Grupy Oporu „Solidarni”

Grupy Oporu „Solidarni”
Grupy powstały na początku 1982 r. pod nazwą Grupy Specjalne RKW. Ich przywódcą był czołowy działacz
NZS Teodor Klincewicz (pseud. „Borys”, „Rafał”). Ich członkami były głównie osoby pochodzące ze środowisk
młodzieży akademickiej, szkół średnich i robotniczej. Grupy Specjalne uznawały zwierzchnictwo RKW Mazowsze
oraz podjęły współpracę z innymi warszawskimi strukturami podziemnymi, głównie z Międzyzakładowym Komitetem Koordynacyjnym, Międzyzakładowym Robotniczym Komitetem „Solidarności”, porozumieniem ViS (Victoria i Solidarność) i Komitetem Porozumienia Międzyzakładowego „Solidarność”. W pierwszym okresie działalności
głównym celem był czynny opór wobec władz oraz osób związanych z reżimem. Działacze Grup organizowali
akcje zasmradzania substancjami chemicznymi instytucji (m.in. Teatru „Syrena”, Kolegium ds. Wykroczeń przy
ul. Żurawiej) i mieszkań osób oskarżanych o kolaborację z władzami i donosicielstwo, sędziów odpowiedzialnych
za wysokie wyroki za działalność po stanie wojennym, niszczono ich samochody, wykonywano napisy na drzwiach
mieszkań, kolportowano w okolicy miejsca zamieszkania ulotki informujące o ich współpracy z władzami. Działacze Grup przygotowywali ochronę manifestacji i prognozowanego strajku generalnego. W tym celu zgromadzono
butelki z benzyną, materiały pirotechniczne, kolce do przebijania opon samochodowych, a nawet broń. Od jesieni
1982 r. rozpoczęto akcje tzw. ustawiania „gadał”, czyli urządzeń nagłaśniających składających się z magnetofonu
kasetowego, głośnika, wzmacniacza i dodatkowych urządzeń elektronicznych. „Gadały” były uruchamiane kilka,
kilkanaście razy rocznie, głównie podczas manifestacji i ważniejszych rocznic. Trzykrotnie dokonano emisji audycji
za pomocą tych urządzeń na terenie więzienia przy ul. Rakowieckiej. Radykalne metody działania były przyczyną
konfliktów z RKW Mazowsze. Ostatecznie w 1985 r. przyjęto nazwę Grupy Oporu „Solidarni” i uzyskano autonomiczną pozycję w relacjach z podziemnymi władzami regionalnymi „Solidarności”.
W latach 1984-1989 działalność Grup Oporu koncentrowała się głównie na akcjach ulotkowych, ustawianiu
gadał, wywieszaniu transparentów i malowaniu napisów na murach. W całym okresie działania GO „S” rozrzuciły
kilka milionów ulotek.
Struktura GO „S” opierała się na działalności niezależnych, ale współpracujących ze sobą grup. Ich podstawowym rodzajem działalności były regularne akcje ulotkowe, nagłaśniające, rozwieszania transparentów, malowania napisów na murach i aktywny udział w manifestacjach oraz druk i kolportaż. Kierownictwo Grup stanowili
(w różnych okresach) oprócz T. Klincewicza: Grzegorz Jaczyński („Grzegorz”, „Grześ”), Piotr Mazurek („Długi
Piotr), Piotr Izgarszew („Gruby Piotr”), Andrzej Niedek („Alek”), Jacek Juzwa („Grzegorz’), Janusz Ramotowski
(„Przem”), Wojciech Fabiński („Janusz”), Piotr Rzewuski („Przemek”), Zbigniew Zieliński („Mariusz”, „Zbyszek”,
„Zbych”), Piotr Rutkowski („Hipolit”), Wiktor Świercz („Witek”), Wojciech Nachiło („Waldek”). Najaktywniejsze
grupy nosiły nazwy:
• „Grzegorza”, kierowana do końca 1982 r. przez Waldemara Różyckiego „Suchego”, a po jego aresztowaniu
przez Marka Gajka („Dratwę”)
• „Witka”/”Waldka” („Waldeczków”), działała w latach 1982-1989 i tym czasie w jej szeregach znalazło się
około 40 osób
• Grochowska, kierowana przez Piotra Rzewuskiego „Przemka”, „Nordyka”, a od 1984 r. przez Mariusza
Zielińskiego („Mariusza”, „Zbyszka”). W ramach grupy działała grupa młodzieżowa Mieszka Zielińskiego
i osoby zajmujące się konstruowaniem wyrzutników pirotechnicznych (Krzysztof Michalski i inni)
• „Hipolita” („Podchorążówka”), do Grup Oporu przystąpiła w drugiej połowie 1982, związana z „Alkiem”
(Andrzejem Niedkiem)
• „Grubego”, Piotra Izgarszewa, specjalizowała się głównie w „zasmradzaniu” mieszkań konfidentów i wywieszaniu ogromnych transparentów
• „Bogdana”, (Bogdana Sawickiego), skupiająca młodzież zamieszkującą Ursusa, Pruszkowa i Otwocka.
