Katarzyna Strup
Transkrypt
Katarzyna Strup
KATARZYNKI SCENARIUSZ Wystrój sali stylizowany na wnętrze wiejskiej chaty. Na ścianach umieszczone są kartony z przysłowiami ludowymi dotyczącymi Katarzynek, przepisami na katarzynkowe wypieki, opisem symboliki imienia Katarzyna. Panuje odpowiedni nastrój, palą się świece, lampki. Uczniowie prowadzący zajęcia ubrani są w stroje ludowe. Mają przygotowane wszystkie materiały i pomoce do przeprowadzenia wróŜb. Na powitanie grupy dwóch uczniów gra na akordeonach przygotowany utwór. Po umilknięciu muzyki głos zabiera uczeń przewodnik. WPROWADZENIE Uczeń przewodnik: Święta Katarzyna była od wieków patronką cnotliwych kawalerów pragnących wstąpić w związek małŜeński. Katarzyna i Andrzej to imiona, które otwierają adwent. To, co było dozwolone w dniu św. Katarzyny później w adwencie było zakazane. Nic, więc dziwnego, Ŝe przysłowie mówiło: „Święta Katarzyna adwent zawiązuje, sama hula, pije a nam zakazuje”, czy teŜ „Święta Katarzyna śmiechem, święty Andrzej grzechem”. Najsłynniejsze dni wróŜebne to wigilia św. Katarzyny i św. Andrzeja –wieczory czy noce, kiedy nie było przeszkód w nawiązaniu kontaktu z zaświatami. Wtedy obecne wśród ludzi duchy mogły odsłonić tajemnice przyszłości. Ludowe przysłowie głosi, „Kto się zaleca w adwenta będzie miał Ŝonę na święta”. W osiągnięciu tego celu miały pomagać adwentowe wróŜby matrymonialne. Katarzynki przypisane były chłopcom. Zapraszamy, zatem chłopców do wróŜb. Dziewczęta się przypatrują. Chłopcy dla pomyślnej wróŜby mogą wrzucić grosik do miski z wodą. Chętni chłopcy wrzucają grosiki do miski z wodą. PREZENTACJA WRÓśB POLSKICH I REGIONALNYCH Uczeń prowadzący wróŜbę: WróŜba nosi nazwę SEN. Była ona popularna w szczególności na Lubelszczyźnie. A jak wskazuje sama nazwa, za najpewniejszy sposób poznania przyszłej Ŝony uznawano sen w noc poprzedzającą dzień świętej Katarzyny (z 24/25 listopada). Aby zobaczyć swoją wybrankę w naturalnej postaci naleŜało przed snem umyć się i wytrzeć dziewczęcą koszulą ukradzioną ze sznura lub teŜ spać z nią pod poduszką. Na wszelki wypadek, naleŜało równieŜ przygotować karteczki z imionami róŜnych dziewcząt i takŜe wsunąć je pod poduszkę. Gdyby zawiodły marzenia senne, rano wystarczyło wyciągnąć jedną karteczkę i przynajmniej było wtedy znane imię przyszłej wybranki. Stąd się wzięło przysłowie „W noc świętej Katarzyny pod poduszką dziewczyny”. Kto z was chce poznać imię swojej wybranki, niech teraz sięgnie pod poduszkę. Chętne osoby wyciągają karteczki spod poduszki i odczytują imiona dziewcząt. Uczeń przewodnik: Przejdźmy do stanowiska z następną wróŜbą. Uczeń prowadzący wróŜbę: WróŜbę określano po prostu PIÓRO. Prowadzący trzyma pióro w ręku. Za pomocą pióra wróŜyli sobie młodzieńcy w całej Polsce, jeśli chcieli poznać charakter lub stan majątkowy przyszłej Ŝony. W tym celu naleŜało wsunąć przed snem pod poduszkę piórko i czekać na pojawienie się we śnie ptaka, który określi pannę młodą. Z piórami na wsiach nie było problemu. Ptactwa było w zagrodach duŜo. Z piór robiono poduszki, pierzyny. Kobiety spotykały się na skubaniu ptactwa a następnie na darciu pierza. W tej chwili wy równieŜ macie moŜliwość wejrzeć w swoją przyszłość. Na rozłoŜonych planszach narysowane są ptaki, które mogły się wówczas przyśnić. Ci, którzy chcą dowiedzieć się, jaki będzie