Prześcieradło o właściwościach biofizycznych i nadmuchiwanie

Emilia Pryczyńska, Teresa Rymarz
Zakład Projektowania i Technologii Tekstyliów, Instytut Architektury Tekstyliów, Łódź
Barbara Lipp-Symonowicz,
Katedra Fizyki Włókna, Wydział Inżynierii i Marketingu Tekstyliów, Politechnika Łódzka
Andrzej Wieczorek, Wojciech Gaszyński
Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Medycznego, Łódź
Katarzyna Krekora, E. Bittner-Czapińska
Oddział Rehabilitacji SP ZOZ, Łask
PRZEŚCIERADŁA O WŁAŚCIWOŚCIACH BIOFIZYCZNYCH W
POŁĄCZENIU Z NADMUCHIWANYMI MATERACAMI
PIERWSZEJ I DRUGIEJ GENERACJI, JAKO SKŁADNIK
KOMPLEKSOWEJ PREWENCJI ODLEŻYN
Słowa kluczowe: pacjenci długotrwale unieruchomieni, odleżyny, profilaktyka, tekstylia
Streszczenie: Tekstylia mające bezpośredni kontakt ze skórą powinny posiadać odpowiednie
właściwości biofizyczne. Szczególnie wysokie wymagania są stawiane tekstyliom
wykorzystywanym przez chorych hospitalizowanych, przebywających przez długi czas w
pozycji leżącej. Referat prezentuje wyniki badań związane z projektowaniem tkanin
prześcieradłowych o podwyższonych właściwościach biofizycznych z punktu widzenia
zapewnienia odpowiedniego mikroklimatu wokół ciała pacjenta w połączeniu z materacami
nadmuchiwanymi pierwszej i drugiej generacji.
1. WPROWADZENIE
Jakość wyrobów włókienniczych odgrywa coraz większą rolę w życiu człowieka.
Szczególnie wysokie wymagania są stawiane tekstyliom wykorzystywanym przez chorych
hospitalizowanych, przebywających przez długi czas w pozycji leżącej. U osób długotrwale
unieruchomionych szczególnie ważne jest zachowanie odpowiedniego mikroklimatu pomiędzy
wyrobem a ciałem. Organizm utrzymuje stałą temperaturę w wyniku działania układu
termoregulacji. Nawet małe odchylenia od normalnej temperatury skóry i temperatury
wewnętrznej organizmu mogą być przyczyną dyskomfortu. Powszechnie uważa się, że w stanie
komfortu termofizjologicznego temperatura skóry człowieka wynosi 33-35°C, przy
jednoczesnym braku ciekłego potu [1,2]. Dla pacjenta pozostającego przez dłuższy czas w
pozycji leżącej, poważną przeszkodą w odprowadzaniu ciepła i potu generowanego przez
organizm, mogą być tekstylia. Problem ten dotyczy przede wszystkim tkanin prześcieradłowych
z którymi skóra pacjenta kontaktuje się w sposób bezpośredni. Aby temperatura powierzchni
skóry utrzymywała się w granicach 33-35ºC, skóra może wydzielać nawet 1000 cm³ potu w
ciągu godziny [2]. W celu zapewnienia odpowiedniego komfortu, tkaniny powinny z podobną
prędkością transportować parę wodną, powstającą w wyniku pocenia, w kierunku od ciała na
zewnątrz. W przypadku braku możliwości swobodnego odprowadzania potu, następuje jego
kondensacja na skórze oraz w strukturze tkaniny. Zawilgocenie skóry u osoby leżącej jest
przyczyną powstawania odparzeń, zwiększa prawdopodobieństwo powstawania otarć skóry a w
1
konsekwencji pojawienie się odleżyn [3,6]. Tekstylia mające bezpośredni kontakt ze skórą
powinny więc posiadać odpowiednie właściwości biofizyczne. Istotnymi parametrami
wpływającymi na wytworzenie właściwego mikroklimatu wokół ciała pacjenta, są:
• zdolność odprowadzania potu z powierzchni skóry,
• zdolność magazynowania ciepłego i suchego powietrza między skórą a wyrobem,
• przepuszczalność pary wodnej,
• przepuszczalność powietrza [3,4,5,7].
