3
100,0
a)
Respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania.
459
Usługi wykonywane przez polskie firmy audytorskie…
Według respondentów (tab. 7) najczęściej firmy audytorskie wykonywały na rzecz swoich klientów inne usługi biegłego rewidenta, polegające
na sporządzaniu ekspertyz lub opinii ekonomiczno-finansowych (16%),
w następnej kolejności na równi były to usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych i podatkowych oraz doradztwa podatkowego (po 14,4%), a w trzeciej
kolejności najczęściej wykonywane inne usługi to przegląd ksiąg rachunkowych (13,7%).
Zakres zmian prawnych i uwarunkowań ekonomiczno-finansowych,
jak również rosnące zapotrzebowania na informacje wysokiej jakości ma
wpływ na zapotrzebowanie na inne usługi świadczone przez specjalistów
z dziedziny rachunkowości, jakimi są niewątpliwie biegli rewidenci. Opinie
badanych firm dotyczące zapotrzebowania na inne usługi biegłego rewidenta przedstawia tabela 8.
Tabela 8
Zapotrzebowanie na inne usługi wykonywane przez biegłych rewidentów
Odpowiedź
Rosnąć
Maleć
Nie zmieni
się
Nie mam
zdania
Razem
Duże przedsiębiorstwa
MSP
Razem
JZP
Pozostałe
Razem
Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczbaa) %
54
25,0
12
28,6
16
21,3
28
23,9
26
26,3
67
31,0
7
16,7
23
30,7
30
25,7
37
37,4
19
45,2
31
41,3
50
42,7
32
32,3
82
38,0
4
9,5
5
6,7
9
7,7
4
4,0
13
6,0
42
100,0
75
100,0
117
100,0
99
100,0
216
100,0
Respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania.
a)
Z przedstawionych w tabeli 8 danych wynika, że 38% respondentów
uważa, że rynek innych usług świadczonych przez biegłych rewidentów
utrzyma się na dotychczasowym poziomie, 31%, że będzie maleć, a 25%,
że nastąpi wzrost popytu na te usługi.
W świetle przewidywań badanych firm biegłych rewidentów dotyczących zapotrzebowania w przyszłości na inne usługi biegłego rewidenta, respondenci wskazali bariery, ich zdaniem, mające wpływ na popyt na tego
typu usługi (tab. 9).
460
Jolanta Wiśniewska
Tabela 9
Bariery wpływające na rynek innych usług biegłego rewidenta
Odpowiedź
Brak obowiązku
ustawowego
Wysoka cena
usługi
Niezadowolenie
z dotychczasowej współpracy
Rezultaty pracy
nie spełniały
oczekiwań
zleceniodawcy
Brak zaufania
do służb
zewnętrznych
Brak wiedzy
o korzyściach
wynikających
z korzystania
z usług
Brak informacji
o firmach
audytorskich
Brak informacji
(reklamy)
o świadczonych
usługach
Inne
Razem
Duże przedsiębiorstwa
MSP
Razem
JZP
Pozostałe
Razem
Liczbaa) % Liczbaa) % Liczba % Liczbaa) % Liczba %
8
17,0
18
19,4
26
18,6
44
21,5
70
20,3
4
8,5
8
8,6
12
8,6
16
7,8
28
8,1
2
4,3
2
2,1
4
2,8
5
2,4
9
2,6
4
8,5
7
7,5
11
7,9
13
6,3
24
7,0
2
4,3
5
5,4
7
5,0
11
5,4
18
5,2
16
34,0
30
32,3
46
32,9
64
31,2
110
31,9
3
6,4
6
6,5
9
6,4
16
7,8
25
7,2
6
12,7
15
16,1
21
15,0
32
15,6
53
15,4
2
47
4,3
100,0
2
93
2,1
100,0
4
2,8
140 100,0
4
205
2,0
100,0
8
2,3
345 100,0
Respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania.
a)
Z danych przedstawionych w tabeli 9, zdaniem firm audytorskich, największą barierą w korzystaniu przez przedsiębiorstwa z innych usług biegłych rewidentów, tak samo jak w przypadku usług rewizji finansowej,
jest brak wiedzy o korzyściach uzyskiwanych w wyniku realizacji tych
usług (31,9%), na drugim miejscu plasuje się brak obowiązku ustawowego
(20,3%), a na trzecim brak informacji o innych usługach świadczonych
przez biegłych rewidentów (15,4%).
