Golm_polnisch_16.qxp_GOLM polnisch Korr.qxd

Od 12 marca 2005r. znajdujący się 400 metrów od cmentarza
wojennego Ośrodek Edukacji i Spotkań Młodzieży Golm
otwiera swoje podwoje dla międzynarodowych oraz polskoniemieckich inicjatyw młodzieżowych. Oprócz tego w ośrodku
odbywają się projekty w ramach wymiany szkół partnerskich z
Niemiec i Polski. (www.jbs-golm.de).
1 marca 2000 roku ten największy cmentarz wojenny w
Meklemburgii-Pomorzu Przednim został przekazany pod
opiekę Niemieckiego Związku Opieki nad Grobami
Wojennymi. Tym samym na Związku spoczywa odpowiedzialność za jego utrzymanie i pielęgnację. W 2001 r.
oddano do użytku pawilon informacyjny, w którym
znajduje się stała ekpozycja. Na cmentarzu Golm co roku
12 marca Związek organizuje uroczystości upamiętniające
bombardowanie Świnoujścia w 1945 r. oraz w listopadzie
Dzień Pamięci Ofiar Wojen i Przemocy.
Kamminke/Wyspa Uznam
Wykorzystując bliskie sąsiedztwo z cmentarzem wojennym
Związek umożliwia szkołom oraz innym grupom bezpośrednie
zapoznanie się z historią tego miejsca. Stojąc przy grobach
ofiar wojny i przemocy młodzi ludzie bardzo szybko pojmują,
do czego prowadzi wojna i jak cenny jest pokój na świecie.
Poprzez swoje aktywne uczestnictwo w procesie odkrywania
historii młodzież uczy się przejmowania odpowiedzialności za
przyszłość w pokoju.
Volksbund Deutsche
Kriegsgräberfürsorge e. V.
Pojednanie nad grobami
Praca dla Pokoju
Niemiecki cmentarz wojenny
Instytucje, stowarzyszenia, organizacje kościelne, fundacje
polityczne, Bundeswehra i uniwersytety korzystają z naszego
ośrodka w ramach edukacji młodzieży i dorosłych.
OEiSM Golm oferuje ponadto wykwalifikowanych przewodników dla grup odwiedzających cmentarz wojenny (przewodnik
w j.niemieckim i polskim), posiada także zbiory naukowe oraz
kontakt ze świadkami tamtych czasów, na podstawie których
prowadzi zajęcia dydaktyczne z młodzieżą.
Kontakt
Jugendbegegnungs- und Bildungsstätte Golm
Dorfstraße 33 • 17419 Kamminke
Telefon: 038376-2900 • Fax: 038376-29068
E-Mail: [email protected] • Internet: www.jbs-golm.de
Dofinansowanie ze strony Związku nie wystarcza na pokrycie
kosztów pięlęgnacji i utrzymania cmentarza. Prosimy Państwa
o darowizny na utrzymanie tego ważnego miejsca pamięci.
Patron cmentarza wojennego:
Landesverband Mecklenburg-Vorpommern
Walter-Rathenau-Str. 2 • 19055 Schwerin, Deutschland
Telefon: +49 (0)385 - 59 18 43 0 • Telefax: +49 (0)385 - 59 18 43 31
Volksbund Deutsche
Kriegsgräberfürsorge e. V.
Werner-Hilpert-Straße 2
34112 Kassel, Deutschland
Telefon: +49 (0)561 - 7009 - 0
Telefax: +49 (0)561 - 70 09 - 221
Internet: www.volksbund.de
E-Mail: [email protected]
SDD2.5/3-2016
Kamminke, ustawiono przy wejściu pięciometrowy krzyż,
który wzywa do pojednania ponad grobami i granicami.
Symboliczne grupy krzyży z granitu i drewna oraz tablice
z prawie 3000 nazwisk upamiętniają zarówno zidentyfikowanych jak i bezimiennych zmarłych, którzy znaleźli swoje
ostatnie miejsce spoczynku na tym cmentarzu lub pod
gruzami miasta Świnoujście.
Golm
Wzgórze Golm (69 m n.p.m.) jest najwyższym wzniesieniem
na Wyspie Uznam. Znajduje się ono w pięknie usytuowanym
rezerwacie przyrody w pobliżu granicy z Polską.
Już w połowie XVIII w. dzięki nowo powstałemu pruskiemu
portowemu miasteczku Swinemünde (pol. Świnoujście),
wzgórze Golm znacznie się rozwinęło i stało się ulubionym
celem wycieczek. Przede wszystkim pobliscy mieszkańcy
spotykali się tu na wzgórzu w „Chacie Wuja Toma”, u
podnóża którego znajdował się przystanek kolejowy.
Niestety II wojna światowa nie oszczędziła tej idylli. Jesienią
1944 r. w południowej części wzgórza Golm, na połowie jego
wysokości powstał cmentarz żołnierski. Do końca wojny
pochowano tutaj ok. 1500 marynarzy, żołnierzy wojsk lądowych i lotników.
