Konferencja w związku z zakończeniem remontu

Starostwo Powiatowe w Żywcu
ul. Krasińskiego 13
+48 33 860 50 23
[email protected]
01.02.2015
Konferencja w związku z
zakończeniem remontu
zamku w Łodygowicach
Gmina Łodygowice, wspólnie z partnerem ze Słowacji, zrealizowała projekt pn.: Współpraca przez
kulturę – budowa i modernizacja polsko-słowackich centrów kultury. Projekt obejmował stworzenie
Polsko-Słowackiego Centrum Współpracy Transgranicznej w gminie Łodygowice. Na ten cel
zaadaptowany został zabytkowy zamek. W związku z tym zorganizowano konferencję pn. Od
Państwa Łodygowickiego do współczesności – dzieje łodygowickiego zamku. Gospodarzem spotkania
był Wójt Gminy Łodygowice p. Andrzej Pitera, natomiast konferencję prowadził p. Marcin Zyzak –
koordynator tego projektu. W konferencji wzięli udział zaproszeni goście: m. in. ks. pr. Józef Zajda,
ks. kan. Jan Goryl, Wicestarosta Żywiecki p. Stanisław Kucharczyk oraz Przewodniczący RG Czesław
Wandzel. Swoją obecnością uroczystość uświetnili przedstawiciele jednostek gminnych i organizacji
społecznych z terenu Gminy Łodygowice oraz delegacje z gmin partnerskich ze Słowacji (Kysucké
Nové Mesto), Czech (Mikroregion Zermanické a Terlicke Prehrady) i Miasta Gogolin. Historię
łodygowickiego zamku i Państwa Łodygowickiego przedstawił znakomity historyk i dziennikarz pan
Jacek Kachel. Poniżej przedstawiamy fotorelację ze spotkania oraz zarys historyczny.
Zarys historyczny
Pierwsze w pełni potwierdzone informacje o Łodygowicach pochodzą z początków XIII wieku,
kiedy tymi terenami władali książęta śląscy z rodu Piastów . W tym czasie przeprowadzili oni w
całym regionie akcje kolonizacji na prawie niemieckim. Do końca XIII wieku Łodygowice były wsią
książęcą, która- jak potwierdzają dokumenty z 1310 roku- następnie przeszła we władanie
cystersów. W XV wieku miejscowość w panowanie przejął ród Komorowskich i zarządzał nią do
1617-1618 roku, kiedy to Mikołaj Komorowski oddał teren jako spłatę długu Krzysztofowi
Rorowskiemu i tym samym ostatecznie rozdzielił losy Komorowskich i Łodygowic. W tym samym
roku Rorowski dokonał zamiany ziem z Jerzym Zbarskim, w konsekwencji czego wydzielone zostało
prywatne państwo szlacheckie nazwane Państwem Łodygowickim. Państwo liczyło 207 domów i,
jak wynika z ówczesnego spisu, składało się z 10 wsi, które zamieszkiwało 1859 kmieci. Jerzy
Zbarski, nowy władca Państwa Łodygowickiego, powziął zamiar wybudowania na jego terenie
fortecy. Budowlę wzniesiono w latach 1629-1631. Stanisław Warszycki, który objął Państwo
Łodygowickie we władanie po Zbarskim, nieustannie udoskonalał posiadany dwór w Łodygowicach,
by ostatecznie w 1673 roku nadać mu kształt fortu obronnego: budynek otoczył murem i potężnym
wałem ziemnym. Umocnienia zewnętrzne miały kształt kwadratu z bastionami w narożnikach.
Dodatkowo obronność wzmacniały fosy napełnione wodą dopływającą z pobliskiej rzeki Żylicy i z
przepływającego obok potoku, którego nurt w chwilach zagrożenia kierowany był wzdłuż wałów.
Wszystko wskazuje na to, że zamek miał jedną bramę wjazdową, mieszczącą się w kurtynie
południowo-wschodniej na osi głównego wejścia do dworu. Usytuowany był w samym środku
założenia obronnego. Liczne próby zdobywania Łodygowic przez wrogie oddziały zbrojne szybko
Strona 1/3
Starostwo Powiatowe w Żywcu
ul. Krasińskiego 13
+48 33 860 50 23
[email protected]
kończyły się fiaskiem. Założenia obronne fortu wymagały bowiem długotrwałego oblężenia. Przez
potomnych Warszycki zapamiętany został jako despotyczny i surowy pan. Po jego śmierci zamek w
Łodygowicach wielokrotnie przechodził z rąk do rąk poszczególnych członków jego rodziny. Fortalicja
do celów wojennych po raz ostatni wykorzystywana była za czasów Konfederacji Barskiej
#℣佐⌡⌀㄀㜀㘀㠀ⴀ㄀㜀㜀㈀⌡⍃倣℣, później straciła znaczenie obronne. W 1772 roku nastąpił pierwszy rozbiór Polski, w
wyniku którego Państwo Łodygowickie weszło w skład Cesarstwa Austrii. W 1773 roku Państwo
Łodygowickie przejął Ignacy Kalinowski i stał się pierwszym dziedzicem, który na stałe rezydował w
łodygowickim zamku.
