sprawdź zawartość numeru

Transkrypt

projektowa charakterystyka energetyczna

konfiguracja systemu
fotowoltaicznego

akustyka w instalacji
klimatyzacyjnej

oczyszczalnie ścieków
i przepompownie
11/2014
rok XXII
Cena 15,50 zł (5% VAT)
ISSN 1230-9540
SKANUJ KOD
APLIKACJĄ
Indeks 344079
I ZOBACZ WIĘCEJ!
Nakład 10 tys. egz.
GRUPA
WWW.RYNEKINSTALACYJNY.PL
REKLAMA
●
●
●
●
nowe wyzwania – nowe możliwości
wysokości podnoszenia do 10 m
3
przepływ do 10 m /h
dla wymagających pompy z korpusami
ze stali nierdzewnej
TCÂEOD?GST;QMJ«¶JL;=ÂQGCD;D¸=SGLIEO
QMTSMNECG/SGJ;NSEIG'FC?HNIGC3MJ«¶T;QI>HCEIG
;QJLTSMT¶SGLIEO
ÀS=TSGSL?;FCT;=DCJF;H«QG;¶S=BCQC?FEC=B
MIESIĘCZNIK
INFORMACYJNO-TECHNICZNY
ISSN 1230-9540, nakład 10 000
GRUPA
Wydawca
Grupa MEDIUM
www.medium.media.pl
Adres redakcji
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel./faks 22 512 60 75 do 77
e-mail: [email protected]
www.rynekinstalacyjny.pl
Redaktor naczelny
Waldemar Joniec, tel. 502 042 518
[email protected]
Sekretarz redakcji
Agnieszka Orysiak, tel. 600 050 378
[email protected]
Redakcja
Jerzy Kosieradzki (red. tematyczny),
Aleksandra Cybulska (red. portalu internetowego),
Joanna Korpysz-Drzazga (red. językowy), Agata
Kendziorek-Skolimowska (red. statystyczny),
Katarzyna Rybka (red. tematyczny),
Jacek Sawicki (red. tematyczny),
Bogusława Wiewiórowska-Paradowska
(red. tematyczny)
Reklama i marketing
tel./faks 22 810 28 14, 512 60 70
Dyrektor biura reklamy i marketingu
Joanna Grabek, [email protected]
Dyrektor ds. marketingu i sprzedaży
Michał Grodzki, [email protected]
Kolportaż i prenumerata
tel./faks 22 512 60 74, 810 21 24
Specjalista ds. prenumeraty
Jerzy Lachowski, [email protected]
Prenumerata realizowana przez RUCH S.A.
Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej
i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie
www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy
kierować na adres e-mail: [email protected]
lub kontaktując się z Telefonicznym Biurem Obsługi Klienta
pod numerem: 801 800 803 lub 22 717 59 59 – czynne w godzinach 7.00 – 18.00. Koszt połączenia wg taryfy operatora.
Administracja
Danuta Ciecierska (HR),
Barbara Piórczyńska (gł. księgowa)
Skład, łamanie
[email protected]
Druk
Zakłady Graficzne TAURUS
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji
tekstów i nie zwraca materiałów niezamówionych.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść
reklam i ogłoszeń, ma też prawo odmówić publikacji
bez podania przyczyn.
Wszelkie prawa zastrzeżone © by Grupa MEDIUM.
Rozpowszechnianie opublikowanych materiałów
bez zgody wydawcy jest zabronione.
Wersja pierwotna czasopisma – papierowa.
Za publikację w „Rynku Instalacyjnym” MNiSW
przyznaje jednostkom naukowym 5 punktów
Wskazówki dla autorów i procedura recenzowania
artykułów na rynekinstalacyjny.pl/redakcja
Grupa MEDIUM
jest członkiem Izby Wydawców Prasy
Ś
wiat się rozbudowuje – za 10 lat przybędzie
ponad 30 mln m2 zabudowy, tj. blisko ¼
obecnej powierzchni. Taką prognozę stawia
raport Navigant Research Global Building Stock
Database. Budynki te trzeba będzie oświetlić,
wentylować, ogrzewać lub chłodzić. Najwięcej
nowych obiektów powstanie w Chinach i innych krajach rozwijających się. Będzie to
z pewnością impuls dla tych państw do uważniejszego traktowania problemu emisji CO2
i efektywności energetycznej. Obecnie budynki odpowiadają za blisko połowę zużycia
energii przez ludzkość. Nie da się w nieskończoność wytwarzać dla takiej liczby
obiektów energii z węgla, gdy smog, np. w Pekinie, praktycznie uniemożliwia normalne
życie. Szwedzi patrzą w przyszłość i już tworzą podstawy do tego, by za 50 lat ich
budownictwo i transport miejski były samowystarczalne energetycznie i zeroemisyjne.
Wówczas w miastach będzie mieszkać ok. 80% mieszkańców ziemi, podczas gdy dziś
tylko 53%.
Czy będzie to możliwe technicznie? Tak. Technologie pozyskiwania energii odnawialnej
ciągle nas zaskakują. Na przykład wydawałoby się prosty wynalazek inżyniera z Kodnia
na Podlasiu, któremu energetyka nie była w stanie zapewnić dostaw energii elektrycznej.
Postanowił się od niej uniezależnić i skonstruował pionowe turbiny wiatrowe.
Na Targach Poleko nagrodzono je Złotym Medalem, a wielu inwestorów ma chrapkę
na handel tą technologią. W tym samym czasie z Kalifornii dociera informacja,
że opracowano nowy materiał z nanocząsteczkami, który pochłania 90% padającej
na niego energii słonecznej i zamienia ją w ciepło. Struktura tego materiału
nanoszonego za pomocą spreju – jak farbę – tworzy pułapki dla promieniowania
słonecznego. Rysuje to nowe perspektywy dla elektrowni słonecznych z parowymi
generatorami oraz dla kolektorów słonecznych.
W Polsce w ostatnich miesiącach dyskusje się o przyszłości kopalni węgla kamiennego
i energetyki. Los nierentownych kopalń jest przesądzony, ale ubywa też zwolenników
palenia węglem w domach. Coraz więcej mieszkańców polskich miast ma świadomość,
że żyje w najbardziej zanieczyszczonych aglomeracjach Europy. Według Europejskiej
Agencji Ochrony Środowiska z powodu zanieczyszczonego powietrza co roku
przedwcześnie umiera ok. 40 tys. osób, a w pierwszej dziesiątce miast o najbardziej
zatrutym powietrzu sześć jest polskich, w tym Kraków, Wrocław i Warszawa. Do tego
dochodzą całe regiony w Polsce południowej – Dolny i Górny Śląsk, Małopolska
i Podkarpacie ze swoimi miasteczkami i wsiami.
Kraków już kilka lat temu wygrał bitwę o powietrze z okolicznymi hutami, koksowniami
i elektrowniami. Okazało się jednak, że nie była to wielka bitwa, a tylko mała potyczka
– teraz walczy z niską emisją z pieców i starych kotłów węglowych. Od 2 lat funkcjonuje
Krakowski Alarm Smogowy. Wrocław także wypowiedział wojnę smogowi i ma
Dolnośląski Alarm Smogowy, a na stronie mu poświęconej czytamy: Ponad 95%
zanieczyszczeń benzo[a]pirenem oraz ok. 70% pyłów zawieszonych pochodzi
z lokalnych pieców, w których spalany jest węgiel, ale nierzadko także śmieci – stare
meble, plastiki, opony.
Na te działania łakomie patrzy ciepłownictwo sieciowe – ono nie powoduje niskiej
emisji. Ale czy zbliży nas do celu, jakim jest wzrost udziału OZE i redukcji emisji CO2?
Warto mieć to na uwadze, tym bardziej że prognozy, m.in. firmy doradczej Pöyry,
wskazują, iż zrównanie cen energii odnawialnej z wiatru i słońca oraz konwencjonalnej
w krajach południowej Europy nastąpi w latach 2020–2022, a w kolejnych – w innych
regionach UE.
Pani premier ogłosiła zwycięstwo w Brukseli – odroczono nam opłaty za emisję.
Ale kto zwyciężył? Czy na pewno całe polskie społeczeństwo, czy tylko energetyka
i dostarczające jej węgiel górnictwo? Dostaliśmy szansę – czy ją wykorzystamy?
SPIS TREŚCI
AKTUALNOŚCI
Rynek instalacji grzewczych w III kwartale br. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Targi POLEKO 2014 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Budownictwo pasywne, budownictwo zielone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Wentylacja nowoczesnych budynków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Zrównoważone renowacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Gospodarka ściekowa w gminach wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Nowości w technice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Informacja SPIUG w sprawie ekoprojektu i etykietowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Ambasadorzy Polskiej Gospodarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Vaillant dzieciom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Viega szkoli przyszłych instalatorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Potencjał oszczędności w instalacjach przemysłowych
Rozmowa z A. Łakomym z firmy Paroc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
ENERGIA
Projektowa charakterystyka energetyczna w świetle nowej metodyki obliczeń,
Karolina Kurtz-Orecka, Przemysław Błoch, Łukasz Zaworski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Tania linia produktów FLOWAIR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Kompleksowa termomodernizacja budynku WBiIŚ.
Cz. 2. Plan inwestycji z analizą potencjału efektów termomodernizacji,
Adam Święcicki, Beata Sadowska, Wiesław Sarosiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Izolacje techniczne – zestawienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
CosiTherm AFRISO – bezprzewodowe systemy komunikacji w instalacjach wodnych,
Błażej Wojciechowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Konfiguracja systemów fotowoltaicznych,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Piotr Gabryańczyk
Nowoczesne pompy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Pompy obiegowe i cyrkulacyjne – zestawienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
POWIETRZE
Akustyka w klimatyzacji. Cz. 1. Wybrane zagadnienia akustyki pomieszczeń i instalacji,
Jarosław Müller, Agnieszka Łojek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Nocne obniżenia temperatury w halach basenowych,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Ilona Czerkawska, Bartosz Cyba
Czego nie widać w Muzeum Historii Żydów Polskich,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Bartosz Pijawski
Wentylacja pomieszczeń centralnej sprężarkowni i centralnej próżni,
Krzysztof Kaiser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Energooszczędne sterowanie rekuperacją,
Katarzyna Rybka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Automatyka centralek rekuperacyjnych,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Piotr Darski
WODA
Przepompownie ścieków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Przepompownie – zestawienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Systemy hydrofitowe do oczyszczania ścieków bytowych – projektowanie według zasad
francuskich, Agata Chojnicka, Magdalena Gajewska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Jakość przewodów z żeliwa sferoidalnego i ich warstw ochronnych,
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Joanna Bąk, Wojciech Dąbrowski, Barbara Dąbrowska, Anna Wassilkowska
INFORMATOR
Katalog firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Gdzie nas znaleźć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Indeks firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
rynekinstalacyjny.pl
listopad 2014
5
AKTUALNOŚCI
Rynek instalacji grzewczych
w III kwartale br.
P
ozytywne wyniki budownictwa mieszkaniowego tym razem nie przełożyły się na
podobnie pozytywne wyniki sprzedaży w branży instalacji grzewczych. Z drugiej strony, przy
stosunkowo dużej liczbie sygnałów na temat
słabej kondycji branży w III kw. 2014 roku,
osiągnięte wyniki sprzedaży w poszczególnych
grupach produktowych pokazują stabilizację,
a nawet lekkie wzrosty. Dane z budownictwa
mieszkaniowego wskazują, że rynek urządzeń
grzewczych powinien się umiarkowanie rozwijać, chociaż nie w takim stopniu, w jakim
się spodziewano.
Oceny rynku
instalacji grzewczych w III kwartale
W większości opinii było gorzej niż w III
kwartale 2013 r., a rok temu mówiło się o załamaniu rynku instalacji grzewczych. Wtedy
rozpoczęło się odrabianie strat z pierwszego
półrocza, co pozwoliło wyjść branży na mały plus na koniec roku. W tym roku takiego
przyspieszenia sprzedaży na rynku urządzeń
grzewczych nie było widać ani w sierpniu, ani
nawet do połowy września. Rynek drgnął nieco pod koniec września, ale w stopniu dalekim
od oczekiwań. Trudno na tym etapie wskazać
jednoznacznie, czy jest to tendencja rynku,
czy efekt przesunięcia się rozpoczęcia sezonu
z tradycyjnego września na koniec października, a nawet listopad. Spadki dotyczą zarówno
kotłów, grzejników, jak i kolektorów słonecznych. Jedyną grupą produktową z tendencją
wzrostową były pompy ciepła do c.w.u.
Respondenci różnili się czasem w ocenie –
mówili zarówno o wzrostach, jak i spadkach
na rynku, jednak różnice w wyrażanych opiniach nie były tak drastyczne jak w poprzednich kwartałach. Mediana w większym stopniu wskazuje na stabilizację i spadki rok do
roku.
Sytuacja ta spowodowała ponowne przesuwanie się rynku w kierunku tańszych produktów i wyraźny spadek marż sprzedawców.
A to z kolei prowadzi do wzrostu zatorów płatniczych. Pogarszająca się dyscyplina płatnicza
firm instalacyjnych skutkuje zaostrzeniem procedur zarządzania ryzykiem w obszarze ustalania limitów kredytowych i windykacji należności u coraz większej grupy hurtowników.
Rynek kotłów konsekwentnie przesuwa się
w kierunku urządzeń kondensacyjnych. W dal-
6
listopad 2014
szym ciągu dominuje cena. Spadają także ceny usług. Obrót uzyskiwano raczej na inwestycjach niż klientach indywidualnych. Daje się
zauważyć brak wsparcia finansowego dla rozproszonych instalacji grzewczych, co w powiązaniu z liczbą oddawanych budynków mieszkaniowych przekłada się na brak w krótkim
okresie perspektywy całościowej poprawy koniunktury na rynku grzewczym. Coraz bardziej
zauważalny jest wpływ legislacji preferującej
ciepło z miejskiego ogrzewania na spadek liczby projektów instalacji o mocy pow. 50 kW,
także zasilanych energią odnawialną i układów kogeneracyjnych. Inwestor może uchylić
decyzję zakazującą mu budowy takiego źródła
ciepła, ale wymaga to cierpliwości, czasu i dużego zaangażowania.
Pewną poprawę rynku kolektorów słonecznych, pomp ciepła i kotłów na biomasę może przynieść wejście w życie ustawy o wsparciu ciepła wytwarzanego z OZE, ale to daleka perspektywa. Co znaczące, ustawa o OZE
już jest nazywana ustawą o wytwarzaniu energii elektrycznej.
Dystrybutorzy coraz bardziej dbają o stany
magazynowe i ich optymalizację. Powoduje to
z jednej strony mniejsze możliwości towarowania ich przez dostawców, ale także mniejsze
problemy z płatnościami. Kilka upadłości, które odnotowano w branży, może wskazywać na
powrót większej dyscypliny płatniczej u dystrybutorów.
Warto także odnotować wyniki w sektorze
DIY (do it yourself – zrób to sam) – markety budowlane zaopatrują klienta końcowego,
czyli tzw. Kowalskiego, w 80–90%. Oczywiście dotyczy to całej budowlanki. Udział urządzeń instalacyjnogrzewczych jest w tym obrocie mniejszy z uwagi na konieczność ich
fachowej instalacji. Także tutaj, według dostępnych badań rynkowych, wynik osiągnięty w III kwartale jest o kilka procent niższy
niż przed rokiem. Przyczyną mogą być spadki
w budownictwie indywidualnym, co może być
w przyszłości skompensowane przez wzrosty
w budownictwie deweloperskim i przełoży się
na zwiększoną liczbę „obiektówek”.
Sytuacja w wybranych
grupach produktowych
Pompy ciepła: dynamika sprzedaży tych
urządzeń nieco wyhamowała. Największe
wzrosty były w grupie pomp do c.w.u., w tym
zintegrowanych z zasobnikiem. Rośnie zainteresowanie także powietrznymi pompami ciepła typu split, które mogą pracować w bardzo
niskich temperaturach, do –25°C. Postępuje rozdrobnienie rynku i pompy oferowane są
także pod markami własnymi sieci hurtowych.
Ogólny wzrost sprzedaży wyniósł 2–5%.
Kolektory słoneczne: odnotowano wyraźny spadek ich sprzedaży wśród indywidualnych klientów. W połowie roku wygasł system
wsparcia NFOŚiGW. Sprzedaż stymulują obecnie lokalne projekty gminne i wojewódzkie.
Rynek czeka też na szczegóły programu Prosument i wielu klientów wstrzymało się z zakupem. Pomimo to sprzedaż w III kw. w ujęciu rok do roku minimalnie wzrosła.
Kotły gazowe wiszące: sprzedaż urządzeń
konwencjonalnych spada o 10–15% na rzecz
kondensacyjnych. Większość firm sygnalizowała stagnację lub niewielkie spadki sprzedaży kotłów kondensacyjnych na poziomie
0–5%, ale także i wzrosty rzędu 5–10%. Ogólnie w całej grupie gazowych kotłów wiszących
odnotowano stabilizację.
Przepływowe podgrzewacze do wody:
urządzenia te mają stałą tendencję spadkową sprzedaży i kupowane są głównie na wymianę.
Gazowe kotły stojące: stagnacja lub lekkie spadki sprzedaży. Od pewnego czasu te
o większych mocach konkurują z ciepłem sieciowym. Spada sprzedaż „lodówek”, czyli kotłów ze zintegrowanym zasobnikiem c.w.u.
Cieszyły się one powodzeniem ze względu
na kompaktowość i były chętnie instalowane
w układach z kolektorami słonecznymi. Spadki sprzedaży kotłów konwencjonalnych, sprzedawanych głównie „na wymianę”, rekompensowały niewielkie wzrosty sprzedaży urządzeń
kondensacyjnych. Ogólny spadek sprzedaży
w grupie kotłów stojących wyniósł 5–10%.
Grzejniki: w III kw. sygnalizowano spadek sprzedaży, ale w ujęciu od początku roku rynek jest na małym plusie w stosunku do
pierwszych trzech kwartałów 2013 r. Wyraźny był spadek sprzedaży grzejników aluminiowych.
Inne produkty: miał miejsce lekki spadek,
rzędu 2–5%, elementów instalacji, także wod-kan. Wzrosła sprzedaż systemów instalacyjnych do ogrzewania podłogowego. Sprzedaż
kotłów na paliwa stałe była stabilna, sygnalizowano nawet wzrosty, szczególnie w grupie
kotłów na biomasę. Rośnie też zapotrzebowanie na urządzenia rekuperacyjne.
oprac. na podstawie materiału
Janusza Starościka, prezesa zarządu SPIUG;
pełny raport na www.spiug.pl
AKTUALNOŚCI
TARGI POLEKO 2014
W
Poznaniu w dniach 14–17.10 branża
ochrony środowiska i gospodarki komunalnej jak co roku dzieliła się swoimi doświadczeniami i dyskutowała, jak sprostać coraz większym wyzwaniom rynku. W ramach
salonów POLEKO i KOMTECHNIKA producenci przygotowali ciekawą ofertę nowych
produktów i technologii. Stoiska i fora dyskusyjne odwiedziło 14 tys. profesjonalistów
z 21 krajów.
Ochrona środowiska to dział gospodarki, który rozwija się dopiero od 25 lat i stanowi 7–8% wszystkich krajowych inwestycji. Obecnie zagadnienia ochrony środowiska
nie dotyczą tylko emisji zakładów przemysłowych i gospodarki ściekami oraz odpadami,
cyjny na bazie agregatów gazowych Caterpillar
G3516C o mocy 2×1200 kW zasilany gazem
ziemnym wysokozaazotowanym (Eneria) oraz
palnik Uni-Max Perfect o mocy 25–1000 kW
do spalania pellet (Zakład Przerobu Drewna
Skiepko).
W Polsce rocznie powstaje 58 mln m3 odpadów komunalnych, 130 mln ton odpadów
przemysłowych i 1 mln ton odpadów niebezpiecznych. To wszystko wymaga zagospodarowania. O tym, jak to zrobić, dyskutowano podczas wielu konferencji i debat, m.in. na Forum
Recyklingu i w Salonie Logistyki Odzysku.
Kierownictwo Międzynarodowych Targów
Poznańskich zapowiedziało, że docelowo targi
POLEKO będą podejmować kwestie nie tylko
związane z branżami „eko” i komunalnymi, ale
też wszystkimi tematami z obszaru „smart city”, jak oszczędzanie energii, e-urząd, utrzymanie dróg i placów zabaw, transport miejski,
zarządzanie ruchem w mieście itp.
wj
Fot. MTP
ale też energetyki, budownictwa i transportu. Na licznych spotkaniach w trakcie targów
dyskutowano o odnawialnych źródłach energii
i zrównoważonym rozwoju. Dla branży instalacyjnej najciekawsze były zagadnienia związane z nowoczesną techniką grzewczą, pompami ciepła, fotowoltaiką, mikroinstalacjami
oraz instalacjami hybrydowymi, a także zarządzaniem energią w budynkach. Wystawcy
prezentowali też instalacje dla małych elektrowni wodnych, małych kotłów na biomasę,
kotłów kogeneracyjnych oraz dla biogazowni. Były także oferty ekologicznych środków
transportu i instalacji do uzyskiwania paliwa
z odpadów komunalnych. W ramach ekspozycji Miasteczko Ekologiczne zaprezentowano
m.in. pojazdy napędzane sprężonym gazem
ziemnym i pojazdy elektryczne zasilane ogniwami wodorowymi.
Złotymi medalami MTP nagrodzono m.in.
agregat prądotwórczy VAPOR CHP o mocy
30–170 kWel zasilany gazami odpadowymi z wydobycia i przetwórstwa ropy naftowej (Mielec-Diesel), pionowe siłownie wiatrowe Piskorza (Proenergetyka), układ kogenera-
Budownictwo pasywne,
budownictwo zielone
P
od takim tytułem Stowarzyszenie Wielkopolski Dom Pasywny zorganizowało
15 października na targach POLEKO konferencję, w ramach której przedstawiono m.in.
przykłady obiektów wznoszonych w Polsce
w standardzie budynków niskoenergetycznych,
pasywnych i zielonych z użyciem nietypowych
technologii i wykorzystujących odnawialne
źródła energii. O tym, jakie wsparcie można
uzyskać dla inwestycji w zielone budynki użyteczności publicznej, mówiła Hanna Grunt,
prezes WFOŚiGW w Poznaniu, a o zasadach
certyfikacji BREEAM i LEED oraz efektywności energetycznej budynków – Daniel Hojniak
(Grontmij). Różnice i podobieństwa pomiędzy
standardami domów pasywnych, autonomicznych i zielonych omówiła Agnieszka Figielek
(Pasywny M2), natomiast przykład inwestycji budynku niskoenergetycznego z materiałów drewnopochodnych zaprezentował Michał Komorowski (Steico). Jak wznosić domy
ze słomy i gliny, informował Cezary Czemplik (Wędrowni Architekci), a Tomasz Pyszczek (Architektura Pasywna) omówił centrum
dydaktyczno-rehabilitacyjne dla osób z upośledzeniem umysłowym w Bażanowicach jako przykład nowoczesnego obiektu użyteczności publicznej. Prezentowano też technologie
zielonych dachów i odzysku wody deszczowej (Roman Pilch, Politechnika Poznańska),
mikroźródła energii odnawialnej (Łukasz Sajewicz, Viessmann) oraz biologiczne oczyszczalnie ścieków (Mariusz Piasny i Mikołaj Romat. SWDP
gasik, MPI).
listopad 2014
7
AKTUALNOŚCI
Wentylacja
nowoczesnych budynków
W
Poznaniu 24–25 września odbyła się
34. międzynarodowa anglojęzyczna konferencja AIVC Ventilation and airtightness in transforming the building stock
to high performance. Unia Europejska, stawiając coraz wyższe wymagania w zakresie
ograniczania zużycia energii oraz emisji gazów cieplarnianych, wymusza poszukiwanie nowych, lepszych rozwiązań w dziedzinie
wentylacji i ogrzewania. Na konferencji prezentowano m.in. najnowsze osiągnięcia i metody stosowane do chłodzenia budynku poprzez zastosowanie wentylacji mechanicznej
lub naturalnej.
Jednym z podstawowych wyzwań, jakie
stoją przed budownictwem energooszczędnym, jest minimalizacja strat ciepła przez
infiltrację przy dostarczeniu kontrolowanej
ilości powietrza wentylacyjnego. Tematykę
konferencji podzielono na bloki – pierwszy
dotyczył komfortu, kolejny szczelności w budynkach, a trzeci wpływu wentylacji na jakość powietrza wewnętrznego i zdrowie człowieka. Prezentacje odbywały się równolegle
w trzech salach. Sesję dotyczącą komfortu
w dużej mierze poświęcono chłodzeniu poprzez wentylację, czyli wykorzystaniu do klimatyzacji pomieszczeń zamiast urządzeń
chłodniczych – wentylacji. Może być to realizowane poprzez zwiększony strumień powietrza, a także chłodzenie nocne. Omówio-
no uwarunkowania prawne i zasady projektowania, a także możliwości programów do
modelowania przepływu powietrza i symulacje pracy systemów. Głównym celem tej sesji
było pokazanie rozwiązań pozwalających na
wykorzystanie wentylacji naturalnej do chłodzenia budynków.
Szczelność budynków jest istotnym parametrem nowoczesnego budownictwa, zwłaszcza pasywnego. Problem staje się szczególnie ważny w budynkach wysokich, gdzie wyraźny może być wpływ wiatru. Nowe szczelne
budynki są energooszczędne i wymagają dostarczenia mniej energii do ogrzewania, ale
problemem może być w nich chłodzenie. Prelegenci na bazie swoich dotychczasowych doświadczeń przedstawili propozycje poprawy
szczelności w istniejących budynkach, bazując na konkretnych przykładach.
W trzecim bloku zagadnień dominującym
tematem była wentylacja na żądanie, głównie
w aspekcie stężenia dwutlenku węgla w pomieszczeniach. Dyskutowano m.in. o tym, jak
zapewnić wysoką jakość powietrza w wentylacji naturalnej. Oprócz badań jedną z wygodnych i mniej kosztownych metod oceny pracy wentylacji jest wykonanie symulacji za pomocą programów komputerowych. Pozwala
to osiągnąć wiarygodne wyniki, ale warunkiem koniecznym odwzorowania rzeczywistego modelu jest wprowadzenie prawidłowych
danych początkowych i ustalenie warunków
brzegowych.
Poruszano też kwestie regulacji prawnych
i nowych norm. Przewiduje się aktualizację
normy EN 15251, która określa wewnętrzne
parametry środowiskowe oraz zasady ich oceny, uwzględnia pojęcie dyskomfortu lokalnego i podaje zalecony strumień powietrza przy
danym zagęszczeniu osób w pomieszczeniu.
W normie pomieszczenia zostały podzielone
na cztery kategorie komfortu, a wskaźniki, które były do tej pory stosowane w celu określenia tej kategorii, czyli PMV, PPD i temperatura operatywna, pozostały te same. Nowością
są kryteria jakości powietrza wewnętrznego
(IAQ), które dotyczą m.in. komfortu, zdrowia
i produktywności użytkowników pomieszczeń
oraz zużycia energii. Uzupełnieniem wystąpień
była sesja posterowa.
Problemy jakości powietrza oraz prawidłowej wentylacji są nierozerwalnie związane.
W dobie budownictwa niskoenergetycznego, zmniejszając niekontrolowaną infiltrację
przez stolarkę okienną i przegrody, zapomina się o zapewnieniu odpowiedniej liczby wymian powietrza. Budownictwo pasywne stawia projektantom duże wyzwania w zakresie
chłodzenia oraz ochrony przed zawilgoceniem.
Nadziei upatruje się w nowoczesnych rozwiązaniach wykorzystujących wentylację oraz
kr
chłodzenie nocne.
Zrównoważone renowacje
Fot. Gut PR
W
tym roku platforma wymiany doświadczeń, cyklicznie organizowana przez
firmę RD bud, odbyła się pod hasłem Zrównoważone renowacje – druga „młodość” inwestycji budowlanych. 25 września 2014 r.
w Warszawie rozmawiano o rewitalizacji
obiektów budowlanych – hoteli, centrów
8
listopad 2014
handlowych, obiektów biurowych i mieszkalnych.
Dyskutowano, jak osiągnąć standard budynku niskoenergetycznego i jednocześnie zapewnić jak najwyższy komfort. Wiele uwagi
poświęcono zagadnieniom certyfikacji LEED,
BREEAM i DGNB. Wskazywano, że wchodzimy w trzecią rewolucję przemysłową – zainicjowaną przez informatykę, po erze pary
i elektryczności. Sprzyja to rozwijaniu nowych
produktów i technik oraz zupełnie innemu podejściu do budownictwa.
Prezentowano m.in. nowe rozwiązania
i technologie. O roli szkła w procesie rewitalizacji budynków mówiła Jolanta Lessig (Pilkington Polska), a o nowych trendach w izolowaniu budynków – Henryk Kwapisz (Isover).
Możliwości technologii elewacji prefabrykowanych w rewitalizacji obiektów przedstawił Nicolas Retournard (Betsinor Composites). Maciej Kiepal (Armstrong) przekazał doświadczenia z prowadzonych remontów powierzchni
biurowych i zaprezentował innowacyjną metodę zagospodarowywania odpadów budowlanych. Na nowe możliwości w zakresie wentylacji, klimatyzacji i ogrzewania wskazywał
Marcin Markowski (Zymetric). Z kolei JeanLuc Darras (RD bud) podkreślał znaczenie
etapowania robót wykonywanych w funkcjonującym obiekcie. W trakcie warsztatów dyskutowano o renowacji zgodnej z zasadami
zrównoważonego rozwoju oraz planowaniu
przebiegu prac, doborze materiałów, technowj
logii i metod wykonawstwa.
AKTUALNOŚCI
Gospodarka ściekowa
w gminach wiejskich
Fot. WJ
Władze gminy Pietrowice Wielkie zorganizowały 17 października konferencję dla sąsiednich władz
samorządowych, na której zaprezentowały swoje inwestycje w gospodarkę ściekową. Na podstawie
doświadczeń opracowały innowacyjny na skalę europejską scenariusz postępowania dla inwestora.
N
a konferencji zaprezentowano genezę inwestycji gminy Pietrowice Wielkie w przydomowe biologiczne oczyszczalnie ścieków
(PBOŚ). W zagadnienia gospodarowania ściekami na terenach niezurbanizowanych wprowadził zebranych prof. dr hab. inż. Janusz Łomotowski (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu). O technologiach będących obecnie
do dyspozycji mówiła dr inż. Katarzyna Pawęska (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu), a o pozyskiwaniu dodatkowych środków
na inwestycje – Gabriela Lenartowicz, prezes
WFOŚiGW w Katowicach.
Włodarze gminy podzielili się swoimi doświadczeniami. Gmina Pietrowice Wielkie obejmuje tereny rolnicze, które zamieszkuje 6,5
tys. mieszkańców w 11 sołectwach, odległych
od siebie o 1–20 km, na łącznej powierzchni 68,07 km2. Do 2012 r. ścieki były zbierane w przydomowych zbiornikach bezodpływowych. Wiele z nich było nieszczelnych. Władze
gminy po skrupulatnej analizie ekonomicznej
i technicznej oraz zebraniu opinii z innych gmin
zrezygnowały z planów budowy 90 km sieci kanalizacji ogólnospławnej i transportu ścieków
do sąsiednich oczyszczalni lub budowy własnej.
Wybrano inwestycję w PBOŚ.
