Doktryna Monroe
Transkrypt
Doktryna Monroe
Doktryna Monroe Doktryna Monroe (1823 r.) - doktryna polityczna zawarta w orędziu prezydenta USA Jamesa Monroe z 2 grudnia 1823. Deklarował w niej brak zainteresowania USA problemami Europy i ich kolonii pod warunkiem nieingerencji mocarstw europejskich w sprawy półkuli zachodniej. Wyrażała się w haśle "Ameryka dla Amerykanów", następnie zawężonym przez USA do "Ameryka dla USA". Doktryna jest najbardziej znanym przykładem jednostronnej deklaracji mocarstwa o uznaniu określonego regionu za jego strefę wpływów. Choć oświadczenie prezydenta Monroe nie zawierało sformułowania 'strefa wpływów' to sens jego wypowiedzi odnośnie do charakteru przyszłych stosunków między USA a pozostałymi państwami półkuli zachodniej sprowadzał się do wciągnięcia ich w strefę wpływów Stanów Zjednoczonych. W pierwszej części orędzia zawarto stwierdzenie, iż "kontynent amerykański ze względu na wolność i niepodległość, którą osiągnął i utrzymuje, od tej pory nic może być uważany za przedmiot przyszłej kolonizacji ze strony żadnego z mocarstw europejskich". Ta część doktryny była powiązana z zasadą 'nie przekazywania'. W 1811 Kongres USA uchwalił rezolucję o nie uznawaniu faktu przekazania żadnego terytorium lub kolonii przez jedno mocarstwo europejskie - innemu, ani przez państwo amerykańskie - mocarstwu europejskiemu. U podstaw proklamacji leżała obawa, że przekazanie przez osłabioną Hiszpanię jej amerykańskich kolonii sąsiadujących z USA - Wielkiej Brytanii lub Francji, mogłoby zachwiać równowagę sił w regionie na niekorzyść Stanów Zjednoczonych. Prezydent Polk ponownie potwierdził doktrynę Monroe w 1845 ostrzegając równocześnie przed dążeniem mocarstw europejskich do zachwiania 'równowagi sił' w celu łatwiejszego zapanowania nad kontynentem amerykańskim i osłabienia pozycji USA. W drugiej części doktryny stwierdzano: "Powinni śmy uznać wszelkie próby mocarstw europejskich rozszerzenia ich systemów politycznych na którąkolwiek część tej półkuli za niebezpieczne dla naszego pokoju i bezpieczeństwa. Nie ingerowaliśmy te sprawy istniejących kolonii (...) żadnego mocarstwa europejskiego i nie będziemy mieszać się w sprawy rządów, które ogłosiły i utrzymały swą niepodległość, uznaną przez nas po namyśle i na słusznych podstawach, zatem wszelką interwencję w celu ich ciemiężenia lub kontrolowania w jakikolwiek inny sposób ich losów przez którekolwiek mocarstwo europejskie uznamy za manifestację nieprzyjaznego stosunku wobec USA". Doktryna Monroe została sformułowana pod wpływem konsekwencji rewolucji francuskiej dla Europy, rewolucji w amerykańskich koloniach Hiszpanii, obawy USA przed Brytyjczykami i niepewności Amerykanów co do ówczesnych intencji rosyjskich. Swoista interpretacja doktryny w okresie późniejszym (doktrynę wielokrotnie modyfikowano, rozszerzano, wzbogacano o kolejne poprawki) sprawiła, że z instrumentu obrony przed interwencjonizmem europejskim w Amerykach, przekształciła się w narzędzie interwencjonizmu USA, stając się podstawą dominacji USA w regionie. W takim charakterze, jako "porozumienie regionalne", którym nigdy nic była, została na mocy jednostronnej decyzji prezydenta W. Wilsona, włączona do art. 21 Paktu Ligi Narodów 1919. Sprzeciwiły się temu kraje Ameryki Łacińskiej, które wstępując do Ligi Narodów zgłaszały zastrzeżenie, że nie oznacza to uznania doktryny Monroe. W stosunku do Europy doktryna Monroe oznaczała politykę izolacjonizmu, z którą USA zerwały dopiero po II w. światowej. Źródło: C. Mojsiewicz (red.), Leksykon współczesnych międzynarodowych stosunków 1/2 Doktryna Monroe politycznych , Wrocław 1998. 2/2