Europa i Chiny: w kierunku strategii win-win

EUROPEJSKIE FORUM NOWYCH IDEI
RAPORT
TERMIN PANELU:
26 września 2012, godz. 17:00 – 18:15
PARTNER:
DELOITTE
TEMAT PANELU:
Europa i Chiny: w kierunku strategii win-win
MODERATOR:
Grzegorz Cydejko, Forbes, Polska
PANELIŚCI:
1. Krzysztof Domarecki, Selena FM SA, Polska
2. Ren Jun, Shanghai Construction Group Co. Ltd., Chiny
3. Ivan K.B. Lee, Hong Kong Economic and Trade Office, Chiny
4. Marcin Piróg, PLL LOT, Polska
5. Jerzy Pomianowski, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Polska
6. Paul Siu, Deloitte, Chiny
7. Hou Wenbo, Bank of China, Chiny
AUTOR BRIEFU:
Dominik Konieczny
1|
© Copyright by PKPP Lewiatan
Główne wyzwania tematyczne:
•
Chiński 12. plan 5-letni, a strategia Europa 2020. Nowe możliwości synergii
i współpracy
•
Największe problemy w partnerskiej współpracy europejsko-chińskiej
•
Bariery kulturowe, stereotypy, clichés w biznesie
•
5 wskazówek dla strategii win-win
W wyniku dynamicznego wzrostu gospodarczego w ostatnich 30 latach (średniorocznie ponad 9%)
w 2010 r. Chiny zostały drugą gospodarką świata, największym eksporterem oraz producentem
dóbr przemysłowych. Najnowsze prognozy Międzynarodowego Funduszu Walutowego przewidują,
że już w tej dekadzie ChRL przegoni USA oraz UE pod względem PKB mierzonego wg parytetu siły
nabywczej. Dane historyczne wskazują, że pozycja ChRL jako wiodącej w świecie gospodarki nie
jest zjawiskiem nowym.
Przejawem rosnącej siły gospodarczej oraz dążenia Pekinu do dywersyfikacji posiadanych rezerw
walutowych (ok. 3,3 bln USD) jest międzynarodowa ekspansja kapitałowa, która wpisuje się
w realizowaną obecnie przez ten kraj strategię „Go Global”. W jej ramach chińskie zagraniczne
inwestycje bezpośrednie wzrosły z 2,7 mld USD w 2002 r. do ok. 69 mld USD w 2010 roku.
Zaangażowanie kapitałowe ChRL w Europie zwiększyło się w tym okresie z kilkudziesięciu mln USD
do prawie 6 mld USD w 2010 roku1. Jego celem jest przede wszystkim nabycie przez Chiny znanych
w świecie marek, przejęcie zaawansowanych technologii oraz uzyskanie dostępu do rynku unijnego.
Najwięcej – wg chińskich danych – inwestycji bezpośrednich napłynęło w Europie do Luksemburga
(5,8 mld USD), Niemiec (1,5 mld USD), Szwecji (1,5 mld USD), Wielkiej Brytanii (1,4 mld USD) i
Holandii (486,7 mln USD)2.
Wielkość chińskich skumulowanych inwestycji w Polsce na koniec 2010 r. wyniosła 140,3 mln USD i
była najwyższa wśród państw regionu Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) oprócz Węgier, gdzie
była szacowana na 465,7 mln USD3. Prognozy firmy Rhodium Group wskazują, że do
2020 r. wartość chińskich inwestycji bezpośrednich w Europie może osiągnąć poziom
nawet 250-500 mld USD.
1
Wg obliczeń amerykańskiej firmy doradczej Rhodium Group eksport chińskiego kapitału do Europy w 2011 r.
wyniósł ok. 10 mld USD.
2
Z kolei wg danych Rhodium Group głównymi odbiorcami chińskich inwestycji w latach 2000-2011 była
Francja (5,7 mld USD), Wielka Brytania (3,7 mld USD), Niemcy (2,5 mld USD) i Szwecja (2,3 mld USD).
3
Wg Rhodium Group do Polski w ostatnich 11. latach napłynęło ok. 190 mln USD chińskich inwestycji,
a na Węgry – 2 mld USD.
2|
© Copyright by PKPP Lewiatan
Państwo Środka angażuje się kapitałowo na rynku europejskim również poprzez zakup obligacji
skarbowych (dokładne dane nie są ujawnianie przez Pekin). Bierze także udział w przetargach na
realizację projektów infrastrukturalnych (np. budowa w Serbii mostu na Dunaju oraz odcinków
autostrady A2 w Polsce).