Istotny był wybór technologii oczyszczania,
adekwatny do potrzeb i możliwości gminy wiejskiej oraz rodzaju gruntu. Już na wstępie wykluczono tanie technologie drenażu rozsączającego z uwagi na ich wątpliwą skuteczność
spełnienia wymagań dotyczących oczyszczania
ścieków w całym okresie eksploatacji. Wymagało to przekonania mieszkańców, również do
płacenia ok. 30 zł miesięcznie za ścieki, które
wielu odprowadzało „bezkosztowo”, czyli nieoczyszczone do gruntu. Wybrano oczyszczalnie biologiczne z technologią SBR (sekwencyjny bioreaktor), z których oczyszczone ścieki odprowadzane są do studni chłonnej. Dostawcom
postawiono wysokie wymagania, ale nie dotyczące ceny, lecz jakości, m.in. żeby urządzenia
były przebadane przez laboratorium notyfikowane przez UE i miały świadectwa dowodzące oczyszczania na poziomie: 98% dla BZT5,
94,1% dla zawiesiny ogólnej i do 92% dla
CHZT. Ostatecznie został jeden produkt, który
spełniał warunki przetargu – urządzenia INNO-
CLEAN produkowane przez firmę Kessel. Dotychczas zamontowano 1170 PBOŚ, co stanowi ok. 85% zapotrzebowania całej gminy. Praca każdej oczyszczalni nadzorowana jest przez
program komputerowy umożliwiający przesyłanie sygnału o awarii przez system GSM. Nadzór i serwis urządzeń zapewnia Zakład Gospodarki Komunalnej, który z każdej oczyszczalni
raz w roku usuwa osad.
O kosztach mówił m.in. wójt Andrzej Wawrzynek. Koszt inwestycji wyniósł 24 mln zł,
z czego dotacja z NFOŚiGW to 9 mln zł, pożyczka z NFOŚiGW kolejne 9 mln zł, a koszt
własny każdego domostwa 1845 zł. Koszty
serwisu w wysokości 29 zł i ok. 5 zł miesięcznie za energię elektryczną do zasilania oczyszczalni ponoszą mieszkańcy, bez względu na
ilość wytwarzanych ścieków.
Za wyborem przemawiały przede wszystkim
względy ekonomiczne. Poprzednia koncepcja
gospodarki ściekowej opartej na sieci kanalizacji ogólnospławnej wymagałaby wydania od 45
do 51 mln zł, co wyklucza skuteczne rozwiązanie problemu ścieków i wymusza prowadzenie
inwestycji etapami przez dekady przy zagrożeniu dla budżetu gminy. Do tego doszłyby koszty eksploatacji, które obciążyłyby mieszkańców
średnią kwotą przynajmniej 115 zł miesięcznie
na jedną 4-osobową rodzinę. Ponadto do kosztów tej inwestycji trzeba by zaliczyć remonty
dróg, chodników itd. po budowie sieci.
Władze gminy w ciągu paru lat wykonały
ogromną pracę, by sprawnie przeprowadzić inwestycję. Zebrały swoje doświadczenia i opracowały na ich podstawie innowacyjny na skalę
europejską, a być może światową, scenariusz
postępowania oraz praktyczne wskazówki, jak
formułować Specyfikacje Istotnych Warunków
Zamówienia (SIWZ).
Jak zapewniał Henryk Joachim Marcinek,
przewodniczący rady gminy, żadna z wytycznych nie jest patentem, ale razem stanowią
innowacyjny produkt – wskazówki, jak wybudować tani i sprawny system oczyszczania
ścieków w całej gminie wiejskiej. Wytyczne
zebrano w 16 punktach, a najważniejsze wymagania, które powinny być zawarte w SIWZ,
w 17 punktach. Można się z nimi zapoznać na
www.rynekinstalacyjny.pl/konferencje.
Wskazywał on też, że tak naprawdę inwestycja gminy w PBOŚ to nie była jedna inwestycja, lecz ok. 1200 oddzielnych, gdyż napotkano trudności w uzgodnieniach szczegółów
z każdym mieszkańcem osobno. Często zmieniali oni swoje warunki dotyczące położenia
instalacji, gdyż mieli wielomiejscowe odprowadzenie ścieków i nieraz musieli przerabiać
wewnętrzny system kanalizacyjny. Z każdym
mieszkańcem deklarującym chęć montażu
gmina zawarła umowę bezpłatnego użyczenia części nieruchomości pod oczyszczalnię.
Oczyszczalnia pozostaje własnością gminy,
a mieszkaniec ponosi koszty udziału własnego podłączenia oczyszczalni. Prace montażowe prowadzone były jedynie na posesjach
mieszkańców, co pozwoliło uniknąć rozkopanych pod kanalizację dróg i chodników. Dzięki inwestycji na posesjach przy okazji uporządkowano otoczenie domostw.
H. Marcinek podkreślał też, że ważne jest
klarowne określenie obowiązków użytkowników
PBOŚ – to użyczenie kilku m2 działki na montaż
i dostarczenie ścieków do urządzenia oraz nieingerowanie w jego pracę i dostarczenie energii elektrycznej do zasilania za łączną kwotę
ok. 5 zł miesięcznie, a także wnoszenie eksploatacyjnej opłaty ryczałtowej w wysokości 29 zł
miesięcznie niezależnie od ilości ścieków.
O doświadczeniach z eksploatacji mówił
Adam Wajda, sekretarz gminy. Skład chemiczny ścieków oczyszczonych odpowiada dopuszczalnym wartościom zawartym w rozporządzeniu w sprawie warunków, jakie należy spełniać
przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi,
i jest na bieżąco monitorowany przez ZGK. Na
potrzeby Zakładu powstało laboratorium, które
bada zawiesinę ogólną oraz ChZT i BZT. Każda
oczyszczalnia ma oddzielną kartę SIM, dzięki
której możliwe jest przesyłanie SMS-em informacji o ewentualnych awariach oraz o parametrach pracy do operatora systemu.
Po dwóch latach eksploatacji niezdecydowani zmieniają zdanie i przyłączają się do
systemu. Wzrosła też świadomość ekologiczna mieszkańców – żaden „wyciek” z szamba
sąsiada nie uchodzi już uwadze tych, którzy
mają oczyszczalnie.
Waldemar Joniec
listopad 2014
9
AKTUALNOŚCI
N O W O Ś C I
Nowa generacja
Kurtyna
kotłów Quadra powietrzna
Specjalnie dla klientów hurtowni Instal-Konsorcjum
marka Beretta wprowadziła gazowe kotły kondensacyjne QUADRA GREEN w wersji jedno- i dwufunkcyjnej
o mocy 20 kW dla c.o. i 25 kW dla c.w.u. Zastosowano w nich nowe wysokowydajne wymienniki monotermiczne, nowoczesny
panel sterowania z wyświetlaczem LCD oraz
wbudowany moduł regulacji pogodowej. Kocioł
jednofunkcyjny dostępny
jest w szerokiej gamie
pakietów z zasobnikami
Idra o pojemnościach 100
i 120 litrów i akcesoriami dodatkowymi. Ma on
też możliwość regulacji
temperatury c.w.u. w zasobniku zewnętrznym poprzez panel sterowania.
Kotły są kompatybilne z akcesoriami
marki Beretta oraz z systemami kominowymi (koncentryczne 60/100 i 80/125 oraz system
rozdzielny 80/80). Zestaw dwóch stref grzewczych Connect Base pozwala na podłączenie zarówno ogrzewania
grzejnikowego, jak i podłogowego. Oba modele wyposażone są w zawór trójdrogowy, a kocioł dwufunkcyjny
ma funkcję wstępnego podgrzania c.w.u.
mat. RUG Riello
Frico
Kompaktowa kurtyna powietrzna
PA3200C przeznaczona jest do wejść budynków komercyjnych i małych budynków przemysłowych. Posiada zintegrowany układ sterowania, ale można za jej pomocą również sterować zdalnie, co ułatwia montaż i obsługę.
Dyskretnie zintegrowany w obudowie panel sterowania kurtyny eliminuje konieczność doprowadzenia przewodów.
Urządzenie wyróżnia się ponadczasowym wzornictwem i pasuje do wszystkich wejść. Oferowane jest w dowolnym kolorze z palety RAL. Maksymalna wysokość montażu: 3,2 m, długość: 1, 1,5 i 2 m. Posiada trzystopniowy
wentylator i dwustopniowe ogrzewanie elektryczne.
mat. Systemair
Logamax plus
GB012-25K
Ten nowy dwufunkcyjny gazowy kondensacyjny kocioł wiszący marki Buderus wyróżnia się łatwą obsługą
dzięki intuicyjnemu sterownikowi Cotronic 3 z dużym
i czytelnym wyświetlaczem LCD oraz nowoczesnym
wzornictwem. Zastosowano w nim dwa wymienniki
ciepła – pierwszy z powierzchniami wymiany ciepła wykonanymi ze stali nierdzewnej, drugi ze stopu Al-Mg-Si
o wysokiej przewodności cieplnej. Ma precyzyjną kontrolę temperatury i inteligentny panel sterowania, co
sprawia, że kondensacja jest intensywna, a jednocześnie zapewniona została długa żywotność urządzenia.
Współpracuje z koncentrycznymi SPS (typy C12, C32)
oraz systemami z rozdzielnym prowadzeniem prze-
Aplikacje dla projektantów
FERRO we współpracy z CAD Projekt K&A poszerzyło bazę produktów przeznaczonych dla projektantów
i architektów wnętrz. Jest ona kompatybilna z programami: CAD Decor PRO, CAD Decor oraz CAD Kuchnie
i zawiera 150 nowych modeli 3D baterii łazienkowych,
zlewozmywakowych oraz natrysków. Baza dostępna jest
na stronie firmy Ferro i CAD Projekt K&A.
wodu powietrznego i spalinowego (typy C52, C82),
a także z poborem powietrza do spalania z pomieszczenia (typ B22).
mat. Bosch
nowych ciągów komunikacyjnych (klatek schodowych).
Pozwala szybko zestawić urządzenia z odpowiednimi
parametrami i przeprowadzić wstępną kalkulację. Program dobiera dla danego obiektu m.in. napędy, klapy
oddymiające, okna, czujki pożarowe oraz centralę sterującą i generuje schemat blokowy wraz z rekomendacją
rozmieszczenia urządzeń.
BIM od AUTODESK – firma oferuje bezpłatne
narzędzia do poznania BIM. Modelowanie informacji o budynku staje się standardem i coraz częściej
Bezpieczna klatka D+H to aplikacja dla projektantów do doboru grawitacyjnego systemu oddymiania pio-
LINDAB COMFORT to internetowa aplikacja doboru produktów – nawiewników, zaworów, kratek i belek
chłodzących. Zawiera: wyszukiwarkę dokumentacji
– do wyszukiwania produktów, narzędzie doboru – do
porównywania rozwiązań oraz kalkulator produktów – do
obliczania i porównywania wydajności.
10
listopad 2014
jest wymogiem stawianym przez inwestorów. Firma
umożliwia skorzystanie z modelowania informacji
o budynku w ramach pilotażowego projektu BIM,
w którym można samodzielnie odkrywać, ile da się
wyeliminować poprawek i kolizji oraz o ile zwiększyć
wydajność i zyskowność.
red.
AKTUALNOŚCI
Informacja SPIUG
w sprawie ekoprojektu i etykietowania
We wrześniu 2015 r. zaczną obowiązywać wymagania dyrektywy 2009/125/WE ustanawiającej ogólne zasady
ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią (tzw. dyrektywa ErP
– Energy related Products) dla urządzeń o mocy do 400 kW oraz dyrektywy 2010/30/UE w sprawie wskazania
poprzez etykietowanie i standardowe informacje o produkcie zużycia energii oraz innych zasobów przez
produkty związane z energią (tzw. ekoetykietowanie – ecolabelling) dla urządzeń do 70 kW oraz zbiorników
o pojemności do 500 l.
R
ozpoczęta przez Stowarzyszenie Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych akcja informacyjna pokazała, że istnieją rozbieżności co do interpretacji przepisów, które mają obowiązywać od 26 września
2015 r. w Polsce, ale także innych krajach
europejskich. Podstawowe pytania, jakie zadają sobie obecnie producenci oraz dystrybutorzy urządzeń grzewczych, brzmią m.in.: czy
i na jakich zasadach będzie można sprzedawać gazowe kotły konwencjonalne oraz jakie
będą mechanizmy wdrażania ww. zasad.
Przygotowywany przez SPIUG katalog pytań wynika z wewnętrznych konsultacji, także
z odpowiednikami Stowarzyszenia w innych
krajach. Ponieważ nie znaleziono jednoznacznych odpowiedzi na podane pytania i odnotowano sprzeczne interpretacje poszczególnych
przepisów, SPIUG podjął się zadania wyjaśnienia wątpliwości przed wejściem w życie cytowanych przepisów, aby wypracować interpretację wspólną dla wszystkich uczestników
rynku instalacji grzewczych w Polsce w celu
uniknięcia nieporozumień i negatywnych zawirowań na rynku, wynikających z różnego podejścia do wdrażanego prawa europejskiego.
Do współpracy w wyjaśnieniu tych spraw zaproszono Ministerstwo Gospodarki, w dalszej
kolejności SPIUG będzie się zwracać do odpowiednich organów Unii Europejskiej. Wynika
to z aktualnie obowiązujących procedur – rola
rządu polskiego skończyła się wraz z uchwaleniem odpowiednich rozporządzeń UE. Na
obecnym etapie ewentualne zapytania do Komisji Europejskiej mogą być kierowane m.in.
przez stowarzyszenia branżowe jako reprezentanta uczestników danego rynku. Dlatego zanim SPIUG jako organizacja branżowa wystąpi z odpowiednim zapytaniem w tej sprawie
do KE, chciałby poznać opinie na ten temat
Departamentu Energetyki Ministerstwa Gospodarki.
Katalog pytań i zagadnień, które zdaniem
Stowarzyszenia powinny zostać wyjaśnione
przed wejściem w życie zatwierdzonych przepisów, obejmuje m.in. następujące kwestie:
12
listopad 2014
1. W Rozporządzeniach Komisji (UE) nr
811, 812, 813, 814/2013 w sprawie wykonania dyrektywy ErP podana jest każdorazowo „procedura weryfikacji do celów nadzoru
rynku”. Procedurę weryfikacji mają przeprowadzać „organy państw członkowskich”. Czy
zostanie w Polsce wydane odpowiednie rozporządzenie w tej sprawie?
2. Pytania dotyczące krajowej procedury:
jakie „organy” w Polsce brałyby w tym udział?
Według jakich zasad, budżetu i przepisów realizowany byłby ewentualny program badań
i na czyj wniosek odbywałyby się takie badania? Kto byłby jednostką kontrolną oraz jakie konsekwencje są przewidywane jako wynik wymienionych działań?
3. Interpretacja definicji „producenta”
i „wprowadzającego towar do obrotu”.
4. Jak przedstawiać się będzie możliwość
sprzedaży kotłów gazowych z otwartą komorą
spalania po 25.09.2015. W Polsce zainstalowanych jest wiele konwencjonalnych kotłów
gazowych, a ich wymiana na kotły kondensacyjne może nie być możliwa z przyczyn technicznych. Jakie byłyby zasady instalacji kotłów
w takim wypadku i jak wyglądałyby procedury
kontrolne i konsekwencje takiej kontroli?
5. Wyjaśnienie kwestii ofert z etykietami
energetycznymi, szczególnie w wypadku kompletowanych „zestawów” urządzeń do instalacji.
6. Niejasne jeż też, jakie kary grożą za niestosowanie się do dyrektywy i kto będzie sprawował nad tym kontrolę.
Istnieje wiele możliwych odpowiedzi na powyższe pytania, co nie jest korzystne z punktu widzenia uporządkowania funkcjonowania
rynku instalacji grzewczych.
Wymieniane regulacje wprowadzają bardzo
duże zmiany w obrocie towarów dla branży
grzewczej. We wrześniu 2015 r. zacznie obowiązywać rozporządzenie ErP nr 641/2009/
UE, które dopuszcza produkcję i wprowadzanie do obrotu na rynek europejski jedynie
urządzeń grzewczych zawierających niskoenergetyczne pompy (obiegowe). W prakty-
ce oznacza to, że w większości obecnych dziś
na rynku kotłów, grup pompowych itd. będą
musiały zostać zastosowane pompy obiegowe
spełniające warunki tej dyrektywy.
Jedna z interpretacji mówi, że będzie to
skutkowało zastąpieniem aktualnych modeli
nowszymi, podobnymi urządzeniami – zmodyfikowanymi np. tylko o pompę, o ile aktualne modele jeszcze nie spełniają tego warunku. Będą to formalnie inne produkty (z handlowego punktu widzenia – inny indeks/kod
produktu). W myśl tego przepisu od 1 sierpnia 2015 nie będzie można produkować, ale
będzie można sprzedawać urządzenia niespełniające wymogów dotyczących pomp obiegowych – czyli nadal teoretycznie producenci
i importerzy będą mogli kupować takie urządzenia i sprzedawać je na polskim rynku.
Dyrektywa ErP dopuszcza od 26 września
2015 r. możliwość wprowadzania na rynek
UE wyłącznie takich urządzeń grzewczych,
które spełniają określone normy efektywności
energetycznej.
Według aktualnej wiedzy wprowadzenie w życie postanowień rozporządzeń nr
811/2013 i 812/2013 po 25.09.2015 będzie miało następujący wpływ na poszczególne grupy produktowe:
1. kotły gazowe – sprawność średnioroczna (liczona w określony sposób narzucony dyrektywą) >86% – takie warunki będą spełniać jedynie kotły kondensacyjne, więc kotły
konwencjonalne znikną praktycznie ze sprzedaży. Jedynym wyjątkiem będą kotły konwencjonalne z otwartą komorą spalania, które będą dopuszczone do sprzedaży tylko z przeznaczeniem do modernizacji instalacji, w której
niezależne pojedyncze urządzenia pracują
w układzie wspólnego komina w budynkach
wielorodzinnych, co jest rozwiązaniem raczej
mało popularnym w Polsce;
2. podgrzewacze c.w.u. – sprawność średnioroczna (liczona w dokładnie określony sposób narzucony dyrektywą) >75% – prawie
wszystkie urządzenia dostępne obecnie na
polskim rynku spełniają te warunki;
AKTUALNOŚCI
3. kolektory słoneczne – efektywność
energetyczna – praktycznie wszystkie obecne
dzisiaj na rynku urządzenia spełniają te warunki;
4. pompy ciepła – efektywność energetyczna – wszystkie obecne dzisiaj na rynku
urządzenia spełniają te warunki;
5. zasobniki c.w.u. – efektywność energetyczna – wszystkie obecne dzisiaj na rynku
urządzenia spełniają te warunki.
Nieporozumienia budzi terminologia zawarta w omawianych aktach prawnych i ich
interpretacja. Co w praktyce oznacza wprowadzenie do obrotu na rynek UE i jaki może mieć
to wpływ na sektor grzewczy?
„Wprowadzenie do obrotu” oznacza pierwszą transakcję na rynku, można by zatem przypuszczać, że następuje ono np. w przypadku
zakupów kotłów przez przedstawicielstwo producenta w Polsce od spółki matki, a to oznaczałoby, że produkty niespełniające warunków
dyrektywy zakupione przed 26.09.2015 przez
importera mogą być przez niego sprzedawane
dalej, „do wyczerpania zapasów”.
Jednak według aktualnej wiedzy interpretacja KE jest inna, mianowicie transakcje wewnątrz grupy, koncernu itd. nie są traktowane
jako wprowadzenie do obrotu. Zatem w takim
przypadku następuje ono dopiero w momencie
sprzedaży produktów przez danego importera
na rynku. Oznacza to, że taki importer będzie
mógł sprzedawać „stare” urządzenia jedynie
do 25.09.2015, a od dnia następnego tylko urządzenia spełniające wymogi dyrektywy,
czyli w przypadku kotłów jedynie urządzenia
kondensacyjne z energooszczędną pompą.
W przypadku zakupu urządzeń pod własną marką spoza koncernu, czy jest to import
spoza Unii, czy z terenu UE, wprowadzającym
do obrotu jest ewidentnie „producent”, czyli w rozumieniu rozporządzeń importer w Polsce. Sprowadza się do takiej samej sytuacji
jak w przypadku kotłów: „stare” urządzenia
importer będzie mógł sprzedawać jedynie do
25.09.2015, a od 26.09.2015 tylko urządzenia spełniające wymogi dyrektywy.
Dyrektywa 2010/30/UE dot. etykietowania
od 26 września 2015 r. narzuca na „producentów” obowiązek umieszczania na produktach
oraz wszelkich materiałach handlowych marketingowych itd. etykiet określających klasę energetyczną. Ideą tego przepisu jest umożliwienie
klientowi końcowemu porównanie urządzeń
na podstawie jednolitych, zrozumiałych i czytelnych dla niego parametrów. Polski producent
czy importer – przedstawicielstwo producenta
z zagranicy w Polsce, z punktu widzenia UE
– jest traktowany zarówno jak producent, autoryzowany przedstawiciel oraz importer.
Ważne definicje pojawiające się w dyrektywach:
producent oznacza osobę fizyczną lub
prawną, która wytwarza produkty objęte niniejszą dyrektywą i jest odpowiedzialna za
ich zgodność z niniejszą dyrektywą, zamierza wprowadzić je do obrotu lub użytkowania
pod własną nazwą producenta lub znakiem
towarowym lub do własnego użytku producenta. W razie braku producenta zdefiniowanego w pierwszym zdaniu niniejszego punktu lub importera zdefiniowanego w pkt 8 za
producenta uważana będzie każda osoba fizyczna lub prawna, która wprowadza do obrotu lub użytkowania produkty objęte niniejszą dyrektywą;
autoryzowany przedstawiciel oznacza
każdą osobę fizyczną lub prawną mającą
miejsce zamieszkania lub siedzibę we Wspólnocie, która otrzymała pisemne upoważnienie
od producenta do wykonywania w jego imieniu wszelkich lub niektórych z jego zobowiązań oraz formalności wynikających z niniejszej dyrektywy;
importer oznacza każdą osobę fizyczną
lub prawną mającą miejsce zamieszkania lub
siedzibę na terytorium Wspólnoty, która w ramach swojej działalności gospodarczej wprowadza do obrotu we Wspólnocie produkt pochodzący z państwa trzeciego (…).
Zgodnie z dyrektywą 2010/30/UE i rozporządzeniem 811/2013 art. 4 urządzenia służące do ogrzewania pomieszczeń:
o mocy do 70 kW i pojemności do 500 litrów,
ogrzewacze pomieszczeń,
ogrzewacze wielofunkcyjne,
zestawy zawierające ogrzewacz pomieszczeń, regulator temperatury i urządzenie
słoneczne,
zestawy zawierające ogrzewacz wielofunkcyjny, regulator temperatury i urządzenie
słoneczne
będą musiały być opatrzone etykietą dostarczoną przez dostawców (widoczną dla klienta końcowego).
Obowiązek dostarczania etykiet jest nałożony na dostawców na rynek europejski. Etykiety muszą być dołączane do wszelkich materiałów o charakterze handlowym, techniczno-handlowym i marketingowym. Oznacza to, że
żadna oferta wychodząca od dostawcy, dystrybutora czy choćby instalatora do klienta końcowego nie może być przekazana bez odpowiednio wykonanych etykiet.
Dane, które mają się znaleźć na etykiecie,
zawarte są w certyfikacie WE albo wyliczane na podstawie certyfikatu WE (dot. procesu
produkcji), który jest wymagany do uzyskania
certyfikatu CE. Producent, importer czy dostawca będzie musiał mieć kopię dokumentu
WE zakładu produkcyjnego!
Etykieta jest znormalizowana i ściśle określona, zawiera konkretnie wskazane informacje, ściśle określone jest również miejsce
umieszczenia i sposób dystrybucji. Wymaga
się, by:
a) każdy ogrzewacz pomieszczeń w punkcie sprzedaży był opatrzony na zewnątrz
etykietą dostarczoną przez dostawców
zgodnie z art. 3 ust. 1, określoną w pkt
1 załącznika III, umieszczoną z przodu
urządzenia w taki sposób, aby była ona
wyraźnie widoczna;
b) wszelkie reklamy, które dotyczą określonego modelu ogrzewacza pomieszczeń
i podają informacje związane z zużyciem
energii lub ceną, zawierały wskazanie klasy sezonowej efektywności energetycznej
ogrzewania pomieszczeń dla danego modelu w warunkach klimatu umiarkowanego (…).
Takie same warunki zgodnie z rozporządzeniem 812/2013 dotyczą: podgrzewaczy wody, zasobników ciepłej wody użytkowej i zestawów zawierających ogrzewacz.
Klasy efektywności są jasno sprecyzowane i odniesione do obliczanej indywidualnie
dla każdego urządzenia, sprawności średniorocznej.
Klasa
sezonowej
efektywności
energetycznej
Sezonowa efektywność
energetyczna
ogrzewania pomieszczeń
ηs, %
A +++
ηs > 150
A ++
125 < ηs < 150
D
36 < ηs < 75
Etykiety
W zależności od typu urządzenia etykiety
zawierają różne dane.
1. urządzenia standardowe typu kocioł
– poza danymi producenta (dostawcy na rynek
UE) podajemy trzy podstawowe dane: klasa
efektywności wynikająca ze sprawności, poziom hałasu, moc;
2. urządzenia wielofunkcyjne c.o. + c.w.u.
– w przypadku urządzeń dwufunkcyjnych musimy podawać klasy dla c.o. i c.w.u., zatem
podajemy dwie, niezależnie od tego, czy są
identyczne, czy nie;
3. urządzenia typu pompy ciepła, kolektory słoneczne – muszą dodatkowo zawierać informacje dotyczące różnych możliwości urządzeń, jak moc i sprawność, w różnych położeniach geograficznych;
4. zestawy – etykieta musi zawierać dane dotyczące efektywności energetycznej całe-
listopad 2014
13
AKTUALNOŚCI
go zestawu oraz jasną informację, co w skład
takiego zestawu wchodzi, np.: kocioł, regulator pokojowy, zasobnik c.w.u., kolektory słoneczne itd.
Obowiązki producenta/importera
Zasady etykietowania nakładają na producenta lub importera szereg obowiązków. Musi on dostarczyć:
etykietę z klasą energetyczną urządzenia
(solo),
drugą etykietę dla zestawu (etykieta wypełniona tylko w części dotyczącej danego
urządzenia),
kartę zestawu służącą do obliczania efektywności energetycznej zestawu, który może ewentualnie zostać stworzony z wykorzystaniem danego urządzenia i innych (kolektory, pompy ciepła, zbiorniki, termostaty).
Firma, która tworzy zestaw i oferuje na rynku, ma obowiązek wypełnić etykietę zestawu i kartę zestawu. Jeżeli producent nie
dostarczy tych dokumentów wraz z urządzeniem, oznacza to, że nie dopuszcza
możliwości konfigurowania zestawu z wykorzystaniem tego urządzenia.
Obowiązki importera
W myśl rozporządzenia UE importer jest
traktowany jak producent, dlatego ciąży na
nim obowiązek dostarczenia wszelkich etykiet. W przypadku sprzedaży gotowych zestawów (min. dwa urządzenia, choćby kocioł
i termostat) oblicza i wypełnia etykietę i kartę
zestawu. Importer ma obowiązek dostarczania
podstawowych etykiet swoim dystrybutorom,
autoryzowanym punktom handlowym, instalatorom i autoryzowanym punktom sprzedaży, tak aby mogli oni (bo na nich też spoczywa ten obowiązek) sami tworzyć własne zestawy, ponieważ każda oferta ich sprzedaży musi
być wyposażona w takie etykiety.
W rozporządzeniach UE mowa jest o karach za niestosowanie się do ww. przepisów.
Każdy kraj członkowski ma wolną rękę w określeniu ich formy i wysokości. Nie mamy na
obecnym etapie wiedzy, czy Polska określiła
stosowne sankcje.
mat. Stowarzyszenia Producentów
i Importerów Urządzeń Grzewczych,
www.spiug.pl
Polskiej Gospodarki
VI edycji konkursu organizowanego
przez Business Centre Club pod patronatem Ministerstwa Spraw Zagranicznych nagrodzono 73 firmy, które promują dobre standardy współpracy międzynarodowej, odnoszą
sukcesy na rynkach zagranicznych i promują
wizerunek Polski za granicą. W kategorii Kreator Rozwiązań XXI wieku nagrodzono m.in.
Hydro-Vacuum S.A., która systematycznie
F
irma Vaillant przekazała Wiosce
Dziecięcej w Biłgoraju pomoc w formie
nowoczesnych systemów grzewczych. Jest
to element długofalowej współpracy pomiędzy firmą i Stowarzyszeniem SOS Wioski
Dziecięce, na co dzień
opiekującym się dziećmi opuszczonymi i osieroconymi. Nowoczesne
systemy ogrzewania zastąpią dotychczasowe
14
listopad 2014
szkoli przyszłych
instalatorów
Sankcje
Ambasadorzy
W
Viega
zwiększa eksport pomp, nie tylko do krajów
Unii, ale także do Azji Południowo-Wschodniej czy na Bliski Wschód. Spośród firm branży instalacyjnej nagrodzono też m.in. Fabrykę Urządzeń Wentylacyjno-Klimatyzacyjnych
„Konwektor” i Metalerg (w kategorii Partner
Firm Zagranicznych) oraz Fabrykę Automatyki
„Fach” i Capricorn S.A. (kategoria Eksporter).
mat. BCC
Vaillant
dzieciom
rozwiązania funkcjonujące w domach wchodzących w skład Wioski. Firma zapewniła również ich profesjonalną instalację, tak by działały optymalnie i możliwie energooszczędnie.
Vaillant będzie sukcesywnie modernizował instalacje grzewcze w kolejnych domach i regularnie przeprowadzał przeglądy techniczne istmat. Vaillant
niejących urządzeń.
Z
aprezentowanie młodzieży nowoczesnych
technologii i rozwiązań od strony praktycznej i teoretycznej – to cel warsztatów organizowanych przez firmę Viega. Program skierowany jest głównie do uczniów klas o profilu
technik urządzeń sanitarnych. Najważniejsze
tematy to systemy instalacyjne, montaż systemów podtynkowych i technika odprowadzania wody.
Zajęcia odbywają się w nowoczesnym centrum szkoleniowym firmy przy ul. Postępu 6
w Warszawie. W październiku wzięły w nich
udział trzy klasy z Technikum Architektoniczno-Budowlanego w Warszawie, Państwowych
Szkół Budownictwa i Geodezji w Lublinie oraz
Zespołu Szkół Zawodowych nr 2 w Rykach.
Część teoretyczna warsztatów odbywa
się w multimedialnej sali szkoleniowej, gdzie
uczniowie dowiadują się wszystkiego o nowoczesnych technologiach łączenia rur, doborze materiałów instalacyjnych czy prawidłowym montażu odwodnień podłogowych.
Wykład uzupełniają filmy instruktażowe. Później przyszli instalatorzy przechodzą do części ekspozycyjnej, w której prezentowane są
wszystkie produkty i rozwiązania firmy Viega.
Przy stole montażowym mogą się na własne
oczy przekonać o zaletach nowoczesnej techniki zaprasowywania, a także własnoręcznie
wykonać połączenia za pomocą zaciskarki.
Firma planuje dalsze szkolenia dla uczniów
mat. Viega
szkół technicznych.
