Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży

Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży – ćwiczenia - rok akademicki 2012/2013
dr Marta Białecka-Pikul, dr Arkadiusz Białek, dr Anna Kołodziejczyk, mgr Karolina
Byczewska-Konieczny, mgr Magdalena Kosno, mgr Małgorzata Stępień-Nycz
Zasady dotyczące zaliczenia ćwiczeń:
1. Warunkiem uzyskania zaliczenia jest obecność na zajęciach. Dopuszczalna liczba
nieobecności: 1 nieusprawiedliwiona i 1 usprawiedliwiona w sytuacji choroby.
Dopuszczalne jest odrobienie usprawiedliwionej nieobecności na zajęciach u innego
prowadzącego pod warunkiem 1) uzyskania zgody obu prowadzących, 2) dostarczenia
potwierdzenia odrobienia danego tematu zajęć.
2.Ocena na zaliczenie ćwiczeń stanowi 1/3 oceny z kursu
3. Ocena z ćwiczeń zależy od ilości uzyskanych przez studenta punktów:
bdb gdy osoba otrzyma 20 do 24 punktów
+db 17 – 19 punktów
db 14 – 16 punktów
+dst 11 – 13 punktów
dst 6 – 10 punktów
4. Punkty otrzymuje się za:
 dwa kolokwia : w sumie od 8 do 16 punktów. Zaliczenie kolokwium jest
obligatoryjne (próg zaliczenia 51%).Kolokwia odbędą się na wykładach 7 i 14.
 aktywność na zajęciach (przygotowanie do zajęć, udział w dyskusji): w sumie 0-4
pkt. W sytuacji braku aktywności grupy, na każdych zajęciach możliwa jest krótka
kartkówka. Brak zaliczenia kartkówki oznacza konieczność odrobienia zajęć na
dyżurze u prowadzącego.
 pracę nieobligatoryjną: referatlub pracę pisemną. Zgłoszenie referatu lub pracy
musi nastąpić w ciągu 2 tygodni od podania programu ćwiczeń. Referat powinien
dotyczyć konkretnego tematu zajęć, swoim zakresem wykraczać poza materiał
zawarty w literatuze do zajęć oraz być przygotowany na podstawie
artykułu/artykułów z czasopisma. Autor zobowiązany jest do zgłoszenia się na
konsultację do prowadzącego ćwiczenia na tydzień przed referatem. Praca pisemna
polegać będzie na przeprowadzeniu i pisemnym opracowaniu kilku (4-6) spotkań z
dzieckiem, w czasie których student przeprowadzi kilka prób badania różnymi
technikami. Konieczna jest wcześniejsza konsultacja technik z prowadzącym
zajęcia. Zarówno za referat, jak i za pracę można uzyskaćmaksymalnie 4 punkty
(uwzględniana jest samodzielność i jakość przygotowania referatu i pracy).
5. W terminie wyznaczonym przez prowadzącego odbędzie się kolokwium poprawkowe (1
termin). W przypadku nie zaliczenia kolokwium w pierwszym terminie, ostateczna liczba
punktów z kolokwium jest średnią z terminu pierwszego i drugiego.
Osoby które nie zaliczyły kolokwium ani jego poprawy, mogą zdawać zaległy materiał na
kolokwium warunkowym wyznaczonym po I terminie egzaminu. Kolokwium warunkowe
wyznaczone będzie w jednym! terminie i jest to ostateczny sposób otrzymania zaliczenia.
1. Wprowadzenie. Zasady udziału w kursie. Film.
2. Rozwój fizyczny i motoryczny
Noworodek: cechy rozwojowe i aktywność. Zmiany rozwojowe postawy ciała, motoryki
dużej – lokomocji, motoryki małej – manipulacji.
Lektura:
Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka, Poznań: Zysk i ska. r.4.
Trempała, J. (red.) (2011). Psychologia rozwoju człowieka. Warszawa: PWN, r. 7, 8, 9 –
fragmenty o rozwoju fizycznym i motorycznym.
3.Rozwój percepcji i uwagi
Rozwój zmysłów. Prawidłowości rozwoju percepcyjnego.Rozwój uwagi: funkcje uwagi;
zmiany rozwojowe w zakresie cech, form i strategii uwagi.
Lektura:
Trempała, J. (red.) (2011). Psychologia rozwoju człowieka. Warszawa: PWN, r. 7, 8, 9 –
fragmenty o rozwoju percepcji i uwagi.
Rueda, M.R., Posner, M.I., Rothbart, M. K. (2005). The development of executive
attention: contributions to the emergence of self-regulation. Developmental
Neuropsychology, 28(2), 573-594. Tłumaczenie dostępne na Pegazie.
Elliot, L. (2003). Co się tam dzieje? Jak rozwija się mózg i umysł w pierwszych pięciu
latach życia. Poznań . Media Rodzina R. 5. Znaczenie dotyku i R. Dlaczego niemowlęta
lubią być huśtane (s. 175-217).
4. Wczesne poznanie społecze. Rozwój przywiązania.
Przywiązanie podstawą rozwoju społecznego. Wczesny rozwój społeczny – koncepcja R.
Schaffera.
Lektura:
Schaffer, H.R., (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wyd. UJ. R. 3.
5. Rozwój poznania społecznego
Zmiany rozwojowe w zakresie percepcji społecznej. Dziecięce teorie umysłu.
Lektura:
P. K. Smith, H. Cowie, M. Blades (2011). Understanding Children's Development, WileyBlackwell - r. 15: "Children's Understanding of Mind". Tłumaczenie dostępne na Pegazie.
Schaffer, H.R. (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wydawnictwo
UJ, r.4 (s. 187-205).
