popularyzatorski opis rezultatów projektu

Nr wniosku: 154561, nr raportu: 7667. Kierownik (z rap.): dr hab. Witold Korytowski
Zaburzenia wewnętrznej homeostazy transportu cholesterolu makrofagów i będące ich
wynikiem jego odkładanie/magazynowanie w ciele komórki są sercem powstających zmian
miażdżycowych. W utrzymaniu tej homeostazy kluczową rolę odgrywa odwrócony transport
cholesterolu (RCT) polegający na eksporcie komórkowego cholesterolu do akceptorów
pozakomórkowych - lipoprotein wysokiej gęstości (HDL) lub białka tzw. apolipoproteiny A1. W
mechanizm transportu cholesterolu zaangażowanych jest szereg białek, w tym białka
transportowe z grupy ostrych regulatorów steroidogenezy (StAR). Ich zadaniem jest
przenoszenie w polarnym środowisku cytoplazmy komórkowej nierozpuszczalnego w nim
apolarnego cholesterolu. Niestety specyficzność tych białek jest ograniczona i w warunkach
stresu oksydacyjnego, kiedy cholesterol może ulegać niekontrolowanej peroksydacji, a
transportujące go lipoproteiny niskiej gęstości (LDL) będą zawierały śladowe ilości
wodoronadtlenkowych pochodnych cholesterolu, białka transportujące będą przenosiły do
wnetrza komórki nie tylko natywny cholesterol ale również jego pochodne wodoronadtlenkowe.
W przeciwieństwie do wyjsciowej cząsteczki cholesterolu oraz niektórych inych produktów jego
utleniania, pochodne wodoronadtlenkowe są wysoce reaktywne i mogą uszkadzać delikatny
mechanizm kontroli komórkowej homeostazy cholesterolu, w tym zasadniczy dla makrofagów
mechanizm RCT. W naszych badaniach pokazaliśmy, że białka StAR nie rozrózniają cząsteczek
cholesterolu i jego pochodnych wodoronadtlenkowych, przenosząc obie formy do wnętrza
komórki. Tam pochodne wodoronadtlenkowe mogą inicjować wtórne procesy peroksydacyjne
uszkadzające mechanizmy eksportu nadmiaru cholesterolu. Skutkiem tego może dochodzoc do
gromadzenia sie cholesterolu i jego pochodnych w ciele komórki, ich odkładanie w postaci
tłuszczowych pecherzyków i transformację komórek makrofagów do obumarłych komórek
piankowych odpowiedzialnych za powstawanie i rozwój blaszki miażdżycowej.