Uzyskanie tkanin na wyroby prześcieradłowe z punktu widzenia minimalizowania efektu
uszkadzania skóry w postaci otarć, odparzeń i zaczerwienień, związane jest z następującymi
parametrami ich budowy:
• właściwym doborem włókien,
• odpowiednim splotem tkaniny,
• przestrzennym rozkładem włókien w tkaninie [3,4,5,8].
2. PRZEDMIOT BADAŃ
Przedmiotem badań były tkaniny wykonane z włókien o różnym powinowactwie do
wody i różnych strukturach splotowych wykazujące jednocześnie różny rozkład przestrzenny
poszczególnych rodzajów włókien w tkaninie. Do wytworzenia tkanin zastosowano następujące
przędze:
• z włókien hydrofilowych - przędza bawełniana o grubości tex 20x2 ( surowa, kolor
biały),
• z włókien hydrofobowych – przędza z włókien polipropylenowych o grubości tex
30x2 ( kolor biały).
Podczas projektowania struktury tkanin dążono do uzyskania takich cech, jak: dobra
przewiewność, zdolność kumulowania ciepła przy skórze, wysoka zdolność do odprowadzania
wilgoci. Szczególną uwagę zwrócono na przestrzenny rozkład surowców hydrofobowych oraz
hydrofilowych w strukturze wyrobu. Warstwa włókien hydrofobowych (polipropylenowych) z
uwagi na niską chłonność wilgoci warunkująca jej szybki transport powinna kontaktować się
bezpośrednio z ciałem pacjenta, zaś warstwa z włókien hydrofilowych (bawełny) o wysokiej
zdolności do kumulowania wilgoci powinna znajdować się na zewnątrz co umożliwi efektywne
odprowadzanie wilgoci z tkaniny. Model tak skonstruowanej tkaniny przedstawiono na rysunku
numer 1. W referacie omówiono zaprojektowane, dwuwarstwowe konstrukcje tkanin o splocie
atłasowym oraz o konstrukcji gofry tkackiej.
Warstwa górna z włókien
hydrofobowych,
polipropylenowych
Warstwa dolna z włókien
hydrofilowych, bawełnianych
Rysunek 1. Model tkaniny dwuwarstwowej zbudowanej z włókien hydrofilowych oraz
hydrofobowych (strzałkami oznaczono kierunek transportu pary wodnej od ciała na
zewnątrz) [3].
2.1 Tkanina w splocie atłasowym
Tkaninę wykonano splotem atłasowym 4/1 (3), ponieważ tkaniny o splotach atłasowych
charakteryzują się jednostronnością, gładkością oraz miękkością. Jako przędzę osnowową
2
zastosowano przędzę z włókien hydrofilowych, (bawełny), jako przędzę wątkową z włókien
hydrofobowych, polipropylenowych.
Z uwagi na gładką i równomierną powierzchnię, wynikającą z konstrukcji splotu atłasowego,
powierzchnia kontaktu z ciałem użytkownika nie wykazuje charakteru punktowego.
Rysunek 2. Rysunek splotu 4/1 (3) dla tkaniny atłasowej o symbolu 1.
2.2 Tkanina o konstrukcji gofry tkackiej
Wytworzono gofrę o trójwymiarowej, regularnej i uporządkowanej strukturze określanej
popularnie „seersucker”. Dwuwarstwowość tej tkaniny otrzymano w wyniku zastosowania
przędz z:
• włókien hydrofobowych, polipropylenowych,
• włókien hydrofilowych - bawełny.
