Uzdrowiska polskie i czeskie w okresie transformacji w latach 1989

dr Aleksandra Gromelska
Uniwersytet Wrocławski
Uzdrowiska polskie i czeskie
w okresie transformacji
w latach 1989–2013
PROKSENIA
Kraków 2015
23
Publikacja z serii „Monografie o tematyce turystycznej”
Publikacja powstała w ramach projektu badawczego NCN nr NN 112 300938
„Uzdrowiska polskie w latach 1989–2009 (na przykładzie uzdrowisk ziemi kłodzkiej).
20 lat transformacji”.
Recenzenci:
dr hab. Zygmunt Kruczek, prof. UE Katowice
dr hab. Adam Szromek, prof. Politechniki Śląskiej
Korekta tekstu:
Marek Chadziński
Zdjęcia na okładce:
Zygmunt Kruczek
Maciej Hubert Krzemień
Wydawca: Wydawnictwo „PROKSENIA”
ul. Sarego 23/2, 31-047 Kraków, tel./fax: + 48 12 421 63 80
www.proksenia.pl, e-mail: [email protected]
Spis treści
Wstęp.......................................................................................................................................................... 7
1. Rola i znaczenie lecznictwa uzdrowiskowego................................................................................... 9
1.1. Metody leczenia stosowane w uzdrowiskach ................................................................................................. 12
Balneoterapia .................................................................................................................................................. 12
Kąpiele solankowe ......................................................................................................................................... 14
Kąpiele kwasowęglowe .................................................................................................................................. 14
Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe ............................................................................................................ 15
Kąpiele radoczynne ........................................................................................................................................ 15
Peloidoterapia ................................................................................................................................................. 16
Klimatoterapia ................................................................................................................................................ 17
Hydroterapia ................................................................................................................................................... 18
Kinezyterapia (leczenie ruchem) .................................................................................................................... 19
Fizykoterapia .................................................................................................................................................. 20
Dietetyka ........................................................................................................................................................ 21
Psychoterapia.................................................................................................................................................. 21
Farmakoterapia ............................................................................................................................................... 21
Fitoterapia....................................................................................................................................................... 21
1.2. Rodzaje uzdrowisk ......................................................................................................................................... 23
1.3. Zakłady i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego w Polsce – podstawowe definicje .................................. 27
2. Organizacyjno-prawne zasady funkcjonowania uzdrowisk i przedsiębiorstw
uzdrowiskowych w Polsce Ludowej ................................................................................................ 31
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
2.5.
Rozwój lecznictwa uzdrowiskowego na ziemiach polskich do roku 1945 – rys historyczny........................ 31
Organizacja lecznictwa uzdrowiskowego w latach 1945–1989 ..................................................................... 37
Zakłady lecznictwa uzdrowiskowego i dostępność leczenia uzdrowiskowego w Polsce Ludowej............... 45
Zasady kwalifikowania na leczenie uzdrowiskowe w okresie PRL............................................................... 54
Podstawy prawne działalności uzdrowisk do roku 1989................................................................................ 57
3. Uzdrowiska polskie po roku 1989 – charakterystyka najważniejszych zmian ........................... 67
3.1. Zmiany w systemie opieki zdrowotnej ........................................................................................................... 67
3.2. Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako nowy instytucjonalny nabywca usług uzdrowiskowych
– program prewencji rentowej ........................................................................................................................ 72
3.3. Przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw uzdrowiskowych w latach 1998–2008................................ 76
3.4. Prywatyzacja spółek uzdrowiskowych w latach 2009–2014 ......................................................................... 80
3.5. Rozmiary działalności uzdrowiskowej w Polsce w latach 1989–2013 – analiza zmian ilościowych............ 87
4. Sytuacja gmin uzdrowiskowych w Polsce w okresie transformacji i jej znaczenie
dla rozwoju sektora uzdrowiskowego ............................................................................................. 91
4.1. Uwarunkowania prawne funkcjonowania gmin uzdrowiskowych w Polsce ................................................. 91
4.2. Rozmiary działalności uzdrowiskowej polskich gmin uzdrowiskowych w 2013 r........................................ 96
4.3. Fundusze europejskie a rozwój lecznictwa uzdrowiskowego i turystyki uzdrowiskowej
w gminach uzdrowiskowych w Polsce........................................................................................................... 99
4.3.1. Perspektywa finansowa na lata 2004–2006 ...................................................................................... 100
4.3.2. Perspektywa finansowa na lata 2007–2013 ...................................................................................... 103
5. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość lecznictwa uzdrowiskowego w Czechach ..................... 109
5.1. Historia lecznictwa uzdrowiskowego na ziemiach czeskich ........................................................................ 109
5.2. Lecznictwo uzdrowiskowe jako integralna część systemu ochrony zdrowia w Czechach .......................... 111
5.3. Rozmiary działalności uzdrowiskowej w Czechach w latach 2000–2013 ................................................... 117
6. Szanse i zagrożenia dla rozwoju uzdrowisk ziemi kłodzkiej i sąsiadujących z nimi
uzdrowisk czeskich w nowych warunkach społeczno-gospodarczych Polski i Czech .............. 125
6.1. Dostęp do bezpłatnego leczenia uzdrowiskowego w Polsce i w Czechach – analiza porównawcza........... 125
6.2. Lecznictwo uzdrowiskowe w powiecie kłodzkim........................................................................................ 128
6.3. Zmiana zasobów uzdrowiskowych powiatu kłodzkiego w okresie transformacji na tle województwa
dolnośląskiego na przykładzie dawnych państwowych przedsiębiorstw uzdrowiskowych......................... 131
6.4. Restrukturyzacja produktowa (rynkowa) ..................................................................................................... 137
6.5. Uzdrowiska ziemi kłodzkiej na tle wybranych uzdrowisk czeskich ............................................................ 151
Przedsiębiorstwa uzdrowiskowe prywatne .................................................................................................. 159
Przedsiębiorstwa uzdrowiskowe państwowe ............................................................................................... 161
Zakończenie ........................................................................................................................................... 169
Bibliografia ............................................................................................................................................ 175