Zawody nadwyżkowe i deficytowe w województwie podkarpackim

Transkrypt

Książka ma charakter specjalistyczny. Krąg odbiorców jej treści może być
jednak bardzo szeroki, poprzez młodzież, rodziców, doradców zawodowych,
nauczycieli, po instytucje szkoleniowe, instytucje rynku pracy, firmy oraz (…)
ekspertów od zarządzania zasobami ludzkimi. (…).
(…) Książka (…) wychodzi naprzeciw potrzebie monitoringu zawodów
nadwyżkowych i deficytowych, który powinien być kompleksowy, dotyczyć
województw, jak i całego kraju oraz powinien być wykonywany cyklicznie. Tylko
w taki sposób będzie można uchwycić tendencje w tym zakresie.
Wykorzystana metodyka jest w pełni prawidłowa, kompleksowa, jej założenia
czytelnie przedstawiono w treści książki. (…) Wypełniając dużą lukę w wiedzy,
a także na rynku wydawniczym, książka ta w pełni zasługuje na opublikowanie
i upowszechnienie.
Z recenzji prof. dr hab. inż. Leszka Woźniaka
Paweł Grygiel, Artur Grzesik, Grzegorz Humenny
ZAWODY
NADWY¯KOWE
I DEFICYTOWE
W WOJEWÓDZTWIE
PODKARPACKIM
Instytut Gospodarki
Wy ¿ s z e j S z k o ³ y I n f o r m a t y k i i Z a r z ¹ d z a n i a
ul. H. Sucharskiego 2
35-225 Rzeszów
tel. 0 17 866 12 02
fax 0 17 866 12 30
e-mail: [email protected]
www.ig.wsiz.edu.pl
Instytut Gospodarki
Wy ¿ s z e j S z k o ³ y I n f o r m a t y k i i Z a r z ¹ d z a n i a
Zawody nadwyżkowe i deficytowe
w województwie podkarpackim
Recenzent
prof. dr hab. inż. Leszek Woźniak
Rzeszów 2006
Publikacja powstała w ramach projektu Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych
i Deficytowych współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego Unii Europejskiej
oraz budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
Copyright© by IG WSIiZ w Rzeszowie
Wydawca:
Instytut Gospodarki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania
35-225 Rzeszów, ul. Sucharskiego 2
tel. 017 866 12 02, fax 017 866 12 22
www.ig.wsiz.edu.pl
Skład, druk i oprawa:
Wydawnictwo Tekst sp. z o.o.
85-307 Bydgoszcz, ul. Kossaka 72
tel./fax 052 348 62 50
Żadna część tej pracy nie może być powielana i rozpowszechniania w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób
(elektroniczny, mechaniczny) włącznie z fotokopiowaniem, nagrywaniem na taśmy lub przy użyciu innych systemów,
bez pisemnej zgody Instytutu Gospodarki WSIiZ w Rzeszowie.
Spis treści
Wstęp............................................................................................................ 7
Uwagi metodologiczne - gromadzenie danych potrzebnych
do prowadzenia analiz.................................................................................... 12
ANALIZA SYTUACJI NA WOJEWÓDZKIM RYNKU PRACY
W LATACH 2000-2004 (W OPARCIU O DANE URZĘDÓW PRACY).......... 19
Bezrobotni.................................................................................................. 21
Bezrobotni na koniec okresu sprawozdawczego......................................... 21
Ogólna analiza zawodów w kontekście bezrobocia rejestrowanego
na koniec okresu sprawozdawczego........................................................... 21
Analiza bezrobocia na koniec okresu sprawozdawczego............................. 22
Ranking zawodów generujących bezrobocie rejestrowane na koniec
okresu sprawozdawczego w latach 2000-2004........................................... 25
Dynamika zmian liczby bezrobotnych na koniec okresu
sprawozdawczego w latach 2000-2004...................................................... 27
Wnioski................................................................................................... 28
Napływ bezrobotnych................................................................................. 29
Ogólna analiza zawodów w kontekście napływu bezrobotnych................... 29
Analiza napływu bezrobocia w latach 2000-2004...................................... 31
Ranking zawodów generujących napływ bezrobocia w okresie 2000-2004.. 33
Dynamika zmian w napływie bezrobotnych w latach 2000-2004............... 35
Wnioski................................................................................................... 36
Oferty pracy................................................................................................... 39
Oferty pracy na koniec okresu sprawozdawczego.......................................... 39
Ogólna analiza zawodów w kontekście ofert pracy rejestrowanych na
koniec okresu sprawozdawczego............................................................... 39
Analiza ofert pracy na koniec okresu sprawozdawczego............................. 40
Ranking zawodów według ofert pracy na koniec okresu sprawozdawczego.. 42
Wnioski................................................................................................... 45
Napływ ofert pracy...................................................................................... 45
Ogólna analiza zawodów w kontekście napływu ofert pracy....................... 45
Analiza napływu ofert pracy w latach 2000-2004...................................... 47
Ranking zawodów ze względu na napływ ofert pracy................................. 49
Dynamika napływu ofert pracy................................................................. 52
Wnioski................................................................................................... 54
Zawody nadwyżkowe i deficytowe................................................................... 55
Nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w województwie
podkarpackim w latach 2000-2004........................................................... 55
Analiza wstępna....................................................................................... 55
Lista rankingowa zawodów według nadwyżki (deficytu) siły roboczej........ 60
Wnioski................................................................................................... 68
Intensywność nadwyżki (deficytu) zawodu.................................................. 69
Analiza ogólna......................................................................................... 69
Zawody deficytowe (ranking)................................................................... 75
Zawody równoważne................................................................................ 81
Zawody nadwyżkowe (ranking)............................................................. 85
Wnioski................................................................................................ 96
Powiatowe zróżnicowanie sytuacji na podkarpackim rynku pracy
w kontekście zawodów nadwyżkowych i deficytowych
w latach 2000-2004.............................................................................. 99
Oferty pracy.......................................................................................... 99
Bezrobotni............................................................................................ 100
Wskaźnik nadwyżki podaży siły roboczej............................................... 101
Intensywność nadwyżki (deficytu) zawodu).......................................... 103
Liczba bezrobotnych przypadających na ofertę pracy.............................. 105
Miara syntetyczna................................................................................. 106
Wnioski................................................................................................ 108
ANALIZA SYTUACJI ABSOLWENTÓW ORAZ BEZROBOTNYCH
ABSOLWENTÓW (W OPARCIU O DANE URZĘDOWE)......................... 109
Analiza ogólna...................................................................................... 111
Liczba absolwentów w poszczególnych typach szkół............................... 111
Absolwenci w zawodach nadwyżkowych, równoważnych i deficytowych 114
Liczba absolwentów w różnego typu zawodach....................................... 116
Uzasadnienie wyboru lat 2001 – 2004 do dalszych analiz....................... 117
Analiza zawodów, w których występowali absolwenci.............................. 118
Dynamika zmian w liczbie absolwentów................................................... 121
Sytuacja ogólna..................................................................................... 121
Analiza zmian w liczbie absolwentów..................................................... 121
Wnioski................................................................................................ 124
Napływ bezrobotnych absolwentów.......................................................... 125
Ogólna analiza zawodów w kontekście napływu bezrobotnych
absolwentów........................................................................................ 125
Bezrobotni absolwenci w zawodach nadwyżkowych, równoważnych
i deficytowych....................................................................................... 127
Analiza napływu bezrobotnych absolwentów w latach 2000-2003.......... 128
Ranking zawodów generujących napływ bezrobocia absolwentów
w okresie 2000-2003............................................................................. 130
Dynamika zmian w napływie bezrobotnych absolwentów
w latach 2000-2004.............................................................................. 133
Wnioski................................................................................................ 134
Analiza sytuacji bezrobotnych absolwentów.............................................. 134
Uzasadnienie wyboru danych z lat 2001 – 2003 do analiz....................... 134
Wskaźniki............................................................................................... 135
Analiza ogólna...................................................................................... 135
Bezrobotni wśród absolwentów.............................................................. 137
Absolwenci wśród bezrobotnych............................................................ 144
Odpływ absolwentów z rejestru bezrobotnych........................................ 153
Ocena zawodów....................................................................................... 163
Zawody nauczane................................................................................. 163
Zawody, w których rejestrowali się bezrobotni absolwenci....................... 164
Oceny zawodów w grupach wielkich...................................................... 166
Uczniowie w zawodach ocenionych pozytywnie, neutralnie
i negatywnie......................................................................................... 167
Absolwenci w zawodach ocenionych pozytywnie, neutralnie
i negatywnie......................................................................................... 168
Bezrobotni absolwenci w zawodach ocenionych pozytywnie, neutralnie
i negatywnie......................................................................................... 170
Wnioski................................................................................................ 171
Prognoza dotycząca zawodów nadwyżkowych
i deficytowych na lata 2005-2006.................................................. 179
Analizy prognostyczne................................................................................ 181
Uwagi metodologiczne.......................................................................... 181
Analiza ogólna...................................................................................... 183
Zawody deficytowe (ranking)................................................................ 190
Zawody zrównoważone......................................................................... 197
Wnioski................................................................................................ 215
Zawody nadwyżkowe i deficytowe w województwie
podkarpackim w latach 2000-2006 (dane z urzędów pracy
uzupełnione przez prognozę)................................................................... 216
Analiza ogólna...................................................................................... 216
Zawody deficytowe (ranking)................................................................ 224
Zawody zrównoważone......................................................................... 232
Wnioski................................................................................................ 249
ZAKOŃCZENIE........................................................................................ 252
Literatura............................................................................................ 258
Summary................................................................................................ 261
Zusammengfassung.......................................................................... 263
Aneks tabelaryczny..................................................................................... 265
Spis tabel w tekście...................................................................................... 312
Spis tabel w Aneksie.................................................................................... 317
Spis map..................................................................................................... 321
Spis wykresów............................................................................................. 322
Wstęp
Na początku XXI stulecia coraz częściej mówi się o gospodarce opartej na wiedzy (knowledge based economy). Należy to rozumieć w ten sposób, że bogactwo
narodów w coraz większym stopniu zależne jest od tworzenia i odpowiedniego wykorzystania wiedzy.
Za przeobrażeniami w gospodarce podąża społeczeństwo, które w najbardziej
rozwiniętych krajach zasługuje już na to, by nazywać je postindustrialnym, czyli
takim, w którym głównym źródłem utrzymania dla większości ludzi jest częściej
produkcja informacji i usług niż dóbr materialnych. W tym nowym, zreorganizowanym świecie, pojawiło się na niespotykaną dotąd skalę zapotrzebowanie na wiedzę oraz wysokie kwalifikacje i tym samym powstał nowy i ogromny rynek pracy dla
osób z takim właśnie wykształceniem. Problem polega jednak na tym, iż rynek ten
jest najbardziej chłonny w rejonach, które są lepiej zurbanizowane, stanowią ważne
ośrodki gospodarcze i administracyjne – jednym słowem są obszarami, które na skali rozwoju społeczno-gospodarczego zajmują wysoką pozycję. W pewnym uproszczeniu, obszary te stanowią centra współczesnego, globalizującego się świata.
Należy jednak pamiętać, że obok nich na obszarze prawie każdego państwa,
istnieją regiony zlokalizowane na drugim krańcu skali. Są to obszary, które określić
można mianem peryferyjnych. Charakteryzuje je m.in.: peryferyjne położenie
w stosunku do centrum politycznego i gospodarczego, niski poziom gospodarki,
urbanizacji oraz słaba infrastruktura techniczna i społeczna, niskie zaangażowanie
kapitału zewnętrznego, niski poziom produkcji na mieszkańca, niski poziom dochodów oraz wysokie wskaźniki bezrobocia, czyli w konsekwencji gorsze warunki
życia niż na innych terenach. Dystans między nimi a obszarami centralnymi nieustannie się zwiększa. Rodzi to rozmaite niebezpieczne zjawiska, między innymi
„ogołocenie” ze specjalistów krajów i regionów o mniejszym potencjale kwalifikacyjnym czy masowa emigracja młodych ludzi w poszukiwaniu pracy.
W Unii Europejskiej szuka dziś pracy około 15 mln osób, bezrobocie obejmuje
około 8% osób zawodowo czynnych. Jednocześnie jest tam około 3,5 mln wolnych
miejsc pracy (w tym milion w samych Niemczech). Taka sytuacja powoduje, że
w warunkach jednolitego rynku, realizującego zasadę swobodnego przepływu
osób (pracowników) i dążącego do coraz to ściślejszych form integracji (unia walutowa), kraje członkowskie UE muszą zacząć poważnie myśleć o tym, jak wspólnie rozwiązać problemy związane z brakiem pracy, a przede wszystkim z dopasowaniem struktury kształcenia do zapotrzebowania na pracę. Ponadto, wspólne
działanie, dzięki poprawieniu mobilności przestrzennej, zawodowej i kwalifikacyjnej pracowników, uczyni ich lepiej przygotowanymi do wejścia na europejski rynek
pracy, tym samym polepszy też konkurencyjność unijnych przedsiębiorstw.
European Commission, Growth, Competitiveness, Employment, The Challenges and Ways Forward into
21 st Century, White Paper, 1994, cyt. za: M. Kabaj, Strategie i programy przeciwdziałania bezrobociu.
Studium porównawcze, Warszawa 1998, s. 115.
Pojęcie „społeczeństwa postindustrialnego” wprowadził Daniel Bell w swej książce The Coming of
Post-Industrial Society, New York 1973.
J. Hryniewicz, B. Jałowiecki, Rynek pracy intelektualnej w Polsce, Warszawa 1994, s. 23.
Jednym z istotnych rozwiązań, zapewniających dopasowanie systemu kształcenia do zapotrzebowania rynku pracy jest wprowadzenie monitoringu zawodów
nadwyżkowych i deficytowych, nie tylko na terenie danego państwa, ale całej Unii
Europejskiej. Wprowadzenie monitoringu zawodów nadwyżkowych i deficytowych
powinno łączyć się z określeniem wysokości wynagrodzenia w poszczególnych zawodach oferowanych przez gospodarkę. Umożliwiłoby to młodzieży racjonalny
wybór kształcenia oraz przyczyniłoby się do dynamicznego reagowania placówek
oświatowych i instytucji rynku pracy odnośnie zapotrzebowania na określone kwalifikacje zawodowe.
System monitoringu zawodów nadwyżkowych i deficytowych oparty na wystandaryzowanych kryteriach powinien funkcjonować zarówno na poziomie regionalnym danego państwa, na poziomie krajowym, jak i na poziomie całej Wspólnoty.
Umożliwiłby racjonalną politykę edukacyjną i rynku pracy w tych trzech wymiarach. Niestety jednolity system monitoringu zawodów nadwyżkowych i deficytowych nie funkcjonuje zarówno w Unii Europejskiej, jak i poszczególnych państwach
członkowskich. W warunkach polskich oprócz przyczyn natury metodologicznej,
istotną rolę odgrywają przyczyny polityczne, tj. brak ciągłości prac w tym zakresie po
zmianie układu politycznego w wyniku kolejnych wyborów parlamentarnych.
Przygotowana publikacja jest efektem prac analityczno-badawczych podjętych
w ramach projektu „Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych” finansowanego przez Europejski Fundusz Społeczny oraz budżet państwa
w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Podstawowym założeniem, które legło u podstaw jego realizacji, była konstatacja, iż
osiągnięcie realnego zmniejszenia poziomu bezrobocia wśród ludzi młodych jest
możliwe tylko poprzez stworzenie zintegrowanego systemu pozyskiwania i rozpowszechniania informacji dotyczącej zawodów „nadwyżkowych” i „deficytowych”
oraz próba jego „przełożenia” na system edukacyjny.
Jak trafnie zauważył w wielu publikacjach M. Kabaj, niski poziom dostosowania systemu edukacji zawodowej do potrzeb gospodarki jest cechą większości
krajów Unii Europejskiej. Uważa się, że stanowi on główną przyczynę dużego
bezrobocia wśród młodzieży. Z analogiczną sytuacją mamy do czynienia nie tylko
w przypadku Polski, ale również województwa podkarpackiego. Na koniec grudnia
2004 roku najliczniejszą grupę wśród zarejestrowanych bezrobotnych stanowiły
osoby w wieku od 25 do 34 lat. Natomiast drugą co do liczebności grupę, osoby
w wieku od 18 do 24 lat. Łącznie 58,3% ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych to ludzie młodzi. Oni również pozostają najdłużej w ewidencjach urzędów
pracy (ponad 60% powyżej 12 miesięcy). Najliczniejszą grupę wśród zarejestrowanych bezrobotnych tworzyły osoby posiadające wykształcenie zasadnicze zawodowe oraz gimnazjalne i niższe. Łącznie stanowili oni 63,0% ogółu zarejestrowanych
Wykorzystanie danych pochodzących z wielu źródeł powoduje powstanie określonych problemów
o charakterze metodologicznym, z których zasadniczym jest ich „niekompatybilność”. Z pewnością
konieczne będzie przygotowanie kluczy przejścia między KZSZ (Klasyfikacji Zawodów Szkolnictwa
Zawodowego) a KZiS (Klasyfikacji Zawodów i Specjalności) oraz starą i nową wersją KZiS. Niezbędne będzie także opracowanie takich kluczy dla kierunków kształcenia na studiach wyższych
i KZiS (klasyfikacja kierunków kształcenia prowadzona przez GUS jest całkowicie niespójna z KZSZ
i KZiS).
bezrobotnych. Jednocześnie w ostatnich latach w województwie podkarpackim zauważa się wzrost odsetka bezrobotnych z wykształceniem wyższym.
Co istotniejsze, najwięcej zarejestrowanych bezrobotnych, tj. 28,1% nie posiadało dotychczas żadnego udokumentowanego stażu zawodowego. Równie liczną
grupę (20,6 %) stanowiły osoby posiadające staż pracy od 1 roku do 5 lat. O złej
sytuacji młodego pokolenia na regionalnym rynku pracy w znacznej mierze decyduje struktura wieku charakteryzująca mieszkańców województwa - Podkarpacie
jest pod tym względem obszarem „młodym”. W szczególności większy niż średnia w kraju jest odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym (w województwie
podkarpackim 25,6%, w kraju 22,7%), natomiast niższy udział ludności w wieku
poprodukcyjnym (w województwie podkarpackim 14,5%, w kraju 15,1%). Dodatkowo analizy demograficzne wskazują, że wprawdzie społeczeństwo Podkarpacia – podobnie jak Polski i reszty UE – będzie się „starzało”, lecz proces ten na
Podkarpaciu będzie następował wyraźnie wolniej niż w innych regionach Polski.
Sytuacja panująca na rynku pracy oraz uwarunkowania demograficzne wyraźnie wskazują, iż podstawowym elementem działań na rynku pracy powinien
być wzrost zatrudnienia ludzi młodych, wchodzących na rynek pracy. O tym, jak
ważny i masowy jest problem działań nastawionych na pomoc młodym osobom
w poszukiwaniu pracy, świadczą także dane dotyczące liczby absolwentów opuszczających szkoły województwa podkarpackiego. W 2003 roku gimnazja opuściło
ponad 34 tys. młodych ludzi, absolwentów szkół średnich było ponad 26 tys. (w tym
ogólnokształcących ponad 12 tys.), szkół zawodowych ponad 6 tys. osób, zaś uczelni
wyższych ponad 15 tys..
Zakładając, iż przed decyzją o wyborze przyszłego zawodu stoją tylko absolwenci szkół gimnazjalnych i ogólnokształcących (co nie do końca odzwierciedla
rzeczywistą sytuację), daje to (tylko w skali województwa w okresie jednego roku)
liczbę ponad 46 tys. osób, które powinny posiadać jasny obraz sytuacji na rynku
pracy, posiadać oraz być zdolne wykorzystać informacje o możliwościach różnych
programów nauki, a także informacje dotyczące związku pomiędzy nauką a pracą,
dla których informacja o poszukiwanych przez pracodawców zawodach powinna
stać się jednym z podstawowych elementów służących podjęciu decyzji o wyborze
dalszej drogi kształcenia.
Badania rynku pracy wykonywane zarówno przez pracowników WUP, jak i ekspertów zewnętrznych potwierdzają fakt, że źródeł masowego bezrobocia młodych
doszukiwać się należy nie tylko w słabości gospodarczej województwa, ale również
i w braku sprawnie działającego systemu koordynacji między systemem kształcenia
a możliwościami zatrudnieniowymi rynku pracy. W konsekwencji system edukacyjny często kształci w zawodach i specjalnościach, na które nie ma zapotrzebowania
na rynku pracy, przyczyniając się do wzrostu bezrobocia. Może także kształcić zbyt
Informacja o stanie i strukturze bezrobocia w województwie podkarpackim w grudniu 2004 roku, WUP
Rzeszów.
Na podstawie danych GUS (www.stat.gov.pl).
Rynek pracy w opinii studentów województwa podkarpackiego, WUP, Rzeszów 2001; Doskonalenie systemu szkolnictwa zawodowego na poziomie wyższym w województwie podkarpackim, PBPZ, Rzeszów
2001.
małą liczbę specjalistów w zawodach deficytowych, co jest swoistym paradoksem
w warunkach bezrobocia. Sytuacja taka powoduje także trudności w racjonalnym
wyborze dalszych ścieżek kształcenia przez młodzież, wpływa negatywnie na ofertę firm wyspecjalizowanych w prowadzeniu szkoleń dla osób bezrobotnych. Istnieje
więc potrzeba wprowadzenia w życie systemu koordynującego politykę urzędów pracy, powiatowych rad zatrudnienia, kuratorium oświaty, wydziałów oświaty na poziomie powiatów i gmin, szkół i firm szkoleniowych z potrzebami rynku pracy. Jak do
tej pory systemu takiego nie udało się wdrożyć w żadnym z województw.
Poza brakiem koordynacji, problemem jest przede wszystkim niedobór wystarczających informacji o potrzebach kwalifikacyjnych rynku pracy. Wymienione analizy wskazują, że system szkolnictwa gimnazjalnego, ponadgimnazjalnego
oraz wyższego (a także system dokształcania i przekwalifikowywania) nie dysponuje informacjami o bieżącym i perspektywicznym zapotrzebowaniu na zawody
i specjalności, przez co instytucje rynku pracy, edukacyjne oraz szkoleniowe nie
są w stanie w stopniu zadowalającym realizować swych zadań (tj. kształcić w takich zawodach lub/i kierować bezrobotnych na takie szkolenia, po których będą
mieli szanse zatrudnienia). Istnieje więc konieczność wypracowania i wdrożenia
odpowiedniej metodologii zbierania, analizowania oraz upowszechniania takich
informacji. Wypełnieniu tak postawionych celów służyła realizacja projektu „Podkarpacki Monitoring Zawodów Nadwyżkowych i Deficytowych”.
Monitoring w szerokim ujęciu to kontrola realizacji założonych celów. Monitoring zawodów nadwyżkowych i deficytowych to „proces systematycznego śledzenia (obserwowania) zjawisk zachodzących na rynku pracy, formułowania ocen,
wniosków i ostrzeżeń dla systemu kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych”. W takim ujęciu działania monitorujące mają na celu kontrolę zmian zachodzących na rynku pracy na poziomie rynków zawodowo-terytorialnych, a ich
celem jest wpływanie, poprzez dostarczanie niezbędnych informacji, na dostosowywanie kwalifikacji młodzieży oraz osób bezrobotnych do potrzeb rynku pracy.
Monitoring zawodów nadwyżkowych i deficytowych prowadzić ma do koordynacji działań instytucji edukacyjnych oraz instytucji rynku pracy zajmujących się
szkoleniem potencjalnych pracowników, w kierunku kształcenia osób w zawodach
i specjalnościach, na które zapotrzebowanie zgłaszają zakłady pracy. W tym celu
konieczne jest stworzenie spójnej bazy danych, dotyczących popytu i podaży na
zawody i specjalności, opartej na przeprowadzonych badaniach.
Pierwszy projekt monitoringu przedstawiony został przez M. Kabaja w listopadzie 1995 roku. Jako pierwszy metodologię prowadzenia monitoringu wdrożył
Międzygminny Ośrodek Doradztwa i Orientacji Zawodowej Gliwic, Zabrza, Knurowa i Pyskowic, który już w I kwartale 1996 roku przeprowadził badania i rozpoczął wykorzystywanie uzyskanych informacji we własnej pracy. Po zaprzestaniu
działań przez ten ośrodek monitoring przejął Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach, tworząc Śląskie Obserwatorium Rynku Pracy. Instytucji prowadzących
podobne działania było relatywnie mało. Sytuacja zmieniła się po wprowadzeniu
Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
M. Kabaj, Strategie i programy…, op. cit. s. 144.
Tamże, s. 145.
10
pracy (DzU Nr 99, poz. 1001), która to nakłada na samorząd wojewódzki oraz
samorząd powiatowy obowiązek prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych
i nadwyżkowych.
Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że warunkiem zmian na rynku pracy jest dalsza ofensywa edukacyjna, mająca na celu upowszechnienie dostępu do
kształcenia w ogóle, w tym kształcenia ustawicznego w szczególności. Inwestycje
w wiedzę i kwalifikacje należy uznać za priorytet, gdyż skuteczne wykorzystanie
wiedzy pozwala w znacznym stopniu zwiększyć efektywność zastosowania innych
zasobów (praca, kapitał). Jednak bez dopasowania struktury kształcenia do zapotrzebowania gospodarki i bez świadomego wyboru przez młodych ludzi kierunków
kształcenia, trudno będzie mówić o rynku pracy, na którym szanse jednostki będą
zależeć wprost od jej wiedzy i wykształcenia, bo na taką wiedzę i wykształcenie
często nie będzie zapotrzebowania.
11
Uwagi metodologiczne - gromadzenie danych potrzebnych do prowadzenia analiz
W analizach przedstawionych w niniejszej książce wykorzystane zostały dane
pozyskane z dwóch różnych źródeł. Pierwsze źródło danych to statystyki powiatowych urzędów pracy z lat 2000–2004 w zakresie napływu bezrobotnych i bezrobotnych absolwentów w ciągu roku oraz ich stanu na koniec poszczególnych lat.
Wykorzystane zostały także informacje na temat napływu ofert pracy w danym
roku oraz ich stanu na koniec kolejnych lat. Dane uzyskane zostały w rozbiciu
na powiaty i poszczególne zawody usystematyzowane zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności10. Drugie źródło informacji to sprawozdania szkół i uczelni
wyższych przesyłane do urzędów statystycznych, dotyczące liczby uczących się
oraz liczby absolwentów w danym roku w latach 2000 – 2004. Dane te usystematyzowano zgodnie z Klasyfikacją Zawodów Szkolnictwa Zawodowego11.
Metodologia MPiPS
Jako wskaźniki stosowane w monitoringu wykorzystano między innymi następujące miary12:
k
Średnia miesięczna nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w zawodzie k N I
( )
gdzie:
N Ik = B Ik − O Ik
B Ik – średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k
w I – półroczu danego roku,
– średnia miesięczna liczba zgłoszonych ofert pracy w zawodzie k
w I-półroczu danego roku,
przy czym wielkości te są obliczane według wzorów:
O Ik
6
∑B
B Ik =
i =1
6
6
gdzie:
k
i
OIk =
∑O
i =1
k
i
6
Bik - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w i-tym miesiącu w zawodzie k
Oik - liczba zgłoszonych ofert pracy w i-tym miesiącu w zawodzie k
Dane z załącznika Z-03 do Sprawozdania MPiPS 01.
Dane na dzień 30 IX przesyłane do Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w sprawozdaniach S-07
(szkoły ponadgimnazjalne) oraz S-10 (szkoły wyższe).
12
Co jest zgodne z metodologią określoną w „Zaleceniach metodycznych do prowadzenia monitoringu
zawodów deficytowych i nadwyżkowych”, por. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
Departament Polityki Rynku Pracy, Zalecenia metodyczne do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, Warszawa 2003.
0
11
12
Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów k
W
(W )
k
n,I
OIk
= k
BI
k
n,I
gdzie:
B Ik – średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k
O Ik – średnia miesięczna liczba zgłoszonych ofert pracy w zawodzie k
przy czym wielkości te są obliczane według wzorów:
Przyjęto, że zawody o wskaźniku:
(W ) < 0,9 to zawody nadwyżkowe,
0,9 ≤ (W ) ≤ 1,1 to zawody zrównoważone (wykazujące równowagę na rynk
n,I
ku pracy),
k
n,I
(W )> 1,1 to zawody deficytowe.
k
n,I
Wskaźnik szansy uzyskania oferty w zawodzie k
(W )
k
s,I
gdzie:
– średnia miesięczna liczba ofert pracy w zawodzie k w I-półroczu, będąca
w dyspozycji powiatowego urzędu pracy, obliczana według wzoru:
przy czym:
– liczba ofert pracy w zawodzie k, będąca do dyspozycji powiatowego
urzędu pracy w końcu poprzedniego roku (t-1),
k
– liczba ofert pracy w zawodzie k, zgłoszona do powiatowego urzędu pracy
O
I
w I-półroczu danego roku
oraz
– średni miesięczny poziom rejestrowanego bezrobocia w zawodzie k w I-półroczu obliczany metodą uproszczoną według wzoru:
13
przy czym:
– liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k w końcu poprzedniego roku,
– liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k w końcu I-półrocza
danego roku13.
Ostatecznie prowadzenie zasadniczych analiz przekrojowych oparto na
wskaźniku intensywności nadwyżki deficytu. W oparciu o ten wskaźnik na podstawie danych zgromadzonych przez urzędy pracy (dla lat 2000-2004) oraz przeprowadzone analizy prognostyczne (dla lat 2005-2006)14 dokonano klasyfikacji każdego z zawodów występujących w ramach Polskiej Klasyfikacji Zawodów
i Specjalności (PKZiS) na dziewięć rozłącznych kategorii, różniących się między
sobą ze względu na status zawodu (nadwyżkowy, deficytowy, równoważny lub nie
występujący na rynku pracy) w danym roku. W efekcie powstałe kategorie można
potraktować jako ocenę danego zawodu określającą szansę uzyskania w nim pracy
w całym okresie 2000-2006.
Wyróżniono następujące kategorie (oceny):
1.„bardzo zły wybór” – w każdym z lat okresu 2000-2006 zawód jest zawodem
nadwyżkowym (w każdym z lat okresu 2000-2006 w urzędach pracy rejestruje się więcej bezrobotnych niż napływa ofert pracy).
2.„raczej zły wybór” – zawód przynajmniej w ciągu czterech lat w okresie
2000-2006 jest zawodem nadwyżkowym (przynajmniej w czterech latach
w okresie 2000-2006 w urzędach pracy rejestruje się więcej bezrobotnych
niż napływa ofert pracy).
3.„prawdopodobnie zły wybór” – zawód przeważnie nie występujący na rynku
pracy (brak bezrobotnych oraz ofert pracy), lecz jeżeli już występujący to
jako nadwyżkowy (więcej bezrobotnych niż ofert pracy)15.
4.„zawód trudny do jednoznacznej oceny (zawód zmienny)” – zawód, który
wprawdzie przeważnie występuje na regionalnym rynku pracy, lecz raz jest
zawodem deficytowym, raz nadwyżkowym lub równoważnym.
5.„zawód trudny do jednoznacznej oceny” – zawód przeważnie nie występuje na regionalnym rynku pracy (brak zarejestrowanych bezrobotnych oraz
Opis powyższych wskaźników zaczerpnięty został bezpośrednio z proponowanej przez ministerstwo
metodologii. Ze względu na syntetyczną formę przekazu postanowiłem nie ingerować w ich kolejność i rozmieszczenie. Por. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, tamże s. 11–12.
14
Prognoza zawodów nadwyżkowych i deficytowych na lata 2005 i 2006 została dokonana przy wykorzystaniu dwóch modeli: modelu autoregresji rzędu pierwszego i modelu trendu. Do konstrukcji
prognoz użyto programu SPSS. Niezbędne analizy statystyczne wykonane zostały przez p. Roberta
Patera z Instytutu Gospodarki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie.
15
W tym przypadku nadwyżkowość szacowana była w oparciu o skumulowane dane z okresu 20002006.
13
14
brak ofert pracy), a jednocześnie w oparciu o skumulowane dane z tego
okresu nie można go zakwalifikować jako jednoznacznie deficytowego lub
nadwyżkowego.
6.„prawdopodobnie dobry wybór” – zawód wprawdzie przeważnie nie występuje na regionalnym rynku pracy (brak zarejestrowanych w urzędach pracy
bezrobotnych oraz brak zgłoszonych do urzędów pracy ofert pracy), lecz jeżeli już występuje to raczej jako deficytowy (więcej ofert pracy niż bezrobotnych)16.
7.„raczej dobry wybór” – zawód przynajmniej przez cztery lata w okresie
2000-2006 jest zawodem deficytowym (do urzędów pracy napływa więcej
ofert pracy niż bezrobotnych).
8.„bardzo dobry wybór” – zawód w każdym z lat okresu 2000-2006 jest zawodem deficytowym (do urzędów pracy napływa więcej ofert pracy niż bezrobotnych).
9.„zawód nie występujący w statystykach urzędów pracy” – w okresie 20002006 nie odnotowano ani jednej - zgłoszonej do urzędów pracy - oferty pracy oraz ani jednego bezrobotnego zarejestrowanego w urzędach pracy.
Metody oceny sytuacji absolwentów i bezrobotnych absolwentów
Stosowane wskaźniki
Opierając się na dotychczasowych publikacjach, stworzone zostały także
wskaźniki opisujące sytuację bezrobotnych absolwentów na wojewódzkim rynku
pracy17. Wskaźniki te to: odsetek bezrobotnych wśród absolwentów i odsetek absolwentów wśród bezrobotnych. Dodatkowo opracowany został również wskaźnik
opisujący skalę odpływu z rejestru bezrobotnych absolwentów.
Pierwszy z powyższych wskaźników to stosunek liczby bezrobotnych absolwentów rejestrujących się w urzędzie pracy w danym zawodzie w danym okresie
do liczby absolwentów szkół wszystkich typów w tym samym okresie i tym samym
zawodzie. Im wyższą wartość przyjmuje ten wskaźnik, tym gorsza jest sytuacja absolwentów w danym zawodzie na rynku pracy. Wskazuje on, w jakim stopniu uzyskiwane w trakcie nauki danego zawodu umiejętności, kwalifikacje i wiedza zabezpieczają absolwentów przed koniecznością rejestracji jako osoba bezrobotna. Do
jego opracowania potrzebne były zarówno dane ze szkół, jak i z urzędów pracy.
Drugi wskaźnik to stosunek liczby bezrobotnych absolwentów rejestrujących
się w danym zawodzie w danym okresie do liczby bezrobotnych ogółem rejestrujących się w tym samym zawodzie i tym samym okresie. Im wyższa wartość tego
wskaźnika tym większe nasycenie bezrobotnych absolwentami. Taką sytuację można uznać za pozytywną, jeśli ma się w pamięci definicję bezrobotnego absolwenta
Deficytowość szacowana była w oparciu o skumulowane dane z okresu 2000-2006.
Jolanta Drobot, Osoby z wykształceniem ponadgimnazjalnym na regionalnym rynku pracy, Wojewódzki
Urząd Pracy, Obserwatorium Rynku Pracy, Katowice, 2003; Katarzyna Stefanik, Bezrobocie śląskiej
młodzieży, w latach 2000–2104, Wojewódzki Urząd Pracy, Obserwatorium Rynku Pracy Katowice
2004; Ewa Langowska, Diagnoza strumieni kształcenia w subregionie południowym województwa śląskiego w kontekście bezrobocia rejestrowanego, Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach Filia w BielskuBiałej, Bielsko-Biała, 2002; Barbara Katarzyna Kubica, Młodzież śląskich szkół wyższych, Wojewódzki
Urząd Pracy, Obserwatorium Rynku Pracy, Katowice 2003.
16
17
15
jako osoby, która ukończyła naukę w okresie ostatnich 12 miesięcy18. Wskazuje
on, w jakim stopniu uzyskiwane w trakcie nauki danego zawodu umiejętności,
kwalifikacje i wiedza są powszechne wśród bezrobotnych (po podażowej stronie
rynku). Wskaźnik ten można obliczyć w oparciu jedynie o dane z urzędów pracy.
Trzeci wskaźnik obliczony został w oparciu o następujący wzór:
WO BA
o
k
k
o
o
BA N − BAS
=
BA N
k
o
gdzie:
WO BA
BA N
BAS
k
k
– wskaźnik odpływu bezrobotnych absolwentów w danym okresie
o w zawodzie k,
k
– napływ bezrobotnych absolwentów w okresie o w zawodzie k,
o
o
k
– liczba bezrobotnych absolwentów na koniec okresu o w zawodzie k.
o
Im wyższa wartość tego wskaźnika, tym większą szansę na odpływ z bezrobocia mieli absolwenci w danym okresie. Wskazuje on, na ile uzyskane w trakcie
nauki zawodu umiejętności, kwalifikacje i kompetencje pozwalają na opuszczenie rejestru przez bezrobotnych absolwentów. Wskaźnik oparty jest na danych
z urzędów pracy.
Ocena zawodów nauczanych na Podkarpaciu
W oparciu o pierwszy wskaźnik wyróżniono trzy grupy zawodów nauczanych
na Podkarpaciu:
1. Zawody ocenione pozytywnie – to takie, w których mniej niż 50% absolwentów rejestruje się jako bezrobotni i w których przynajmniej 375 osób
w ciągu trzech lat ukończyło naukę w zawodzie.
2. Zawody neutralne – zaliczono do nich zawody, w których było mniej niż
375 absolwentów w okresie 3 analizowanych lat.
3. Zawody ocenione negatywnie – to zawody, w których jest ponad 375 absolwentów w omawianym okresie, lecz ponad 50% z nich zarejestrowało się
jako bezrobotni.
Ocena zawodów, w których rejestrują się bezrobotni absolwenci na Podkarpaciu
W oparciu o drugi i trzeci wskaźnik oraz w odniesieniu do liczby bezrobotnych
absolwentów rejestrujących się na terenie województwa dokonano podziału zawodów, w których rejestrowały się takie osoby, na trzy grupy:
1. Zawody ocenione pozytywnie charakteryzują się tym, że ponad 25% bezrobotnych stanowią absolwenci, odpływ absolwentów z bezrobocia przekracza
W takiej sytuacji wysoki odsetek absolwentów wśród bezrobotnych świadczy o wysokim odpływie
z rejestru bezrobotnych zarówno bezrobotnych absolwentów jak i bezrobotnych, co jest pozytywnym
zjawiskiem.
8
16
60% oraz rejestrowało się w nich przynajmniej 225 osób w analizowanym
okresie.
2.Zawody ocenione negatywnie charakteryzują się mniejszym niż 25% udziałem absolwentów wśród bezrobotnych, niskim odpływem z bezrobocia (poniżej 60%), oraz tym, że rejestrowało się w nich przynajmniej 225 osób
w omawianym okresie.
3.W pozostałych przypadkach zawody zostały ocenione neutralnie.
Podobnie jak w przypadku oceny zawodów nauczanych, również w przypadku
zawodów, w których byli bezrobotni absolwenci, pozytywnie i negatywnie oceniono tylko te zawody, które generowały znaczną liczbę bezrobotnych absolwentów.
Ze względu na fakt, iż próba podstawowa średniej wielkości zakładów pracy
stanowiła 33% całej populacji takich zakładów, w próbie (podstawowej i rezerwowej łącznie) znalazły się wszystkie zakłady tej wielkości.