Unia Europejska jest największym partnerem handlowym Chin. Wartość dwustronnej wymiany na
koniec 2011 r. wyniosła 567,2 mld USD. Deficyt handlowy UE w obrotach z ChRL osiągnął w ub.r.
poziom 144,8 mld USD. Głównymi europejskimi partnerami handlowymi Pekinu były Niemcy (169,2
mld USD), Holandia (68,2 mld USD), Wielka Brytania (58,7 mld USD), Francja (52,1 mld USD)
i Włochy (51,3 mld USD)4. Największa wśród państw regionu EŚW była polsko-chińska wymiana
handlowa. W 2011 r. wyniosła ona– wg chińskich danych – ok. 13 mld USD, z czego Polski eksport
do Chin osiągnął wartość 2,05 mld USD, a import 10,94 mld USD (deficyt handlowy ok. 8,9 mld
USD)5. Wartość wymiany handlowej między Czechami i Chinami wyniosła prawie 10 mld USD
(deficyt 5,4 mld USD), a Węgier – ok. 9,3 mld USD (deficyt na poziomie 4,4 mld USD). Nadwyżkę
na poziomie 946 mln USD w handlu z Chinami z pośród państw EŚW zanotowała jedynie Słowacja
(w latach 2007-2010 wszystkie kraje tego regionu miały deficyt w handlu z ChRL).
•
Czy obecnie jesteśmy świadkami powrotu Państwa Środka do statusu zajmowanego
przez wiele stuleci?
•
Czy Europa potrzebuje chińskiego kapitału?
•
Jakie są podobieństwa i różnice w motywach zaangażowania kapitałowego Chin
w poszczególnych krajach europejskich?
•
Jak jest postrzegany przez Chiny region EŚW, a w jego ramach Polska?
•
Jakie są długookresowe plany Pekinu w zakresie rozwoju relacji z EŚW i Polską?
Chiński 12. plan 5-letni, a strategia Europa 2020. Nowe możliwości synergii i
współpracy
Główne kierunki założeń chińskiego planu 5-letniego oraz strategii Europa 2020 r. są
zbieżne (różnice występują we wskaźnikach opisujących oczekiwane cele). W ramach 12. planu
władze w Pekinie zakładają stworzenie warunków dla zrównoważonego rozwoju poprzez bardziej
4
5
Nadwyżkę wśród tzw. krajów UE-15 osiągnęły jedynie Niemcy, Austria, Irlandia i Szwecja.
Wg polskich danych, eksport do Chin wyniósł 1,86 mld USD, a import do Polski ok. 18,38 mld USD. Bilans
handlowy dla Polski był ujemny i osiągnął wartość 16,5 mld USD. Duże różnice w statystyce obrotów
handlowych wynikają z importu pośredniego towarów do krajów UE, które statystyki chińskie zaliczają jako
np. eksport do Niemiec, a które potem trafiają do Polski i zgodnie ze świadectwem pochodzenia są
uznawane za towary importowane z Chin.
3|
© Copyright by PKPP Lewiatan
sprawiedliwy podział dóbr oraz stymulowanie konsumpcji wewnętrznej. Planują również poprawę
systemu zabezpieczenia społecznego oraz rozwój sektorów zaawansowanych technologii.
Cele dotyczące ograniczenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery oraz przeciwdziałania zmianom
klimatu potwierdzają deklaracje Pekinu o porzuceniu idei bezwzględnego rozwoju kraju kosztem
środowiska naturalnego.
Z kolei zapisy dokumentu „Europa 2020 – strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego
rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” podkreślają dążenie UE do rozwoju opartego na
wiedzy i innowacji oraz zwiększenia efektywności wykorzystania posiadanych zasobów. Zakładają
także wspieranie gospodarki przyjaznej środowisku oraz walkę z wykluczeniem społecznym.
Przykładowe postanowienia chińskich i europejskich dokumentów strategicznych
Chiński 12. plan 5-letni
Strategia Europa 2020
Roczny wzrost PKB na poziomie 7%,
zwiększenie udziału sektora usług w PKB z
43% do 47%, inflacja (CPI) na poziomie 4%.
Powrót na ścieżkę rozwoju.