W tkaninie wypukłości nazywane paskami gofrującymi zbudowane są z włókien
polipropylenowych, które kontaktują się bezpośrednio ze skórą użytkownika, natomiast w
zagłębieniach znajdują się włókna bawełniane. Schematyczne usytuowanie warstwy
hydrofilowej i hydrofobowej względem ciała pacjenta oraz powierzchni łóżka przedstawiono na
rysunku numer 3. Pacjent kontaktuje się więc bezpośrednio z warstwą z włókien
polipropylenowych, zapewniających uczucie suchości oraz ciepła. Warstwa bawełny znajdująca
się w zagłębieniach gofry przejmuje wilgoć z warstwy włókien polipropylenowych i transportuje
ją w kierunku od ciała na zewnątrz.
Tkaniny o konstrukcji gofry tkackiej kontaktują się ze skórą pacjenta w sposób punktowy.
Punktowy charakter kontaktu ułatwia penetrację powietrza oraz odprowadzanie pary wodnej i
dwutlenku węgla co powoduje lepsze dotlenienie skóry.
Efekty „seersucker”, zwiększają powierzchnię dla odprowadzania wilgoci, co szczególnie
korzystnie wpływa na podwyższenie właściwości biofizycznych wyrobu.
Wypukłości gofry z włókien
hydrofobowych
polipropylenowych
Ciało
pacjenta
Zagłębienia gofry z włókien
hydrofilowych
bawełnianych
Powierzchnia łóżka
Rysunek 3. Schematyczny obraz przedstawienie gofry tkackiej z zastosowaniem włókien
hydrofobowych i włókien hydrofilowych oraz ich usytuowanie względem ciała pacjenta oraz
powierzchni łóżka [3].
3
Charakterystyczne dla gofry wypukłości oraz wklęśnięcia można programować pod względem
ich wysokości i szerokości oraz gęstości rozkładu w procesie tkania. Wykorzystując tę
możliwość zaprojektowano dwa warianty gofry o mniejszym (tkanina o symbolu 2a) oraz
większym (tkanina o symbolu 2b) urzeźbieniu powierzchni. Urzeźbienie jest związane z tzw.
procentowym wrobieniem „pasków gofrujących”, które wynosi odpowiednio:
• dla tkaniny o symbolu 2a: 15,2 %,
• dla tkaniny o symbolu 2b: 42,8 %.
3. METODYKA
Dla wyżej opisanych tkanin przeprowadzono badania laboratoryjne w zakresie wskaźników charakteryzujących
ich właściwości biofizyczne. Wyniki oceny tkanin skonfrontowano z rezultatami badań użytkowych
przeprowadzonych w szpitalach.
Tabela 1. Symbole i cechy charakterystyczne badanych tkanin.
Tkaniny zaprojektowane
Rodzaj konstrukcji
Surowiec
Symbol
Tkaniny
1
Splot atłasowy 4/1 (3)
włókna polipropylenowe
bawełna
Gofra tkacka o mniejszym włókna polipropylenowe
wrobieniu (15,2 %)
bawełna
Gofra tkacka o większym włókna polipropylenowe
wrobieniu (42,8 %)
bawełna
2a
2b
Tkaniny prześcieradłowe, tradycyjne
Rodzaj konstrukcji
Surowiec
Splot płócienny 1/1
Symbol
tkaniny
3
bawełna
Prześcieradła z zaprojektowanych tkanin porównywano z tradycyjnymi prześcieradłami
używanymi w szpitalach, wykonanymi z tkaniny w splocie płóciennym 1/1 z bawełny (symbol
tkaniny 3).
3.1 Badania laboratoryjne
Za podstawowe przyjęto wskaźniki fizjologiczne istotne z punktu widzenia minimalizowania
efektów uszkadzania skóry w postaci odparzeń, otarć, a tym samym zapewnienia odpowiedniego
komfortu higieniczno-fizjologicznego, takie jak:
• przepuszczalność pary wodnej,
• przepuszczalność powietrza,
• wodochłonność.