Kolejnym etapem doboru próby było opracowanie procedury (schematu) losowania na potrzeby Urzędu Statystycznego w Rzeszowie. Procedura losowania
opisywała dobór systematyczno-warstwowy na operacie uporządkowanym w każdej warstwie w ten sposób, iż pierwsze miejsca zajmowały zakłady pracy z gmin,
w których było ich najmniej w gminie, zaś kolejne miejsca zakłady z tych gmin,
w których było coraz więcej zakładów w warstwie z danej gminy. Dzięki zastosowaniu tego typu doboru zapewniona została reprezentatywność nie tylko na
poziomie warstw wydzielonych przez sekcje PKD oraz wielkość zakładu pracy, ale
również na poziomie powiatów.
Po uzyskaniu próby z Urzędu Statystycznego została ona losowo podzielona na
próbę podstawową oraz próbę rezerwową. Tak wydzielone firmy z próby podstawowej
zostały podzielone na grupy homogeniczne pod względem sekcji PKD oraz grupy sąsiadujących powiatów. Wydzielonym w ten sposób listom zakładów pracy z próby podstawowej przyporządkowane zostały zakłady pracy o tych samych charakterystykach
z próby rezerwowej. Tak powstałe grupy firm przekazane zostały ankieterom.
Narzędzie badawcze zostało przygotowane w odniesieniu do celów zapisanych
w projekcie, po wykonaniu przeglądu dostępnej literatury przedmiotu. Następnie
przeprowadzony został pilotaż narzędzia. Ostatecznie narzędzie badawcze służyło
do gromadzenia informacji dotyczących:
• danych opisujących dany zakład pracy (metryczka),
• wykorzystywanych sposobów rekrutacji,
• liczby osób zwolnionych i zatrudnionych w 2004 i 2005 roku w podziale n
zajmowane stanowiska, poziom i kierunek wykształcenia tych osób,
• prowadzenia współpracy z placówkami edukacyjnymi,
• współpracy z urzędami pracy i ich oceny.
Wszystkim ankieterom została zapewniona możliwość telefonicznego kontaktu z wylosowanym zakładem pracy w celu umówienia spotkania z przedstawicielem zakładu pracy. Ankieterzy mieli przeprowadzić wywiad z osobą odpowiedzialną za politykę personalną zakładu pracy. Byli to szefowie odpowiednich działów
lub właściciele (mniejszych) zakładów pracy. Informacje ze wszystkich narzędzi
badawczych zostały wprowadzone do wcześniej przygotowanej w tym celu elektronicznej bazy danych programu SPSS.
17
Przed przystąpieniem do prowadzenia analiz na tak zebranym zbiorze danych
utworzono wagi analityczne, których celem było zapewnienie wiarygodności odwzorowania wyników badań w stosunku do struktury zakładów pracy na Podkarpaciu. W tym celu wykorzystane zostały dane uzyskane z urzędu statystycznego
dotyczące struktury zakładów pracy na Podkarpaciu w podziale na wielkości i sekcje PKD. Dodatkowo uwzględniono również informacje zbierane od ankieterów
dotyczące aktualności rejestru REGON. Ankieterzy przekazywali informacje dotyczące tego, jaka część zakładów pracy spośród tych, w których mieli przeprowadzić
wywiady istnieje. Dane takie gromadzono w podziale na wielkość zakładów.
18
ANALIZA SYTUACJI
NA WOJEWÓDZKIM RYNKU PRACY
W LATACH 2000-2004
(W OPARCIU O DANE URZĘDÓW PRACY)
Bezrobotni
Bezrobotni na koniec okresu sprawozdawczego
Ogólna analiza zawodów w kontekście bezrobocia rejestrowanego na
koniec okresu sprawozdawczego
W okresie od 2000 do 2004 roku odnotowano 399 zawodów (20,8% z ogólnej
liczby zawodów, tj. 1914 [łącznie z osobami bez zawodu]), w których nie było bezrobotnych zarejestrowanych na koniec okresu sprawozdawczego w żadnym z badanych okresów. Są to więc zawody, które nie tworzą nadwyżki bezrobotnych na
rynku pracy (por. Tabela A 1). Wystąpiło 1126 zawodów (58,8% z ogólnej liczby
zawodów), w których bezrobotni występowali w każdym z lat z okresu 2000-2004,
oraz 389 zawodów, w których bezrobotni wystąpili przynajmniej raz w analizowanym okresie (20,3% z łącznej liczby zawodów). W zawodach stale „generujących”
bezrobocie zarejestrowanych było w analizowanym okresie przeciętnie 97,88%
ogółu bezrobotnych (por. Tabela 1).
Tabela 1. Liczba bezrobotnych (stan na 31 grudnia) w zawodach, w których stale odnotowywano bezrobotnych w latach 2000-2004.
Rok
Liczba bezrobotnych (stan na 31 grudnia) w zawodach, w których stale odnotowywano bezrobotnych
w latach 2000-2004
Odsetek z ogólnej liczby bezrobotnych
2000
2001
2002
2003
2004
177231
189471
182342
181068
167863
97,29
97,08
97,24
99,22
98,57
21
Biorąc pod uwagę wielkie grupy zawodowe (por. Tabela A 2), zauważyć można,
iż największy odsetek zawodów, w których w ogóle nie odnotowano bezrobotnych
w latach 2000-2004, wystąpił wśród zawodów zgrupowanych w ramach:
• „specjalistów” (34,1%),
• „techników i innego średniego personelu” (24,6%).
Z kolei, najwięcej zawodów, w których bezrobotni rejestrowali się w każdym
z lat w okresie 2000-2004 wystąpił w przypadku:
• „robotników przemysłowych i rzemieślników” (23,5%),
• „operatorów maszyn i urządzeń” (23,4%).
Zdawać trzeba sobie sprawę z faktu, iż poszczególne grupy zawodowe znacznie
różnią się pod względem liczby występujących w ich ramach zawodów i specjalności. Najliczniejsza jest grupa „specjalistów”, obejmująca 438 zawodów, najmniej
liczna (oprócz osób bez zawodu) grupa „sił zbrojnych” (4 zawody). W związku
z tym dobrym miernikiem wydaje się być w tym kontekście odsetek zawodów,
w których nie odnotowano bezrobotnych w ani jednym z lat z okresu 2000-2004
spośród ogólnej liczby zawodów w ramach danej wielkiej grupy zawodowej.
Biorąc pod uwagę dane tego typu (por. Tabela A 3). stwierdzić należy, iż najlepsza sytuacja (największy wskaźnik zawodów bez bezrobotnych) występuje
w przypadku:
• „techników i innego średniego personelu” (27,2%),
• „sił zbrojnych” (25%),
• pracowników usług osobistych i sprzedawców (22,6%).
Najtrudniejsza zaś sytuacja (największy odsetek zawodów, w których odnotowano bezrobotnych w każdym z lat okresu 2000-2004) występuje w przypadku19:
• „pracowników przy pracach prostych” (76,5%),
• „pracowników biurowych” (68,3%),
• „operatorów maszyn i urządzeń” (67,2%),
• „rolników, ogrodników, leśników i rybaków” (66,7%).
Już ta wstępna analiza dotycząca liczby zawodów, w których występują (lub
nie występują) bezrobotni w okresie 2000-2004 wskazuje, iż im niższy poziom
posiadanych kwalifikacji, tym trudniejsza sytuacja bezrobotnych na regionalnym
rynku pracy.
Analiza bezrobocia na koniec okresu sprawozdawczego
Między 2000 a 2004 rokiem na terenie województwa podkarpackiego zauważyć można generalny spadek liczby bezrobotnych zarejestrowanych pod koniec
grudnia w powiatowych urzędach pracy. Bezrobocie wzrosło jedynie na samym początku analizowanego okresu (tj. między 2000 a 2001 rokiem), po czym zaczyna
systematycznie maleć (por. Tabela 2).
Z pominięciem „osób bez zawodu”.
22
Tabela 2. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych (stan na 31 grudnia danego roku)
w województwie podkarpackim w latach 1999-2004.
Rok
1999
2000
2001
2002
2003
2004
Liczba bezrobotnych
(stan na 31 grudnia)
164692
182168
195173
187519
182497
170293
W 2004 roku (w stosunku do roku 2000) liczba bezrobotnych spadła o 6,5%. Przeciętny spadek bezrobocia w analizowanym okresie wyniósł
1,67%. Spadek liczby bezrobotnych jest szczególnie widoczny w przypadku
osób z prawem do zasiłku. Ich liczba spadła od 38732 (21,3% wszystkich bezrobotnych) osób w 2000 roku, do 18823 osób w 2004 roku (11,1% ogółu bezrobotnych). Zauważyć jednocześnie należy, iż liczba osób zarejestrowanych na
koniec okresu sprawozdawczego (31 grudnia) w 2004 roku była nadal większa
niż w 1999 roku.
Wykres 1. Dendrogram prezentujący skupienia wielkich grup zawodowych w kontekście generowania przez nie bezrobocia w latach 2000-2004.
Zwrócić uwagę należy na stosunkowo duże zróżnicowanie procentowego
udziału bezrobotnych w ramach poszczególnych dużych grup zawodowych (kod
1-cyfrowy PKZiS). W celu klasyfikacji wielkich grup zawodowych ze względu
na procentowy udział w ogólnej liczbie bezrobotnych w latach 2000-2004 zastosowano hierarchiczną analizę skupień (metodą Warda). Zamieszczony poniżej
dendrogram (por. Wykres 1) wskazuje, iż wielkie grupy zawodowe tworzą cztery
zasadnicze skupienia. Znajdowanie się poszczególnych grup zawodowych w jednym skupieniu świadczy o ich podobieństwie w kontekście procentowego udziału
w generowaniu bezrobocia.
Skupienie pierwsze samodzielnie tworzy grupa „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”. W skład skupienia drugiego weszli: „technicy i inny średni personel”,
osoby „bez zawodu” oraz „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy”. Pozostałe
23
grupy zawodowe tworzą osobne skupienie, w ramach którego wyróżnić można dodatkowo specyficzną pozycję zajmowaną przez: „parlamentarzystów”, „wyższych
urzędników i kierowników” oraz „przedstawicieli siły zbrojnych”.
Wykres 2. Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu bezrobocia w województwie podkarpackim w latach 2000-2004 (dane w %).
Analiza danych procentowych (por. Wykres 2 oraz Tabela A 4) wskazuje, iż
zdecydowanie największy udział w „generowaniu” liczby bezrobotnych w każdym
z analizowanych lat posiada grupa:
• „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” - koncentruje się w niej ponad 30%
ogółu bezrobotnych (średnia dla okresu 2000-2004 wyniosła 32,65%).
Stosunkowo znaczny wkład w liczbę bezrobotnych posiadają także:
• „technicy i inny średni personel” (14,61%),
• „osoby bez zawodu” (14,3%),
• „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” (średnia dla analizowanego
okresu – 12,51% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych).
Jedynie w czterech wymienionych wielkich grupach zawodowych koncentruje
się - w każdym z analizowanych lat - ponad 70% wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych (średnia z lat 2000-2004 wyniosła 74,07%). Na pozostałe siedem grup
zawodowych w badanym okresie przypada jedynie około 26% bezrobotnych, przy
czym najmniejszy wskaźnik odnotowano w przypadku:
• „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” (średnia 0,21%),
• „przedstawicieli sił zbrojnych” (średnia 0,004%).
24
Z przedstawionych danych (por. także Tabela A 5) wysnuć można wniosek,
iż największą skalę bezrobocia w województwie podkarpackim generują zawody
wymagające niezbyt wysokich kwalifikacji, do których odnoszą się głównie drugi
oraz trzeci poziom kwalifikacji - określony w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności
– uzyskiwane podczas nauki:
• w gimnazjum, liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym, zasadniczej szkole zawodowej /poziom drugi/,
• w szkole policealnej i technikum /poziom trzeci/.
Ranking zawodów generujących bezrobocie rejestrowane na koniec
okresu sprawozdawczego w latach 2000-2004
Ranking zawodów przeprowadzony według średniej zarejestrowanych bezrobotnych w latach 2000-2004 wskazuje, że w województwie podkarpackim notowano się dużą koncentrację bezrobocia w zakresie 200 zawodów i specjalności.
Pierwsze 10 zawodów o największej (średniorocznej) liczbie bezrobotnych rejestrujących się w PUP-ach w ostatnim dniu roku sprawozdawczego obejmowało
aż 26,2% wszystkich bezrobotnych; kolejne 10 – 11,3%; następne 10 – 7,21%.
W sumie pierwsze 50 zawodów generowało aż 48% ogółu bezrobotnych; pierwsze
100 z kolei – 66%, zaś pierwsze 200 aż – 88,2% (nie wliczając bezrobotnych bez
zawodu).
Lista rankingowa 20 zawodów o największej (średniorocznej) liczbie zarejestrowanych bezrobotnych w latach 2000-2004 prezentuje się następująco:
- Sprzedawca
12066
średnia liczba bezrobotnych
w latach 2000-2004
- Krawiec
6670,6
j.w.
- Ślusarz
6466
j.w.
- Kucharz
5038,8
j.w.
- Murarz
4974,8
j.w.
- Technik mechanik
3690,2
j.w.
- Mechanik samochodów osobowych
3415
j.w.
- Planista produkcyjny
3030,2
j.w.
- Pracownik biurowy
2752,4
j.w.
- Tokarz
2680,8
j.w.
- Robotnik budowlany
2629,2
j.w.
- Robotnik pomocniczy w prz. przetwórczym
2330,8
j.w.
- Asystent ekonomiczny
2226,8
j.w.
2063
j.w.
- Szwaczka
2017,8
j.w.
- Cukiernik
1852,2
j.w.
- Technik budownictwa
1715,6
j.w.
- Piekarz
1703,2
j.w.
- Sprzątaczka
1589,4
j.w.
- Kelner
1487,8
j.w.
- Technik rolnik
25
Pozycję dziesięciu zawodów o największej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych na koniec okresu sprawozdawczego w każdym z lat okresu 2000-2004 przedstawia Tabela 3. W pierwszej dziesiątce znajdują się zawody: krawiec, kucharz, mechanik, murarz, sprzedawca, ślusarz oraz technik – występują one aż pięć razy
(a więc w każdym roku). Cztery razy na liście pojawia się pracownik biurowy.
Po trzy razy w grupie wystąpiły takie zawody, jak: planista produkcyjny, robotnik
budowlany oraz tokarz. Najrzadziej, bo tylko dwa razy – asystent ekonomiczny.
Tabela 3. Zawody o największej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych (na koniec
okresu sprawozdawczego) w latach 2000-2004 (kod 6-cyfrowy PKZiS).
Rok
Ranga
2000
2001
2002
1
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
2
Krawiec
Krawiec
Ślusarz
Ślusarz
Krawiec
3
Ślusarz
Ślusarz
Krawiec
Krawiec
Ślusarz
4
Kucharz
Murarz
Murarz
Kucharz
Kucharz
5
Murarz
Planista produkcyjny
Kucharz
Asystent ekonomiczny
6
Kucharz
Murarz
Murarz
7
Mechanik
samochodów
osobowych
Technik mechanik
Technik mechanik
Technik mechanik
Technik mechanik
8
Technik mechanik
Mechanik samoMechanik samoMechanik samochochodów osobowych chodów osobowych dów osobowych
Mechanik
samochodów
osobowych
9
Pracownik
biurowy
Pracownik biurowy Pracownik biurowy Pracownik biurowy
Robotnik budowlany
Robotnik budowlany
Tokarz
Tokarz
10
Tokarz
2003
Robotnik budowlany
2004
Zestawienie porównawcze liczby zawodów zidentyfikowanych wśród 200 zawodów o największej (średniorocznej) liczbie zarejestrowanych bezrobotnych według wielkich grup zawodowych z uwzględnieniem liczby zarejestrowanych bezrobotnych ilustruje poniższa Tabela 4.
Tabela 4. Zawody o największej (średniorocznej) liczbie zarejestrowanych bezrobotnych według wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS)
Wielka grupa zawodowa
Poziom kwalifikacji
Liczba zawodów zidenŚrednio-roczna liczba
tyfikowanych wśród 200
zarejestrowanych bezrobotnych we wszystkich
zawodów o największej
średniorocznej liczbie zarezawodach
jestrowanych bezrobotnych
(stan na 31.XII)
Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy
i kierownicy
-
Specjaliści
4
13
4465,20
Technicy i inny średni personel
3
47
23510,20
0
26
0
Pracownicy biurowi
2 lub 3
9
8956,20
Pracownicy usług osobistych
i sprzedawcy
2 lub 3
11
22233,20
Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy
2
11
5188,20
Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy
2
73
55444,60
Operatorzy i monterzy maszyn
i urządzeń
2
20
5999,20
Pracownicy przy pracach prostych
1
16
12990,80
Siły zbrojne
-
0
0
Z powyższego zestawienia wynika, iż największą liczbę zarejestrowanych bezrobotnych w okresie 2000-2004 generują trzy grupy zawodów:
• „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”,
• „technicy i inny średni personel”,
• „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy”.
Dynamika zmian liczby bezrobotnych na koniec okresu sprawozdawczego w latach 2000-2004
W przypadku grup skupiających zawody, do wykonywania których niezbędne jest posiadanie wykształcenia średniego lub wyższego w okresie 2000-2004 odnotowano wzrost
(zarówno w procentowym udziale, jak liczbach bezwzględnych) liczby bezrobotnych (por.
Tabela A 4 oraz Tabela 5). Dotyczy to przede wszystkim dwóch wielkich grup zawodowych:
• specjalistów,
• techników i innego personelu średniego.
Tabela 5. Liczba osób bezrobotnych w województwie podkarpackim w okresie 20002004 - stan na 31 grudnia (dane w liczbach bezwzględnych).
Bez zawodu
2000
2001
2002
2003
2004
25978
27082
25822
26281
25870
Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy
400
417
407
362
324
Specjaliści
5334
7042
7809
8713
9114
21983
25737
25585
30549
29646
Pracownicy biurowi
12082
13010
12483
6624
5816
Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy
24311
24155
22825
22428
21087
5937
6093
5439
5049
4624
60031
65478
62787
59232
52486
Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń
10152
10447
9715
9135
8338
15960
15712
14647
14111
12975
0
0
0
13
13
Siły zbrojne
W przypadku specjalistów (zawodów, do wykonywania których niezbędne jest
posiadanie wykształcenia wyższego) w latach 2000-2004 odnotowano największy
przeciętny wzrost zarówno bezwzględnej liczby bezrobotnych (z 5334 w 2000
27
roku do 9114; średnia geometryczna wyniosła aż 16,7%), jak i procentowego
udziału w ogólnej liczbie bezrobotnych (z 2,93% w roku 2000 do 5,35% w 2004
roku). Wzrost liczby osób z wyższym wykształceniem powoduje jednocześnie
wzrost liczby osób bezrobotnych z tym poziomem wykształcenia.
Podobnie negatywną tendencję odnotowano w przypadku grupy „techników”,
skupiających zawody, do wykonywania których niezbędne jest posiadanie przynajmniej wykształcenia średniego. W tym przypadku udział procentowy w ogólnej
liczbie zarejestrowanych bezrobotnych wzrósł z 12,07% w 2000 roku, do 17,41%
w 2004 roku. W 2000 roku bezrobotnych techników było 21.983 osób, gdy w 2004
roku już 29646 (przeciętny wzrost w analizowanym okresie wyniósł 7,76%).
W przypadku pozostałych wielkich grup zawodowych odnotowano spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych w analizowanym okresie. Największy był on w przypadku:
• „pracowników biurowych”.
W tej grupie zawodowej liczba bezrobotnych spadła z 12082 w 2000 roku do
5816 w 2004 roku (w analizowanym okresie przeciętny spadek bezrobocia w tej
grupie wyniósł 16,7%). Spadł także procentowy udział tej grupy w generowaniu
liczby bezrobotnych (z 6,63% w 2000 roku do 3,42% w 2004 roku).
Nieco mniejsze spadki odnotowano w przypadku:
• „rolników, ogrodników, leśników i rybaków”,
• „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników”,
• „pracowników przy pracach prostych”.
Grupy generujące największy odsetek bezrobotnych zmniejszyły się jedynie
nieznacznie:
• „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” (z 60031 osób w 2000 roku do
52486 w 2004 roku),
• „osoby bez zawodu” (z 25978 osób do 25870),
• „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” (z 24311 do 21087).
Generalnie, zmiany w liczbie zarejestrowanych bezrobotnych następujące
w latach 2000-2004 mają charakter pozytywny. Niepokój budzić może jedynie
wzrost liczby bezrobotnych wśród osób o lepszym poziomie wykształcenia i stosunkowo niski spadek bezrobocia wśród zawodów o największym procentowym
udziale w generowaniu liczby osób bezrobotnych.
Wnioski
Analiza przedstawionych danych wskazuje, iż od 2001 roku zauważyć można
generalny spadek liczby bezrobotnych zarejestrowanych na koniec okresu sprawozdawczego w województwie podkarpackim. W stosunku do 2000 roku w roku
2004 liczba bezrobotnych analizowanego typu spadła o 6,5%.
W każdym z badanych okresów największy udział w „generowaniu” liczby
bezrobotnych posiadają zawody sklasyfikowane w ramach wielkiej grupy (kod
1-cyfrowy PKZiS):
• „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” (w każdym z lat powyżej 30% ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych na 31 grudnia).
28
W tej grupie odnotowano również największą liczbę zawodów, w których bezrobotni rejestrowali się w każdym z lat okresu 2000-2004 oraz znaczny odsetek
zawodów (spośród wszystkich zawodów w tej grupie zawodów), w których odnotowano bezrobotnych w każdym z lat z okresu 2000-2004.
Ustalono, iż znaczny wpływ na kształtowanie się liczby zarejestrowanych bezrobotnych posiadają również:
• osoby „bez zawodu”,
Biorąc pod uwagę zawody i specjalności - według 6-cyfrowych kodów PKZiS
– najwięcej bezrobotnych na koniec okresu sprawozdawczego (w oparciu o średnio-roczną liczbę zarejestrowanych bezrobotnych) odnotowano w przypadku:
• sprzedawców,
• krawców,
• ślusarzy,
• kucharzy,
• murarzy.
Generalny spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych na koniec okresu
sprawozdawczego rozkłada się nierównomiernie w ramach poszczególnych wielkich grup zawodów. Największą dynamikę obserwować można w przypadku (stosunkowo nielicznej) grupy:
Z kolei w przypadku grup posiadających największy „wkład w generowanie”
bezrobotnych spadek jest stosunkowo niewielki. Dotyczy to przede wszystkim:
• „robotników przemysłowych i rzemieślników”,
• osób „bez zawodu”,
• „pracowników usług osobistych i sprzedawców”.
Niepokoić powinien wzrost liczby bezrobotnych zarejestrowanych na koniec okresu sprawozdawczego w zawodach, do wykonywania których niezbędne
jest posiadanie wykształcenia średniego lub wyższego, tj.:
• „specjalistów”,
• „techników i innego średniego personelu”.
Napływ bezrobotnych
Ogólna analiza zawodów w kontekście napływu bezrobotnych
W okresie od 2000 do 2004 roku odnotowano 373 zawody (19,49% z ogólnej
liczby zawodów, tj. 1914 [łącznie z osobami bez zawodu]), w których nie było napływu bezrobotnych w żadnym z badanych okresów (zawody te nie tworzą nadwyżki bezrobotnych na rynku pracy - por. Tabela A 6). Wystąpiło 1108 zawodów
(57,89% z ogólnej liczby zawodów), w których wystąpił napływ bezrobotnych
w każdym z lat okresu 2000-2004, oraz 433 zawody, w których odnotowano napływ przynajmniej w jednym z lat 2000-2004 (22,62% z łącznej liczby zawodów).
29
W zawodach stale „generujących” napływ bezrobotnych zarejestrowanych było
w analizowanym okresie przeciętnie 99,06% ogółu bezrobotnych (por. Tabela 6).
Tabela 6. Wielkość napływu bezrobotnych w zawodach, w których stale odnotowywano napływ bezrobotnych w latach 2000-2004.
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
Wielkość napływu bezrobotnych w zawodach,
w których stale odnotowywano napływ bezrobotnych
w latach 2000-2004
141548
135089
135385
135975
136803
99,81
99,83
99,89
98,35
97,43
Biorąc pod uwagę wielkie grupy zawodowe (por. Tabela A 7), zauważyć można, iż największy odsetek zawodów, w których w ogóle nie odnotowano napływu
bezrobotnych w latach 2000-2004, wystąpił wśród zawodów zgrupowanych w ramach:
• specjalistów” (31,9% ogółu zawodów),
• „techników i innego średniego personelu” (23,06%).
Z kolei, najwięcej zawodów, w których bezrobotni rejestrowali się w każdym
z lat w okresie 2000-2004, wystąpił w przypadku:
Zdawać sobie sprawę trzeba z faktu, iż poszczególne grupy zawodowe znacznie
różnią się pod względem liczby występujących w ich ramach zawodów i specjalności. Najliczniejsza jest grupa „specjalistów”, obejmująca 438 zawodów, najmniej
liczna (oprócz osób bez zawodu) grupa „sił zbrojnych” (4 zawody). W związku
z tym dobrym miernikiem wydaje się być w tym kontekście odsetek zawodów,
w których nie odnotowano napływu bezrobotnych w ani jednym z lat okresu 20002004 spośród ogólnej liczby zawodów w ramach danej wielkiej grupy zawodowej.
Biorąc pod uwagę dane tego typu (por. Tabela A 8), stwierdzić należy, iż najlepsza sytuacja (największy wskaźnik zawodów bez bezrobotnych) występuje
w przypadku:
• „specjalistów’ (27,17%),
• „pracowników usług osobistych i sprzedawców” (22,58%).
Najtrudniejsza zaś sytuacja (największy odsetek zawodów, w których odnotowano bezrobotnych w każdym z lat okresu 2000-2004) występuje w przypadku20:
• „rolników, ogrodników, leśników i rybaków” (68,89%),
• „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” (67,44%).
20
30
Analiza napływu bezrobocia w latach 2000-2004
Nieco inaczej przedstawia się poziom bezrobocia, jeżeli pod uwagę weźmiemy wskaźnik napływu bezrobotnych rejestrujących się w ciągu roku w urzędach
pracy. O ile w przypadku liczby zarejestrowanych bezrobotnych pod koniec okresu
sprawozdawczego (31 grudnia) zaobserwowano spadek liczby osób pozbawionych
pracy (przynajmniej od 2002 roku), o tyle w przypadku napływu sytuacja jest
w zasadzie odwrotna. O ile między rokiem 2000 a 2002 obserwujemy niewielki,
lecz systematyczny spadek rejestrujących się w ciągu roku, o tyle od roku 2002
liczba takich osób zaczyna rosnąć (por. Tabela 7).
Tabela 7. Napływ bezrobotnych w województwie podkarpackim w latach 2000-2004.
Rok
Napływ bezrobotnych w ciągu
roku
2000
2001
2002
2003
2004
141815
135323
135537
138253
140416
Jednocześnie struktura procentowego udziału w generowaniu napływu osób
rejestrujących się w ciągu określonego roku w PUP-ach jest niemal identyczna, jak
miało to miejsce w przypadku bezrobotnych zarejestrowanych na koniec okresu
sprawozdawczego. Ilustracją tego faktu jest dendrogram (por. Wykres 3).
Wykres 3. Dendrogram ilustrujący związki między wielkimi grupami zawodów (1-cyfrowy kod PKZiS) w kontekście procentowego udziału w generowaniu napływu bezrobotnych (lata 2000-2004).
Na przedstawionym wykresie wyraźnie widać, iż podobnie, jak w przypadku
poprzednich analiz, także w przypadku napływu bezrobotnych, wielka grupa zawodowa: „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” stanowi samodzielne skupienie.
Drugie skupienie tworzą: „technicy i inny średni personel”, „specjaliści”, „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” oraz osoby „pozbawione zawodu”. W skład
31
skupienia trzeciego weszły następujące grupy zawodowe: „operatorzy i monterzy
maszyn i urządzeń”, „pracownicy przy pracach prostych oraz pracownicy biurowi”. Skupienie ostatnie tworzą: „parlamentarzyści”, „wyżsi urzędnicy i kierownicy”, „przedstawiciele sił zbrojnych” oraz „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”.
Wykres 4. Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu napływu bezrobotnych
w województwie podkarpackim w latach 2000-2004 (dane w %).
zdecydowanie największy udział w „generowaniu” napływu bezrobotnych w każdym z analizowanych lat posiada grupa:
• „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” - koncentruje się w niej około 30%
ogółu bezrobotnych (średnia dla okresu 2000-2004 wyniosła 31,18%).
Znaczny wkład w napływ bezrobotnych posiadają także:
• „technicy i inny średni personel” (średnia dla analizowanego okresu –
19,14%),
• „osoby pozbawione zawodu” (12,38%),
• „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” (10,12%),
• „specjaliści” (8,27%).
Z wymienionych wyżej pięciu wielkich grup zawodowych pochodzi niemal
80% całego „napływu” (średnia dla analizowanego okresu wyniosła 81,08%). Na
pozostałe sześć grup przypada więc około 20%. Stosunkowo niewielki udział w napływie bezrobotnych odnotować można w przypadku grup:
32
• „pracownicy biurowi” (średnia 5,86%),
• „pracownicy przy pracach prostych” (5,88%),
• „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń” (4,83%).
Zdecydowanie najmniejszy wpływ na wielkość napływu bezrobotnych zauważyć można w przypadku:
• „rolników, ogrodników, leśników i rybaków” (średnia dla lat 2000-2004 wyniosła jedynie 2,08%),
• „parlamentarzystów”, „wyższych urzędników i kierowników” (0,26%),
• „przedstawicieli sił zbrojnych” (0,006%).
Ranking zawodów generujących napływ bezrobocia w okresie 2000-2004
Ranking zawodów przeprowadzony według średniej rocznej liczby bezrobotnych rejestrujących się w trakcie roku (napływu) wskazuje, że w województwie
podkarpackim w latach 2000-2004 notowano dużą koncentrację bezrobocia w zakresie 200 zawodów i specjalności.
Pierwsze 10 zawodów o największym średniorocznym napływie bezrobotnych w całym okresie sprawozdawczym obejmowało aż 30,51% wszystkich
bezrobotnych; kolejne 10 – 12,04%; następne 10 – 6,6%. W sumie pierwsze
50 zawodów generowało aż 61,44% ogółu bezrobotnych; pierwsze 100 z kolei
– 76,77%, zaś pierwsze 200 – aż 87,31% (nie wliczając bezrobotnych bez zawodu).
Lista rankingowa 20 zawodów o największym średniorocznym napływie zarejestrowanych bezrobotnych prezentuje się następująco:
7343
średnioroczny napływ bezrobotnych
w latach 2000-2004
Ślusarz
5135,6
j.w.
Technik mechanik
4365,8
j.w.
-
Murarz
3860,6
j.w.
-
Krawiec
3297,6
j.w.
-
Mechanik samochodów osobowych
3068,8
j.w.
-
Kucharz
2908
j.w.
-
2899
j.w.
-
Pracownik biurowy
2168,6
j.w.
-
Tokarz
1908,4
j.w.
-
Technik budownictwa
1838
j.w.
-
Ekonomista
1810,2
j.w.
-
1772,8
j.w.
-
Robotnik budowlany
1690
j.w.
-
Technik rolnik
1534,6
j.w.
-
Technik żywienia i gospodarstwa domowego
1300,2
j.w.
-
Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym
1219
j.w.
-
Piekarz
1214,4
j.w.
-
Technik elektryk
1103,8
j.w.
-
Cukiernik
1102,8
j.w.
-
Sprzedawca
-
33
Listę dziesięciu zawodów o największej średniorocznej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych w każdym z lat okresu 2000-2004 zawiera Tabela 8. Na liście
tej w każdym z analizowanych lat znajdują się takie zawody, jak: murarz, pracownik biurowy, robotnik budowlany, robotnik gospodarczy, robotnik pomocniczy
w przemyśle, sprzedawca. Cztery razy na liście znalazł się kierowca samochodu
ciężarowego. Po trzy razy: przedstawiciel handlowy (regionalny), sprzątaczka
oraz szwaczka. Po dwa razy: kucharz, pracownik administracyjny oraz magazynier. Jeden raz: robotnik drogowy.
Tabela 8. Zawody o największej średniorocznej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych
(lata 2000-2004).
Rok
Ranga
2000
2001
2002
2003
1
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
2
Pracownik
biurowy
Robotnik gospoPracownik biurowy Pracownik biurowy darczy
Robotnik gospodarczy
3
Robotnik budowlany
Sprzedawca
2004
Sprzedawca
Pracownik administracyjny
4
Robotnik pomoc- Robotnik pomocniczy w przemyśle niczy w przemyśle
przetwórczym
przetwórczym
Robotnik budowlany
Pracownik biurowy
Pracownik
biurowy
5
Robotnik budowlany
Robotnik pomocniczy w przemyśle
przetwórczym
Robotnik budowlany
Robotnik budowlany
6
Murarz
Przedstawiciel handlowy,
przedstawiciel
regionalny
Przedstawiciel han- Robotnik pomocdlowy, przedstawi- niczy w przemyśle
ciel regionalny
przetwórczym
7
Przedstawiciel
handlowy.
przedstawiciel
regionalny
Murarz
Szwaczka
Kierowca samochodu
ciężarowego
Magazynier
8
Sprzątaczka
Szwaczka
Murarz
Robotnik placowy
Sprzątaczka
9
Kierowca
samochodu ciężarowego
Kucharz
Kierowca samochodu ciężarowego
Magazynier
Kucharz
Sprzątaczka
Murarz
10
Robotnik drogowy
Murarz
Szwaczka
Zestawienie porównawcze liczby zawodów zidentyfikowanych wśród 200 zawodów o największej (średniorocznej) liczbie zarejestrowanych bezrobotnych według wielkich grup zawodowych z uwzględnieniem liczby zarejestrowanych bezrobotnych ilustruje poniższa Tabela 9.
34
Tabela 9. Liczba zawodów w ramach wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZSiS) zidentyfikowanych wśród 200 zawodów o największej średniorocznej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych.
Liczba zawodów
zidentyfikowanych
Poziom kwali- wśród 200 zawodów
fikacji
o największej średniorocznej liczbie napływu bezrobotnych
Średnioroczna
liczba napływu
bezrobotnych
w 200 zawodach
-
0
0
Specjaliści
4
25
7881,8
3
51
23900,6
Pracownicy biurowi
2 lub 3
8
7308
2 lub 3
9
13388
2
10
2662,4
2
67
39554,2
2
17
4051,8
1
13
7019,2
Siły zbrojne
-
0
0
Z powyższego zestawienia wynika, iż największą (średnioroczną) liczbę zarejestrowanych bezrobotnych generują trzy grupy zawodów:
Dynamika zmian w napływie bezrobotnych w latach 2000-2004
W analizowanym okresie (między 2000 a 2004 rokiem – por. Tabela 10) nastąpił wzrost napływu rejestrujących się w urzędach pracy w przypadku trzech
wielkich grup zawodowych:
• „specjalistów”
• „osób bez zawodu”
Liczba „specjalistów” rejestrujących się jako bezrobotni wzrosła z 7171 osób
w 2000 roku do 16144 w 2004 roku (przeciętny wzrost w badanym okresie wyniósł 22,49%). Wzrósł także udział procentowy „specjalistów” w generowaniu
napływu bezrobotnych z 5,06% w 2000 roku, do 11,5% w 2004 roku).
Podobną sytuację zaobserwować można w przypadku osób „bez zawodu”.
W grupie tej nastąpił wzrost rejestrujących się jako bezrobotni z 17332 osób
w 2000 roku do 19533 w 2004 roku (średni wzrost w badanym okresie wyniósł
– 3%). Udział procentowy osób bez zawodu wzrósł tylko nieznacznie (z 12,22%
w 2000 roku do 13,91% w 2003 roku).
Znacznie wyraźniej pogorszenie się sytuacji zauważyć można w przypadku
techników i innego „średniego personelu”. Liczba techników rejestrujących się
PUP-ach wzrosła z 22189 osób w 2000 roku do 32353 osób w 2004 roku (śred-
35
ni wzrost w badanym okresie wyniósł 9,8%). Wyraźnie wzrósł także procentowy udział techników w generowaniu napływu bezrobotnych (z 15,65% w 2000
roku,do 23,04% w 2004 roku).
Tabela 10. Liczba osób rejestrujących się jako bezrobotne w powiatowych urzędach
pracy województwa podkarpackiego w latach 2000-2004 - „napływ” (dane w liczbach bezwzględnych).
Bez zawodu
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
17332
15602
15712
17499
19533
386
360
387
352
318
Specjaliści
7171
8499
11289
14047
16144
22189
23338
25093
29376
32353
Pracownicy biurowi
10626
9606
10526
5431
4212
15864
13716
13625
13391
13327
3399
3167
2751
2628
2456
47156
45663
42371
41426
38914
7741
7015
6325
6379
5970
9951
8357
7458
7701
7172
0
0
0
23
17
Siły zbrojne
W przypadku pozostałych wielkich grup zawodowych odnotowano spadek liczby osób rejestrujących się jako bezrobotne. Szczególnie widoczny jest on
w przypadku:
W przypadku tej grupy zawodowej liczba osób rejestrujących jako bezrobotne
zmniejszyła się z 10626 osób w 2000 roku do 4212 osób w 2004 roku (przeciętny
spadek liczby rejestrujących się w analizowanym okresie wyniósł 20,6%). Udział
procentowy tej grupy zmalał z 7,49% w 2000 roku do 3% w 2004 roku.
Wnioski
W przypadku napływu bezrobotnych rejestrujących się w ciągu roku w urzędach pracy na terenie województwa podkarpackiego w okresie 2000-2004 sytuacja
jest nieco inna niż było to w przypadku analiz dotyczących liczby bezrobotnych
zarejestrowanych na koniec okresu sprawozdawczego. O ile w przypadku drugim
odnotowano (przynajmniej od 2000 roku) spadek liczby bezrobotnych, o tyle
w przypadku napływu mamy do czynienia ze wzrostem (od 2002 roku).
Jednocześnie struktura procentowego udziału w generowaniu napływu bezrobotnych jest niemal taka sama, jak w przypadku liczby bezrobotnych na koniec
okresu. Największy udział w „generowaniu” napływu bezrobotnych posiadają zawody zaklasyfikowane do wielkich grup zawodów (wg 1-cyfrowego kodu PKZiS):
36
• „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy”,
• „bez zawodu”.
W okresie 2000-2004 największy (średnioroczny) napływ bezrobotnych odnotowano w przypadku takich zawodów (6-cyfrowy kod PKZiS), jak:
• sprzedawca,
• ślusarz,
• technik mechanik,
• murarz,
• krawiec.
Są to więc (generalnie) te same zawody, które odnotowano w przypadku rankingu zawodów ze względu na kryterium średniorocznego stanu bezrobocia rejestrowanego na koniec okresu sprawozdawczego.
Podobnie, jak miało to miejsce w przypadku liczby bezrobotnych na koniec
okresu sprawozdawczego, największy przyrost napływu bezrobocia w okresie
2000-2004 nastąpił w zawodach wymagających wyższego lub średniego poziomu
wykształcenia, a więc wśród:
• „techników i innego średniego personelu”, a także wśród:
• osób „bez zawodu”.
W przypadku pozostałych wielkich grup zawodowych odnotowano spadek napływu bezrobotnych. Przy czym szczególnie widoczny był on w przypadku:
Okazuje się więc, iż za stwierdzony w trakcie analiz wzrost napływu bezrobotnych w okresie 2000-2004 odpowiadają zawody sklasyfikowane w trzech wielkich
grupach zawodów:
• „techników i innego średniego personelu”,
• osób „bez zawodu”.