Zwiększenie wydatków na R&D do 2,2 PKB.
Zwiększenie nakładów na R&D do 3% PKB.
Zwiększenie udziału paliw innych, niż kopalne
w zużyciu energii pierwotnej do 11,4%,
redukcja zużycia energii o 16%, ograniczenie
emisji dwutlenku węgla o 17%, zmniejszenie
emisji dwutlenku siarki o 8%.
3x20, czyli ograniczenie emisji dwutlenku węgla
o 20%, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł
energii w całkowitym bilansie energetycznym
o 20% oraz zwiększenie efektywności
wykorzystania energii o 20%.
Wsparcie przez państwo systemu edukacji,
opieki społecznej i zdrowotnej.
Ograniczenie z 15% do 10% wskaźnika
przerywania nauki oraz zwiększenie z 31% do
40% do 2020 r. odsetka osób w wieku 30-34 lat
posiadających wykształcenie wyższe.
•
Czy przyjęte przez Chiny i UE cele są realistyczne?
•
Jakie są główne zagrożenia dla wdrożenia założeń planowanych przez ChRL i EU?
•
Jakie są główne podobieństwa i różnice w przyjętych strategiach?
4|
© Copyright by PKPP Lewiatan
Największe problemy w partnerskiej współpracy europejsko-chińskiej
Wprawdzie ChRL jest uznawana za najatrakcyjniejsze miejsce lokowania inwestycji bezpośrednich
(A.T. Kearney FDI Confidence Index), to jednak Bank Światowy w raporcie Doing Business 2012
sklasyfikował Chiny, biorąc pod uwagę łatwość prowadzenia biznesu, dopiero na 91 pozycji. Według
kryterium „rozpoczynania działalności” Chiny zajęły 151 miejsce, warunków podatkowych – 122
miejsce, a pod względem procedur uzyskiwania koncesji i zezwoleń – 179 miejsce.
Oprócz trudności związanych z rozbudowaną biurokracją oraz relatywnie wyższymi stawkami
celnymi, zagraniczni przedsiębiorcy bardzo często stykają się z barierami językowymi, obyczajowymi
i kulturowymi, począwszy od niewłaściwej interpretacji symboli, gestów i prowadzenia rozmowy, aż
po różnice w zarządzaniu pracownikami. Istotnym elementem negatywnie wpływającym na poziom
wzajemnej współpracy jest także polityzacja chińskiego biznesu, czyli często ścisłe powiązanie
państwowych i prywatnych przedsiębiorstw z władzami regionalnymi i centralnymi. Wśród
najważniejszych przeszkód pozataryfowych w dostępie do rynku chińskiego obcokrajowcy wskazują:
•
niedowartościowany kurs RMB,
•
monopol państwowych przedsiębiorstw w określonych branżach,
•
skomplikowane i rozproszone regulacje prawne,
•
wymogi formalne,
•
słabą ochronę praw własności intelektualnej i obawy przez kradzieżą technologii,
•
postępowania ochronne i antydumpingowe.
Niedowartościowany kurs RMB
Utrzymywanie zaniżonego kursu juana względem głównych walut było istotnym elementem
chińskiej strategii rozwoju gospodarczego mającej na celu ekspansję eksportową. Od 2005 r., czyli
od wdrożenia przez Chiny kursu regulowanego, RMB umocnił się w stosunku do USD o ponad 30%,
a do EUR o ponad 20%. Jednak w okresie kryzysu finansowego kurs RMB deprecjonował względem
EUR, co pogorszyło pozycję konkurencyjną eksporterów unijnych.
Wprowadzenie przez ChRL w 2008 r. programu transgranicznych rozliczeń w yuanie (currency swap
agreements) ogranicza ryzyko kursowe w wymianie handlowej. Ponadto, przedsiębiorstwa
zakwalifikowane do tego programu, tzw. Mainland Designated Enterprises charakteryzują się dużym
potencjałem wzrostu i najczęściej solidnym doświadczeniem na międzynarodowych rynkach. Plany
dotyczące przetestowania w specjalnej strefie ekonomicznej w Shenzhen i Hongkongu
wymienialności RMB wskazują również na dążenie Pekinu do liberalizacji przepływów kapitałowych
oraz internacjonalizacji yuana.