AKTUALNOŚCI
Potencjał oszczędności
w instalacjach przemysłowych
Rozmowa z Adamem Łakomym, dyrektorem sprzedaży i marketingu izolacji technicznych w firmie Paroc
Przez ostatnie lata ocieplaliśmy i modernizowaliśmy budynki. Gdzie jeszcze
możemy zaoszczędzić energię?
W strategii Unii Europejskiej na najbliższe lata, do 2020 r., znalazł się cel 3×20
– tj. ograniczenie emisji gazów cieplarnianych
o 20% oraz wzrost efektywności energetycznej i produkcji energii ze źródeł odnawialnych
o 20%. Te działania są konieczne, naukowcy
wieszczą bowiem katastrofę ekologiczną, jeśli nie ograniczymy naszego wpływu na środowisko. Coraz szczuplejsze są też zasoby surowców. UE precyzyjnie wyznaczyła obszary,
w których należy szukać rozwiązań tych problemów, podjęła wiele inicjatyw związanych
z ograniczeniem emisji oraz wykorzystaniem
odnawialnych źródeł energii. Nadal jednak
duży potencjał działania w sferze efektywności energetycznej i zużycia energii cieplnej oraz
elektrycznej jest poza budownictwem. Wprowadzone zostaną wymagania dotyczące efektywności zużycia energii przez urządzenia oraz
instalacje przemysłowe i regulacje skłaniające do przeprowadzania w zakładach audytów
energetycznych. Ma to się przyczynić do osiągnięcia przez UE wspomnianej 20-proc. redukcji zużycia energii.
Gdzie szukać oszczędności energii
w przemyśle?
Wyniki badań i obserwacji wskazują na
dysproporcję między tym, co w ostatnich
20–30 latach zostało w UE zrobione dla izolacji budowlanych, a tym, co zrobiono, a właściwie czego nie zrobiono, dla izolacji przemysłowych. Tu jest ogromny potencjał w osiągnięciu celu 3×20.
W budownictwie w ciągu 20 lat tak wzrosły wymagania dotyczące izolowania budynków, że nowe i modernizowane budynki tracą
przez przegrody o 70% energii mniej. A specyfikacje techniczne i zalecenia dotyczące grubości izolacji w przemyśle i energetyce praktycznie nie zmieniły się od 30 lat. Wprowadzono wprawdzie wymaganie, by temperatura na
powierzchni izolacji instalacji nie była wyższa
niż 50°C, ale to z uwagi na BHP, a nie energooszczędność...
Potencjał oszczędności, jaki dają izolacje,
umożliwił powstanie terminu szóste paliwo
– po ropie, gazie, węglu, energii atomowej
i energii odnawialnej.
Czyli najczystsze paliwo, bo go nie wykorzystaliśmy. A ile go jest w przemyśle?
W UE to 170 TWh energii. To tyle, ile zużywa rocznie przemysł w Holandii i ile energii wytwarza 15 elektrowni węglowych o mocy 500 MW. To także ograniczenie emisji o tyle
zanieczyszczeń, ile produkuje 10 mln samochodów o przebiegu 20 tys. km rocznie. 67% z tego potencjału to niezaizolowane instalacje oraz
uszkodzone izolacje. Dalsze 33% dotyczy poprawy powierzchni izolacji już istniejących.
Zatem szukanie tych oszczędności nie
jest skomplikowane.
Wymaga jednak dotarcia z informacjami do
przemysłu, zbudowania świadomości wśród
osób odpowiedzialnych za eksploatację oraz
funkcjonowanie zakładów. Służy temu inicjatywa powstania w Krakowie targów 4Insulation.
W innych krajach UE już od pewnego czasu
organizowane są takie imprezy. Za pomocą tej
platformy pokazujemy, że warto izolować i jak
robić to dobrze. Prowadzone są też działania
mające dostosować nasze normy do osiągnięć
innych krajów. Ale najważniejsza jest edukacja, zwłaszcza inwestorów. Przekazanie im, że
warto inwestować i jak niewielkim nakładem
środków osiągać maksymalne korzyści i szybki zwrot wydatków.
Na targach 4Insulation pokazaliśmy m.in.
TIPCHECK – jedną z metod audytu istniejącej
instalacji, który może przeprowadzić inwestor.
Polskie metody audytów dotyczą głównie budynków, ale mają też opcje uwzględniające
instalacje w przemyśle i pozwalają wskazać
miejsca i potencjał oszczędności.
Zaprezentowaliśmy też przykład zakładu,
w którym straty przypadające na jeden niezaizolowany zawór były małe, ale suma strat
w instalacji w skali roku sięgała 500 tys. euro.
Inwestycja w izolacje wyniosła 100 tys. euro
i zwróciła się już po mniej niż 3 miesiącach.
Budownictwo ma preferencyjne kredyty na termomodernizację. Czy sektor finansów ma też propozycję dla przemysłu?
To dopiero początek drogi i na razie nie
funkcjonują w Polsce powszechne instrumenty preferencyjnego finansowania takich przedsięwzięć w przemyśle. Pewne nadzieje budzi
system białych certyfikatów. Na razie istnieje jednak spore ryzyko, że nakłady poniesione na pozyskiwanie środków w ramach tego
programu nie dadzą gwarancji preferencyjnego uzyskania finansów na inwestycję. Trzeba
zatem patrzeć na to z czysto ekonomicznego
punktu widzenia. Warto jednak podkreślić, że
mówimy tu to nie tylko o oszczędnościach dla
inwestora, ale też wymiernych osiągnięciach
danego państwa w realizacji celu 3×20 oraz
korzyści dla nas wszystkich w postaci czystszego środowiska.
Miejmy nadzieję, że państwo dostrzeże
efekty ekologiczne takich działań i wesprze te inwestycje.
Warunki wsparcia powinny być jasne i proste dla inwestorów – mają zachęcać, a nie
zniechęcać. Doświadczenie ze wspierania odnawialnych źródeł energii nie napawa optymizmem. Jednak przewagą inwestycji w ograniczanie strat energii w instalacjach przemysłowych są relatywnie niskie nakłady i szybkie
okresy zwrotu.
Na targach 4Insulation prężnie działali nie
tylko producenci izolacji technicznych, ale też
stowarzyszenia wykonawców, w tym Europejska Federacja Stowarzyszeń Wykonawców Izolacji Przemysłowych (FESI) oraz Polskie Stowarzyszenie Wykonawców Izolacji Przemysłowych. Prezentowali oni m.in. swój wkład
w aktualizację i przygotowanie norm tworzonych w celu wykorzystania potencjału wzrostu
efektywności energetycznej, jaki dają współczesne izolacje techniczne i przemysłowe.
W przypadku budynków przepisy precyzyjnie wskazują parametry izolacji. W UE dostrzeżono już problem i wprowadzone zostaną
również wymagania dotyczące izolowania instalacji przemysłowych i upowszechni się ich
stosowanie. Powinni się na to przygotować zarówno producenci, jak i wykonawcy.
A co Paroc oferuje przemysłowi?
Jesteśmy jednym z liderów na rynku izolacji technicznych i oferujemy wiele systemów
otulin dla instalacji przemysłowych o różnych
temperaturach. Izolacje dla przemysłu mają więcej form i są przeznaczone dla konkretnych zastosowań. Mamy np. unikalne, kompleksowe systemy dla rurociągów – zarówno
dla odcinków prostych, jak i kolan, zaworów
itd. Klienci cenią nas również za jakość produktów oraz serwis – terminowość i sprawność dostaw.
Rozmawiał Waldemar Joniec
listopad 2014
15
ENERGIA
dr inż. arch. Karolina Kurtz-Orecka
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
mgr inż. Przemysław Błoch, mgr inż. Łukasz Zaworski
Projektowa
Uniwersytet Zielonogórski
charakterystyka energetyczna
w świetle nowej metodyki obliczeń
Designed energy performance according to the new calculation methodology
Dostosowanie Prawa budowlanego do standardów unijnych w zakresie zużycia energii wymagało zmian
m.in. w metodyce obliczania charakterystyki energetycznej budynków oraz w warunkach technicznych. Nowe
przepisy wywołały ożywioną dyskusję w środowisku projektantów i architektów z uwagi na konieczność zmiany
podejścia do procesu projektowego. Pojawiły się też liczne głosy krytyczne wskazujące na wprowadzanie
w życie zasad nie w pełni przeanalizowanych w zakresie ich oddziaływania na rynek budowlany. Jednak zmiany
te są obowiązujące. W artykule podjęto próbę przedstawienia na przykładzie modelu budynku problemów,
z jakimi borykają się projektanci w zakresie spełnienia wymogów dotyczących oszczędności energii.
U
chwalenie i wejście w życie nowych
przepisów regulujących graniczną, obliczeniową ilość energii, jaką może zużywać
budynek, budzi wiele kontrowersji w środowisku branżowym. Znowelizowane w 2013 r.
warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [6], precyzują,
że w procesie rozbudowy lub projektowania
nowego obiektu należy wykazać spełnienie
dwóch kryteriów oceny budynku pod względem oszczędności energii (poza głównymi
warunkami wprowadzono wymagania uzupełniające, m.in. ograniczające powierzchnię
przegród szklanych).
Pierwszym z nich jest nieprzekroczenie
granicznej wartości wskaźnika zapotrzebo-
Streszczenie
wania na nieodnawialną energię pierwotną
EP, określanego w zależności od typu budynku oraz jego przewidywanego wyposażenia
w systemy techniczne. Drugim, równorzędnym – nieprzekroczenie granicznych wartości
współczynnika przenikania ciepła przegród
stanowiących obudowę termiczną obiektu.
Oba wymagania podlegają zaostrzeniu z początkiem 2017 i 2021 roku (dla budynków
zajmowanych przez władze publiczne drugi
próg będzie obowiązywał już od 2019 r.).
Jest to wypełnienie zapisów znowelizowanej
dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków EPBD [1]. W obu progach
nowych wymagań przewidziano redukcję
dopuszczalnej wartości granicznej wskaźnika
..................................................................................
Nowe przepisy regulujące zagadnienia oszczędności energii w budynkach oraz sposób
wyznaczania wskaźników energetycznych budzi wiele kontrowersji wśród projektantów.
W artykule przeanalizowano wpływ projektowanej funkcji obiektu, jego skali i lokalizacji
na kształtowanie się wskaźników energetycznych budynku. Wskazano, że założenie
w projekcie nowego budynku granicznych, zgodnych z WT, wartości współczynnika
przenikania ciepła przegród budowlanych, poza nielicznymi wyjątkami, nie pozwala
na spełnienie warunku ograniczającego ilość energii dostarczanej na pokrycie potrzeb
użytkowych budynku (EP). Projektowa charakterystyka energetyczna, wyznaczana dla
tej samej bryły, jest silnie uzależniona od rozpatrywanej funkcji obiektu i odkreślonych
w metodyce obliczeń danych wejściowych.
Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
New rules governing the issue of energy savings in buildings and method for energy
indicators raise a lot of controversy among designers. The paper analyzed the impact
of the proposed functions of the facility, its size and location on the shaping of building
energy performance indicators. It was pointed out that the establishment of limits of
building partitions heat transfer coefficient for the proposed new building, with few
exceptions, does not allow for the condition limiting the amount of energy supplied to
cover the needs of the utility building (EP). Design characteristics of energy, calculated
for the same body, is highly dependent on the function of the object under consideration
and input data described in the methodology of calculation.
16
listopad 2014
zapotrzebowania na nieodnawialną energię
pierwotną EP – od 31% w odniesieniu do stanu
aktualnego (tj. 2014 r.) w przypadku budynków
użyteczności publicznej nieprzeznaczonych na
funkcję opieki zdrowotnej, do 52% w obiektach
opieki zdrowotnej. W grupie obiektów mieszkalnych wielkości te wynoszą odpowiednio
42 i 38% w odniesieniu do budynków jednoi wielorodzinnych.
W przypadku przegród obudowy termicznej
budynku nowelizacja warunków technicznych
z 2013 r. [6] zaostrzyła wymagania cieplne,
które do roku 2021 będą dalej korygowane
od 20 do 31%. Zmiany przewidziano tylko
w odniesieniu do przegród zewnętrznych, tj.
ścian – 20%, stropodachów – 25% czy stolarki
otworowej – od 26 do 31% w przypadku okien
i 24% w odniesieniu do drzwi zewnętrznych.
Warunki techniczne w aktualnym ich brzmieniu [6] nie przewidują natomiast zmiany poziomu wymagań termicznych dla przegród
wewnętrznych oraz zewnętrznych zamykających przestrzeń o temperaturze wewnętrznej
wynoszącej do 16°C.
Wymóg dostosowania polskiego prawa do
standardów unijnych w zakresie implementacji znowelizowanej dyrektywy EPBD [1]
zaowocował uchwaleniem i wprowadzeniem
w życie nowej metodyki obliczania charakterystyki energetycznej budynków [5]. Obie
nowelizacje – warunków technicznych [6]
oraz metodyki obliczeń charakterystyki energetycznej [5] – wywołały spore zamieszanie
na rynku projektowym z uwagi na konieczność
zmiany podejścia do procesu projektowego oraz
znaczną liczbę głosów krytycznych [m.in. 9, 10],
podnoszących kwestie wprowadzenia w życie
ENERGIA
Pełny artykuł dostępny odpłatnie
po zamówieniu prenumeraty
papierowej lub elektronicznej
www.rynekinstalacyjny.pl/prenumerata
listopad 2014
17
ENERGIA
18
listopad 2014
ENERGIA
listopad 2014
19
ENERGIA
A R T Y K U Ł
S P O N S O R O W A N Y
Tania linia produktów FLOWAIR
Wraz z rozpoczynającym się sezonem grzewczym firma FLOWAIR
wprowadza nową linię produktów – BASIC. Jest to odpowiedź na tanie
linie produktów dostępne już na rynku.
W
ydajność produkcji oraz zakończone
sukcesem negocjacje z poddostawcami umożliwiły obniżenie kosztów wybranych
urządzeń, czego efektem jest stworzenie taniej
linii BASIC. To produkty dla klientów szukających na rynku dobrej ceny. Przy czym marka
FLOWAIR, która promuje nową linię urządzeń,
jest jednocześnie gwarantem jej jakości, niezawodności i wysoko rozwiniętych rozwiązań
technicznych.
Nagrzewnice
powietrza LEO FB V
Wodne nagrzewnice powietrza z serii LEO FB
to typoszereg siedmiu urządzeń o mocy grzewczej od 2 do 100 kW. Zróżnicowane parametry
wymienników ciepła, różne wydajności stosowanych wentylatorów oraz zaawansowana
automatyka powodują, że moc nagrzewnic
można bardzo dokładnie dopasować do różnego zapotrzebowania na ciepło. Dlatego znajdują
one zastosowanie w obiektach o mniejszych
kubaturach, jak sklepy czy garaże, ale także
w większych pawilonach handlowych, obiektach sakralnych, halach produkcyjnych. Są
także najlepszym rozwiązaniem ogrzewania
wielkokubaturowych centrów logistycznych,
hangarów, magazynów wysokiego składowania itp.
Po wielkim sukcesie nie tylko na rynku polskim, ale i europejskim w tym roku FLOWAIR
zdecydował się na przeprojektowanie nagrzewnic LEO FB oraz znaczną obniżkę cen.
Duży nacisk został położony na zwiększenie
FB 95
FB 65
FB 45
FB 25
FB 30
FB 20
FB 10
0
20
40
60
Typoszereg nagrzewnic LEO FB
20
listopad 2014
80
100
120
funkcjonalności oraz ułatwienie montażu.
Urządzenie zyskało także nowy, lekki wygląd.
Obudowę wykonano ze spienionego polipropylenu EPP – FLOWAIR już wcześniej, jako
pierwszy na rynku, z powodzeniem wykorzystał ten materiał w konstrukcji jednostek
odzysku ciepła OXeN. EPP to tworzywo, które
przy niskiej masie własnej jest materiałem
niezwykle wytrzymałym, odpornym na uszkodzenia mechaniczne i zabrudzenia. LEO FB
to najlżejsze urządzenia na rynku – masa
najmniejszej nagrzewnicy wynosi zaledwie
7,4 kg, a nagrzewnica o mocy 100 kW waży
jedynie 25,6 kg.
Dzięki obrotowej konsoli oraz niskiej masie
urządzeń montaż nagrzewnic LEO FB jest
bardzo szybki.
Kurtyny
powietrzne ELiS T
Nowa gama kurtyn ELiS T to urządzenia
bardzo wydajne i efektywne. Kurtyny występują
w trzech wersjach: z wymiennikiem wodnym,
z grzałkami elektrycznymi i bez podgrzewu, tzw.
„zimne”. Kurtyny ELiS T dostępne są w trzech
długościach: 1 m, 1,5 m i 2 m. Konstrukcja
urządzenia została wykonana ze stali, natomiast pozostała część obudowy to spieniony
polipropylen EPP oraz elementy z tworzywa
i aluminium.
Jako zespół napędowy w nowej kurtynie ELiS T zastosowano trzybiegowy silnik
z wirnikiem tworzywowym. Takie rozwiązanie
umożliwiło zwiększenie zasięgu kurtyny do
4 m, a zastosowane materiały kanału nadmuchowego znacznie wpłynęły na obniżenie
głośności urządzenia. Kurtyny przystosowane
zostały zarówno do montażu poziomego nad
drzwiami, jak i montażu pionowego, wyzwalając nadmuch z boku chronionego otworu
drzwiowego.
Regulowana kratka wylotowa pozwala na
dopasowanie strugi nawiewanego powietrza do zabezpieczanego otworu. Tego typu
rozwiązania umożliwiają ograniczenie strat
związanych z wymianą ciepła pomiędzy pomieszczeniem a otoczeniem.
Sterowanie kurtyny odbywa się za pomocą
termostatu z trójstopniowym przełącznikiem
zmiany biegów. Dodatkowo do urządzenia
można podłączyć czujnik otwarcia drzwi
oraz zawór odcinający dopływ czynnika do
kurtyny. W celu podniesienia efektywności
bariery powietrznej możliwa jest adaptacja
układu automatyki wyposażonego w protokół komunikujący się z systemem BMS
wraz z funkcjami dodatkowymi, takimi jak
bieg jałowy czy czas opóźnienia wyłączenia
kurtyny lub zaworu.
FLOWAIR
81-571 Gdynia, ul. Chwaszczyńska 151E
tel. 58 627 57 20, 58 627 57 22-24
faks 58 627 57 21
[email protected], www.flowair.com
ENERGIA
Kompleksowa
dr inż. Adam Święcicki,
dr inż. Beata Sadowska, dr inż. Wiesław Sarosiek
Politechnika Białostocka
termomodernizacja budynku WBiIŚ
Cz. 2. Plan inwestycji z analizą potencjału efektów termomodernizacji
Comprehensive thermomodernization of the building of the Faculty of Civil and Environmental Engineering
of The Bialystok University of Technology. Part 2 – investment plan with an analysis of the potential effects
of the thermomodernization
Wybór przedsięwzięć
termomodernizacyjnych
Analiza dostępnej dokumentacji projektowej
oraz ocena aktualnego stanu technicznego
budynku WBiIŚ [1], szczegółowo opisana
w poprzednim numerze RI [6], pozwoliła
wytypować możliwe do przeprowadzenia
zabiegi termomodernizacyjne. Jako kryteria
kwalifikujące zabieg do realizacji brano pod
uwagę: izolacyjność cieplną, stan techniczny, możliwości techniczne wykonawstwa
oraz nakłady inwestycyjne. Lista usprawnień,
które zdecydowano się przeprowadzić na bryle
budynku, obejmuje:
ocieplenie ścian zewnętrznych piwnic części A,
ocieplenie ścian zewnętrznych kondygnacji
nadziemnych części A,
ocieplenie ścian zewnętrznych klatek schodowych w części A,
1,2
27,4
32,7
20,7
10,9
4,7
0,5 1,7
0,2
drzwi zewnętrzne 1,2%
okna (w tym świetliki) zewnętrzne 32,7%
dachy 10,9%
podłogi na gruncie 4,7%
podłogi w piwnicy 1,7%
stropy zewnętrzne 0,2%
ściany zewnętrzne przy gruncie 0,5%
ściany zewnętrzne 20,7%
wentylacja (grawitacyjna) 27,4%
Rys. 1. Struktura strat ciepła przed termomodernizacją
budynku
Rys. autorów
ocieplenie stropów w loggiach i wnękach
(nad piwnicą) w części A,
ocieplenie stropu pod wysuniętą częścią
auli i nad wnękami przy wejściach w części A,
ocieplenie dachu nad aulą w części A,
ocieplenie dachu nad klatkami schodowymi
w części A,
ocieplenie stropodachu części A,
ocieplenie ścian zewnętrznych piwnic części B,
ocieplenie ścian zewnętrznych parteru części B,
wymiana okien w części B.
Procentowy udział strat ciepła przez poszczególne elementy budynku w stanie istniejącym zaprezentowano na rys. 1.
Streszczenie
W przypadku przegród pełnych spodziewanym efektem, oprócz oczywistego zmniejszenia strat energii cieplnej na drodze przenikania,
jest eliminacja lub przynajmniej znaczące
ograniczenie skutków występowania słabych termicznie miejsc w obudowie budynku
(mostków cieplnych, fot. 1) oraz wyrównanie
zróżnicowanego rozkładu temperatur (fot. 2)
na wewnętrznych powierzchniach przegród
zewnętrznych.
Mostki cieplne występujące w obudowie
budynku są przede wszystkim źródłem dodatkowych strat ciepła. Szacuje się że przy
dobrych rozwiązaniach detali budowlanych
dodatek na mostki liniowe wynosi ok. 0,05
W/(m2 K), a przy rozwiązaniach niepoprawnych straty ciepła przez mostki cieplne mogą
..................................................................................
Artykuł opisuje przebieg modernizacji budynku Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Białostockiej. Głównym celem inwestycji jest redukcja kosztów eksploatacyjnych. Cel ten ma zostać osiągnięty poprzez znaczące obniżenie zapotrzebowania na
ciepło i moc cieplną bryły budynku z jednoczesnym zastosowaniem odnawialnych źródeł
energii. O kompleksowym podejściu do termomodernizacji świadczy ingerencja nie tylko
w jakość termiczną przegród zewnętrznych budynku, ale również w systemy służące do
wytwarzania i zarządzania energią cieplną na potrzeby ogrzewania i wentylacji. Przedstawiono proces optymalizacji ocieplenia przegród oraz zakresu prac termomodernizacyjnych
dotyczących bryły budynku. Przeprowadzone analizy pozwoliły wskazać najkorzystniejszy
z punktu widzenia użytkownika wariant termomodernizacji oraz oszacować niezbędne
koszty i planowane oszczędności. Artykuł dotyczy części budowlanej termomodernizacji,
relacja z prac instalacyjnych będzie tematem odrębnych publikacji.
Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
In this paper the modernization of the building of the Faculty of Civil Engineering
and Environmental Engineering, Bialystok University of Technology is described. The
main objective of the planned investments is to reduce the utility costs of the object. The
goal was expected to achieve through a significant reduction in the demand for heat
and thermal power blocks of the building while using renewable energy sources. For
a comprehensive approach to the thermal insulation provides interference not only
in quality but also in building ISED thermal systems for the production of heat and
energy management for heating and ventilation. This article describes the optimization process of warming and the divisions scope of thermomodernization on a solid
building. Performed analysis allowed to indicate the best from the point of view of
the user option, the thermal insulation and estimate the necessary costs and projected
savings. Article is about a part of the refurbishment of the building, since the detailed
report from the installation work will be the subject of a separate publication.
listopad 2014
21
ENERGIA
22
listopad 2014
ENERGIA
ZAJRZYJ NA
relacje
komentarze
blogi
katalog ﬁrm
promocja
artykuły
listopad 2014
23
ENERGIA
24
listopad 2014
ENERGIA
KAIFLEX ST
KAIFLEX EF
reklama
Opis produktu: elastyczna izolacja o zamkniętej
strukturze komórkowej FEF (Flexible Elastometric
Foam), o wysokiej odporności na dyfuzję pary wodnej i niskiej przewodności cieplnej.
Zastosowanie: zabezpieczenie przed kondensacją
pary wodnej i stratami energii podczas eksploatacji
rurociągów, kanałów wentylacyjnych, agregatów
chłodniczych i klimatyzacyjnych.
Cechy szczególne: przenikanie pary wodnej
(DIN EN 13469/DIN EN 12086) ≥ 10 000 μ;
strukturze komórkowej FEF (Flexible Elastometric
Foam), o wysokiej odporności na dyfuzję pary wodnej
i niskiej przewodności cieplnej.
Zastosowanie: zabezpieczenie przed kondensacją
pary wodnej i stratami energii podczas eksploatacji
rurociągów, kanałów wentylacyjnych, agregatów
chłodniczych i klimatyzacyjnych.
Cechy szczególne: przenikanie pary wodnej (DIN
EN 13469/DIN EN 12086) ≥ 8000 μ; współczynnik
przewodzenia ciepła λD: 0,033 W/(m K) (przy temp.
medium –30°C), 0,034 W/(m K) (przy temp. medium
– 0°C), 0,036 W/(m K) (przy temp. medium 0°C),
0,037 W/(m K) (przy temp. medium 10°C), 0,038
W/(m K) (przy temp. medium 20°C), 0,040 W/(m K)
(przy temp. medium 40°C), 0,043 W/(m K) (przy
temp. medium 70°C); maks. temperatura medium:
110°C (maty 90°C); min. temperatura medium: –50°C
(–200°C); klasa reakcji na ogień: Bs3,d0.
KAIFLEX SOLAR EPDM-CO
strukturze komórkowej (EPDM plus), odporna na
wysokie temperatury, działanie UV i ozonu.
Zastosowanie: instalacje wysokotemperaturowe
narażone na działanie UV i ozonu.
Cechy szczególne: współczynnik przewodzenia
ciepła λD: 0,038 W/m K (przy temp. medium 0°C);
maks. temperatura medium: 150°C (175°C), 90°C
(taśma samoprzylepna); min. temperatura medium:
–50°C; klasa reakcji na ogień: E.
izolacje techniczne
Współczynnik przewodzenia ciepła λD: 0,031 W/(m K)
(przy temp. medium –30°C), 0,032 W/(m K)
(przy temp. medium 20°C), 0,034 W/(m K) (przy
temp. medium 0°C), 0,035 W/(m K) (przy temp.
medium 10°C), 0,036 W/(m K) (przy temp. medium
20°C), 0,038 W/(m K) (przy temp. medium 40°C),
0,041 W/(m K) (przy temp. medium 70°C); maks.
temperatura medium 110°C (maty 90°C), min. temperatura medium – 50°C (–200°C); klasa reakcji na
ogień: Bs3,d0.
KAIMANN POLSKA SP. Z O.O.
00-834 Warszawa, ul. Pańska 73, www.kaimann.com
listopad 2014
25
ENERGIA
izolacje techniczne
System steinwool®
System steinonorm® 300
reklama
Opis produktu: otulina termoizolacyjna z półsztywnej pianki poliuretanowej. Dostępna w dwóch
wariantach:
steinonorm®310 – z płaszczem PVC,
steinonorm®320 – z płaszczem ALU.
Zastosowanie: izolacja termiczna stalowych
i miedzianych rurociągów centralnego ogrzewania,
ciepłej i zimnej wody w budynkach mieszkalnych,
administracyjnych i przemysłowych, w których temperatura medium grzewczego wynosi do 135°C.
Cechy szczególne: dł. standardowa: 1000 mm
(inne długości na zamówienie); zakres średnic DN
izolowanych rurociągów: 8–100 mm; gr. izolacji:
20, 25, 30, 40 i 50 mm; gęstość pozorna izolacji
(rdzenia): ok. 23 kg/m3; współczynnik przewodzenia
ciepła λD40 wg EN ISO 8497: 0,035–0,036 W/(m K);
klasa reakcji na ogień: EL; kolor szary (biały na
zamówienie). Produkt charakteryzuje się bardzo
dobrą
Opis produktu: otulina termoizolacyjna
z wełny mineralnej. Dostępna w trzech wariantach:
steinwool®Pvc – z płaszczem PVC,
steinwool®Alu – z płaszczem ALU,
steinwool® – bez płaszcza.
Zastosowanie: izolacja termiczna rurociągów
izolacyjnością cieplną, łatwym montażem, odpornocentralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody,
ścią na związki chemiczne, insekty i środki stosowane przewodów klimatyzacyjnych, wentylacyjnych oraz
w budownictwie.
instalacji solarnych w budynkach mieszkalnych, administracyjnych i przemysłowych, w których temperatuSystem steinonorm® 700
ra medium grzewczego wynosi do 250°C.
Opis produktu: otulina termoizolacyjna z twardej
Cechy szczególne: dł.: 1000 mm; gr.: 20, 25, 30,
pianki poliuretanowej. Dostępna w trzech wariantach:
40, 50, 60, 70, 80, 100 mm; średnica DN izolowa®
steinonorm 720 – z płaszczem PVC,
nego rurociągu: 8–200 mm; współczynnik przewo steinonorm®730 – z płaszczem ALU,
dzenia ciepła λD40: 0,037 W/(m K); gęstość pozorna:
®
steinonorm 710 – bez płaszcza.
ok. 90 kg/m3; odporność na temp. do 250°C; klasa
Zastosowanie: izolacja termiczna rurociągów ciereakcji na ogień: A2L-s1,d0. Produkt charakteryzuje
płowniczych, chłodniczych, wodociągowych, klimatysię bardzo dobrą izolacyjnością cieplną, dźwiękozacyjnych i wentylacyjnych, w których temp. medium
chłonnością, stabilnością i wytrzymałością na zgniagrzewczego wynosi do 140°C.
tanie oraz łatwym montażem.
Cechy szczególne: dł.: 1000 mm;
gr.: 40–120 mm; średnica DN izolowanego rurociągu:
50–600 mm; współczynnik przewodzenia ciepła
λD40: 0,030 W/(m K); gęstość pozorna: ok. 50 kg/m3;
odporność na temp. do 140°C; klasa reakcji na
ogień: EL. Produkt charakteryzuje się bardzo dobrą
izolacyjnością cieplną, stabilnością i wytrzymałością
na zgniatanie oraz łatwym montażem.
STEINBACHER IZOTERM SP. Z O.O.
05-152 Czosnów, ul. Gdańska 14, Cząstków Mazowiecki, tel. 22 785 06 90, faks 22 785 06 89, [email protected], www.steinbacher.pl
reklama
ThermaSmart HT
26
ThermaEco FRZ™
ThermaCompact IS™
Opis produktu: ThermaEco FRZ™ to standardowa
otulina izolacyjna z nacięciem wzdłużnym, w kolorze
szarym, a także gotowe kształtki izolacyjne w postaci
kolan i trójników. Zastosowanie kształtek pozwala
zredukować ilość mostków termicznych w powłoce
izolacyjnej oraz czas pracy.
Zastosowanie: instalacje grzewcze, sanitarne,
wentylacyjne i klimatyzacyjne. Zabezpiecza instalację
przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz skutecznie
chroni przed stratami energii.
Cechy szczególne: długość otuliny: 2 m; współczynnik przewodzenia ciepła λ: 0,035 W/(m K) przy
temp. 10°C; temp.
pracy: od –80
do 95°C; dobra
elastyczność; stabilność termiczna:
maks. 2% w średnicy, maks. 3,5%
w długości.
Opis produktu: ThermaCompact IS™ to otulina
bez nacięcia, o przekroju okrągłym, zabezpieczająca
instalację przed agresywnym działaniem zaprawy
cementowo-wapiennej. Chroni izolację właściwą
przed uszkodzeniami mechanicznymi. Umożliwia
swobodny przesuw rurociągów spowodowany
wydłużeniami cieplnymi.