37
38
Oferty
pracy
Oferty pracy na koniec okresu sprawozdawczego
Ogólna analiza zawodów w kontekście ofert pracy rejestrowanych na
koniec okresu sprawozdawczego
W okresie od 2000 do 2004 roku odnotowano (por. Tabela A 10) aż 1667
zawodów (87,1% spośród wszystkich zawodów – łącznie z osobami bez zawodu), w których nie było ofert pracy na koniec danego okresu sprawozdawczego
(31.XII). Wystąpiło 20 zawodów (1% z ogólnej liczby zawodów), w których
istniały oferty pracy na koniec okresu sprawozdawczego w każdym z badanych
lat oraz 227 zawodów (11,9%), w których oferty pracy wystąpiły przynajmniej
raz w analizowanym okresie. Dla zawodów, w których stale odnotowywano
oferty pracy na koniec okresu sprawozdawczego w latach 2000-2004, przeznaczonych było około 42,5% ogółu wszystkich ofert pracy zarejestrowanych na
31.XII (por. Tabela 11).
39
Tabela 11. Liczba ofert pracy w zawodach, w których stale odnotowywano oferty pracy
na koniec okresu sprawozdawczego w latach 2000-2004.
Rok
2001
2002
2003
2004
Liczba ofert pracy w zawodach, w których stale odnotowywano oferty pracy (na koniec okresu sprawo104
zdawczego) w latach 2000-2004
2000
85
112
128
118
Odsetek z ogólnej liczby ofert pracy na koniec okresu
sprawozdawczego
43,8
35,6
42,7
30,0
60,5
Biorąc pod uwagę wielkie grupy zawodowe (por. Tabela A 11), stwierdzić
można, iż największy odsetek zawodów, w których odnotowywano oferty pracy
w każdym z lat w okresie 2000-2004 (na koniec grudnia), wystąpił wśród zawodów zgrupowanych w ramach:
• „pracowników usług osobistych i sprzedawców” (30%).
Z kolei, najwięcej zawodów, w których nie odnotowano ofert pracy na koniec okresu sprawozdawczego w żadnym z lat w okresie 2000-2004, wystąpiło w przypadku:
• „specjalistów„ (23,1%),
• „operatorów maszyn i urządzeń„ (21,8%),
• „robotników przemysłowych i rzemieślników„ (18,8%),
• „techników” (18,7%).
Biorąc pod uwagę odsetek zawodów, w których odnotowywano oferty pracy
w każdym z lat okresu 2000-2004 (na koniec okresu sprawozdawczego) spośród
ogólnej liczby zawodów w ramach danej wielkiej grupy zawodowej (por. Tabela
A 12), stwierdzić można, iż największy odsetek zawodów, dla których nie było
ofert pracy na koniec okresu sprawozdawczego, występuje w przypadku:
• „sił zbrojnych” (100% zawodów),
• „rolników, ogrodników, leśników i rybaków” (97,8% zawodów),
Z kolei największy odsetek zawodów, w których odnotowano (na koniec okresu sprawozdawczego) oferty pracy w każdym z lat okresu 2000-2004 wystąpił w przypadku:
• „pracowników usług osobistych i sprzedawców” (6,5%),
• „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” (2,3%).
Analiza ofert pracy na koniec okresu sprawozdawczego
W województwie podkarpackim odnotować można generalny wzrost ofert
pracy pozostających do dyspozycji bezrobotnych na koniec okresów sprawozdawczych (por. Tabela 12).
Tabela 12. Liczba zgłaszanych ofert pracy (na koniec okresu sprawozdawczego w latach
2000-2004.
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
Liczba zgłoszonych w ciągu
roku ofert pracy (na koniec
okresu sprawozdawczego)
172
194
315
300
393
40
W stosunku do 2000 roku w roku 2004 liczba ofert pracy dostępnych na koniec grudnia wzrosła o 228%.
udziału liczby dostępnych ofert pracy na koniec roku w ramach poszczególnych dużych grup zawodowych (kod 1-cyfrowy PKZiS). W celu klasyfikacji
wielkich grup zawodowych ze względu na procentowy udział w ogólnej liczbie
ofert pracy (na koniec okresu sprawozdawczego) w latach 2000-2004 ponownie zastosowano hierarchiczną analizę skupień (metodą Warda). Zamieszczony poniżej dendrogram (por. Wykres 5) wskazuje, iż wielkie grupy zawodowe tworzą cztery zasadnicze skupienia. Znajdowanie się poszczególnych grup
zawodowych w jednym skupieniu świadczy o ich podobieństwie w kontekście
liczby oferowanych miejsc pracy w latach 2000-2004 na koniec okresu sprawozdawczego.
Wykres 5. Dendrogram prezentujący skupienia wielkich grup zawodowych w kontekście procentowego udziału wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) w ogólnej
liczbie ofert pracy (lata 2000-2004).
Skupienie pierwsze tworzą: „parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy”,
„przedstawiciele sił zbrojnych”, „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy” oraz „osoby
bez zawodu”. W skład skupienia drugiego weszły grupy: „pracownicy biurowi”,
„operatorzy maszyn i urządzeń”, „pracownicy przy pracach prostych” oraz „specjaliści”. W skupieniu trzecim znaleźli się: „technicy”, „pracownicy usług osobistych” oraz „robotnicy przemysłowi”.
41
Wykres 6. Procentowy udział ofert pracy zgłaszanych dla poszczególnych wielkich grup
zawodów (1-cyfrowy kod PKZiS) w latach 2000-2004.
Analiza przedstawionych danych (por. Wykres 6) wskazuje, iż największą
liczbę ofert pracy na koniec okresów sprawozdawczych w latach 2000-2004 odnotowano w przypadku:
• „robotników przemysłowych (średnia dla okresu 2000-2004 wyniosła
25,32),
• „techników” (19,08),
• „pracowników usług osobistych” (18,6).
Nieco niższy wskaźnik tego typu odnotowano wśród:
• „specjalistów” (10,72),
• „operatorów” (8,46),
• „pracowników przy pracach prostych” (7,86),
• „pracowników biurowych” (7,26).
Zdecydowanie najniższy zaś wśród:
• „parlamentarzystów” (2,26),
• „osób bez zawodu” (0,36),
• „rolników” (0,06),
• „przedstawicieli sił zbrojnych” (0).
Ranking zawodów według ofert pracy na koniec okresu sprawozdawczego
Lista rankingowa 20 zawodów o największej liczbie ofert pracy zarejestrowanych na koniec okresu sprawozdawczego (średnia dla lat 2000-2004) przedstawia
się następująco:
42
22
Średnia liczba ofert pracy (stan na
31XII) w latach 2000-2004
Przedstawiciel handlowy, przedstawiciel regionalny
18
j.w.
Szwaczka
7,8
j.w.
-
Spawacz ręczny gazowy
7,6
j.w.
-
Kucharz
7,6
j.w.
-
7,4
j.w.
-
Pracownik ochrony mienia i osób
5,6
j.w.
-
Sprzątaczka
5,4
j.w.
-
Fryzjer
5,2
j.w.
-
5
j.w.
-
Magazynier
4,8
j.w.
-
Księgowy samodzielny
4,6
j.w.
-
Pracownik biurowy
4,2
j.w.
-
Operator obrabiarek sterowanych numerycznie
4
j.w.
-
Stolarz meblowy
4
j.w.
-
Monter instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody
4
j.w.
-
Tokarz
3,8
j.w.
-
Spawacz ręczny łukiem elektrycznym
3,8
j.w.
-
Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania
3,8
j.w.
-
Krawiec
3,6
j.w.
-
Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych
3,6
j.w.
-
Specjalista do spraw marketingu i handlu/sprzedaży
3,6
j.w.
-
Sprzedawca
-
Listę 10 zawodów o największej liczbie ofert pracy pozostających w dyspozycji
bezrobotnych pod koniec okresu sprawozdawczego zawiera Tabela 13. Analiza
przedstawionych w niej danych wskazuje, iż są to najczęściej zawody wchodzące
w skład dwóch wielkich grup:
• „pracowników usług osobistych i sprzedawców”,
• „robotników przemysłowych i rzemieślników”.
Tabela 13. Zawody o największej liczbie ofert pracy pozostających w dyspozycji bezrobotnych pod koniec okresu sprawozdawczego (lata 2000-2004).
Rok
Ranga
2000
2001
Przedstawiciel
handlowy,
przedstawiciel
regionalny
Sprzedawca
2
Sprzedawca
Agent ubezpieczeniowy
3
Kierowca
samochodu ciężarowego
Szwaczka
1
2002
2003
2004
Spawacz ręczny
gazowy
Sprzedawca
Spawacz ręczny
łukiem elektrycznym
Sprzedawca
Przedstawiciel handlowy. przedstawiciel
regionalny
Operator obrabiarek sterowanych
numerycznie
Szwaczka
Kucharz
Sprzedawca
43
Rok
Ranga
2001
2002
Kierowca samochodu osobowego
Kelner
Monter instalacji
wentylacyjnych
i klimatyzacyjnych
5
Fryzjer
przedstawiciel
regionalny
Monter instalacji
centralnego
ogrzewania i ciepłej
wody
Ankieter
Stolarz meblowy
6
Pracownik
biurowy
Kucharz
7
Introligator
poligraficzny
Przedstawiciel hanKierowca samodlowy, przedstawichodu ciężarowego ciel regionalny
Krawiec
4
2000
2003
2004
Sprzątaczka
Szwaczka
Robotnik budowlany
Kucharz
Kucharz
Handlowiec, zawód
szkolny: Technik
Pracownik biurowy handlowiec
9
Magazynier
Pozostali specjaliści do spraw
ekonomicznych
i zarządzania,
gdzie indziej niesklasyfikowani
Pozostali specjaliści
do spraw ekonomicznych
i zarządzania,
Magazynier
10
Sprzątaczka
Fryzjer
8
Ślusarz
Szlifierz szkła
gospodarczego
i technicznego
Do podobnych wniosków prowadzi również analiza danych zawartych w Tabela 14. Z przedstawionego zestawienia wynika, iż największa liczba ofert pracy pozostających do wykorzystania na koniec okresu sprawozdawczego w latach
2000-2004 przypada na dwie grupy zawodowe:
• „pracowników usług osobistych i sprzedawców” (40,4%).
Również w ramach dwóch wymienionych wielkich grup zawodowych odnotowano największą liczbę zawodów spośród 20 wyróżnionych o największej liczbie
ofert pracy do wykorzystania na koniec okresu sprawozdawczego. W przypadku
„robotników przemysłowych i rzemieślników” zawodów takich jest 8 w grupie
pracowników usług osobistych i sprzedawców zaś 4.
Tabela 14. Liczba ofert pracy na koniec okresu sprawozdawczego w ramach 20 zawodów o największej liczbie ofert pracy (lata 2000-2004) według wielkich grup zawodowych
(1-cyfrowy kod PKZiS).
Poziom kwalifikacji
Liczba zawodów
zidentyfikowanych
wśród 20 zawodów
o największej liczbie
ofert pracy do wykorzystania na koniec
okresu sprawozdawczego
-
0
0
Specjaliści
4
2
7,40
3
2
22,60
44
Średnia liczba
ofert pracy (do
wykorzystania
na koniec okresu
sprawozdawczego)
w latach 2000-2004
w 20 zawodach
Pracownicy biurowi
2 lub 3
2
9,00
2 lub 3
4
40,40
2
0
0
2
8
38,20
2
2
11,40
1
2
10,40
Siły zbrojne
-
0
0
Wnioski
Między 2000 a 2004 rokiem w województwie podkarpackim odnotować można generalny wzrost liczby ofert pracy pozostających w dyspozycji bezrobotnych
na koniec okresu sprawozdawczego (31 grudnia). W stosunku do roku 2000 liczba
dostępnychofert pracy w grudniu 2004 roku wzrosła ze 172 do 393 (tj. o 228%).
Zwrócić wszakże uwagę należy na niewielką – wobec liczby zarejestrowanych bezrobotnych na koniec okresu – wyrażoną w liczbach bezwzględnych ilość niewykorzystanych ofert pracy. W całym okresie 2000-2004 było ich jedynie 1374, przy
1082342 zarejestrowanych bezrobotnych.
Największą liczbę ofert pracy w tym okresie zanotowano w przypadku:
Wśród zawodów o największej liczbie niewykorzystanych ofert pracy w całym badanym okresie znalazły się następujące zawody (według 1-cyfrowego kodu
PKZiS):
• sprzedawcy
• przedstawiciele handlowi, przedstawiciele regionalni,
• szwaczki,
• spawacz ręczny gazowy.
Napływ ofert pracy
Ogólna analiza zawodów w kontekście napływu ofert pracy
W okresie od 2000 do 2004 roku odnotowano 421 zawodów (22% z ogólnej
liczby zawodów, tj. 1914 [łącznie z osobami bez zawodu]), w których napływ ofert
pracy odnotowano w każdym z lat okresu 2000-2004 (por. Tabela A 13). Wystąpiło 669 zawodów (35% z ogólnej liczby zawodów), w których nie odnotowano
napływu ofert pracy w żadnym z badanych lat okresu 2000-2004 oraz 824 zawo-
45
dy, w których oferty pracy wystąpiły przynajmniej raz w analizowanym okresie
(43,1% z łącznej liczby zawodów). W zawodach stale „generujących” bezrobocie
zarejestrowanych było w analizowanym okresie przeciętnie 94,43% ogółu bezrobotnych (por. Tabela 15).
Tabela 15. Liczba zawodów, w których stale odnotowywano napływ ofert pracy (lata
2000-2004).
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
Liczba ofert pracy w zawodach, w których stale odnotowywano oferty pracy w latach 2000-2004
29689
24023
27201
36320
37044
Odsetek z ogólnej liczby ofert pracy
95,03
96,07
96,12
92,66
92,27
Biorąc pod uwagę wielkie grupy zawodowe (por. Tabela A 14), zauważyć można,
iż największy odsetek zawodów, w których nie odnotowano żadnych ofert pracy w każdym z lat w okresie 2000-2004, wystąpił wśród zawodów zgrupowanych w ramach:
Z kolei, najwięcej zawodów, w których odnotowano oferty pracy w każdym
z lat w okresie 2000-2004, wystąpił w przypadku:
Zdawać trzeba sobie sprawę trzeba z faktu, iż poszczególne grupy zawodowe
znacznie różnią się pod względem liczby występujących w ich ramach zawodów
i specjalności. Najliczniejsza jest grupa „specjalistów”, obejmująca 438 zawodów,
najmniej liczna (oprócz osób bez zawodu) grupa „sił zbrojnych” (4 zawody).
W związku z tym dobrym miernikiem wydaje się być w tym kontekście odsetek
zawodów, w których odnotowano oferty pracy w każdym z lat okresu 2000-2004
spośród ogólnej liczby zawodów w ramach danej wielkiej grupy zawodowej.
Biorąc pod uwagę dane tego typu (por. Tabela A 15), stwierdzić należy, iż najtrudniejsza sytuacja (największy odsetek zawodów, w których nie odnotowano
żadnych ofert pracy w okresie 2000-2004) występuje w przypadku21:
• „przedstawicieli sił zbrojnych” (100%),
• „pracowników usług osobistych i sprzedawców” (36,56%),
• „rolników, ogrodników, leśników i rybaków” (35,56%).
• „operatorów maszyn i urządzeń (35,37%)
• „robotników przemysłowych i rzemieślników” (34,14%).
Z kolei, najlepsza sytuacja (największy odsetek zawodów, dla których odnotowano oferty pracy w każdym z lat okresu 2000-2004) występuje w przypadku:
• „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” (32,56%),
• „pracowników przy pracach prostych” (34,31%).
2
46
Analiza napływu ofert pracy w latach 2000-2004
Na terenie województwa podkarpackiego zauważyć można generalny wzrost
liczby zgłaszanych przez pracodawców ofert pracy od 2002 roku (por. Tabela 16).
Tabela 16 Liczba zgłoszonych ofert pracy w ciągu roku w województwie podkarpackim
w latach 2000-2004.
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
Liczba zgłoszonych w ciągu roku
ofert pracy
31242
25005
28298
39198
40146
W 2004 roku (w stosunku do roku 2000) liczba ofert pracy wzrosła o 28,5%.
Przeciętny wzrost liczby oferowanych miejsc pracy w analizowanym okresie wyniósł 6,4%.
Wykres 7. Dendrogram prezentujący skupienia wielkich grup zawodowych w kontekście zgłaszanych ofert pracy w latach 2000-2004.
udziału liczby dostępnych ofert pracy w ramach poszczególnych dużych grup zawodowych (kod 1-cyfrowy PKZiS). W celu klasyfikacji wielkich grup zawodowych
ze względu na procentowy udział w ogólnej liczbie ofert pracy w latach 2000-2004
zastosowano hierarchiczną analizę skupień (metodą Warda). Zamieszczony poniżej dendrogram (por. Wykres 7) wskazuje, iż wielkie grupy zawodowe tworzą
cztery zasadnicze skupienia. Znajdowanie się poszczególnych grup zawodowych
w jednym skupieniu świadczy o ich podobieństwie w kontekście liczby oferowanych miejsc pracy w latach 2000-2004.
Skupienie pierwsze tworzą: „parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy”,
„przedstawiciele sił zbrojnych”, „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy” oraz „oso-
47
by bez zawodu”. W skład skupienia drugiego weszły grupy: „specjalistów” oraz
„operatorów maszyn i urządzeń”. Klaster trzeci zbudowany został z: „robotników
przemysłowych i rzemieślników” oraz „pracowników przy pracach prostych”.
Z kolei skupienie czwarte utworzone zostało na bazie: „pracowników biurowych”,
„pracowników usług osobistych i sprzedawców” oraz „techników i innego średniego personelu”.
Wykres 8. Procent ofert pracy przypadający na wielkie grupy zawodowe w województwie podkarpackim w latach 2000-2004 (dane w %).
zdecydowanie największą liczbę ofert pracy w każdym z analizowanych lat posiada
grupa:
• „pracowników przy pracach prostych” – koncentruje się w niej ponad 20%
wszystkich zgłoszonych ofert pracy (średnia dla okresu 2000-2004 wyniosła
21,79%),
• „robotników przemysłowych i rzemieślników” (21,65%).
Stosunkowo znaczną ilość ofert pracy odnotowano także w przypadku takich
grup, jak:
• „pracowniycy usług osobistych i sprzedawcy” (15,05%),
• „pracownicy biurowi” (12,68%),
• „technicy i inny średni personel” (12,24%).
Jedynie w czterech wymienionych wielkich grupach zawodowych koncentruje się - w każdym z analizowanych lat - ponad 80% wszystkich zarejestrowanych
48
ofert pracy (średnia z lat 2000-2004 wyniosła 83,4%). Na pozostałe siedem grup
zawodowych w badanym okresie przypada jedynie około 16,6% wszystkich ofert,
przy czym najmniejszy wskaźnik odnotowano w przypadku:
• „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” (średnia 0,49%),
• „przedstawicieli siły zbrojnych” (średnia 0%).
Ranking zawodów ze względu na napływ ofert pracy
Ranking zawodów przeprowadzony według średniej rocznej liczby ofert pracy
zgłaszanych do powiatowych urzędów pracy wskazuje, że w województwie podkarpackim w latach 2000-2004 notowano dużą koncentrację bezrobocia w zakresie
200 zawodów i specjalności.
Pierwsze 10 zawodów o największej liczbie ofert pracy obejmowało aż 41,34%
wszystkich zgłoszonych ofert (przy czym pierwszy na liście rankingowej zawód
[sprzedawca] stanowił aż 10,08% wszystkich pozyskanych przez PUP-y ofert pracy; kolejne 10 – 10,93%; następne 10 – 8,29%. W sumie pierwsze 50 zawodów
generowało aż 70,16% ogółu zgłoszonych ofert; pierwsze 100 z kolei – 81,18%,
zaś pierwsze 200 – aż 90,19% (wliczając bezrobotnych bez zawodu).
Lista rankingowa 20 zawodów o największej (średniorocznej) liczbie pozyskanych ofert pracy prezentuje się następująco:
3302,4
Średnia liczba ofert pracy w latach
2000-2004
Pracownik biurowy
2268
j.w.
2177
j.w.
-
Robotnik budowlany
1227,4
j.w.
-
1224,4
j.w.
-
1024
j.w.
-
Murarz
620
j.w.
-
Magazynier
577
j.w.
-
Szwaczka
576,6
j.w.
-
554,4
j.w.
-
Bez zawodu
541,4
j.w.
-
534
j.w.
-
Sprzątaczka
504,8
j.w.
-
Robotnik placowy
445,2
j.w.
-
Kucharz
441,4
j.w.
-
Robotnik drogowy
412,6
j.w.
-
Ślusarz
393,8
j.w.
-
Krawiec
308
j.w.
-
Stolarz meblowy
273
j.w.
-
Piekarz
272,2
j.w.
-
Sprzedawca
-
Zestawienie porównawcze liczby zawodów zidentyfikowanych wśród 200 zawodów o największej (średniorocznej) liczbie ofert pracy według wielkich grup
49
zawodowych z uwzględnieniem liczby zarejestrowanych bezrobotnych ilustruje
poniższa Tabela 17.
Tabela 17. Liczba zawodów zidentyfikowanych wśród 200 zawodów o największej średniorocznej liczbie ofert pracy według wielkich grup zawodów (1-cyfrowy kod PKZiS).
Liczba zawodów
zidentyfikowanych
Poziom kwali- wśród 200 zawodów
fikacji
o największej średniorocznej liczbie ofert
pracy
Średnia ofert pracy
w latach 2000-2004
w 200 zawodach
-
3
61,4
Specjaliści
4
22
1176,2
3
37
3650,6
Pracownicy biurowi
2 lub 3
12
3938,4
2 lub 3
11
4725,8
2
2
242,4
2
61
6382,6
2
28
1971,4
1
25
6904,6
Siły zbrojne
-
0
0
Z powyższego zestawienia wynika, iż największa (średnioroczna) liczba ofert
pracy przypada na dwie wielkie grupy zawodowe:
• „technicy i inny średni personel”.
Do podobnych wniosków prowadzi analiza zawodów, do których zostało skierowanych przynajmniej 100 ofert pracy. Odnotowano (por. Tabela 18) kilkadziesiąt (w zależności od okresu od 47 do 66) zawodów tego typu. W każdym z interesujących nas lat zawody te skupiały zdecydowaną większość wszystkich ofert
pracy. W okresie między rokiem 2000 a 2004 odsetek ten nie spadł nigdy poniżej
70%. Jednocześnie wystąpiło 36 zawodów, do których w każdym z analizowanych
lat skierowano ponad 100 ofert pracy. Te 36 zawodów w analizowanym okresie
skupiło średnio 64,2% wszystkich ofert pracy.
Tabela 18. Charakterystyka zawodów, dla których zgłoszono ponad 100 ofert pracy.
2000
2001
2002
2003
2004
A
54
47
52
66
66
B
74,5%
72,6%
73,1%
74,9%
76,1%
C
65,4%
66%
64,7%
61,9%
63%
50
A-
B-
Liczba zawodów, dla których zgłoszono przynajmniej 100 ofert pracy
Odsetek ofert pracy obejmowanych przez zawody, dla których zgłoszono przynajmniej 100
ofert pracy w określonym roku
C- Odsetek ofert pracy obejmowanych przez zawody, dla których zgłoszono przynajmniej 100
ofert pracy w każdym z lat
Wśród wspomnianych już 36 zawodów na pierwszym miejscu (niezależnie
od roku) znajduje się sprzedawca (por. Tabela 19). Generalnie zresztą układ rangowy dla poszczególnych lat jest do siebie zbliżony. Pojawiające się na czołowych
miejscach zawody nie ulegają zmianie (zachodzą jedynie niewielkie przesunięcia
w górę lub w dół). Tak więc nieustannie największe zapotrzebowanie pracodawców występuje na takie (oprócz sprzedawcy) zawody, jak: pracownik biurowy, robotnik budowlany, robotnik gospodarczy, robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym czy przedstawiciel handlowy i regionalny.
Tabela 19. Zawody, dla których zgłoszono największą liczbę ofert pracy (lata 20002004).
Ranga
Rok
2000
2001
2002
1
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
2003
Sprzedawca
2
Pracownik
biurowy
Pracownik biurowy
Pracownik
biurowy
3
Robotnik budowlany
4
przetwórczym
Robotnik pomocniRobotnik budowczy w przemyśle
lany
przetwórczym
Pracownik biurowy
Pracownik biurowy
5
Bez zawodu
Robotnik budowlany
Robotnik pomocRobotnik budowniczy w przemyśle
lany
przetwórczym
Robotnik budowlany
6
przedstawiciel
regionalny
Przedstawiciel
handlowy,
przedstawiciel
regionalny
przetwórczym
Szwaczka
7
Murarz
Murarz
Szwaczka
Magazynier
8
przedstawiciel
regionalny
Szwaczka
Murarz
Robotnik placowy
Sprzątaczka
9
Sprzątaczka
Kucharz
Kierowca
samochodu cięża- Magazynier
rowego
10
Robotnik drogowy
Sprzątaczka
Murarz
Murarz
2004
Źródło: dane Urzędu Statystycznego w Rzeszowie.
Dokonane analizy wskazują, że wśród zawodów, dla których zgłoszono przynajmniej 100 ofert pracy w każdym z pięciu lat, przeważają zawody z grupy:
• „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” (łącznie 11 zawodów).
51
Mniej zawodów tego typu wystąpiło w grupach:
• „pracownicy przy pracach prostych” (8 zawodów),
• „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” (6 zawodów),
• „pracownicy biurowi” (4).
Najmniej zaś w grupach:
• „technicy i inny średni personel” (3),
• „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń” (2),
• „specjaliści” (1).
Wzmiankowane zawody nie wystąpiły w ogóle w grupach:
• „parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy”,
• „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”,
• „siły zbrojne”.
Dynamika napływu ofert pracy
Wzrost liczby oferowanych miejsc pracy (por. Tabela 20) dotyczył wszystkich
wielkich grup zawodowych, za wyjątkiem dwóch:
• „rolników, ogrodników, leśników i rybaków”.
Tabela 20. Liczba osób rejestrujących się jako bezrobotne w powiatowych urzędach pracy województwa podkarpackiego w latach 2000-2004 - „napływ” (dane
w liczbach bezwzględnych).
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
Bez zawodu
1451
252
307
283
414
136
123
167
214
156
Specjaliści
1478
1308
1636
2741
2421
2803
2451
2931
5786
6943
Pracownicy biurowi
4193
3032
4329
3858
5104
4838
4160
4603
5428
5215
231
199
310
597
228
6921
6000
6059
7721
8424
2397
1780
2204
3357
2985
6794
5700
5752
9213
8256
0
0
0
0
0
Siły zbrojne
W przypadku pierwszej z wymienionych grup liczba oferowanych miejsc pracy
spadła z 1451 w 2000 roku do 414 w 2004 roku. Pod koniec analizowanego okresu
liczba ofert pracy wynosiła jedynie 71,5% w stosunku do okresu początkowego.
Przeciętny spadek liczby ofert pracy (średnia geometryczna) w okresie 2000-2004
wyniósł 26,9%.
52
Liczba ofert pracy dla drugiej z wymienionych wielkich grup zawodowych
wzrosła wprawdzie nieznacznie, jeżeli weźmiemy pod uwagę początek i koniec
analizowanego okresu (lata 2000 oraz 2004) z 231 do 228, lecz w całym analizowanym okresie nieznacznie spadła. Średnia geometryczna wyniosła 0,997.
Największy wzrost liczby ofert pracy odnotowano w przypadku:
• „techników i innego średniego personelu” (z 2803 ofert w 2000 roku do
6943 w 2004 roku; wzrost o 147,7%; przeciętne tempo wzrostu wyniosło
13,1% rocznie),
• „specjalistów” (z 1478 do 2421, tj. o 63,8%, przy średnim tempie zmian
13,1% rocznie).
Nieco mniejszy był on wśród:
• „operatorów maszyn i urządzeń” (z 2397 do 2985, tj. o 24,53%),
• „pracowników biurowych” (z 4193 do 5105, tj. o 21,72%),
• „robotników przemysłowych i rzemieślników” (z 6921 do 8424, tj. o 21,7%),
• „pracowników przy pracach prostych” (z 6794 do 8256, tj. o 21,52%),
• „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” (ze 136 do 156,
tj. o 14,7%).
W przypadku pozostałych wielkich grup zawodowych wzrost liczby oferowanych miejsc pracy nie przekraczał 10% między 2000 a 2004 rokiem.
Biorąc pod uwagę 200 zawodów, w których odnotowano największą średnioroczną liczbę ofert pracy, stwierdzić można, iż największy przyrost ofert pracy
w okresie od 2000 do 2004 roku odnotowano w następujących 20 zawodach:
-
Operator koparek i zwałowarek
250,4
A221
39,333
B232
-
Szlifierz szkła gospodarczego i technicznego
234
j.w.
30,000
j.w.
-
Operator obrabiarek zespołowych
230,7
j.w.
28,333
j.w.
-
Konfekcjoner wyrobów gumowych
228,7
j.w.
27,333
j.w.
-
Operator maszyn do produkcji płyt i sklejek
210,1
j.w.
19,500
j.w.
-
Operator maszyn do obróbki skrawaniem
204,5
j.w.
17,500
j.w.
-
Stolarz
203,3
j.w.
17,083
j.w.
-
198,9
j.w.
15,637
j.w.
-
Kontroler jakości wyrobów
artykuły przemysłowe
195,7
j.w.
14,667
j.w.
-
Bibliotekarz
189,9
j.w.
13,000
j.w.
-
Fizjoterapeuta
184,2
j.w.
11,500
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn
do produkcji wyrobów papierniczych
182,1
j.w.
11,000
j.w.
-
Operator skrawarek drewna
178,9
j.w.
10,250
j.w.
-
Krojczy
176,5
j.w.
9,700
j.w.
-
Prezes
168,2
j.w.
8,000
j.w.
-
Hutnik dmuchacz szkła
156,5
j.w.
6,000
j.w.
-
155,7
j.w.
5,875
j.w.
-
Pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej
153,3
j.w.
5,525
j.w.
Średnie tempo wzrostu liczby ofert pracy w latach 2000-2004 (w procentach).
Wzrost liczby ofert pracy między 2004 a 2000 rokiem (ilość razy).
22
23
53
-
Kasjer handlowy
147,6
j.w.
4,752
j.w.
-
Specjalista do spraw marketingu
i handlu/sprzedaży
146,3
j.w.
4,587
j.w.
Wnioski
Na terenie województwa podkarpackiego liczba ofert pracy napływających
w ciągu całego okresu sprawozdawczego do urzędów pracy rośnie począwszy od
2001 roku. W stosunku do roku 2000 w roku 2004 napływ ofert pracy wzrósł
o 28,5% (z 31242 do 40146).
Największy napływ ofert pracy w każdym z lat okresu 2000-2004 odnotowano
w przypadku następujących wielkich grup zawodowych:
• „pracownicy przy pracach prostych”,
• „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”
Listę zawodów o największej (średniorocznej) liczbie pozyskanych ofert pracy
otwierają takie zawody, jak:
• sprzedawca,
• pracownik biurowy,
• robotnik gospodarczy,
• robotnik budowlany,
• pracownik administracyjny.
• robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym,
• murarz,
• magazynier,
• szwaczka,
• kierowca samochodu ciężarowego.
Dla wymienionych dziesięciu zawodów przeznaczonych była niemal połowa
wszystkich ofert pracy (41,3%).
Przy czym największą dynamikę zmian (największy przyrost liczby ofert pracy) odnotowano w przypadku zawodów, do wykonywania których niezbędne jest
posiadanie wykształcenia wyższego lub średniego, a więc:
• „specjalistów”.
54
Zawody
nadwyżkowe i deficytowe
Nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej
w województwie podkarpackim w latach 2000-2004
Analiza wstępna
Zgodnie z danymi analizowanymi w poprzednich rozdziałach książki na rynku
pracy województwa podkarpackiego od roku 2002 pojawia się coraz więcej ofert pracy,
jednocześnie rośnie liczba osób rejestrujących się jako bezrobotne (por. Wykres 9).
Wykres 9. Relacje między napływem ofert pracy a napływem bezrobotnych w latach
2000-2004.
55
Przy czym generalnie w badanym okresie szybciej rośnie liczba ofert pracy
niż napływ bezrobotnych, co jest szczególnie widoczne w skoku liczby oferowanych miejsc pracy między 2002 a 2003 rokiem, kiedy zgłoszono aż 10900
ofert pracy.
Tabela 21. Nadwyżka podaży siły roboczej w latach 2000-2004.
Rok
2000
Nadwyżka (deficyt) podaży
siły roboczej w poszczególnych 110573
latach
2001
2002
2003
2004
2000-2004
110318
107239
99055
100270
527455
Generalnie, w latach 2000-2004 w urzędach pracy zarejestrowały się 691344
osoby, do których skierowanych zostało 163889 ofert pracy. W badanym okresie
odnotowano więc niedobór ponad 527455 ofert pracy. Średnia różnic między liczbą ofert pracy a liczbą rejestrujących się bezrobotnych w tym czasie (tj. między
2000 a 2004 rokiem) wyniosła – 105491.
k
Nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w zawodzie k N I wyliczona została ze wzoru:
( )
gdzie:
N Ik = B Ik − O Ik
B Ik - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k w danym roku,
O Ik - liczba zgłoszonych ofert pracy w zawodzie k w danym roku.
W oparciu o skumulowany wskaźnik nadwyżki (deficytu) siły roboczej w zawodzie w okresie 2000-2004 w województwie podkarpackim wyodrębniono:
• 302 zawody, w których nie zidentyfikowano ani napływu bezrobotnych, ani
ofert pracy,
• 262 zawody, dla których było więcej ofert pracy niż bezrobotnych (wskaźnik
N(D)SR był mniejszy od zera),
• 43 zawody, dla których było tyle samo ofert pracy, ilu zarejestrowanych
w ciągu lat 2000-2004 bezrobotnych, przy czym liczba ofert pracy i zarejestrowanych bezrobotnych różna była od 0 (wskaźnik N(D)SR był równy
0),
• 1307 zawodów, w których więcej było bezrobotnych niż ofert pracy (wskaźnik N(D)SR przybierał wartości dodatnie).
W okresie 2000-2004 dynamika zmian (por. Tabela 22) polega na wzroście
liczby zawodów, w których występuje deficyt siły roboczej (wzrost ze 132 w 2000
roku do 244 w 2004 roku – wyraźny skok następuje w roku 2003), wzroście liczby
zawodów zrównoważonych (tj. takich, w których ofert pracy jest tyle, ilu bezrobotnych (z 30 w 2000 roku do 58 w 2004 roku), przy spadku zawodów, w których
występuje nadwyżka podaży siły roboczej, oraz zawodów, w których nie występują
ani bezrobotni, ani oferty pracy.
56
Tabela 22. Liczba poszczególnych typów zawodów ze względu na wskaźnik N(D)SR.
Liczba zawodów z:
2000
2001
2002
2003
2004
deficytem podaży siły roboczej (więcej ofert pracy niż bezrobotnych)
132
128
148
249
244
równowagą (tyle samo ofert, ile bezrobotnych)
30
34
41
62
58
nadwyżką podaży siły roboczej (więcej bezrobotnych niż ofert pracy)
1103
1116
1045
1081
1064
bez ofert pracy i bezrobotnych (poza rynkiem)
649
636
680
522
548
Analiza danych zawartych w Tabeli 23 wskazuje, iż największe tempo przyrostu zawodów o deficycie podaży siły roboczej odnotować można w przypadku:
• pracowników usług osobistych i sprzedawców” (średnia geometryczna wyniosła 1,132),
• „pracowników biurowych” (odpowiednio 1,317),
• „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” (1,253),
• „pracowników przy pracach prostych” (1,233).
Tabela 23. Odsetek zawodów o deficycie podaży siły roboczej w latach 2000-2004 w ramach poszczególnych wielkich grup zawodowych.
2000
Bez zawodu
2001
2002
2003
2004
0
0
0
0
0
4,7
2,3
9,3
4,7
11,6
Specjaliści
6,2
7,5
4,6
12,3
10,7
5,6
6,1
8,1
12,8
11,4
Pracownicy biurowi
9,5
7,9
17,5
20,6
28,6
3,2
6,5
5,4
14,0
9,7
4,4
2,2
6,7
8,9
6,7
5,1
3,8
4,8
8,1
8,1
10,2
8,4
12,5
16,0
15,5
12,7
12,7
8,8
23,5
29,4
0
0
0
0
0
Siły zbrojne
Z kolei przyrost (por. Tabela 24) odsetka zawodów (spośród wszystkich zawodów w danej wielkiej grupie zawodowej) o nadwyżce podaży siły roboczej wystąpił
w zawodach sklasyfikowanych w ramach wielkiej grupy:
• „specjaliści” (średnia geometryczna równa 1,025),
• „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” (analogicznie 1,015).
Tabela 24. Odsetek zawodów o nadwyżce podaży siły roboczej w latach 2000-2004
w ramach poszczególnych wielkich grup zawodowych.
Bez zawodu
57
2000
2001
2002
2003
2004
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
2000
2001
2002
2003
2004
69,8
72,1
60,5
67,4
60,5
Specjaliści
45,9
46,6
47,0
51,4
50,7
55,3
54,7
52,2
53,1
51,4
Pracownicy biurowi
66,7
68,3
60,3
68,3
55,6
52,7
50,5
49,5
54,8
55,9
64,4
66,7
62,2
68,9
62,2
68,8
71,0
64,2
64,5
65,3
58,0
59,3
52,7
53,9
55,7
66,7
64,7
64,7
54,9
48,0
0
0
0
50,0
100,0
Siły zbrojne
W okresie między 2000 a 2004 rokiem zawody, dla których wskaźnik N(D)SR:
• przebierał wartości dodatnie - obejmowały 72% spośród wszystkich zgłoszonych w tym okresie ofert pracy oraz 96% napływu bezrobotnych,
• przybierał wartości ujemne – obejmowały aż 27,8% wszystkich ofert pracy
oraz jedynie 4% napływu bezrobotnych,
• przybierał wartości zerowe (przy liczbie ofert pracy i liczbie napływu bezrobotnych różnych od zera) – obejmowały 0,2% napływu ofert pracy w analizowanym okresie i 0,05% napływu bezrobotnych.
Biorąc pod uwagę wielkie grupy zawodowe (por. Tabela 25), zauważyć można,
iż w każdej z nich występuje nadwyżka liczby bezrobotnych w stosunku do liczby
napływających ofert pracy.
Tabela 25. Napływ ofert pracy, bezrobotnych oraz nadwyżka podaży pracy w latach
2000-2004 (dane skumulowane).
Suma ofert pracy skumulowane dane
dla lat 2000-2004
Suma bezrobotnych - skumulowane dane dla lat
2000-2004
Wskaźnik
nadwyżki (deficytu) podaży pracy
dla lat 2000-2004
Bez zawodu
2707
85678
82971
796
1803
1007
Specjaliści
9584
57150
47566
20914
132349
111435
Pracownicy biurowi
20516
40401
19885
24244
69923
45679
1565
14401
12836
35125
215530
180405
12723
33430
20707
35715
40639
4924
0
40
40
Siły zbrojne
58
Ze względu na wielkość wskaźnika nadwyżki (deficytu) podaży pracy najlepsza sytuacja występuje w przypadku:
• „pracowników sił zbrojnych” (wartość wskaźnika równa 40),
• „pracowników przy pracach prostych”.
Nieco gorsza w przypadku:
• „rolników, ogrodników, leśników i rybaków”,
• „pracowników biurowych” oraz
• „operatorów i monterów maszyn i urządzeń”.
Wyraźnie najgorsza w przypadku:
• „pracowników usług osobistych i sprzedawców”,
• „techników i innego średniego personelu” oraz
• „robotników przemysłowych i rzemieślników”.