Badania wykonano w Laboratorium Badań Włókienniczych w Instytucie Architektury
Tekstyliów w Łodzi. Wymienione wskaźniki fizjologiczne wyznaczono w oparciu o techniki
pomiarowe ujęte w Normach Polskich.
3.2 Badania użytkowe
Badania użytkowe przeprowadzono w Katedrze i Klinice Anestezjologii i Intensywnej
Terapii Akademii Medycznej w Łodzi (Szpital im N. Barlickiego) oraz na Oddziale Rehabilitacji
SP ZOZ w Łasku. Do badań przeznaczono 12 prześcieradeł (trzy serie po trzy z
zaprojektowanych wariantów tkanin oraz trzy prześcieradła tradycyjne).
Badania użytkowe w Katedrze i Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii Akademii
Medycznej w Łodzi (Szpital im N. Barlickiego) wykonano pod kierunkiem prof. Wojciecha
4
Gaszyńskiego oraz lek. med. Andrzeja Wieczorka. Użytkownikami byli pacjenci o wysokim
stopniu unieruchomienia oraz nieprzytomni, z tendencją do okresowych lub stałych obrzęków
tkanek miękkich, tj. pacjenci znajdujący się w grupie szczególnego ryzyka powstawania
odparzeń oraz w konsekwencji odleżyn. W związku z tym prześcieradła zastosowano także jako
elementy skojarzonej profilaktyki w połączeniu z materacami pneumatycznymi
przeciwodleżynowymi pierwszej i drugiej generacji. Działanie materaców pneumatycznych
przeciwodleżynowych pierwszej generacji polega na uzyskaniu zmiany punktu podparcia w
czasie, a tym samym likwidacji stałego lub nadmiernie długiego ucisku i niedokrwienia tkanek
znajdujących się pomiędzy punktami kostnymi i podłożem. Uzyskuje się to poprzez
naprzemienne (co 1 godzinę) wypełnianie powietrzem dwu układów wielokomorowych
zabudowanych w materacu wykonanym z tworzyw sztucznych. Podstawową wadą tych
systemów jest niedostateczne odprowadzanie wilgoci i płynów fizjologicznych, które gromadząc
się w obrębie tkaniny prześcieradła pomiędzy ciałem pacjenta i nieprzepuszczalną dla wody
powierzchnią materaca, mogą prowadzić do powstawania odparzeń i maceracji naskórka, a w
konsekwencji także odleżyn. Materace drugiej generacji posiadają zwiększoną powierzchnię
podparcia poprzez zastosowanie elastycznego systemu komór modelujących się na ciele
pacjenta, co ogranicza nacisk powierzchniowy na tkanki i zmniejsza ich niedokrwienie. Drugą
istotną ich modyfikacją w porównaniu z materacami pierwszej generacji jest zastosowanie
wysokowydajnych pomp powietrza i systemu mikroporów na skierowanej do pacjenta
powierzchni. Powoduje to stały przepływ powietrza pomiędzy materacem i ciałem pacjenta, co
ułatwia parowanie wody, osusza skórę i zapobiega gromadzeniu wilgoci.
Badania użytkowe na Oddziale Rehabilitacji SP ZOZ w Łasku wykonano pod kierunkiem
dr n.med. Katarzyny Krekory oraz dr. n. med. Elżbiety Bittner-Czapińskiej. Użytkownikami byli
pacjenci o wysokim stopniu unieruchomienia – leżący bez możliwości pionizacji oraz leżący,
biernie sadzani na łóżku, przebywający około 3 godzin na dobę na zabiegach rehabilitacyjnych i
pielęgnacyjnych. Pacjenci zaliczani do grupy szczególnego ryzyka powstawania odparzeń oraz
w konsekwencji odleżyn. Wszyscy przytomni, w pełnym kontakcie słowno – logicznym. W
związku z tym możliwe było przeprowadzenie wywiadu dotyczącego subiektywnych odczuć
pacjenta na temat użytkowanych prześcieradeł. Prześcieradła zastosowano w połączeniu ze
standardowymi materacami łóżkowymi.
4. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ
Analizę wyników badań przeprowadzono w dwóch aspektach:
• Jako ocenę poziomu wskaźników fizjologicznych uzyskanych dla poszczególnych
konstrukcji zaprojektowanych tkanin. Wyniki badań laboratoryjnych zilustrowano na
rysunku numer 4 który przedstawia poziom trzech, przyjętych do oceny wskaźników;
uwzględnia rodzaj zastosowanego splotu oraz konstrukcję w ocenianych próbkach
tkanin,
• Jako ocenę parametrów struktury oraz ich wpływu na właściwości biofizyczne
tkanin, z punktu widzenia potrzeb osób długotrwale unieruchomionych, w opinii
lekarzy.
4.1 Ocena poziomu wskaźników fizjologicznych uzyskanych dla zaprojektowanych tkanin.
Najwyższą wartością przepuszczalności powietrza charakteryzują się próbki 2a i 2b. Jest to
uwarunkowane konstrukcją gofry która posiada na swojej powierzchni luźno tkane paski
szerokości około 3cm w splocie płóciennym z bawełny oraz paski o szerokości 1,5 cm
wykonane z przędz polipropylenowych. Niejednorodna, powierzchnia zewnętrzna tkaniny
znacznie wpływa na jej przewiewność. Gofry 2a i 2b różnią się miedzy sobą wartościami
wskaźników o 2%. Prowadzi to do wniosku, że zwiększenie stopnia wrobienia nawet o połowę
przędzy polipropylenowej nieznacznie wpływa na przepuszczalność powietrza. Tradycyjne
5
prześcieradło (próbka 3) posiada wartość wskaźnika o 39 % niższą w stosunku do gofry.
Najniższą wartość wskaźnika wykazuje tkanina w splocie atłasowym (próbka 1). W stosunku do
gofry wartość ta jest niższa o 68%. Niski poziom wskaźnika należy tłumaczyć specyfiką splotu
atłasowego. „Regularna” dwuwarstwowość tkaniny oraz duże wypełnienie splotu, utrudnia
swobodny przepływ powietrza.
Wartości przepuszczalności pary wodnej dla badanych tkanin kształtują się na zbliżonym
poziomie. Niewielka różnica zaznacza się dla tkanin o konstrukcji gofry (próbki 2a i 2b).
Wszystkie próbki posiadają zbliżone wartości. Należy zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy
goframi ( próbki 2a i 2b). Gofra o większym wrobieniu przędzy polipropylenowej (próbka 2b)
posiada wartość o 6% wyższą w stosunku do gofry o mniejszym wrobieniu włókien
polipropylenowych (próbka 2a). Fakt ten należy tłumaczyć różnym stopniem rozbudowania i
urzeźbienia powierzchni tkaniny oraz różnym udziałem włókien.. Gofra o większym wrobieniu
posiada zwiększony udział włókien o charakterze hydrofobowym. Włókna polipropylenowe
posiadają dużo niższą sorpcję wody (bliska zeru ) w stosunku do włókien bawełnianych ( w
warunkach klimatu normalnego 8,5%). Kolejną cechą włókien polipropylenowych która wpływa
korzystnie na wartość wskaźnika jest właściwość szybkiego transportu wilgoci. Konstrukcja
gofry oraz rozwinięta powierzchnia (próbka 2b) wpływa korzystnie na swobodną penetrację
pary w zagłębienia splotu. Najniższą wartość posiada tkanina w splocie atłasowym (próbka 1).