Schaffer, H.R. (2006). Psychologia rozwojowa. Podstawowe pojęcia. Kraków:
Wydawnictwo UJ, fragm. r. 6. (pojęcie „teoria umysłu”).
1
6. Rozwój kontaktów i aktywności społecznej. Rozwój zabawy.
Zmiany rozwojowe w zakresie kontaktów społecznych i pełnienia ról społecznych.
Związki przyjaźni. Miejsce dziecka w grupie rówieśniczej. Rozwój ról związanych
płcią.Rodzaje zabaw dominujących w poszczególnych okresach rozwojowych.
Lektura:
Kielar-Turska, M. (2008). Zobaczyć więcej niż widać. Dziecko wobec zabawy
dramatycznej i widowiska teatralnego. Wychowanie w Przedszkolu, 2/2008, s. 5-13
Schaffer, H.R., (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wyd. UJ, r.4
(s. 205-223), r.7 (s. 349-377).
11. Rozwój moralny
Co to znaczy być moralnym? Opanowywanie zasad postępowania; rozwój sumienia;
rozwój poczucia wstydu i winy. Teoria J. Piageta wyjaśniająca moralny rozwój człowieka:.
Sposoby uczenia się moralnego postępowania.
Lektura:
Schaffer, H.R. (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wyd. UJ.
Fragm. R. 6 (s. (301-325, 339-345).
Wadsworth B.H., (1998) Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka.,
Warszawa, WSiP. (fragmenty rozdziałów 3,4,5,6).
7. Rozwój pamięci i kontroli poznawczej
Zmiany rozwojowe poszczególnych rodzajów pamięci i jej cech. Kierunki rozwojowych
zmian w zakresie pamięci. Prawidłowości rozwojowe w zakresie uczenia się. Rozwój
funkcji zarządzających.
Lektura:
Hughes, C. Graham, A., Grayson, A. (2004). Executive function in childhood:
development and disorder.[w:] J.Oates i A. Grayson, Cognitive and language
development in children (s.205-230).Oxford:Blackwell Publishing Ltd. (skrypt
dostępny na Pegazie)
Jagodzińska M., (2008).Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania. Gliwice:
Helion. r. 12.
12. Rozwój temperamentu i emocji. Rozwój psychoseksualny
Rozwój temperamentu.Proces kształtowania się emocji w poszczególnych fazach rozwoju.
Zmiany rozwojowe w zakresie: rodzaju emocji, sposobów jej wyrażania, źródeł uczuć.
Prawidłowości rozwoju psychoseksualnego.
Lektura:
Bancroft, J. (2011). Seksualność człowieka. Tłum. R. Śmietana. Wrocław: Elsevier Urban
& Partner. R.5 Rozwój seksualny (s. 151-182).
Schaffer, R.H. (2005). Psychologia dziecka. PWN : Warszawa, r. 5.
Schaffer, H.R. (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wyd. UJ. (s.
83-96).
8. Rozwój mowy i umiejętności komunikowania się
Prewerbalne formy komunikacji. Opanowywanie języka - chronologia faktów
rozwojowych. Nabywanie kompetencji komunikacyjnej: kolejność opanowywania
poszczególnych sprawności w zakresie porozumiewania się.
Lektura:
Kielar-Turska, M. (2006). Rozwój mowy. [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, tom
V. s. 498-509. Warszawa: Wydawnictwo Żak
Schaffer, H.R. (2005). Psychologia dziecka. Warszawa: PWN, r. 9.
9. Rozwój myślenia małego dziecka
J.Piageta koncepcja rozwoju umysłowego. Charakterystyka zmian rozwojowych w zakresie
inteligencji sensoryczno-motorycznej.
Lektura:
Wadsworth B.H., (1998) Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka., WSiP,
Warszawa. , r. 1.2,3. (bez fragmentów o rozwoju afektywnym i moralnym)
10. Rozwój myślenia w średnim i późnym dzieciństwie oraz okresie adolescencji
J.Piageta koncepcja rozwoju umysłowego. Charakterystyka rozwojowa zmian w zakresie
inteligencji przedoperacyjnej i operacyjnej.
Lektura:
Wadsworth B.H., (1998) Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka., WSiP,
Warszawa., r.4,5,6. (bez fragmentów o rozwoju afektywnym i moralnym)
13. Rozwój samowiedzy i pojęcia Ja
Miejsce samowiedzy w strukturze osobowości. Źródła tworzenia się obrazu świata i
własnej osoby. Kierunki rozwojowych zmian w zakresie wiedzy o samym sobie. Zmiany w
zawartości (rodzaj sądów), struktury i funkcji. Samoocena a akceptacja.
Lektura:
Białecka-Pikul, M. (2009). Narodziny samowiedzy. Od poczucia odrębności do naiwnej
teorii Ja, [w:] A. Niedźwieńska, J. Neckar, Poznaj samego siebie, czyli o źródłach
samowiedzy, Wyd. SWPS, Academica, Warszawa, r. 2.
Schaffer H.R. (2006).Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wydawnictwo
UJ, r.4 (s. 169-187).
14. Dorastanie – jako okres przejścia pomiędzy dzieciństwem a dorosłością
Specyfika okresu dorastania. Podsumowanie zmian rozwojowych w różnych obszarach.
Nowe wyzwania w rozwoju.
Lektura:
Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zysk i ska., r 11 (str. 327-344)
Katra, G. Dorastanie jako okres wielkich transformacji. [w:] A. Jurkowski (red.). Z
zagadnień współczesnej psychologii wychowawczej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu
Psychologii PAN. (s. 227-264)
Trempała, J. (red.) (2011). Psychologia rozwoju człowieka. Warszawa: PWN. (r. 7.3, 8.9,
9.8, 10.4, 10.9, tab. 7.3, 8.2, 9.5, 10.3).
15. Podsumowanie zajęć
2