pobierz prezentację

TURYSTYKA PIESZA, KONNA,
ROWEROWA NA OBSZARACH
NATURA 2000
Janina Kawałczewska RCEE w Płocku
1. OCHRONA WALORÓW PRZYRODNICZYCH I
TURYSTYCZNYCH A OBSZARY NATURA 2000:
⁻ konflikt interesów między ochroną obszarów Natura 2000 a
ich udostępnianiem dla społeczeństwa, w tym turystów,
⁻ udostępnianie przyrody i inwestycje związane z turystyką
nie mogą wprowadzać znaczących negatywnych zmian w
środowisku (skala konfliktów jest różna, zależy od
wrażliwości siedlisk, gatunków, form turystyki, jej
intensywności),
⁻ szlaki turystyczne piesze, rowerowe nie są
przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na
środowisko, ale:
 mogą intensywnie oddziaływać na obszar Natura 2000,
 mogą wpłynąć na zaburzenie powiązań funkcjonalnych
terenu objętego realizacją przedsięwzięcia z obszarami
Natura 2000 (np. szlaki po koronie wału
przeciwpowodziowego obszaru Dolina Środkowej Wisły),
 mogą powodować oddziaływanie skumulowane w
wyniku równoległej realizacji lub istnienia innych
przedsięwzięć (np. hotel istniejący, kamping, bar,
gospodarstwo agroturystyczne).
2. ZASADY OCENY ODDZIAŁYWANIA NA OBSZARY NATURA 2000
‐ ocena z punktu widzenia celów ochrony obszaru Natura 2000 (w tym
integralność obszaru),
‐ ocena zgodnie z zasadą przezorności:
 procedurę OOS przeprowadza się nie tylko w przypadku pewnego
wystąpienia znaczącego oddziaływania, ale również gdy istnieje
podejrzenie jego wystąpienia,
 wątpliwości muszą być interpretowane na korzyść ochrony
środowiska, a nie na korzyść inwestycji,
‐ ocena wpływu przedsięwzięcia oraz w powiązaniu z innymi planami lub
projektami (oddziaływanie skumulowane).
3. ETAPY OCENY
ODDZIAŁYWANIA NA OBSZARY
NATURA 2000
‐ Etap I - ocena wstępna
(screening/kwalifikacja),
‐ Etap II - ocena właściwa,
‐ Etap III - kwestia braku
alternatyw,
‐ Etap IV - Nadrzędny Interes
Publiczny i kompensacja
przyrodnicza Etapy II, III i IV - w
ramach pełnego postępowania
OOS (z raportem i udziałem
społeczeństwa).
ETAP I - OCENA WSTĘPNA (SCREENING)
‐ oceną objęty powinien być każdy plan i przedsięwzięcie
usytuowane
w obrębie i poza obszarem Natura 2000, które może w znaczący
sposób na
niego oddziaływać,
‐ ocena powinna obejmować:
charakter przedsięwzięcia (wielkość, eksploatacja, realizacja),
opis obszaru (środowiska przyrodniczego) - komponenty
środowiska, procesy zachodzące, drogi migracji ptaków, drogi
migracji zwierząt,
identyfikacja negatywnego oddziaływania,
ocena jego znaczenia/wielkości - dla siedlisk i/lub gatunków,
integralność obszaru,
stan przedmiotów ochrony w obszarze, oceniony w ramach
monitoringu i nadzoru (jeżeli taka ocena została wykonana).
 Jeśli wpływ jest znaczący lub istnieje podejrzenie, że może być
znaczący (zasada ostrożności) przechodzimy do etapu II.
ETAP II - OCENA WŁAŚCIWA
‐ Analiza i ocena wpływu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000:
potrzebne badania terenowe (inwentaryzacja przyrodnicza)
bierzemy pod uwagę integralność obszaru - strukturę, funkcje i
cele ochronne obszaru Natura 2000 oraz spójność sieci
‐ Określenie oddziaływań:
etap realizacji,
eksploatacji,
oddziaływanie skumulowane.
‐ Stwierdzenie negatywnego oddziaływania:
 propozycja działań minimalizujących pozwalających
wyeliminować/ograniczyć negatywne oddziaływania
‐ Brak negatywnego oddziaływania - podjęcie odpowiednich
decyzji administracyjnych.