Utrzymywanie monopolu państwowego w określonych branżach
5|
© Copyright by PKPP Lewiatan
Ustawa o handlu zagranicznym (Foreign Trade Law) z 2004 r. daje prawo wprowadzenia na rynek
chiński określonych produktów tylko przedsiębiorstwom państwowym. W 2009 r. do tej grupy
towarów włączono m.in. artykuły rolne (kukurydza, bawełna, ryż, pszenica), a także ropę naftową
i nawozy chemiczne.
Skomplikowane i rozproszone regulacje prawne
Istotną barierą w prowadzeniu działalności gospodarczej na rynku chińskim są ciągle zmieniające
się i skomplikowane przepisy prawne, w tym regulacje podatkowe (kilkanaście rodzajów podatków
dotyczy bezpośrednio przedsiębiorstw zagranicznych i cudzoziemców). W ocenie podmiotów
unijnych dyskryminujący jest m.in. system poboru podatku VAT6. Prowadzenie działalności
w Chinach utrudnia również publikacja regulacji w rożnych źródłach, do których dotarcie nie zawsze
jest łatwe oraz różnice w interpretacji przepisów w poszczególnych prowincjach.
Wymogi formalne
W wybranych branżach np. motoryzacyjnej, przepisy prawne zakazują posiadania przez inwestora
zagranicznego większościowego pakietu udziałów. Z kolei żeby ubiegać się o realizację projektów
np. w sektorze konstrukcyjnym, podmiot spoza Chin musi wykazać się długoletnim doświadczeniem
w prowadzeniu tego typu działalności.
Słaba ochrona praw własności intelektualnej i obawy przed kradzieżą technologii
Pomimo iż władze w Pekinie dostosowały szereg regulacji do aktów międzynarodowych, jedną z
głównych barier wejścia na tamtejszy rynek jest niedostateczna ochrona własności intelektualnej, w
tym egzekwowanie przepisów w praktyce (70% podmiotów europejskich deklaruje, że doświadczyło
w Chinach naruszenia praw własności intelektualnej). O ile ich przestrzeganie poprawiło się na
poziomie dużych przedsiębiorstw, to podrabianie znanych marek jest nadal powszechną praktyką na
poziomie małych i średnich firm.
Postępowania ochronne i antydumpingowe
W 2011 r. UE wszczęła 8 nowych postępowań antydumpingowych dotyczących importu m.in.
grzejników aluminiowych, produktów chemicznych i stalowych oraz produktów z protein sojowych.
Jednocześnie zakończyła 4 postępowania, nakładając tymczasowe cła antydumpingowe, m.in. na
włókna szklane i rury stalowe. Ponadto, UE oskarżyła Chiny o próby obchodzenia prawa własności
intelektualnej poprzez m.in. nadawanie swoim miejscowościom nazw znanych europejskich miast,
np. Parma, gdzie są produkowane podróbki szynki parmeńskiej oraz Cremona – produkcja podróbek
słynnych skrzypiec. Na częściowe ograniczenie tego procederu w branży spożywczej może wpłynąć
6
Korzystnym jest natomiast fakt podpisania przez Chiny porozumień o unikaniu podwójnego opodatkowania z
ponad 90 krajami, w tym z Polską.
6|
© Copyright by PKPP Lewiatan
planowane podpisanie we wrześniu br. protokołu o współpracy z Chinami w dziedzinie zwalczania
fałszerstw win i napojów alkoholowych z Europy.
•
Największe trudności przy wchodzeniu na rynek chiński
•
Czy i jaki wpływ mają parafowane przez Pekin bilateralne porozumienia swapowe
oraz stopniowa liberalizacja przepływów kapitałowych na prowadzenie biznesu w
Chinach?
•
Poziom ochrony własności intelektualnej
•
Rozpoznawalność polskich i europejskich marek w Chinach
Bariery kulturowe, stereotypy, cliché w biznesie
Na trudności we właściwym zrozumieniu Chin przez obcokrajowców wpływa specyfika kulturowa
kraju oraz odmienne od świata zachodniego wzorce zachowań i tradycje. Dodatkowo, proces
poznawczy komplikują różnice między poszczególnymi prowincjami (klimatyczne, kulturowe,
językowe, w zamożności i stylu życia), zbliżone do różnic między krajami europejskimi. Problemy
we właściwej charakterystyce partnerów biznesowych potęguje również przenikanie się w Chinach
trzech odmiennych porządków: tradycyjno-konfucjańskiego, komunistyczno-partyjnego oraz coraz
częściej – zwłaszcza w dużych miastach wybrzeża – zachodniego.