Zastosowanie: do izolowania ciepło- i zimnochronnych rurociągów usytuowanych w bruzdach
ściennych i podłogowych. Stosowana również jako
izolacja akustyczna, termiczna i mechaniczna instalacji rur kanalizacyjnych, spustowych itp. Montowana
przez naciąganie na odcinki instalacji przed jej montażem lub tradycyjnie przez rozcięcie otuliny wzdłuż,
łączona przy użyciu taśmy izolacyjnej (czerwonej)
lub kleju Thermaglue.
Cechy szczególne: długość otuliny: 2 m; współczynnik przewodzenia ciepła λ: 0,040 W/(m K) przy
temp. 40°C; temp. pracy: od –80 do 95°C; dobra
elastyczność.
Opis produktu: izolacja wykonana z wysokotemperaturowej pianki poliolefinowej z folią ochronną
w kolorze czarnym. Dzięki folii osłonowej, otulina jest
odporna na promieniowanie UV. Szczególne właściwości techniczne produktu sprawiają, że izolacja
gwarantuje redukcję strat energii w długim okresie
eksploatacji instalacji.
Zastosowanie: ograniczenie strat ciepła w instalacjach, gdzie temperatura czynnika sięga 150°C
(175°C). Zalecany do wykorzystania w instalacjach
solarnych.
Cechy szczególne: Standardowa długość:
2 m, średnica izolowanej rury od 15 do 28 mm.
Temperatura pracy od –40°C do 150°C (przekroczenie
czasowe do 175°C). Współczynnik przewodzenia
ciepła (λ) 0,042 W/(m K) przy 40°C. Izolacja odporna
na wysokie temperatury. Folia ochronna odporna
na promieniowanie UV. Łatwy montaż.
THERMAFLEX IZOLACJI SP. Z O.O.
58-130 Żarów, ul. Przemysłowa 6, tel. 74 85 89 666, faks 74 85 89 667, [email protected], www.thermaflex.com.pl
listopad 2014
ENERGIA
A R T Y K U Ł
CosiTherm AFRISO
Błażej Wojciechowski
– bezprzewodowe systemy komunikacji
w instalacjach wodnych
Bezprzewodowa transmisja danych towarzyszy nam dziś praktycznie
w każdym aspekcie życia. Korzystamy z niej, włączając telewizor,
otwierając bramę garażową czy używając zestawu głośnomówiącego
w samochodzie. Nowe technologie transmisji wkraczają także
do urządzeń i systemów sterowania, które do tej pory kojarzone
były jedynie z niezawodnym połączeniem przewodowym.
Przewodowe układy
regulacji instalacji ogrzewania
podłogowego
Wszelkie instalacje odpowiedzialne za
zachowanie komfortu w pomieszczeniach
i budynkach muszą działać w sposób precyzyjny, niezawodny i bezpieczny. Dotychczas
wymagania te spełniały jedynie systemy
zaprojektowane i wykonane w oparciu o kable i przewody elektryczne, łączące centrale
sterujące z regulatorami i urządzeniami wykonawczymi. Niezbędne było przygotowanie tras
prowadzenia przewodów czy zaprojektowanie
dostępu do zasilania elektrycznego 230 V AC
dla każdego z czujników temperatury (termostatów) w każdym z pomieszczeń.
Analogowe sterowanie ogrzewaniem podłogowym wymagało gruntownego przeanalizowania projektu wykończenia pomieszczeń
w celu ulokowania czujników temperatury
jeszcze na etapie budowy, przed położeniem
tynków wewnętrznych. Dla bardzo wielu inwestorów to zdecydowanie zbyt wcześnie na
podjęcie tak wiążących decyzji. Zastosowanie
systemu przewodowego utrudniało również
rozbudowanie systemu w przyszłości. Konieczność położenia nowych przewodów elektrycznych praktycznie uniemożliwiała rozbudowę
sterowania już po wykończeniu obiektu.
Termostaty elektryczne, powszechnie stosowane w instalacjach grzewczych, charakteryzują się także sporą histerezą pracy
– wymagane są dość duże zmiany temperatury w pomieszczeniu, by czujnik to wykrył
i przekazał odpowiedni sygnał do centrali
sterującej. Przewodowe systemy regulacji
instalacji ogrzewania podłogowego działają
niezawodnie, trzeba je jednak zaprojektować
i wykonać na stosunkowo wczesnym etapie
budowy.
Bezprzewodowe sterowanie
ogrzewaniem płaszczyznowym
Bardzo ciekawą alternatywą dla systemów
przewodowych są nowoczesne rozwiązania
oparte na transmisji radiowej. Są one dziś
niezawodne, połączenia są stabilne, a brak
przewodów daje zupełnie nowe możliwości
aranżacji wnętrz.
System CosiTherm od AFRISO, stworzony
z myślą o sterowaniu pracą płaszczyznowych systemów grzewczych i chłodzących,
wykorzystuje technologię radiową EnOcean,
która zapewnia stabilne połączenie pomiędzy
jednostką centralną, zamontowaną zazwyczaj
w pobliżu rozdzielacza, a czujnikiem pokojowym. Połączenie jest nawiązywane okresowo
w celu odczytu temperatury w pomieszczeniu
i porównania jej z ustawioną temperaturą
komfortową.
Brak konieczności prowadzenia przewodów
elektrycznych zapewnia oszczędności już na
etapie przygotowania systemu i pozwala
na montaż czujników na ścianie dopiero po
wykończeniu pomieszczeń. Ułatwia to ich
aranżację, a jednocześnie umożliwia uniknięcie sytuacji, w których termostat zostałby
podłączony do przewodu w pobliżu urządzeń
mogących negatywnie wpływać na precyzję
pomiaru temperatury.
Połączenie bezprzewodowe daje cały szereg
korzyści. Dokładność pomiaru temperatury
realizowana z wykorzystaniem czujników
elektronicznych jest o wiele wyższa niż w przypadku czujników elektrycznych zbudowanych
w oparciu o rozprężenie gazu wewnątrz membrany. Czujniki elektroniczne dodatkowo nie
wymagają kalibracji i przez bardzo długi czas
działają z niezmienną precyzją. Elektroniczny
czujnik temperatury to także bardzo dobra
„platforma” do rozbudowy funkcjonalności po-
System sterowania
ogrzewaniem podłogowym
CosiTherm AFRISO
nad pomiar temperatury – czujniki CosiTherm
AFRISO pracujące w połączeniu EnOcean
mogą także mierzyć wilgotność powietrza.
Stają się dzięki temu nie tylko elementem
instalacji grzewczej, ale z powodzeniem mogą
być stosowane w układach chłodzenia czy
wentylacji pomieszczeń.
Technologia bezprzewodowej transmisji
danych rozwinęła się w ostatnich latach
bardzo mocno. Połączenia z wykorzystaniem
fal radiowych są stabilne, odporne na zakłócenia, działają prawidłowo przy dłuższych
odległościach, nawet gdy w środowisku pracy
pojawiają się przeszkody, choćby w postaci
ściany ze zbrojonego betonu. Same moduły
radiowe mają już minimalną wielkość, dzięki
czemu mogą zostać umieszczone praktycznie
w każdym urządzeniu elektrycznym.
Cechy te czynią transmisję radiową EnOcean
technologią, która w znacznym stopniu usunie
bariery budowania bezprzewodowych systemów sterowania i nadzorowania instalacji
przy zachowaniu wymaganego stabilnego
połączenia i precyzji pracy układu.
AFRISO Sp. z o.o.
42-677 Czekanów, Szałsza
ul. Kościelna 7, tel. 32 330 33 55
[email protected], www.afriso.pl
listopad 2014
27
ENERGIA
mgr inż. Piotr Gabryańczyk
menadżer produktu,
Selfa GE S.A.
Konfiguracja
systemów fotowoltaicznych
Instalacje fotowoltaiczne to nic innego jak instalacje elektryczne, których projektowanie i wykonanie wymaga
przestrzegania przepisów, norm i zasad sztuki budowlanej. Proces konfiguracji systemu PV ułatwi wykorzystanie
odpowiednich programów, jednak wcześniej należy się zapoznać z podstawowymi wytycznymi.
Dobór modułów fotowoltaicznych
Parametry, budowa oraz technologia produkcji modułów fotowoltaicznych przedstawione
zostały w RI nr 6/2014. Czym kierować się przy
ich wyborze, kiedy zastosować daną technologię i na co zwracać uwagę przy zakupie?
Połączone w jeden string (szereg) moduły
fotowoltaiczne powinny być tego samego
typu i pochodzić od jednego producenta.
Jednym z głównych parametrów, decydującym o prawidłowej pracy kilku czy kilkunastu
modułów fotowoltaicznych, jest tolerancja
mocy. Całkowita moc wydawana przez string
jest wynikiem iloczynu mocy modułów, gdzie
mnożnikiem jest wartość mocy modułu najsłabszego. Dla przykładu załóżmy, że korzystamy z 12 szt. modułów o mocy 250 W, której
zakres tolerancji wynosi –5%; +5%. Jeżeli
wśród tych 12 modułów wystąpi choć jeden,
który ma moc obniżoną o –5%, a pozostałe
zachowują tolerancję dodatnią +5%, wówczas
suma wydawanej mocy będzie wynosić:
istnieje zdecydowanie więcej możliwości
kolorystycznych, jednak ich sprawność jest
o kilka procent niższa modułów krystalicznych,
tym samym na danej powierzchni będzie
można zainstalować mniejszą moc. Moduły
krystaliczne oferowane są najczęściej w kolorze ciemnogranatowym i charakteryzują się
najlepszym stosunkiem ceny do mocy.
Od miejsca instalacji – dach skośny czy
płaski lub grunt – zależy liczba modułów. Na
dachu skośnym (pochylenie od 15 do 40°)
wskazany jest montaż „na płasko” – moduły
leżą koło siebie, a przy ich wrysowywaniu
w obiekt należy uwzględnić (rys. 1):
odstępy między nimi, które wyznaczają
klemy mocujące – zazwyczaj 20–25 mm,
długość krawędzi bocznej panelu PV, w tym
długość profili nośnych konstrukcji – zazwyczaj dodatkowe 20 mm na stronę.
Z kolei przy wykonywaniu instalacji na
gruncie lub dachu płaskim należy uwzględnić
odstępy między poszczególnymi rzędami modułów, tak aby nie występował efekt samozacienienia – głównie w okresie od wiosny do
jesieni. O wielkości tych odstępów decyduje
przede wszystkim szerokość geograficzna
miejsca, w którym instalacja ma pracować
– dla Polski i zachodniej Europy wyliczenia te
(rys. 2) będą zbliżone.
Odległość między rzędami powinna wynosić:
O = (2, 5 − 3) s
powierzchnia modułu PV
20 mm
powierzchnia zajmowana
przez panel PV
20–25 mm
Pmax = 12 szt. × ( 250 W − 5% ) =
= 12 szt. × 237, 5 W = 2850 W
Gdy korzystamy z modułów, których tolerancja jest jedynie dodatnia, jesteśmy pewni, że
moc maksymalna wydawana przez ten string
może być jedynie większa, niż wskazał producent. Gdy zakres tolerancji wynosi +3%; –0%,
mamy pewność, że łączna moc maksymalna
wynosić będzie zawsze nie mniej niż:
Pmax = 12 szt. × ( 250 W − 0% ) =
= 12 szt. × 250 W = 3000 W
Warto dodać, że zbyt duże granice tolerancji
nie najlepiej świadczą zarówno o jakości samego produktu, jak i technologii jego produkcji.
Podczas wrysowywania modułów fotowoltaicznych na danej powierzchni najważniejszą
kwestią jest oszacowanie liczby modułów, jaką
będzie można zainstalować. Na tym etapie
należy również ustalić, czy inwestorowi zależy
na efekcie wizualnym, czy na standardowym
rozwiązaniu. Moduły fotowoltaiczne wykonywane są w technologii cienkowarstwowej lub
krystalicznej. W przypadku tych pierwszych
28
listopad 2014
Rys. 1. Rzeczywista powierzchnia, jaką zajmuje zamontowany panel
Rys. autora
s
O
Rys. 2. Wielkości odstępów między kolejnymi rzędami modułów PV; s – szerokość rzędów, O – odległość [1]
ENERGIA
Pompy, armatura i systemy sterowania KSB
– najlepsza technologia dla każdej instalacji ogrzewania i klimatyzacji
Poznaj nową generację idealnie zaprojektowanych
produktów o najwyższym współczynniku sprawności
– pompy, armatura i systemy sterowania KSB.
Najbardziej energooszczędna na świecie pompa
Etaline, pompa obiegowa Calio o wysokim współczynniku sprawności oraz przepustnica odcinająca
BOAX-S są doskonałym wyborem dla instalacji
HVAC w budynkach.
Rozpocznij z nami nowy etap rozwoju.
Więcej informacji:
www.ksb.pl
Nasza technologia. Wasz sukces
Pompy Armatura Serwis
Q
reklama
Q
listopad 2014
29
ENERGIA
30
listopad 2014
ENERGIA
32
listopad 2014
ENERGIA
reklama
listopad 2014
33
ENERGIA
34
listopad 2014
ENERGIA
Nowoczesne pompy
E
fektywność energetyczna jest pojęciem
coraz szerzej stosowanym w kontekście
nowoczesnych technik ogrzewania i chłodzenia. Stało się tak za sprawą wymagań
dotyczących zużycia energii wprowadzanych
w Unii Europejskiej.
Unia wprowadziła dyrektywę 2009/125/WE
(tzw. produkty związane z energią – dyrektywa
ErP) i rozporządzenie 641/2009 w sprawie
wymagań dotyczących ekoprojektu dla pomp
bezdławnicowych wolnostojących i zintegrowanych z produktami oraz zmieniające je
rozporządzenie 622/2012, w których sprecyzowano wymagania dotyczące pomp obiegowych. Wcześniej do określania efektywności
energetycznej pomp stosowano klasy energetyczne. Zostały one jednak zastąpione przez
współczynnik EEI – ang. Energy Efficiency
Index, dzięki któremu precyzyjniej można
porównać produkty i stwierdzić, który jest
bardziej energooszczędny. Metodyka jego
obliczania została podana w rozporządzeniu
641/2009. Wymagania stawiane są stopniowo, obecnie obowiązują te wprowadzone
1 stycznia 2013 r., ustanawiające współczynnik EEI na poziomie granicznym 0,27, jego
wartość podawana jest także na tabliczce
znamionowej wraz ze znakiem CE. Kolejne
zmiany wejdą w życie w sierpniu 2015 r.,
gdy graniczna wartość EEI zostanie obniżona
do 0,23 [1]. Obowiązek ten będzie dotyczyć
zarówno pomp wbudowanych w urządzenia
grzewcze, jak i wolnostojących. W przypadku
wymiany pomp zintegrowanych ze źródłem
ciepła od 2020 r. starą pompę będzie można
zastąpić tylko taką, której współczynnik EEI
wynosi maksymalnie 0,23.
Producenci pomp stale podnoszą efektywność energetyczną swoich produktów, tak
aby w jak najdłuższej perspektywie czasowej
mogły one spełniać stawiane im wymagania
(które z biegiem czasu mogą stawać się jeszcze bardziej wyśrubowane). Obecnie można
już nabyć pompy, które znacznie przewyższają
minimalne wymagania dotyczące efektywności energetycznej. Producenci praktycznie
sami narzucają sobie wysokie standardy,
dzięki czemu użytkownik ma do wyboru
urządzenia, które zapewnią bezpieczną pracę
i energooszczędne działanie całego układu
grzewczego. Głównym wyznacznikiem przy
wyborze pomp jest obecnie właśnie współczynnik efektywności energetycznej, dlatego
producenci dokładają wszelkich starań, by
ten parametr był jak najlepszy. Na rynku
dostępne są urządzenia, których EEI wynosi
nawet ok. 0,15–0,17.
Regulacja obrotów pompy może się odbywać w kilku trybach: proporcjonalna, ze stałą
prędkością obrotową oraz stałociśnieniowa.
Najbliższa charakterystyce całego układu
grzewczego jest pierwsza z nich. Oznacza
to, że charakterystyka taka pozwala pompie
najlepiej dopasować się do potrzeb instalacji.
Dodatkowym elementem obniżającym zużycie
energii jest możliwość wprowadzania progra-
mów pracy, które dostosowują urządzenie do
schematu działania układu.
Podawane przez producentów dane dotyczące EEI odpowiadają najczęściej charakterystyce proporcjonalnej, przez co wartości te
są najniższe. Jednak nie w każdej instalacji
pompa będzie pracować w tym trybie, co
oznacza, że w trakcie eksploatacji współczynnik ten może być wyższy. Zastosowanie
w pompach silnika synchronicznego z trwałym
magnesem oraz odpowiedniej automatyki
umożliwia dopasowanie wydajności pompy
i pracę w trybie proporcjonalnym. Dodatkowo pompy można wyposażyć w czytelny
wyświetlacz LCD, który pozwala na bieżąco
kontrolować działanie urządzenia.
Wysoka efektywność energetyczna pomp
jest efektem zarówno najnowocześniejszych
technologii, jak i odpowiedniej eksploatacji. To
właśnie ten drugi czynnik ma główne znaczenie
w obniżaniu zużycia energii elektrycznej. Pompa, która współpracuje z instalacją grzewczą
i dostosowuje się do jej aktualnego zapotrzebowania, działa oszczędniej od takiej, która
reaguje z opóźnieniem na zmiany zachodzące
w układzie grzewczym. W instalacjach grzewczych z dużą dynamiką zmian chwilowego
zapotrzebowania prawidłowa regulacja jest
kluczowa.
kr
Literatura
1. Karaśkiewicz K., Jędral W., Badania i ocena wskaźnika
energochłonności pomp obiegowych, „Energetyka”
nr 9/2013.
reklama
pompy obiegowe i cyrkulacyjne
RICHARD HALM POLSKA SP. Z O.O.
54-210 Wrocław, ul. Kwiska 5/7
tel. 71 354 52 54, faks 71 352 12 36
[email protected]
www.halm.pl
HEP Plus – elektroniczne pompy obiegowe
rodzaj pompy i główne obszary zastosowań: elektroniczne bezdławnicowe pompy obiegowe z przyłączem
gwintowanym, silnikiem EC i automatycznym dopasowaniem wydajności;
przeznaczone do wodnych instalacji grzewczych wszystkich systemów, instalacji klimatyzacyjnych,
zamkniętych obiegów wentylacji oraz przemysłowych instalacji cyrkulacyjnych;
cechy szczególne: technologia magnesu stałego, cicha praca silnika, bardzo niskie zużycie energii elektrycznej
(do 70% oszczędności), zintegrowany tryb pracy nocnej, komfortowa obsługa, zamontowana wstępnie
przykręcana wtyczka, zajmująca mało miejsca osiowa skrzynka zaciskowa, ręczna pomoc rozruchowa;
współczynnik efektywności energetycznej EEI dla H = 4 m < 0,20; dla H = 6 m < 0,23;
regulacja obrotów: elektroniczna (Δp lub const);
wydajność: do 3,2 m3/h;
wysokość podnoszenia: do 6 m;
zakres długości montażowych: 130, 150 i 180 mm;
zakres temperatury pompowanego medium: od 2 do 95°C;
maks. ciśnienie robocze: 10 barów;
stopień ochrony obudowy: IP42;
zasilanie: 230 V, 50 Hz;
pobór mocy: 4–50 W.
listopad 2014
35
ENERGIA
reklama
RICHARD HALM POLSKA SP. Z O.O.
54-210 Wrocław, ul. Kwiska 5/7
tel. 71 354 52 54, faks 71 352 12 36
[email protected]
www.halm.pl
Solarna pompa obiegowa HUPA-Solar
rodzaj pompy i główny obszar zastosowania: pompy obiegowe serii HUPA-Solar są pompami bezdławnicowymi
zaprojektowanymi do pierwotnych obiegów systemów kolektorów słonecznych;
medium: woda grzewcza, czyste, rozrzedzone, nieagresywne i niewybuchowe, bezolejowe medium bez
składników stałych lub długowłóknistych, media o lepkości nie wyższej niż 10 mm2/s, powyżej 20% zawartości
glikolu należy sprawdzić dane operacyjne;
zakres temperatury medium: 2–110°C, krótkotrwale do 130°C;
długość montażowa: 130 i 180 mm;
przyłącze gwintowane: 1", 1½" i 2";
stopień ochrony: IP44;
klasa izolacyjna: H;
ciśnienie nominalne: PN 10;
regulacja: przełącznik 3-stopniowy z ręcznym wyborem liczby obrotów;
cechy szczególne: optymalne zużycie energii, możliwość rozruchu ręcznego, korpus pompy z powłoką KTL,
kompaktowa skrzynka zaciskowa.
reklama
WILO POLSKA SP. Z O.O.
05-506 Lesznowola, ul. Jedności 5
tel. 22 702 61 61, faks 22 702 61 00
[email protected]
www.wilo.pl
Pompa obiegowa Wilo Stratos PICO
rodzaj pompy i główne obszary zastosowań: pompa o najwyższej sprawności, teraz z 5-letnią gwarancją
producenta oraz z funkcją Dynamic Adapt – dynamicznej regulacji wysokości podnoszenia, pozwalającej
w ciągu kilkunastu minut na odnalezienie optymalnego punktu pracy w systemie grzewczym, w którym
pracuje pompa. Pompy elektroniczne Wilo Stratos PICO stosowane są do wymuszenia obiegu w instalacjach
c.o., modernizowanych lub nowych, wyposażonych w zawory termostatyczne oraz w małych instalacjach
klimatyzacyjnych;
cechy szczególne: bezobsługowa, elektroniczna, bezdławnicowa pompa obiegowa z przyłączem gwintowanym
i odpornym na prąd przy zablokowaniu silnikiem synchronicznym wykonanym w technologii ECM, ze
zintegrowanym elektronicznym układem bezstopniowej regulacji wydajności, zintegrowane zabezpieczenie
silnika, wyświetlacz LCD wskazywania chwilowego poboru mocy i zużycia energii elektrycznej w przedziale
czasu, automatyczne odpowietrzanie komory rotora, izolacja cieplna korpusu w standardzie, bardzo małe
wymiary (gł. 112 mm, szer. 81 mm), wygodne i proste podłączenie zasilania dzięki wtyczce Wilo-Konektor,
proste nastawianie za pomocą „czerwonego pokrętła”;
funkcje: wbudowana pamięć parametrów pracy pozwalająca na automatyczny powrót do ustawień w przypadku
zaniku napięcia w sieci, funkcja automatycznego odblokowania wirnika, oszczędność energii elektrycznej
do 90% w porównaniu z pompami stałoobrotowymi, automatyczny tryb obniżenia nocnego, funkcja blokady
wyświetlacza;
klasa sprawności energetycznej: EEI < 0,2;
regulacja nastawy: stało- lub zmiennociśnieniowa;
przepływ: do 4 m3/h;
pobór mocy: 3–40 W;
temperatura przetłaczanego medium: 2–110°C;
napięcie zasilania: 1~230 V, 50 Hz;
stopień ochrony: IPX4D;
przyłącze: gwintowane Rp ½, Rp 1 i Rp 1¼;
maks. ciśnienie robocze: 10 barów.
Pompa cyrkulacyjna Wilo Star-Z NOVA
rodzaj pompy i główne obszary zastosowań: bezdławnicowa pompa cyrkulacyjna z przyłączem gwintowanym
i silnikiem synchronicznym odpornym na prąd przy zablokowaniu, stosowana do wymuszania cyrkulacji ciepłej
wody użytkowej o twardości do 20°dH;
cechy szczególne: maksymalny pobór mocy 4,5 W, dzięki zastosowaniu silnika synchronicznego oszczędność
zużycia energii elektrycznej do 80% w porównaniu ze standardowymi pompami cyrkulacyjnymi, wygodne
i proste podłączenie zasilania dzięki wtyczce Wilo-Konektor, wszystkie podzespoły z tworzyw sztucznych
mające styczność z przetłaczanym medium odpowiadają zaleceniom KTW dotyczącym ich stosowania
w instalacjach wody użytkowej, izolacja cieplna korpusu w wyposażeniu standardowym, materiały najwyższej
jakości z wirnikiem ze stali nierdzewnej, wysoki standard higieny, trwałość i skuteczna ochrona przed
korozją, elastyczny silnik serwisowy umożliwiający szybką wymianę dla wszystkich dostępnych typów pomp,
wersja A z kulowym zaworem odcinającym i zaworem zwrotnym, wersja C z kulowym zaworem odcinającym,
zaworem zwrotnym i wtykowym zegarem sterującym;
przepływ: do 0,4 m3/h;
wysokość podnoszenia: do 0,9 m;
pobór mocy: 2–4,5 W;
napięcie zasilania: 1~230 V, 50 Hz;
stopień ochrony: IP42;
średnica nominalna: Rp ½;
temperatura przetłaczanego medium: woda użytkowa do 20°dH, maks. 65°C, w pracy krótkotrwałej (2 h)
do 70°C.
36
listopad 2014
ENERGIA
reklama
FERRO SPÓŁKA AKCYJNA
32-050 Skawina, ul. Przemysłowa 7
tel. 12 25 62 100, faks 12 27 67 606
[email protected]
www.ferro.pl
Pompa obiegowa do instalacji grzewczych i solarnych 25-40-180, kod 0201W
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: pompa Weberman do systemów centralnego ogrzewania i instalacji
solarnych. Urządzenie zgodne z normą europejską EN 60335-1 i EN 60335-2-51;
posiada certyfikat zgodności CE wydany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji na podstawie wykonanych
przez nie badań produktu;
zakres wydajności: 0,2–3,5 m3/h, wysokość podnoszenia: maks. 3,8 m;
rodzaj pompowanej cieczy: czysta, niezawierająca ciał stałych ani substancji oleistych mineralnych, nielepka,
neutralna chemicznie, o parametrach zbliżonych do wody;
maksymalne ciśnienie: 10 barów, zakres temperatury otoczenia: 2–40°C;
klasa ochrony: IP44, klasa izolacji: H, dławik kabla: PG 11;
instalacja: z osią wału w pozycji poziomej i ze skrzynką zaciskową umieszczoną dowolnie, ale nie pod pompą;
budowa: korpus pompy wykonany z żeliwa, obudowa odlana z aluminium, a wirnik uformowany z tworzywa,
wysokiej jakości silnik dwubiegunowy, asynchroniczny, nie wymaga ochrony przed przeciążeniem, posiada trzy
prędkości obrotowe regulowane za pomocą specjalnego przełącznika zamontowanego na skrzynce zaciskowej,
co pozwala dostosować pracę pompy do charakterystyki instalacji;
napięcie: 50–60 Hz, ~230 V, pobór mocy (I/II/III): 35/45/65 W;
przyłącze: 1 ½", rozstaw: 180 mm;
cena netto: 200 zł, cena brutto: 246 zł.
Pompa obiegowa do instalacji grzewczej i solarnej GPA II 25-4-180, kod 0601W
wydajność: maks. 2,4 m3/h, wysokość podnoszenia: maks. 4,1 m;
zakres temperatury cieczy: 2–110°C;
rodzaj pompowanej cieczy: czysta, niezawierająca ciał stałych, włókien ani substancji oleistych mineralnych,
reklama
nielepka, neutralna chemicznie, niekorozyjna i niewybuchowa, o parametrach zbliżonych do wody. Tłoczenie
płynu o lepkości wyższej niż woda spowoduje znaczące pogorszenie parametrów pracy, pompa może nie
działać prawidłowo;
min. ciśnienie na wlocie w zależności od temperatury cieczy: 0,5 bara do 85°C, 0,3 bara do 90°C, 1 bar do 110°C;
maksymalne ciśnienie: 1,0 MPa;
klasa ochrony: IP42, klasa izolacji: F;
współczynnik efektywności energetycznej EEI ≤ 0,25;
instalacja: z wałem w pozycji poziomej, dławik kabla skierowany w dół lub w bok;
napięcie: ~230 V, 50 Hz;
pobór mocy (I, II, III): 5–22 W; 0,05–0,19 A;
rozstaw przyłączy: 180 mm, średnica przyłączy: 1 ½";
parametry otoczenia: 0–40°C; RH < 95%;
cena netto: 395 zł, cena brutto: 485,85 zł.
GRUNDFOS POMPY SP. Z O.O.
62-081 Przeźmierowo, Baranowo k. Poznania, ul. Klonowa 23
tel. 61 650 13 00, faks 61 650 13 50
[email protected]
www.grundfos.pl
Pompa obiegowa Alpha2
rodzaj i główne obszary zastosowań: elektroniczna bezdławnicowa pompa obiegowa z przyłączem
gwintowanym, silnikiem synchronicznym z trwałym magnesem i automatycznym dopasowaniem wydajności,
przeznaczona do wodnych instalacji grzewczych wszystkich systemów, instalacji klimatyzacyjnych, domowych
instalacji ciepłej wody;
cechy szczególne: pompa najbardziej efektywna energetycznie w swoje klasie, wyświetlacz LCD na pompie
do monitorowania parametrów pracy, łatwa obsługa pompy za pomocą przycisku na panelu sterującym,
izolacja cieplna korpusu w standardzie, silnik nie wymaga zabezpieczenia zewnętrznego, zasilanie całego
typoszeregu napięciem jednofazowym;
EEI < 0,15 dla 4 m i < 0,17 dla 6 m;
regulacja obrotów: elektroniczna (Δp-c, Δp-v, n-const);
wydajność: do 3 m3/h, zakres wysokości podnoszenia: 1–6 m;
zakres wielkości podłączeń: od Rp ½" do Rp 1¼";
długości montażowe: 130, 180 mm;
zakres temperatury pompowanego medium: 2–110˚C;
rodzaje mediów: woda, glikol;
stopień ochrony obudowy: IPX4D;
zasilanie: 230 V, 50/60 Hz;
Pompa cyrkulacyjna Comfort
rodzaj i główne obszary zastosowania: bezdławnicowa pompa z silnikiem z magnesami trwałymi przeznaczona
do energooszczędnej cyrkulacji cieplej wody w domach jednorodzinnych;
cechy szczególne: pompa Comfort PM z funkcją AUTOADAPT dostosowuje czas pracy do zwyczajowego
zapotrzebowania na c.w.u., funkcja regulacji temperaturowej utrzymuje temperaturę wody w zakresie
automatycznie ustalonym dla danego systemu;
wydajność: 0,5 m3/h, wysokość podnoszenia: 1,2 m;
wielkości podłączeń: R ½"; ¾";
temperatura pompowanego medium: do 95°C;
pobór mocy: 5–8,5 W.
listopad 2014
37
ENERGIA
reklama
WITA
HEL-WITA SP. Z O.O.
