ROK C Wielki Post 4 niedziela

C – Wlk. Post 04. niedz. – Łk 15,1-3.11-20a
Zabiorę się i pójdę do mego ojca, i powiem:
„Ojcze, zgrzeszyłem przeciw niebu i względem ciebie”
z Ew. Łk 15,18
Łk 15 – rozdział ten to jedna przypowieść w trzech scenach
- 15,11-32 – czekający i miłosierny Ojciec to „diament trzeciej Ew.” - pod względem głębi
psychologicznych cech bohaterów i bogactwa teologicznego
- JX mówi tu o radości jaką Bogu sprawia nawrócenie grzesznika
Kontekst poprzedzający: JX mówi tę przypowieść w obecności celników i grzeszników.
- rozdz. 14 - JX przyjmuje gościnę u faryzeuszów – dosł. przywódcy faryzeuszów (w. 1) – w
czasie gościny występuje napięcie między niemożliwością zbawienia i jego koniecznością
(brama jest ciasna (13,24) ale Pan chce aby Jego dom był zapełniony (14,23)
rozdz. 14,7-24 to mowa o: 7-11
12-14
15-24
uczcie weselnej
bezinteresowności w jej wyprawianiu
zaproszeniu przyjętym przez ubogich
→ jest to zapowiedź uczty radości z odnalezionego Syna, który się zagubił (rozdz. 15)
→ to uczta dla wszystkich, którzy uznają się za grzeszników
→ rozdz. 14.7-24 zaproszenie na ucztę są ubodzy i wykluczeni
rozdz. 14,25-35 mowa o warunkach przyjęcia Królestwa Bożego mimo, że jest ono darmowe
trzeba się przygotować → uczeń ma spełnić warunki:
26
nienawidzić tego, co drogie
27
miłość do tego czego świat nienawidzi
28-32
ocena sytuacji by nie zatrzymać się w połowie drogi
33
siłą ucznia jest ubóstwo
34-35
nie może być jak zwietrzała sól
→ rozdz. 14,25-35 mowa do uczniów by przyjrzeli się czy są wśród zaproszonych?
rozdz. 15 to mowa o tym, co robi Bóg dla nas?
rozdz. 16 zaś to mowa o tym, co my mamy robić by stać się jak On?
Przypowieść składa się z 2 v. 3 cz.
1. historia i dramat młodszego syna 11-24
2. dramat starszego syna 25-32
inny podział:
1. 11-20a młodszy syn odchodzi od Ojca i wraca do Niego
2. 20b-24 Ojciec wychodzi naprzeciw młodszemu synowi
3. 25-32 Ojciec wychodzi, by przyprowadzić starszego syna
akcent na
postawie synów
akcent na
postawie Ojca
w. 1-3
* schodzili się do Niego – mimo, że warunki naśladowania JX są wymagające (14,25-35)
* wszyscy – w świecie wykluczeni ale u JX nikt nie jest wykluczony
* celnicy i grzesznicy byli wykluczeni z religijnych zgromadzeń (celnicy = kolaboranci,
grzesznicy = przekraczają prawo i są daleko od Boga, to chorzy, ślepi, kulawi…)
* aby Go słuchać – słuchać = stać się uczniem → w. 14,35 „kto ma uszy…”
→ rozdz. 15 mówi: grzesznicy niech nalegają a ‘sprawiedliwi’ niech odstąpią od swojego
sposobu myślenia
* szemrali – postawa przeciwna słuchaniu, podobnie było na pustyni w czasie Exodusu
* jada z nimi – jedzenie obejmuje upodobnienie się do grzeszników i utożsamianie z nimi
to właśnie szemranie, niezadowolenie faryzeuszy i uczonych w Piśmie staje się okazją do
wygłoszenia trzech przypowieści
w. 11-13
wprowadzenie do przypowieści – odejście syna i roztrwonienie majątku
- bohaterowie: ojciec i dwóch synów. Synowie są sobie równi → choć jeden jest starszy.
Ich start jest taki sam, bo obaj w tym samym stopniu są synami ojca
- głównym tematem jest relacja ojciec – syn
- dwaj synowie to 2 kategorie ludzi – grzesznicy i sprawiedliwi – jedni i drudzy to dzieci
Ojca
- rozpoczyna się odejście syna
→ żądanie połowy majątku - wg Pwt 21,17 pierworodny syn miał prawo do 2/3 majątku – 1/3
dla młodszego. Ówczesne dokumenty pozwalały by ojciec przekazał majątek za swojego
życia co wg Syr 33,3 jest wielką nieroztropnością (oddaje władzę nad sobą i uzależnia się od
synów) - synowie nie mogą jednak sprzedać tego majątku
→ mimo, że prawo na to pozwalało to jednak żądanie syna jest wielce niestosowne
* majątek βίον dosł. środki na życie, podtrzymujące życie
→ ojciec dzieli się z nim swoim życiem
→ młodszy syn w ten sposób stał się niezależny od ojca
* Ojcze – nie chodzi tu o pozytywne uczucia lecz o prawny stosunek
→ ojciec musi dać mu jego część
→ Ojciec jawi Se tutaj jakby był przeciwnikiem jego wolności
* rozdzielił majątek – Bóg nie jest przeciwnikiem – dzieli się swoim życiem
scena być może niezrozumiała dla słuchaczy (w tych czasach znaczące
posłuszeństwo ojcu!)