‐ Istnieje negatywne oddziaływanie - etap III - szukanie
alternatyw.
ETAP III - SZUKANIE ALTERNATYW
‐ Ustalenie, czy istnieją rozwiązania alternatywne:
alternatywy proponowane przez wykonawcę,
alternatywy proponowane przez kompetentne władze,
alternatywy proponowane przez inne zainteresowane strony (np.
NGO).
‐ może to być np. wariantowanie lokalizacji lub przebiegu, skali lub
wielkości przedsięwzięcia, metod budowy, zmiana techniki
eksploatacji, itp.
‐ wszelkie, inne, w tym „nieinfrastrukturalne" rozwiązania służące
realizacji danego celu
‐ kryteria ekonomiczne nie mogą być postrzegane jako nadrzędne
nad kryteriami ekologicznymi
‐ ocena alternatyw pod kątem ich oddziaływania na cele ochrony
obszaru Natura 2000 wg tych samych kryteriów
‐ ocena alternatyw, w tym ustalenie ich braku - to obowiązek
kompetentnych władz.
 Jeśli nie istnieją rozwiązania alternatywne - etap IV.
4. DZIAŁANIA MINIMALIZUJĄCE
‐ Ograniczają lub wykluczają negatywny wpływ
przedsięwzięcia, np:
przejścia i przepusty dla zwierząt, przepławki dla ryb,
ekrany akustyczne (inwestycje liniowe) / nasadzenia
roślinności,
wygrodzenie drogi,
prowadzenie prac poza okresem lęgowym ptaków, poza
okresem zimowania, przelotu,
wybór najmniej szkodliwego sprzętu /materiałów/technik
budowlanych.
5. NADRZĘDNY INTERES PUBLICZNY
‐ ochrona fundamentalnych wartości związanych z życiem
obywateli: zdrowie ludzkie, bezpieczeństwo publiczne,
korzystne skutki o podstawowym znaczeniu dla środowiska,
‐ spełnienie celów interesu społecznego i gospodarczego, np.
wypełnienie obowiązków związanych z usługami publicznymi:
transport, energia, komunikacja, usługi komunalne,
‐ określone przez władze krajowe uzasadnione cele polityki
społeczno-gospodarczej: zdrowie, edukacja, usługi komunalne,
‐ oparty na dowodach,
‐ ma względy przeważające w stosunku do obszaru chronionego,
‐ ma charakter długofalowy.
6. KOMPENSACJA PRZYRODNICZA
‐ rozwiązanie ostateczne,
‐ stosowane, gdy „zawiodą" inne rozwiązania (alternatywne i
minimalizujące), a przedsięwzięcie musi być zrealizowane,
‐ nie powiązane z przedsięwzięciem,
‐ mają charakter długofalowy,
‐ należy je wdrażać przed wystąpieniem szkody na skutek
realizacji przedsięwzięcia.
Działania kompensacyjne.
‐ Odtworzenie - rekonstrukcja siedliska.
‐ Poprawa wartości biologicznej siedliska.
 powyższe działania mogą być realizowane na istniejących
obszarach Natura 2000 lub na terenach, które zostaną
włączone do sieci,
 objęcie ochroną poprzez utworzenie lub
powiększenie obszaru Natura 2000.
7. ZASADY KOMPENSACJI „NATUROWEJ".
‐ zachowanie proporcji w stosunku do siedlisk i gatunków
ulegających negatywnym wpływom -1:1, zalecane powyżej 1,
‐ ten sam region biogeograficzny w obrębie tego samego
Kraju Członkowskiego,
‐ najbliższa odległość od siedliska, które uległo zniszczeniu,
‐ zapewnienie funkcji obszaru kompensacji porównywalnych do
funkcji spełnianych pierwotnie,
‐ dostosowanie do konkretnego negatywnego oddziaływania na
dane gatunki i siedliska (odpowiednia do straty wywołanej
inwestycją),
‐ określony harmonogram jej realizacji: terminy, monitoring,
‐ zabezpieczenie prawne i finansowe działań,
‐ musi być skuteczna i wykonalna,
‐ koszty działań kompensacyjnych ponosi inwestor (mogą być
sfinansowane ze środków UE jako koszt kwalifikowany).