86-005 Białe Błota, Zielonka, ul. Biznesowa 22
tel. 52 564 09 00, faks 52 564 09 22
[email protected]
www.hel-wita.com.pl
Energooszczędne elektroniczne pompy obiegowe c.o. WITA Delta HE
rodzaj pomp i główny obszar zastosowania: energooszczędne elektroniczne pompy obiegowe z przyłączem
gwintowanym, automatycznym dopasowaniem wydajności, przeznaczone do wodnych instalacji grzewczych;
cechy szczególne: pompy z wirnikiem z magnesem stałym, oszczędność energii do 80% w stosunku
do tradycyjnych pomp obiegowych, zbudowane z materiałów wysokiej jakości, pobór mocy dostosowany
do rzeczywistego zapotrzebowania instalacji, zasada proporcjonalnego ciśnienia, funkcja nocnego spadku
temperatury, obsługa dotykowa poprzez wybór jednego z siedmiu trybów pracy (4 automatyczne + 3 stałe),
korpus kataforezowany; ceramiczne, szlifowane łożyska; ceramiczny, drążony wałek; hermetycznie zabudowany
wirnik; monolityczny kielich INOX;
współczynnik efektywności energetycznej (EEI < 0,20);
regulacja obrotów: elektroniczna;
wydajność: do 3,2 m3/h, wysokość podnoszenia: 4,0; 6,0 m;
wielkości podłączeń: DN 15, DN 20, DN 25, DN 32;
zakres temperatury pompowanego medium: 5–95°C;
Energooszczędne pompy cyrkulacyjne c.w.u. WITA UPH 15-15 E2
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: energooszczędne pompy cyrkulacyjne c.w.u. UPH15-15 E2
przeznaczone do cyrkulacji ciepłej wody użytkowej w domach jedno- i wielorodzinnych;
cechy szczególne: obsługa dotykowa, korpus mosiężny;
regulacja obrotów: 3-stopniowa;
wydajność: do 0,9 m3/h, wysokość podnoszenia: 1,1 m;
wielkość podłączeń: GW ½”;
długość montażowa: 65 mm;
pobór mocy: 2,3–5,9 W.
reklama
KSB POMPY I ARMATURA SP. Z O.O.
05-850 Ożarów Mazowiecki, Bronisze, ul. Świerkowa 1D
tel. 22 31 12 300, faks 22 67 30 895
[email protected]
www.ksb.pl
Elektroniczne pompy obiegowe Calio S
rodzaj pomp: elektroniczne bezdławnicowe pompy obiegowe z przyłączem gwintowanym, silnikiem EC
i automatycznym dopasowaniem wydajności;
przeznaczone do instalacji klimatyzacyjnych i grzewczych, zamkniętych obiegów wentylacji oraz
przemysłowych instalacji cyrkulacyjnych;
cechy szczególne: cicha praca silnika, bardzo niskie zużycie energii elektrycznej, zintegrowany tryb pracy
nocnej, komfortowa obsługa, zamontowana wstępnie przykręcana wtyczka, współczynnik efektywności
energetycznej EEI dla H = 4 m < 0,20; dla H = 6 m < 0,23;
tryby pracy: regulacja ciśnienia stałego, regulacja ciśnienia proporcjonalnego, tryb stałej prędkości obrotowej;
wydajność: do 3,5 m3/h, wysokość podnoszenia: 6 m;
długości montażowe: 130 i 180 mm;
ciśnienie znamionowe: PN 10;
zasilanie: 230 V, 50 Hz, pobór mocy: 4–47 W;
zintegrowana funkcja wyświetlania kodów awarii.
Elektroniczne pompy obiegowe Calio
rodzaj pomp: elektroniczne bezdławnicowe pompy obiegowe z przyłączami gwintowanymi lub kołnierzowymi,
silnikiem EC i automatycznym dopasowaniem wydajności;
przeznaczone do instalacji klimatyzacyjnych i grzewczych, zamkniętych obiegów wentylacji oraz
przemysłowych instalacji cyrkulacyjnych;
cechy szczególne: cicha praca silnika, bardzo niskie zużycie energii elektrycznej, zintegrowany tryb pracy
nocnej, komfortowa obsługa, zamontowana wstępnie przykręcana wtyczka, wejście sterujące „start/stop”,
w standardzie układ DUAL zarządzania drugą pompą pojedynczą lub pompą bliźniaczą, zintegrowana funkcja
wyświetlania kodów awarii, zbiorcza sygnalizacja zakłóceń stykiem sygnalizacyjnym i diodą sygnalizacyjną;
tryby pracy: regulacja ciśnienia stałego lub proporcjonalnego, tryb nastawnika z zewnętrznym wprowadzaniem
wartości zadanych 0–10 V, tryb nastawnika (n = stały) z ręcznym wprowadzaniem wartości zadanych;
współczynnik efektywności energetycznej EEI < 0,23;
złącza standardowe: cyfrowy interfejs szeregowy Modbus RTU do podłączenia do nadrzędnych systemów
automatyki za pomocą Systembus RS-485;
wydajność: do 60 m3/h, wysokość podnoszenia: do 14 m;
długości montażowe: 130–360 mm;
zakres temperatury pompowanego medium: 2–95°C, ciśnienie znamionowe: PN 10 i PN 16;
zasilanie: 230 V, 50 Hz, pobór mocy: 22–1400 W.
38
listopad 2014
ENERGIA
reklama
LESZCZYŃSKA FABRYKA POMP SP. Z O.O.
64-100 Leszno, ul. Fabryczna 15
tel. 65 52 92 209, faks 65 52 99 267
[email protected]
www.lfp.com.pl
Pompa cyrkulacyjna sterowana elektronicznie ERGA
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: elektroniczna pompa cyrkulacyjna z silnikiem z magnesem trwałym
przeznaczona do zapewnienia obiegu c.w.u. w instalacjach domowych;
cechy szczególne: pompa wykonana w technologii ECM, dzięki której silnik może zużywać zaledwie 3 W energii
elektrycznej, bezstopniowe pokrętło regulacji obrotów silnika umożliwiające swobodny dobór parametrów
pracy, system zapobiegający zablokowaniu się pompy;
regulacja obrotów: 7-stopniowa;
wysokość podnoszenia: do 1,1 m;
średnica przyłączy: ½”;
maks. ciśnienie robocze: 1,0 MPa;
zasilanie: 1~230–240 V;
Pompy obiegowe sterowane elektronicznie EXPERIA
rodzaj pomp i główne obszary zastosowań: elektroniczne pompy obiegowe z silnikiem synchronicznym
z magnesem trwałym przeznaczone do zapewnienia obiegu wody w systemach grzewczych, pozwalają na
szybsze rozprowadzenie ciepła, zapewniając jednocześnie stałą temperaturę w ogrzewanych pomieszczeniach;
cechy szczególne: funkcja AUTOADAPT automatycznie dopasowująca parametry pracy pompy w instalacji,
wyświetlacz LED sygnalizujący stan pracy oraz parametry pompy; dotykowy panel sterujący umożliwiający
dokonywanie nastaw pracy, szybkozłącze ułatwiające bezproblemowe podłączenie zasilania elektrycznego,
redukcja nocna zmniejszająca automatycznie pobór mocy przy spadku zapotrzebowania na ciepło;
EEI ≤ 0,19 dla pomp 4 m, ≤ 0,22 dla pomp 6 m;
regulacja obrotów: funkcja AUTOADAPT;
średnica przyłączy: 1”;
Pompy obiegowe sterowane elektronicznie ePOr
z magnesem trwałym, przeznaczone do zapewnienia obiegu wody w systemach grzewczych; pozwalają na
cechy szczególne: redukcja nocna zmniejszająca automatycznie pobór mocy przy spadku zapotrzebowania
na ciepło; pompa zabezpieczona kataforetycznie w celu przeciwdziałania korozji korpusu; wyposażona
w termoizolację korpusu;
EEI ≤ 0,20;
regulacja obrotów: proporcjonalna;
średnica przyłączy: 1";
Pompy obiegowe sterowane elektronicznie ePCO
z magnesem trwałym przeznaczone do zapewnienia obiegu wody w systemach grzewczych, pozwalają na
cechy szczególne: 1 pompa obsługuje 2 wysokości podnoszenia – 4 lub 6 m; pompa jako jedna z niewielu pomp
elektronicznych ma korek odpowietrzający, jednosekwencyjny przycisk pozwala na wybranie odpowiedniej
charakterystyki;
EEI ≤ 0,23;
regulacja obrotów: proporcjonalna;
średnica przyłączy: 1”;
listopad 2014
39
POWIETRZE
dr inż. Jarosław Müller, mgr inż. Agnieszka Łojek
Wydział Inżynierii Środowiska
Politechnika Krakowska
Akustyka w klimatyzacji
Cz. 1. Wybrane zagadnienia akustyki pomieszczeń i instalacji
Acoustics in air conditioning systems Part 1 – theoretical background of acoustics in close spaces and installations
Klimatyzacja staje się standardem w budynkach biurowych i użyteczności publicznej. Zadaniem tej instalacji
jest zapewnienie użytkownikom komfortu w najszerszym tego słowa znaczeniu. W artykule skoncentrowano
się na jednym z najważniejszych aspektów komfortu – akustyce. Celem jest znalezienie dla typowej instalacji
klimatyzacyjnej takiej koncepcji rozprowadzenia powietrza przez nawiewniki, by spełniała ona wymagania
akustyczne dla czytelni – 30 dB.
O
rganizm człowieka jest przystosowany do
określonego ciśnienia, zakresu temperatury, wilgotności powietrza itp. Zmysły reagują
na określony zakres natężenia światła (wzrok),
częstotliwości i natężenia dźwięku (słuch).
Jedynie pewien zakres dźwięku jest dla człowieka optymalny – nie zwykliśmy przebywać
ani w idealnej ciszy, ani w hałasie. Zwykle
towarzyszy nam poziom natężenia dźwięku
odpowiadający głośności w zakresie od ok. 20
do 50 fonów. Począwszy od ok. 50 fonów wyższe poziomy głośności stają się coraz bardziej
dokuczliwe. Zmiany wywołane w organizmie,
nawet początkowo niezauważalne, z czasem
kumulują się i doprowadzają do uszkodzeń
organu słuchu oraz zaburzeń i chorób układu
nerwowego, krążenia, równowagi i układu
pokarmowego.
Streszczenie
...........................
Zagadnienie akustyki w instalacjach klimatyzacyjnych jest często traktowane zbyt
pobieżnie, a jest jednym z najważniejszych
– błędy popełnione w tej dziedzinie bardzo wpływają na komfort użytkowników.
W przypadku pomieszczeń o zwiększonych
wymaganiach akustycznych konieczna jest
konsultacja specjalistów. W cyklu dwóch
artykułów przedstawiono teoretyczne podstawy oraz przykład poprawnego projektu
instalacji klimatyzacji.
Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Acoustics in air conditioning systems is
not the main issue for many engineers
although it is one of the most important
issues. Improper calculations can lead
to a discomfort of future users. In spaces
requiring special acoustic conditions the
system must be carefully cross-checked
by the acoustic proffessional. In a two
– article cycle a theoretical bacground
and a real object design is presented.
40
listopad 2014
Problem hałasu został podniesiony po raz
pierwszy w raporcie Sekretarza Generalnego ONZ w 1969 r. – zaprezentowano opinii
publicznej dane wskazujące na zniszczenie
środowiska naturalnego i jego niekorzystne
konsekwencje [7]. Raport wskazywał, że hałas
na równi z substancjami chemicznymi, gazami
spalinowymi, zapyleniem atmosfery itp. jest
jednym z czynników zanieczyszczających
środowisko człowieka i stanowi zagrożenie
dla biologicznej egzystencji ludzkości. Podstawowym warunkiem skuteczności w zakresie
zwalczania hałasu jest zrozumienie zjawisk
akustycznych, ściśle powiązanych z rozwiązaniami konstrukcyjnymi lub procesami technologicznymi [3].
Akustyka
w kontekście klimatyzacji
Akustyka systemów wentylacyjnych czy
klimatyzacyjnych jest jednym z najważniejszych parametrów wpływających na ich
jakość, a co za tym idzie, na właściwy standard budynków, w których systemy te są
zainstalowane.
Wentylator jest w centralach klimatyzacyjnych podstawowym źródłem hałasu.
Dane akustyczne wentylatorów są dokładne i prezentowane we właściwy sposób.
Jednak pomiary parametrów akustycznych
wentylatorów często nie uwzględniają otoczenia, w których zostaną zamontowane, czyli
obudowy centrali, a w szczególności jej typu,
wielkości i sposobu zawieszenia urządzenia
w obudowie.
Wszystkie specyficzne parametry takiej
obudowy, m.in. grubość i konstrukcja paneli,
uszczelnienia profili i narożników obudowy,
odległość ścian wewnętrznych obudowy od
zamontowanego wentylatora, wspomniany
sposób zamocowania wentylatora w obudowie, wpływają na poziom głośności zarówno
na zewnątrz centrali, jak i w kanałach do niej
podłączonych.
Żeby dane sekcji wentylatora centrali zaprezentować wiarygodnie, należy kompletną
sekcję przetestować w komorze akustycznej.
Inne sposoby obliczeń dokonywanych przez
producentów central wentylacyjnych dają
w wielu wypadkach wyniki daleko odbiegające
od rzeczywistości.
Inną, dość często niestety praktykowaną
metodą jest „obliczanie” poziomu głośności do
otoczenia poprzez odjęcie od poziomu mocy
akustycznej wentylatora wielkości tłumienia
obudowy, traktując obudowę jako jednolitą,
nieskończenie dużą płytę. Firmy składające
centrale zapominają lub w wielu wypadkach
nie wiedzą, że o poziomie głośności do otoczenia urządzenia decydują „przecieki akustyczne”
poprzez nieszczelności obudowy.
Aby dane akustyczne sekcji wentylatorowej
były prawidłowe i autorytatywne, ich testowanie musi się odbywać według branżowych
norm, tzw. „model box”. Jest to testowanie akustyczne całej sekcji wentylatorowej,
kompletnie wyposażonej, z seryjnej, a więc
powtarzalnej produkcji. Na poziom głośności
na zewnątrz obudowy sekcji wentylatora
wpływa nie tylko całkowita moc akustyczna
wentylatora, ale w dużym stopniu również
rozkład mocy akustycznej w poszczególnych
pasmach częstotliwości.
Dobierając centrale wentylacyjne, warto
zwrócić uwagę na następujące zagadnienia:
producenci wentylatorów przedstawiają
dane akustyczne uzyskane w oparciu o kilka
różnych metod pomiarowych. Działająca od
lat w branży klimatyzacyjnej organizacja
Eurovent ujednoliciła i zunifikowała normy
pomiarowe m.in. w zakresie akustyki oraz
sposoby prezentacji danych w materiałach
technicznych. Urządzenia, które posiadają
certyfikat Eurovent, odpowiadają międzyna-
POWIETRZE
FASTPOL
ul. Kineskopowa 1
05-500 Piaseczno
tel. 22 702 50 03
+48 601 92 33 95
www.pressovac-polska.pl
MASZYNY DO CZYSZCZENIA WENTYLACJI
wentylatorów wentylacji bytowej
i tłustego powietrza
central nawiewno-wywiewnych
kanałów wentylacyjnych
systemów wentylacji
w kuchniach i restauracjach
LIDER NA RYNKU
FIRMA
reklama
Autoryzowany dystrybutor
na
listopad 2014
41
POWIETRZE
42
listopad 2014
POWIETRZE
listopad 2014
43
POWIETRZE
44
listopad 2014
POWIETRZE
mgr inż. Ilona Czerkawska, mgr inż. Bartosz Cyba
Katedra Klimatyzacji, Ogrzewnictwa, Gazownictwa i Ochrony Powietrza
Politechnika Wrocławska
Nocne obniżenia temperatury
w halach basenowych
Air thermodynamic parameters selection based on an example of a water park and swimming pool building
W wielu obiektach basenowych stosuje się nocne obniżenia temperatury, co w okresie zimowym może
powodować wzrost ryzyka wykraplania się wilgoci na zimnych przegrodach. Ryzyko to minimalizuje się, stosując
nawiew szczelinowy ciepłym powietrzem, który tworzy kurtynę osłaniającą przegrody. Korzystniejsze z punktu
widzenia wystąpienia ryzyka kondensacji jest obniżenie wilgotności względnej w okresie nocnym. Natomiast
względy eksploatacyjne (koszty uzdatniania powietrza) przemawiają za utrzymywaniem wyższej wilgotności
względnej powietrza w hali basenowej w ciągu dnia.
W
takich obiektach jak pływalnie parametry powietrza są zazwyczaj stałe
w ciągu roku i doby, a pomieszczenia te
wymagają ciągłej pracy wentylacji, zarówno
w czasie ich użytkowania, jak i przerw. W niektórych obiektach stosuje się różnicowanie
parametrów powietrza w zależności od pory
roku czy dnia. W okresie nocnym, kiedy basen
jest nieczynny, zmieniać się może zarówno wilgotność względna, jak i temperatura
powietrza. W wielu obiektach stosuje się
nocne obniżenia temperatury, przez co zimą
może rosnąć ryzyko wykraplania się wilgoci
na zimnych przegrodach. Parametry termodynamiczne, jakie powinny panować w hali
basenowej, na etapie projektowania określa
projektant, jednak podczas eksploatacji wielu
parków wodnych zarządzający obiektem mają
możliwość zmiany nastaw i decydują się często na wybór innych ustawień, co nie zawsze
jest korzystne.
Charakterystyka
analizowanych obiektów
Analizie poddano dwa różne obiekty basenowe – basen pływacki i park wodny. W hali
basenowej pierwszego obiektu znajduje się
jedna niecka basenowa, a w drugim cztery
niecki basenowe, atrakcje wodne i zjeżdżalnie zewnętrzne. Obiekty te charakteryzują
się innymi parametrami termodynamicznymi
powietrza i wody utrzymywanymi w hali
basenowej.
Basen pływacki
Zlokalizowany jest w II strefie klimatycznej
okresu zimnego (tz = –18°C) oraz w II strefie
klimatycznej okresu ciepłego (tz = 30°C).
W obiekcie znajduje się niecka basenowa
o powierzchni 312,5 m2 oraz dwie atrakcje basenowe. Powierzchnia hali basenowej
wynosi 585 m2, a jej kubatura 5310 m3. Do
46
listopad 2014
wentylacji hali zastosowano centralę basenową o wydajności 13 000 m3/h powietrza
nawiewanego oraz 11 780 m3/h powietrza
wywiewanego. Basen czynny jest od 8.00
do 22.00 od poniedziałku do soboty oraz od
10.00 do 20.00 w niedzielę.
Park wodny
Zlokalizowany jest w tych samych strefach klimatycznych, co pierwszy obiekt.
Wybudowany został w 2006 r. We wspólnej
hali basenowej znajduje się basen pływacki
o powierzchni 312,5 m2, basen rekreacyjny
z atrakcjami wodnymi, rwąca rzeka, brodzik
dla dzieci z atrakcjami wodnymi, wanna do
hydromasażu oraz dwie zjeżdżalnie zewnętrzne. Powierzchnia hali basenowej wynosi
1200 m2, a kubatura 8400 m3. Współczynniki
przenikania ciepła przegród zewnętrznych są
następujące:
Streszczenie
ściany zewnętrzne hali basenowej:
U = 0,40 W/(m2 K),
stropy zewnętrzne: U = 0,30 W/(m2 K),
okna (hala basenowa):
U = 1,40 W/(m2 K).
Halę basenową obsługuje centrala o wydajności 35 000 m3/h powietrza nawiewanego
oraz 36 400 m3/h wywiewanego. Jednak
strumień powietrza wywiewanego z pomieszczenia hali basenowej wynosi 32 300 m3/h,
a pozostały strumień jest wyciągany przez
wywiewniki w natryskach. Park wodny czynny
jest codziennie od 6.00 do 22.00.
Parametry termodynamiczne
powietrza w analizowanych
halach basenowych
Basen pływacki
Na rys. 1 pokazano, jak kształtują się parametry powietrza wywiewanego z hali basenu
..................................................................................
W artykule przedstawiono parametry termodynamiczne powietrza w halach krytych
pływalni w zależności od pory dnia oraz charakteru obiektu basenowego. Porównano
dwa obiekty basenowe o zupełnie innym charakterze. Pierwszy z nich to basen pływacki
z dwiema atrakcjami wodnymi, drugim jest kryty park wodny wraz z basenem pływackim
i rekreacyjnym, brodzikiem dla dzieci, rwącą rzeką, wanną SPA, dwiema zewnętrznymi
zjeżdżalniami oraz licznymi wodnymi atrakcjami. Udowodniono, że prawidłowo dobrane
parametry termodynamiczne powietrza powinny umożliwiać odczucie komfortu cieplnego
przez użytkowników, ochronę budynku przed wykropleniem pary wodnej na zimnych
przegrodach oraz ponoszenie najniższych kosztów eksploatacyjnych.
Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
The article presents the thermodynamic air parameters in indoor swimming pool
halls, depending on the time of day and the characteristics of the swimming-pool. Two
different swimming pools were compared. The first is a swimming pool with two water
attractions, the second is an indoor water park with swimming pool, recreation pool,
children’s pool, a rapid river, spa bath, two external slides and numerous attractions.
It has been proven that properly selected thermodynamic parameters of the air should
ensure comfort of the users, protection of the building against water vapor condensation on cold compartments and the lowest possible costs.
POWIETRZE
listopad 2014
47
POWIETRZE
48
listopad 2014
POWIETRZE
CERTYFIKOWANA
PERFEKCJA W ZASIĘGU RĘKI
Z DUMĄ INFORMUJEMY, ŻE TYPOSZEREG
CENTRAL AF UZYSKAŁ CERTYFIKAT EUROVENT
central AF P-40P:
reklama
· izolacyjność akustyczna obudowy,
· tłumienie 28 dB przy 250 Hz,
· Klasa wytrzymałości mechanicznej D1,
· Szczelność obudowy L1
FRAPOL Sp. z o.o., ul. Mierzeja Wiślana 8, 30-832 Kraków, tel. [+48] 12 653 27 66, fax [+48] 12 653 27 89
WWW.FRAPOL.COM.PL
listopad 2014
49
POWIETRZE
50
listopad 2014
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
Bartosz Pijawski
Czego nie widać
Fläkt Bovent Sp. z o.o.
w Muzeum Historii Żydów Polskich
Muzeum Historii Żydów Polskich to nie tylko wielokrotnie nagradzana bryła, znakomity przykład użycia
natryskowych technologii betonu, połączenie miedzi i szkła na elewacji czy ogólna dbałość o detale
wyposażenia wnętrza. MHŻP to przede wszystkim perfekcyjny organizm, w którym żaden element nie został
dobrany przypadkowo, a całość ma jeden cel – prezentować w atrakcyjnej formie bogate ekspozycje, chroniąc
przy tym cenne eksponaty. Do realizacji obu aspektów niezbędna jest precyzyjna wentylacja. W obiekcie przy
ul. Anielewicza 6 w Warszawie zapewnia ją dziewiętnaście central klimatyzacyjnych typu EU firmy Fläkt Woods.
Rozładunek modułów central
M
uzeum Historii Żydów Polskich to jeden
z niewielu obiektów tego typu w Polsce,
który zachwyca już samą konstrukcją – cieszył
się dużym zainteresowaniem odwiedzających
(15 tys. osób podczas dni otwartych) pomimo
braku ekspozycji i oficjalnego otwarcia. Komfort zwiedzania i przyciągnięcie jak największej
liczby gości to obok atrakcyjnie przedstawionych zbiorów priorytety nowoczesnych
muzeów. Związane są z tym także problemy
niewystępujące zwykle w innych obiektach
użyteczności publicznej. Z jednej strony odwiedzający muzeum goście z różnych grup wiekowych, a często także różnych krajów, muszą
mieć możliwość komfortowego skupienia się
na poszczególnych eksponatach i nie powinni
być rozpraszani wahaniami temperatury czy
wilgotności. Za to sama temperatura i wilgotność nie powinny odbiegać od przyjętych
52
listopad 2014
standardowo parametrów uważanych za komfortowe (czyli zwykle w granicach 20–25°C
i 45–55% wilgotności). Z drugiej strony te
same osoby przyczyniają się do trudnych do
określenia zmian temperatury czy wilgotności w poszczególnych pomieszczeniach. Do
tego dochodzą naturalne modyfikacje tych
parametrów związane ze zmianą warunków
atmosferycznych.
Komfort zwiedzania to zaledwie jeden element prawidłowej wentylacji. Drugi – może
nawet bardziej istotny – to długoletnie zachowanie cennych eksponatów w niezmiennym
(i jak najlepszym) stanie. Różnorodność materiałów, z jakich składają się prezentowane
dokumenty, urządzenia czy innego rodzaju
pamiątki, powoduje konieczność uwzględnienia kolejnych czynników. Zmienne parametry
powietrza niekorzystnie wpływają na wszelkie
Wymiennik higroskopijny przed montażem
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
barwniki i materiały pochodzenia roślinnego
i zwierzęcego (drewno, papier, skóry, tkaniny)
w zupełnie innych zakresach i w inny sposób
niż na kamień, ceramikę czy metale. Zbyt
niska wilgotność spowoduje przyspieszony
proces starzenia materiałów organicznych,
choć będzie najbardziej pożądana dla elementów metalowych, ulegających korozji.
Wilgotność powyżej 70%, nawet przy umiarkowanej temperaturze, sprzyja za to rozwojowi
mikroorganizmów. Z tego samego powodu
konieczne jest też zachowanie odpowiedniej
klasy filtracji (pożądana zwłaszcza eliminacja
zarodków grzybów) i klasy szczelności instalacji – przede wszystkim jej serca, czyli centrali
wentylacyjnej.
Poza samymi wartościami temperatury
czy wilgotności niezwykle istotną sprawą są
także tempo i zakres ich zmian. Zwłaszcza
w okresach zimowych dochodzi do gwałtownych wahań wilgotności powietrza, co
może mieć katastrofalne skutki dla wielu
wrażliwych obiektów muzealnych, zwłaszcza
złożonych z różnych materiałów. Najlepszym
przykładem jest polichromowane drewno
– kolejne warstwy drewna, kleju, zaprawy
klejowej i różnorodnych farb w różnym stopniu
pęcznieją i kurczą się przy zmianach wilgotności, co prowadzi często do licznych spękań,
a z czasem do zniszczenia polichromii. Dlatego
w przypadku ekspozycji mieszanych przyjmuje
się, że dobowe fluktuacje nie powinny przekraczać 5%, a w skali roku 15%. Poza tym temperatura powinna się utrzymywać w zakresie
18–26°C, a wilgotność w okolicach 50%.
Nie tylko zakres parametrów fizycznych
powietrza stanowi dylemat dla projektanta
instalacji wentylacyjnej. Z prowadzonych m.in.
przez Muzea Narodowe w Krakowie i Warszawie badań wynika, że najbardziej stabilne
warunki do przechowywania eksponatów
występują przy bardzo małych wartościach
przepływu powietrza. W Pałacu Biskupa Erazma Ciołka (oddział Muzeum Narodowego
w Krakowie) wymiana powietrza odbywa się
z prędkością ok. 0,2 na godzinę. Byłby to jednak zdecydowanie zbyt rygorystyczny warunek dla nowoczesnego obiektu zakładającego
dużą liczbę zwiedzających oraz możliwość
organizowania warsztatów, imprez okolicznościowych czy innych zajęć interaktywnych
w sąsiedztwie lub w miejscu ekspozycji.
Ostatnim elementem, istotnym zwłaszcza
pod względem późniejszej eksploatacji obiektu,
jest energooszczędność przyjętych rozwiązań.
O ile z punktu widzenia ochrony zabytków
utrzymanie odpowiednich parametrów powietrza jest skomplikowane, to jednak główne
koszty ponoszone są w związku z dążeniami do
Montaż central w wentylatorni
Zamek spinający elementy wymiennika
zapewnienia komfortu zwiedzającym. Muzea
nie są obiektami komercyjnymi nastawionymi na zysk i zwykle koszt ich utrzymania
leży na barkach lokalnego samorządu. Stąd
dobrą praktyką jest wybór urządzeń, których
parametry pracy (tj. stopień odzysku ciepła,
szczelność i parametry wydajności) zostały
potwierdzone przez niezależne laboratorium.
Od samego początku projekt Muzeum Historii Żydów Polskich zakładał wysoki standard
obiektu oraz wysoką jakość materiałów i urządzeń gwarantującą długoletnią niezawodność
i redukcję kosztów eksploatacyjnych. Największym zagrożeniem dla eksponatów nie
są bowiem zmiany parametrów wywołane
warunkami atmosferycznymi, lecz awarie
instalacji, zwłaszcza wodnych. Projekt instalacji wentylacyjnej powstał w firmie PolCon Consulting Sp. z o.o., która znana jest
z realizacji wielu obiektów reprezentacyjnych
wysokiej klasy. Założono instalację dzie-
więtnastu central wentylacyjnych o łącznej
wydajności powyżej 265 000 m3/h. Kluczowymi punktami doboru tych urządzeń były
między innymi sprawność temperaturowa
wymienników, sprawność odzysku wilgoci,
niska prędkość powietrza (i związane z tym
niższe opory m.in. chłodnicy i nagrzewnicy)
oraz rygorystyczne wymiary poszczególnych
sekcji central. Centrale typu EU firmy Fläkt
Woods ze średnim odzyskiem ciepła na poziomie ponad 74% i wilgoci 68% oraz średnią
prędkością powietrza ok. 2,3 m/s idealnie
spełniały założenia projektowe. Urządzenia
wyposażono w wysokowydajne chłodnice,
które mimo znacznego przewymiarowania
związanego z koniecznością zapewnienia
możliwości szybkiego osuszenia powietrza
nawiewanego charakteryzują się niewielkimi
gabarytami i niskimi oporami przepływu.
Wysokie parametry odzysku ciepła i wilgoci
uzyskano dzięki zastosowaniu higroskopijnych
wymienników obrotowych wyposażonych
w regulację prędkości. Ramy central charakteryzują się ponadto wysoką odpornością na
odkształcenia. Wykonano je w najwyższej
klasie – D1A – według normy EN 1886.
Odwiedzając Muzeum, warto zatem zachwycić się nie tylko znakomitym projektem
architektonicznym, ale także docenić ukryte
za imponującą fasadą instalacje.
Fläkt Bovent Sp. z o.o.
05-850 Ożarów Mazowiecki
Ołtarzew, ul. Południowa 2
www.flaktwoods.pl
listopad 2014
53
POWIETRZE
Krzysztof Kaiser
Wentylacja pomieszczeń
centralnej sprężarkowni i centralnej próżni
Ventilation in central compressor and vacuum rooms
Pomieszczenia, w których montowane są sprężarki wchodzące w skład instalacji sprężonego powietrza
i agregaty pomp próżniowych, wymagają odpowiedniej wentylacji i chłodzenia, a także czystości powietrza.
Ma to istotny wpływ na eksploatację tych urządzeń – nieprawidłowa wentylacja grozi bowiem ich
przegrzewaniem się i awarią.
W
ydzielone pomieszczenia techniczne, w których znajdują się sprężarki
scentralizowanej instalacji sprężonych gazów
i agregaty próżniowe scentralizowanej instalacji próżni, nazywa się pomieszczeniami
centralnej sprężarkowni i centralnej próżni.
Dla zapewnienia odpowiednich warunków
pracy urządzeń i bezpieczeństwa użytkowania
konieczna jest wentylacja tych pomieszczeń.
Sprężarki należą do najbardziej rozpowszechnionych maszyn cieplnych. Sprężone
gazy znajdują bardzo szerokie zastosowanie
w technice, m.in. w przemyśle drzewnym,
hutniczym, chemicznym, medycynie, układach
sterowania pneumatycznego, chłodnictwie.
Urządzenia te służą do sprężania i przetłaczania różnego rodzaju gazów. Do najczęściej
sprężanych czynników zalicza się: powietrze,
gaz ziemny, amoniak, chlor, węglowodory
i gazy chłodnicze. Tematem artykułu są przede
wszystkim urządzenia, w których sprężane
jest powietrze. Innym dość powszechnie
stosowanym w przemyśle i medycynie systemem jest instalacja próżni z agregatami pomp
próżniowych.