→ zgoda ojca to w oczach ludzi głupia pobłażliwość nad niemoralnym synem
→ nikt ze słuchających z takim ojcem raczej by się nie utożsamił
było
* niedługo potem – tempo akcji
* zabrawszy (wszystko) συναγαγὼν – pominięty został fakt sprzedaży ziemi. Syn postąpił
zgodnie z ówczesnymi zwyczajami zrywa więzi rodzinne – fakt sprzedaży spadku
gromadzi je wyłącznie dla siebie (pieniądze) – myśli tylko o sobie i pozbawia ojca
możliwości używania tej części dóbr
* wyjeżdża – w sensie materialnym bierze wszystko w sensie duchowym wszystko
pozostawia
* daleki kraj – staje się jak wielu emigrantów – nie tylko ojca opuszcza ale i ojczyznę
→ normalnie ludzie emigrowali za chlebem i bardziej godziwymi warunkami życia – zaś
młodszy syn wyjeżdża z nagromadzonymi środkami, aby być jak najdalej od Ojca
Rdz 3,9n
- żyje w obcej krainie – z obca kulturą i religią – trwoni majątek
zwięzły opis „zgromadził – roztrwonił” ujawnia lekkomyślność syna, do tego dochodzi
* rozrzutność ἀσώτως dosł. niezbawiennie, bezbożnie, rozwiąźle
- po oddaleniu się od Ojca, domu i ojczyzny następuje „oddalenie się” od dobrych
obyczajów i konsekwentnie przyjęcie niemoralnego stylu życia i dalej do roztrwonienia
majątku
w. 14-16
utrata własnej godności
* ciężki głód – nikt nie jest w stanie przewidzieć klęski głodu – traktowana była jako kara
za popełnione grzechy
- ‘w tym kraju’ tzn. z dala od Boga zawsze panuje głód
* niedostatek ὑστερεῖσθαι dosł., być mniejszym, być drugim, być potem
→ być może zaczyna sobie uświadamiać swoje właściwe miejsce w relacji z Bogiem
* przystał (do jednego z obywateli) ἐκολλήθη – dosł. dołączył się, przylgnął, przykleił
→ odszedł od ojca dla wolności, teraz oddaje te wolność obcemu – niewola
* pasł świnie, aby zdobyć środki do życia [gdyby tylko wrócił do ojca teraz…]
→ czynność najbardziej hańbiąca Kpł 11,7; Pwt 14,8
→ w gospodarstwie nawet świnie są lepiej traktowane od niego – nie był dobrze
wynagradzany skoro nie miał co jeść
→ strąki to tzw. chleb świętojański – owoc drzewa w środku wypełniony czarnym
syropem – pokarm ubogich (Jan Chrzciciel spożył go na pustyni – kształtem
przypominał szarańczę)
→ nie ma dla niego żywności, gotów jest jeść pokarm dla świń
stopnie degradacji młodszego syna
w. 14
skrajna nędza
w. 15 porzucenie praw
ojczystych i zwyczajów
religijnych oraz
zajmowanie się czynnością
najbardziej poniżającą
w. 16
najgorszy stopień
degradacji gorsza sytuacja niż świń –
przestał być człowiekiem
w. 17-19
refleksja nad sobą i uznanie własnej winy
* zastanowił się εἰς ἑαυτὸν δὲ ἐλθὼν dosł. gdy przyszedł do siebie
w j. gr. może być – gdy zaczął myśleć rozsądnie
→ ’owoc’ zejścia na dno moralne
→ wcześniej był poza sobą i poza prawami wpisanymi w ludzkie serce
* najemnicy μίσθιοι– syn porównuje się do najemników nie do sług δοῦλοι
→ słudzy δοῦλοι mimo, że są niewolnikami należeli do rodziny… → to lepsza sytuacja niż
najemników, których zatrudniano tylko okazjonalnie)
→ w domu Ojca nawet ktoś taki jak najemnik ma chleba pod dostatkiem – widzi różnicę
między tym „co tutaj” a domem Ojca
* wstanę i (wstawszy) pójdę do mojego ojca – fizycznie a przez to i moralnie
- syn uznaje swój grzech i postanawia wyznać go ojcu
- nie widać tu nic z przebiegłości i wyrachowania by udobruchać ojca
* wstanę ἀναστὰς – dosł. wstawszy, gr. określenie powstania z martwych – proces
nawrócenia
* powiem mu: Ojcze, zgrzeszyłem…
hebr. zgrzeszyć dosł. nie trafić do celu
- ma świadomość, że odejście od Ojca jest odejściem jednocześnie od Boga
* nie jestem godzien dzieckiem – jedyną więzią jest tu naturalną ojcostwo – bo to, co
zrobił ojcu i rodzinie pozbawia go praw w domu jego ojca, nie jest godny, by ojciec
traktował go jak syna
- a przecież bycie dzieckiem nie jest kwestią godności czy zasług – to fakt
* choćby ὡς dosł.! jak (tzn. jak najemnika)
- tzn. że syn chce zaproponować ojcu, by go uczynił kimś kto ma prawa najemnika!
w. 20a
powrót do ojca – centralny punkt
- syn słowo po słowie wprowadza w czyn
- zmienia się perspektywa opowiadania - teraz centrum będzie ojciec