8. PRZYKŁADY ZREALIZOWANYCH
PROJEKTÓW – ŚCIEŻEK PIESZO –
ROWEROWYCH.
- szlaki turystyczne na obszarach
Natura 2000, to:
brak zagrożeń dla gatunków i
siedlisk chronionych,
intensywność ruchu
turystycznego, terminy muszą
być dostosowane do wymogów
ochrony w obszarze,
właściwe zagospodarowanie
przestrzeni, tak aby kierować
ruchem turystycznym,
umożliwiającym turystom
kontakt z przyrodą, kształtować
świadomość ekologiczną,
- przykłady działań w obszarze Natura 2000
„Nietoperek”:
Międzyrzecki Rejon Umocniony (gminy
Międzyrzecz, Sulęcin, Lubrze, Świebodzin),
rezerwat przyrody „Nietoperek” obejmujący
fortyfikacje w/w terenu z licznymi nietoperzami),
utworzony Obszar w celu zachowania miejsc
zimowania i rozrodu ssaków,
kilka tras turystycznych, międzynarodowy szlak
pieszy, dwa szlaki rowerowe, w tym jeden
międzynarodowy, podziemne trasy turystyczne,
turystyka realizowana poza okresem hibernacji i
rozrodu nietoperzy, w miejscach nie
posiadających kluczowego znaczenia dla
funkcjonowania populacji,
dwa obserwatoria umożliwiające obserwację
hibernacji nietoperzy, za pomocą kamer
pracujących w podczerwieni, a w lecie ich
rozród),
- „Naturowe trasy pieszo – rowerowe – natura łączy samorządy” (Regionalny
Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego 2007-2013) Gmina
Przeworno, Powiat Strzeliński, Nadleśnictwo Henryków:
stworzenie tras pieszo – rowerowych obszaru Natura 2000 (ścieżki, wiaty,
tablice, kosze na odpady, stojaki na rowery itp.),
uprawianie turystyki pieszej i rowerowej, promocja walorów
przyrodniczych terenu,
wejście na górę, punkt widokowy, informacja,
- przykłady szlaków z Regionu Płockiego:
 PIESZE
 Szlak żółty - szlak główny Kotliny Płockiej: Dobrzyków PKS (0,0 km) – Jez.
Ciechomickie (5,5 km) – Jez. Górskie (8,5 km) – Grabina PKS (10,0 km) – Łąck
PKP (15,5 km) – Jez. Sendeń (18,0 km) – Krzywy Kołek (24,5 km) – Trzcianno
(29,5 km) – Nowy Duninów PKS (32,5 km) – Jazy Telążnia – Jez. Radyszyńskie
– Włocławek.
 Szlak zielony im. Króla Kazimierza Wielkiego: Gąbin PKS (0,0 km) –
Koszelówka (5,0 km) – Matyldów (9,0 km) – Jez. Łąckie Małe (12,5 km) – Jez.
Łąckie Duże (13,0 km) – Łąck PKS (16,0 km) – Janów (20,5 km) – Gorzewo
Stanica ZHP (22,0 km) – Lucień (27,5 km) – Białkówek (31,5 km) – Jez.
Lubieńskie (33,0 km) – Cieślikowo (36,0 km) – Jez. Skrzyneckie (40,0 km) –
Włocławek.
 Szlak niebieski - szlak nadwiślański im. Władysława Broniewskiego Płock
PTTK (0,0 km) – Soczewka (12,5 km) – Krzywy Kołek (16,5 km) – Lucień (24,5
km) – Gostynin Pl. Wolności (32,0 km).
 Szlak czarny im. Andrzeja Małkowskiego: Płock PTTK (0,0 km) – Ciechomice
(6,5 km) – Grabina (8,5 km) – Jez. Ciechomickie (9,5 km) – Matyldów (13,5
km) – Zdwórz (17,0 km) – Koszelówka (22,0 km) – Gąbin (25,0 km)
Szlaki Turystyczne
ROWEROWE
Międzynarodowy Szlak Rowerowy EuroVelo R-2 – kolor zielony.
Szlak Międzynarodowy EuroVelo R-2 – „Szlak Stolic”, ma połączyć
Galway z Moskwą. Obecnie dochodzi tylko do zachodniej granicy
Polski. Odcinek z Łącka do Kowala jest pierwszym polskim
fragmentem szlaku.