Stopniowo wyspecjalizowała się w przejmowaniu transportów sprzętu przeznaczonego dla podziemia.
W ramach GO „S” istniały wyodrębnione struktury do specjalnych zadań. Jedną z nich była sekcja legalizacyjna
kierowana przez Jerzego Gumowskiego (pseud. „Guma”). Sekcja ta sfałszowała na potrzeby RKW „Mazowsze”
około 80 dowodów osobistych i wykonała spore ilości innych dokumentów. Z kolei sekcja transportu kierowana
przez J. Ramotowskiego, od końca 1982 do kwietnia 1985, przejmowała na terenie kraju nielegalne dostawy sprzętu
poligraficznego, środków łączności i innych materiałów organizowane przez Biuro Koordynacyjne NSZZ „Solidarność” w Brukseli, przemycane przez Szwecję za pośrednictwem Mariana Kalety i przewożone przez Svena Haralda
Järna. Ogółem w ten sposób grupa „Przema” przechwyciła i przekazała innym strukturom podziemnym około 50
takich dostaw.
W ramach Grup Oporu w 1983 roku powstała Oficyna Wydawnicza „Rytm”. Oprócz wydawanych książek drukowano również ulotki i znaczki poczty podziemnej. Do 1989 r. oficyna wydała ponad 50 tytułów, w tym Drogę nadziei Lecha Wałęsy. Działalność wydawnicza przynosiła dochody pozwalające finansować działalność Grup.
Z kolei w latach 1985-1989 GO „S” wydawały „Kuriera Mazowsza”, wykorzystywanego podczas akcji ulotkowania,
wykonywanych na terenie Warszawy i rozrzucany głównie z dachów. Z Grupami współpracowali inni drukarze,
jak Tomasz Przybyszewski czy Paweł Kozera. Dokumentacja fotograficzna działalności Grup była prowadzona
w latach 1985-1989 przez Krzysztofa Frydrycha. Przedstawicielem na emigracji był mieszkający w Szwajcarii Jacek
Sygnarski.
Ostatnią akcją wykonaną przez GO „Solidarni” było rozwieszenie transparentu na ul. Marszałkowskiej
27 VI 1989. W całym okresie działalności z Grupami było związanych około 250-300 osób.
Grupy Oporu nie stworzyły własnego programu działania ani innych tekstów ideowych i programowych.
Młodych ludzie działający w tej strukturze byli antykomunistami przekonanymi o konieczności walki
z systemem aż do jego obalenia. Swoje przekonania realizowali w akcjach ulicznych. Grupy Oporu były w latach 80.
jedną z najbardziej radykalnych struktur działających w podziemiu.
Grupy Oporu w latach 1982-1989 były nieustannie inwigilowane przez Służbę Bezpieczeństwa. Nie była jednak
prowadzona żadna działalność operacyjna obejmująca cała strukturę. T. Klincewicz był objęty akcją operacyjną
„Klimek” prowadzoną przez Wydział III Stołecznego Urzędu Spraw Wewnętrznych. Do jego rozpracowywania był
wykorzystywany m.in. drukarz o pseudonimie „Piotr”, a następnie „Paweł”.
Największe sukcesy SB uzyskała poprzez działalność Wydziału VI Departamentu II czyli kontrwywiadu. Już
w 1982 r. założono tam sprawę operacyjnego rozpracowania „Kojot”, w ramach której inwigilowano Andrzeja
Niedka i jego współpracowników. Dzięki regularnym donosom tajnego współpracownika „Marcina” kontrwywiad
miał bardzo dokładny wgląd w działalność tej grupy działaczy.
Również Wydział VI Departamentu rozpoczął SOR „Organizacja” skierowaną przeciwko Piotrowi Rzewuskiemu i jego grupie. Również w tym przypadku dzięki donosom tajnego współpracownika „Skorpiona” nastąpiło całkowite rozpracowanie, a P. Rzewuski trafił do więzienia.
W związku z działalnością w Grupach Oporu miały miejsce dwa przypadki tajemniczych „samobójstw” – Jadwigi Kryńskiej i Piotra Mazurka, oraz dwa przypadki porwań przez funkcjonariuszy SB działaczy GO”S” – Jacka
Górskiego i Michała Mireckiego.
Włodzimierz Domagalski