Wśród kolejnych władców Państwa Łodygowickiego wymienić należy: księcia pszczyńskiego
Anhalta Cothena #℣佐⌡⌀ 省䈀愁嬀挀椀眀攀 渀愀稀眀椀猀欀漀 䬀琀栀攀渀ⴀ倀氀攀猀猀⌡⍃倣℣; siostrzenicę Anhalta i żonę generała pruskie
Hrabinę Charlottę de Stollberg Wernigerode; Rudolfa Theodora Seeligera, Józefa Karola Humborga;
barona Artura Lüttwitza; dr Maksymiliana Lüttwitza #℣佐⌡⌀琀攀渀 漀猀琀愀琀渀椀 瀀漀搀挀稀愀猀 眀漀樀渀礀 瀀爀甀猀欀漀ⴀ愀甀猀琀爀椀愀挀欀椀攀
szpiegował na rzecz Prus, a z łodygowickiego zamku uczynił swoją kwaterę szpiegowską. Nie mogąc
dłużej przebywać na terenie Państwa Łodygowickiego 25 września 1866 roku sprzedał Łodygowice
Klementynie Primavesi de Weber#℣䍐⌡⌀Ⰰ
Klementynę Primavesi de Weber. Nowa właścicielka nie
doceniła walorów historycznych zamku, traktując go nie jako pamiątkę historyczną, ale jako swój
wymagający remontu dom. Z tego powodu kazała do zamku dobudować pseudogotycki ganek i
zmienić pokrycie z gontów na dachówkę powlekaną. Zajęła się również parkiem. Wiekowe
umocnienia runęły, nie pod naporem wrogich armii, ale za sprawą decyzji delikatnej kobiety. Córka
hrabiny Klementy, również Klementyna, poślubiła Adolfa von Klobusa- syna Ignacego i Elżbiety
Brombackey. Wkrótce młode małżeństwo stało się właściwymi zarządcami Państwa Łodygowickiego.
Z ich związku narodziło się pięcioro dzieci: Paweł, Otto, Rudolf, Robert i Klementyna. Rodzina
Klobusów szczyciła się wokolicy bardzo dobrą opinią. Za jej panowania zamek i park przeszły
całkowitą metamorfozę. Z początkiem lat 70. XIX stulecia zniwelowano wały i częściowo zasypano
fosy, przerabiając je na stawy. Park budził ogólny podziw. Ostatnim właścicielem Państwa
Łodygowickiego był baron Otto von Klobus, postać niezwykle barwna. Do 1906 roku służył on w
wojsku austriackim, gdzie osiągnął stopień majora kawalerii. Po zakończeniu kariery wojskowej wrócił
do Łodygowic i brał aktywny udział w życiu regionu. Był nie tylko kolatorem kościoła i dobrodziejem
straży pożarnej, ale i przez długie lata wójtem gminy Łodygowice. Funkcję tę pełnił społecznie,
często też dokładał do inicjatyw lokalnych z własnego majątku. Od czasu, gdy Otto przejął
Łodygowice zamek i park stały się miejscem otwartym dla miejscowej ludności. Po wybuchu II wojny
światowej Niemcy odebrali mu cały majątek #℣佐⌡⌀　㐀⸀　㠀⸀㄀㤀㐀　⌡⍃倣℣ pod przymusowy zarząd, pozostawiając do
jego dyspozycji tylko zamek. Niemieckie prawo nie pozwalało posiadać dużych obszarów ziemi
Polakom, toteż Klobus zapisał swój majątek bratu Robertowi. 26 sierpnia 1943 roku Otto zmarł na
zapalenie płuc. Pochowany został na cmentarzu w Łodygowicach.
Po wojnie na podstawie dekretu PKWN majątek barona Klobusa został prawie w całości zabrany.
Zachował się protokół przejęcia lasów, z którego dowiadujemy się, że Dyrekcja Lasów Państwowych
Oddział Krakowski na podstawie delegacji z dnia 17 IV 1945 roku przejęła majątek leśny w
Łodygowicach. Zamek został upaństwowiony i przez długi czas znajdowała się w nim Szkoła Rolnicza.
Z tyłu dobudowano nowe budynki, które zaburzyły dotychczasowy kształt obiektu. Od 1991 roku
zamek i tereny do niego przyległe, gdzie mieściło się Technikum Rolnicze, Internat i Dom
Nauczyciela stały się własnością gminy Łodygowice. Dzięki staraniom władz gminy w 2014 obiekt
przeszedł gruntowny remont i odzyskał dawny blask. Budynek od zawsze wzbudza ciekawość
mieszkańców i turystów wizytujących gminę - do dzisiaj krążą przekazy ustne o zakopanym tu
skarbie i tunelu, który prowadzić ma na Magurkę. Te rewelacje od stuleci ciągle czekają na swojego
odkrywcę.
Opracowano na podstawie materiałów udostępnionych przez p. Jacka Kachla
foto.
UG Łodygowice
Strona 2/3
Starostwo Powiatowe w Żywcu
ul. Krasińskiego 13
+48 33 860 50 23
[email protected]
Strona 3/3
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)