Oczywiście im liczniej reprezentowana dana wielka grupa zawodowa (więcej
zawodów występujących w jej ramach), tym gorsza pozycja w przypadku analizowanego wskaźnika. Z tego względu lepszym kryterium wydaje się być odsetek zawodów (w danej wielkiej grupie zawodowej), w których odnotowano więcej ofert
pracy niż bezrobotnych (nie wliczając zawodów, w których nie było ani ofert pracy,
ani napływu bezrobotnych – czyli takich, które nie występowały w okresie 20002004 na regionalnym rynku pracy).
Tabela 26. Odsetek zawodów, w których odnotowano więcej ofert pracy niż bezrobotnych według wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) (lata 2000-2004).
Ogólna liczba
Liczba zawoOdsetek zawodów
zawodów lub
(w danej grupie
dów, w których
specjalności
odnotowano więcej zawodowej), w któwystępujących na
ofert pracy niż bez- rych odnotowano
regionalnym rynku
robotnych w latach więcej ofert pracy
pracy w latach
2000-2004
niż bezrobotnych
2000-2004
Bez zawodu
1
0
0
37
2
5,4
Specjaliści
347
67
19,3
286
45
15,7
Pracownicy biurowi
60
15
25,0
77
11
14,3
38
2
5,3
325
26
8,0
342
72
21,1
95
22
23,2
Siły zbrojne
W sumie
59
4
0
0
1612
262
16,3
Analiza danych procentowych (por. Tabela 26) wskazuje, iż największy odsetek zawodów, w których odnotowano więcej ofert pracy niż bezrobotnych, wystąpił w przypadku:
• „pracowników biurowych”,
• „pracowników przy pracach prostych”,
• „operatorów i monterów maszyn i urządzeń” oraz
• „specjalistów”.
Stosunkowo wysoki był on w przypadku:
Zdecydowanie mniejszy w ramach:
• „rolników, ogrodników, leśników i rybaków”.
Najmniejszy zaś odnotowano w przypadku:
• osób „bez zawodu” oraz
• „przedstawicieli sił zbrojnych” (w obu przypadkach analizowany wskaźnik wyniósł 0).
Lista rankingowa zawodów według nadwyżki (deficytu) siły roboczej
W przypadku wielkiej grupy zawodów „parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy” zawodami o najwyższych wartościach wskaźnika nadwyżki (deficytu) podaży siły roboczej w zawodzie (zawodami o najtrudniejszej sytuacji) okazują się:
-
Kierownik wewnętrznej jednostki
działalności podstawowej, gdzie indziej niesklasyfikowany
185
Wskaźnik nadwyżki podaży siły
roboczej
-
Kierownik małego przedsiębiorstwa,
gdzie indziej niesklasyfikowany
101
j.w.
-
Kierownik małego przedsiębiorstwa
w budownictwie
69
j.w.
-
organizacyjnej, gdzie indziej sklasyfikowani
66
j.w.
-
w handlu hurtowym i detalicznym
65
j.w.
-
Kierownik działu zaopatrzenia i dystrybucji
62
j.w.
-
Kierownik działu marketingu i sprzedaży
53
j.w.
-
działalności podstawowej w b.
49
j.w.
-
działalności podstawowej w h.
44
j.w.
-
w gastronomii hotelarstwie
41
j.w.
W ramach grupy „specjaliści” pierwszą dziesiątkę zawodów o najwyższej wartości wskaźnika N(D)SR tworzą:
-
Ekonomista
8471
Wskaźnik nadwyżki podaży siły roboczej
-
Specjalista administracji publicznej
4041
j.w.
-
ekonomicznych i zarządzania
3942
j.w.
-
Prawnik legislator
1994
j.w.
60
-
Nauczyciel nauczania początkowego
1700
j.w.
-
Socjolog
1429
j.w.
-
Nauczyciel wychowania fizycznego
1316
j.w.
-
Specjalista do spraw organizacji
usług gastronomicznych i hotelarskich
1282
j.w.
-
Nauczyciel języka polskiego
1186
j.w.
-
i handlu/sprzedaży
1069
j.w.
W przypadku „techników i innego średniego personelu” pierwszych dziesięć
zawodów o największym wskaźniku nadwyżki podaży siły roboczej, to:
-
Technik mechanik
21521
-
Technik budownictwa
8803
j.w.
-
8346
j.w.
-
Technik rolnik
7641
j.w.
-
Technik żywienia i gospodarstwa
domowego
6421
j.w.
-
Technik elektryk
5295
j.w.
-
Technik technologii odzieży
5177
j.w.
-
Technik elektronik
3965
j.w.
-
Pozostali technicy mechanicy
3492
j.w.
-
Technik technologii drewna
2283
j.w.
Biorąc pod uwagę „pracowników biurowych” na pierwszych dziesięciu miejscach (pod względem wielkości wskaźnika N(D)SR) znalazły się:
-
13669
-
Asystent rachunkowości
2371
j.w.
-
Magazynier
2057
j.w.
-
Pozostali pracownicy do spraw
finansowo-statystycznych
1095
j.w.
-
Telefonistka
450
j.w.
-
Asystent usług pocztowych
367
j.w.
-
Pozostali magazynierzy i pokrewni
233
j.w.
-
Doręczyciel pocztowy
224
j.w.
-
Dyspozytor transportu samochodowego
206
j.w.
-
Pracownik biura podróży
204
j.w.
W przypadku wielkiej grupy zawodów „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” zawodami o najwyższych wartościach wskaźnika nadwyżki (deficytu) podaży siły roboczej w zawodzie okazują się:
-
Sprzedawca
20203
-
Kucharz
12333
j.w.
-
Fryzjer
3410
j.w.
61
-
Kelner
3299
j.w.
-
Pozostali sprzedawcy
i demonstratorzy
1320
j.w.
-
Opiekunka dziecięca
856
j.w.
-
Bufetowy, barman
797
j.w.
-
Opiekunka domowa
715
j.w.
-
683
j.w.
-
Pozostali fryzjerzy, kosmetyczki
i pokrewni
227
j.w.
W grupie „rolników, ogrodników, leśników i rybaków” takimi zawodami są:
-
Rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej
2211
-
Pozostali ogrodnicy, producenci
warzyw, kwiatów i pokrewni
2174
j.w.
-
Pozostali rolnicy produkcji roślinnej
1834
j.w.
-
Rolnik upraw polowych
1519
j.w.
-
Rolnik pracujący na własne potrzeby
960
j.w.
-
Rolnik upraw mieszanych
888
j.w.
-
Robotnik leśny
808
j.w.
-
Drwal
654
j.w.
-
Ogrodnik uprawa warzyw polowych
469
j.w.
-
Ogrodnik terenów zieleni
420
j.w.
Biorąc pod uwagę „robotników przemysłowych i rzemieślników” pierwszą
dziesiątkę tworzą zawody:
-
Ślusarz
23709
-
Murarz
16203
j.w.
-
Krawiec
14948
j.w.
-
14439
j.w.
-
Tokarz
8427
j.w.
-
Mechanik operator pojazdów
i maszyn rolniczych
5372
j.w.
-
Pozostali mechanicy pojazdów
samochodowych
5324
j.w.
-
Piekarz
4711
j.w.
-
Cukiernik
4491
j.w.
-
Malarz budowlany
3790
j.w.
W przypadku „operatorów i monterów maszyn i urządzeń” zawodami o najwyższych wartościach wskaźnika N(D)SR okazują się takie zawody, jak:
-
Operator urządzeń do produkcji
wyrobów mleczarskich
2088
-
1685
j.w.
-
1441
j.w.
62
-
Operator maszyn rolniczych
1268
j.w.
-
Kierowca ciągnika rolniczego
1076
j.w.
-
Operator urządzeń przetwórstwa
owocowo-warzywnego
780
j.w.
-
i urządzeń do obróbki metali
760
j.w.
-
i urządzeń do przetwórstwa mięsa
752
j.w.
-
Palacz kotłów co gazowych
676
j.w.
-
Pozostali operatorzy urządzeń
do procesów chemicznych i prod.
604
j.w.
W ramach grupy „pracownicy przy pracach prostych” zawodami o najwyższych wartościach wskaźnika nadwyżki podaży siły roboczej są:
-
Robotnik budowlany
2313
-
Palacz pieców zwykłych
1699
j.w.
-
Robotnik pomocniczy
w przemyśle przetwórczym
975
j.w.
-
Robotnik placowy
801
j.w.
-
Sprzątaczka
752
j.w.
-
Pakowacz
730
j.w.
-
Dozorca
616
j.w.
-
Ładowacz
492
j.w.
-
Salowa
393
j.w.
-
Pomoc domowa
354
j.w.
W przypadku grupy przedstawicieli „sił zbrojnych” na regionalnym rynku
pracy w okresie 2000-2004 wystąpiły jedynie cztery zawody. Ich lista rankingowa
ze względu na nadwyżkę podaży siły roboczej wygląda następująco:
-
Żołnierz zasadniczej
służby wojskowej
32
-
Żołnierz zawodowy
w służbie kontraktowej
6
j.w.
-
Żołnierz nadterminowej
służby wojskowej
1
j.w.
-
Żołnierz zawodowy
w służbie stałej
1
j.w.
Listę dziesięciu zawodów o największych wartościach nadwyżki podaży siły roboczej w okresie 2000-2004 (bez względu na wielką grupę zawodową) tworzą:
-
Bez zawodu
82971
-
Ślusarz
23709
j.w.
-
Technik mechanik
21521
j.w.
-
Sprzedawca
20203
j.w.
-
Murarz
16203
j.w.
63
-
Krawiec
14948
-
14439
j.w.
-
13669
j.w.
-
Kucharz
12333
j.w.
-
Technik budownictwa
8803
j.w.
-
Ekonomista
8471
j.w.
Listę dziesięciu zawodów o największych wartościach nadwyżki podaży siły roboczej osobno dla każdego roku (w okresie 2000-2004) zawiera Tabela 27.
Tabela 27. Zawody o największych wartościach nadwyżki siły roboczej osobno dla każdego okresu (lata 2000-2004).
Rok
Ranga
2000
2001
2002
1
Bez zawodu
Bez zawodu
Bez zawodu
Bez zawodu
2003
Bez zawodu
2004
2
Sprzedawca
Ślusarz
Ślusarz
Technik mechanik
Technik mechanik
3
Ślusarz
Technik mechanik
Ślusarz
4
Sprzedawca
Sprzedawca
Ślusarz
5
Krawiec
Technik mechanik
Sprzedawca
Murarz
Sprzedawca
Murarz
Murarz
6
Technik mechanik Murarz
7
Murarz
Mechanik
Mechanik samosamochodów
chodów osobowych
osobowych
Krawiec
Krawiec
8
Mechanik
samochodów
osobowych
Krawiec
Krawiec
9
Kucharz
Kucharz
Kucharz
Kucharz
Ekonomista
10
Tokarz
Tokarz
Ekonomista
Ekonomista
Kucharz
W przypadku wielkiej grupy zawodów „parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy” zawodami o najniższych wartościach wskaźnika nadwyżki (deficytu) podaży siły roboczej w zawodzie (zawodami o najtrudniejszej sytuacji) okazują się:
-
Prezes
-43
-
działalności podstawowej w p.
-2
j.w.
W ramach grupy „specjaliści” pierwsze 10 zawodów o najniższych wartościach
N(D)SR tworzą:
-
Nauczyciel języka obcego
-489
-
Specjalista do spraw integracji europejskiej
-140
j.w.
64
-
w szkole podstawowej
-45
-
Archiwista
-31
j.w.
-
Doradca podatkowy
-24
j.w.
-
Muzealnik
-22
j.w.
-
Lekarz chirurgia ogólna
-21
j.w.
-
Projektant wzornictwa przemysłowego
-17
j.w.
-
Administrator sieci informatycznej
-13
j.w.
-
Nauczyciel akademicki nauki ekonomiczne
-12
j.w.
W przypadku „techników i innego średniego personelu” pierwsze dziesięć zawodów o najniższym wskaźniku nadwyżki podaży siły roboczej, to:
-
-4025
-
-346
j.w.
-
Opiekun w domu pomocy społecznej
-263
j.w.
-
Bibliotekarz
-146
j.w.
-
Pozostali urzędnicy do spraw
przyznawania zasiłków
-112
j.w.
-
Opiekunka środowiskowa
-108
j.w.
-
Telemarketer
-65
j.w.
-
Pozostali pracownicy do spraw finansowych
i handlowych, gdzie indziej niesklasyfikowani
-46
j.w.
-
Lektor
-46
j.w.
-
Pozostali pracownicy do spraw zatrudnienia
i pośrednictwa pracy
-42
j.w.
Biorąc pod uwagę „pracowników biurowych” na pierwszych dziesięciu miejscach znalazły się:
-
Pozostali pracownicy obsługi biurowej
-783
-
Kasjer handlowy
-687
j.w.
-
Pracownik biurowy
-497
j.w.
-
Sekretarka
-90
j.w.
-
Ankieter
-47
j.w.
-
Inkasent
-28
j.w.
-
Kasjer bankowy
-16
j.w.
-
Pozostali kasjerzy i sprzedawcy biletów
-13
j.w.
-
Asystent do spraw statystyki
-4
j.w.
-
Pracownik kancelaryjny
-4
j.w.
65
W przypadku wielkiej grupy zawodów „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” zawodami o najniższych wartościach wskaźnika nadwyżki (deficytu) podaży siły roboczej w zawodzie okazują się:
-
Pozostałe opiekunki dziecięce
-39
-
Hostessa
-29
j.w.
-
Ratownik wodny
-17
j.w.
-
Manikiurzystka
-9
j.w.
-
Bukieciarz
-6
j.w.
-
Pozostali pracownicy opieki osobistej
i pokrewni, gdzie indziej sklasyfikowani
-5
j.w.
-
Ekspedytor sprzedaży wysyłkowej
internetowej
-2
j.w.
-
Asystentka pielęgniarska
-1
j.w.
-
Preparator medyczny
-1
j.w.
-
Strażnik w zakładzie dla nieletnich
-1
j.w.
-
Ratownik pokładowy
-1
j.w.
W grupie „rolników, ogrodników, leśników i rybaków” wyróżniono jedynie
dwa takie zawody, tj.:
-
Wozak zrywkarz
-
Rybak stawowy
j.w.
Biorąc pod uwagę „robotników przemysłowych i rzemieślników”, listę dziesięciu zawodów o najniższych wartościach wskaźnika N(D)SR tworzą zawody:
-
Glazurnik
-115
-
Monter składacz okien
-97
j.w.
-
Monter konstrukcji budowlanych
-73
j.w.
-
Pozostali robotnicy budowlani robót
wykończeniowych i pokrewni
-35
j.w.
-
stanu surowego i pokrewni
-30
j.w.
-
Monter elektronik elektroniczne
instrumenty muzyczne
-18
j.w.
-
Obuwnik miarowy
-18
j.w.
-
Monter żaluzji
-17
j.w.
-
Montażysta dekoracji
-13
j.w.
-
Parkieciarz
-12
j.w.
W przypadku „operatorów i monterów maszyn i urządzeń” zawodami o najniższych wartościach analizowanego wskaźnika okazują się takie zawody, jak:
-
Operator strugarek i frezarek do drewna
-206
-
-164
j.w.
66
-
Operator maszyn do produkcji opakowań
z papieru i tektury
-152
-
Monter wyrobów z tworzyw sztucznych
-102
j.w.
-
-94
j.w.
-
Operator skrawarek drewna
-93
j.w.
-
Operator zautomatyzowanej
i zrobotyzowanej linii produkcyjne
-69
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn do
produkcji wyrobów papierniczy
-68
j.w.
-
Palacz kotłów co wodnych rusztowychch
-58
j.w.
-
Monter mebli
-57
j.w.
W ramach grupy „pracownicy przy pracach prostych” zawodami o najniższych
wartościach wskaźnika podaży siły roboczej są:
-
-5832
-
Robotnik drogowy
-739
j.w.
-
Pozostali robotnicy przygotowujący
drewno i pokrewni
-98
j.w.
-
Goniec
-70
j.w.
-
Pozostali robotnicy przy pracach
prostych w przemyśle
-70
j.w.
-
Ładowacz nieczystości stałych
-50
j.w.
-
Parkingowy
-47
j.w.
-
Operator myjni
-42
j.w.
-
Pozostali myjący pojazdy i szyby
-38
j.w.
-
Robotnik na rampie
-21
j.w.
W przypadku grupy przedstawicieli „sił zbrojnych” na regionalnym rynku
pracy w okresie 2000-2004 w ogóle nie wystąpiły tego typu zawody.
Listę dziesięciu zawodów o najniższych wartościach nadwyżki podaży siły roboczej w okresie 2000-2004 (bez względu na wielką grupę zawodową) tworzą:
-
-5832
-
-4025
j.w.
-
Pozostali pracownicy obsługi biurowej,
-783
j.w.
-
Robotnik drogowy
-739
j.w.
-
Kasjer handlowy
-687
j.w.
-
Pracownik biurowy
-497
j.w.
-
-489
j.w.
-
-346
j.w.
-
-263
j.w.
-
-206
j.w.
67
Listę dziesięciu zawodów o najmniejszych wartościach nadwyżki podaży siły
roboczej osobno dla każdego roku (w okresie 2000-2004) zawiera Tabela 28.
Tabela 28. Zawody o najmniejszych wartościach nadwyżki siły roboczej osobno dla każdego okresu (lata 2000-2004).
Ranga
Rok
2000
2001
2003
2004
1
Nauczyciel języka
obcego
2
Agent ubezpiecze- Agent ubezpieczeniowy
niowy
Nauczyciel języka Pracownik adminiobcego
stracyjny
3
Nauczyciel języka
obcego
Kasjer handlowy
Robotnik drogowy
Pracownik biurowy
4
Wozak zrywkarz
Robotnik drogowy
Pracownik
biurowy
5
Opiekun w domu
pomocy społecznej
Pozostali robotMonter konstrukcji nicy przygotobudowlanych
wujący drewno
i pokrewni
Kasjer handlowy
6
Formowacz ortopedycznych wyrobów z tworzyw
Kasjer handlowy
Operator maszyn
do produkcji płyt
i sklejek
Pracownik biurowy
Robotnik drogowy
7
Robotnik na
rampie
i zrobotyzowanej
linii produkcyjnej
Monter mebli
Robotnik leśny
Szwaczka
8
Monter wyrobów
z tworzyw sztucznych
Operator strugarek
Pracownik admii frezarek do
nistracyjny
drewna
Specjalista do
spraw integracji
europejskiej
Operator obrabiarek
zespołowych
9
Pozostali kasjerzy
Pomocniczy roboti sprzedawcy
nik leśny
biletów
Monter konstrukRobotnik placowy
cji budowlanych
Robotnik drogowy Hostessa
Opiekun w domu
pomocy społecznej
Magazynier
10
2002
Kasjer handlowy
Wnioski
W każdym z badanych lat okresu 2000-2004 odnotowano niedobór ofert
pracy. W badanym okresie w urzędach pracy zarejestrowanych było niemal 700
tys. osób, do których skierowano nieco ponad 160 tys. ofert pracy, odnotowano
więc niedobór ofert pracy na poziomie ponad 500 tys. Średnia różnic między
liczbą ofert pracy a liczbą napływających bezrobotnych wyniosła ponad 100
tys. rocznie. O głębokiej nierównowadze na regionalnym rynku pracy świadczy
także fakt, iż w okresie 2000-2004 w przypadku aż 1307 zawodów lub specjalności (na 1914 wszystkich) wskaźnik nadwyżki podaży siły roboczej przybrał
wartość dodatnią.
Nadwyżka podaży siły roboczej występuje w ramach każdej z jedenastu wielkich
grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS). Biorąc pod uwagę wartości bezwzględ-
68
ne nadwyżki, największa jest ona w przypadku: „robotników przemysłowych i rzemieślników”, „techników i innego średniego personelu”, osób „bez zawodu”.
Biorąc pod uwagę odsetki zawodów (w danej wielkiej grupie zawodowej), w których odnotowano więcej ofert pracy niż bezrobotnych, najlepiej przedstawia się sytuacja w przypadku: „pracowników biurowych”, „pracowników przy pracach prostych”
oraz „operatorów urządzeń i maszyn”. Najgorsza z kolei sytuacja występuje w przypadku: osób „bez zawodu”, pracowników „sił zbrojnych”, „rolników, leśników i rybaków”, „parlamentarzystów” oraz „robotników przemysłowych i rzemieślników”.
Na czołowych miejscach pod względem wartości nadwyżki podaży siły roboczej w latach 2000-2004 znalazły się takie zawody lub specjalności (6-cyfrowy kod
PKZiS), jak:
• bez zawodu,
• ślusarz,
• technik mechanik,
• sprzedawca,
• murarz.
Z kolei najniższy wskaźnik nadwyżki wystąpił w przypadku następujących
specjalności:
• robotnik gospodarczy,
• pracownik administracyjny,
• pozostali pracownicy obsługi biurowej, gdzie indziej niesklasyfikowani,
• robotnik drogowy,
• kasjer handlowy.
Jednocześnie zauważyć można stopniowy spadek nadwyżki podaży siły roboczej
od 2000 do 2003 roku. W 2004 roku wzrosła wprawdzie nieco w stosunku do rekordowego (pod względem ilości ofert pracy) 2003 roku, lecz nadal była mniejsza niż
w 2002 roku. Największe tempo wzrostu odsetka zawodów (w ramach danej wielkiej grupy zawodowej) o deficycie podaży siły roboczej odnotowano w przypadku:
„pracowników usług osobistych i sprzedawców”, „pracowników biurowych”, „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” oraz „pracowników przy
pracach prostych”. Z kolei największy przyrost odsetka zawodów o nadwyżce podaży siły roboczej wystąpił w przypadku: „specjalistów” oraz „pracowników usług
osobistych i sprzedawców”.
Intensywność nadwyżki (deficytu) zawodu
Analiza ogólna
Zawody deficytowe i nadwyżkowe zostały wyznaczone za pomocą wskaźnika
intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów. Wskaźnik ten rozumiany jest jako
69
iloraz liczby osób przyjętych w zawodzie w ciągu danego roku do liczby zwolnionych w zawodzie w okresie danego roku. Wskaźnik intensywności nadwyżki (dek
ficytu) zawodów k Wn , I obliczany jest według wzoru:
( )
Wnk, I =
gdzie:
∑O
∑B
k
I
k
I
BIk - liczba zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie k w danym roku,
OIk - liczba zgłoszonych ofert pracy w zawodzie k w danym roku.
0,9 ≤ (W ) ≤ 1,1 to zawody zrównoważone (wykazujące równowagę na rynk
n,I
ku pracy),
k
n,I
k
n,I
Analiza zmian w liczbie zawodów określonych typów w poszczególnych latach
(por. Tabela 29) wskazuje na występowanie następującej tendencji:
• rośnie liczba zawodów deficytowych (oraz takich zawodów, w których występują wprawdzie oferty pracy, lecz brak jest bezrobotnych – MAX),
• wzrosła liczba zawodów równoważnych (w stosunku do okresu sprzed 2003
roku),
• zmalała liczba zawodów nie występujących na rynku pracy (również w stosunku do okresu sprzed 2003 roku),
• liczba zawodów nadwyżkowych utrzymuje się na zbliżonym poziomie.
Wydaje się, iż zachodzące w analizowanym okresie zmiany na regionalnym
rynku pracy związane są przede wszystkim ze wzrostem zapotrzebowania na zawody, w których nie rejestrują się bezrobotni. Świadczyć to może o pogłębianiu się
zjawiska niedopasowania rynku pracy do potrzeb pracodawców.
Jednocześnie zauważyć należy, iż przez cały ten okres zdecydowanie największą liczbę zawodów stanowią zawody nadwyżkowe.
Tabela 29. Liczba poszczególnych typów zawodów według lat (w okresie 2000-2004).
Typ zawodu
Rok 2000
Rok 2001
Rok 2002
Rok 2003
Rok 2004
nadwyżkowe
1098
1112
1044
1071
1055
zrównoważone
38
41
49
81
75
deficytowe
94
74
91
156
161
max
35
51
50
84
75
nie występują na rynku pracy
649
636
680
522
548
70
Analizując dane dotyczące odsetka ofert pracy obejmowanego przez poszczególne typy zawodów (nadwyżkowe, deficytowe i równoważne)24 w poszczególnych latach analizowanego okresu, zauważyć można interesujące zjawisko. Począwszy od roku 2003, następuje wzrost odsetka ofert pracy grupowanych przez
zawody deficytowe (por. Wykres 10). Rośnie więc liczba ofert pracy kierowana do
tych zawodów, w których nad bezrobotnymi przeważają oferty pracy. Jest to wyraźny sygnał braku dostosowania regionalnego rynku pracy do potrzeb pracobiorców.
Niedostosowania, które ma tendencję wzrastającą.
Wykres 10. Odsetek ofert pracy w poszczególnych typach zawodów według lat (okres
2000-2004).
Interesujące, że odnotowany wzrost zawodów deficytowych nie dotyczy przede wszystkim zawodów zaklasyfikowanych do wielkiej grupy „specjaliści”, ale takich wielkich grup, jak: „pracownicy biurowi” czy „pracownicy usług osobistych
i sprzedawcy” (por. Tabela 30). W nieco mniejszym stopniu występuje w przypadku: „techników i innego średniego personelu” oraz „pracowników przy pracach
prostych”. Dopiero wtórnie pozostałych wielkich grup zawodowych. Stwierdzić
więc można, iż to właśnie w przypadku wymienionych czterech grup zawodowych
mamy do czynienia z narastającym niedopasowaniem posiadanych przez bezrobotnych kwalifikacji wobec potrzeb pracodawców.
Tabela 30. Odsetek zawodów deficytowych spośród wszystkich zawodów w danej wielkiej grupie zawodowej w latach 2000-2004.
Rok
Bez zawodu
2000
0,00
2001
0,00
2002
0,00
2003
0,00
Średnia
geometryczna
2004
0,00
-
Do zawodów deficytowych zaliczono również zawody, w których wskaźnik intensywności nadwyżki
(deficytu) był maksymalny (napływowi ofert pracy nie towarzyszył napływ bezrobotnych).
24
71
Rok
2000
2001
2002
2003
Średnia
geometryczna
2004
i kierownicy
4,65
2,33
9,30
4,65
9,30
1,189
Specjaliści
6,16
7,53
4,57
12,33
10,50
1,142
5,28
6,11
7,78
12,78
11,11
1,205
Pracownicy biurowi
9,52
7,94
15,87
19,05
28,57
1,316
3,23
6,45
5,38
13,98
9,68
1,316
4,44
2,22
6,67
8,89
6,67
1,107
4,84
3,49
4,03
7,53
7,53
1,117
9,92
8,14
12,21
15,01
15,27
1,114
12,75
11,76
7,84
21,57
27,45
1,211
Siły zbrojne
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
-
Do podobnych wniosków prowadzi również analiza różnic między liczbą ofert
pracy a napływem bezrobotnych w ramach zawodów sklasyfikowanych jako deficytowe (por. Tabela 31). Obliczone średnie geometryczne wskazują, iż „deficytowość”
dotyczy przede wszystkim czterech wielkich grup zawodowych: „pracowników biurowych”, „techników i innego średniego personelu”, „pracowników przy pracach
prostych” oraz „pracowników usług osobistych i sprzedawców”. Niedopasowanie do
potrzeb pracodawców najszybciej narasta właśnie w tych grupach zawodów i specjalności.
Tabela 31. Różnice między napływem ofert pracy i napływem bezrobotnych w poszczególnych latach okresu 2000-2004 według wielkich grup zawodowych.
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
Średnia
geometryczna
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
-
5
3
42
43
7
1,088
Specjaliści
232
253
169
420
219
0,986
238
348
215
2098
3003
1,885
Pracownicy biurowi
68
126
137
517
1985
2,324
6
44
39
88
36
1,565
62
2
7
160
8
0,599
158
164
169
318
444
1,295
302
261
429
956
697
1,233
230
819
898
3071
2832
1,873
Siły zbrojne
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
-
Bez zawodu
i kierownicy
72
W oparciu o skumulowany25 wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu)
zawodów w województwie podkarpackim w okresie 2000-2004 wyłoniono:
• 179 zawodów deficytowych - w przypadku których iloraz napływu ofert pracy do napływu bezrobotnych wyraża się wskaźnikiem większym niż 1,1,
• 71 zawodów, dla których wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów jest maksymalny (MAX), co oznacza, że w okresie 2000-2004 napływowi ofert pracy w danym zawodzie nie towarzyszył napływ bezrobotnych,
• 67 zawodów zrównoważonych (wykazujących równowagę na rynku pracy)
– w przypadku których relacje napływu ofert pracy do napływu bezrobotnych wyrażają się wskaźnikiem w przedziale 0,9–1,1,
• 1295 zawodów nadwyżkowych /łącznie z grupą bez zawodu/ - o wskaźniku
intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów mniejszym od 0,9 /w tym: 928
zawodów nadwyżkowych o wskaźniku większym od zera i mniejszym od 0,9
oraz 367 zawodów nadwyżkowych o wskaźniku równym zeru i nie przekraczającym zera, co oznacza, że napływowi bezrobotnych w danym zawodzie
nie towarzyszył napływ ofert pracy.
ofert pracy.
W okresie 2000-2004:
• zawody deficytowe (łącznie z zawodami, dla których wskaźnik intensywności
nadwyżki (deficytu) zawodów jest maksymalny, co oznacza, że w okresie 20002004 napływowi ofert pracy w danym zawodzie nie towarzyszył napływ bezrobotnych) skupiały 19,8% napływu ofert pracy oraz 2,2% napływu bezrobotnych,
• w zawodach równoważnych sklasyfikowanych zostało 8,9% napływu ofert
pracy oraz 2,1% napływu bezrobotnych,
• zawody nadwyżkowe (łącznie z grupą bez zawodu) z kolei skupiały 71,2%
wszystkich ofert pracy oraz aż 95,7% napływu bezrobotnych.
Biorąc pod uwagę wielkie grupy zawodowe, stwierdzić można, iż każdą z nich uznać
można za nadwyżkową (w przypadku żadnej z wielkich grup wskaźnik intensywności
deficytu (nadwyżki) nie sięga granicznej wartości 0,9 (por. Tabela 32).
Tabela 32. Wskaźnik intensywności nadwyżki zawodu oraz liczba bezrobotnych przypadająca na ofertę pracy według poszczególnych wielkich grup zawodowych (dane skumulowane dla lat 2000-2004).
Suma ofert
pracy - skumulowane
dane dla lat
2000-2004
Suma
Wskaźnik
bezrobotnych intensywności
- skumulowanadwyżki
ne dane dla lat
(deficytu)
2000-2004
zawodu
Liczba bezrobotnych na
jedną ofertę
Bez zawodu
2707
85678
0,032
31,651
796
1803
0,441
2,265
Wskaźnik dla lat 2000-2004 obliczono poprzez zsumowanie liczby zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie w kolejnych latach (2000-2005) oraz zsumowanie liczby zgłoszonych ofert pracy
(w latach 2000-2005) i podzielenie skumulowanych liczebności zgłoszonych ofert pracy przez skumulowaną liczbę bezrobotnych.
25
73
Suma ofert
pracy - skumulowane
dane dla lat
2000-2004
Suma
Wskaźnik
ne dane dla lat
(deficytu)
2000-2004
zawodu
jedną ofertę
Specjaliści
9584
57150
0,168
5,963
20914
132349
0,158
6,328
Pracownicy biurowi
20516
40401
0,508
1,969
24244
69923
0,347
2,884
1565
14401
0,109
9,202
35125
215530
0,163
6,136
12723
33430
0,381
2,628
35715
40639
0,879
1,138
0
40
0,000
-
Siły zbrojne
Ze względu na wielkość wskaźnika nadwyżki (deficytu) zawodów najlepiej
wygląda sytuacja „pracowników przy pracach prostych”. W tej wielkiej grupie zawodowej wspomniany wskaźnik wynosi 0,879 (liczba bezrobotnych na ofertę pracy wynosi z kolei 1,138 – jest to również najkorzystniejszy wynik spośród wszystkich wielkich grup zawodowych).
Relatywnie dobrą sytuację odnotować można również w przypadku: „pracowników biurowych” (analogicznie: 0,508 oraz 1,969), „parlamentarzystów, wyższych urzędników oraz kierowników” (0,442 oraz 2,265), „operatorów maszyn
i urządzeń” (0,381 oraz 2,675), a także „pracowników usług osobistych i sprzedawców” (0,347 i 2,884).
Zdecydowanie gorzej przedstawia się sytuacja w przypadku takich wielkich
grup zawodów, jak: „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy” (odpowiednio: 0,109 oraz
9,202), „technicy i inny średni personel” (0,158 oraz 6,328), „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” (0,163 oraz 6,136) czy „specjaliści” (0,168 oraz 5,963).
Najgorsza jest ona w przypadku grupy „bez zawodu” (wymienione wskaźniki wynoszą odpowiednio: 0,03 oraz 31,651).
Wykres 11. Dendrogram prezentujący skupienia wielkich grup zawodowych w kontekście wartości przyjmowanych przez wskaźnik intensywności nadwyżki zawodu oraz wskaźnik liczby bezrobotnych przypadająca na ofertę pracy.
74
Do analogicznych wniosków skłania dendrogram utworzony w oparciu o analizę skupień (metodą Warda) w oparciu o wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu oraz wskaźnik liczby bezrobotnych przypadających na jedną ofertę
pracy, na podstawie którego wyróżnić można cztery podstawowe skupienia (por.
Wykres 11). Pierwsze samodzielnie tworzy grupa „bez zawodu”. Drugie (również
samodzielnie) grupa „pracownicy przy pracach prostych”. Trzecie z kolei tworzą:
„pracownicy usług osobistych”, „parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy”,
„operatorzy maszyn i urządzeń” oraz „pracownicy biurowi”. W skład skupienia
czwartego weszły następujące wielkie grupy zawodowe: „specjaliści”, „robotnicy
przemysłowi i rzemieślnicy”, „technicy i inny średni personel”, „rolnicy, leśnicy
i rybacy”.
Zawody deficytowe (ranking)
Spośród 179 zawodów deficytowych, w przypadku których średnia miesięczna
liczba zgłoszonych ofert pracy przypadających na jednego rejestrowanego bezrobotnego była większa od 1,1 wyłoniono:
• 2 zawody reprezentujące wielką grupę zawodów: „parlamentarzyści, wyżsi
urzędnicy i kierownicy”, w których sklasyfikowano 120 ofert pracy oraz 75
bezrobotnych zarejestrowanych w okresie 2000-2004;
• 38 zawodów w grupie reprezentującej „specjalistów”, w których sklasyfikowano 2103 oferty pracy oraz 1160 bezrobotnych,
• 31 zawodów deficytowych w grupie wielkiej „technicy i inny średni personel”, w których sklasyfikowano odpowiednio 8529 ofert pracy oraz 3116
bezrobotnych,
• 11 zawodów wśród „pracowników biurowych”, odpowiednio – 3277 ofert
pracy oraz 1601 bezrobotnych,
• 6 zawodów reprezentujących grupę „pracowników usług osobistych i sprzedawców” – przy 207 ofertach pracy oraz 107 zarejestrowanych bezrobotnych,
• 2 zawody z grupy „rolników, ogrodników, leśników i rybaków”, w których
sklasyfikowano 77 ofert pracy oraz 22 bezrobotnych,
• 20 zawodów z grupy „robotników przemysłowych i rzemieślników” – odpowiednio 1011 ofert pracy oraz 545 bezrobotnych,
• 52 zawody reprezentujące wielką grupę zawodową „operatorzy i monterzy
maszyn i urządzeń” – odpowiednio 2931 ofert pracy oraz 1397 bezrobotnych,
• 17 zawodów deficytowych z grupy „pracownicy przy pracach prostych”,
w których sklasyfikowano 14273 oferty pracy oraz 7228 bezrobotnych.
Są to grupy zawodów deficytowych, posiadają niewielki udział w napływie bezrobotnych (łącznie 2,2%), przy jednoczesnym wielokrotnie większym udziale
w napływie ofert pracy (w sumie 19,8%), co ilustruje poniższa tabela (por. Tabela 33).
75
Tabela 33. Udział wielkich grupa zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) w napływie
ofert pracy oraz bezrobotnych w ramach zawodów deficytowych (skumulowane dane dla
lat 2000-2004).
% udziału w napływie ofert
pracy w latach 2000-2004
% udziału w napływie bezrobotnych w latach 2000-2004
Bez zawodu
0,000
0,000
0,073
0,011
Specjaliści
1,283
0,168
Nazwa grupy zawodowej
5,204
0,451
Pracownicy biurowi
2,000
0,232
0,126
0,015
0,047
0,003
0,617
0,079
1,788
0,202
8,709
1,045
Siły zbrojne
0,000
0,000
Razem
19,848
2,206
Spośród zawodów zaliczanych do grupy „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” na liście zawodów deficytowych znalazły się tylko dwa:
-
Prezes
1,61
Wskaźnik intensywności deficytu zawodu
-
Kierownik wewnętrznej jednostki działalności
podstawowej w p.
1,40
j.w.
Na liście zawodów deficytowych odnotowano 38 zawodów lub specjalności reprezentujących wielką grupę zawodową: „specjaliści”. Do 10 zawodów
o najwyższych wskaźnikach intensywności deficytu zawodu w tej grupie zaliczyć można:
-
22,00
-
6,83
j.w.
-
Lekarz psychiatria
6,00
j.w.
-
Nauczyciel akademicki nauki techniczne
5,00
j.w.
-
Lekarz stomatolog protetyka stomatologiczna
5,00
j.w.
-
Doradca podatkowy
3,40
j.w.
-
Muzealnik
3,20
j.w.
-
Nauczyciel przyrody w szkole podstawowej
3,20
j.w.
-
Nauczyciel akademicki nauki prawne
3,00
j.w.
-
Lekarz neurologia
2,67
j.w.
76
Wśród 31 zawodów deficytowych reprezentujących grupę „techników i innego
średniego personelu” czołowe miejsce w rankingu zajmują:
-
Telemarketer
33,50
-
6,40
j.w.
-
Lektor
5,60
j.w.
-
5,15
j.w.
-
Protetyk słuchu
5,00
j.w.
-
4,23
j.w.
-
Kosztorysant budowlany
3,50
j.w.
-
Inspektor ochrony środowiska
3,33
j.w.
-
Bibliotekarz
3,32
j.w.
-
Pozostałe położne
3,00
j.w.
W przypadku grupy „pracowników biurowych” odnotowano 11 zawodów deficytowych. Były to takie zawody i specjalności, jak:
-
Pozostali pracownicy obsługi
biurowej, gdzie indziej niesklasyfikowani
-
14,05
Ankieter
5,70
j.w.
Kasjer handlowy
2,15
j.w.
-
Pozostali kodowacze i korektorzy
2,00
j.w.
-
Inkasent
1,76
j.w.
-
1,25
j.w.
-
Kasjer bankowy
1,19
j.w.
-
1,17
j.w.
-
Operator wprowadzania danych
1,17
j.w.
-
Sekretarka
1,13
j.w.
Na omawianej liście zawodów znalazło się 6 zawodów i specjalności należących do pracowników usług:
-
Pozostali pracownicy opieki
osobistej i pokrewni, gdzie indziej
niesklasyfikowani
6,00
-
Hostessa
5,83
j.w.
-
Manikiurzystka
4,00
j.w.
-
Ratownik wodny
1,65
j.w.
-
1,60
j.w.
-
1,17
j.w.
77
Tylko 2 takie zawody i specjalności odnotowano w ramach wielkiej grupy zawodowej - „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”:
-
Rybak stawowy
17,00
-
Wozak zrywkarz
3,16
j.w.