Streszczenie
Wymiana powietrza w pomieszczeniach
centralnej sprężarkowni i centralnej próżni ma
na celu przede wszystkim:
odprowadzenie nadmiaru ciepła,
utrzymanie odpowiedniego stanu higienicznego powietrza w pomieszczeniu,
dostarczenie świeżego powietrza do sprężarki (konieczne, gdy sprężarki nie pobierają
bezpośrednio powietrza zewnętrznego niezależnym przewodem),
odprowadzanie wilgoci i zanieczyszczeń
emitowanych do powietrza w pomieszczeniu,
ochronę zdrowia obsługi w razie wystąpienia awarii, tzw. wentylacja awaryjna
stosowana w przypadkach rozhermetyzowania układu próżni zasysającej substancje
niebezpieczne, np. powietrze skażone drobnoustrojami z wydzielin organizmu ludzkiego
(próżnia medyczna, laboratoryjna).
Wentylacja
sprężarkowni powietrza
Wśród maszyn sprężających powietrze wyróżnia się wentylatory, dmuchawy i sprężarki
..................................................................................
Sprężone gazy mają bardzo szerokie zastosowanie w technice, często korzysta się
również z instalacji próżniowych. Zarówno agregaty sprężarkowe, jak i agregaty próżniowe instaluje się na ogół w specjalnie do tego celu przeznaczonych pomieszczeniach.
Z uwagi na wymagania eksploatacyjne oraz bezpieczeństwo użytkowania tych urządzeń
praktycznie każde z pomieszczeń, w których się one znajdują, wymaga zastosowania
wentylacji. W artykule omówiono zagadnienie konieczności stosowania wentylacji
w pomieszczeniach centralnej sprężarkowni i centralnej próżni. Zwrócono też uwagę na
możliwość odzysku ciepła z tych pomieszczeń.
Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Compressed gases are widely used in technology, often in vacuum systems. Typically,
compressor agregats and vacuum agregats are placed in special rooms designed
for that purpose. Because of operating demands and safety, in practice, all of these
rooms have to be equiped with ventilation system. In this article, issues of necessity
ventilation systems in central compressor and vacuum rooms are discussed. Prospects
of heat recovery are also shown.
54
listopad 2014
właściwe. Przyjmuje się, że spręż całkowity
mierzony na króćcu tłocznym dla sprężarek jest
większy niż 0,3 MPa. Sprężem „s” (stosunkiem
sprężania) nazywa się stosunek ciśnień gazu
wytłaczanego p2 do zasysanego p1:
s=
p2
p1
(1)
Sprężarki w zależności od zasady działania
dzieli się na dwie grupy: sprężarki wyporowe
i przepływowe. W sprężarkach wyporowych
proces sprężania odbywa się w sposób pulsacyjny, a w przepływowych w sposób ciągły.
Urządzenia te charakteryzują m.in. następujące wielkości: ciśnienie ssania sprężarki
(bezwzględne), ciśnienie tłoczenia sprężarki
(bezwzględne), całkowity stosunek sprężania,
temperatura początkowa ssania, temperatura końcowa tłoczenia, prędkość obrotowa
sprężarki, wydajność objętościowa. W miarę
wzrostu sprężu wzrasta końcowa temperatura
sprężanego czynnika (rys. 1). Temperaturę
gazu po sprężeniu oblicza się ze wzoru:
⎛p ⎞
T2 = T1 ⎜ 2 ⎟
⎝p ⎠
m −1
m
(2)
1
gdzie:
T2 – temperatura absolutna gazu po sprężeniu, K;
T1 – temperatura absolutna gazu zasysanego, K;
p2 – ciśnienie gazu po sprężeniu, Pa;
p1 – ciśnienie gazu zasysanego, Pa;
m – wykładnik politropy, –.
Znaczna część produkowanych sprężarek
przystosowana jest do smarowania olejem,
który pełni m.in. funkcję czynnika chłodzącego.
Użycie specjalnego, odpornego na utlenianie
smaru sprężarkowego, łatwo rozkładającego
się w temperaturze powyżej 200°C, ogranicza
wartość stosowanego sprężu [4]. Temperatura
tłoczonego gazu nie powinna przekraczać
POWIETRZE
reklama
listopad 2014
55
POWIETRZE
56
listopad 2014
POWIETRZE
reklama
listopad 2014
57
POWIETRZE
58
listopad 2014
POWIETRZE
listopad 2014
59
POWIETRZE
artykuły
Rynku
Instalacyjnego
z lat 2008-2014
już dostępne
na
promocja
Wszystkie
60
listopad 2014
POWIETRZE
Energooszczędne
mgr inż. Katarzyna Rybka
sterowanie rekuperacją
Instalacja wentylacji, żeby działać sprawnie i oszczędnie, musi być prawidłowo regulowana. W niewielkich
budynkach rolę urządzenia odpowiedzialnego za wentylację przejmują rekuperatory – jeśli są prawidłowo
sterowane, pozwalają osiągnąć wyższą niż w przypadku wentylacji grawitacyjnej jakość powietrza.
N
owoczesne budownictwo stawia na rozwiązania zużywające jak najmniej energii, zapewniając przy tym komfort użytkownikom. Budujemy coraz szczelniej, stosujemy
lepsze materiały izolacyjne, minimalizujące
niekontrolowane straty ciepła zarówno przez
przegrody, jak i infiltrację poprzez stolarkę
okienną. Tym samym zachodzi konieczność
doprowadzenia do pomieszczeń świeżego
powietrza o odpowiednich parametrach.
W domach jednorodzinnych oraz niewielkich
obiektach rozwiązaniem zapewniającym energooszczędną wentylację są tzw. rekuperatory,
czyli domowe centrale nawiewno-wywiewne
z odzyskiem ciepła, które pozwalają odzyskać część ciepła z powierza wywiewanego
z budynku i wykorzystać do ogrzania nawiewanego powietrza świeżego. Rekuperacja
jest też jednym z koniecznych rozwiązań
stosowanych w budynku ubiegającym się
o miano pasywnego. Zapewnienie dopływu
świeżego powietrza w szczelnych budynkach
jest konieczne ze względu na komfort i zdrowie mieszkańców. Dobra wentylacja pozwoli
uniknąć m.in. rozwoju pleśni i grzybów, które
mogą być przyczyną różnego rodzaju alergii
i chorób układu oddechowego.
Bezpieczeństwo
Nowoczesne technologie odzysku ciepła
stosowane w rekuperatorach pozwalają
uzyskiwać bardzo wysoką sprawność pracy
tych urządzeń. Jednak nie tylko czynnik technologiczny ma znaczenie przy oszczędzaniu
energii, ale również, a może i przede wszystkim – eksploatacja. Postępująca na każdym
kroku automatyzacja procesów w znacznym
stopniu ułatwia sterowanie urządzeniem,
przez co jest ono bardziej efektywne oraz
lepiej dostosowuje się do aktualnych potrzeb
w budynku. Regulacja pracy rekuperatora jest
konieczna nie tylko ze względu na komfortowe
warunki temperatury w pomieszczeniach,
ale także zapewnienie jego bezpiecznego
działania poprzez ochronę wymiennika przed
zamarzaniem lub wyłączenie wentylatorów
na wypadek pożaru. W praktyce oznacza
to, że należy zastosować sterownik oraz
czujniki, które będą wysyłać impulsy sygnalizacyjne, przetwarzane następnie w impulsy
wykonawcze.
Realizacja funkcji ochrony przed zamarzaniem może być prowadzona przez zastosowanie czujników powietrza nawiewanego
oraz siłowników wentylatorów nawiewnego
i wywiewnego jako urządzeń wykonawczych.
Gdy temperatura powietrza dopływającego do
wymiennika rekuperatora osiągnie wartość,
która może przyczynić się do szronienia wymiennika, sygnał wysyłany jest do centralki,
z której generowane są sygnały do wentylatora
nawiewnego - zatrzymuje się on, a wentylator
wywiewny zaczyna pracować ze zwiększoną
wydajnością, by roztopić powstający lód.
Funkcja może być realizowana czasowo, do
momentu aż temperatura na wymienniku nie
wzrośnie, lub przy użyciu presostatu. Innym
sposobem uniknięcia zamarzania wymiennika
jest zastosowanie, przeważnie elektrycznej,
nagrzewnicy wstępnej lub by-passu omijającego wymiennik.
Komfort
Rekuperatory, by skutecznie dostosować
dystrybucję świeżego powietrza do potrzeb
użytkowników, powinny zostać wyposażone
w system sterowania komfortem. Składa się
on z szeregu czujników, m.in. temperatury
w pomieszczeniach i obecności mieszkańców
(w postaci sensorów CO2 lub wilgoci). Czujniki
montuje się wewnątrz budynku w miejscach,
w których pomiary nie będą przekłamane
przez np. ewentualne przeciągi lub urządzenia
emitujące ciepło.
Dopasowanie strumienia świeżego powietrza powinno uwzględniać faktyczne zapotrzebowanie w danym momencie, czyli
liczbę osób znajdujących się w pomieszczeniu.
Rekuperacja jest wtedy najbardziej efektywna
i energooszczędna. Dobrze jest zatem mieć
możliwość podłączenia czujników do pełnego
systemu sterowania urządzeniem, który będzie
regulował pracę wentylatorów. Gdy nikogo
nie ma w domu, wentylatory mogą zostać
wyłączone lub pracować z minimalną prędkością, by zapewnić podstawową wymianę
powietrza. Pozwala to osiągnąć dość znaczne
oszczędności energii, ponieważ to właśnie praca wentylatorów generuje najwyższe koszty
pracy instalacji wentylacyjnej, a użytkownik
powinien decydować, jakie parametry chce
mieć w pomieszczeniu.
Do regulacji pracy instalacji stosuje się
ścienne panele umieszczane w dostępnym
miejscu, by użytkownik mógł samodzielnie
nastawiać odpowiednie parametry, np. temperaturę, oraz kontrolować pracę całego układu.
Może dzięki temu w każdej chwili sprawdzić,
na jakim biegu działa w danym momencie
wentylator lub czy konieczna jest już wymiana
filtra. Na panelu wyświetlana może być też
sprawność chwilowa rekuperatora, dzięki
czemu użytkownik wie, jak efektywne jest
jego urządzenie. Działanie rekuperatora można
w wygodny sposób kontrolować także poprzez
podpięcie systemu w jeden układ sterowania
budynkiem BMS, jeżeli sterownik jest wyposażony w odpowiedni interfejs, np. M-Bus. Dzięki
temu możliwe jest zintegrowane sterowanie
wszystkimi procesami w budynku, łącznie
z rekuperacją.
Wykorzystanie rekuperacji jest coraz częstszą praktyką przy projektowaniu wentylacji
w niewielkich obiektach, takich jak domy
jednorodzinne. Osiągnięcie korzyści ekonomicznych, a także komfortu jest możliwe
przy zastosowaniu odpowiedniego systemu
sterowania, który pozwoli dostosować pracę
urządzenia do faktycznego zapotrzebowania. Nawet najlepsze parametry osiągane
w warunkach laboratoryjnych nie gwarantują
oszczędnej eksploatacji, o ile nie zostanie
zapewnione dobre sterowanie. To ono decyduje o zaoszczędzonej energii, która nie jest
tracona np. na pracę wentylatorów, w sytuacji
gdy dostarczenie świeżego powietrza nie jest
konieczne. Najnowsze technologie automatyki
znacznie upraszczają skomplikowany proces
programowania sterowników i minimalizują
ilość elementów składowych układu sterowania.
listopad 2014
61
POWIETRZE
A R T Y K U Ł
mgr inż. Piotr Darski
DASKO ELECTRONIC
Automatyka
centralek rekuperacyjnych
Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła stała się jednym
z niezbędnych elementów systemu domu energooszczędnego.
Jednak do uzyskania jak najlepszych parametrów oprócz doboru
odpowiedniego rekuperatora potrzebna jest właściwie dobrana
automatyka. Optymalne parametry pracy będą zależały przede
wszystkim od jej możliwości.
O
statnie lata w związku z rosnącą popularnością budownictwa energooszczędnego
i pasywnego przyniosły bujny rozwój urządzeń
małej wentylacji (centralek rekuperacyjnych).
Wentylacja z odzyskiem ciepła uwzględniana
jest obecnie w bilansie cieplnym budynku,
pozwala to na dobór tańszego źródła ciepła
dla c.o./c.w.u.
Przyjęty w Europie trend zmierzający do
minimalizacji zużycia energii elektrycznej oraz
coraz szerszego wykorzystania źródeł odnawialnych powoduje, że automatyka sterująca
będzie miała coraz większe znaczenie, gdyż
to od niej zależeć będzie jakość pracy urządzeń. Właściwe sterowanie pozwala zapewnić
jak największy odzysk ciepła, bezpieczną
eksploatację oraz odpowiednią kontrolę nad
wymiennikiem ciepła.
Od kilku lat konstruktorzy DASKO ELECTRONIC rozwijają konstrukcje centralek sterujących dla rekuperatorów. Najbardziej popularna
jest centralka sterująca UNIBOX3v41 współpracująca z panelem DEN15-C lub DEN16-C.
Kolejną nowością jest prostsza wersja centralki sterującej UNIBOXLite, minimalizująca
liczbę elementów układu automatyki.
Oprócz rozbudowanej liczby wejść/wyjść
dużą wartością jest przemyślane oprogramowanie składające się z 21 gotowych aplikacji
umożliwiających sterowanie samym rekuperatorem bądź wyposażonym w dodatkowe
elementy, takie jak: nagrzewnica wodna,
nagrzewnica elektryczna (wstępna bądź wtórna), chłodnica wodna, chłodnica freonowa,
przepustnica wymiennika gruntowego, przepustnica by-passu. Dodatkowo aplikacje zakła-
Rys. 2. Przykład zastosowania
automatyki DASKO ELECTRONIC
– centrala rekuperacyjna FEN400
firmy Ciecholewski Wentylacje
dają współpracę z zewnętrznymi detektorami
przekroczenia stężenia CO2 lub wilgotności,
forsując w zaprogramowany sposób pracę
wentylatorów.
W ramach aplikacji sterujących zaimplementowany jest algorytm ochrony przeciwszronieniowej wymiennika ciepła zabezpieczający
wymiennik przed oszronieniem za pomocą
przepustnicy by-passu, wyłączenie wentylatora
nawiewu lub zmiennej proporcji pracy wentylatora nawiewu do wentylatora wywiewu.
Oprócz centralki sterującej UNIBOXLite nowym elementem współpracującym jest ostatnio wprowadzony do oferty panel DEN16-C
(rys. 1) wyróżniający się w stosunku do poprzednika DEN15-C lepszą ergonomią obudowy
i nowocześniejszym interfejsem użytkownika
opartym na klawiaturze pojemnościowej.
Oprócz centralek sterujących z serii UNIBOX oraz paneli DEN15-C, DEN16-C DASKO
ELECTRONIC oferuje szereg dodatkowych
akcesoriów, m.in. gotowe szafki do sterowania
nagrzewnicami elektrycznymi.
Podsumowanie
Rys. 1. Centralka sterująca UNIBOXLite oraz panel DEN16-C
Podstawowe parametry centralki sterującej
UNIBOX3v41:
–
–
–
–
4 wyjścia analogowe,
5 wejść cyfrowych,
5 wejść temperaturowych,
4 wyjścia przekaźnikowe oraz 1 wyjście
impulsowe PWM,
– port komunikacyjny do paneli sterujących,
– port komunikacyjny MODBUS/RTU
pozwalający na komunikację z zewnętrznym
systemem automatyki budynkowej oraz
modułem WiFi
62
listopad 2014
Układy automatyki oferowane przez DASKO
ELECTRONIC dzięki dużej funkcjonalności
oraz sprawdzonym gotowym aplikacjom są
atrakcyjną ofertą skierowaną głównie do
producentów rekuperatorów.
Podstawowe parametry centralki sterującej
UNIBOXLite:
–
–
–
–
2 wyjścia analogowe,
5 wejść cyfrowych,
5 wejść temperaturowych,
3 wyjścia przekaźnikowe oraz 2 wyjścia
impulsowe PWM,
– port komunikacyjny do paneli sterujących,
– port komunikacyjny MODBUS/RTU
pozwalający na komunikację z zewnętrznym
systemem automatyki budynkowej oraz
modułem WiFi
DASKO ELECTRONIC Piotr Darski
80-227 Gdańsk-Wrzeszcz, ul. Do Studzienki 34 B
tel. 58 345 91 06, 58 345 91 07, faks 58 345 91 08
[email protected], www.dasko.pl
Bezkanałowe
rekuperatory
bez kanałów, bez problemów
Rekuperatory dachowe
Alternatywne Systemy Komfortu Sp. z o.o.
34-114 BrzeŸnica, BrzeŸnica 320
tel. 33 483 22 22, fax 33 879 20 30
tel. 33 488 75 70, 33 879 20 30
www.nagrzewnice-ask.pl
Rekuperatory podsufitowe
Ł AT W O
SZYBKO
www.rekuperatory-ask.pl
ESTETYCZNIE
OSZCZĘDNIE
www.promienniki-ask.pl
WODA
Przepompownie ścieków
Na rynku wciąż pojawiają się modyfikacje sprawdzonych przepompowni przydomowych i sieciowych. Zmienia
się w nich głównie automatyka i sterowanie, wzrasta też trwałość i niezawodność podzespołów i armatury.
ostępne są obecnie kompletne przepompownie ścieków, które składają się
z komory retencyjnej, pompy, układu hydraulicznego i układu sterowania. Zbiorniki
coraz częściej wykonywane są z tworzyw
lub polimerobetonu, a ich kształt zapobiega
wypieraniu ścieków pomimo braku obciążenia.
O niezawodności i efektywności przepompowni decydują pompy i zastosowane w nich
wirniki, odpowiednie do zawartości ścieków
– do wyboru jest kilka rodzajów. Nowoczesne
sterowniki umożliwiają zdalną kontrolę pracy
tych urządzeń oraz diagnostykę ewentualnych
zakłóceń i stanów alarmowych.
Szeroka gama wymaga starannego doboru
urządzenia, jego wielkości, przyłączy z instalacjami i siecią oraz rodzaju pomp i armatury
adekwatnych do rodzaju i ilości ścieków.
Warto w miarę możliwości uwzględnić ewentualny hałas podczas pracy i rozprzestrzenianie się zapachów w trakcie prac konserwacyjnych – na to bowiem coraz częściej
zwracają uwagę mieszkańcy. Wprawdzie
dna zbiorników są tak profilowane, aby nie
powstawały na nim i nie zagniwały osady,
lecz nie można wykluczyć całkowicie tego
zjawiska i tym samym dobór pompy i ich
wirników do spodziewanego składu ścieków
może pomóc w zapobieganiu powstawaniu
osadów dennych i kożuchów z tłuszczy, które
mogą zagniwać i powodować przyspieszoną
korozję czy zakłócenia w pracy. Osady denne
można też usuwać dzięki zaworom płuczącym,
które zmieniają pracę pompy, tak że wykonuje
ona przez kilkadziesiąt sekund w momencie
załączenia funkcję mieszadła i wzbudza osad
(dzięki czemu powstaje zawiesina, którą
łatwo usunąć), a następnie powraca do normalnego trybu pompowania. Stosowany jest
też specjalny moduł do sterowania pracą
pompy – może się ona załączać przy bardzo
niskich poziomach ścieków i pracuje bardzo
krótko, jednak wystarczająco, by pochwycić
i przepompować kożuch.
Dobór pomp, zwłaszcza do kanalizacji ciśnieniowej, wymaga szczególnej uwagi, gdyż dla
jej prawidłowej pracy ważny jest optymalny
poziom ciśnienia. W zabudowie zwartej i na
równinach zalecane jest stosowanie pomp
wirowych, które mają większą wydajność,
choć niższą wysokość podnoszenia niż pompy
wyporowe o takiej samej mocy. Podniesienie
ścieków przez pompę wirową na tę samą
wysokość co za pomocą pompy wyporowej
wymaga zastosowania silnika o ponad dwukrotnie większej mocy, a to wpływa nie tylko
na cenę przepompowni, ale także na koszty
eksploatacyjne.
Pompy wyporowe dzięki znacznej wysokości podnoszenia umożliwiają dostarczanie
ścieków nie tylko wzwyż, ale także na duże odległości, nawet do kilku kilometrów. Zalecane
są zatem w zabudowie rozproszonej i znacznie
zróżnicowanej wysokościowo. Sterowanie
pracą przepompowni w kanalizacji ciśnieniowej może wpływać na pracę całego systemu,
np. przez rozpoznawanie stanu wzajemnego
dławienia się pomp. Należy też chronić układ
przed jednoczesnym włączeniem się wszystkich pomp po dłuższym zaniku napięcia.
Niektóre sytuacje wymagają szczególnych
układów pompowych gwarantujących pracę
WILO POLSKA SP. Z O.O.
05-506 Lesznowola, ul. Jedności 5
tel. 22 702 61 61, faks 22 702 61 00
[email protected], www.wilo.pl
ciągłą. Przepompownie wyposaża się wtedy
w dwie pompy o takiej samej wydajności,
sterowane automatycznie. Dobiera się dla nich
taki algorytm, by były one równomiernie obciążane pracą i włączały się naprzemiennie.
Dla pracy przepompowni istotne znaczenie
mają też zabezpieczenia przed przepływem
zwrotnym – w zawory zwrotne i zasuwy
odcinające, które zapobiegają wstecznemu
przepływowi i pozwalają zamknąć przepływ
ścieków podczas prac serwisowych.
Przepompownie domowe
Gdy przybory i urządzenia sanitarne znajdują
się na poziomie poniżej spadku do przykanalika, konieczne jest podniesienie ścieków. Na
rynku dostępne są urządzenia do swobodnego
ustawienia w budynku w pomieszczeniach
nieprzemarzających i podnoszenia dużej ilości
ścieków zawierających fekalia i bez fekaliów.
Są one wyposażane w jedną lub dwie pompy.
Główne elementy składowe takich przepompowni to zbiornik z tworzywa o pojemności
od 50 do kilkuset dm3, z pneumatyczną rejestracją poziomu i otworem rewizyjnym.
Wyposażony jest on w króćce przyłączeniowe
i odpowietrzania oraz w zasuwę odcinającą.
Sterowanie pracą pomp jest automatyczne,
a w celu zabezpieczenia przed przepływem
zwrotnym instalacje wyposaża się w lewar.
Przepompownie mogą być też montowane
w specjalnych studzienkach na zewnątrz
budynków. Stosowanie tych urządzeń zalecają
warunki techniczne w § 124 oraz przywołane
przez nie dwie normy: PN-EN 12056-4:2002
wj
oraz PN-EN 13564-1:2004.
reklama
D
Przepompownie przydomowe WS830E
Przeznaczone do odprowadzania ścieków bytowo-gospodarczych z indywidualnych budynków mieszkalnych
i gospodarczych, najczęściej w systemach kanalizacji ciśnieniowej, względnie małych wspólnot mieszkaniowych
lub do podnoszenia ścieków na wyższe poziomy.
Dane techniczne:
zbiornik: tworzywowy, wykonany z PE-HD metodą rotacyjną, średnica 830 mm, wysokość od 1,8 do 2,5 m;
orurowanie DN 40, króciec wlotowy DN 150, króciec tłoczny PE ø 50, dwa króćce DN 100 na kabel i wentylację;
pompa: zatapialna z nożem tnącym Wilo-RexaCut FIT, o mocy nominalnej 1,5 i 2,5 kW, napięciu 400 V (silnik
1,5 kW także w wersji jednofazowej), może być wyposażona dodatkowo w czujnik wilgoci;
zakres wydajności: 0,8–5,3 l/s;
zakres wysokości podnoszenia: 4–30 m;
sterownik z dzwonem pneumatycznym umożliwiający pracę w trybie automatycznym i ręcznym;
cechy szczególne: zbiorniki monolityczne posiadają zewnętrzne ożebrowanie zwiększające wytrzymałość ścian
bocznych na naciski gruntu oraz ułatwiające jego kotwienie w gruncie; zbiornik przeliczony wytrzymałościowo
i na wypłynięcie od wód gruntowych, dno zbiornika umożliwia kotwienie do płyty fundamentowej, parametry
przepompowni mogą być określane indywidualnie;
gwarancja: 2 lata;
cena katalogowa netto: na zapytanie.
64
listopad 2014
WODA
reklama
przepompownie
KIELECKA FABRYKA POMP „BIAŁOGON” S.A.
25-818 Kielce, ul. Druckiego-Lubeckiego 1
tel. 41 366 82 19, 41 366 82 05, faks 41 345 51 54
[email protected], www.kfp-bialogon.com.pl
Przepompownie typu PP – dwupompowe i wielopompowe
Przetłaczanie ścieków socjalno-bytowych, przemysłowych, wód opadowych w systemach kanalizacji
grawitacyjnej i ciśnieniowej.
Dane techniczne:
zbiornik z betonu klasy C30/45 lub polimerobetonu;
pompy w wykonaniu żeliwnym, zasilane napięciem trójfazowym, z wirnikami typu vortex, jednokanałowym
lub z urządzeniem rozdrabniającym o mocy od 1,5 do 22 kW;
armatura zaporowo-odcinająca w wykonaniu żeliwnym;
piony tłoczne, drabinka, podest technologiczny, pokrywa włazu i części złączne w wykonaniu kwasoodpornym;
szafa sterownicza w obudowie z alucynku z podwójnymi drzwiami o stopniu ochrony IP65 wyposażona
w moduły zabezpieczające i sterujące pracą pomp. Układ sterowania umożliwia pracę w trybie ręcznym
lub w automatyce. Pomiar poziomu ścieków realizowany jest za pomocą sondy hydrostatycznej. W przypadku
awarii sondy hydrostatycznej jej funkcję przejmują dwa pływaki zabezpieczające. Opcjonalnie zainstalować
można moduł do przesyłania danych na temat stanów awaryjnych pompowni na telefony komórkowe. Istnieje
możliwość wykonania systemu monitoringu i wizualizacji pracy jednej lub wielu przepompowni;
parametry przepompowni: wydajność Q do 700 m3/h, wysokość podnoszenia H do 50 m;
zalety: prosty montaż, automatyczna praca, sterowanie zasuwami odcinającymi z poziomu terenu, możliwość
przepłukania rurociągu tłocznego poprzez przyłącze umieszczone na pionie tłocznym, możliwość dostosowania
przepompowni do indywidualnych wymagań klienta, obsługa gwarancyjna i pogwarancyjna;
wyrób posiada niezbędne dokumenty (certyfikaty, deklaracje zgodności, instrukcje obsługi itd.), gwarancja: 2 lata.
Pompownie typu PD – jednopompowe
reklama
Przetłaczanie ścieków socjalno-bytowych, wód drenażowych w systemach kanalizacji grawitacyjnej
i ciśnieniowej.
Dane techniczne:
zbiornik z tworzywa sztucznego;
pompa w wykonaniu żeliwnym, zasilana napięciem trójfazowym, z wirnikiem z urządzeniem rozdrabniającym
o mocy od 1,1 do 5,5 kW;
armatura zaporowo-odcinająca w wykonaniu żeliwnym;
pion tłoczny, części złączne w wykonaniu kwasoodpornym;
szafa sterownicza wyposażona w moduły zabezpieczające i sterujące pracą pomp. Sterownik umożliwia
sterowanie ręczne lub pracę w automacie. Załączanie i wyłączanie pompy realizowane jest za pomocą dwóch
pływaków;
parametry przepompowni: wydajność Q do 15 m3/h, wysokość podnoszenia H do 50 m;
zalety: prosty montaż, praca urządzenia w automatyce, możliwość dostosowania przepompowni
do indywidualnych wymagań klienta, obsługa gwarancyjna i pogwarancyjna;
wyrób posiada niezbędne dokumenty (certyfikaty, deklaracje zgodności, instrukcje obsługi itd.), gwarancja: 2 lata.
HYDRO-VACUUM S.A.
86-303 Grudziądz, ul. Droga Jeziorna 8, skr. poczt. 31
tel. 56 45 07 415, faks 56 46 25 955
[email protected], www.hv.pl
Przepompownie typu PSA, PSE (jednopompowe), PSB, PSC i PSD (dwu- i wielopompowe)
Przeznaczone do tłoczenia ścieków bytowo-gospodarczych, wód drenażowych oraz opadowych.
Dane techniczne:
przepompownie: jedno- i dwupompowe oraz wielopompowe wyposażone w zależności od charakterystyki ścieków
w pompy FZ z wirnikiem otwartym typu vortex, kanałowym zamkniętym, półotwartym z tarczą rozcierającą lub
urządzeniem rozdrabniającym, z silnikami trójfazowymi o mocach od 0,55 do 30 kW;
wydajność: do 1000 m3/h;
sterowanie: UZS.4, UZS.6, UZS.7, UZS.8 za pomocą sygnalizacji pływakowej lub dodatkowo sondy
hydrostatycznej, sygnalizacja świetlno-dźwiękowa jako opcja;
szafy sterownicze mogą być wyposażone w system powiadamiania GSM i GPRS i dostosowane do wymagań
klienta;
cechy szczególne: nowoczesne rozwiązania konstrukcyjne, kompletne wyposażenie przepompowni,
gwarancja wieloletniej pracy, łatwy i szybki montaż przepompowni w każdych warunkach gruntowych
ograniczający do minimum prace ziemne, zautomatyzowana i bezobsługowa praca urządzenia, możliwość
przepłukiwania rurociągów poprzez podłączenie przez złączkę „strażacką”, zastosowanie energooszczędnych
silników dostępnych również w wersji przeciwwybuchowej, niskie koszty zakupu i eksploatacji, stały nadzór
techniczny oraz gwarancyjna i pogwarancyjna obsługa techniczna, łatwy dostęp do części zamiennych,
realizacja indywidualnych wymagań i dostosowanie wyrobu do wymogów klienta, niskie koszty zakupu
oprzyrządowania dodatkowego, wysoka sprawność i długotrwała żywotność w szczególnie trudnych warunkach
eksploatacyjnych, wyrób posiada wszelkie niezbędne dopuszczenia i certyfikaty.
Przepompownie z separacją ciał stałych typu TSA, TSBT (tłocznie ścieków)
Przeznaczone do tłoczenia ścieków bytowo-gospodarczych, wód drenażowych oraz opadowych.
Dane techniczne:
wydajność: do 600 m3/h;
szafy sterownicze produkcji Hydro-Vacuum S.A.;
możliwość zdalnego monitoringu pracy tłoczni;
cechy szczególne: konstrukcja opracowana przez inżynierów Działu Badawczo-Rozwojowego Hydro-Vacuum
S.A., tłocznia opatentowana w polskim i europejskim urzędzie patentowym, w tłoczniach pracują sprawdzone
i wyróżniane medalami targowymi pompy typu FZ produkcji Hydro-Vacuum S.A., całość produkowana jest
w macierzystej fabryce Hydro-Vacuum S.A. w Grudziądzu, kompleksowość – od dostawy po montaż tłoczni
i podłączenie zdalnego monitoringu, indywidualny dobór każdej tłoczni do potrzeb użytkownika;
nagrody i medale: Złoty Medal Targów Poznańskich 2006, Eureka 2007 Kielce za innowacyjną technologię,
Medal Targów Kieleckich 2010, Innowacyjny produkt 2012.
listopad 2014
65
WODA
INWAP SP. Z O.O.