Wartość przepuszczalności pary wodnej dla tkaniny atłasowej (próbka 1) jest niższa od wartości
najwyższej (próbka 2b) o 8%. Różnica ta wynika ze specyfiki splotu atłasowego. Duża liczba
pokryć osnowowych bawełnianych (splot 4/1 o skoku 3) wpływa na znaczne zwiększenie sorpcji
wilgoci. Tradycyjne prześcieradło (próbka 3) z 100 % udziałem bawełny wykazuje wartość
sorpcji zbliżoną do tkaniny atłasowej.
Wartości wodochłonności są wyraźnie zróżnicowane dla poszczególnych próbek. Najniższe
wartości wskaźnika posiadają gofry (próbki 2a i 2b). Różnice w wartości między goframi są na
poziomie 14 %. Najniższą wodochłonność posiada gofra o mniejszym wrobieniu przędzy
polipropylenowej (próbka 2a). Mniejszy udział surowca hydrofobowego oraz mniejsze
wrobienie przędzy polipropylenowej wpływa na rozwinięcie powierzchni zewnętrznej tkaniny.
Konsekwencją jest mniejsza ilość zatrzymywanej w tkaninie wilgoci. Wartość wodochłonności
dla tkaniny atłasowej (próbka 1) w stosunku do wartości najniższej (próbka 2a) jest kilkanaście
procent wyższa, co uzasadnia przewaga w splocie atlasowym włókien bawełnianych oraz duże
wypełnienie i gęstość splotu. W przypadku tkaniny tradycyjnej (próbka 3) wartość jest o 46 %
wyższa w stosunku do najniższej dla gofry (próbka 2a). Fakt ten należy tłumaczyć 100 %
udziałem włókna bawełny o charakterze hydrofilowym.
Przepuszczalność
powietrza [mm/s]
Atłas 4/1(3)
600
500
400
300
200
100
0
Płótno 1/1
Gofra - w robienie 15,2 %
466,6
Gofra - w robienie 42,8%
479,5
290,5
144,5
1
3
2a
Sym bol próbki
6
2b
Przepuszczalność pary
wodnej [g/dm2h]
3,4
3,35
3,35
3,3
3,25
3,2
3,15
3,1
3,08
3,13
3,05
3
2,95
2,9
1
Wodochłonność [%]
3,11
3
2a
2b
260
240
220
200
180
160
140
120
100
2a
2b
1
3
Rysunek 4. Wpływ parametrów budowy zaprojektowanych tkanin (splot, rodzaj surowca oraz
jego rozkład przestrzenny) na ich własności biofizyczne.
4.2. Ocena parametrów struktury oraz ich wpływ na właściwości biofizyczne tkanin, w
aspekcie potrzeb osób długotrwale unieruchomionych, w opinii lekarzy.
Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Akademii Medycznej w Łodzi
Ocenie poddano wpływ zastosowanych tkanin na powierzchnię skóry pacjentów,
tendencję do otarć, maceracji naskórka i skłonność do formowania odleżyn, oraz walory
użytkowe tkanin w toku normalnej eksploatacji. Nie stwierdzono cech alergizacji ani odczynów
uczuleniowych w przypadku żadnej ze stosowanych tkanin. W przypadku pacjentów ułożonych
na normalnych materacach oraz materacach pneumatycznych przeciwodleżynowych pierwszej
generacji nadmierne gromadzenie wilgoci obserwowano okresowo w przypadku próbek 1 i 3.
Efektu tego nie obserwowano w przypadku zastosowania materacy pneumatycznych
przciwodleżynowych drugiej generacji. Odciskanie faktury i zafałdowań materiału na skórze
pacjentów z obrzękami tkanek miękkich obserwowano przy stosowaniu próbek 2 a, 2 b i 3, przy
czym zjawisko to uwidaczniało się w największym stopniu w przypadku zastosowania materacy
przeciwodleżynowych drugiej generacji, a było nieistotne z klinicznego punktu widzenia w
przypadku materacy przeciodleżynowych pierwszej generacji. Nasilenie zmian było największe
w przypadku próbki 2b, a najmniejsze w przypadku próbki 3.