Na liście zawodów deficytowych znalazło się 20 zawodów reprezentujących
grupę „robotników przemysłowych i rzemieślników”. Najwyżej sklasyfikowano:
-
Monter rurociągów górniczych
10,00
-
Rzeźbiarz szkła
8,00
j.w.
-
Parkieciarz
7,00
j.w.
-
6,00
j.w.
-
Modelarz wyrobów plecionkarskich
5,00
j.w.
-
Monter żaluzji
4,40
j.w.
-
Monter-składacz okien
3,37
j.w.
-
Glazurnik
2,95
j.w.
-
Szkutnik
2,80
j.w.
-
Obuwnik miarowy
2,64
j.w.
W przypadku „operatorów i monterów” maszyn i urządzeń odnotowano 52
zawody tego typu. Z nich pierwsze 10 to:
-
Operator urządzeń i agregatów do
obróbki błon i filmów fotograficznych
20,50
-
i zrobotyzowanej linii produkcyjnej
14,80
j.w.
-
10,81
j.w.
-
Monter mechanizmów i przyrządów
precyzyjnych
8,83
j.w.
-
Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji
materiałów światłoczułych
8,00
j.w.
-
Operator urządzeń do ścierania drewna
6,50
j.w.
-
Operator maszyn i urządzeń do produkcji
opakowań blaszanych
6,40
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn do produkcji
wyrobów papierniczych
5,00
j.w.
-
Operator maszyn do produkcji papieru
i tektury falistej
4,67
j.w.
-
Operator maszyn tapicerskich
3,50
j.w.
Na liście rankingowej zawodów deficytowych znalazło się 25 zawodów reprezentujących grupę „pracowników przy pracach prostych”. Najwyżej sklasyfikowane zostały:
-
Dostawca potraw
7,33
-
6,43
j.w.
-
Sortowacz surowców wtórnych
3,00
j.w.
78
-
Operator myjni
2,83
-
Parkingowy
2,38
j.w.
-
Goniec
2,19
j.w.
-
2,15
j.w.
-
2,06
j.w.
-
Pozostałe praczki ręczne i prasowacze
2,00
j.w.
-
Rozlepiacz afiszy
2,00
j.w.
Dziesięć zawodów (spośród wszystkich grup zawodowych) o najwyższym skumulowanym wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów przedstawia
Tabela A 17. Zawodami o najwyższym wskaźniku intensywności deficytu zawodów okazały się:
-
Telemarketer
-
Lekarz - chirurgia ogólna
-
-
Rybak stawowy
-
-
33,5
22
j.w.
20,5
j.w.
17
j.w.
14,8
j.w.
14,05
j.w.
-
10,81
j.w.
-
10
j.w.
-
Monter mechanizmów i przyrządów precyzyjnych
8,83
j.w.
-
8
j.w.
Odnotowano jednocześnie listę 15 zawodów deficytowych, w których w okresie 2000-2004 zarejestrowało się przynajmniej 100 bezrobotnych (szczegółowe
dane przedstawia Tabela A 18). Lista zawodów tego typu przedstawia się następująco:
-
2,15
-
2,92
j.w.
-
Robotnik drogowy
1,56
j.w.
-
1,67
j.w.
-
Sekretarka
1,13
j.w.
-
Kasjer handlowy
2,15
j.w.
-
drewno i pokrewni
1,27
j.w.
-
1,23
j.w.
-
2,17
j.w.
-
Palacz kotłów co wodnych rusztowych
1,24
j.w.
-
Pozostali robotnicy przy pracach prostych
w przemyśle
1,33
j.w.
79
-
2,41
-
1,64
j.w.
-
Monter mebli
1,54
j.w.
-
z papieru i tektury
2,49
j.w.
Zestawienie zawodów o najwyższych wskaźnikach deficytu zawodu w każdym
z lat okresu 2000-2004 przedstawia Tabela 34.
Tabela 34. Zawody o najwyższych wskaźnikach deficytu zawodu osobno dla każdego
okresu (lata 2000-2004).
Ranga
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
1
Operator urządzeń Operator strugarek
i agregatów do ob- i frezarek do
róbki błon i filmów drewna
fotograficznych
Operator maszyn Monter mechanii urządzeń do pro- zmów i przyrządów
dukcji opakowań precyzyjnych
blaszanych
Telemarketer
2
Lekarz chirurgia
ogólna
i zrobotyzowanej
linii produkcyjnej
Komputerowy
składacz tekstu
produkcji wyrobów
papierniczych
3
Doradca podatkowy
Dostawca potraw
przyznawania
zasiłków
Operator strugarek
i frezarek do
drewna
Lektor
4
Formierz wyrobów Operator maszyn
ogrodniczych
z kompozytów
polimerowych
Operator wprowa- Monter składacz
dzania danych
okien
Operator maszyny
papierniczej
5
Operator strugarek i frezarek do
drewna
Lektor
Monter wyrobów
z drewna
produkcji wyrobów
papierniczych
6
Wozak zrywkarz
zatrudnienia
i pośrednictwa
pracy
Operator strugarek i frezarek do
drewna
Specjalista do
spraw integracji
europejskiej
Kosztorysant
budowlany
7
Pozostali operatorzy urządzeń do
produkcji materiałów światłoczułych
Operator urządzeń do mycia,
napełniania
i zamykania
butelek
Pozostali pracowni- Specjalista do
cy obsługi biurowej, spraw ubezpieczeń
gdzie indziej niespołecznych
sklasyfikowani
8
Pozostali
portierzy, woźni
i pokrewni
Nauczyciel
przedmiotów
zawodowych
ekonomicznych
Operator urządzeń i agregatów
do obróbki błon
i filmów fotograficznych
Operator maszyny
papierniczej
Nauczyciel
specjalista terapii
pedagogicznej
9
Monter wyrobów
z tworzyw sztucznych
Archiwista zakładowy
Operator maszyn
do produkcji
drutów i prętów
Pozostali myjący
pojazdy i szyby
Parkingowy
10
Redaktor wydawniczy
Pozostały pomocniczy personel
medyczny
Pozostali robotnicy
budowlani robót
stanu surowego
i pokrewni
Operator strugarek
i frezarek do drewna
80
Zawody równoważne
Spośród 67 zawodów zrównoważonych wyłoniono:
• 15 zawodów w grupie reprezentującej „specjalistów”, w których sklasyfikowano 329 ofert pracy oraz 354 bezrobotnych,
• 7 zawodów w grupie wielkiej „technicy i inny średni personel”, w których
sklasyfikowano odpowiednio 326 ofert pracy oraz 320 bezrobotnych,
• 6 zawodów wśród „pracowników biurowych”, odpowiednio – 11754 oferty
• 4 zawody reprezentujące grupę „pracowników usług osobistych i sprzedawców” – przy 213 ofertach pracy oraz 233 zarejestrowanych bezrobotnych,
sklasyfikowano 23 oferty pracy oraz 23 bezrobotnych,
maszyn i urządzeń” – odpowiednio 777 ofert pracy oraz 754 bezrobotnych,
• 5 zawodów równoważnych z grupy „pracownicy przy pracach prostych”,
w których sklasyfikowano 242 oferty pracy oraz 245 bezrobotnych.
Tabela 35. Udział wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) w napływie ofert pracy
oraz bezrobotnych w ramach zawodów równoważnych (skumulowane dane dla lat 2000-2004).
Bez zawodu
0
0
0,010
0,002
Specjaliści
0,201
0,051
0,199
0,046
Pracownicy biurowi
7,172
1,632
0,130
0,034
0,014
0,003
0,558
0,138
0,474
0,109
0,148
0,035
0
0
8,9
2,01
Siły zbrojne
Razem
Są to grupy zawodów, które posiadają niewielki udział w napływie bezrobotnych (łącznie 2,01%), przy jednoczesnym relatywnie większym udziale w napły-
81
wie ofert pracy (w sumie również około 8,9%), co ilustruje poniższa tabela (por.
Tabela 35).
Spośród zawodów zaliczanych do grupy „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” na liście zawodów równoważnych znalazły się trzy:
-
Kierownik działu reklamy/promocji
i działów pokrewnych
1,00
-
Zastępca dyrektora/prezesa do spraw
techniczno-produkcyjnych
1,00
j.w.
-
Zastępca dyrektora/prezesa do spraw
marketingu i dystrybucji
1,00
j.w.
Na liście zawodów zrównoważonych odnotowano 15 zawodów lub specjalności reprezentujących wielką grupę zawodową: „specjaliści”. Do 10 najliczniejszych
zawodów w tej grupie zaliczyć można:
-
Fizjoterapeuta
0,906
-
Inspektor nadzoru bankowego
0,967
j.w.
-
Lekarz stomatolog stomatologia
zachowawcza z endodoncją
0,955
j.w.
-
Kontroler wewnętrzny
1,067
j.w.
-
Logopeda
0,900
j.w.
-
Psycholog kliniczny
1,000
j.w.
-
Pozostali nauczyciele szkół podstawowych
1,000
j.w.
-
Nauczyciel techniki w szkole podstawowej
1,000
j.w.
-
Lekarz położnictwo i ginekologia
1,000
j.w.
-
Wykładowca na kursach, edukator, trener
1,000
j.w.
Wśród 7 zawodów zrównoważonych reprezentujących grupę „techników i innego średniego personelu” wymienić należy następujące zawody i specjalności:
-
Pielęgniarka zdrowia publicznego
1,07
-
Spedytor
1,02
j.w.
-
Stylista
1,00
j.w.
-
Urzędnik ubezpieczeń społecznych
1,00
j.w.
-
Położna podstawowej opieki zdrowotnej
1,00
j.w.
-
Konserwator systemów
komputerowych i sieci
1,00
j.w.
-
Asystent bankowości
0,99
j.w.
W przypadku grupy „pracowników biurowych” odnotowano 6 zawodów zrównoważonych. Były to takie zawody i specjalności, jak:
-
Pracownik biurowy
1,05
-
Pracownik do spraw osobowych
1,01
j.w.
82
-
Pracownik lombardu
1,00
-
Pozostali kasjerzy bankowi i pokrewni
1,00
j.w.
-
Kurier
1,00
j.w.
-
Recepcjonista
0,90
j.w.
Na omawianej liście zawodów znalazły się 4 zawody i specjalności należące do
„pracowników usług”:
-
Strażnik rybacki
1,00
-
Pozostali pracownicy domowej
opieki osobistej
1,00
j.w.
-
Inspektor piętra hotelowego
1,00
j.w.
-
Kosmetyczka
0,91
j.w.
Tylko 3 takie zawody i specjalności odnotowano w ramach wielkiej grupy zawodowej – „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”:
-
Rybak śródlądowy zbiorniki naturalne
1,00
-
Sadownik
1,00
j.w.
-
Hodowca inwentarza mieszanego
1,00
j.w.
Na liście zawodów zrównoważonych znalazły się 10 zawodów reprezentujących grupę „robotników przemysłowych i rzemieślników”. Były to:
-
Plecionkarz
1,06
-
Konserwator budynków
1,01
j.w.
-
Ustawiacz maszyn do obróbki drewna
1,00
j.w.
-
Szlifierz szkła płaskiego
1,00
j.w.
-
722203
1,00
j.w.
-
Monter konstrukcji aluminiowych
1,00
j.w.
-
Ludwisarz
1,00
j.w.
-
Pozostali robotnicy budowy dróg i pokrewni
1,00
j.w.
-
Szlifierz materiałów drzewnych
0,93
j.w.
-
Brukarz
0,90
j.w.
W przypadku „operatorów maszyn i urządzeń” odnotowano 14 zawodów tego
typu. Z nich pierwsze 10 to:
-
1,077
-
Aparatowy procesów chemicznych
1,012
j.w.
-
Operator pilarek do pozyskiwania tarcicy
0,919
j.w.
-
Wulkanizator
1,000
j.w.
83
-
wyrobów cukierniczych
1,073
j.w.
-
Operator przenośników
1,000
j.w.
-
Wytapiacz metali nieżelaznych
1,000
j.w.
-
Operator przewijarek i skręcarek nitek
1,000
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn tkackich
dziewiarskich i pokrewni
1,000
j.w.
-
Operator obuwniczych urządzeń szwalniczych
1,000
j.w.
Na liście rankingowej zawodów równoważnych znalazło się 5 zawodów reprezentujących grupę „pracowników przy pracach prostych”. Najwyżej sklasyfikowane zostały:
-
Szatniarz
0,914
-
Pozostali robotnicy pomocniczy w rolnictwie
i pokrewni
1,046
j.w.
-
Robotnik naziemny górnictwo
1,034
j.w.
-
Wagowy
0,958
j.w.
-
Odczytywacz liczników
1,000
j.w.
Dziesięć zawodów (spośród wszystkich grup zawodowych) o najwyższym skumulowanym wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów (w ramach
zawodów równoważnych) przedstawia poniższe zestawienie (dane szczegółowe
por. Tabela A 19):
-
1,077
-
1,073
j.w.
-
1,072
j.w.
-
1,067
j.w.
-
Plecionkarz
1,064
j.w.
-
Pozostali robotnicy pomocniczy
w rolnictwie i pokrewni
1,046
j.w.
-
Pracownik biurowy
1,046
j.w.
-
1,034
j.w.
-
Spedytor
1,024
j.w.
-
1,014
j.w.
Odnotowano jednocześnie listę 11 zawodów równoważnych, w których w okresie 2000-2004 zarejestrowało się przynajmniej 100 bezrobotnych (szczegółowe dane
por. Tabela A 20). Lista przedstawia się następująco:
-
Pracownik biurowy
1,046
-
Brukarz
0,902
j.w.
-
1,077
j.w.
-
Recepcjonista
0,900
j.w.
84
-
Fizjoterapeuta
0,906
-
Kosmetyczka
0,910
j.w.
-
1,014
j.w.
-
1,012
j.w.
-
1,006
j.w.
-
0,988
j.w.
-
0,919
j.w.
Zawody nadwyżkowe (ranking)
Wśród zawodów deficytowych, nadwyżkowych oraz równoważnych dominującą rolę w województwie podkarpackim w latach 2000-2004 zajmują zawody
nadwyżkowe (łącznie 1295 zawodów lub specjalności). W zawodach nadwyżkowych sklasyfikowano 661911 napływu bezrobotnych w badanym okresie (95,7%
ogólnej liczby bezrobotnych) oraz 116765 zarejestrowanych ofert pracy (71,2%
ogólnej liczby ofert pracy).
Wśród 1295 zawodów nadwyżkowych wyłoniono:
• 32 zawody reprezentujące wielką grupę zawodów: „parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy”, w których sklasyfikowano 659 ofert pracy oraz
1711 bezrobotnych zarejestrowanych w okresie 2000-2004;
• 236 zawodów nadwyżkowych w grupie wielkiej „technicy i inny średni personel”, w których sklasyfikowano odpowiednio 12023 oferty pracy oraz
128913 bezrobotnych,
• 259 zawodów reprezentujących wielką grupę zawodową „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń” – odpowiednio 8899 ofert pracy oraz 31279 bezrobotnych,
• 70 zawodów nadwyżkowych z grupy „pracownicy przy pracach prostych”,
w których sklasyfikowano 21185 ofert pracy oraz 33166 bezrobotnych,
• 4 zawody nadwyżkowe z grupy pracowników „sił zbrojnych” – przy 0 ofertach pracy oraz 40 bezrobotnych.
• także grupa „bez zawodu” została sklasyfikowana jako nadwyżkowa – przy
2702 ofertach pracy i aż 85678 bezrobotnych.
Grupa zawodów nadwyżkowych charakteryzuje się (por. Tabela 36) stosunkowo znacznym (choć wewnętrznie zróżnicowanym w ramach wielkich grup za-
85
wodowych) udziałem w napływie bezrobotnych (łącznie 95,74% całego napływu
z lat 2000-2004) oraz znacznym (choć oczywiście mniejszym niż napływ bezrobotnych) napływem ofert pracy (łącznie 71% ogółu napływu ofert pracy).
Tabela 36. Udział wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) w napływie ofert
pracy oraz bezrobotnych w ramach zawodów nadwyżkowych (skumulowane dane dla lat
2000-2004).
Bez zawodu
1,652
12,39
0,402
0,25
Specjaliści
4,332
8,05
7,336
18,65
Pracownicy biurowi
3,345
3,98
14,530
10,06
0,894
2,08
20,244
30,96
5,430
4,52
12,926
4,80
Siły zbrojne
0,000
0,01
Razem
71,09
95,74
Spośród zawodów zaliczanych do grupy „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników”, na liście zawodów nadwyżkowych znalazły się 32. Ranking
10 najliczniej reprezentowanych zawodów deficytowych z tej grupy przedstawia
poniższe zestawienie:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2004
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
intensywności (deficytu
zawodu)
Wskaźnik
napływu bezrobotnych do
napływu ofert
pracy
podstawowej, gdzie indziej niesklasyfikowany
206
21
0,102
9,810
Kierownik małego przedsiębiorstwa w handlu
hurtowym i detalicznym
172
107
0,622
1,607
podstawowej w handlu hurtowym
i detalicznym
131
87
0,664
1,506
Kierownik małego przedsiębiorstwa, gdzie
indziej niesklasyfikowany
129
28
0,217
4,607
127
74
0,583
1,716
w budownictwie
106
37
0,349
2,865
103
41
0,398
2,512
podstawowej w budownictwie
100
51
0,510
1,961
Nazwa zawodu
86
Kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej, gdzie indziej niesklasyfikowani
95
29
0,305
3,276
Dyrektor wykonawczy
79
59
0,747
1,339
W grupie tej najwyższe wskaźniki napływu bezrobotnych na 1 zgłoszoną ofertę pracy odnotowano w następujących zawodach i specjalnościach:
-
w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie
18,500
Wskaźnik napływu bezrobotnych do
napływu ofert pracy
-
działalności podstawowej w r.
14,000
j.w.
-
działalności podstawowej,
gdzie indziej niesklasyfikowany
9,810
j.w.
-
obsługi biznesu
8,000
j.w.
-
Kierownik działu informatyki
6,500
j.w.
-
podstawowej w g.
6,200
j.w.
-
Kierownik działu osobowego i działów pokrewnych
4,700
j.w.
-
4,607
j.w.
-
podstawowej w g.
4,400
j.w.
-
Kierownik małego przedsiębiorstwa usług
osobistych, porządków
4,000
j.w.
Na liście zawodów nadwyżkowych odnotowano 266 zawodów lub specjalności
reprezentujących wielką grupę zawodową: „specjaliści”. Do 10 najliczniejszych zawodów nadwyżkowych w tej grupie zaliczyć można:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2004
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Ekonomista
9051
580
0,064
15,605
Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych
i zarządzania, gdzie indziej niesklasyfikowani
4320
378
0,088
11,429
4113
72
0,018
57,125
Prawnik legislator
2170
176
0,081
12,330
Specjalista do spraw marketingu i handlu/
sprzedaży
1909
840
0,440
2,273
1873
173
0,092
10,827
Socjolog
1460
31
0,021
47,097
1427
111
0,078
12,856
Nauczyciel języka polskiego
1370
184
0,134
7,446
Specjalista do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelowych
1303
21
0,016
62,048
Nazwa zawodu
87
Najwyższe wskaźniki napływu bezrobotnych na 1 zgłoszoną ofertę pracy odnotowano w następujących zawodach i specjalnościach:
-
Filozof
136,000
Wskaźnik napływu bezrobotnych
do napływu ofert pracy
-
Politolog
87,250
j.w.
-
Filolog filologia polska
75,000
j.w.
-
Inżynier rolnictwa
66,500
j.w.
-
usług gastronomicznych, hotelowych
62,048
j.w.
-
Fizyk
59,000
j.w.
-
57,125
j.w.
-
Geograf
55,500
j.w.
-
Inżynier mechanizacji rolnictwa
53,000
j.w.
-
Socjolog
47,097
j.w.
Wśród 266 zawodów nadwyżkowych reprezentujących grupę techników i innego średniego personelu, czołowe miejsce (ze względu na napływ bezrobotnych)
w rankingu zajmują:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2004
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Technik mechanik
21829
308
0,014
70,873
Technik budownictwa
9190
387
0,042
23,747
8864
518
0,058
17,112
Technik rolnik
7673
32
0,004
239,781
6501
80
0,012
81,263
Technik elektryk
5519
224
0,041
24,638
5229
52
0,010
100,558
Technik elektronik
4261
296
0,069
14,395
Przedstawiciel handlowy, przedstawiciel
regionalny
3652
2670
0,731
1,368
3543
51
0,014
69,471
Nazwa zawodu
-
Technik mechanizacji rolnictwa
451,500
-
Organizator agrobiznesu
368,000
j.w.
-
Technik włókiennik
314,000
j.w.
-
Pozostali technicy budownictwa,
ochrony środowiska i pokrewni
260,000
j.w.
-
Technik rolnik
239,781
j.w.
-
Technik wiertnik
231,000
j.w.
88
-
Organizator usług hotelarskich
136,600
-
Technik ogrodnik
136,000
j.w.
-
Pozostali technicy technologii żywności
133,667
j.w.
-
Pozostali technicy rolnicy, leśnicy i pokrewni
108,000
j.w.
W przypadku grupy „pracowników biurowych” odnotowano 41 zawodów
nadwyżkowych. Pierwsze dziesięć miejsc ze względu na kryterium wielkości napływu bezrobotnych zajmują:
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2004
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
14495
826
0,057
17,548
Magazynier
4942
2885
0,584
1,713
3094
723
0,234
4,279
Pozostali pracownicy do spraw finansowostatystycznych
1413
318
0,225
4,443
Telefonistka
471
21
0,045
22,429
430
63
0,147
6,825
411
187
0,455
2,198
257
53
0,206
4,849
254
21
0,083
12,095
240
34
0,142
7,059
-
Ekspedytor
66,000
-
Inwentaryzator
45,000
j.w.
-
Ekspedient wypożyczalni
29,000
j.w.
-
Telefonistka
22,429
j.w.
-
Poborca skarbowy
19,000
j.w.
-
17,548
j.w.
-
Pracownik punktu skupu
12,125
j.w.
-
12,095
j.w.
-
Informator handlowy
8,364
j.w.
-
7,059
j.w.
89
Na omawianej liście zawodów znalazły się 62 zawody i specjalności należące
do „pracowników usług”. Czołowe miejsce w rankingu zajęły następujące zawody
lub specjalności:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2004
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Sprzedawca
36715
16512
0,450
2,224
Kucharz
14540
2207
0,152
6,588
Kelner
4586
1287
0,281
3,563
Fryzjer
4425
1015
0,229
4,360
1598
915
0,573
1,746
Bufetowy, barman
1545
748
0,484
2,066
Pozostali sprzedawcy i demonstratorzy
1441
121
0,084
11,909
1175
319
0,271
3,683
Opiekunka domowa
915
200
0,219
4,575
Pozostali fryzjerzy, kosmetyczki i pokrewni
270
43
0,159
6,279
Nazwa zawodu
-
Konduktor
186,000
-
Pozostali pracownicy usług
domowych i pokrewni
61,000
j.w.
-
Gospodyni
20,000
j.w.
-
Pozostali kelnerzy i pokrewni
13,667
j.w.
-
Strażak
13,000
j.w.
-
Żałobnik
12,333
j.w.
-
Siostra PCK
12,150
j.w.
-
Funkcjonariusz więziennictwa,
służby ochrony
12,000
j.w.
-
11,909
j.w.
-
Opiekunka dziecięca domowa
9,375
j.w.
Spośród wielkiej grupy zawodowej – „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy” odnotowano 33 zawody nadwyżkowe. Dziesięć zawodów o najwyższym napływie
bezrobotnych w tej grupie zajmują:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2004
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Pozostali ogrodnicy, producenci warzyw,
kwiatów i pokrewni
2216
42
0,019
52,762
2212,000
Nazwa zawodu
2212
1
0,000
Robotnik leśny
1907
1099
0,576
1,735
1869
35
0,019
53,400
90
1521
2
0,001
760,500
961
1
0,001
961,000
893
5
0,006
178,600
Drwal
767
113
0,147
6,788
490
70
0,143
7,000
476
7
0,015
68,000
-
2212,000
-
961,000
j.w.
-
760,500
j.w.
-
178,600
j.w.
-
Pozostali ogrodnicy, sadownicy i pokrewni
101,000
j.w.
-
68,000
j.w.
-
53,400
j.w.
-
Pozostali ogrodnicy, producenci
warzyw, kwiatów i pokrewni
52,762
j.w.
-
Hodowca zwierząt domowych
31,000
j.w.
-
Pozostali hodowcy zwierząt i pokrewni,
25,059
j.w.
Na liście zawodów nadwyżkowych znalazło się 291 zawodów reprezentujących
grupę „robotników przemysłowych i rzemieślników”. Najliczniej reprezentowanymi zawodami nadwyżkowymi w tej grupie okazały się:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2004
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Ślusarz
25678
1969
0,077
13,041
Murarz
19303
3100
0,161
6,227
Krawiec
16488
1540
0,093
10,706
15344
905
0,059
16,955
Tokarz
9542
1115
0,117
8,558
Piekarz
6072
1361
0,224
4,461
Cukiernik
5514
1023
0,186
5,390
Mechanik operator pojazdów i maszyn
rolniczych
5419
47
0,009
115,298
Pozostali mechanicy pojazdów samochodowych
5393
69
0,013
78,159
Szwaczka
4727
2883
0,610
1,640
Nazwa zawodu
91
Pozostali ślusarze i pokrewni
570,667
-
Pozostali krawcy, kapelusznicy i pokrewni
546,000
j.w.
-
Górnik eksploatacji podziemnej
370,500
j.w.
-
Mechanik operator pojazdów
i maszyn rolniczych
115,298
j.w.
-
Mechanik maszyn i urządzeń górniczych
89,333
j.w.
-
Pozostali monterzy linii elektrycznych
88,000
j.w.
-
Pozostali górnicy podziemnej
i odkrywkowej eksploatacji złóż
79,000
j.w.
-
Pozostali mechanicy pojazdów
samochodowych
78,159
j.w.
-
Pozostali elektromonterzy
74,647
j.w.
-
Pozostali plecionkarze, szczotkarze i pokrewni
61,667
j.w.
-
W przypadku „operatorów i monterów maszyn i urządzeń” odnotowano 295
zawodów tego typu. Z nich najliczniejsze to:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2004
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
4213
2772
0,658
1,520
2999
1314
0,438
2,282
Operator urządzeń do produkcji wyrobów
mleczarskich
2091
3
0,001
697,000
1290
22
0,017
58,636
1288
212
0,165
6,075
Operator urządzeń przetwórstwa owocowowarzywnego
1002
222
0,222
4,514
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do
obróbki metali
972
212
0,218
4,585
885
209
0,236
4,234
779
588
0,755
1,325
przetwórstwa mięsa
770
18
0,023
42,778
Nazwa zawodu
-
697,000
-
i urządzeń do przetwórstwa owoców
206,000
j.w.
-
przemysłu ceramicznego
114,333
j.w.
-
Operator pociągowy
99,000
j.w.
92
-
Pozostali elektroenergetycy i pokrewni
91,667
Wskaźnik napływu bezrobotnych do napływu ofert pracy
-
Górnik eksploatacji otworowej
87,000
j.w.
-
Wiertacz odwiertów eksploatacyjnych
i geofizycznych
86,286
j.w.
-
Elektroenergetyk elektrowni cieplnych
68,000
j.w.
-
Operator urządzeń utylizacji
surowców zwierzęcych
62,000
j.w.
-
Pozostali monterzy aparatury, maszyn
i sprzętu elektrycznego
61,000
j.w.
Na liście rankingowej zawodów nadwyżkowych znalazło się 70 zawodów reprezentujących grupę „pracowników przy pracach prostych”. Najwyżej sklasyfikowane zostały:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2004
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Robotnik budowlany
8450
6137
0,726
1,377
6095
5120
0,840
1,190
Sprzątaczka
3276
2524
0,770
1,298
Robotnik placowy
3027
2226
0,735
1,360
1839
140
0,076
13,136
Pomoc kuchenna
1439
1134
0,788
1,269
Pakowacz
1434
704
0,491
2,037
Dozorca
1195
579
0,485
2,064
Robotnik magazynowy
822
586
0,713
1,403
Salowa
610
217
0,356
2,811
Nazwa zawodu
W omawianej grupie najwyższe wskaźniki napływu bezrobotnych na 1 zgłoszoną ofertę pracy odnotowano w następujących zawodach i specjalnościach:
-
Wydawca materiałów
50,000
-
Sprzątacz pojazdów, pociągu,
autobusu, samolotu
23,000
j.w.
-
Kopacz
18,545
j.w.
-
Robotnik mostowy
15,750
j.w.
-
Pomocniczy robotnik przy hodowli zwierząt
13,750
j.w.
-
Ładowacz
13,300
j.w.
-
13,136
j.w.
-
Pomocniczy robotnik szklarniowy
12,167
j.w.
-
Robotnik torowy
11,250
j.w.
-
Pomoc domowa
11,114
j.w.
93
Wśród pracowników „sił zbrojnych” odnotowano 4 zawody nadwyżkowe. Są to:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2004
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Żołnierz zasadniczej służby wojskowej
32
0
0,000
.
Żołnierz zawodowy w służbie kontraktowej
6
0
0,000
.
Żołnierz nadterminowej służby wojskowej
1
0
0,000
.
Żołnierz zawodowy w służbie stałej
1
0
0,000
.
Nazwa zawodu
Dodać należy, iż w grupie „bez zawodu” odnotowano 85678 bezrobotnych,
2707 ofert pracy. Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) dla tej grupy wyniósł 0,03, zaś wskaźnik napływu bezrobotnych do napływu ofert pracy 31,65.
Dziesięć najliczniejszych zawodów nadwyżkowych (spośród wszystkich grup
zawodowych) zawiera poniższe zestawienie:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2004
Nazwa zawodu
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
31,651
Bez zawodu
85678
2707
0,032
Sprzedawca
36715
16512
0,450
2,224
Ślusarz
25678
1969
0,077
13,041
Technik mechanik
21829
308
0,014
70,873
Murarz
19303
3100
0,161
6,227
Krawiec
16488
1540
0,093
10,706
15344
905
0,059
16,955
Kucharz
14540
2207
0,152
6,588
14495
826
0,057
17,548
Tokarz
9542
1115
0,117
8,558
Technik budownictwa
9190
387
0,042
23,747
Najliczniejsze zawody nadwyżkowe w każdym z lat okresu 2000-2004 przedstawia Tabela 37.
Tabela 37. Najliczniejsze zawody w grupie zawodów nadwyżkowych osobno dla każdego okresu (lata 2000-2004).
Ranga
Rok
2000
2001
2002
1
Bez zawodu
Bez zawodu
Bez zawodu
Bez zawodu
Bez zawodu
2
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
3
Ślusarz
Ślusarz
Ślusarz
Ślusarz
Technik mechanik
4
Technik mechanik
Ślusarz
94
2003
2004
5
Murarz
Murarz
Technik mechanik
Murarz
6
Krawiec
Technik mechanik
Murarz
Krawiec
Murarz
7
Mechanik samoTechnik mechanik
Krawiec
chodów osobowych
Krawiec
8
Mechanik
samochodów
osobowych
Krawiec
Mechanik
samochodów
osobowych
9
Kucharz
Kucharz
Kucharz
Kucharz
Kucharz
10
Tokarz
Pracownik biurowy Tokarz
Ekonomista
Ekonomista
Źródło: dane Urzędu Statystycznego w Rzeszowie
Ranking zawodów według wskaźnika napływu bezrobotnych do napływu ofert
pracy przedstawia z kolei poniższe zestawienie:
Liczba
Napływ
bezrobotnych
Nazwa zawodu
w latach
2000-2004
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2004
Wskaźnik
Wskaźnik
zawodu)
napływu ofert
pracy
2212
1
0,000
2212
961
1
0,001
961
1521
2
0,001
760
2091
3
0,001
697
1712
3
0,002
570,667
546
1
0,002
546
1806
4
0,002
451,5
741
2
0,003
370,5
368
1
0,003
368
628
2
0,003
314
mleczarskich
Zawody o najwyższych wskaźnikach napływu bezrobotnych do napływu ofert
pracy osobno dla każdego z lat okresu 2000-2004 przedstawiam Tabela 38.
Tabela 38 Zawody o najwyższych wskaźnikach napływu bezrobotnych do napływu
ofert pracy osobno dla każdego okresu (lata 2000-2004).
Ranga
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
1
Pozostali ślusarze
i pokrewni
Pozostali technicy
mechanicy
Technik technologii drewna
Rolnik produkcji roślinnej
i zwierzęcej
2
Technik rolnik
Technik żywienia
i gospodarstwa
domowego
Pozostali technicy
elektrycy
3
Kaletnik
Technik rolnik
Technik rolnik
Technik technologii Pozostali rolnicy
odzieży
produkcji roślinnej
95
Operator urządzeń
do produkcji wyrobów mleczarskich
4
i urządzeń do
przetwórstwa
mięsa
Operator urząMechanik operator
dzeń przetwórTechnik ogrodnik
pojazdów i maszyn
stwa owocowo-warolniczych
rzywnego
5
Pozostali technicy
budownictwa,
Rolnik upraw
polowych
6
Mechanik opera- Pozostali technicy
tor pojazdów i ma- technologii żywszyn rolniczych
ności
7
Technik analityk
Operator maszyn
rolniczych
8
Pozostali technicy
technologii żywności
Technik rolnik
Technik technologii
żywności produkcja
piekarsko-ciastkarska
Rolnik upraw
polowych
Technik technologii żywności pro- Technik urządzeń
dukcja piekarsko- sanitarnych
ciastkarska
Pozostali krawcy,
kapelusznicy
i pokrewni
Mechanik operator
pojazdów i maszyn
rolniczych
Operator maszyn
rolniczych
Pozostali technicy
mechanicy
Specjalista admini- Pozostali ślusarze
stracji publicznej
i pokrewni
Operator urządzeń
do produkcji wyrobów mleczarskich
Pozostali technicy
mechanicy
9
Wiertacz
odwiertów
eksploatacyjnych
i geofizycznych
Mechanik maszyn
i urządzeń budowlanych i melioracyjnych
Pozostali technicy
technologii żywności
Technik telekomunikacji
10
Mechanik maszyn
i urządzeń górni- Technik analityk
czych
Technik ogrodnik
Organizator obsłu- Pozostali rolnicy
gi turystycznej
produkcji roślinnej
Technik rolnik
Wnioski
W każdym z lat okresu 2000-2004 największą liczbę spośród wszystkich zawodów stanowią zawody nadwyżkowe. W oparciu o skumulowany wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu stwierdzić można, iż aż 1295 zawodów
lub specjalności (na 1914 wszystkich) było zawodami nadwyżkowymi (włącznie
z grupą „bez zawodu”), jedynie 250 określić można jako deficytowe (w tym 71
zawodów, w których istniały oferty pracy, lecz brak było bezrobotnych), a 67 jako
równoważne.
„Nadwyżkowość” charakteryzuje każdą z wielkich grup zawodowych. Ze względu na wielkość wskaźnika nadwyżki najlepiej przedstawia się sytuacja: „pracowników przy pracach prostych”, „pracowników biurowych”, „parlamentarzystów, wyższych kierowników i urzędników”, „operatorów maszyn” oraz „pracowników usług
osobistych i sprzedawców”. Zdecydowanie najgorzej zaś sytuacja osób bez konkretnego zawodu.
Przeprowadzone analizy wskazują jednocześnie, iż w okresie 2000-2004 na
regionalnym rynku pracy rośnie liczba zawodów deficytowych i równoważnych,
maleje zaś liczba zawodów nadwyżkowych i nie występujących na rynku pracy.
Stanowi to wyraźny sygnał braku dostosowania rynku pracy do zapotrzebowania
pracodawców, co więcej owo niedopasowanie przybiera na sile.
Odnotowany wzrost zawodów deficytowych odnosi się przede wszystkim do
następujących wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS): „pracownicy
biurowi”, „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy”, „technicy i inny średni
personel” oraz „pracownicy przy pracach prostych”.
96
W przypadku 179 zawodów deficytowych największy procentowy udział w napływie ofert pracy w latach 2000-2004 odnotowano w przypadku: „pracowników
przy pracach prostych” oraz „techników i innego średniego personelu”. Najniższy
zaś w przypadku: osób „bez zawodu”, „pracowników sił zbrojnych”, „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” oraz „rolników, ogrodników, leśników i rybaków”. Zawodami o największym skumulowanym (dla okresu 20002004) wskaźniku intensywności deficytu zawodu spośród zawodów, w których
w badanym okresie zarejestrowało się ponad 100 bezrobotnych, lista przedstawia
się następująco: robotnik gospodarczy, pracownik administracyjny, robotnik drogowy, nauczyciel języka obcego, sekretarka, kasjer handlowy.
Wśród 67 zawodów równoważnych zdecydowanie największy procentowy
udział w napływie ofert pracy w latach 2000-2004 odnotowano w przypadku
„pracowników biurowych”. Najniższy był on z kolei wśród: osób „bez zawodu”,
„przedstawicieli sił zbrojnych”, „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników”, a także wśród „rolników, ogrodników, leśników i rybaków”.
Wśród 1295 zawodów nadwyżkowych najgorszą sytuację (niski procentowy
udział w napływie ofert pracy, przy wysokim procentowym udziale w napływie
bezrobotnych) zaobserwować można w przypadku: osób „bez zawodu”, „techników i innego średniego personelu” oraz „robotników przemysłowych i rzemieślników”. Najliczniejszymi zawodami nadwyżkowymi okazały się takie zawody, jak:
bez zawodu, sprzedawcy, ślusarze, technicy mechanicy oraz murarze.
97
98
Powiatowe
zróżnicowanie sytuacji
na podkarpackim rynku pracy w kontekście
zawodów nadwyżkowych i deficytowych
w latach 2000–2004
Oferty pracy
W okresie 2000-2004 największy napływ ofert pracy (dane skumulowane
– por. Tabela A 21 oraz Mapa 1) odnotowano w przypadku Rzeszowa (miasto na
prawach powiatu - łącznie 25813 ofert pracy). Nieco mniej było ich w przypadku
powiatu mieleckiego oraz rzeszowskiego (odpowiednio 13091 oraz 10842). Zdecydowanie najmniej zaś w powiatach przemyskim (2453), tarnobrzeskim (2820),
strzyżowskim (2825) oraz kolbuszowskim (2938), łańcuckim (3673) oraz w Tarnobrzegu (4057).
99
Mapa 1. Skumulowany napływ ofert pracy w powiatach województwa podkarpackie
(lata 2000-2004).
Jednocześnie największy przeciętny przyrost (por. Tabela A 21) napływu ofert
pracy w okresie 2000-2004 odnotowano w przypadku powiatu: leżajskiego (średnia geometryczna 1,20), krośnieńskiego (1,17), łańcuckiego (1,19), tarnobrzeskiego (1,09) oraz Rzeszowa (miasto na prawach powiatu – 1,12). Przeciętny spadek napływu ofert pracy nastąpił w przypadku trzech powiatów: brzozowskiego
(0,94), przemyskiego (miasto na prawach powiatu – średnia geometryczna 0,98)
oraz mieleckiego (0,99).
Bezrobotni
Największy skumulowany napływ bezrobotnych odnotowano (por. Tabela
A 22 oraz Mapa 2) w przypadku powiatów: dębickiego (45908 zarejestrowanych
w okresie 2000-2004 bezrobotnych), jasielskiego (45352), mieleckiego (44763)
oraz rzeszowskiego (43411). Najmniejszy zaś w przypadku dwóch miast na prawach powiatów: Krosna (13879) oraz Tarnobrzega (17928), a także powiatu tarnobrzeskiego (18142).
