Kilka słów na wstępie

Kilka słów na wstępie
Kiedy 52 lata temu po raz pierwszy Tadao Umesao wraz z Kenichi Kohyama, Yujiro Hayashi oraz Yoneji Masuda w swoim artykule użyli terminu Społeczeństwo Informacyjne (jap. johoka shakai lub joho shakai), nazywając
w ten sposób społeczeństwo przetwarzające informację, wskazali nowy kierunek rozwoju cywilizacyjnego. Odnosząc się do zwiększającej się roli nowoczesnych technologii w funkcjonowania społeczeństwa zwrócili uwagę na zmiany
z tym związane. W tym czasie trudno było przewidzieć, jakie konsekwencje
one przyniosą. Tymczasem wraz z rozwojem społeczeństwa zaczęły rozwijać
się nowe procesy i zjawiska całkowicie zmieniając dotychczasową rzeczywistość, oferując nieznane dotychczas rozwiązania lub modyfikując dotychczasowe zasady życia społecznego i gospodarczego.
W Europie na istotę rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego po raz
pierwszy zwrócono uwagę w 1978 we Francji. Jednak dopiero Raport Martina Bangemanna z 1994 r. wyraźnie wskazał na potrzebę stworzenia w Unii
Europejskiej sprzyjających warunków do rozwoju nowego społeczeństwa,
w tym kształtowania nowych kompetencji na miarę nowych oczekiwań. Od tej
pory tematyka Społeczeństwa Informacyjnego pojawiała się w różnych kontekstach, w miarę upływu czasu wpływając na doprecyzowanie zadań, które
należy zrealizować, zapewniając społeczeństwu europejskiemu warunki do
zrównoważonego rozwoju w nowych realiach. W związku z tym przed systemami edukacji poszczególnych krajów i regionów stanęły niezwykle ważne
wyzwania.
Dostęp do informacji i nowe narzędzia komunikacji w niezwykle dynamiczny sposób wpłynęły na rozwój procesu globalizacji. Zmieniły się zasady dystrybucji informacji powodując zmiany w relacjach międzyludzkich, ułatwiając
proces uczenia się, pracę oraz codzienne życie we wszystkich jego aspektach.
Z biegiem lat wykształcił się nowy styl życia społeczeństwa, którego symptomy najbardziej widoczne są wśród młodych ludzi. Niestety, każde ewolucyjnie
nowe środowisko, oprócz niewątliwych zalet związanych z podnoszeniem jakości życia, stwarza wiele problemów związanych z okresem adaptacji do nowych zasad funkcjonowania, zrozumieniem istoty przemian i dostosowaniem
KILKA SŁÓW NA WSTĘPIE
się do nich. Istotne jest, aby udało się osiągnąć możliwie najbardziej pozytywny efekt, jednocześnie zapobiegając pojawiającym się patologiom.
Współcześnie coraz większa część życia odbywa się w sieci. Dzięki
rozwojowi technologii Internet stał się miejscem pracy, nauki, odpoczynku.
Stworzył wirtualną przestrzeń dla rozwoju różnorodnych usług, dzięki którym zmieniły się modele i strategie działania współczesnego społeczeństwa.
Nowa cyfrowa rzeczywistość otworzyła nowe perspektywy. Zakres i poziom
wykorzystania nowego potencjału zależy od świadomości możliwości, jakie
oferuje teraźniejszość. Na problematykę tę w swoich publikacjach zwracało
uwagę wielu polskich wybitnych pedagogów wśród, których należy wymienić:
Bronisława Siemienieckiego, Wacława Strykowskiego, Janusza Gajdę, Piotra
Sienkiewicza, Tomasza Gobana-Klasa, Macieja Tanasia, Waldemara Furmanka, Kazimierza Wentę, Wielisławę i Marka Furmanków, Włodzimierza Gogołka,
Janusza Morbitzera.