Charakterystyka „ducha” chińskiego społeczeństwa
Podstawą społeczeństwa jest rodzina
Pojedynczy człowiek się nie liczy, najważniejsza jest Grupa
Ludzie nie rodzą się z prawami lecz z obowiązkami wobec
innych
Kreatywność ceniona niżej od umiejętności współpracy i
podporządkowania się
Władza jest troskliwym ojcem, ludzie są dziećmi
W stosunkach między ludźmi najważniejsze jest zachowanie
harmonii
Obowiązuje ścisła hierarchia społeczna
Przywiązuje się wielką wagę do edukacji – deklarowane jest
wyzbycie się przemocy
Konfucjusz, filozof (551-479 p.n.e)
Chiński Soft Power
Sto zwycięstw w stu bitwach nie jest
szczytem umiejętności
7|
Szczytem umiejętności jest pokonanie
przeciwnika bez uciekania się do
przemocy
© Copyright by PKPP Lewiatan
Sun ZI, strateg wojskowy (544-496 p.n.e.)
Główne różnice w stylach komunikacji
ZACHÓD
Ludzie mówią to, co myślą i myślą to, co
mówią.
Nie trzeba czytać między słowami.
Ważne jest ,aby jasno komunikować swoje
zdanie.
Szczerość.
CHINY
Ludzie nie są bezpośredni; kamuflują sprzeciw.
Implikują/sugerują to, co chcą powiedzieć.
Ceniona jest umiejętność rozumienia informacji
nie wypowiedzianych wprost; prawdziwe
znaczenie ukryte jest poza słowami.
“Prawda” może zakłócić harmonijne relacje;
unika się konfrontacji.
Bądź zawsze bardziej cierpliwy i opanowany niż możesz
Kultura chińska jest kulturą Guanxi – charakteryzują ją szczególnego rodzaju nieformalne,
osobiste związki międzyludzkie oparte na wzajemnych zobowiązaniach. Oznaczają współzależność
między jednostkami (w społeczeństwie zachodnim nacisk położony jest na samowystarczalność
jednostki).
Stereotypy
8|
© Copyright by PKPP Lewiatan
Chiny są krajem taniej siły roboczej
Średnioroczna minimalna płaca chińskiego pracownika (włączając koszty obowiązkowego
ubezpieczenia) wynosi ok. 2 250 USD rocznie. Tylko dwa z pośród 15 rozwijających się państw
azjatyckich oferują wyższe płace minimalne. Jest to Malezja – 5 824 USD i Tajlandia – 2 451
USD. Do 2015 r. średnia wysokość minimalnego wynagrodzenia w ChRL wzrośnie o 100% do
poziomu 4 500 USD, co w połączeniu z umacnianiem RMB względem głównych walut będzie
powodować dalsze przenoszenie produkcji dóbr nisko przetworzonych do krajów sąsiednich
m.in. Wietnamu i Bangladeszu7. Coraz częściej na możliwość redyslokacji zakładów wskazują
również koncerny amerykańskie (np. Ford poinformował, że zamierza do 2015 r. przenieść całą
produkcję z Chin do USA). O wzroście płac w Chinach świadczy także opracowany przez
O. Ashenfeltera (Princeton University) indeksu BMPH – Big Macs per hour (ile Big Maców można
kupić za wynagrodzenie otrzymane za godzinę pracy w McDonald’s). W latach 2000-2011
wskaźnik BMPH zarówno w USA, jak i Europie Zachodniej zmniejszył się o kilka procent.
Natomiast w Chinach w okresie 2000-2007 zwiększył się o 60%, a w latach 2008-2011 –
o kolejne 20%.
W Chinach nie wykształciła się jeszcze klasa średnia
Chiny z ok. 300. tys. milionerów są uznawane za jeden z najatrakcyjniejszych rynków na
świecie dla producentów marek luksusowych (8% udziału w świecie – 2 miejsce za Japonią).
Prognozy wskazują na wzrost udziału chińskiego popytu na dobra luksusowe w perspektywie
2015 r. do ok. 20%. Duże możliwości konsumpcyjne stwarza również dynamicznie rosnąca
chińska klasa średnia licząca obecnie ok. 300 mln osób.
Większość obywateli Chin mieszka na wsi
W 2011 r. po raz pierwszy w historii ChRL procentowy udział mieszkańców miast w ogólnej
liczbie ludności przekroczył 50%.