Przy czym największy przeciętny przyrost napływu bezrobotnych odnotowano w przypadku Rzeszowa (miasto na prawach powiatu – średnia geometryczna
równa 1,037), powiatów bieszczadzkiego (1,037), jarosławskiego (1,0199), Tarnobrzega (miasto na prawach powiatu – 1,0145) oraz powiatu ropczycko-sędziszowskiego (1,011). W okresie 2000-2004 największy przeciętny spadek liczby
100
bezrobotnych odnotowano z kolei w przypadku powiatów: sanockiego (0,95), niżańskiego (0,96), leżajskiego (0,97), mieleckiego (0,97), kolbuszowskiego (0,98)
oraz dębickiego (90,98).
Mapa 2. Skumulowany napływ bezrobotnych w powiatach województwa podkarpackiego w latach 20000-2004.
Biorąc pod uwagę wskaźnik nadwyżki podaży siły roboczej w okresie 20002004, stwierdzić można (por. Tabela A 23 oraz Mapa 3), iż
• największa nadwyżka wystąpiła w powiecie dębickim (38976), jasielskim
(37528), rzeszowskim(32569) oraz mieleckim (31672);
• niższa była w przypadku powiatów: stalowowolskiego (28599), jarosławskiego (28332), krośnieńskiego (27374), ropczycko-sędziszowskiego (23827),
sanockiego (23434), łańcuckiego (22731) oraz brzozowskiego (22166);
• stosunkowo niewielka była ona w powiatach: przeworskim (20973), leżajskim (18791), kolbuszowskim (18235), bieszczadzkim (18047), niżańskim (17870), strzyżowskim (17561), przemyskim (17460) oraz lubaczowskim (17245);
• zdecydowanie najmniejsza w powiatach: tarnobrzeskim (15322), mieście
Przemyślu (14794), Rzeszowie (14081), Tarnobrzegu (13871) i Krośnie
(5997).
101
Mapa 3. Skumulowana nadwyżka siły roboczej w powiatach województwa podkarpackiego (lata 2000-2004).
Zła sytuacja w powiatach dębickim, jasielskim, rzeszowskim oraz mieleckim wynika (por. Wykres 12) z bardzo dużego napływu bezrobotnych przy
stosunkowo niewielkim (choć nie najmniejszym) napływie ofert pracy (szczególnie wyraźnie widoczne jest to w przypadku powiatów mieleckiego i rzeszowskiego). W przypadku powiatów znajdujących się w relatywnie dobrej sytuacji
specyficzną pozycję zajmuje miasto Rzeszów, które wprawdzie cechuje stosunkowo wysoki poziom napływu bezrobotnych, lecz jednocześnie zdecydowanie
najwyższy w województwie napływ ofert pracy. W przypadku takich powiatów,
jak tarnobrzeski, Tarnobrzeg, Krosno czy Przemyśl, mamy do czynienia z nieco
inną sytuacją: niskiemu napływowi ofert pracy nie towarzyszy znaczny napływ
bezrobotnych. Przykładowo Krosno ma nieco mniejszy napływ ofert pracy niż
powiaty rzeszowski czy mielecki, lecz znacznie mniejszy napływ bezrobotnych.
W konsekwencji - pod względem nadwyżki podaży siły roboczej - sytuacja na
tym rynku pracy jest stosunkowo dobra.
102
Wykres 12 Sytuacja powiatów województwa podkarpackiego w perspektywie napływu
bezrobotnych oraz napływu ofert pracy (lata 2000-2004).
Nadwyżka podaży siły roboczej w okresie 2000-2004 wzrosła (i to nieznacznie) jedynie w pięciu powiatach: bieszczadzkim (1,032), ropczycko-sędziszowskim (1,01), brzozowskim (1,006), przemyskim (1,0016) oraz stalowowolskim (1,001). W pozostałych spadała. Przy czym największy przeciętny
spadek odnotowano w miastach na prawach powiatu: Krośnie (0,7662) oraz
Rzeszowie (0,8545).
W przypadku wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu w okresie 2000-2004 (por. Tabela A 24 oraz Mapa 4):
• najwyższe wartości (świadczące o relatywnie dobrej sytuacji na rynku pracy) odnotowano w dwóch miastach na prawach powiatu: Rzeszowie (0,647)
oraz Krośnie (0,5679);
• stosunkowo wysokie (wyższe niż przeciętnie) były one w przypadku powiatów: mieleckiego (0,2925), lubaczowskiego (0,2888) oraz sanockiego
(0,2835);
103
Mapa 4. Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego (lata 2004-2005).
• nieco niższe w przypadku powiatów: miasta Przemyśl (0,2800), powiatu
rzeszowskiego (0,2498) oraz leżajskiego (0,2431), niżańskiego (0,2339),
miasta Tarnobrzeg (0,2263), powiatu jarosławskiego (0,2215), bieszczadzkiego (0,2116), brzozowskiego (0,2049), przeworskiego (0,200), stalowowolskiego (0,1804), jasielskiego (0,1725);
• zdecydowanie najniższe z kolei w przypadku powiatów: ropczycko-sędziszowskiego (0,1577), dębickiego (0,1510), krośnieńskiego (0,5679), przemyskiego (0,1232), strzyżowskiego (0,1387), kolbuszowskiego (0,1388)
oraz łańcuckiego (0,1391).
Zdecydowanie największy przeciętny przyrost w badanym okresie wartości
wskaźnika intensywności nadwyżki odnotowano (por. Tabela A 24) w przypadku
dwóch miast na prawach powiatu, tj. Krosna (1,51) oraz Rzeszowa (1,31), a także
w przypadku powiatów mieleckiego (1,28) oraz leżajskiego (1,22). Największy
przeciętny spadek wielkości analizowanego wskaźnika wystąpił w dwóch miastach
na prawach powiatu: Tarnobrzegu (0,82) oraz Przemyślu (0,86), a także w powiecie przemyskim (0,88).
104
Liczba bezrobotnych przypadających na ofertę pracy
Podobnie w przypadku liczby bezrobotnych przypadających na jedną ofertę
pracy (por. Tabela A 25 oraz Mapa 5) w latach 2000-2004:
• najlepszą sytuację odnotowano w przypadku miasta Rzeszowa (1,546),
miasta Krosna (1,761);
• stosunkowo nienajgorszą sytuację pod tym względem odnotowano w przypadku powiatu mieleckiego (3,419), lubaczowskiego (3,462), sanockiego
(3,527), miasta Przemyśl (3,572), powiatu rzeszowskiego (4,004), leżajskiego (4,114), niżańskiego (4,276), miasta Tarnobrzeg (4,419), powiatu
jarosławskiego (4,515), bieszczadzkiego (4,725), brzozowskiego (54,880)
oraz przeworskiego (5,00);
• zdecydowanie więcej bezrobotnych na ofertę pracy odnotowano w przypadku powiatów: stalowowolskiego (5,542), jasielskiego (5,797), ropczycko-sędziszowskiego (6,341), tarnobrzeskiego (4,419), dębickiego (6,623);
• zdecydowanie najgorszą w powiatach: krośnieńskim (6,950), łańcuckim
(7,189), kolbuszowskim (7,207), strzyżowskim (7,216) oraz przemyskim
(8,118).
Mapa 5. Liczba bezrobotnych przypadająca na ofertę pracy w powiatach województwa
podkarpackiego (lata 2000-2004).
105
W okresie 2000-2004 przeciętny wzrost liczby bezrobotnych oczekujących na ofertę pracy odnotowano jedynie w przypadku (por. Tabela A 24) powiatu brzozowskiego (średnia geometryczna dla badanego okresu wyniosła 1,0553)
oraz miasta Przemyśla (1,0148). Przy czym zanotowany wzrost jest stosunkowo
nieduży. Największy przeciętny spadek liczby bezrobotnych przypadających na
ofertę pracy odnotowano z kolei w przypadku powiatu leżajskiego (średnia geometryczna równa 0,8111), miasta Krosna (0,8543), powiatu łańcuckiego (0,8731)
oraz tarnobrzeskiego (0,8808).
Miara syntetyczna
W celu syntetycznego przedstawienia sytuacji na powiatowych rynkach pracy
ze względu na trzy przedstawione wskaźniki (nadwyżki podaży siły roboczej, intensywności nadwyżki zawodu oraz liczby bezrobotnych przypadających na ofertę
pracy) wykorzystano analizę składowych głównych (por. Tabela A 26 oraz Tabela A 27). Przy jej pomocy wyodrębniono jedną zmienną syntetyczną wyjaśniającą
70% ogólnej wariancji. Im wyższy wynik, tym trudniejsza sytuacja na lokalnym
rynku pracy.
Mapa 6. Syntetyczna miara sytuacji na powiatowych rynkach pracy w kontekście zawodów nadwyżkowych i deficytowych (lata 2000-2004).
106
Ze względu na wartości przyjmowane przez miarę syntetyczną (por. Tabela
A 28 oraz Mapa 6) stwierdzić można, że:
• w najtrudniejszej sytuacji znajduje się rynek pracy powiatu dębickiego
(1,32), przemyskiego (1,00), krośnieńskiego (1,00), jasielskiego (0,98)
oraz łańcuckiego (0,91).
• trudna sytuacja występuje w przypadku powiatów: kolbuszowskiego (0,75),
strzyżowskiego (0,73), ropczycko-sędziszowskiego (0,67), stalowowolskiego (0,57) oraz tarnobrzeskiego (0,39).
• jako umiarkowanie złą określić można sytuację powiatów: jarosławskiego
(0,15), przeworskiego (0,08), rzeszowskiego (0,08) oraz brzozowskiego
(0,08).
• przeciętna jest ona w przypadku powiatów: bieszczadzkiego (-0,13), mieleckiego (-0,25), niżańskiego (-0,33), leżajskiego (-0,37), Tarnobrzega
(-0,41), sanockiego (-0,49), powiatu lubaczowskiego (-0,75) oraz Przemyśla (-0,78).
• najlepsza zaś w przypadku miast na prawach powiatów Krosna (-2,58) oraz
Rzeszowa (-2,62).
Wykres 13. Powiaty województwa podkarpackiego a liczba bezrobotnych przypadających na ofertę pracy i nadwyżka (deficyt) siły roboczej.
107
Biorąc pod uwagę dwa - spośród trzech wskaźników użytych do obliczenia
miary syntetycznej, tj. liczbę bezrobotnych przypadających na ofertę pracy oraz
wskaźnik nadwyżki (deficytu) podaży siły roboczej - zauważyć można (por.
Wykres 13), że zła sytuacja powiatu dębickiego oraz jasielskiego wynika przede
wszystkim z wysokiej nadwyżki podaży siły roboczej. Z kolei zła sytuacja powiatów przemyskiego, kolbuszowskiego oraz strzyżowskiego jest pochodną przede
wszystkim dużej liczby bezrobotnych przypadających na jedną ofertę pracy. Powiaty krośnieński oraz łańcucki posiadają umiarkowanie wysokie wskaźniki na obu
badanych wymiarach.
Wnioski
Przeprowadzone analizy wykazały, iż rynek pracy województwa podkarpackiego jest stosunkowo mocno terytorialnie zróżnicowany. W najtrudniejszej sytuacji
znajduje się rynek pracy powiatu dębickiego, przemyskiego, krośnieńskiego, jasielskiego oraz łańcuckiego. Trudna sytuacja występuje w przypadku powiatów: kolbuszowskiego, strzyżowskiego, ropczycko-sędziszowskiego, stalowowolskiego oraz
tarnobrzeskiego. Jako umiarkowanie złą określić można sytuację powiatów: jarosławskiego, przeworskiego, rzeszowskiego oraz brzozowskiego. Przeciętna jest ona
w przypadku powiatów: bieszczadzkiego, mieleckiego, niżańskiego, leżajskiego,
Tarnobrzega, sanockiego, powiatu lubaczowskiego oraz Przemyśla. Najlepsza zaś
w przypadku miast na prawach powiatów Krosna oraz Rzeszowa. Ustalono, iż zła
sytuacja powiatu dębickiego oraz jasielskiego wynika przede wszystkim z wysokiej
nadwyżki podaży siły roboczej. Z kolei zła sytuacja powiatów przemyskiego, kolbuszowskiego oraz strzyżowskiego jest pochodną przede wszystkim dużej liczby
bezrobotnych przypadających na jedną ofertę pracy. Powiaty krośnieński oraz łańcucki posiadają umiarkowanie wysokie wskaźniki na obu badanych wymiarach.
108
ANALIZA SYTUACJI ABSOLWENTÓW
ORAZ BEZROBOTNYCH ABSOLWENTÓW
(W OPARCIU O DANE URZĘDOWE)
110
Absolwenci
szkół
ponadgimnazjalnych,
pomaturalnych i wyższych
Analiza ogólna
Liczba absolwentów w poszczególnych typach szkół
Analiza dotycząca liczby absolwentów na Podkarpaciu dotyczy tych samych
szkół, co analiza liczby uczniów (szkoły ponadgimnazjalne oraz szkoły pomaturalne i wyższe). Szczegółowa analiza prowadzona będzie, podobnie jak to miało
miejsce dla liczby uczniów, dla poszczególnych typów szkół oraz zbiorczo dla szkół
ponadgimnazjalnych oraz pomaturalnych i wyższych, a także w podziale na wielkie grupy KZiS. Procentowy rozkład liczby absolwentów opuszczających szkoły
wszystkich omawianych typów w latach 2000–2004 prezentuje Wykres 14.
111
Wykres 14. Procentowy udział absolwentów poszczególnych typów szkół w ogólnej
liczbie uczących się.
Liczbę oraz procentowy udział absolwentów szkół ponadgimnazjalnych prezentuje Wykres 15. Liczba absolwentów tego typu szkół wahała się w omawianym
okresie nieznacznie. Najwięcej absolwentów było w roku 2002 – 37897 osób, zaś
najmniej w roku 2000 – 36923 osoby. W roku 2004 ogólna liczba absolwentów
szkół ponadgimnazjalnych wyniosła 37172 osoby, co daje wzrost liczby osób
w omawianym okresie o niespełna 0,2% rocznie – łącznie o prawie 0,7%. Można
zatem przyjąć, że liczba absolwentów w omawianym okresie w szkołach ponadgimnazjalnych pozostaje na niezmiennym poziomie. Na pierwszym poziomie mamy
do czynienia ze szkołami ponadgimnazjalnymi, które często nie dają absolwentom
zawodu (licea ogólnokształcące i licea profilowane), średnio w okresie od 2000
do 2004 roku ponad 43% młodzieży ponadgimnazjalnej uczyło się w takich szkołach. Pod względem liczby uczniów było to średnio 57116 osób rocznie z średnio
133106 osób. Od 2001 roku liczba uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych jest
stabilna i bliska 127000 osób, a jednocześnie stale w tym okresie rośnie liczba uczniów uczęszczających do liceów nie dających zawodu (od 48814 osób w 2001 roku
do 63816 osób w 2004 roku).
112
Wykres 15. Liczba oraz procentowy udział absolwentów poszczególnych typów szkół
ponadgimnazjalnych w ogólnej liczbie absolwentów szkół ponadgimnazjalnych.
Analizując Wykres 15, zwraca uwagę spadek bezwzględnej liczby absolwentów zasadniczych szkół zawodowych w 2004 roku. Jest to rok, w którym szkoły te
opuścił pierwszy rocznik młodzieży uczęszczającej wcześniej do gimnazjum.
Na drugim analizowanym przez nas poziomie nauki – tj. w szkołach pomaturalnych oraz w szkołach wyższych było w omawianym okresie łącznie (średnia dla
lat 2000–2004) 17427 osób (od 15566 osób w 2000 roku do 21093 osób w roku
2004). Część spośród tych absolwentów to osoby, które wcześniej ukończyły średnie szkoły zawodowe, potencjalnie będą więc dysponowały dwoma zawodami. Wykres 16 przedstawia liczbę oraz procentowy udział absolwentów poszczególnych
rodzajów szkół.
113
Wykres 16. Liczba oraz procentowy udział absolwentów szkół pomaturalnych i wyższych w ogólnej liczbie absolwentów tego typu szkół.
Absolwenci w zawodach nadwyżkowych, równoważnych i deficytowych
Podobnie jak to miało miejsce w ramach analizy liczby uczniów, również wśród
absolwentów wskazać można, jaka część z nich w poszczególnych latach kończyła
naukę w zawodach oznaczonych jako nadwyżkowe, deficytowe bądź równoważne. Analiza taka pozwoli na ogólną ocenę sytuacji przyszłych absolwentów na
podkarpackim rynku pracy. Wykres 17 przedstawia, jaka część uczniów uczyła
się w poszczególnych latach w zawodach nadwyżkowych, jaka w równoważnych,
a jaka w deficytowych.
114
Wykres 17. Absolwenci w zawodach nadwyżkowych równoważnych, i deficytowych
w latach 2000–2004
Jak można odczytać z Wykresu 17, w każdym z lat, w których prowadzone
były analizy, od 97% do 99% absolwentów kończyło naukę w zawodach nadwyżkowych. Sytuacja taka znacząco utrudnia start młodych ludzi na rynku pracy.
Wykres 18 wskazuje, w jakiego typu szkołach jest najlepsza struktura kształcenia.
Wykres 18. Absolwenci w zawodach nadwyżkowych, równoważnych i deficytowych
w typach szkół w latach 2000–2004.
115
Stwierdzić można, iż podobnie jak to miało miejsce wśród uczniów, najlepsza
sytuacja pod względem struktury uzyskiwanych zawodów jest w szkołach pomaturalnych, w których łącznie 15% absolwentów kończyło naukę w zawodach nienadwyżkowych. Najtrudniejsza sytuacja panuje wśród absolwentów bez zawodu oraz
wśród absolwentów szkół wyższych.
Liczba absolwentów w różnego typu zawodach
W latach 2000–2004 na podkarpacki rynek pracy trafili absolwenci kształceni
w 252 zawodach, co stanowi 13,2% ogólnej liczby zawodów, z tego w 50 zawodach
absolwenci wchodzili na rynek pracy w każdym z lat w omawianym okresie (2,6%
wszystkich zawodów), zaś w 202 zawodach kończyli naukę absolwenci przynajmniej raz (lecz nie częściej niż 4 razy) w omawianym okresie (10,6% ogółu zawodów) (por. Tabela A 32 i Tabela A 33). W zawodach występujących stale było
przeciętnie 56% wszystkich absolwentów kończących naukę w zawodzie, przy
czym można zauważyć, że spada odsetek osób uczących się w stale występujących
zawodach (por. Tabela 39).
Tabela 39. Udział absolwentów w stale występujących zawodach w ogólnej liczbie absolwentów uzyskujących tytuł zawodowy.
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
Liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych
i szkół wyższych
52489
52486
55494
55756
58265
i wyższych uzyskujących kwalifikacje zawodowe
42055
40361
41050
39099
39052
i szkół wyższych w stale występujących w latach
2000-2004 zawodach
24522
20136
22349
22766
22533
Odsetek absolwentów w stale występujących zawodach z ogólnej liczby absolwentów uzyskujących
kwalifikacje zawodowe
58,31%
49,89%
54,44%
58,23%
57,70%
Najwięcej zawodów, w których byli absolwenci na Podkarpaciu, zalicza się do
grup wielkich zawodów:
• „technicy i inny średni personel” (36,5% wszystkich zawodów w których
prowadzone było kształcenie w latach 2000–2004),
• „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” (26,2%),
• „specjaliści” (17,1%).
Poszczególne grupy zawodowe różnią się pod względem liczby występujących
w ich ramach zawodów i specjalności. Najliczniejsza grupa obejmujące 438 zawodów, najmniej liczna 4 zawody. W związku z tym, jako miarę wykorzystano również odsetek zawodów, w których odnotowano absolwentów w jednym z lat okresu
2000-2004 spośród ogólnej liczby zawodów w ramach danej wielkiej grupy zawodowej.
116
Tabela A 34 prezentuje dane tego typu. Stwierdzić należy, iż grupy zawodów,
spośród których w największej liczbie byli absolwenci na Podkarpaciu, to:
• „technicy i inny średni personel” (w 25,6% zawodów z tej grupy uczyły się
osoby w latach 2000–2004),
• „pracownicy biurowi (14,3%),
• „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy” (11,1%).
Spośród wszystkich absolwentów szkół ponadgimnazjalnych i wyższych, największą część stanowią absolwenci szkół średnich zawodowych, było ich w omawianym okresie od 24% do 30% (średnio 28%). Drugą pod względem liczby grupą
absolwentów są te osoby, które kończąc naukę, nie zdobywają żadnego wykształcenia zawodowego – stanowili oni w omawianym okresie średnio 26% absolwentów.
Trzecią pod względem wielkości grupę absolwentów stanowią ci, którzy ukończyli
naukę na wyższych uczelniach. Łącznie te trzy kategorie skupiają w swoich ramach
średnio 79% absolwentów (od 71% w 2000 roku do 90% w 2004).
Analizując tylko szkoły ponadgimnazjalne, można stwierdzić, że w omawianym okresie średnio dwie piąte absolwentów (39%) ukończyło szkoły nie dające
przygotowania zawodowego. Sytuacja ta ulegała stałej zmianie: w roku 2000 tego
typu absolwentów było 28,3%, zaś w 2004 już 52,7%. Uczniowie szkół ponadgimnazjalnych dających zawód kończyli naukę w 172 zawodach i specjalnościach.
Przeprowadzono także analizę liczby absolwentów w zawodach i specjalnościach (z pominięciem kategorii bez zawodu). Stwierdzić można na jej podstawie,
że średnio w omawianym okresie 38,8% absolwentów to „technicy i inny średni
personel” (udział tej kategorii zawodowej wahał się od 31,4% w roku 2000 do
43,9% w roku 2004). Drugą pod względem wielkości grupę stanowią „specjaliści”
– średnio 34,8% (od 27,4% w roku 2000 do 45,1% w 2004 roku). Absolwenci uzyskujący zawody z tych grup stanowili łącznie średnio 74% osób kończących naukę
w szkołach dających zawód.
Uzasadnienie wyboru lat 2001–2004 do dalszych analiz
W odróżnieniu od danych dotyczących liczby uczniów w poszczególnych
typach szkół ponadgimnazjalnych, liczba absolwentów tych szkół nie zmienia
się w wyniku zmniejszenia liczby lat nauki w tych placówkach o rok. Z tego też
względu analizę można prowadzić na wszystkich danych gromadzonych w ramach
prowadzonych analiz, tj. od 2000 do 2004 roku. Zmiany zachodzące w strukturze liczebności absolwentów nie są skutkiem zmian administracyjnych, wynikają
jednak z działań prowadzonych zgodnie z logiką reformy systemu edukacyjnego
zapoczątkowanej w 1997 roku, która zakładała osiągnięcie docelowej struktury
kształcenia 20% uczniów w szkołach bez matury i 80% w szkołach kończących
się maturą. Na wyniki analizy będzie miał wpływ fakt – podobnie jak to miało
miejsce przy analizie liczby uczniów – zmiany stosowanej w sprawozdaniach Klasyfikacji Zawodów Szkolnictwa Zawodowego, która miała miejsce w 2001 roku.
Uwzględniając wszystkie te uwarunkowania, analiza prowadzona będzie podobnie jak w przypadku liczby uczniów na dwóch poziomach. Analizowana będzie
117
liczba absolwentów w poszczególnych zawodach w latach 2001–2004 oraz liczba
absolwentów w zawodach analizowanych na poziomie grup elementarnych dla lat
2000–2004.
Podobnie jak to miało miejsce w przypadku liczby uczniów, szczegółowe analizy przeprowadzone zostaną w dwóch konstelacjach. Najpierw analiza będzie dotyczyć liczby absolwentów w poszczególnych typach szkół. Następnie brane będą
pod uwagę wielkie grupy zawodowe.
Analiza zawodów, w których występowali absolwenci
Łączna analiza zawodów, w których wykształceni zostali absolwenci różnego
typu szkół na Podkarpaciu w latach 2000–2004 obejmuje zawody należące do 145
grup elementarnych. Lista dwudziestu grup elementarnych, do których należą zawody, w jakich najczęściej kończyli naukę absolwenci prezentuje się następująco:
-
Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania, gdzie
indziej niesklasyfikowani
2897,20
średnia liczba absolwentów w latach
2000-2004
-
Technicy mechanicy
2870,20
j.w.
-
Ekonomiści
2275,60
j.w.
-
Archeolodzy, socjolodzy i pokrewni
2238,60
j.w.
-
Specjaliści administracji publicznej, gdzie indziej niesklasyfikowani
2155,00
j.w.
-
Technicy budownictwa, ochrony środowiska i pokrewni
1793,80
j.w.
-
Pracownicy do spraw finansowych i handlowych, gdzie
1666,40
j.w.
-
Kucharze
1079,00
j.w.
-
Mechanicy pojazdów samochodowych
1072,20
j.w.
-
Technicy gdzie indziej niesklasyfikowani
1029,80
j.w.
-
Technicy, elektronicy i telekomunikacji
988,60
j.w.
-
Agenci do spraw sprzedaży, handlowcy
987,60
j.w.
-
Pracownicy do spraw finansowo-statystycznych
891,00
j.w.
-
Technicy technologii żywności
764,60
j.w.
-
Technicy elektrycy
748,00
j.w.
-
Sprzedawcy i demonstratorzy
701,20
j.w.
-
Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
673,60
j.w.
-
Technicy rolnicy, leśnicy i pokrewni
632,80
j.w.
-
Projektanci i analitycy systemów komputerowych
611,60
j.w.
-
Piekarze, cukiernicy i pokrewni
588,60
j.w.
Z kolei w latach 2001–2004 absolwenci opuścili placówki edukacyjne, uzyskując tytuły w 195 zawodach. Do najczęściej uzyskiwanych przez absolwentów
zawodów należały:
-
Technik mechanik
2592,75
średnia liczba absolwentów w latach
2001-2004
-
Ekonomista
2350,00
j.w.
118
-
2252,00
średnia liczba absolwentów
w latach 2001-2004
-
2150,00
j.w.
-
1834,00
j.w.
-
Pedagog
1326,00
j.w.
-
1038,75
j.w.
-
Handlowiec, zawód szkolny: Technik handlowiec
995,75
j.w.
-
Technik budownictwa
958,50
j.w.
-
955,75
j.w.
-
Technik elektronik
921,50
j.w.
-
Socjolog
799,00
j.w.
-
Kucharz
708,75
j.w.
-
Technik elektryk
698,25
j.w.
-
Sprzedawca
675,25
j.w.
-
Technik drogownictwa
662,50
j.w.
-
Specjalista do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelowych
594,25
j.w.
-
557,50
j.w.
-
547,50
j.w.
-
Technik informatyk
527,50
j.w.
W omawianym okresie w dziesięciu pierwszych zawodach średnio rocznie kończyło naukę 41% wszystkich, którzy uczyli się w szkole dającej zawód. W dwudziestu zawodach (prezentowanych powyżej) absolwentami zostało 58% osób, w trzydziestu – 68%, zaś w pięćdziesięciu – 81%. W 83 zawodach kończyło naukę średnio
w roku ponad 100 osób. Zawody te skupiły 92% wszystkich absolwentów uczących
się w szkołach dających zawód. Wśród 20 najpopularniejszych zawodów 6 należało
do grupy „specjaliści”, 11 do grupy „technicy i inny średni personel”, 2 do grupy
„pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” oraz jeden do grupy „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”. Zawody te uzyskiwało średnio w roku ponad 525 osób.
W ośmiu wielkich grupach skupiają się zawody, w których byli absolwenci na
Podkarpaciu. Tabela 40 przedstawia dane z lat 2001 – 2004.
Tabela 40. Liczba zawodów oraz liczba absolwentów po wszystkich szkołach i uczelniach na poziomie wielkich grup zawodowych.
Poziom kwalifikacji
Liczba zawodów, w których byli absolwenci
w latach 2001–2004
Średnioroczna
liczba absolwentów
w latach 2001–2004
i kierownicy
-
0
0
Specjaliści
4
43
14593,00
3
78
16189,50
2 lub 3
4
259,25
Pracownicy biurowi
119
Poziom kwalifikacji
Liczba zawodów,
w których byli absolwenci
w latach 2001–2004
Średnio-roczna
liczba absolwentów
w latach 2001–2004
2 lub 3
13
2620,50
2
2
223,25
2
42
5664,75
2
11
334,00
1
2
6,25
Siły zbrojne
-
0
0
Najliczniej reprezentowana grupa zawodów to technicy i inny średni personel - 78 zawodów, druga w kolejności grupa to „specjaliści” – 43 zawody, zaś trzecia to „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” – 42 zawody. Pod względem liczby
osób kończących naukę w poszczególnych grupach zawodów na pierwszym miejscu znaleźli się „technicy i inny średni personel” – w latach 2001 – 2004 średnio
w roku w zawodach z tej grupy było 16190 absolwentów, na drugim miejscu pod
względem liczby absolwentów są zawody z grupy „specjaliści” – 14593 osoby, zaś
na trzecim miejscu zawody z grupy „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” – 5665
absolwentów. Ze względu na brak możliwości nauki nikt na Podkarpaciu – w omawianym okresie – nie uzyskał zawodów należących do grupy:
• „parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy”,
• „siły zbrojne”
W oparciu o hierarchiczną analizę skupień poszczególne wielkie grupy zawodów można połączyć w klastry na podstawie liczby absolwentów uzyskujących
dany zawód. Wykres 19 przedstawia takie zestawienie.
Wykres 19 Dendrogram ilustrujący związki między wielkimi grupami zawodów w kontekście liczby absolwentów kończących naukę w zawodach z poszczególnych grup.
120
Analiza skupień łączy ze sobą grupę zawodów „specjaliści” oraz „technicy i inny średni personel” w jedno skupienie, grupę „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” wyróżnia jako osobny klaster, zaś pozostałe wielkie grupy zawodów łączy
w trzecie skupienie. W zawodach należących do dwóch pierwszych grup zawodów
w omawianym okresie było średnio rocznie 77% absolwentów kształcących się
w jakimkolwiek zawodzie (od 69% w 2001 roku do 89% w 2004 roku).
Dynamika zmian w liczbie absolwentów
Sytuacja ogólna
Opis zmian zachodzących w liczbie absolwentów szkół ponadgimnazjalnych
i wyższych oparty będzie na danych z lat 2000–2004. Jednakże szczegółowe analizy dla lat 2000–2004 dotyczą elementarnych grup zawodów, zaś analizy dla poszczególnych zawodów obejmują lata 2001–2004.
W okresie 2000–2004 liczba absolwentów w szkołach ponadgimnazjalnych na Podkarpaciu zmieniała się w bardzo małym zakresie. W roku 2000 było to 36923 osoby, zaś
w 2004 37172 osoby. Średnio rocznie przybywało po 0,17% absolwentów w tego typu
szkołach, co przełożyło się na wzrost o 0,67% w omawianym okresie, tj. o 249 osób.
Analiza zmian w liczbie absolwentów
W latach 2001–2004 na Podkarpaciu szkoły dające zawód kończyło średnio
w roku 39891 osób. Liczba ta ulegała niewielkim wahaniom. W roku 2001 było
to 40361 osób, w 2002 nastąpił wzrost do 41050 osób, a następnie spadek w 2003
i 2004 ostatecznie do 39052 absolwentów. Średni roczny spadek liczby absolwentów uzyskujących zawód w tym okresie wyniósł 1,1%, co przełożyło się na spadek
w całym okresie o 3,2%, czyli o 1309 osób. Spadek ten nie dotyczył wszystkich
spośród 195 zawodów, w których byli absolwenci. W 79 zawodach nastąpił wzrost
liczby absolwentów w omawianym okresie, zaś w 99 zawodach nastąpił spadek
liczby takich osób. W zawodach, w których wzrastała liczba absolwentów w 2004
roku, było o 13454 osoby więcej niż w 2001, z kolei w zawodach tracących popularność liczba ta zmniejszyła się łącznie o 14763 osoby.
Poniżej znajduje się lista 20 zawodów, w których najbardziej wzrosła liczba absolwentów:
-
2417
Wzrost/spadek liczby uczniów w latach
2001–2004
79,82%
Średnia roczna procentowa zmiana liczby uczniów
w latach 2001–2004
-
i handlu/sprzedaży
1054
j.w.
18,87%
j.w.
121
-
domowego
901
Wzrost/spadek liczby uczniów w latach
2001–2004
123,23%
Średnia roczna procentowa zmiana liczby uczniów
w latach 2001–2004
-
Specjalista do spraw organizacji usług
gastronomicznych, hotelarskich …
734
j.w.
59,18%
j.w.
-
Kucharz małej gastronomii
540
j.w.
brak
j.w.
-
Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania, gdzie
485
j.w.
88,58%
j.w.
-
Pozostali projektanci i analitycy
systemów komputerowych
435
j.w.
47,31%
j.w.
-
370
j.w.
brak
j.w.
-
Pedagog szkolny
368
j.w.
brak
j.w.
-
Socjolog
367
j.w.
16,93%
j.w.
-
Ekonomista
366
j.w.
5,80%
j.w.
-
Pozostali prawnicy, gdzie indziej
niesklasyfikowani
359
j.w.
175,65%
j.w.
-
300
j.w.
88,15%
j.w.
-
Analityk systemów komputerowych
288
j.w.
54,90%
j.w.
-
Technik budownictwa
284
j.w.
10,47%
j.w.
-
247
j.w.
15,52%
j.w.
-
Technik telekomunikacji
190
j.w.
98,20%
j.w.
-
180
j.w.
39,22%
j.w.
-
Asystent prawny
170
j.w.
brak
j.w.
-
Filolog filologia obcojęzyczna
164
j.w.
23,46%
j.w.
A także 20 zawodów, w których liczba absolwentów najbardziej spadła:
-
Sprzedawca
-202
Wzrost/spadek
liczby uczniów w latach
2001–2004
10,16%
Średnia roczna procentowa zmiana liczby uczniów w latach
2001–2004
-
Technik rolnik
-210
j.w.
16,06%
j.w.
-
Fryzjer
-232
j.w.
29,16%
j.w.
-
-290
j.w.
15,87%
j.w.
-
-291
j.w.
52,47%
j.w.
-
Technolog robót wykończeniowych
w budownictwie
-292
j.w.
brak
j.w.
-
Piekarz
-306
j.w.
51,65%
j.w.
-
Pozostali ustawiacze/operatorzy obrabiarek
skrawających do metali
-310
j.w.
62,00%
j.w.
-
rolniczych
-382
j.w.
51,56%
j.w.
-
Cukiernik
-407
j.w.
74,33%
j.w.
-
Murarz
-414
j.w.
52,99%
j.w.
-
Stolarz
-422
j.w.
56,80%
j.w.
-
Pozostali elektromechanicy
-461
j.w.
50,42%
j.w.
-
-511
j.w.
16,89%
j.w.
122
-
Krawiec
-581
Wzrost/spadek
2001–2004
44,48%
2001–2004
-
-606
j.w.
29,04%
j.w.
-
Ślusarz
-658
j.w.
44,35%
j.w.
-
-1015
j.w.
36,52%
j.w.
-
Kucharz
-1036
j.w.
45,43%
j.w.
-
-2650
j.w.
brak
j.w.
Analogiczna analiza dla lat 2000–2004 na poziomie grup elementarnych
wskazuje, że nauka prowadzona była w zawodach należących do 145 grup. Wzrost
liczby absolwentów nastąpił w 53 grupach, zaś spadek wystąpił w zawodach z 76
grup elementarnych. 20 grup elementarnych, w których nastąpił największy
wzrost liczby absolwentów, to:
-
Pracownicy do spraw finansowych i handlowych, gdzie indziej niesklasyfikowani
3211
Wzrost/spadek
2001–2004
170,63%
2001–2004
-
Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania, gdzie indziej niesklasyfikowani
2389
j.w.
23,89%
j.w.
-
Projektanci i analitycy systemów komputerowych
899
j.w.
52,04%
j.w.
-
Technicy technologii żywności
689
j.w.
brak
j.w.
-
Dietetycy i żywieniowcy
626
j.w.
24,27%
j.w.
-
Nauczyciele szkół podstawowych
519
j.w.
brak
j.w.
-
Technicy informatycy
497
j.w.
brak
j.w.
-
Technicy budownictwa, ochrony środowiska
i pokrewni
398
j.w.
8,26%
j.w.
-
Ekonomiści
374
j.w.
4,42%
j.w.
-
Specjaliści szkolnictwa i wychowawcy gdzie
368
j.w.
brak
j.w.
-
Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
358
j.w.
13,79%
j.w.
-
Filolodzy i tłumacze
328
j.w.
17,38%
j.w.
-
Technicy elektronicy i telekomunikacji
322
j.w.
8,73%
j.w.
-
Inżynierowie mechanicy
272
j.w.
20,02%
j.w.
-
Agenci do spraw sprzedaży, handlowcy
201
j.w.
4,89%
j.w.
-
Inżynierowie budownictwa i inżynierii
środowiska
187
j.w.
18,09%
j.w.
-
Operatorzy urządzeń nadawczych i telekomunikacyjnych
179
j.w.
brak
j.w.
-
Pracownicy usług ochrony, gdzie indziej
niesklasyfikowani
160
j.w.
22,74%
j.w.
-
Prawnicy, gdzie indziej niesklasyfikowani
151
j.w.
8,41%
j.w.
Inżynierowie rolnictwa, leśnictwa
i pokrewni
138
j.w.
brak
j.w.
123
Największy spadek liczby absolwentów odnotowano w zawodach należących
do następujących 20 grup elementarnych:
-
Ogrodnicy sadownicy i pokrewni
-199
Wzrost/spadek liczby
uczniów w latach
2001–2004
brak
2001–2004
-
Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb
i pokrewni
-200
j.w.
45,09%
j.w.
-
Rolnicy produkcji roślinnej
-213
j.w.
33,19%
j.w.
-
Szlifierze narzędzi i polerowacze metali
-223
j.w.
brak
j.w.
-
Kasjerzy bankowi i pokrewni
-237
j.w.
brak
j.w.
-
Operatorzy procesorów tekstu
-250
j.w.
brak
j.w.
-
Murarze i pokrewni
-406
j.w.
42,98%
j.w.
-
Kucharze
-408
j.w.
10,39%
j.w.
-
Ustawiacze-operatorzy obrabiarek skrawających do metali
-415
j.w.
54,85%
j.w.
-
Operatorzy sprzętu komputerowego
-485
j.w.
brak
j.w.
-
Technicy mechanicy
-516
j.w.
4,33%
j.w.
-
Ustawiacze-operatorzy maszyn do obróbki
drewna i pokrewni
-609
j.w.
brak
j.w.
-
Technicy gdzie indziej niesklasyfikowani
-664
j.w.
14,07%
j.w.
-
Mechanicy - monterzy maszyn i urządzeń
-692
j.w.
43,75%
j.w.
-
Piekarze, cukiernicy i pokrewni
-725
j.w.
50,58%
j.w.
-
Szwaczki, hafciarki i pokrewni
-751
j.w.
brak
j.w.
-
Mechanicy pojazdów samochodowych
-857
j.w.
26,66%
j.w.
-
Elektromechanicy
-941
j.w.
44,58%
j.w.
-
Ślusarze i pokrewni
-969
j.w.
40,67%
j.w.
-
Pracownicy do spraw finansowo-statystycznych
-3702
j.w.
56,61%
j.w.
Wnioski
Absolwenci kończyli naukę w omawianym okresie w 196 zawodach należących
do 8 grup wielkich, z tego w 51 zawodach, w których stale kończą naukę absolwenci. Zawody te skupiały średnio 55% absolwentów wszystkich typów szkół dających
zawód. Spośród wszystkich zawodów, w których byli absolwenci, najwięcej należało
do grupy wielkiej „technicy i inny średni personel”, w drugiej kolejności do grupy
„specjaliści”, w trzeciej do grupy „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”. Najmniej
zawodów należało do grup „pracownicy przy pracach prostych”, „rolnicy, ogrodnicy,
leśnicy i rybacy” oraz „pracownicy biurowi”. Podobne wyniki daje analiza liczby absolwentów w zawodach. Średnio w omawianym okresie 41% nich to technicy i inny
średni personel, a 37% zdobyło zawody z grupy wielkiej „specjaliści”.