stan majątkowy czy charakter przyszłej Ŝony mogą wskazać wybrane plansze a ja odczytam jej znaczenie. Chętne osoby wskazują plansze, prowadzący odkrywa je i odczytuje wróŜbę. Kogut –plany małŜeńskie trzeba jeszcze odłoŜyć, wróŜył pozostanie w stanie wolnym Biała kura –ślub z młodą panną Czarna kura –ślub z wdową Kura z kurczętami –małŜeństwo z wdową z dziećmi Paw –symbolizował osobę dumną i znającą się na modzie Sowa –wróŜyła mądrą Ŝonę, choć niesympatyczną Gołąb –zapowiadał Ŝonę miłą, ładną, ale niestety głupią Uczeń przewodnik: Kolejna wróŜba związana była z jedzeniem zobaczmy, na czym polegała. Uczeń prowadzący wróŜbę: Nazwa wróŜby to POSIŁEK. WróŜba ta była rozpowszechniona w sąsiednim regionie –regionie radomskim. Rankiem kawalerowie zbierali się na wspólnym śniadaniu i kaŜdy z nich przynosił suchary. Następnie je zjadano. Czy ktoś chce się poczęstować sucharem, a tym samym wziąć udział we wróŜbie? Prowadzący prosi dwie chętne osoby. Po skonsumowaniu przez nie sucharów objaśnia: Ten, kto pierwszy skończył jeść, mógł oŜenić się jeszcze w tym roku. Uczeń przewodnik: A teraz zapraszam dalej. Przyjrzyjcie się wróŜbie z naszego, chełmskiego regionu. Uczeń prowadzący wróŜbę: Od pływających to na wodzie łupin orzechów będziemy nazywać tą wróŜbę ŁUPINY ORZECHÓW. Na przygotowanej misce z wodą przyklejone są karteczki z imionami Ŝeńskimi. W misce łupiny orzechów włoskich wypełnione plasteliną, w których umocowane są małe, zapalone świeczki urodzinowe. Prowadzący wybiera 2 chętnych chłopców. Do krawędzi miski przyklejone są karteczki z imionami dziewcząt. Zadaniem chłopców jest dmuchanie w łupinki małych stateczków. Jeśli łupiny orzecha dopłyną do krawędzi miski, poznamy imiona wybranek ich serc. Prowadzący odczytuje imiona, gdy „stateczki” podpłyną do krawędzi miski. Uczeń przewodnik: A teraz posłuchajcie o innej moŜliwości poznania przyszłości. 2 Uczeń prowadzący wróŜbę: WróŜba nazywa się GAŁĄZKA. Prowadzący trzyma gałązkę w ręku Z pomocą gałązki wiśni lub czereśni wróŜono sobie na Lubelszczyźnie. Jeśli ktoś chce dzięki gałązce wejrzeć w przyszłość, to proszę sobie teraz jedną wziąć. Chętni chłopcy biorą gałązki. W dzień św. Katarzyny naleŜało wstawić tą gałązkę do wody. Jeśli zakwitła ona w wigilię BoŜego Narodzenia, wróŜyło to ślub i wesele w najbliŜszym czasie. WłóŜcie w domu swoje gałązki do naczynia z wodą i czekajcie cierpliwie do wigilii. ZAKOŃCZENIE Uczeń przewodnik: Po wróŜbach chłopcy i dziewczęta spotykali się na hucznej zabawie. JuŜ wówczas czar zaczynał działać. Nieodzownym elementem święta były Katarzynkowe wypieki. Najczęściej pierniki, a to, dlatego, Ŝe według legendy córka mistrza piekarskiego Bartłomieja z Torunia (słynącego z pierników) Katarzyna jako pierwsza wypiekła niezwykłe i cenione na całym świecie miodowo-korzenne smakołyki. Zanim spróbujecie przysmaków św. Katarzyny, chciałbym zapytać, czy w grupie jest Katarzyna. Jeśli tak, uczeń proponuje: Prosimy wszystkich o złoŜenie Kasi Ŝyczeń na przygotowanej karcie. Na duŜym kartonie dzieci piszą Ŝyczenia lub rysują coś dla Kasi. Uczeń przewodnik zwija karton, przewiązuje go kolorową wstąŜką i wręcza Katarzynie składając Ŝyczenia. Następnie uczeń zaprasza wszystkich na koncert Zespołu Okszowiacy. W trakcie koncertu uczennice częstują gości katarzynkowymi ciastkami. Opracowała: Katarzyna Strup 3