Chiny są krajem egalitaryzmu społecznego
7
Koszty pracy w Chinach zwiększa również wejście w życie od lipca 2011 r. prawa ubezpieczeń społecznych.
Regulacje te mają charakter powszechny i obejmują wszystkie grupy zatrudnionych, w tym pracowników
sezonowych i imigracyjnych oraz obcokrajowców.
9|
© Copyright by PKPP Lewiatan
Współczynnik Giniego
dla Chin oraz USA
jest na zbliżonym
poziomie. Źródło: CIA –
The World Factbook
Chiny to producent towarów o niskim wkładzie technologicznym
Chiny, wzorem azjatyckich tygrysów, przechodzą do produkcji bardziej zaawansowanej. W
latach 1995-2005 średnioroczny wzrost nakładów na R&D zwiększał się w Państwie Środka o
18,5 % (w UE o ok. 2%).
W sytuacji utrzymania obecnego trendu do 2014 r. Chiny prześcigną UE pod względem
wysokości nakładów na R&D (liderem nadal pozostają USA z 26,7% udziałem w liczbie
zgłoszonych patentów na świecie, Japonia – 21,4%, Niemcy – 10,2% i ChRL – 9%).
W tym samym okresie o 16,5% rocznie zwiększała się liczba chińskich publikacji naukowych.
Rosła również liczba chińskich obywateli studiujących za granicą (w 2010 r. było to ponad 1,2
mln osób). Poprawia się także jakość kształcenia na poziomie uniwersyteckim.*
Chiński ideał mądrej żony i dobrej matki
W Chinach kobietę definiował żeński symbol Yin oznaczający to, co słabe i ciemne. Uzupełniał
on symbol męskości Yang, czyli tego co aktywne, jasne, czyste. W tradycji konfucjańskiej rolę
kobiet określała również tzw. zasada 3 posłuszeństw (ojcu, mężowi, a po śmierci męża –
najstarszemu synowi). Jednak od początku okresu reform (lata 80.) oraz wdrożenia przez
władze w Pekinie polityki jednego dziecka, niebezpiecznie zwiększyła się dysproporcja pomiędzy
osobami płci męskiej i żeńskiej (119 chłopców na 100 dziewczynek). Stwarza ona coraz
poważniejsze problemy społeczne. Wpływa również na wzmocnienie pozycji kobiet. Coraz
więcej jedynaczek kończy w Chinach studia wyższe, a następnie robi karierę naukową.
Przejmują także firmy po swych ojcach (na liście opracowanej przez magazyn Forbes „The
World’s 100 Most Powerful Women 2011” znajdują się 3 Chinki, w 2010 r. była zaledwie jedna).
W czerwcu br., po raz pierwszy w historii Chin do załogi statku, który przeprowadził
eksperyment dokowania do stacji kosmicznej na orbicie włączono kobietę.
10 |
© Copyright by PKPP Lewiatan
•
Jakie bariery kulturowe są najtrudniejsze do pokonania dla obcokrajowców w
Chinach?
•
Czy w kierowanych przez Państwa podmiotach zwiększa się liczba kobiet
pełniących funkcje kierownicze?
•
Jakie stereotypy dotyczące Chin / Europy funkcjonują w świecie?
•
Z jakimi barierami kulturowymi lub cliché w biznesie muszą się zmagać
Chińczycy rozpoczynający działalność w Europie?
•
Czy proces przejmowania przez Chiny wzorców zachodnich będzie przyspieszał?
Pięć wskazówek dla strategii win-win
Chiny skutecznie realizują długofalową strategię rozwoju gospodarczego, podczas gdy w krajach
europejskich najczęściej dominuje krótkoterminowy interes polityczny. Władze w Pekinie
postrzegają UE – w przeciwieństwie do USA – jako neutralnego partnera w stosunkach
międzynarodowych. Wykorzystują jednak bezwzględnie brak spójnej polityki unijnej i wynikające
z tego rozbieżności między poszczególnymi krajami. Dalsze wzajemne otwarcie na współpracę –
przy zachowaniu zasady wzajemności i równomiernym rozłożeniu korzyści – będzie stanowić ważny
bodziec rozwojowy dla krajów członkowskich UE oraz ChRL.