49-305 Brzeg, ul. Starobrzeska 34 B
tel. 77 416 17 16, faks 77 411 47 90
[email protected], www.inwap.pl
reklama
przepompownie
Pompownia kompaktowa typ PES0,8/2,1-ZL-1xPOMP
Przeznaczona do odprowadzania ścieków bytowo-gospodarczych, wód drenażowych lub opadowych (inne
pompy) z budynków mieszkalnych (1–3 budynki) i gospodarczych. Wyposażona w pompę wirową z serii ORKA
lub z serii WIR-R do tłoczenia ścieków niezależnie od warunków terenowych oraz istniejącej sieci.
Dane techniczne:
pompa zatapialna z „nieblokowalnym” rozdrabniaczem typu ORKA-N(T) 5/4" Qmaks. = 0,9(1,8) dm3/s,
Hmaks. = 100(60) m, z silnikiem P = 0,8(1,5) kW, 230 V lub 400 V, obroty: 1400(2800) 1/min lub pompa zatapialna
z „nieblokowalnym” rozdrabniaczem typu WIR-R, Qmaks. = 5,0 dm3/s, Hmaks. = 30 m, z silnikiem P = 1,5 kW, 230 V
lub 400 V, obroty: 2800 1/min;
rury kwasoodporne DN 32, zawór zwrotny, szybkozłącze hydrauliczne ZHZN z zasuwą nożową;
skrzynka sterująca z obudową min. IP55, wyłącznik różnicowo-prądowy, wyłącznik sterowania, zabezpieczenie
silnika nadprądowe, tryb pracy automatyczny/ręczny, moduł sygnalizacyjny alarmowy (przeciążenie,
przepełnienie), pływaki lub hydrosonda z przewodem 10 m;
zbiornik z tworzywa PEHD ø 800 mm o wysokościach od 1800 mm w wersji z dnem specjalnym typ PES
i ocieplaną pokrywą PEHD ø 600 zamykaną na kłódkę oraz kompletem uszczelek in situ;
cechy szczególne: zredukowana komora mokra zbiornika w wersji PES zapobiega osadzaniu się zanieczyszczeń
i zagniwaniu ścieków oraz wydzielaniu nieprzyjemnych zapachów, profil żebrowy zapobiega wypieraniu
zbiornika przez wody gruntowe, „nieblokowalność” rozdrabniacza pomp serii ORKA oraz WIR-R, wieloletnia
żywotność części ruchomych, energooszczędność – pompa zużywa ok. 180 W na 1 m3 ścieków, możliwość
wydłużenia zbiorników nawet do H = 4000 mm, nadstawka zbiornika ø 600 z możliwością regulacji w zakresie
100–600 mm, lekka konstrukcja i prosta modułowa budowa pozwalają na samodzielny montaż i uruchomienie
także przez użytkownika, zastosowanie szybkozłącza hydraulicznego umożliwia obsługę z poziomu terenu bez
konieczności wchodzenia do zbiornika, szybki i elastyczny serwis (D2D);
certyfikaty, deklaracje zgodności, instrukcje obsługi, wymogi montażowe, dokumentacja techniczno-ruchowa;
gwarancja: od 24 do 60 miesięcy, cena netto pompowni: 7000 zł – możliwe rabaty.
Pompownia kompaktowa typ PEK0,8/2,1-ZL-1xPOMP
pompy) z budynków mieszkalnych (1–3 budynki) i gospodarczych. Wyposażona w pompę wirową z serii ORKA
Dane techniczne:
Hmaks. = 100(60) m, z silnikiem P = 0,8(1,5) kW, 230 V lub 400 V, obroty: 1400(2800) 1/min lub pompa zatapialna
skrzynka sterująca z obudową klasy min. IP55, wyłącznik różnicowo-prądowy, wyłącznik sterowania,
zabezpieczenie silnika nadprądowe, tryb pracy automatyczny/ręczny, moduł sygnalizacyjny alarmowy
(przeciążenie, przepełnienie), pływaki lub hydrosonda z przewodem 10 m;
zbiornik z tworzywa PEHD ø 800 mm o wysokościach od 1800 mm w wersji z dnem klasycznym PEK i ocieplaną
pokrywą PEHD ø 600 zamykaną na kłódkę oraz kompletem uszczelek in situ;
cechy szczególne: zaoblone krawędzie zbiornika PEK zapobiegają osadzaniu się zanieczyszczeń, profil żebrowy
zapobiega wypieraniu zbiornika przez wody gruntowe, „nieblokowalność” rozdrabniacza pomp serii ORKA
oraz WIR-R, wieloletnia żywotność części ruchomych, energooszczędność – pompa zużywa ok. 180 W na 1 m3
ścieków, możliwość wydłużenia zbiorników nawet do H = 4000 mm, nadstawka zbiornika ø 600 z możliwością
regulacji od 100 do 600 mm, lekka konstrukcja i prosta modułowa budowa pozwalają na samodzielny montaż
i uruchomienie także przez użytkownika, zastosowanie szybkozłącza hydraulicznego umożliwia obsługę
z poziomu terenu bez konieczności wchodzenia do zbiornika, szybki i elastyczny serwis (D2D);
gwarancja: od 24 do 60 miesięcy, cena netto pompowni: 7000 zł – możliwe rabaty.
Pompownia kompaktowa typ PEU0,8/2,1-ZL-1xPOMP
Pompownia przeznaczona do odprowadzania ścieków bytowo-gospodarczych, wód drenażowych lub opadowych
(inne pompy) z indywidualnych budynków mieszkalnych (1–3 budynki) i gospodarczych. Wyposażona w pompę
wirową z serii ORKA lub z serii WIR-R do tłoczenia ścieków niezależnie od warunków terenowych oraz istniejącej
sieci.
Dane techniczne:
Hmax = 100(60) m, z silnikiem P = 0,8(1,5) kW, 230 V lub 400 V, obroty: 1400(2800) 1/min lub pompa zatapialna
instalacja hydrauliczna DN 32 z rur kwasoodpornych, zawór zwrotny, szybkozłącze hydrauliczne ZHZN z zasuwą
nożową;
skrzynka sterująca z obudową klasy min. IP55, wyłącznik różnicowo-prądowy, wyłącznik sterowania,
zabezpieczenie silnika nadprądowe, tryb pracy automatyczny/ręczny, moduł sygnalizacyjny alarmowy
(przeciążenie, przepełnienie);
pływaki lub hydrosonda z przewodem 10 m;
zbiornik z tworzywa PEHD ø 800 mm o wysokościach od 1800 mm w wersji z dnem kulistym i ocieplaną
cechy szczególne: zbiornik PEU z dnem kulistym zapobiega osadzaniu się zanieczyszczeń i zagniwaniu
ścieków oraz wydzielaniu nieprzyjemnych zapachów, profil żebrowy zapobiega wypieraniu zbiornika przez
wody gruntowe, „nieblokowalność” rozdrabniacza pomp serii ORKA oraz WIR-R, wieloletnia żywotność części
ruchomych, energooszczędność – pompa zużywa ok. 180 W na 1 m3 ścieków, możliwość wydłużenia zbiorników
nawet do H = 4000 mm, nadstawka zbiornika ø 600 z możliwością regulacji od 100–600 mm, lekka konstrukcja
i prosta modułowa budowa pozwalają na samodzielny montaż i uruchomienie także przez użytkownika,
zastosowanie szybkozłącza hydraulicznego umożliwia obsługę z poziomu terenu bez konieczności wchodzenia
do zbiornika, szybki i elastyczny serwis (D2D);
gwarancja: od 24 do 60 miesięcy, cena netto pompowni: 7000 zł – możliwość uzyskania korzystnych rabatów.
66
listopad 2014
WODA
przepompownie
reklama
INWAP SP. Z O.O.
49-305 Brzeg, ul. Starobrzeska 34 B
tel. 77 416 17 16, faks 77 411 47 90
[email protected], www.inwap.pl
Pompownia kompaktowa typ PEK1,0/2,3-Z-2xPOMP
reklama
pompy) z budynków mieszkalnych (3–12 budynków) i gospodarczych. Wyposażona w pompę wirową z serii ORKA
Dane techniczne:
Hmaks. = 100(60) m, z silnikiem P = 0,8(1,5) kW, 230 lub 400 V, obroty: 1400(2800) 1/min lub pompa zatapialna
z „nieblokowalnym” rozdrabniaczem typu WIR-R, Qmaks. = 5,0 dm3/s, Hmaks. = 30 m, z silnikiem P = 1,5 kW,
230 lub 400 V, obroty: 2800 1/min;
skrzynka sterująca dla układu dwóch pomp wyposażona w obudowę klasy min. IP55, wyłącznik różnicowo-prądowy, wyłącznik sterowania, zabezpieczenie silnika nadprądowe, tryb pracy automatyczny/ręczny, moduł
sygnalizacyjny alarmowy (przeciążenie, przepełnienie) i inne, pływaki lub hydrosonda z przewodem 10 m;
zbiornik z tworzywa PEHD z dnem klasycznym typ PEK ø 1000 mm od wysokości 2040 mm wraz z ocieplaną
cechy szczególne: funkcja mieszania i napowietrzania ścieków w pompach serii ORKA i WIR zapobiega
osadzaniu się zanieczyszczeń i zagniwaniu ścieków oraz wydzielaniu nieprzyjemnych zapachów, profil żebrowy
zapobiega wypieraniu zbiornika przez wody gruntowe, „nieblokowalność” rozdrabniacza pomp serii ORKA
oraz WIR-R, wieloletnia żywotność części ruchomych, energooszczędność – pompa zużywa ok. 180 W na 1 m3
ścieków, możliwość wydłużenia zbiorników nawet do H = 4000 mm, nadstawka zbiornika ø 600 z możliwością
regulacji w zakresie 100–600 mm, lekka konstrukcja i prosta modułowa budowa pozwalają na samodzielny
montaż i uruchomienie także przez użytkownika, zastosowanie szybkozłącza hydraulicznego umożliwia obsługę
z poziomu terenu bez konieczności wchodzenia do zbiornika, szybki i elastyczny serwis (D2D);
gwarancja: do 24 do 60 miesięcy, cena netto pompowni: 12 900 zł – możliwe rabaty.
KESSEL SP. Z O.O.
55-040 Kobierzyce, Biskupice Podgórne, ul. Innowacyjna 2
tel. 71 774 67 60, faks 71 774 67 69
[email protected], www.kessel.pl
Przepompownia Aqualift F Compact do zabudowy w ziemi
Przeznaczona do odprowadzania ścieków zawierających fekalia i bez fekaliów z budynków mieszkalnych.
Dane techniczne:
zbiornik: z tworzywa sztucznego, wymiary: ø 400 mm, wysokość 490–600 mm, pojemność 20 l;
zakres wydajności: 0,3–3 l/s;
wysokość podnoszenia: maks. 9,5 m;
pompa: KTP 1000, moc 1 kW, napięcie 230 V, 50 Hz;
sterowniki: sterownik elektroniczny do automatycznego sterowania pompą, ze zintegrowanym systemem
samodiagnozy (SDS) do sprawdzania czujników i baterii wraz z zapisem historii pracy i awarii w pamięci
sterownika, z wyświetlaczem stanu i wskazówkami konserwacyjnymi;
cechy szczególne: urządzenie jedno- lub dwupompowe, możliwość wyjmowania pomp bez użycia narzędzi,
nasada teleskopowa o płynnej regulacji wysokości pompowni do poziomu posadzki, pokrywa w klasie A15
do wklejenia płytek, kołnierz do uszczelnienia przeciwwilgociowego, zintegrowany w pokrywie wpust odbiera
wodę z powierzchni podłogi;
gwarancja: 2 lata.
Przepompownia Aqualift F XL wolnostojąca
Przeznaczona do odprowadzania ścieków zawierających fekalia i bez fekaliów z budynków mieszkalnych.
Dane techniczne:
zbiornik: tworzywo sztuczne, wymiary: długość 976–1260 mm, szerokość 760–1089 mm, wysokość 807–1027 mm,
pojemność zbiornika: 200, 300 i 450 l;
zakres wydajności maks.: 38–60 m3/h (w zależności od typu pompy);
wysokość podnoszenia: maks. 7–27 m (w zależności od typu pompy);
pompy: typu SPF 1400, 1500, 3000, 4500, 5500 o mocach do 5,5 kW, napięcie 230 V lub 400 V;
sterowniki: Aqualift F Comfort z wyświetlaczem LCD, do automatycznego sterowania pompą/pompami za
pomocą sondy hydrostatycznej Kessel oraz zintegrowanym systemem samodiagnozy (SDS) do sprawdzania
czujników i baterii wraz z zapisem historii pracy i awarii w pamięci sterownika, z opcją przekazywania
komunikatów o alarmach i zakłóceniach pracy przez modem GSM lub podpięcia do BMS;
deklaracje: deklaracja zgodności z normą PN-EN 12050-1;
cechy szczególne: urządzenie jedno- lub dwupompowe, szerokie zastosowanie i krótkie terminy dostaw
zagwarantowane dzięki wykorzystaniu konstrukcji modułowej, szeroki typoszereg urządzeń – dostępnych
jest 49 wariantów przepompowni Aqualift F XL, 100-proc. szczelność i brak uciążliwych zapachów – otwór
rewizyjny z przykręcaną pokrywą i uszczelką, wygodny montaż – boczne i tylne powierzchnie przygotowane
do nawiercenia dopływów do średnicy DN 200;
gwarancja: 2 lata.
listopad 2014
67
WODA
BRZESKA FABRYKA POMP I ARMATURY MEPROZET SP. Z O.O.
49-304 Brzeg, ul. Armii Krajowej 40
tel. 77 416 40 31, faks 77 416 23 48
[email protected]. www.meprozet.com.pl
reklama
przepompownie
Przepompownie przydomowe BS i PES
Do odprowadzania ścieków sanitarnych, wód drenażowych/opadowych z indywidualnych posesji i gospodarstw
rolnych oraz małych obiektów gospodarczych, handlowych i użyteczności publicznej.
Dane techniczne:
zbiornik (opcjonalnie):
– z polimerobetonu (typu SOLIDKAN produkcji MEPROZET), średnica: 0,8 lub 1 m, wysokość: 2,0–2,7 m, właz
żeliwny ø 600 klasy A15,
– z polietylenu (PE-HD), średnica: 0,8 lub 1 m, wysokość: 2,0–2,2 m, pokrywa włazowa ø 600 (PE-HD);
parametry hydrauliczne: wydajność od 2 do 5 l/s, wysokość podnoszenia od 2 do 20 m;
jedna lub dwie pompy zatapialne MEPROZET: PZM-S (Vortex) lub PZM-R (rozdrabniacz), moc: 0,75–1,9 kW,
zasilanie: 3×400 V (wybrane typy 1×230 V);
instalacja hydrauliczna: króciec wlotowy 160 PVC, orurowanie wewnętrzne i króciec tłoczny ze stali
nierdzewnej 2”;
armatura: żeliwne szybkozłącza hakowe ZZM-50 zintegrowane z zaworem zwrotnym kulowym 2” (konstrukcja
z pokrywą wyczystną), zasuwa odcinająca;
sterowanie: regulatory pływakowe, skrzynka sterownicza w układzie przekaźnikowym (zabezpieczenie pracy
pompy, sygnalizacja alarmowa);
dokumentacja sprzedażowa: aprobaty techniczne, deklaracje zgodności, DTR;
gwarancja standardowa: zbiornik z wyposażeniem – 3 lata, pompy i skrzynka sterownicza – 2 lata.
Przepompownie sieciowe B i BZ
XYLEM WATER SOLUTIONS POLSKA SP. Z O.O.
05-090 Raszyn, Dawidy, ul. Warszawska 49
tel. 22 735 81 00, faks 22 735 81 99
[email protected], www.xylem.pl
reklama
Do odprowadzania ścieków w układach kanalizacji grawitacyjno-tłocznej i kanalizacji ciśnieniowej
oraz do przetłaczania ścieków na duże odległości bądź ich podnoszenia na wyższy poziom.
Dane techniczne:
zbiornik (opcjonalnie):
– z polimerobetonu (typu SOLIDKAN produkcji MEPROZET), średnica: 0,8–2,5 m, wysokość: 2–10 m,
– z betonu (B45), średnica: 0,8–2,5 m, wysokość: 2–7 m;
parametry hydrauliczne: wydajność od 2 do 200 l/s, wysokość podnoszenia od 2 do 55 m;
jedna, dwie lub trzy pompy zatapialne MEPROZET: PZM-S (Vortex), PZM-R (rozdrabniacz) lub PZM-K
(wirnik jednokanałowy), moc: 0,75–22 kW, zasilanie: 3×400 V;
wewnętrzna instalacja tłoczna DN 50–200 z żeliwa i stali nierdzewnej;
armatura żeliwna MEPROZET: stopy sprzęgające, zawory zwrotne kulowe ZZ, zasuwy odcinające nożowe ZN;
wyposażenie standardowe ze stali nierdzewnej: włazy ocieplane, drabiny, pomosty obsługowe, poręcze
(wykonania niestandardowe do uzgodnienia);
sterowanie: sonda hydrostatyczna (opcjonalnie pływaki), skrzynka sterownicza ze sterownikiem
programowalnym (opcjonalnie przekaźnikowa) – doposażenie skrzynki standardowe lub zgodne ze specyfikacją
klienta;
monitoring (opcja w dostawie): system MeproGSM – przekazywanie informacji alarmowych w formie SMS-ów
i system MeproGPRS – nadzór pracy przepompowni w czasie rzeczywistym (online);
możliwość aplikacji pomp innych producentów;
dokumentacja sprzedażowa: aprobaty techniczne, deklaracje zgodności, DTR;
gwarancja standardowa: zbiornik z wyposażeniem – 3 lata, pompy i skrzynka sterownicza – 2 lata, inne warunki
do uzgodnienia.
Przepompownia przydomowa POLPIT
Przeznaczona do kanalizacji ciśnieniowej i indywidualnego pompowania ścieków lub wody zanieczyszczonej.
Dane techniczne:
występuje w dwóch wersjach do stosowania w różnych strefach przemarzania (POLPIT i POLPIT/6);
do zabudowy jednej pompy zatapialnej produkcji XYLEM (w zależności od potrzeb z wirnikiem rozdrabniającym,
otwartym lub kanałowym) o mocy do 4,4 kW;
budowa: właz pompowni POLPIT może być ocieplony styropianem, pompownia wykonywana z polietylenu
o dużej gęstości PE-HD, orurowanie ze stali nierdzewnej, szczelna i przewidziana do posadowienia
bezpośrednio w wykopie, co obniża koszty realizacji i skraca czas oraz ogranicza ilość przypadkowych wód;
wyposażenie: układ montażowy (stopa sprzęgająca i sztywna prowadnica rurowa) ułatwiający eksploatację
i zwiększający jej pewność, profesjonalna pompa zatapialna, czujniki poziomu, armatura zaporowa
obsługiwana z powierzchni terenu i zwrotna (ściekowy zawór kulowy) oraz czyszczak do ewentualnego płukania
sieci, co gwarantuje wieloletnią prostą i bezproblemową eksploatację;
cechy szczególne: odpowiednia pojemność czynna – pozwala to skutecznie przeczekać awarię, np. zasilania
energetycznego, bez nieprzyjemnych skutków, możliwość elastycznego wykonania przewodu lub przewodów
dolotowych (zmienny obszar i głębokość wlotu), co ułatwia realizację i zmniejsza jej koszty, odpowiednio
ukształtowane dno, co w połączeniu ze specjalnie wykonanym rozdrabniaczem pompy MP3068 gwarantuje
usuwanie osadów z pompowni – unika się dzięki temu odorów i zatykania pompy.
68
listopad 2014
WODA
mgr inż. Agata Chojnicka, dr hab. inż. Magdalena Gajewska
Wydział Inżynierii Lądowej, Politechnika Gdańska
Systemy hydrofitowe
do oczyszczania ścieków bytowych
Projektowanie według zasad francuskich
Treatment wetlands for domestic wastewater sizing according to French guidelines
Oczyszczalnie hydrofitowe to technologia, która spełnia wymagania zrównoważonego rozwoju oraz
zarządzania środowiskiem z uwzględnieniem oceny czasu życia produktu. W ostatnich latach technologia
ta została znacznie rozwinięta, jednak w Polsce brakuje wytycznych uwzględniających aktualny stan
wiedzy na jej temat. Oczyszczalnie hydrofitowe – jak wszystkie urządzenia techniczne – wymagają starannego
zaprojektowania i poprawnej eksploatacji.
Z
łoża hydrofitowe to jedno z wielu rozwiązań
oczyszczalni ścieków na terenach niezurbanizowanych, które może zostać zastosowane w gminach, szkołach, na kempingach,
a nawet w pojedynczych domach. Systemy te
są wydajne, proste i niezbyt kosztowne, mają
estetyczny wygląd, dzięki czemu wkomponowują się w wiejski krajobraz, a także walory
edukacyjne [11].
Dotychczas uważano, że wadami tych
systemów są: duże zapotrzebowanie na powierzchnię jednostkową przypadającą na
Streszczenie
...........................
W artykule scharakteryzowano i porównano dwie konfiguracje oczyszczalni hydrofitowych stosowane we Francji do oczyszczania ścieków bytowych w lokalnych
oczyszczalniach (od 50 do 2000 RLM).
Zastosowanie technologii sekwencyjnie
pracujących złóż hydrofitowych z pionowym przepływem ścieków pozwala
uniknąć powstawania zarówno osadów
wstępnych, jak i wtórnych, co znacznie
upraszcza zarządzanie gospodarką komunalną na obszarach o niskim stopniu
zurbanizowania.
Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
In the article, two types of constructed
wetlands used for the treatment of domestic sewage in France (from 50 to 2000
pe) were compared and characterized.
Application of two sequentially working
vertical subsurface flow beds allows
avoidance of formation of both preliminary and secondary sewage sludge. As
a result, the management of municipal
areas with a low degree of urbanization
is significantly simplified.
mieszkańca i długi czas wypracowania złóż
związany z rozwojem roślin. Obecnie rośliny,
najczęściej trzcina pospolita, kupowane są
w specjalistycznych hodowlach, np. roślin do
oczek wodnych, co znacznie skraca czas ich
adaptacji. Natomiast najnowsza wiedza na
temat pracy tych obiektów pozwala na zmniejszenie jednostkowej powierzchni niezbędnej
do czyszczenia ścieków odprowadzanych
przez jednego mieszkańca (RLM) z dotychczas przyjmowanych 7 m2/RLM do zaledwie
2,5 m2/RLM [9, 11].
W Polsce metoda ta ciągle jest jeszcze mało
popularna, ponieważ nie ma wytycznych do
projektowania takich oczyszczalni, a stosowane rozwiązania techniczne często bazują
na wiedzy sprzed dwóch dziesięcioleci, która
jest już nieaktualna. Z tego powodu w artykule szczegółowo przedstawiono rozwiązania
technologiczne stosowane z powodzeniem od
lat we Francji, gdzie zrezygnowano z osadnika
wstępnego, a zamiast pomp zamontowano syfony samozasysające. Pozwoliło to dodatkowo
uniknąć powstawania osadów wstępnych.
Wypracowana we Francji metoda projektowania i eksploatacji złóż hydrofitowych pozwala
oczyszczać ścieki do wymaganego poziomu
bez jednoczesnego powstawania jakichkolwiek osadów ściekowych [3, 9, 12].
Podstawy metody hydrofitowej
– charakterystyka złóż
z pionowym przepływem ścieków
Oczyszczalnia hydrofitowa z podpowierzchniowym przepływem ścieków składa się z filtru
gruntowego, do którego doprowadzane są
ścieki, gdzie zachodzą procesy biologiczne
z udziałem roślin wodnych lub wodolubnych
oraz szeregu mikroorganizmów (najważniejsze
z nich to bakterie). Zaprojektowane obiekty,
takie jak stawy lub filtry gruntowe, mogą być
okresowo lub stale zalewane ściekami [7].
W gruntach nasyconych wodą występuje
ograniczona dyfuzja tlenu z atmosfery i w konsekwencji tworzą się warunki beztlenowe [8].
Dopływ tlenu do korzeni i kłączy roślin zasiedlających takie gleby następuje dzięki częściom
nadziemnym tych roślin, które przystosowały
się do bytowania w takich warunkach i mają
tkanki umożliwiające transport gazów (odpowiednio tlenu do podziemnych części i CO2
do atmosfery). Rozbudowany system korzeni
i kłączy pozwala na rozwój dużej grupy mikroorganizmów o różnych upodobaniach zarówno
troficznych, jak i tlenowych [7, 6].
W zależności od sposobu przepływu ścieków przez oczyszczalnie hydrofitowe dzielimy
je na:
a) oczyszczalnie z przepływem podpowierzchniowym (Subsurface Flow):
– z przepływem poziomym (HSSF – Horizontal Subsurface Flow),
– z przepływem pionowym (VSSF – Vertical
Subsurface Flow);
b) oczyszczalnie z przepływem powierzchniowym (Surface Flow);
c) oczyszczalnie wielostopniowe z przepływem
kombinowanym [11].
Na rys. 1 przestawiono różnorodne procesy
zachodzące jednocześnie w oczyszczalniach
hydrofitowych.
Zanieczyszczenia doprowadzane do oczyszczalni usuwane są bądź retencjonowane dzięki
różnorodnym procesom fizycznym, chemicznym i biologicznym. Do najważniejszych należy
zaliczyć: sedymentację, filtrację, adsorpcję,
ulatnianie, redukcję, strącanie, pobieranie
związków biogennych i metali ciężkich przez
listopad 2014
69
WODA
70
listopad 2014
WODA
listopad 2014
71
WODA
72
listopad 2014
WODA
listopad 2014
73
WODA
dr inż. Joanna Bąk, prof. dr hab. inż. Wojciech Dąbrowski,
dr hab. prof. PK Barbara Dąbrowska, dr inż. Anna Wassilkowska
Wydział Inżynierii Środowiska, Politechnika Krakowska
Jakość przewodów
z żeliwa sferoidalnego i ich warstw ochronnych
Ductile iron pipes and their protective layers’ quality
Mikroskopia elektronowa pozwala na badanie struktury żeliwa sferoidalnego, z którego zbudowane są
przewody wodociągowe, i trwałości wewnętrznych wypraw cementowych, grubości, składu oraz przyczepności
warstw ochronnych. Badanie przewodów przed wbudowaniem ma istotne znaczenie gospodarcze,
gdyż rury z żeliwa sferoidalnego są i będą nadal stosowane, przynajmniej w przewodach tranzytowych
oraz magistralnych. Ich zastosowanie rozpoczyna się zazwyczaj od średnicy 300 mm, a powyżej 500 mm relacja
cen ulega zmianie i przewody te zaczynają być tańsze od tworzywowych, w tym od wykonanych z PE.
W
Niemczech i w Polsce przewody żeliwne są również stosowane do przewodów rozdzielczych. Jednak w naszym
kraju brakuje specjalistycznego laboratorium,
które przeprowadzałoby badania przewodów
żeliwnych pod względem struktury, wytrzymałości, jakości i grubości oraz przyczepności
warstw ochronnych. Badania przewidziane
odpowiednimi normami, np. ISO, są kosztowne
i czasochłonne. W rezultacie inwestor nie
przeprowadza żadnych badań sprawdzających,
ewentualnie poza sprawdzeniem kołowości
przekroju, bo to może sam wykonać bez stosowania specjalistycznych urządzeń. Dostawcy
wiedzą o tym, że dostarczone przez nich na
budowę produkty nie zostaną sprawdzone
pod względem zgodności z normami oraz
warunkami podanymi w Specyfikacji Istotnych
Warunków Zamówienia.
Sytuacja ta nie sprzyja wprowadzaniu na
polski rynek lepszych partii wyprodukowanych
przewodów rurowych. W przeprowadzonych
Streszczenie
przez autorów badaniach wstępnych prawie
2/3 prób pobranych losowo z przewodów
żeliwnych różnych producentów nie spełniało
wymagań wytrzymałościowych określonych
w normie ISO, które deklarowali oni dla każdego wyrobu w materiałach reklamowych.
Struktura żeliwa
Podczas badań przewodów rurowych zleconych przez MPWiK w Krakowie autorzy
niejednokrotnie stwierdzali nieprawidłową
strukturę żeliwa w pobliżu ścianek przewodów,
szczególnie w przypadku przewodów cienkościennych. Drastyczny przykład pokazano na
rys. 1, natomiast na rys. 2 przedstawiono
typowy przypadek mniejszych kulek grafitu
w pobliżu ściany rury z uwagi na krótszy czas
stygnięcia żeliwa przy płaszczu wirującej formy
odlewniczej chłodzonym wodą.
Wada pokazana na rys. 1 dyskredytuje
przewód rurowy – żeliwo szare ma co prawda podobną wytrzymałość na ściskanie jak
..................................................................................
W artykule przedstawiono dotychczasowe doświadczenia z zastosowania mikroskopii elektr
onowej oraz fluorescencji rentgenowskiej do badania struktury żeliwa sferoidalnego, z
którego wykonano rury, oraz wewnętrznej i zewnętrznych warstw ochronnych przed korozją
. Badania wykazały, że powszechne niesprawdzanie jakości przewodów rurowych dostarczonych na budowę powoduje stosowanie rur, które nie spełniają wymogów określonych normami. Zwiększa to awaryjność, skraca czas eksploatacji i prowadzi do strat wody.
sferoidalne, ale za to dwukrotnie mniejszą na
rozciąganie [8], a w wodociągach to właśnie
wytrzymałość materiału na rozciąganie decyduje o wymaganej grubości ściany przewodu.
Nieobserwowanie przekroju próby żeliwa na
skaningowym mikroskopie elektronowym
powoduje, że przewody w niektórych fragmentach zbudowane ze zwykłego żeliwa szarego są
kupowane i wbudowywane jako rury z żeliwa
sferoidalnego. Takie są bezpośrednie skutki
braku kontroli przewodów żeliwnych przez
polskich inwestorów, a skutkiem pośrednim
jest praca rur z małymi współczynnikami bez-
Rys. 1. Fragment nieprawidłowej struktury
żeliwa, w wypadku której należy mówić
raczej o zwykłym żeliwie szarym, a nie
sferoidalnym [16]
Abstract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Three years’ experience of using scanning electron microscopy and roentgen fluorescence to investigate structure of ductile iron probes collected from drinking water
pipes has been briefly summarized. Inside and outside protective layers have been also
investigated. According to the bank of data collected during this three years period the
total lack of testing the quality of pipes in Poland results in using often products not
fulfilling requirements of international standards. This may cause higher frequency
of failures and shorten the life time of being in service.
74
listopad 2014
Rys. 2. Mniejsze kulki grafitu w żeliwie
sferoidalnym w pobliżu ściany przewodu
rurowego [15]
WODA
listopad 2014
75
WODA
76
listopad 2014
WODA
na rok
2015
ZAMÓW DO
31 GRUDNIA
CENA PRENUMERATY BEZ ZMIAN:
Pełny artykuł dostępny
odpłatnie
•
•
•
•
półroczna – 90 zł
roczna studencka – 90 zł
roczna – 130 zł
dwuletnia – 240 zł Dostęp do
archiwum
RI z lat 2008-14
w internecie
Kontakt:
+
Jerzy Lachowski
tel. 22 810 21 24, faks 22 810 27 42
www.rynekinstalacyjny.pl/
prenumerata
Kupon prenumeraty
ZAMAWIAM
PRENUMERATĘ
ROCZNĄ OD NUMERU
NAZWA FIRMY
ZAMAWIAM
PRENUMERATĘ PÓŁROCZNĄ/
/STUDENCKĄ/DWULETNIĄ
OD NUMERU
ULICA I NUMER
KOD POCZTOWY I MIEJSCOWOŚĆ
OSOBA ZAMAWIAJĄCA
RODZAJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
E-MAIL
TELEFON KONTAKTOWY
Informujemy, że składając zamówienie, wyrażacie Państwo zgodę na przetwarzanie wyżej wpisanych danych osobowych w systemie zamówień Grupy MEDIUM
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. w zakresie niezbędnym do realizacji powyższego zamówienia. Zgodnie z Ustawą o ochronie danych osobowych
z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami)
przysługuje Państwu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania ich i poprawiania. Upoważniam Grupę MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy. Wysyłka będzie
realizowana po dokonaniu wpłaty na konto: Volkswagen Bank Polska S.A.