Następnie wyznakowano szlak na trasie Brochów – Sanniki i biegnie
malowniczymi terenami Nadwiślańskiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu do miejscowości Iłów, a następnie doliną rzeki Jeżówki
do Sannik.
Kolejny etap łączy Sanniki z Tokarami Rąbież i przebiega przez
następujące miejscowości: Sanniki – Czyżew – Konstantynów –
Gąbin – Dobrzyków – Jordanów – Tokary Rąbież.
Ponadregionalny Szlak Wisły - kolor niebieski o przebiegu: Soczewka
– Płock, Płock – Nowy Kamion, Dobiegniewo – Wistka Królewska –
Modzerowo – Włocławek.
Biegnie on malowniczym brzegiem Wisły. Wzdłuż szlaku podziwiać
można będące w większości rezerwatami przyrody kępy wiślane (Kępa
Rakowska, Antonińska, Wyspy Zakrzewskie, Wyspy Białowieskie,
Ławice Troszyńskie, Kępa Wykowska) z przygotowanymi dla turystów o
zamiłowaniach ornitologicznych punktami widokowymi. Na trasie
mijamy malowniczo położone miejscowości: Biśniew, Arciechów,
Szory, Pieczyska, Troszyn, Dobrzyków, Tokary. Niepowtarzalne walory
środowiska naturalnego, a w szczególności duże bogactwo ryb w
Wiśle, ściągają tu liczne rzesze wędkarzy W Płocku warto na chwilę
zatrzymać się na Starym Mieście. Można tutaj zobaczyć m.in.
romańską Katedrę, klasycystyczny Ratusz oraz Fontannę Afrodyty.
Miejscowość Soczewka położona jest nad jeziorem o tej samej nazwie
i Zalewem Włocławskim. Znajduje się tutaj zespół dworski z dworkiem
z XIX wieku, oficyną i parkiem z aleją lipową oraz kościół parafialny
murowany z 1906 r.
Odcinek szlaku Dobiegniewo – Włocławek biegnie malowniczym
brzegiem Wisły wzdłuż tzw. Jeziora Włocławskiego. Zalew Włocławski
będący największym sztucznym jeziorem w Polsce (75 km2) to oferta
skierowana do amatorów wypoczynku nad wodą (sporty
motorowodne, żeglarstwo, kajakarstwo, windsurfing). Zalew powstał
po wybudowaniu stopnia wodnego na Wiśle we Włocławku. Długość
zalewu po dawnym nurcie Wisły wynosi 57 km, szerokość natomiast
waha się w granicach od 500 – 2500 m. Duże bogactwo ryb w Wiśle
ściąga tu także liczne rzesze wędkarzy.
Ponadto na trasie szlaku warto zatrzymać się i zobaczyć:
Dobiegniewo – należy do jednej z głównych miejscowości
wypoczynkowych Gminy Włocławek. Znajduje się tu stanowisko
archeologiczne z najstarszymi śladami pobytu człowieka na
Mazowszu – narzędzia i groty z krzemienia ze starszej epoki
kamiennej (palrolit).
Wistka Królewska – zespół dworsko-parkowy z dworem murowanym z
ok. poł. XIX w. i parkiem dworskim z 2 poł. XVII w.
Modzerowo – znajduje się tutaj kaplica ewangelicka z 1934 r., dziś
katolicka.
Włocławek – miasto powiatowe. Prawa miejskie otrzymało przed 1255 r
. Od 1255 r. do 1793 r. własność biskupów kujawskich. Od 1520 r. Port
rzeczny główna komora celna dla handlu prowadzonego na Wiśle.
Zniszczenia w czasie wojen szwedzkich. Rozwój przemysłu nastąpił w XIX
w. Ważniejsze zabytki to: przebudowany w późniejszych latach gotycki
Kościół Katedralny Wniebowzięcia NMP z lat 1340-65; Kościół p. w. Św.
Jana Chrzciciela z 1538 r. w stylu późnego gotyku, kopuła wieży
barokowa (wewnątrz polichromia z 1951 r. wzorowana na romańskich);
gotycki Kościół p. w. Św. Witalisa z 1330 r. (dziś kaplica Seminarium
Duchownego); Kościół p. w. Wszystkich Świętych z 1639-44,
rozbudowany w latach późniejszych; przy Starym Rynku dom z XVI/XVII
w. Ze szczytem barokowym z XVIII w., obecnie siedziba muzeum, liczne
domy w mieście od pocz. XIX w. Spichlerze XIX-wieczne nad Wisłą (w
jednym z nich muzeum).