W toku normalnego cyklu eksploatacyjnego nie stwierdzono pojawiania się uszkodzeń
w tkaninach, natomiast zaobserwowano zmianę wymiarów prześcieradeł po zabiegach prania i
dezynfekcji. W przypadku próbki 1 skrócenie wymiarów wynosiło 6-8%, w przypadku próbki
2a 9-12%, w przypadku próbki 2b 7-9%, w przypadku próbki 3 9-14%.
Według naszej oceny najkorzystniejsze z klinicznego punktu widzenia wydaje się
połączenie próbek 2a i 2b z materacami klasycznymi (pacjenci przytomni) i materacami
pneumatycznymi przeciwodleżynowymi pierwszej generacji (pacjenci nieprzytomni), przy czym
w przypadku znacznych obrzęków korzystniejsze było zastosowanie próbki 2a (mniejsze
7
odciśnięcia faktury materiału na skórze), a w pozostałych przypadkach 2b (lepsze osuszanie
skóry).
W
przypadku
zastosowania
znacznie
droższych
materacy
pneumatycznych
przeciwodleżynowych drugiej generacji (pacjenci nieprzytomni, z upośledzeniem przepływu w
tkankach obwodowych), najkorzystniejsze było zastosowanie próbki 1 (zupełny brak odcisku
faktury materiału, osuszanie skóry przez powietrze podawane systemem mikroporów z
materaca).
Oddział Rehabilitacji SP ZOZ w Łasku
Ocenie poddano wpływ zastosowanych tkanin na powierzchnię skóry pacjentów,
tendencję do otarć, maceracji naskórka i skłonność do formowania odleżyn oraz walory
użytkowe tkanin w ocenie subiektywnej pacjentów. W przypadku pacjentów ułożonych na
prześcieradle numer 1, obserwowano nadmierne gromadzenie wilgoci w tkaninie oraz na skórze
pacjenta. W ocenie pacjentów zostało określone jako słabo odprowadzające pot a w
konsekwencji dające wrażenie mokrego i zimnego. Prześcieradła 2a i 2b zostały określone przez
pacjentów jako: miękkie, miłe i ciepłe. Według opinii pacjentów, nawet po dłuższym okresie
użytkowania, dawały pozytywne odczucia dotykowe. Pacjenci ponadto wyraźnie odczuwali
gofrowanie tkaniny, ich zdaniem działające pobudzająco na skórę. Prześcieradła 2b były
oceniane jako bardziej miękkie niż prześcieradła 2a.
Pozytywnie została oceniona
przewiewność oraz odprowadzanie potu, przy czym wyżej dla prześcieradeł 2b. W naszej
ocenie, prześcieradła 2a i 2b nie ulegały zawilgoceniu, pacjenci mniej pocili się. Powstające na
skórze odgniecenia struktury tkaniny ustępowały nie zwiększając predyspozycji do otarć i
maceracji naskórka.
Według naszej oceny najkorzystniejsze z klinicznego punktu widzenia wydaje się
połączenie próbek 2a i 2b z standardowym łóżkiem szpitalnym (lepsze osuszanie skóry, bardziej
miękkie i miłe w odczuciu pacjenta). Prześcieradło o symbolu 1, w stosunku do tradycyjnych
prześcieradeł bawełnianych, zostało ocenione najniżej pod kątem właściwości biofizycznych.
W toku normalnego cyklu eksploatacyjnego nie stwierdzono pojawiania się uszkodzeń
w tkaninach.
5. WNIOSKI
1. Przestrzenny rozkład surowców: hydrofilowego oraz hydrofobowego w strukturze wyrobu
oraz odpowiednie ich usytuowanie względem ciała (warstwa z włókien hydrofobowych
kontaktująca się bezpośrednio ze skórą oraz warstwa z włókien hydrofilowych
odprowadzająca wilgoć w kierunku od ciała na zewnątrz) ma decydujący wpływ na
zapewnienie odpowiedniego komfortu higieniczno-fizjologicznego osobom znajdującym się
w grupie szczególnego ryzyka powstawania odparzeń oraz w konsekwencji odleżyn.