09 2130 0004 2001 0616 6862 0001
promocja
.
DATA I CZYTELNY PODPIS
Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych przez Grupę MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. oraz inne podmioty współpracujące z Wydawnictwem z siedzibą
w Warszawie przy ul. Karczewskiej 18. Informujemy, że zgodnie z ustawą
z dnia 29 sierpnia 1997 r. (DzU Nr 101/2002, poz. 926 z późniejszymi zmianami) przysługuje Pani/Panu prawo wglądu do swoich danych, aktualizowania
i poprawiania ich, a także wniesienia umotywowanego sprzeciwu wobec ich
przetwarzania. Podanie danych ma charakter dobrowolny.
listopad 2014
77
czytelny podpis
INFORMATOR
KATALOG FIRM
Armacell Poland Sp. z o.o.
55-300 Środa Śląska, ul. Targowa 2
tel. 71 31 75 025, fax 71 31 75 115
www.armacell.com
Producent materiałów izolacyjnych
dla profesjonalistów
cena
reklama
– nowoczesne
izolacje kauczukowe
do zastosowań
w instalacjach
chłodniczych,
klimatyzacyjnych,
sanitarnych
i grzewczych
Praca zbiorowa
48zł
Instalacje wodociągowe,
ogrzewcze i gazowe
na paliwo gazowe, chłodnicze,
klimatyzacyjne, gazów
medycznych oraz próżni
wykonane z rur miedzianych
i stopów miedzi
Wytyczne stosowania i projektowania
Euroklasa ogniowa: B/BL-s3-d0
Polskie Centrum Promocji Miedzi, 2013
Wyd. I, 92 s., oprawa miękka
Podręcznik adresowany do projektantów, inspektorów nadzoru budowlanego oraz instalatorów
zawiera szereg informacji dotyczących instalacji
wodociągowych, ogrzewczych i gazowych na
paliwo gazowe, chłodnicze, klimatyzacyjne,
gazów medycznych oraz próżni wykonanych
z rur miedzianych i stopów miedzi.
Przedstawia podstawowe przepisy w zakresie
projektowania, specyfiki miedzi jako materiału na
szeroką gamę instalacji, zasady wyboru miedzi
jako materiału na różnego typu instalacje oraz
warunki łączenia z innymi materiałami.
Opisuje wymagania, jakie musza spełniać
rury i łączniki miedziane, takie jak wymagania
ogólne, skład chemiczny miedzi, wymiary,
jakość powierzchni, ich oznaczenia oraz sposoby
pakowania.
Podręcznik zawiera podstawowe dane dotyczące
projektowania instalacji z rur miedzianych, takich
jak instalacje wodociągowe, ogrzewcze, gazowe,
klimatyzacyjne i chłodnicze, gazów medycznych
i próżni oraz solarnych. Opisuje też metody
łączenia rur miedzianych za pomocą lutowania
kapilarnego, zaciskania, zaprasowywania
i skręcania.
WYŁĄCZNY DYSTRYBUTOR POLSKIEGO
PRODUCENTA KURKÓW KULOWYCH
FIRMY EFAWA
ORAZ PRZEDSTAWICIEL NA POLSKĘ
HISZPAŃSKIEJ FIRMY GENEBRE
100% polskiego kapitału
W OFERCIE:
– KURKI KULOWE DO SIECI WODNYCH,
CIEPŁOWNICZYCH, GAZOWYCH I PAROWYCH
– PRZEPUSTNICE, FILTRY, ZAWORY ZWROTNE,
ŁĄCZNIKI AMORTYZACYJNE, ZASUWY
Księgarnia Techniczna
78
ul. Gołężycka 27
61-357 Poznań
tel. +48 61 870 00 11
faks +48 61 879 33 11
[email protected]
www.efar.com.pl
listopad 2014
promocja
reklama
EFAR Sp.j.
Grupa MEDIUM
04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18
tel. 22 512 60 60, faks 22 810 27 42
www.ksiegarniatechniczna.com.pl
INFORMATOR
KATALOG FIRM
ADAM Sp. z o.o.
Systemy Mocowań i Izolacji Dźwiękowych
84-230 Rumia, ul. Morska 9A
tel. 58 771 38 88, faks 671 38 35
e-mail: [email protected], www.adam.com.pl
...sprawdzone w każdym detalu
CAD – Projekt s.c.
05-822 Milanówek, ul. Staszica 2B
tel./faks 22 465 59 29
www.megacad.pl
stożkowo-membranowy
zwrotny zawór
antyskażeniowy
EWE
Przedsiębiorstwo MPJ
Marek Jastrzębski
20-232 Lublin, ul. Jana Kasprowicza 15
tel. 81 472 22 22, faks 81 472 20 00
e-mail: [email protected], www.mpj.pl
ROCKWOOL Sp. z o.o.
66-131 Cigacice, ul. Kwiatowa 14
infolinia: 801 660 036, 601 660 033
www.rockwool.pl
oferuje:
bezwłazowe studzienki
wodomierzowe dla wodomierzy
od Qn 2,5 do Qn 6
zestawy wodomierzowe od 1/2"
do 2" i ich elementy
zawory kulowe oraz skośne
grzybkowe od 1/2" do 2"
zawory antyskażeniowe typu EA
i EB od 3/4" do 2" (połączenia
gwintowe) oraz od DN 50
do DN 200 (połączenia kołnierzowe)
stojaki hydrantowe i ich elementy
hydranty i zawory ogrodowe
nawiertki do rur wszelkich typów
przejścia przez mury
EWE Armatura Polska Sp. z o.o.
reklama
ul. Partynicka 15
53-031 Wrocław
Tel. 71 361 03 43, 71 361 03 49
Faks 71 361 03 52, 71 361 03 74
www.ewe-armaturen.pl
IZOLACJE TECHNICZNE
q OTULINY
PAROC Pro Section 100
PAROC Section AluCoat T
PAROC Section AL5T
q MATY:
PAROC Wired Mat 65, 80, 100
PAROC Wired Mat 80, 100 AluCoat
PAROC Wired Mat 80, 100 AL1
PAROC Pro Lamella Mat AluCoat
PAROC Lamella Mat AluCoat
PAROC Pro Felt 60 N1
PAROC Pro Felt 80 N1
q PŁYTY
PAROC Pro Slab 60, 80, 100, 120
PAROC InVent 60 N1, N3, PAROC InVent 60 N1/N1,
N3/N3, PAROC InVent 80 N1, N3
PAROC InVent 60 G1, G2
PAROC InVent 80 G1, G2
q PŁYTY SPECJALNE
PAROC Fireplace Slab 90 AL1
PAROC Pro Slab 150
Wełna luzem: PAROC Pro Loose Wool
PRODUKTY IZOLACYJNE DLA BUDOWNICTWA
Izolacje ogólnobudowlane
Płyty: PAROC UNS 37, GRS 20, SSB1
Granulat: PAROC BLT 9
Izolacje fasad
– metoda lekka mokra: płyty PAROC FAS 4 i FAL 1
– metoda sucha: płyty PAROC WAS 25 i 25t, WAS 35,
WAS 50 i 50t
Izolacje dachów płaskich
Płyty: PAROC ROS 30 i 30g, ROS 50, ROB 60 i 60t
Izolacje ogniochronne
Płyty: PAROC FPS 17
PAROC POLSKA Sp. z o.o.
ul. Gnieźnieńska 4, 62-240 Trzemeszno
Tel. +48 61 468 21 90
Faks +48 61 415 45 79
www.paroc.pl
steinbacher izoterm sp. z o.o.
05-152 Czosnów, ul. Gdańska 14, Cząstków Mazowiecki
tel. +48 (22) 785 06 90, fax +48 (22) 785 06 89
www.steinbacher.pl, [email protected]
steinonorm® 300
otuliny z półsztywnej pianki poliuretanowej
Zastosowanie: izolacja stalowych i miedzianych rurociągów
centralnego ogrzewania, ciepłej i zimnej wody w budynkach
mieszkalnych, administracyjnych i przemysłowych
steinwool®
otulina izolacyjna z wełny mineralnej
Zastosowanie: izolacja termiczna rurociągów centralnego
ogrzewania, ciepłej i zimnej wody, przewodów klimatyzacyjnych,
wentylacyjnych oraz solarnych, w budynkach mieszkalnych,
administracyjnych i przemysłowych
steinonorm® 700
otulina z twardej pianki poliuretanowej
Zastosowanie: izolacja rurociągów i urządzeń ciepłowniczych
usytuowanych w budynkach, piwnicach, kanałach (np. węzły
ciepłownicze, kotłownie, ciepłownie itp.) oraz izolacja rurociągów
i urządzeń w sieciach napowietrznych
steinothan® 107
płyty termoizolacyjne z twardego poliuretanu
Zastosowanie: dachy płaskie i spadziste, fasady, ogrzewanie
podłogowe
steinodur® PSN
płyty termoizolacyjno-drenażowe
Zastosowanie: fundamenty, ściany piwnic, cokoły, dachy płaskie
odwrócone, tarasy, parkingi, podłogi, fasady
steinodur® UKD
płyty termoizolacyjne z polistyrenu
Zastosowanie: dachy płaskie odwrócone, dachy zielone, tarasy,
patio, parkingi, podłogi, ściany piwnic
listopad 2014
79
79
INFORMATOR
GDZIE NAS ZNALEŹĆ
Gdzie
nas znaleźć
Salony sprzedaży prasy
EKO-INSTAL
Bydgoszcz, ul. Fabryczna 15B
tel. 52 365 03 70, -37, 327 03 77
FAMEL
Kępno, ul. Świerczewskiego 41
tel. 62 782 85 95
Kluczbork, ul. Gazowa 2
tel. 77 425 01 00
Namysłów, ul. Reymonta 72
tel. 77 410 48 30
Olesno, ul. Kluczborkska 9a
tel. 34 359 78 51
Oława, ul. 3 Maja 20/22
tel. 71 313 98 79
Wieluń, ul. Ciepłownicza 23
tel. 43 843 91 20
HEATING-INSTGAZ
Rzeszów, ul. Przemysłowa 13
tel. 17 854 70 10
MIEDZIK
Szczecin, ul. Mieszka I 80
tel. 91 482 65 66
Dystrybutorzy
AES
Jasło, ul. Kopernika 18
tel. 13 446 35 00
ASPOL-FV
Łódź, ul. Helska 39/45
tel. 42 650 09 82
BARTOSZ Sp.j.
Białystok, ul. Sejneńska 7
tel. 85 745 57 12
BARTOSZ Sp.j. Filia Kielce
Kielce, ul. Ściegiennego 35A
tel. 41 361 31 74
BAUSERVICE
Warszawa, ul. Berensona 29P
tel. 22 424 90 90
Warszawa, ul. Albatrosów 10
tel. 22 644 84 21
Szczecin, ul. Pomorska 141/143
tel. 91 469 05 93
BOSAN
Warszawa, ul. Płowiecka 103
tel. 22 812 70 72
CENTROSAN Centrum Techniki Grzewczej
Piaseczno, ul. Julianowska 24
tel. 22 737 08 35
faks 22 737 08 28
80
BUD-INSTAL CHEM-PK
Opoczno, ul. Partyzantów 6
tel. 44 755 28 25
BUDEX
Wieluń, ul. Warszawska 22
tel. 43 843 11 60
ELTECH
Częstochowa, ul. Kalwia 13/15
tel. 34 366 84 00
PROMOGAZ-KPIS
Kraków, ul. Mierzeja Wiślana 7
tel. 12 653 03 45, 653 15 02
FILA
Gdańsk, ul. Jaśkowa Dolina 43
tel. 58 520 22 06
SANET
Gdynia, ul. Opata Hackiego 12
tel. 58 623 41 05, 623 10 96
GRAMBET
Poznań – Skórzewo, ul. Poznańska 78
tel. 61 814 37 70
TERMECO
Lublin, ul. Długa 5
tel. 81 744 22 23
WILGA
Częstochowa, ul. Jagiellońska 59/65
tel. 34 370 90 40, -41
GRUPA SBS
www.grupa-sbs.pl
AND-BUD
Tarnobrzeg, ul. Kopernika 32
tel. 15 823 01 48
APIS Andrzej Bujalski, www.apis.biz.pl
Garwolin, ul. Targowa 2
tel. 25 782 27 00
Łosice, ul. 11 Listopada 6
tel. 83 359 06 67
Łuków, Aleje Kościuszki 17
tel. 25 798 29 48
Siedlce, ul. Torowa 15a
tel. 25 632 71 02
ARMET
Chorzów, ul. ks. Wł. Opolskiego 11
tel. 32 241 12 39
listopad 2014
BORKOWSKI
Swarzędz, ul. Zapłocie 4
tel. 61 818 17 24, 818 17 25
POL-PLUS
Zielona Góra, ul. Objazdowa 6
tel. 68 453 55 55
B&B
Wrocław, ul. Ołtaszyńska 112
tel. 71 792 77 75, faks 71 792 77 76
GRUPA INSTAL-KONSORCJUM
Rypin, ul. Mławska 46f
tel. 54 280 72 68
[email protected]
CUPRUM-BIS
Toruń, ul. Lubicka 32
tel. 56 658 60 73
ANGUS
Warszawa, ul. Pożaryskiego 27a
tel. 22 613 38 60, 812 41 45
Osielsko k. Bydgoszczy, ul. Szosa Gdańska 1
tel. 52 381 39 50
[email protected]
BEHRENDT
www.behrendt.com.pl
Brodnica, ul. Batalionów Chłopskich 24
tel. 56 697 25 06
Nowe Miasto Lubawskie, ul. Grunwaldzka 56e
tel. 56 472 59 02
PAMAR
Bielsko-Biała, ul. Żywiecka 19
tel. 33 810 05 88, -89
AQUA
Gorzów Wlkp., ul. Szenwalda 26
tel. 95 720 67 20
Gorzów Wlkp., ul. Młyńska 13
tel. 95 728 17 20
Legnica, ul. Działkowa 4
tel. 76 822 94 20
Wałcz, ul. Budowlanych 10b
tel. 67 387 01 00
Wrocław, pl. Wróblewskiego 3 A
tel. 71 341 94 67
Zielona Góra, ul. M.C. Skłodowskiej 25
tel. 68 324 08 98
FEMAX
Gdańsk – Kiełpinek, ul. Szczęśliwa 25
tel. 58 326 29 00
[email protected]
Katowice, ul. Opolska 23-25
tel. 32 205 01 84
GROSS
Kielce, ul. Zagnańska 145
tel. 41 340 58 10, -15
HYDRASKŁAD
Koło, ul. Sienkiewicza 30
tel. 63 261 00 29
Łask, ul. 9 Maja 90
tel. 43 675 53 11
Pabianice, ul. Lutomierska 42
tel. 42 215 71 60
Sieradz, ul. POW 23
tel. 43 822 49 27
Turek, ul. Wyszyńskiego 2A
tel. 63 214 12 12
Warta, Proboszczowice
tel. 43 829 47 51
Zduńska Wola
ul. Getta Żydowskiego 24c
tel. 43 825 57 33
HYDRO-SAN
Kwidzyń, ul. Wąbrzeska 2
tel. 55 279 42 26
INSTALATOR
Ełk, ul. T. Kościuszki 24
tel. 87 610 59 30
Łomża, ul. Zjazd 2
tel. 82 216 56 47
Ostrołęka, ul. Boh. Westerplatte 8
tel. 29 760 67 37, 760 67 38
INSTALBUD
Piotrków Trybunalski, ul. Sulejowska 48
tel. 44 646 46 48
MESAN
Wejherowo, ul. Gdańska 13G
tel. 58 677 08 28, 677 90 90
INFORMATOR
GDZIE NAS ZNALEŹĆ
METALEX
Włocławek, Planty 38a
tel. 54 235 17 93
MIEDŹ
Łódź, ul. Pogonowskiego 5/7
tel. 42 632 24 53
Pabianice, ul. Tkacka 23b
tel. 42 215 76 23
NOWBUD
Radomsko, ul. Młodzowska 4
tel. 44 682 22 17
PUH CIJARSKI, KRAJEWSKI, RĄCZKOWSKI
Płock, ul. Kazimierza Wielkiego 35a
tel. 24 268 81 82
RADIATOR
Wałbrzych, ul. Wysockiego 20a
tel. 74 842 36 04
REMBOR
Tomaszów Mazowiecki, ul. Zawadzka 144
tel. 44 734 00 61 do -65
ROMEX
Płońsk, ul. Młodzieżowa 28
tel. 23 662 87 25
RPW SANNY
Radom, ul. Limanowskiego 95e
tel. 48 360 87 96
SANITER
Płock, ul. Dworcowa 42
tel. 24 367 49 56
Warszawa, ul. Kłobucka 8 paw. 120
tel. 22 607 99 51
SAN-TERM
Łódź, ul. Warecka 10
tel. 42 611 07 81
SANTERM
Lublin, ul. Droga Męczenników Majdanka 74
tel. 81 743 89 11
SAUNOPOL
Łódź, ul. Inflacka 37
tel. 42 616 06 56
SAWO
Zielona Góra, ul. Osadnicza 24
tel. 68 320 46 16
SYSTEMY GRZEWCZE – AUGUSTOWSKI
Kutno, ul. Słowackiego 7
tel. 24 355 44 19
Łęczyca, ul. Ozorkowska 27
tel. 24 721 55 75
TERMER – MCM
Bełchatów, ul. Cegielniana 76
tel. 44 635 08 71
TERMET
Zduńska Wola, ul. Sieradzka 61
tel. 43 823 64 31
TERMOPOL 2
Kraków, ul. Wodna 23
tel. 12 265 06 35
TERWO
Łódź, ul. Pogonowskiego 69
tel. 42 636 66 02
THERM-INSTAL
Łódź, al. Piłsudskiego 143
tel. 42 677 39 60
Łódź, ul. Kopcińskiego 41
tel. 42 677 39 00
THERMEX
Łódź, ul. Wólczańska 238/248 lok. 81
tel. 42 684 78 37
THERMO-STAN
Głowno, ul. Bielawska 17
tel. 42 719 15 26, faks 42 719 05 15
[email protected], www.thermostan.pl
Łowicz, ul. Napoleońska 12, tel. 46 837 83 93
TIBEX
Łódź, ul. Inflancka 29
tel. 42 640 61 22
Kielce, ul. Batalionów Chłopskich 82
tel./faks 41 366 02 77
[email protected]
Konin-Stare Miasto, ul. Ogrodowa 21
tel. 63 245 70 10 do 15, faks 63 245 70 20
[email protected]
GRUPA TG
Kraków, ul. Rozrywka 1
tel. 12 410 12 00, faks 12 410 12 13
[email protected]
CENTRUM
Węgorzewo, ul. Warmińska 16
tel. 87 427 22 53
Kraków, ul. Zawiła 56
tel. 12 262 53 54, faks 12 262 53 49
[email protected]
HYDRO-INSTAL
Gniew, ul. Krasickiego 8
tel. 58 535 38 16
Legnica, ul. Poznańska 12
tel. 76 852 57 58, faks 76 852 57 57
[email protected]
PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU OPAŁEM
I ARTYKUŁAMI INSTALACYJNYMI
Rzeszów, ul. Reja 10
tel. 17 853 28 74
ZBI WACHELKA INERGIS
Częstochowa, ul. Kisielewskiego 18/28B
tel. 34 366 91 18
ISKO
Jastrzębie-Zdrój, ul. Świerczewskiego 82
tel. 32 473 82 40
Lublin, ul. Olszewskiego 11
tel. 81 710 40 80, [email protected]
Nowy Sącz, ul. Magazynowa 1
tel./faks 18 442 87 94
[email protected]
Olsztyn, ul. Cementowa 3
tel. 89 539 15 38, 534 54 97
faks 89 534 17 70
[email protected]
Opole, ul. Cygana 1
tel. 77 423 21 40, [email protected]
MAKROTERM
Zakopane, ul. Sienkiewicza 22
tel. 18 20 20 740
Płock, ul. Targowa 20a
tel. 24 367 10 24 do 38, faks 24 367 10 26
[email protected]
PRANDELLI POLSKA
Gdańsk, ul. Budowlanych 40
tel. 58 762 84 50
Poznań, ul. Lutycka 11
tel. 61 849 68 10 do 15, faks 61 849 68 41
[email protected]
RESPOL EXPORT-IMPORT
Czeladź, ul. Wiejska 44
tel. 32 265 95 34
Warszawa, ul. Burakowska 15
tel. 22 531 58 58
Michałowice-Reguły
Al. Jerozolimskie 333
tel. 22 738 73 00
Wrocław, ul. Krakowska 13
tel. 71 343 52 34
www.respol.pl
Poznań, ul. św. Michała 43
tel. 61 650 34 24, faks 61 650 34 20
[email protected]
Rzeszów, ul. Instalatorów 3
tel. 17 823 24 13, faks 17 823 63 79
[email protected]
TADMAR – sieć hurtowni
Centrala: Poznań, ul. Głogowska 218
tel. 61 827 24 00
®
faks 61 827 24 10
[email protected]
TADMAR
Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 27/35
tel. 52 581 22 63 do 65, faks 52 345 81 85
[email protected]
Ciechanów, ul. Przasnyska 40
tel. 23 674 36 76 do 77, faks 23 674 36 78
[email protected]
Stargard Szczeciński, ul. Limanowskiego 32
tel./faks 91 577 64 96,
[email protected]
Szczecin, ul. Żyzna 17
tel. 91 439 16 42, 91 311 38 61
[email protected]
Tarnów, ul. Tuchowska 23
tel./faks 14 626 83 23,
[email protected]
Toruń, ul. Chrobrego 135/137
tel. 56 611 63 43 do 45, faks 56 611 63 50
[email protected]
Częstochowa, ul. Bór 159/163
tel. 34 365 90 43, faks 34 365 91 07
[email protected]
Wałbrzych, ul. Chrobrego 53
tel./faks 74 842 24 29
[email protected]
Gdańsk, ul. Marynarki Polskiej 71
tel. 58 342 13 22 do -24, faks 58 343 12 43
[email protected]
Warszawa, ul. Krakowiaków 99/101
tel. 22 868 81 28 do 37
[email protected]
Gdynia, ul. Hutnicza 18
tel. 58 663 02 35, 667 37 30
[email protected]
Wrocław, ul. Długosza 41/47
tel.71 372 69 96
[email protected]
Gorzów Wielkopolski, ul. Podmiejska 24
tel. 95 725 60 00/06, faks 95 733 30 63
[email protected]
Zamość, ul. Namysłowskiego 2
tel./faks 84 627 16 14
[email protected]
Katowice, ul. Leopolda 31
tel. 32 609 79 80 i 81, faks 32 609 79 83 i 85
[email protected]
Zawiercie, ul. Władysława Żyły 16
tel. 32 67 10 310-314, faks 32 67 10 311
[email protected]
listopad 2014
81
81
INFORMATOR
INDEKS FIRM
Zielona Góra, ul. Batorego 118 A
tel./faks 68 324 18 28
[email protected]
Pełna lista hurtowni Tadmar na www.tadmar.pl
TG INSTALACJE
TG Instalacje – Centrala Sp. z o.o.
62-070 Dąbrowa k. Poznania, ul. Bukowska 49
tel. 61 843 65 64, faks 61 845 68 17
[email protected]
Bydgoszcz, ul. Bronikowskiego 31
tel. 52 325 58 58, faks 52 325 58 50
[email protected]
Katowice, ul. Porcelanowa 68
tel./faks 32 730 32 10
[email protected]
Łódź, ul. Stalowa 1
tel./faks 42 659 96 76, [email protected]
Piaseczno, ul. Puławska 34 bud. 28
tel./faks 22 644 91 37, [email protected]
firm
FASTPOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 MPJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
FEMAX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 NOWBUD . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
FERRO . . . . . . . . . . . . . . . . . 10, 37 PAMAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
FERT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 PAROC . . . . . . . . . . . . . . . . 15, 79
Nazwa . . . . . . . . . . . . . . . . Strona FILA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 POL-PLUS . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
ADAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 FLÄKT BOVENT . . . . . . 45, 52, 78 PRANDELLI . . . . . . . . . . . . . . . . 81
AES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 FLÄKT WOODS . . . . . . . 45, 52, 78 PROMOGAZ-KPIS . . . . . . . . . . . 80
AFRISO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 FLOWAIR . . . . . . . . . . . . . . 20, 84 PRZEDSIĘBIORSTWO HANDLU
OPAŁEM I ARTYKUŁAMI
AND-BUD . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 FRAPOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 INSTALACYJNYMI . . . . . . . . . . 81
ANGUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 GEPRO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 RADIATOR . . . . . . . . . . . . . . . . 81
APIS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 GRAMBET . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 REMBOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
AQUA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 GROSS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 RESPOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
ARMACELL . . . . . . . . . . . . . . . . 78 GRUNDFOS . . . . . . . . . . . . . . . . 37 ROCKWOOL . . . . . . . . . . . . . . . 79
ARMET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 GRUPA INSTAL-KONSORCJUM 80 ROMEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Poznań, ul. Lutycka 111
tel. 61 845 68 03, faks 61 845 68 00
[email protected]
ASK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 GRUPA SBS . . . . . . . . . . . . . . . 80 RPW SANNY . . . . . . . . . . . . . . 81
Siedlce, ul. Karowa 18
tel. 25 633 95 85, faks 25 640 71 65
[email protected]
AUTODESK . . . . . . . . . . . . . . . . 10 HALM . . . . . . . . . . . . . . . 1, 35, 36 SAN-TERM . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Warszawa, ul. Białołęcka 233 A
tel. kom. 600 207 551, [email protected]
BARTOSZ . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 HEKATO ELECTRONICS . . . . . . 55 SANITER . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Wrocław, ul. Fabryczna 14 hala nr 5
tel. 71 339 00 20, tel./faks 71 339 00 24
[email protected]
Zielona Góra, ul. Lisia 10 B
tel. 68 325 70 66, faks 68 329 96 06
[email protected]
Księgarnie
FERT Księgarnia Budowlana
Kraków, ul. Kazimierza Wielkiego 54a
GEPRO Księgarnia Techniczna
Lublin, ul. Narutowicza 18
Główna Księgarnia Techniczna
Warszawa, ul. Świętokrzyska 14
tel. 22 626 63 38
Księgarnia Budowlana ZAMPEX
Kraków, ul. Długa 52
Księgarnia INFO-PANDA
Bydgoszcz, ul. Śniadeckich 50
Księgarnia Naukowo-Techniczna LOGOS
Olsztyn, ul. Kołobrzeska 5
tel. 89 533 34 37
Księgarnia Techniczna NOT
Łódź, pl. Komuny Paryskiej 5a
tel. 42 632 09 68
Księgarnia Naukowo-Techniczna s.c.
Kraków, ul. Podwale 4
Księgarnia Piastowska
Cieszyn, ul. Głębocka 6
P.U.H. MERCURJUS Andrzej Warth
Gliwice, ul. Prymasa St. Wyszyńskiego 14b
tel. 32 231 28 81
Księgarnia Techniczna Anna Dyl
Kraków, ul. Karmelicka 36
82
Indeks
listopad 2014
ASPOL-FV . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 GRUPA TG . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 RUG RIELLO . . . . . . . . . . . . . . . 10
B & B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 HEATING-INSTGAZ . . . . . . . . . 80 SANET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
BAUSERVICE . . . . . . . . . . . . . . 80 HEL-WITA . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 SANTERM . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
BEHRENDT . . . . . . . . . . . . . . . . 80 HYDRASKŁAD . . . . . . . . . . . . . 80 SAUNOPOL . . . . . . . . . . . . . . . . 81
BERETTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 HYDRO-INSTAL . . . . . . . . . . . . . 81 SAWO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
BIAŁOGON . . . . . . . . . . . . . . . . 65 HYDRO-SAN . . . . . . . . . . . . . . . 80 SENSOR TECH . . . . . . . . . . . . . . 3
BORKOWSKI . . . . . . . . . . . . . . . 80 HYDRO-VACUUM . . . . . . . . 14, 65 STEINBACHER IZOTERM . . 26, 79
BORYSZEW . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 INFO-PANDA . . . . . . . . . . . . . . 82 SYSTEMAIR . . . . . . . . . . . . . . . 10
BOSAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 INSTALATOR . . . . . . . . . . . . . . 80 SYSTEMY GRZEWCZE
– AUGUSTOWSKI . . . . . . . . . . .
BOSCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 INSTALBUD . . . . . . . . . . . . . . . 80
TADMAR . . . . . . . . . . . . . . . . . .
BUD-INSTAL CHEM-PK . . . . . . 80 INWAP . . . . . . . . . . . . . . . . 66, 67
TERMECO . . . . . . . . . . . . . . . . .
BUDERUS . . . . . . . . . . . . . . 10, 83 ISKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
TERMER – MCM . . . . . . . . . . . .
BUDEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 KAIMANN . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
TERMOPOL 2 . . . . . . . . . . . . . .
CAD-PROJEKT . . . . . . . . . . . . . 79 KESSEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
TERWO . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CAPRICORN . . . . . . . . . . . . . . . 14 KNAUF INSULATION . . . . . . . . 25
THERM-INSTAL . . . . . . . . . . . .
CENTROSAN . . . . . . . . . . . . . . . 80 KONWEKTOR . . . . . . . . 14, 57, 79
THERMAFLEX . . . . . . . . . . . . . .
CENTRUM . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 KSB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29, 38
THERMEX . . . . . . . . . . . . . . . . .
LESZCZYŃSKA
CIJARSKI, KRAJEWSKI,
RĄCZKOWSKI . . . . . . . . . . . . . . 81 FABRYKA POMP . . . . . . . . . . . . 39 THERMO-STAN . . . . . . . . . . . . .
81
81
80
81
81
81
81
26
81
81
CUPRUM-BIS . . . . . . . . . . . . . . 80 LINDAB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 TIBEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
D+H . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 LOGOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 VAILLANT . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
DARCO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 MAKROTERM . . . . . . . . . . . . . . 81 VIEGA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
DASKO ELECTRONIC . . . . . . . . 62 MEPROZET . . . . . . . . . . . . . . . . 68 VTS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
EFAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 MERCURJUS . . . . . . . . . . . . . . 82 WACHELKA INERGIS . . . . . . . . 81
EKO-INSTAL . . . . . . . . . . . . . . . 80 MESAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 WEBERMAN . . . . . . . . . . . . . . . 37
ELTECH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 METALERG . . . . . . . . . . . . . . . . 14 WILGA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
EWE ARMATURA . . . . . . . . . . . 79 METALEX . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 WILO . . . . . . . . . . . . . . . 33, 36, 64
FACH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 MIEDZIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 XYLEM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
FAMEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 MIEDŹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 ZAMPEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

sprawdź zawartość numeru

Transkrypt

Podobne dokumenty

seria C - broszura informacyjna

Rynek Instalacyjny 11/2012

Pobierz eWydanie RI 10/2013 - bezpłatny PDF