Ponadregionalny zielony szlak VeloMazowia Nr 20
o przebiegu: Most na Bzurze w Witkowicach – Mistrzewice – Młodzieszyn –
Budy Stare – Budy Iłowskie – Łaziska – Miękini – Iłów – Grzybów – Słubice –
Grabowiec – Wólka Wysoka – Mocarzewo – Sanniki – Czyżew – Topólno –
Gąbin – Zdwórz – Łąck – Sendeń – Białe – Klusek – Murowanka – Skrzynki –
Kukawy – Warząchewka Polska – Pinczata – Włocławek.
Szlak, zaczynający się przy moście na Bzurze w Witkowicach, liczy 105 km i
wraz z istniejącym od kilku lat Kampinoskim Szlakiem Rowerowym połączył
Warszawę z Włocławkiem prowadząc po najatrakcyjniejszych terenach
zachodniego Mazowsza. W przeważającej części biegnie po dobrych drogach
asfaltowych o niewielkim ruchu samochodowym oraz p[o gruntowych
drogach leśnych. Kilka odcinków poprowadzono po drogach przy których
wybudowano bądź buduje się oddzielone od jezdni ścieżki rowerowe. Liczne
gospodarstwa agroturystyczne na, lub nieopodal trasy chętnie przyjmą
każdego podróżującego rowerzystę na nocleg i smaczną przekąskę.
Analiza opisów szlaków na Mazowszu. Czego brak w tych opisach w aspekcie
obszarów Natura 2000.
9. Turystyka konna
Turystyka konna
- popularność jazdy konnej,
- wymagania dotyczące tras konnych na obszarach Natura 2000, w tym na terenach lasów:
 tylko ścieżką konną wyznaczoną przez nadleśniczego, zgodnie z ustawą o lasach, można
poruszać się na koniach,
 nie wolno wjeżdżać koniem do lasu, nawet jeśli nie ma żadnego znaku zakazu, szlabanu
(tak ,jak nie wolno wjeżdżać samochodem, motocyklem czy kładem),
 przy wyznaczaniu szlaku konnego w lesie konieczna jest współpraca z nadleśniczym,
najlepiej podpisać umowę z nadleśniczym, w której będą określone prawa i obowiązki obu
stron (nadleśniczego i grupy odpowiedzialnej za wyznaczenie ścieżki, jej utrzymanie
(określić regulamin korzystania ze szlaku konnego),
 szlak turystyczny konny może pokrywać się ze szlakiem pieszym (UWAGA NA PIESZYCH),
 jeździmy tak, aby nie niszczyć nawierzchni na szlaku,
 po koniu należy posprzątać,
 szlak konny musi być czytelnie oznakowany, zawsze przejezdny, muszą być tzw. koniowiązy,
wiaty umożliwiające wypoczynek i schronienie przed deszczem,
 szlaki konne winny biec przez tereny ciekawe przyrodniczo, dobrze, aby były takie
informacje,
Turystyka konna
- Więcej o szlakach konnych w Polsce można uzyskać w siedzibie nadleśnictw lub na stronie
www.czaswlas.pl ,
- Przykłady szlaków konnych w lasach „Leśnego kompleksu Promocyjnego - Lasy
Gostynińsko-Włocławskie”
10. WARSZTAT – WYPOWIEDZI UCZESTNIKÓW:
jakie wrażenia uczestników z wizyt w gospodarstwach
agroturystycznych m.in. „Maciejówka”, EV-Jack –
agroturystyka w Białobrzegach, stajni Victoria, siedlisku
„Pod lipą”? Czy spełniają one przedstawione w/w
wymogi?
jakie wrażenie uczestników wizyty w – przystani
żeglarskiej „Flis”?
przykłady szlaków turystycznych, gospodarstw
agroturystycznych na terenie gmin uczestników projektu.
10. PODSUMOWANIE – OBSZARY NATURA 2000 – TO
SZANSA NA ROZWÓJ LOKALNY.
Przygotowanie młodzieży do konkursu.