Usługi wykonywane przez polskie firmy audytorskie…
461
6. Podsumowanie
Rynek usług audytorskich zmienia się, o czym świadczą wyniki przeprowadzonego badania, zatem biegli rewidenci powinni wyciągnąć wnioski
z tych zmian. Obowiązek ustawowy badania sprawozdań finansowych coraz bardziej się kurczy, jednocześnie wzrastają wymagania wobec biegłych
rewidentów. Coraz większego znaczenia nabierać będzie biegły rewident
nie tylko jako audytor, ale przede wszystkim doradca i ekspert, co powinno
wpłynąć na zmianę strategii działania firm audytorskich i oferowania szerokiego spektrum usług z zakresu finansów i rachunkowości z uwagi na
coraz większe wymagania stawiane przez same przedsiębiorstwa, jak i innych interesariuszy informacji pozyskiwanych z systemu rachunkowości,
które powinny zaspokajać coraz bardziej wymagający rynek (m.in.: Grzesiak, Skoczylas, 2013, s. 27; Vaicekauskas, Mackevičius, 2014, s. 172–173;
Johnstone, Li i in., 2014, s. 123).
Literatura
Andrzejewski M. (2014), Miejsce i rola rewizji finansowej w rachunkowości, [w:]
H. Lelusz, R. Burchart (red.), Współczesne problemy rachunkowości w teorii
i praktyce, Wydawnictwo UWM, Olsztyn.
Audyt sprawozdań finansowych. Teoria i praktyka (2014), W. Gabrusewicz (red.),
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Dobija D. (2014), Audyt finansowy we współczesnych systemach społecznych, Oficyna Wolters Kluwer business, Warszawa.
Dobija D., Cieślak I (2012), Rozwój regulacji Unii Europejskiej w zakresie rewizji finansowej. Rys history czny, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”,
tom 69(125), SKwP, Warszawa.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z dnia 26 czerwca 2013
roku, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej z 29.06.2013 r. L 182.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października
2014 roku, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej z 15.11.2014 r. L 330.
Grzesiak L., Skoczylas-Tworek A. (2013), Audyt i kontrola w sektorze małych
i średnich przedsiębiorstw, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, tom
74(130), SKwP, Warszawa 2013.
Johnstone K.M., Li C., Luo S. (2014), Client-Auditor Supply Chain Relationships,
Audit Quality, and Audit Pricing, „Auditing: A Journal of Practice & Theory
American Accounting Association”, vol. 33, No. 4.
462
Jolanta Wiśniewska
Krzywda D. (2012), Istota, cel i podstawy prawne rewizji sprawozdań finansowych,
[w:] D. Krzywda (red.), Rewizja sprawozdań finansowych, Stowarzyszenie
Księgowych w Polsce, Warszawa.
Maciejewska I. (2015), Implementacja dyrektywy 34 – szansa czy zagrożenie dla
przyszłości zawodu biegłego rewidenta w Polsce, http://abc.online.wolterskluwer.pl/WKPLOnline, dostęp: 5.05.2015.
Pfaff J. (2007), Wpływ rewizji finansowej na wiarygodność sprawozdań finansowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice.
Pogodzińska-Mizdrak E. (2012), Zasady wykonywania zawodu biegłego rewidenta, [w:] D. Krzywda (red.), Rewizja sprawozdań finansowych, Stowarzyszenie
Księgowych w Polsce, Warszawa.
Ślebzak M., Ślebzak K. (2014), Spodziewane zmiany ustawy o rachunkowości a obligatoryjne badania sprawozdań finansowych. Artykuł dyskusyjny, „Rachunkowość”, nr 8.
Vaicekauskas D., Mackevičius J. (2014), Developing a Framework for Audit Quality Management in Audit Firms, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, tom
75(131), SKwP, Warszawa.
Wiśniewska J. (2013), Klasyfikacja usług wykonywanych przez biegłych rewidentów, „Copernican Journal of Finance & Accounting”, vol. 2, Iss. 2.
Ustawa z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, Dz. U. 2015.478.
Ustawa z 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach
uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, Dz. U. 2009.77.649, z późn. zm.
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz. U. 2013.330 j.t. z późn. zm.
Streszczenie
Biegli rewidenci stanowią grupę zawodową, której głównym zadaniem
jest ograniczenie ryzyka wynikającego z dostarczenia niewłaściwych lub mających niską jakość informacji wspomagających procesy decyzyjne. W artykule przedstawiona została struktura i rodzaj usług wykonywanych przez
podmioty biegłych rewidentów na rzecz przedsiębiorstw, jak również opinie
firm audytorskich na temat zapotrzebowania na poszczególne rodzaje usług
i występujące bariery ograniczające w szerszym zakresie korzystanie przez
przedsiębiorstwa z usług świadczonych przez firmy biegłych rewidentów.
Słowa kluczowe: biegły rewident, firma audytorska, rewizja finansowa,
usługi biegłego rewidenta.
Usługi wykonywane przez polskie firmy audytorskie…
463
Services provided by Polish audit firms in the light
of empirical research
Abstract
Statutory auditors are a professional group whose main task is to reduce
the risk resulting from improper delivery or from a low quality of information supporting decision-making processes. The article presents the structure and type of services performed by statuary auditors for businesses as
well as audit firms opinion on the demand for specific types of services and
on the existing barriers limiting greater use by enterprises of the services
provided by auditors.
Keywords: auditor, audit firm, audit, expert auditors’ services.