Codziennie zadajemy sobie pytanie: Jak będzie wyglądał świat za kilka
lat? Jak będziemy funkcjonować? W jakiej rzeczywistości będą funkcjonować
dzisiejsze dzieci, gdy dorosną? W jakie kompetencje wyposażyć młode pokolenie, aby poradziło sobie w nowej, nieznanej przyszłości? Trudno odpowiedzieć na te pytania żyjąc w sytuacji permanentnej zmiany w świecie, w którym
wszechobecne technologie informacyjno-komunikacyjne stały się podstawowymi narzędziami codziennej aktywności współczesnego człowieka, zmieniając życie pokoleń.
Sytuacja zmiany, w której żyjemy postawiła przed współczesną pedagogiką nowe wyzwania w zakresie przygotowania młodych pokoleń do funkcjonowania w cyfrowym świecie. Kluczowego znaczenia nabiera sposób realizacji
zadań dydaktyczno-wychowawczych służących kształtowaniu postaw racjonalnego korzystania z możliwości stwarzanych przez nowoczesne technologie.
Niezbędne stało się poznanie środowiska życia młodych ludzi, określenie jego
cech, zrozumienie, w jaki sposób wpływa na ich funkcjonowanie i jakie skutki
wywołuje. Zasygnalizowane w publikacji problemy odnoszą się do miejsca
edukacji we współczesnym świecie i jej roli w przygotowaniu młodego pokolenia do życia w tworzącej się rzeczywistości. Wskazano również na główne
kierunki zmian i związaną z nimi potrzebę prowadzenia systematycznych badań naukowych mających na celu opisywanie nowej rzeczywistości, stanowiącej synergię rzeczywistego i wirtualnego świata. Przedstawiono możliwości
wspierania polskiej szkoły w sytuacji zmian organizacyjnych, infrastrukturalnych, metodycznych w kontekście nowych ujęć teoretycznych. Zaproponowano również wiele cennych rozwiązań odnoszących się do szkolnej pragmatyki,
w tym nowych form i metod kształcenia, które rozwinęły się wraz z rozwojem
sieci.
W artykułach zwrócono szczególną uwagę na kompetencje rodziców, nauczycieli i wychowawców, a więc osoby bezpośrednio odpowiedzialne za proces wychowania, których rola, szczególnie współcześnie, jest wysoce istotna.
Przedstawione w monografii opracowania obejmują problematykę zmian
w edukacji, związanych z przemianą cywilizacyjną, szczególnie w zakresie
10
KILKA SŁÓW NA WSTĘPIE
budowania postaw wobec współczesnego świata i ludzi. Okazało się bowiem,
że istotą funkcjonowania we współczesnym świecie jest nie tylko zakres, ale
również jakość korzystania z informacji rozumiana w kontekście dobrostanu
osobistego i społecznego. Stąd potrzeba kształtowania świadomości zagrożeń i niebezpieczeństw związanych z funkcjonowaniem w sieci, a więc
kształtowanie kultury informatycznej społeczeństwa. Problematyka ta dotyczy
wszystkich pokoleń, którym przyszło żyć w nowej rzeczywistości.
Niewątpliwie edukacja powinna uwzględnić preferencje poznawcze dzieci
i młodzieży. Na problem ten wskazują prace obejmujące relacje młodzi ludzie – technologie. Należy ostatecznie pogodzić się z faktem, iż nowoczesne
media elektroniczne stanowią dla młodego pokolenia podstawowe narzędzia
zdobywania wiedzy i nieodzownie włączyć je w proces kształcenia, jednocześnie uczyć racjonalności i ostrożności w ich stosowaniu. Dzięki intencjonalnym
działaniom, trzeba kształtować e-kompetencje, przygotowując młode pokolenie do radzenia sobie z wyzwaniami przyszłości. W prezentowanej monografii
przedstawiono efekty pracy wielu wybitnych znawców przedmiotu, którzy zechcieli podzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem.
Składam zatem niniejszą publikację na ręce czytelnika z życzeniami miłej
lektury.
Danuta Morańska
11