XXX
Spośród wszystkich absolwentów kończących naukę w zawodach 37,8 tys. to
absolwenci szkół ponadgimnazjalnych. Ich liczba była stabilna przez wszystkie
lata. Wśród tych absolwentów stale rosła liczba tych kończących szkoły dające
124
wykształcenie ogólne. W omawianym okresie wzrosła także (nieznacznie) liczba
absolwentów średnich szkół zawodowych. Spadała zaś liczba absolwentów zasadniczych szkół zawodowych.
Szkoły policealne i pomaturalne w latach 2001–2004 kończyło średnio w roku
3455. zaś wyższe średnio 14478 osób.
XXX
Zestawienie 5 zawodów, w których było najwięcej absolwentów na Podkarpaciu, prezentuje się następująco:
• Technik mechanik,
• Ekonomista,
• Specjalista do spraw marketingu i handlu/sprzedaży,
• Specjalista administracji publicznej,
• Asystent ekonomiczny.
W każdym z tych zawodów naukę kończyło niemal 2000 osób.
W tym kontekście przedstawić można także listę tych zawodów, w których był
największy wzrost liczby absolwentów. Lista ta prezentuje się następująco:
• Asystent ekonomiczny,
• Specjalista do spraw marketingu i handlu/sprzedaży,
• Technik żywienia i gospodarstwa domowego,
• Specjalista do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych,
• Kucharz małej gastronomii.
W zawodach tych liczba uczniów wzrosła przynajmniej o 500 osób. Z kolei lista tych
zawodów, w których był największy spadek liczby absolwentów, wygląda następująco:
• Technik drogownictwa,
• Kucharz,
• Pozostali mechanicy pojazdów samochodowych,
• Ślusarz,
• Pracownik administracyjny.
W zawodach tych ubyło przynajmniej po 600 uczniów. W omawianym okresie
liczba osób kończących naukę w zawodach spadała średnio o 1,1% rocznie.
Napływ bezrobotnych absolwentów
Ogólna analiza zawodów w kontekście napływu bezrobotnych absolwentów
W okresie od 2000 do 2003 roku odnotowano 1166 zawodów (61% z ogólnej
liczby zawodów, tj. 1914 [łącznie z osobami bez zawodu]), w których nie było
napływu bezrobotnych absolwentów w żadnym z badanych okresów (zawody te
nie tworzą nadwyżki bezrobotnych na rynku pracy - por. Tabela A 35 oraz Tabela
125
A 37). Wystąpiły 343 zawody (18% z ogólnej liczby zawodów), w których wystąpił napływ bezrobotnych w każdym z lat okresu 2000–2003, oraz 405 zawodów,
w których odnotowano napływ przynajmniej w jednym z lat 2000-2003 (21%
z łącznej liczby zawodów). W zawodach stale „generujących” napływ bezrobotnych zarejestrowanych było w analizowanym okresie przeciętnie 97,4% ogółu
bezrobotnych (por. Tabela 41).
Tabela 41. Wielkość napływu bezrobotnych absolwentów w zawodach, w których stale
odnotowywano napływ bezrobotnych w latach 2000-2003.
Rok
2000
2001
2002
2003
Wielkość napływu bezrobotnych w zawodach,
w latach 2000-2004
25813
23541
25116
27040
98,4%
98,4%
98,5%
94,3%
Biorąc pod uwagę wielkie grupy zawodowe (por. Tabela A 36) zauważyć można, iż
największy odsetek zawodów, w których w ogóle nie odnotowano napływu bezrobotnych
absolwentów w latach 2000-2003, wystąpił wśród zawodów zgrupowanych w ramach:
• „ operatorów i monterów maszyn i urządzeń” (26%).
• „ robotników przemysłowych i rzemieślników” (19%).
Z kolei najwięcej zawodów, w których bezrobotni rejestrowali się w każdym
z lat w okresie 2000-2004 było w przypadku:
• „ specjalistów” (37% ogółu zawodów),
• „ techników i innego średniego personelu” (26%).
Zdawać trzeba sobie sprawę z faktu, iż poszczególne grupy zawodowe
znacznie różnią się pod względem liczby występujących w ich ramach zawodów
i „specjalności”. Najliczniejsza jest grupa specjalistów, obejmująca 438 zawodów,
najmniej liczna (oprócz osób „bez zawodu”) grupa „sił zbrojnych” (4 zawody).
W związku z tym, dobrym miernikiem wydaje się być w tym kontekście odsetek
zawodów, w których nie odnotowano napływu bezrobotnych absolwentów w ani
jednym z lat okresu 2000-2004 spośród ogólnej liczby zawodów w ramach danej
wielkiej grupy zawodowej.
Biorąc pod uwagę dane tego typu (por. Tabela A 37), stwierdzić należy, iż najlepsza sytuacja (największy wskaźnik zawodów bez bezrobotnych absolwentów)
występuje w przypadku:
• „sił zbrojnych” (100%),
• „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” (98%),
• „pracowników przy pracach prostych” (83%),
• „operatorów i monterów maszyn i urządzeń” (78%).
Najtrudniejsza zaś sytuacja (największy odsetek zawodów, w których odnotowano bezrobotnych absolwentów w każdym z lat okresu 2000-2004) występuje
w przypadku26:
26
126
• „specjalistów” (29%),
• „techników i innego średniego personelu” (25%),
• „rolników, ogrodników, leśników i rybaków” (22%),
• „pracowników biurowych” (19%),
• „robotników przemysłowych i rzemieślników” (18%).
Bezrobotni absolwenci w zawodach nadwyżkowych, równoważnych
i deficytowych
Wykorzystując efekty analiz prowadzonych w pierwszej części tego opracowania, wskazać można, jaka część bezrobotnych absolwentów w poszczególnych
latach rejestrowała się w urzędach pracy w zawodach oznaczonych jako nadwyżkowe, deficytowe bądź równoważne. Analizy takie pozwolą na ogólną ocenę sytuacji
przyszłych absolwentów na podkarpackim rynku pracy. Wykres 20 przedstawia,
jaka część napływających do bezrobocia absolwentów rejestrowała się w poszczególnych latach w zawodach nadwyżkowych, jaka w równoważnych, a jaka w deficytowych.
Wykres 20. Napływ bezrobotnych absolwentów w zawodach nadwyżkowych równoważnych i deficytowych w latach 2000–2004
Jak można odczytać z wykresu w każdym z lat, w których prowadzone były analizy
97% absolwentów rejestrowało się jako bezrobotni w zawodach nadwyżkowych. Wskazuje to na poważne niedopasowanie systemu edukacyjnego do potrzeb rynku pracy.
Wykres 21. przedstawia te same dane w odniesieniu do liczby bezrobotnych
absolwentów pozostających w rejestrach urzędów pracy na koniec okresu sprawozdawczego.
127
Wykres 21. Procent bezrobotnych absolwentów w zawodach nadwyżkowych równoważnych i deficytowych w latach 2000–2004 na dzień 31 XII
Stwierdzić można, iż z upływem czasu nie zmienia się struktura bezrobotnych
absolwentów pod względem struktury zawodów nadwyżkowych, deficytowych i równoważnych. Można zatem wyciągnąć wniosek, iż w podobnej proporcji odpływają
z bezrobocia zarówno absolwenci rejestrujący się w zawodach nadwyżkowych, jak
i równoważnych, bądź deficytowych. To z kolei może wskazywać, iż inne czynniki niż
kwalifikacje zdobyte w trakcie nauki zawodu mają decydujący wpływ przy opuszczaniu rejestru bezrobotnych w okresie od rejestracji do końca roku kalendarzowego.
Analiza napływu bezrobotnych absolwentów w latach 2000-2003
W latach 2000–2003 nastąpił nieznaczny wzrost napływu bezrobotnych absolwentów w powiatowych urzędach pracy. Nie był to jednak stały wzrost. Między
rokiem 2000 a 2001 obserwujemy dziewięcioprocentowy spadek rejestrujących się
w ciągu roku, o tyle od roku 2002 liczba takich osób zaczyna rosnąć (por. Tabela
42) i średnio w omawianym okresie wynosi 3% (rok do roku).
Tabela 42. Napływ bezrobotnych absolwentów w województwie podkarpackim w latach
2000-2004.
Rok
2000
2001
2002
2003
2004*
Napływ bezrobotnych w ciągu
roku
26246
23917
25511
28689
3400*
* brak kompletnych danych ze względu na wejście w życie Ustawy z dnia 20 kwietnia
2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Jednocześnie struktura procentowego udziału w generowaniu napływu osób
rejestrujących się w ciągu określonego roku w PUP-ach jest niemal identyczna, jak
miało to miejsce w przypadku bezrobotnych zarejestrowanych na koniec okresu
sprawozdawczego. Ilustracją tego faktu jest dendrogram (por. Wykres 22).
128
Wykres 22. Dendrogram ilustrujący związki między wielkimi grupami zawodów
w kontekście procentowego udziału w generowaniu napływu bezrobotnych absolwentów
(lata 2000-2003).
Na przedstawionym wykresie (Wykres 22) widać, iż grupy zawodów łączą się
w trzy duże skupienia. Pierwsze skupienie tworzą „specjaliści” oraz „technicy i inny średni personel”. Drugie łączy grupy „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”,
„pracownicy usług osobistych i sprzedawcy”, „pracownicy biurowych” oraz „osoby
bez zawodu”. W skład skupienia trzeciego, weszły następujące grupy zawodowe:
„parlamentarzyści”, „wyżsi urzędnicy i kierownicy”, „przedstawiciele sił zbrojnych”, „pracownicy przy pracach prostych”,„ rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”
oraz „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń”.
Wykres 23. Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu napływu bezrobotnych
absolwentów w województwie podkarpackim w latach 2000-2003 (dane w %).
129
Analiza danych procentowych (por. Wykres 23 oraz Tabela A 38) wskazuje,
iż największy udział w „generowaniu” napływu bezrobotnych absolwentów w każdym z analizowanych lat posiada grupa:
• technicy i inny średni personel” – koncentruje się w niej około 30% ogółu
bezrobotnych (średnia dla analizowanego okresu – 29,9%),
Znaczny wkład w napływ bezrobotnych posiadają także:
• „specjaliści” (średnia dla okresu 2000-2003 wyniosła 20,0%),
• „osoby pozbawione zawodu” (13,0%),
• „pracownicy biurowi” (średnia 8,4%).
Z wymienionych wyżej sześciu wielkich grup zawodowych pochodzi niemal
98% całego „napływu” (średnia dla analizowanego okresu wyniosła 97,7%). Na
pozostałe pięć grup przypada około 2,3%. Zdecydowanie niewielki udział w napływie bezrobotnych absolwentów odnotować można w przypadku:
• „operatorów i monterów maszyn i urządzeń” (średnia dla lat 2000-2003 to
1,3%),
• „rolników, ogrodników, leśników i rybaków” (0,8%),
Zaś pozostałe grupy nie generują bezrobocia wśród absolwentów w ogóle. Są
to grupy:
• „przedstawicieli sił zbrojnych”.
Ranking zawodów generujących napływ bezrobocia absolwentów
w okresie 2000-2003
Ranking zawodów przeprowadzony według średniego rocznego napływu zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów wskazuje, że w województwie podkarpackim w latach 2000-2003 notowało się dużą koncentrację bezrobocia w zakresie
125 zawodów i specjalności.
Pierwsze 10 zawodów o największej (średniorocznej) liczbie bezrobotnych
absolwentów zarejestrowanych w PUP-ach w trakcie roku sprawozdawczego obejmowało 29,4% wszystkich bezrobotnych; kolejne 10 – 14,1%; następne 10 – 8,7%.
W sumie pierwsze 50 zawodów generowało aż 60,9% ogółu bezrobotnych; pierwsze 80 z kolei – 69,7%, zaś pierwsze 125 aż – 75,5% (nie wliczając bezrobotnych
bez zawodu).
Lista rankingowa 20 zawodów o największej (średniorocznej) liczbie zarejestrowanych bezrobotnych prezentuje się następująco:
-
1315,75
średnia liczba napływających
bezrobotnych absolwentów w latach
2000-2003
-
Technik mechanik
1273,75
j.w.
-
Ekonomista
914,75
j.w.
-
Sprzedawca
801,5
j.w.
130
-
Kucharz
763,25
j.w.
-
578,75
j.w.
-
572,25
j.w.
-
Technik budownictwa
-
Pracownik biurowy
-
499
j.w.
478,75
j.w.
Krawiec
471
j.w.
-
452
j.w.
-
Ślusarz
434,5
j.w.
-
429,5
j.w.
-
425,5
j.w.
-
Technik elektryk
364
j.w.
-
-
Technik rolnik
-
Technik elektronik
-
338
j.w.
335,25
j.w.
331
j.w.
Murarz
288,25
j.w.
Fryzjer
280,75
j.w.
Listę dziesięciu zawodów o największej średniorocznej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych w każdym z lat 2000-2003 zawiera Tabela 43. Na liście tej
w każdym z analizowanych lat znajdują się takie zawody, jak: technik mechanik,
sprzedawca, ekonomista, kucharz, mechanik samochodów osobowych. Po trzy
razy: planista produkcyjny, technik budownictwa, pracownik biurowy, technik
żywienia i gospodarstwa domowego. Po dwa razy: ślusarz, krawiec oraz pozostali
specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania, gdzie indziej niesklasyfikowani. Jeden raz: specjalista administracji publicznej oraz asystent ekonomiczny.
Tabela 43. Zawody o największym średniorocznym napływie zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów (lata 2000-2003).
Ranga
Rok
2000
2001
2002
2003
1
Technik mechanik
2
Technik mechanik
Technik mechanik
Technik mechanik
Ekonomista
3
Sprzedawca
Ekonomista
Ekonomista
Asystent ekonomiczny Zawód szkolny: Technik
ekonomista
4
Kucharz
Kucharz
Sprzedawca
Specjalista administracji
publicznej
5
Krawiec
Sprzedawca
Sprzedawca
6
Mechanik samochodów
osobowych
osobowych
Kucharz
Kucharz
7
Ślusarz
Pracownik biurowy Zawód szkolny: Technik
prac biurowych
Pracownik biurowy Zawód szkolny: Technik
prac biurowych
131
8
Pracownik biurowy - Zawód szkolny: Technik prac
biurowych
osobowych
Technik budownictwa
9
Ekonomista
Ślusarz
Pozostali specjaliści do
spraw ekonomicznych
osobowych
Technik budownictwa
Krawiec
Technik budownictwa
Pozostali specjaliści do
spraw ekonomicznych
10
Zestawienie porównawcze liczby zawodów zidentyfikowanych wśród 125 zawodów o największej (średniorocznej) liczbie zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów według wielkich grup zawodowych z uwzględnieniem liczby zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów ilustruje poniższa Tabela 44.
Tabela 44. Liczba specjalności zawodowych oraz liczba bezrobotnych absolwentów na
poziomie grup wielkich dla 125 zawodów generujących największy napływ bezrobocia absolwentów.
Liczba zawodów
zidentyfikowanych
wśród 125 zawodów o największej
Poziom kwalifikacji
średniorocznej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych
absolwentów
Średnioroczna
liczba zarejestrowanych bezrobotnych
absolwentów – ze
125 zawodów generujących największe
bezrobocie (napływ
w roku)
Średnioroczna
liczba zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów
(napływ w roku)
Parlamentarzyści, wyżsi
urzędnicy i kierownicy
-
0
0
,50
Specjaliści
4
36
4127,75
5263,25
Technicy i inny średni
personel
3
45
7241,00
7840,50
Pracownicy biurowi
2 lub 3
5
2053,25
2146,00
2 lub 3
7
2139,00
2229,75
Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy
i rybacy
2
2
87,50
207,25
Robotnicy przemysłowi
i rzemieślnicy
2
28
3967,25
4607,50
Operatorzy i monterzy
maszyn i urządzeń
2
2
72,75
343,50
Pracownicy przy pracach
prostych
1
0
0
45,25
Siły zbrojne
-
0
0
0
Z powyższego zestawienia wynika, iż największą (średnioroczną) liczbę zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów generują trzy grupy zawodów:
• „technicy i inny średni personel”
• „specjaliści”
• „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”
132
Dynamika zmian w napływie bezrobotnych absolwentów w latach
2000-2004
Grupami zawodów, które w analizowanym okresie (między 2000 a 2003 rokiem – por.
Tabela 10), stale, zwiększają swój udział w generowaniu bezrobocia absolwentów, są grupy:
Niewielki i niesystematyczny wzrost nastąpił również w grupie
• „osób bez zawodu”.
Liczba specjalistów rejestrujących się jako bezrobotni absolwenci wzrosła z 3179
osób w 2000 roku do 7869 w 2003 roku (przeciętny wzrost w badanym okresie wyniósł 35,3%). Wzrósł także udział procentowy „specjalistów” w generowaniu napływu bezrobotnych absolwentów z 12,1% w 2000 roku do 27,5% w 2003 roku.
Podobną sytuację zaobserwować można w przypadku „techników i innego
średniego personelu”, chociaż w tym przypadku wzrost liczby nie był tak dynamiczny. W grupie tej nastąpił wzrost rejestrujących się jako bezrobotni z 7332 osób
w 2000 roku do 9591 w 2003 roku (średni wzrost w badanym okresie wyniósł –
9,4%). Udział procentowy wzrósł z 27,9% w 2000 roku do 33,4% w 2003 roku.
Zbliżona była również sytuacja wśród osób „bez zawodu”. W grupie tej wzrost
bezwzględnej liczby bezrobotnych absolwentów kształtował się podobnie jak w przypadku „techników i innego średniego personelu”. W roku 2001 nastąpił spadek liczby tych bezrobotnych absolwentów (z 3411 osób do 2964), a następnie ich liczba systematycznie rosła, przekraczając w 2003 roku poziom z 2000 roku (zarejestrowało
się wtedy 4220 bezrobotnych absolwentów). Średni wzrost w omawianym okresie
wyniósł 7,4%, a udział w bezrobociu absolwentów wzrósł z 13,0% do 14,7%.
Tabela 45. Liczba osób rejestrujących się jako bezrobotni absolwenci w powiatowych
urzędach pracy województwa podkarpackiego w latach 2000-2003 - „napływ” (dane w liczbach bezwzględnych).
Bez zawodu
Rok
2000
2001
2002
2003
3411
2964
3034
4220
0
0
2
0
Specjaliści
3179
4160
5845
7869
7332
6919
7520
9591
Pracownicy biurowi
3009
2525
2363
687
2738
2081
2033
2067
357
229
116
127
5746
4633
4210
3841
421
345
332
276
53
61
56
11
Siły zbrojne
0
0
0
0
133
W przypadku pozostałych wielkich grup zawodowych odnotowano spadek
liczby osób rejestrujących się jako bezrobotni absolwenci. Szczególnie widoczny
jest on w przypadku:
W przypadku tej grupy zawodowej liczba osób rejestrujących się jako bezrobotne zmniejszyła się z 3009 osób w 2000 roku do 687 osób w 2003 roku (przeciętny
spadek liczby rejestrujących się w analizowanym okresie wyniósł 38,9%). Udział
procentowy tej grupy zmalał z 11,5% w 2000 roku, do 2,4% w 2003 roku.
Równie duży spadek dotyczył grupy „pracownicy przy pracach prostych”,
jednakże grupa ta obejmuje średnio w omawianym okresie 0,18% bezrobotnych
absolwentów.
Wnioski
W latach 2000–2003, odwrotnie niż miało to miejsce dla liczby absolwentów
na koniec roku, zauważyć można niewielki wzrost napływu bezrobotnych absolwentów rejestrujących się w urzędach pracy. Jedynie w roku 2001 nastąpił spadek
napływu. Średnio w roku wzrost ten zbliżał się do 1%. Na koniec omawianego
okresu spadła liczba rejestrujących się bezrobotnych absolwentów w zawodach
stale występujących. Analiza danych procentowych wskazuje, iż przeciętnie największy udział w „generowaniu” napływu bezrobotnych absolwentów posiadają
grupy technicy i inny średni personel oraz specjaliści i osoby bez zawodu. Zawody,
w których rejestruje się najwięcej bezrobotnych to:
• planista produkcyjny
• technik mechanik
• ekonomista
• sprzedawca
• kucharz
Sytuacja ta jednak ulegała zmianom. Najszybciej wzrastała liczba rejestrujących się
bezrobotnych absolwentów w grupach „specjaliści”, „technicy”… oraz wśród osób „bez
zawodu”. Z kolei największy spadek rejestrujących się jako bezrobotni absolwenci wystąpił w zawodach z grup „pracownicy przy pracach prostych” oraz „pracownicy biurowi”.
Analiza sytuacji bezrobotnych absolwentów
Uzasadnienie wyboru danych z lat 2001–2003 do analiz
Analiza sytuacji bezrobotnych absolwentów na rynku pracy analizowana będzie w okresie od 2001 do 2003 roku. Taki okres analizy wynika z dwóch powodów. Pierwszy z nich to wprowadzenie od roku 2001 reformy szkolnictwa ponadpodstawowego i przemianowanie go na ponadgimnazjalne. Reforma ta miała także
taki skutek, że w sprawozdawczości urzędowej zaczęto stosować obowiązującą od
134
1997 roku Klasyfikację Zawodów Szkolnictwa Zawodowego. Efektem tej zmiany
jest brak możliwości porównania danych przekazywanych przez szkoły do roku
2000 z danymi przekazywanymi od roku 2001. Wiąże się to nie tylko ze zmianą nazewnictwa nauczanych zawodów, ale także ze zmianą opisu tych zawodów
i strukturą klasyfikacji. W efekcie nie ma ciągłości danych w tym zakresie i próby
analiz prowadzonych na takich danych mogą prowadzić do mylnych wniosków.
Drugi to brak danych urzędowych dotyczących liczby rejestrujących się bezrobotnych absolwentów i zarejestrowanych na koniec roku bezrobotnych absolwentów dla roku 2004. Ten brak z kolei uwarunkowany jest zmianami wprowadzonymi w prawie przez Ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
z dnia 20 kwietnia 2004. W dokumencie tym zastąpiono termin absolwent terminem „osoba bezrobotna do 25 roku życia” oraz nadaniem osobom pomiędzy 25
a 27 rokiem życia uprawnień do korzystania z oferty staży absolwenckich przez
okres maksimum 12 miesięcy od uzyskania dyplomu ukończenia szkoły. Efektem
wprowadzenia ustawy było zaprzestanie przez PUP-y zbierania interesujących nas
danych przez okres II półrocza 2004 roku, co powoduje, iż danych tych nie można
wykorzystać w prowadzonych analizach27.
Najczęściej stosowanymi w analizie sytuacji bezrobotnych absolwentów wskaźnikami są wyrażony w procentach odsetek absolwentów rejestrujących się jako bezrobotni oraz wyrażony w procentach stosunek liczby bezrobotnych absolwentów
do ogółu bezrobotnych. W poniższej analizie pierwszy wskaźnik został rozwinięty
o informację wskazującą, jaka część bezrobotnych absolwentów wyrejestrowuje się
ze spisu osób. Nowy wskaźnik to po prostu odpływ bezrobotnych absolwentów nie
związany z utratą przez nich uprawnień. Dla absolwentów nie uzyskujących zawodu sytuacja jest specyficzna i wiąże się z tym, że w większości przypadków osoby
te kontynuują naukę. Pierwszy zestaw wskaźników przedstawia się dla tej grupy
następująco.
Wskaźniki
Analiza ogólna
Na podstawie omówionych powyżej danych oraz liczby osób rejestrujących się
jako bezrobotne w ogóle skonstruowano trzy wskaźniki sytuacji bezrobotnych absolwentów na rynku pracy. Pierwszy z nich to procent absolwentów rejestrujących
się jako bezrobotni wśród absolwentów opuszczających szkoły. Drugi to procent,
Dane dotyczące liczby bezrobotnych absolwentów ponownie zaczęły być zbierane już od początku
2005 roku jednakże nie pod nazwą „absolwent” tylko „osoba do 26 roku życia, która ukończyła naukę w okresie ostatnich 12 miesięcy”, która to nazwa jest definicją pojęcia absolwent stosowaną do
czerwca 2004 roku.
27
135
jaki stanowią bezrobotni absolwenci wśród bezrobotnych ogółem. Trzeci zaś to
procent, jaki stanowią odpływający z bezrobocia w danym zawodzie w stosunku
do liczby rejestrujących się w danym zawodzie.
Wartości omówionych powyżej wskaźników dla wielkich grup zawodów na
Podkarpaciu prezentuje Tabela 46.
Tabela 46. Wartości wskaźników dla wielkich grup zawodów
Procent bezrobotnych
wśród absolwentów
Procent absolwentów
wśród bezrobotnych
Odsetek odpływających
z bezrobocia do napływających
23,64%
20,93%
58,07%
.
0,18%
100,00%
Specjaliści
43,87%
52,83%
63,82%
50,48%
30,88%
57,52%
Pracownicy biurowi
653,58%
21,81%
60,41%
i sprzedawcy
73,43%
15,17%
49,36%
i rybacy
61,06%
5,52%
44,28%
i rzemieślnicy
60,60%
9,80%
50,32%
i urządzeń
81,80%
4,83%
48,37%
prostych
512,00%
0,54%
59,38%
.
.
.
Wielka grupa zawodów
Brak zawodu
Siły zbrojne
Szczegółowe wyniki dla zawodów należących do poszczególnych wielkich grup
zawodów przedstawione są poniżej.
Wśród osób nie uzyskujących tytułu zawodowego na koniec nauki
w szkole wartości omawianych wskaźników są takie, jak w Tabeli 46. Niespełna jedna czwarta osób kończących naukę w szkołach nie dających zawodów rejestruje się jako bezrobotni absolwenci. Stanowią oni 21% wszystkich
bezrobotnych bez zawodu. Do końca roku kalendarzowego, w którym rejestrowali się w powiatowym urzędzie pracy, niemal 60% z absolwentów odpływa z bezrobocia.
Pomimo faktu, że na terenie Podkarpacia nie była prowadzona nauka w zawodach z grupy „parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy”, dwie osoby zarejestrowały się jako bezrobotni absolwenci w takich zawodach. Stanowiły one niewielką część bezrobotnych w zawodach z tej grupy i obie przestały być w rejestrze
przed końcem roku. W zawodach z wielkiej grupy „siły zbrojne” nie była prowadzona nauka na terenie Podkarpacia i nie zarejestrował się ani jeden absolwent,
dlatego też nie można obliczyć wskaźników dla tej grupy.
136
Na podstawie danych przedstawionych w tabeli można powiedzieć, że najgorsza sytuacja pod względem odsetka absolwentów rejestrujących się jako bezrobotni
jest wśród osób uzyskujących zawody z grupy „pracownicy biurowi” i „pracownicy
przy pracach prostych”. Ponad 5–6 razy więcej osób rejestruje się w zawodach z tych
grup niż jest absolwentów kończących naukę w szkołach. Taka sytuacja może być
związana z rejestrowaniem się absolwentów bez zawodu w zawodach ze wskazanych grup wielkich. Jest to jedynie przypuszczenie, którego nie można potwierdzić
na danych, które zostały wykorzystane do prowadzonych analiz. Najlepsza sytuacja pod względem tego wskaźnika jest wśród osób uzyskujących zawody z grupy
„specjaliści”. Jedynie 44% z nich rejestruje się jako bezrobotni.
Największą część bezrobotnych stanowią absolwenci w zawodach z grupy specjaliści. Ponad połowa bezrobotnych w tej grupie to osoby, które ukończyły naukę
w okresie ostatnich 12 miesięcy. Z kolei w grupie pracownicy przy pracach prostych absolwenci stanowią jedynie 0,5% bezrobotnych.
Największy odpływ z rejestru bezrobotnych jest wśród absolwentów zawodów z grupy „specjaliści”. Niemal dwie trzecie z nich wyrejestrowuje się ze
spisu bezrobotnych absolwentów w okresie krótszym niż rok od ukończenia
szkoły. Najgorsza sytuacja w tym względzie jest wśród „rolników, ogrodników,
leśników i rybaków”. Nieco ponad 44% z nich znajduje pracę jako bezrobotni
absolwenci.
Bezrobotni wśród absolwentów
Spośród wszystkich zawodów, w których prowadzona była nauka na Podkarpaciu w grupie wielkiej „specjaliści” najwyższy odsetek absolwentów rejestrujących
się jako bezrobotni przedstawiony jest w zestawieniu poniżej. Należy zwrócić uwagę, iż w pierwszych pięciu zawodach rejestrowało się więcej bezrobotnych absolwentów niż było absolwentów na uczelniach Podkarpacia.
-
803
wśród absolwentów w latach
2001–2003
-
Politolog
243
j.w.
-
Pozostali inżynierowie chemicy
187
j.w.
-
Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania
185
j.w.
-
Inżynier inżynierii materiałowej
124
j.w.
-
Inżynier transportu, logistyk
90
j.w.
-
Fizjoterapeuta
88
j.w.
-
Filozof
69
j.w.
-
Nauczyciel plastyki
61
j.w.
-
Inżynier budownictwa - budownictwo ogólne
61
j.w.
137
Najlepsza sytuacja pod tym względem była w następujących zawodach:
Pozostali nauczyciele szkół podstawowych
0,2
-
0,4
w latach 2001–2003
j.w.
-
Pozostali projektanci i analitycy systemów komputerowych
2
j.w.
-
Fizyk
4
j.w.
-
Pedagog
6
j.w.
-
Matematyk
6
j.w.
-
Specjalista do spraw marketingu i handlu sprzedaży
7
j.w.
-
Archeolog
8
j.w.
-
Architekt krajobrazu
8
j.w.
-
Biolog
9
j.w.
-
Łatwo zauważyć, iż najprawdopodobniej osoby uzyskujące uprawnienia klasyfikujące je w zawodzie – pozostali nauczyciele szkół podstawowych – rejestrują się
jako bezrobotni w zawodzie nauczyciel nauczania początkowego
W grupie zawodów „technicy i inny średni personel” należy zwrócić uwagę, iż
w omawianym okresie w powiatowych urzędach pracy w 15 zawodach zarejestrowało się więcej bezrobotnych absolwentów niż było absolwentów w szkołach na
terenie województwa. Dziesięć z nich o najwyższej wartości wskaźnika to:
-
Fotograf
650
w latach 2001–2003
-
Technik analityk
320
j.w.
-
282
j.w.
-
Technik dentystyczny
238
j.w.
-
228
j.w.
-
Bibliotekarz
220
j.w.
-
Pozostali technicy elektrycy
213
j.w.
-
Technik elektroradiolog
169
j.w.
-
Pozostali technicy budownictwa, ochrony środowiska i pokrewni
157
j.w.
-
Pozostali technicy, gdzie indziej niesklasyfikowani
146
j.w.
Najlepsza sytuacja pod tym względem jest w następujących zawodach z omawianej grupy wielkiej:
-
Pozostali operatorzy urządzeń nadawczych i telekomunikacyjnych
0
w latach 2001–2003
-
0
j.w.
-
Pozostali nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy
0
j.w.
-
Spedytor
0
j.w.
-
Piosenkarz
0
j.w.
138
-
Asystent informacji naukowej
0
j.w.
-
1
j.w.
-
Technik technologii szkła
3
j.w.
-
Technik dróg i mostów kolejowych
4
j.w.
-
Muzyk
6
j.w.
Z grupy wielkiej „pracownicy biurowi” na terenie Podkarpacia nauka prowadzona była w 4 zawodach. W trzech z nich rejestrowało się więcej bezrobotnych
absolwentów niż było absolwentów w szkołach. Możliwe przyczyny takiego stanu
rzeczy zostały wskazane powyżej. Najlepsza sytuacja jest wśród pozostałych asystentów usług pocztowych i telekomunikacyjnych, wśród których 1 absolwent na
100 rejestruje się w urzędzie pracy.
-
Pracownik biurowy
955
w latach 2001–2003
-
Sekretarka
200
j.w.
-
106
j.w.
-
Pozostali asystenci usług pocztowych i telekomunikacyjnych
1
j.w.
W grupie „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” sytuacja przedstawia się
jak w poniższym zestawieniu, w którym znalazły się wszystkie zawody nauczane
na Podkarpaciu w latach 2001–2003. Najgorsza sytuacja jest w zawodzie bufetowy,
barman. Ze względu na znaczną liczbę absolwentów należy zwrócić także uwagę
na sprzedawców. Najlepsza sytuacja jest wśród kucharzy małej gastronomii oraz
prowadzących zakład hotelarski i gastronomiczny, którzy nie rejestrują się jako
bezrobotni w urzędach pracy.
-
Bufetowy, barman
517
w latach 2001–2003
-
Sprzedawca
101
j.w.
-
Kucharz
80
j.w.
-
Kelner
80
j.w.
-
73
j.w.
-
Fryzjer
69
j.w.
-
Księgarz
52
j.w.
-
24
j.w.
-
14
j.w.
-
Technik usług kosmetycznych
12
j.w.
-
Technik usług fryzjerskich
4
j.w.
-
0
j.w.
-
Prowadzący zakład hotelarski i gastronomiczny
0
j.w.
W grupie wielkiej „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy” w omawianym okresie
naukę kończyli absolwenci w 2 zawodach. W obu mniej niż 50% absolwentów rejestrowało się jako bezrobotni.
139
-
Pozostali ogrodnicy, producenci warzyw, kwiatów i pokrewni
45
w latach 2001–2003
-
11
j.w.
Z kolei w grupie „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” w 34 zawodach można
obliczyć omawiany wskaźnik. Najgorsza sytuacja jest wśród monterów instalacji gazowych, malarzy budowlanych, zdobników szkła, pośród których jako bezrobotny
rejestrowało się więcej bezrobotnych absolwentów, niż było osób kończących naukę
w tych zawodach.
-
Monter instalacji gazowych
1700
w latach 2001–2003
-
Malarz budowlany
555
j.w.
-
Zdobnik szkła
115
j.w.
-
Optyk mechanik
100
j.w.
-
Cieśla
97
j.w.
-
83
j.w.
-
Blacharz samochodowy
78
j.w.
-
Piekarz
77
j.w.
-
Pozostali blacharze
70
j.w.
-
Posadzkarz
67
j.w.
-
Ślusarz
67
j.w.
-
Cukiernik
67
j.w.
Najlepsza sytuacja była z kolei wśród wymienionych poniżej zawodów. W czterech pierwszych zawodach osoby uzyskujące tytuły zawodowe w ani jednym przypadku nie rejestrowały się jako bezrobotni absolwenci.
-
Monter nawierzchni kolejowej
0
w latach 2001–2003
-
Pozostali monterzy sieci komunalnych
0
j.w.
-
Pozostali lakiernicy
0
j.w.
-
Pozostali monterzy sieci i urządzeń telekomunikacyjnych
0
j.w.
-
Pozostali ustawiacze operatorzy obrabiarek skrawających do metali
1
j.w.
-
Pozostali spawacze i pokrewni
1
j.w.
-
Pozostali robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni
2
j.w.
-
2
j.w.
-
Pozostali monterzy elektronicy
8
j.w.
-
Pozostali monterzy instalacji i urządzeń sanitarnych
9
j.w.
W latach 2001–2003 naukę kończyli absolwenci w 9 zawodach z grupy „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń”. W zawodach tych sytuacja absolwentów
była bardzo zróżnicowana i przedstawiona została w zestawieniu poniżej. W jednym zawodzie liczba rejestrujących się jako bezrobotni była większa niż liczba ab-
140
solwentów w szkołach na Podkarpaciu. W trzech zawodach żaden absolwent nie
rejestrował się jako bezrobotny.
-
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa mięsa
116
w latach 2001–2003
-
Pozostali maszyniści maszyn drukujących
50
j.w.
-
Maszynista maszyn offsetowych
10
j.w.
-
Pozostali operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych
ropy, gazu i innych surowców
2
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów
2
j.w.
-
Pozostali operatorzy urządzeń do rozdrabniania mieszania
i granulowania chemikaliów
1
j.w.
-
Mechanik maszyn i urządzeń drogowych
0
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń przetwórstwa zbożowego
0
j.w.
-
Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej
0
j.w.
W dwóch zawodach z grupy „pracownicy przy pracach prostych” kończyli naukę absolwenci. Zawody te to:
-
Pomoc kuchenna
-
Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne
200
w latach 2001–2003
5
j.w.
Lista 10 zawodów z wszystkich grup zawodowych, w których rejestrowało się
najwięcej bezrobotnych absolwentów w stosunku do liczby absolwentów w szkołach, przedstawia się następująco:
-
1700
w latach 2001–2003
-
Pracownik biurowy
955
j.w.
-
803
j.w.
-
Fotograf
650
j.w.
-
Malarz budowlany
555
j.w.
-
Bufetowy, barman
517
j.w.
-
Technik analityk
320
j.w.
-
282
j.w.
-
Politolog
243
j.w.
-
Technik dentystyczny
238
j.w.
141
Lista 10 zawodów, w których wskaźnik ten nie przekraczał 100%, jest następująca:
-
Optyk mechanik
100
w latach 2001–2003
-
Pozostali technicy rolnicy, leśnicy i pokrewni
100
j.w.
-
Cieśla
97
j.w.
-
Inżynier transportu, logistyk
90
j.w.
-
Fizjoterapeuta
88
j.w.
-
Dietetyk
84
j.w.
-
83
j.w.
-
Technik wiertnik
81
j.w.
-
Kucharz
80
j.w.
-
Kelner
80
j.w.
W zawodach tych przynajmniej 80% absolwentów rejestruje się jako bezrobotni.
Dla poszczególnych lat, dla których prowadzona jest ta analiza, zestawienie 10
zawodów, w których rejestrowało się najwięcej bezrobotnych absolwentów w stosunku do absolwentów przedstawia się następująco:
Rok
Ranga
2001
2002
2003
1
Pracownik biurowy
Pracownik biurowy
Pracownik biurowy
2
domowego
Fotograf
3
ekonomicznych i zarządzania …
4
Technik analityk
Pozostali technicy, gdzie indziej
niesklasyfikowani
5
Malarz budowlany
6
Pozostali technicy, gdzie indziej
niesklasyfikowani
domowego
domowego
7
Pozostali technicy budownictwa,
8
Technik analityki medycznej
Tapicer
9
Technik farmaceutyczny
ekonomicznych i zarządzania
Pomoc kuchenna
Tapicer
Politolog
10
142
Z kolei 10 zawodów, w których wskaźnik ten nie przekraczał 100% dla poszczególnych lat, przedstawia się następująco:
Rok
Ranga
2001
2002
2003
1
Pozostali blacharze
Dietetyk
2
Renowator zabytków architektury
3
Fotograf
Technik geodeta
4
Sprzedawca
Pracownik socjalny
5
Blacharz samochodowy
Posadzkarz
6
Pozostali prawnicy, gdzie indziej
niesklasyfikowani
Filozof
Technik rolnik
7
Dietetyk
Technik wiertnik
Technik poligraf
8
Technik technologii chemicznej
Terapeuta zajęciowy
Piekarz
9
Kucharz
Zdobnik szkła
10
Pracownik socjalny
Technik rolnik
Technik farmaceutyczny
10
Technik ochrony środowiska
W 16 zawodach żaden z absolwentów nie rejestrował się jako bezrobotny. Lista
10 o największej liczbie absolwentów przedstawia się następująco:
-
Pozostali nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy
0
w latach 2001–2003
-
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń
przetwórstwa zbożowego i pokrewni
0
j.w.