2. Rozbudowanie powierzchni wynikające z procentowego wrobienia przędzy
polipropylenowej w konstrukcji gofry tkackiej podwyższa właściwości biofizyczne wyrobu.
Urzeźbiona powierzchnia ma decydujący wpływ na swobodną penetrację pary wodnej w
zagłębieniach splotu oraz jej szybki transport. Wraz ze wzrostem współczynnika wrobienia
przędzy polipropylenowej w gofrze rosną wartości współczynników: przepuszczalności pary
wodnej, przepuszczalności powietrza oraz wodochłonności.
3. Słabo rozwinięta powierzchnia tkaniny atłasowej pomimo dwuwarstwowego charakteru
(warstwa z włókien hydrofobowych kontaktująca się bezpośrednio ze skórą oraz warstwa z
włókien hydrofilowych odprowadzająca wilgoć w kierunku od ciała na zewnątrz) obniża
właściwości szybkiego transportu wilgoci, powodując szybkie zawilgocenie skóry pacjenta
mogące prowadzić do maceracji naskórka.
4. Prześcieradła można stosować jako elementy skojarzonej profilaktyki w połączeniu z
materacami przeciwodleżynowymi pierwszej generacji, których wadą jest niedostateczne
odprowadzanie wilgoci i płynów fizjologicznych. Połączenie prześcieradeł z gofry tkackiej
8
ze standardowym łóżkiem szpitalnym oraz materacami przeciwodleżynowymi pierwszej
generacji o tzw. małej powierzchni podparcia, ułatwia odprowadzanie wilgoci, a tym samym
wpływa na lepsze osuszanie skóry poprzez stały przepływ powietrza w zagłębieniach splotu.
5. Połączenie gładkiej tkaniny atłasowej z materacami drugiej generacji o tzw. zwiększonej
powierzchni podparcia, zapewnia, uczucie suchości i ciepła, efektywne odprowadzanie
gromadzącej się wilgoci oraz ułatwia modelowanie materaca względem kształtów ciała
pacjenta. Proces wietrzenia skóry przez warstwę z włókien polipropylenowych jest
dodatkowo wspomagany przez system mikroporów znajdujących się na skierowanej do
pacjenta powierzchni materaca.
LITERATURA
1. DeMartino R.N.,Yoon H.N., Buckley A. 1984. Improved comfort polyester. Part III.
Wearer trials, Text.Res. J. Vol. 54: 447-458
2. Fanger P.O. 1974. Thermal comfort. Arkady. Warszawa
3. Pryczyńska E. 2000. Tkaniny prześcieradłowe o działaniu antyodleżynowym
zapewniające komfort użytkowy dla osób długotrwale unieruchomionych. Projekt
naukowo-badawczy
4. Pryczyńska E., Rymarz T., Sikorski K. 2000. Monografia: Projektowanie
ergonomicznych wyrobów tekstylnych w celu zapewnienia komfortu higienicznego
osobom leżącym, Part XXIV: 218-225, ISBN83-7283-016-9
5. Pryczynska E., Rymarz T. 1999.Trends in development and designing of the ergonomic
textiles for the disaled people. V International Scientific Conference Ergonomics for
People with Disabilities. Lodz
6. Miller E., Włodarczyk J. 1999. Profilaktyka i leczenie odleżyn. V International Scientific
Conference Ergonomics for People with Disabilities. Lodz
7. Lipp-Symonowicz B. 1996 Wybrane własności tekstyliów otrzymywanych przez
zastosowanie włókien o specyficznych własnościach, Konferencja ArchTex’96, Lodz
8. Van Lagenhoven L. 1999. Formatin of creases in bed sheets a cause of decubitus,
International Conference Medical Textiles , Bolton
9