Przyznanie przez UE Chinom statusu gospodarki rynkowej oraz złagodzenie ograniczeń
dotyczących transferu technologii w zamian za szersze otwarcie rynku chińskiego dla
przedsiębiorców unijnych;
Zachęcanie inwestorów chińskich do transferu kapitału do UE przy jednoczesnym wypracowaniu
na szczeblu unijnym wspólnej polityki względem ChRL, a także jednolitych ram prawnych w
zakresie oceny planowanych przez Chiny projektów inwestycyjnych pod kątem ewentualnych
korzyści oraz zagrożeń dla bezpieczeństwa poszczególnych państwa oraz Wspólnoty;
Zacieśnianie współpracy w obszarze alternatywnych źródeł energii m.in. rozwoju programów
magazynowania dwutlenku węgla pod ziemią, wydobycia gazu łupkowego (shale gas) oraz gazu
uwięzionego w porach skalnych (tight gas). Kooperacja w sektorach „zalecanych” przez Pekin
(zaktualizowany katalog inwestycji zagranicznych) m.in. takich jak: projekty związane z ochroną
środowiska naturalnego, czy biotechnologie;
Wykorzystanie rosnącego popytu w Chinach na dobra luksusowe oraz wysokiej jakości produkty
spożywcze (ChRL to obecnie największy na świecie rynek żywności – 970 mld USD; dla
porównania amerykański rynek to 913,5 mld USD);
11 |
© Copyright by PKPP Lewiatan
Przygotowanie oferty dla dynamicznie rosnącej liczby chińskich turystów podróżujących po
świecie (wg badań Uniwersytetu Londyńskiego w 2015 r. wydadzą oni w Europie ponad ok.
87 mld USD).
12 |
© Copyright by PKPP Lewiatan
DANE DO DYSKUSJI:
Kraje o największej wartości wypływających zagranicznych inwestycji bezpośrednich
w 2010 roku (mld USD)
Źródło: China’s outward foreign direct investment 2010, Ministry of Commerce (MOFCOM),China.
Kraje o największej skumulowanej wartości wypływających zagranicznych inwestycji
bezpośrednich (stan na koniec 2010 roku w mld USD)
Źródło: China’s outward foreign direct investment 2010, Ministry of Commerce (MOFCOM),China.
13 |
© Copyright by PKPP Lewiatan
W 2010 r. Chiny były 5. pod względem wielkości eksporterem kapitału w świecie, po USA,
Niemczech, Francji i Hong Kongu. Z kolei biorąc pod uwagę wartość skumulowanych zagranicznych
inwestycji bezpośrednich do 2010 r. Chiny zajęły 8. pozycję.
Rozkład geograficzny skumulowanych wypływających chińskich inwestycji
bezpośrednich (stan na koniec 2010 roku)
Źródło: China’s Overseas Foreign Direct Investment and the Role of the Government, Asian
Development Bank Institute
Przedstawione dane wskazują, że 75% skumulowanych chińskich inwestycji zagranicznych
napłynęło do Hong Kongu oraz tzw. rajów podatkowych (Wyspy Dziewicze i Kajmany). Są one
przede wszystkim platformą inwestycyjną dla chińskich koncernwów prowadzacych działalność na
rynkach światowych. Ponadto ok. 20% chińskich inwestycji w Hong Kongu jest ponownie
reinwestowana w Chinach (tzw. round-tripping investment) m.in. w celu uzyskania preferencji,
które przysługują inwestorom zagranicznym. Do Europy napłynęło w tym okresie ok. 5% chińskich
skumulowaych inwestycji bezpośrednich.
14 |
© Copyright by PKPP Lewiatan
Lokalizacja geograficzna chińskich skumulowanych inwestycji bezpośrednich w Europie
w latach 2005-2010 (mln USD)
Źródło: China’s OFDI footprint in Europe, Institute of Asian Studies, Investment Patterns, Drivers
and Implications
Oprócz 5 głównych odbiorców chińskich inwestycji bezpośrednich w Europie (Luksemburg, Niemcy,
Szwecja, Wielka Brytania i Holandia), wśród państw regionu Europy Środkowo-Wschodniej
najwięcej chińskiego kapitału napłynęło na Węgry.
Roczny wzrost nakładów na badania i rozwój w latach 1995-2005 w wybranych
krajach (%)
Źródło: The University of Melbourne Centre for the Study of Higher Education
15 |
© Copyright by PKPP Lewiatan