Na początku marca 1945 r. Świnoujście było przepełnione
uchodźcami i żołnierzami. Na wschodnim brzegu Świny
niekończące się kolumny pojazdów czekały na przeprawę.
W porcie znajdowały się tłumy uchodźców z Pomorza
Zachodniego oraz Prus Wschodnich i Zachodnich. Na dworcu
czekały gotowe do odjazdu, przepełnione pociągi sanitarne,
kiedy to 12 marca 1945 r. 661 amerykańskich samolotów
bombowych ogromnym ładunkiem bomb zmieniło miasto w
płonące piekło. Nalot był skierowany na port, w którym
stacjonowała niemiecka Kriegsmarine. Według najnowszych
badań w przeciągu jednej godziny dnia 12 marca 1945 r. zginęło od 6000 do 10000
ludzi, w tym przeważnie
ludność cywilna.
Tym, którzy przeżyli,
ukazał się przerażający
obraz. Nie było czasu na
rejestrację ofiar. Zbliżał
się front, a z nim tysiące
nowych uciekinierów
przybywało do zniszczonego miasta. Wielu zabitych pochowano w lejach
po bombach, cmentarzach
i grobach zbiorowych po
obydwu stronach rzeki
Świny. Tysiące ofiar dokładna liczba nie jest
znana - przewieziono
wozami konnymi i ciężarówkami na istniejący już wtedy
cmentarz Golm. Tak powstał tutaj największy kompleks grobów ofiar nalotu. Po lewej stronie od wejścia na cmentarz
spoczywa 441 zidentyfikowanych cywilnych ofiar nalotu bombowego. Większą część ofiar trzeba było pochować anonimowo w grobach zbiorowych, wśród nich francuskich jeńców
wojennych, polskich czy holenderskich robotników przymusowych.
Od 1950 roku przedstawiciele kościoła ewangelickego starali
się pozyskać zgodę na opiekę nad cmentarzem zmagając się
przy tym z regionalno-państwowym organem NRD o stworzenie odpowiedniej formy pamięci i o godne zaprojektowanie
wyglądu cmentarza Golm. W latach 1952/53 artysta z Bansin
Rudolf Leptien stworzył rzeźbę „Marznąca“, która nie mogła
być wystawiona, ponieważ jej artystyczne przesłanie było
niezgodne z interesem partii. Dopiero w 1984 roku dzięki
prywatnej incjatywie wyspiarzy rzeźba artysty - zbiegłego do
Berlina Zachodniego w 1953 r. - znalazła swoje miejsce na
cmentarzu Golm.
Na początku 1954
roku, „nieznani sprawcy“ - tak oficjalnie
podają źródła- ścięli i
zniszczyli zainstalowany z inicjatywy kościelnej 13-metrowy
drewniany krzyż. W
końcu lat 60-tych Rada
Powiatu Wolgast kazała zmienić dotychczasowy wygląd cmentarza wraz z jego czterema sektorami na jednolity porośnięty trawą
teren, pozbawiony
chrześcijańskich symboli. W międzyczasie
nowe, postawione z
inicjatywy superintendenta dr Herberta Achterberg z Demmin, krzyże granitowe i kamienie z nazwiskami zostały zlikwidowane, ponadto
pojedyńcze groby zostały zrównane z ziemią, a rozgraniczenia między czterema sektorami usunięte.
W środkowym miejscu cmentarza, w którym stał wspomniany drewniany krzyż, artysta z Rostoku Wolfgang Eckardt
zaprojektował na państwowe zlecenie dwuczęściową betonową rotundę. Miała ona spełniać funkcję „Pomnika przeciwko
Wojnie i Faszyzmowi”. Monument kontrastuje z idyllicznym
krajobrazem natury i swoją wymową ma przekazać, że
wszyscy polegli – żołnierze i cywile – są na cmentarzu
Golm zjednoczeni. Rotunda i dwanaście do niej wiodące
betonowe stopnie mają przpominać lata panowania nazizmu.
Monument nie został jednak ukończony. Zaplanowana płaskorzeźba mająca znajdować się wewnątrz rotundy nie doczekała się swojej realizacji. Umieszczone wewnątrz po jednej stronie ściany słowa Johannesa R. Bechera „Oby już
nigdy żadna matka nie opłakiwała swego syna” wzywają nas
do refleksji nad wojną i przemocą. We wrześniu 2009 r. litery z brązu tworzące w/w cyt. zostały skradzione.
Z okazji 50-tej rocznicy bombardowania Świnoujścia,
powrócono do wcześniejszych projektów zagospodarowania
cmentarza. Z inicjatywy powstałego w latach 90-tych
Stowarzyszenia Miejsca Pamięci Golm, na którego czele
stało małżeństwo pastorów Simon oraz mieszkańcy