-
Pozostali operatorzy urządzeń nadawczych i telekomunikacyjnych
0
j.w.
-
Mechanik maszyn i urządzeń drogowych*
0
j.w.
-
0
j.w.
-
Prowadzący zakład hotelarski, gastronomiczny
0
j.w.
-
0
j.w.
-
Monter nawierzchni kolejowej*
0
j.w.
-
Spedytor* - zawód szkolny: Technik spedytor
0
j.w.
-
Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej*
0
j.w.
143
W kolejnych latach struktura ta przedstawia się następująco:
Rok
Ranga
2001
2002
2003
1
Pedagog
Pedagog
Pozostali nauczyciele praktycznej
nauki zawodu i instruktorzy
2
Handlowiec* - zawód szkolny:
Technik handlowiec
Handlowiec* - zawód szkolny:
Technik handlowiec
i urządzeń przetwórstwa zbożowego i pokrewni
3
nadawczych i telekomunikacyjnych
4
Kucharz małej gastronomii*
5
Pozostali nauczyciele praktycznej Pozostali nauczyciele praktycznej
do rozdrabniania, mieszania
i granulowania chemikaliów
6
Technolog robót wykończeniowych w budownictwie*
Pozostali ustawiacze-operatorzy
obrabiarek skrawających do
metali
Mechanik maszyn i urządzeń
drogowych*
7
Organizator agrobiznesu*
- Zawód szkolny: Technik agrobiznesu
Technolog robót wykończeniowych w budownictwie*
8
Organizator agrobiznesu*
- zawód szkolny: Technik agrobiznesu
Prowadzący zakład hotelarski,
gastronomiczny
9
Pozostali nauczyciele szkół
podstawowych
Maszynista maszyn offsetowych
nadawczych i telekomunikacyjnych
Pozostali nauczyciele szkół
podstawowych
10
Absolwenci wśród bezrobotnych
Analiza pod kątem tego, jaką część bezrobotnych w danym zawodzie stanowią
absolwenci w podziale na wielkie grupy zawodowe, daje następujące wyniki.
W grupie wielkiej „specjaliści” dla 245 zawodów można obliczyć ten wskaźnik. Spośród nich w 20 wymienionych poniżej zawodach wszyscy bezrobotni to absolwenci.
Realizator programu telewizyjnego
100
w latach 2001–2003
-
Kompozytor
100
j.w.
-
Pozostali literaci, dziennikarze i pokrewni
100
j.w.
-
Krytyk artystyczny
100
j.w.
-
Administrator danych osobowych
100
j.w.
-
Specjalista do spraw ubezpieczeń społecznych
100
j.w.
-
Nauczyciel etyki w szkole podstawowej
100
j.w.
-
Nauczyciel etyki
100
j.w.
-
Nauczyciel akademicki nauki o kulturze fizycznej
100
j.w.
-
144
-
Nauczyciel akademicki nauki biologiczne
100
j.w.
-
Specjalista położnictwa
100
j.w.
-
Toksykolog
100
j.w.
-
Specjalista ratownictwa medycznego
100
j.w.
-
Farmaceuta farmacja kliniczna
100
j.w.
-
Fizyk medyczny
100
j.w.
-
Inżynier górnik górnictwo węgla kamiennego
100
j.w.
-
Inżynier górnik górnictwo węgla brunatnego
100
j.w.
-
Inżynier geotechnik
100
j.w.
-
Inżynier budownictwa linie węzły i stacje kolejowe
100
j.w.
-
Projektant stron internetowych, webmaster
100
j.w.
Z kolei zawody z grupy „specjaliści”, wśród których bezrobotni absolwenci stanowią najmniejszą część, przedstawiają się następująco:
-
Nauczyciel przedszkola
2
w latach 2001–2003
-
Radca prawny
6
j.w.
-
Archiwista
8
j.w.
-
Nauczyciel akademicki nauki humanistyczne
10
j.w.
-
Konserwator dzieł sztuki
11
j.w.
-
Specjalista do spraw reklamy
12
j.w.
-
Geofizyk
12
j.w.
-
Nauczyciel akademicki nauki teologiczne
13
j.w.
-
Nauczyciel instruktor
13
j.w.
-
Redaktor programowy
13
j.w.
W grupie „technicy…” wskaźnik opisuje sytuację bezrobotnych absolwentów
w 157 zawodach. W 8 z nich wszyscy bezrobotni to absolwenci. Lista 10 zawodów
o najwyższej wartości wskaźnika przedstawia się następująco:
-
Świecki krzewiciel wiary
100
w latach 2001–2003
-
Asystent osoby niepełnosprawnej
100
j.w.
-
Pozostali urzędnicy do spraw podatków
100
j.w.
-
Technik logistyk
100
j.w.
-
Pozostali higieniści
100
j.w.
-
Technik technologii żywności przetwórstwo jajczarsko-drobiarskie
100
j.w.
-
Pozostali instruktorzy lotniczy
100
j.w.
-
Technik żeglugi śródlądowej
100
j.w.
-
Technik urządzeń audiowizualnych
89
j.w.
-
87
j.w.
145
Z kolei zawody, w których absolwenci stanowią najmniejszą część bezrobotnych, to:
-
Kontroler jakości wyrobów artykuły przemysłowe
1
w latach 2001–2003
-
Nauczyciel-instruktor praktycznej nauki zawodu
1
j.w.
-
Technik mechanik lotniczy
2
j.w.
-
Pielęgniarka zabiegowa
2
j.w.
-
Pielęgniarka w opiece nad przewlekle chorymi
2
j.w.
-
Technik dróg i mostów kolejowych
2
j.w.
-
2
j.w.
-
2
j.w.
-
Instruktor amatorskiego ruchu artystycznego
3
j.w.
-
Policjant służby prewencji
3
j.w.
-
Pielęgniarka pediatryczna
3
j.w.
-
Instruktor rekreacji ruchowej
3
j.w.
Spośród 25 zawodów z grupy „pracownicy biurowi” największą część bezrobotnych w danym zawodzie stanowią absolwenci sklasyfikowani jako pozostali
asystenci usług pocztowych i telekomunikacyjnych.
-
60
w latach 2001–2003
-
Informator handlowy
51
j.w.
-
Pracownik informacji turystycznej
47
j.w.
-
34
j.w.
-
33
j.w.
-
32
j.w.
-
27
j.w.
-
Pozostali pracownicy obsługi biurowej, gdzie
21
j.w.
-
Pracownik biurowy
20
j.w.
-
Ekspedient pocztowy
18
j.w.
Zawody tej grupy, w których odsetek absolwentów wśród bezrobotnych jest
najmniejszy, to:
-
0
w latach 2001–2003
-
1
j.w.
-
Magazynier
1
j.w.
-
Kasjer w przedsiębiorstwie
1
j.w.
-
1
j.w.
146
-
2
j.w.
-
Kasjer handlowy
2
j.w.
-
Rejestratorka medyczna
2
j.w.
-
Maszynistka
2
j.w.
-
Recepcjonista
5
j.w.
W grupie „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” można obliczyć omawiany wskaźnik dla 31 zawodów. W zawodzie wizażystka wszyscy bezrobotni to
absolwenci, a bezrobotni kucharze małej gastronomii to w 75% absolwenci.
-
Wizażystka
100
w latach 2001–2003
-
75
j.w.
-
69
j.w.
-
Księgarz
54
j.w.
-
Demonstrator wyrobów
50
j.w.
-
Pozostali przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek
50
j.w.
-
42
j.w.
-
Technik usług fryzjerskich
40
j.w.
-
Przewodnik turystyczny miejski
40
j.w.
-
38
j.w.
Z kolei wśród opiekunek domowych jedynie 1% bezrobotnych skończyło naukę
w okresie ostatnich 12 miesięcy. Lista 10 zawodów o najniższej wartości wskaźnika
przedstawia się następująco:
-
Opiekunka domowa
1
w latach 2001–2003
-
Bufetowy, barman
4
j.w.
-
Intendent
4
j.w.
-
Detektyw prywatny
6
j.w.
-
Pozostały pomocniczy personel medyczny
9
j.w.
-
Pozostali pracownicy usług domowych i pokrewni
10
j.w.
-
Gospodyni
10
j.w.
-
Pomoc farmaceutyczna
10
j.w.
-
Sprzedawca
10
j.w.
-
12
j.w.
147
W wielkiej grupie zawodów „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy” naukę kończyli absolwenci w 18 zawodach. We wszystkich odsetek absolwentów wśród bezrobotnych nie przekraczał 40%. Oto te zawody:
-
Pozostali robotnicy leśni i pokrewni
36
w latach 2001–2003
-
20
j.w.
-
Hodowca koni
14
j.w.
-
Rolnik łąkarz
11
j.w.
-
10
j.w.
-
Pozostali hodowcy wyspecjalizowanej produkcji zwierzęcej
10
j.w.
-
8
j.w.
-
8
j.w.
-
7
j.w.
-
6
j.w.
-
Rolnik producent kwalifikowanych nasion rolniczych
6
j.w.
-
Ogrodnik uprawa roślin ozdobnych
6
j.w.
-
5
j.w.
-
Ogrodnik uprawy pod osłonami
5
j.w.
-
4
j.w.
-
4
j.w.
-
4
j.w.
-
Robotnik leśny
1
j.w.
Relatywnie najlepsza sytuacja w tej grupie jest w zawodzie pozostali robotnicy
leśni i pokrewni, najgorsza zaś wśród robotników leśnych.
Spośród 115 zawodów z grupy „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” tylko
w jednym wszyscy bezrobotni to absolwenci, zaś w kolejnych dwóch odsetek absolwentów wśród bezrobotnych jest równy lub wyższy od 50%. Zawody o najwyższej
wartości tego wskaźnika przedstawiają się następująco:
Monter konserwator kolei linowych
100
w latach 2001–2003
-
Pozostali elektrycy budowlani i pokrewni
63
j.w.
-
Pozostali odlewacze i galwanizerzy poligraficzni
50
j.w.
-
Technolog robót wykończeniowych w budownictwie
49
j.w.
-
Pozostali monterzy elektronicy
49
j.w.
-
46
j.w.
-
Drukarz sitodrukowy
45
j.w.
-
Pozostali robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni
44
j.w.
-
Monter elektronik aparatura pomiarowa
42
j.w.
-
Monter elektronik naprawa sprzętu audiowizualnego
38
j.w.
-
148
Z kolei zawody, w których wśród bezrobotnych najmniej jest absolwentów
w tej wielkiej grupie zawodów, to:
-
Betoniarz
0,08
w latach 2001–2003
-
Monter konstrukcji stalowych
0,2
j.w.
-
Meliorant
0,3
j.w.
-
Ślusarz narzędziowy
0,3
j.w.
-
Szlifierz metali
0,3
j.w.
-
Rozbieracz wykrawacz
0,4
j.w.
-
Monter instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych, telemonter
1
j.w.
-
1
j.w.
-
Kamieniarz
1
j.w.
-
Elektromonter taboru szynowego
1
j.w.
W 77 zawodach z grupy „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń” można obliczyć wskaźnik udziału absolwentów w populacji bezrobotnych. Tylko w 4 z nich
udział ten jest przynajmniej 50%. Zawody o najwyższej wartości tego wskaźnika to:
-
Operator urządzeń homogenizujących
100
w latach 2001–2003
-
Operator maszyny odwadniającej celulozę
100
j.w.
-
Pozostali operatorzy urządzeń przetwórstwa chemicznego gdzie
75
j.w.
-
50
j.w.
-
42
j.w.
-
Operator urządzeń do produkcji pieczywa
42
j.w.
-
Operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych
41
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn, gdzie indziej niesklasyfikowani
39
j.w.
-
35
j.w.
-
Pozostali marynarze i pokrewni
33
j.w.
W dwóch pierwszych wszyscy bezrobotni to absolwenci. Z kolei lista zawodów
o najniższej wartości wskaźnika jest następująca:
-
0,1
w latach 2001–2003
-
0,2
j.w.
-
Operator urządzeń do produkcji wyrobów mleczarskich
0,2
j.w.
-
Monter sprzętu gospodarstwa domowego
1
j.w.
-
1
j.w.
-
Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych
2
j.w.
-
Operator maszyn do produkcji opakowań z papieru i tektury
2
j.w.
149
-
Operator urządzeń do obróbki surowca mleczarskiego
2
j.w.
-
Operator maszyn leśnych
2
j.w.
-
2
j.w.
W grupie 16 zawodów spośród „pracowników przy pracach prostych” tylko
w jednym przypadku absolwenci stanowią 50% bezrobotnych, w pozostałych zawodach jest ich mniej niż 10%. Szczegóły prezentuje poniższe zestawienie:
Boy hotelowy
50
w latach 2001–2003
-
Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne
7
j.w.
-
Pozostali sprzedawcy uliczni
6
j.w.
-
Pomocniczy robotnik polowy
2
j.w.
-
1
j.w.
-
Robotnik budowlany
1
j.w.
-
Pomoc kuchenna
1
j.w.
-
Pokojowa w hotelu
1
j.w.
-
Robotnik drogowy
1
j.w.
-
Pozostali robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni
0,48
j.w.
-
0,45
j.w.
-
Pakowacz
0,37
j.w.
-
Salowa
0,29
j.w.
-
Robotnik placowy
0,18
j.w.
-
Dozorca
0,15
j.w.
-
Sprzątaczka
0,05
j.w.
-
W latach 2001–2003 bezrobotni absolwenci zarejestrowani byli w 703 zawodach. W 32 z nich absolwenci stanowili 100% bezrobotnych. Spośród nich zawody
o największej liczbie bezrobotnych absolwentów to:
-
Inżynier górnik - górnictwo węgla kamiennego
100
w latach 2001–2003
-
Asystent osoby niepełnosprawnej*
100
j.w.
-
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Inżynier górnik - górnictwo węgla brunatnego
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Inżynier budownictwa - linie, węzły i stacje kolejowe
100
j.w.
-
Operator maszyny odwadniającej celulozę
100
j.w.
-
Wizażystka
100
j.w.
-
Pozostali urzędnicy do spraw podatków
100
j.w.
-
Technik żeglugi śródlądowej*
100
j.w.
-
Nauczyciel etyki
100
j.w.
150
-
Nauczyciel akademicki - nauki o kulturze fizycznej
100
j.w.
-
Specjalista położnictwa
100
j.w.
-
100
j.w.
Lista 10 zawodów, w których wartość tego wskaźnika była najwyższa, ale niższa niż 100% przedstawia się następująco:
-
Pozostali filolodzy i tłumacze
92
w latach 2001–2003
-
89
j.w.
-
Biotechnolog
89
j.w.
-
89
j.w.
-
87
j.w.
-
Inżynier systemów komputerowych
85
j.w.
-
85
j.w.
-
Historyk sztuki
85
j.w.
-
Psycholog kliniczny
83
j.w.
-
Metrolog
83
j.w.
Dla poszczególnych lat zestawienia te przedstawione zostały poniżej. Zawody,
w których wszyscy bezrobotni to absolwenci w latach 2000–2003, są następujące:
Rok
Ranga
2001
2002
2003
1
Technik technologii żywności
- przetwórstwo fermentacyjne
Biotechnolog
2
Biotechnolog
Technik ortopeda*
3
Historyk sztuki
Historyk sztuki
Etnograf
4
Inżynier górnik - górnictwo
węgla kamiennego
5
Specjalista do spraw public
relations
Biochemik
Psycholog kliniczny
6
Filolog - filologia klasyczna
Filolog - filologia klasyczna
Meteorolog
7
Nauczyciel przedmiotów zawodowych medycznych
węgla kamiennego
Pilot samolotowy - zawodowy,
liniowy
8
Inżynier biocybernetyki
i inżynierii biomedycznej
Psycholog kliniczny
9
Projektant systemów komputerowych
Pilot samolotowy - zawodowy,
liniowy
Asystent osoby niepełnosprawnej*
10
Antropolog
Inżynier technologii drewna
Specjalista do spraw ubezpieczeń
społecznych
10
Promotor zdrowia
węgla brunatnego
10
Nauczyciel etyki
151
Rok
Ranga
2001
2002
2003
Inżynier budownictwa - linie,
węzły i stacje kolejowe
10
Wizażystka
10
10
Operator maszyny odwadniającej
celulozę
Lista 10 zawodów, w których odsetek absolwentów wśród bezrobotnych był
najwyższy, ale niższy od 100%, prezentuje się następująco:
Rok
Ranga
2001
2002
2003
1
Inżynier inżynierii środowiska
oczyszczanie miast i ...
Psycholog
2
Farmaceuta farmacja apteczna
Matematyk
3
Artysta malarz
Doradca rolniczy
Pozostali inżynierowie i pokrewni,
4
Inżynier telekomunikacji
5
Inżynier automatyki i robotyki
Specjalista do spraw integracji
europejskiej
6
Artysta rzeźbiarz
Projektant mody
Inżynier telekomunikacji
7
Mikrobiolog
Etnograf
Biotechnolog
8
Księgarz
Specjalista organizacji i zarządzaLekarz weterynarii
nia w ochronie zdrowia
9
Psycholog
Inżynier mechanik mechanika
precyzyjna
Pozostali artyści plastycy
10
Inżynier geodeta kataster
i gospodarka nieruchomościami
Pierwsza dziesiątka zawodów, w których procent absolwentów wśród bezrobotnych był najniższy, przedstawia się następująco:
-
Sprzątaczka
0,05
w latach 2001–2003
-
Betoniarz
0,08
j.w.
-
0,11
j.w.
-
Dozorca
0,15
j.w.
-
0,17
j.w.
-
0,17
j.w.
-
Robotnik placowy
0,18
j.w.
-
0,20
j.w.
152
-
Obuwnik przemysłowy
0,25
j.w.
-
Meliorant
0,29
j.w.
-
Salowa
0,29
j.w.
W poszczególnych latach od 2001 do 2003 zestawienie to prezentuje się następująco:
Rok
Ranga
2001
2002
2003
1
Sprzątaczka
2
Betoniarz
Robotnik placowy
Robotnik budowlany
3
Robotnik leśny
Szwaczka
4
5
Dozorca
Dziewiarz
6
Robotnik leśny
Robotnik placowy
7
Monter izolacji budowlanych
Szwaczka
8
Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw
sztucznych
Pomoc kuchenna
Spawacz ręczny łukiem elektrycznym
9
Szwaczka
Magazynier
Opiekunka domowa
10
Odpływ absolwentów z rejestru bezrobotnych
Ostatnim z omawianych wskaźników jest odpływ bezrobotnych absolwentów
z rejestru. Im wyższa wartość tego wskaźnika, tym lepiej.
W wielkiej grupie „specjaliści” w 38 zawodach wszyscy bezrobotni absolwenci
opuszczali rejestr do końca roku kalendarzowego, w którym się rejestrowali. Poniższe zestawienie prezentuje te zawody, w których było najwięcej bezrobotnych
absolwentów.
-
100
Procentowy odpływ
absolwentów spośród
bezrobotnych w latach
2001–2003
-
Inżynier technologii betonów
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Doradca zawodowy
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Pozostali specjaliści szkolnictwa i wychowawcy, gdzie indziej niesklasyfikowani
100
j.w.
153
-
100
Procentowy odpływ
2001–2003
-
Pozostali specjaliści ochrony zdrowia - z wyjątkiem specjalistów pielęgniarstwa i położnictwa, gdzie indziej niesklasyfikowani
100
j.w.
-
Tłumacz tekstów
100
j.w.
-
Nauczyciel przewlekle chorych i niepełnosprawnych ruchowo
100
j.w.
-
Nauczyciel matematyki w szkole podstawowej
100
j.w.
-
Nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej
100
j.w.
-
Nauczyciel języka obcego w szkole podstawowej
100
j.w.
-
Nauczyciel akademicki - nauki o kulturze fizycznej
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Lekarz stomatolog - stomatologia zachowawcza z endodoncją
100
j.w.
-
Inżynier rybactwa
100
j.w.
-
Projektant systemów komputerowych
100
j.w.
-
Meteorolog
100
j.w.
Najgorsza sytuacja była z kolei w 15 zawodach, spośród których żaden bezrobotny absolwent nie opuścił rejestru przed końcem roku, w którym się zarejestrował. Oto te zawody:
-
Projektant stron internetowych, webmaster
0
Procentowy odpływ
2001–2003
-
Inżynier kolejowych sieci elektroenergetycznych
0
j.w.
-
Inżynier normowania pracy
0
j.w.
-
Fizyk medyczny
0
j.w.
-
Farmaceuta farmacja kliniczna
0
j.w.
-
Nauczyciel akademicki nauki humanistyczne
0
j.w.
-
Nauczyciel akademicki nauki teologiczne
0
j.w.
-
Nauczyciel akademicki sztuki plastyczne
0
j.w.
-
Nauczyciel plastyki w szkole podstawowej
0
j.w.
-
Nauczyciel niewidomych i niedowidzących tyflopedagog
0
j.w.
-
Radca prawny
0
j.w.
-
Kurator sądowy
0
j.w.
-
Krytyk artystyczny
0
j.w.
-
Artysta grafik
0
j.w.
-
Artysta muzyk, wokalista
0
j.w.
-
Funkcjonariusz inspekcji celnej
0
j.w.
154
Spośród zawodów z grupy „technicy i inny średni persone”l w 23 zawodachwszyscy bezrobotni absolwenci opuszczali rejestr przed końcem roku kalendarzowego, w którym się rejestrowali. Oto lista tych zawodów, w których było najwięcej
bezrobotnych absolwentów:
-
Bibliotekarz*
100
Procentowy odpływ
2001–2003
-
Technik elektroniki medycznej*
100
j.w.
-
Technik automatyki sterowania ruchem kolejowym*
100
j.w.
-
Pilot samolotowy - zawodowy, liniowy
100
j.w.
-
Instruktor higieny*
100
j.w.
-
Archiwista zakładowy
100
j.w.
-
Opiekunka środowiskowa*
100
j.w.
-
Pielęgniarka pediatryczna
100
j.w.
-
Pozostali fizjoterapeuci i pokrewni
100
j.w.
-
Kontroler jakości wyrobów - artykuły przemysłowe
100
j.w.
-
Technik technologii materiałów budowlanych
100
j.w.
Najgorsza sytuacja pod tym względem była wśród absolwentów 18 zawodów,
w których nikt nie opuścił rejestru. Lista wszystkich tych zawodów przedstawia się
następująco:
-
Pozostali technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni
0
Procentowy odpływ
2001–2003
-
Technik przetwórstwa tworzyw sztucznych
0
j.w.
-
Technik górnictwa odkrywkowego
0
j.w.
-
Technik technologii szkła
0
j.w.
-
Fototechnik
0
j.w.
-
Operator kamery
0
j.w.
-
Nawigator
0
j.w.
-
Pozostali instruktorzy lotniczy
0
j.w.
-
Diagnosta samochodowy
0
j.w.
-
Pozostali inspektorzy bezpieczeństwa pracy, kontrolerzy …
0
j.w.
-
0
j.w.
-
0
j.w.
-
Dealer aktywów finansowych
0
j.w.
-
Technik logistyk
0
j.w.
-
Agent usług artystycznych
0
j.w.
-
Pozostali urzędnicy do spraw podatków ceł i pokrewni, gdzie …
0
j.w.
-
0
j.w.
-
Świecki krzewiciel wiary
0
j.w.
155
Kolejna omawiana grupa zawodów to „pracownicy biurowi”. W sześciu zawodach z tej grupy wszyscy bezrobotni opuścili rejestr oraz w jednym nikt nie opuścił
tego rejestru. Lista 10 zawodów z tej grupy o największych wartościach wskaźnika
100
Procentowy odpływ
2001–2003
-
100
j.w.
-
100
j.w.
-
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Maszynistka
100
j.w.
-
Magazynier
86
j.w.
-
Kasjer handlowy
83
j.w.
-
Recepcjonista
71
j.w.
-
67
j.w.
-
Z kolei lista 10 zawodów o najniższej wartości wskaźnika jest następująca:
-
0
Procentowy odpływ
2001–2003
-
Pozostali pracownicy do spraw transportu
33
j.w.
-
Ekspedient pocztowy
39
j.w.
-
Informator handlowy
43
j.w.
-
Sekretarka
50
j.w.
-
Ekspedytor
50
j.w.
-
Pozostali pracownicy obsługi biurowej, gdzie indziej niesklasyfikowani
50
j.w.
-
55
j.w.
-
56
j.w.
-
58
j.w.
Zestawienie dla zawodów z grupy „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” odnoszące się do omawianego wskaźnika przedstawione jest poniżej. Wszystkie osoby rejestrujące się jako gospodynie, przewodnicy turystyczni miejscy oraz piloci wycieczek
odpłynęły z rejestru bezrobotnych do końca roku, w którym się rejestrowali. Lista 10
zawodów z tej grupy o najwyższej wartości tego wskaźnika przedstawia się następująco:
-
Gospodyni
100
Procentowy odpływ
2001–2003
-
Przewodnik turystyczny miejski
100
j.w.
156
-
Pilot wycieczek
100
j.w.
-
83
j.w.
-
55
j.w.
-
53
j.w.
-
Pozostali kucharze
52
j.w.
-
Kosmetyczka
51
j.w.
-
51
j.w.
-
Sprzedawca
51
j.w.
Z kolei 10 zawodów o najniższej wielkości wskaźnika odpływu przedstawionych jest poniżej:
- Przewodnik turystyczny terenowy
0
Procentowy odpływ
2001–2003
- Kucharz małej gastronomii
0
j.w.
- Pozostały pomocniczy personel medyczny
0
j.w.
- Hostessa
0
j.w.
- Detektyw prywatny
0
j.w.
- Strażnik ochrony środowiska
0
j.w.
- Demonstrator wyrobów
0
j.w.
- Pozostali kelnerzy i pokrewni
30
j.w.
- Pozostali przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek
33
j.w.
- Opiekunka domowa
33
j.w.
Wśród zawodów z grupy „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy” istnieje jeden,
w którym wszyscy bezrobotni absolwenci odpływają z rejestru, oraz 5, w których
wszyscy zostali w rejestrze na koniec roku. Szczegóły dla wszystkich zawodów z tej
grupy przedstawia poniższe zestawienie:
-
Rolnik producent kwalifikowanych nasion rolniczych
100
Procentowy odpływ
2001–2003
-
Robotnik leśny
78
j.w.
-
62
j.w.
-
53
j.w.
-
Rolnik łąkarz
50
j.w.
-
50
j.w.
-
46
j.w.
-
43
j.w.
-
40
j.w.
-
32
j.w.
-
29
j.w.
157
-
21
j.w.
-
Pozostali robotnicy leśni i pokrewni
20
j.w.
-
0
j.w.
-
Ogrodnik uprawy pod osłonami
0
j.w.
-
0
j.w.
-
Pozostali hodowcy wyspecjalizowanej produkcji zwierzęcej
0
j.w.
-
Hodowca koni
0
j.w.
W 23 zawodach z grupy „robotnicy…” wszyscy bezrobotni absolwenci opuścili
rejestr przed końcem roku kalendarzowego, w którym się rejestrowali. Lista tych
zawodów jest następująca:
-
Rozbieracz wykrawacz
100
Procentowy odpływ
2001–2003
-
Pozostali fotografowie poligraficzni
100
j.w.
-
Pozostali odlewacze i galwanizerzy poligraficzni
100
j.w.
-
Komputerowy składacz tekstu
100
j.w.
-
Zdobnik ceramiki
100
j.w.
-
Szlifierz szkła gospodarczego i technicznego
100
j.w.
-
Sortowacz brakarz szkła
100
j.w.
-
Polerowacz szkła ręczny
100
j.w.
-
Formowacz wyrobów szklanych
100
j.w.
-
Metaloplastyk
100
j.w.
-
Optyk mechanik
100
j.w.
-
Elektromonter urządzeń dźwignicowych, konserwator
100
j.w.
-
Elektromonter taboru szynowego
100
j.w.
-
Mechanik autobusów
100
j.w.
-
Pozostali ustawiacze i operatorzy obrabiarek skrawających do metali
100
j.w.
-
Ustawiacz maszyn do obróbki skrawaniem
100
j.w.
-
Ślusarz narzędziowy
100
j.w.
-
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Monter izolacji chemoodpornych i antykorozyjnych
100
j.w.
-
Pozostali robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Betoniarz
100
j.w.
158
Najgorsza sytuacja pod tym względem była wśród absolwentów w przedstawionych poniżej zawodach. Wśród nich w 7 nikt nie odpłynął z rejestru osób bezrobotnych.
- Kamieniarz
0
Procentowy odpływ
2001–2003
- Meliorant
0
j.w.
- Monter konserwator kolei linowych
0
j.w.
- Szlifierz metali
0
j.w.
- Pozostali monterzy linii elektrycznych
0
j.w.
- Monter elektronik urządzenia radiokomunikacyjne
0
j.w.
- Zegarmistrz
0
j.w.
- Serowar
0
j.w.
- Pozostali cieśle, stolarze budowlani i pokrewni
14
j.w.
- Pozostali malarze budowlani i pokrewni
20
j.w.
- Monter elektronik aparatura pomiarowa
20
j.w.
W wielkiej grupie „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń” w 16 zawodach
wszyscy absolwenci rejestrujący się jako bezrobotni opuścili rejestr urzędu pracy do
końca roku kalendarzowego, w w którym się rejestrowali. Zawody te to:
-
Pozostali marynarze i pokrewni
100
Procentowy odpływ
2001–2003
-
Operator maszyn ogrodniczych
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Monter sprzętu radiowego i telewizyjnego
100
j.w.
-
Monter elektrycznych przyrządów pomiarowych
100
j.w.
-
Monter aparatury rozdzielczej i kontrolnej energii elektrycznej
100
j.w.
-
Monter maszyn i urządzeń okrętowych
100
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji napojów
100
j.w.
-
Operator maszyn krojących i wykrawających do papieru
100
j.w.
-
Operator maszyn do produkcji opakowań z papieru i tektury
100
j.w.
-
Operator kserokopiarek
100
j.w.
-
Elektroenergetyk pomiarów i zabezpieczeń
100
j.w.
-
Pozostali operatorzy urządzeń przemysłu szklarskiego
100
j.w.
-
Pozostali operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych ropy, gazu
i innych surowców
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Operator maszyn i urządzeń do rozdrabniania i sortowania …
100
j.w.
159
Z kolei lista zawodów, w których nie było odpływu, prezentuje się jak poniżej:
-
Operator urządzeń do formowania i przetwórstwa włókna szklanego
0
Procentowy odpływ absolwentów spośród bezrobotnych w latach 2001–2003
-
Operator maszyny papierniczej
0
j.w.
-
Operator urządzeń homogenizujących
0
j.w.
-
Pozostali operatorzy urządzeń do rozdrabniania, mieszania i …
0
j.w.
-
Operator urządzeń do produkcji chemikaliów nieorganicznych
0
j.w.
-
Operator automatów spawalniczych
0
j.w.
-
Pozostali maszyniści maszyn drukujących
0
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych
0
j.w.
-
Operator maszyn do przygotowania włókien
0
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa kawy
0
j.w.
-
Monter sprzętu gospodarstwa domowego
0
j.w.
-
Operator urządzeń pakujących
0
j.w.
-
Operator maszyn leśnych
0
j.w.
-
Pozostali operatorzy pojazdów wolnobieżnych, rolniczych i leśnych
0
j.w.
Szczegółowa sytuacja we wszystkich zawodach z wielkiej grupy „pracownicy
przy pracach prostych” przedstawiona jest poniżej.
- Pozostali robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni
100
Procentowy odpływ
2001–2003
- Pomocniczy robotnik polowy
100
j.w.
- Dozorca
100
j.w.
- Boy hotelowy
100
j.w.
- Sprzątaczka
100
j.w.
- Salowa
100
j.w.
- Pokojowa w hotelu
100
j.w.
- Pozostali sprzedawcy uliczni
100
j.w.
- Robotnik gospodarczy
85
j.w.
- Pomoc kuchenna
83
j.w.
- Robotnik placowy
67
j.w.
- Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym
56
j.w.
- Robotnik drogowy
50
j.w.
- Robotnik budowlany
48
j.w.
- Pakowacz
33
j.w.
- Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne
0
j.w.
Zestawienie zawodów z wszystkich grup zawodowych, w których wszyscy absolwenci odpływali z bezrobocia w okresie od 2001 do 2003 roku obejmuje 122
160
zawody. Lista tych zawodów, w których było najwięcej bezrobotnych absolwentów,
-
Bibliotekarz*
100
Procentowy odpływ
2001–2003
-
Technik elektroniki medycznej*
100
j.w.
-
Technik automatyki sterowania ruchem kolejowym*
100
j.w.
-
Elektroenergetyk pomiarów i zabezpieczeń
100
j.w.
-
Pozostali ustawiacze-operatorzy obrabiarek skrawających do metali
100
j.w.
-
Pilot samolotowy - zawodowy, liniowy
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Inżynier technologii betonów
100
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji napojów bezalkoholowych, wyrobów alkoholowych i pokrewni
100
j.w.
-
Pilot wycieczek
100
j.w.
-
Instruktor higieny*
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Doradca zawodowy
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Pozostali specjaliści szkolnictwa i wychowawcy, gdzie indziej niesklasyfikowani
100
j.w.
-
100
j.w.
-
Pozostali specjaliści ochrony zdrowia - z wyjątkiem specjalistów pielęgniarstwa i położnictwa, gdzie indziej niesklasyfikowani
100
j.w.
Dla poszczególnych lat z tego okresu zestawienie to przedstawia się następująco:
Rok
Ranga
2001
2002
2003
1
Pozostali inżynierowie i pokrewni Monter zestrajacz urządzeń
elektronicznych
2
Zdobnik szkła
Operator sprzętu komputerowego Garmażer
3
Technik poligraf*
Pozostali pracownicy administracyjni, sekretarze i pokrewni
4
Mechanik automatyki przemysło- Inżynier mechanik - maszyny
wej i urządzeń precyzyjnych*
i urządzenia energetyczne
5
Technik elektroradiolog*
Pielęgniarka podstawowej opieki
zdrowotnej
6
Monter sieci wodnych i kanalizacyjnych
Technik technologii żywności
- przetwórstwo fermentacyjne
Pozostali murarze i pokrewni
7
Inżynier budownictwa - budowa
mostów
Nauczyciel upośledzonych umysłowo - oligofrenopedagog
Księgarz* - Zawód szkolny:
Technik księgarstwa
8
Operator sprzętu komputerowego
Nauczyciel przedmiotów zawodoTechnik włókiennik*
wych artystycznych
161
Pozostali krawcy, kapelusznicy
i pokrewni
Robotnik budowlany
Rok
Ranga
2001
9
10
2002
2003
Nauczyciel chemii
Wiertacz odwiertów eksploatacyjnych i geofizycznych
Technik budownictwa wodnego*
Magazynier
i rozwoju transportu
Operator urządzeń utylizacji
surowców zwierzęcych
Nauczyciel przedszkola
Elektromonter układów pomiarowych i automatyki zabezpieczeniowej
10
Poniżej przedstawionych jest 10 zawodów, w których żaden z rejestrujących się
jako bezrobotny absolwentów nie opuścił rejestru na koniec roku kalendarzowego
dla lat 2001–2003, i liczba bezrobotnych absolwentów była największa.
-
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa kawy, herbaty
i ziarna kakaowego
0
Procentowy odpływ absolwentów spośród bezrobotnych w latach 2001–2003
-
Monter elektronik - urządzenia radiokomunikacyjne
0
j.w.
-
0
j.w.
-
0
j.w.
-
Kucharz małej gastronomii*
0
j.w.
-
Pozostali technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni
0
j.w.
-
Serowar
0
j.w.
-
0
j.w.
-
Przewodnik turystyczny terenowy
0
j.w.
-
Opiekun w domu pomocy społecznej*
0
j.w.
-
Technik technologii szkła*
0
j.w.
-
Technik górnictwa odkrywkowego*
0
j.w.
-
Artysta muzyk, wokalista
0
j.w.
-
Inżynier kolejowych sieci elektroenergetycznych
0
j.w.
W poszczególnych latach omawianego okresu zestawienie to przyjmowało następujący wygląd:
Rok
Ranga
2001
2002
2003
1
Specjalista do spraw ubezpieczeń
majątkowych i osobowych
Pozostali inżynierowie i pokrewni,
2
Higienistka stomatologiczna*
Biolog
3
Monter maszyn i urządzeń
przemysłowych
produkcji wyrobów z gumy
i urządzeń do przetwórstwa
owoców, warzyw, nasion oleistych
i pokrewni
4
Agent reklamowy* - Zawód
szkolny: Technik organizacji
reklamy
Monter instalacji gazowych*
Elektromechanik urządzeń
chłodniczych
162
5
Biotechnolog
Agent reklamowy* - Zawód
szkolny: Technik organizacji
reklamy
6
Fotograf*
i urządzeń do przetwórstwa
Monter izolacji budowlanych*
owoców, warzyw, nasion oleistych
i pokrewni
7
Pozostali plastycy i pokrewni
8
Kulturoznawca
Mikrobiolog
Technik elektroenergetyk transportu szynowego*
9
- melioracje
- melioracje
Inżynier mechanik - mechanika
precyzyjna
10
Inżynier geodeta - kataster
Pozostali artyści plastycy
Pozostali cieśle, stolarze budowlani i pokrewni
Inżynier geodeta - kataster
Ogrodnik - uprawa roślin
ozdobnych
10
Artysta malarz
Nauczyciel przedmiotów zawodowych technicznych
10
Ocena zawodów
Zawody nauczane
Pod względem odsetka osób rejestrujących się jako bezrobotni absolwenci w danym zawodzie oraz liczby absolwentów, zawody można podzielić na trzy grupy.
Grupa pierwsza – zawody ocenione pozytywnie – to takie, w których mniej niż
50% absolwentów rejestruje się jako bezrobotni i w których przynajmniej 375 osób
w ciągu trzech lat ukończyło naukę w zawodzie.
Grupa druga – oceniona negatywnie – to zawody, w których jest ponad 375
absolwentów w omawianym okresie, lecz ponad 50% z nich zarejestrowało się jako
bezrobotni.
Do trzeciej grupy – neutralnej – zaliczono zawody, w których było mniej niż
375 absolwentów w okresie 3 analizowanych lat.
Tabela 47. Udział zawodów oraz absolwentów w zawodach ocenianych pozytywnie,
neutralnie oraz negatywnie wśród zawodów nauczanych na Podkarpaciu.
Ocena zawodów nauczanych w powiecie
Liczba zawodów
% zawodów
Liczba absolwentów
% absolwentów
pozytywna
neutralna
negatywna
50
111
22
183
27,3%
60,7%
12,0%
100,0%
118187,00
11890,00
33659,00
163736,00
72,2%
7,3%
20,6%
100,0%
163
Ogółem
Na Podkarpaciu z perspektywy absolwenta pozytywnie można ocenić 50 zawodów. W zawodach tych kończyło naukę ponad 72% absolwentów w okresie od
2001 do 2003 roku. Sto jedenaście zawodów oceniono neutralnie – ukończyło
w nich naukę 7% absolwentów. Dwadzieścia dwa zawody zostały ocenione negatywnie. Naukę ukończyło w nich ponad 21% absolwentów (por. Tabela 47).
Zawody ocenione pozytywnie o największej liczbie absolwentów to:
-
Bez zawodu
43226
Liczba absolwentów
w latach 2001–2003
-
Ekonomista
7048
j.w.
-
6447
j.w.
-
6403
j.w.
-
4417
j.w.
-
Pedagog
4185
j.w.
-
3806
j.w.
-
3134
j.w.
-
2827
j.w.
-
Technik elektronik
2772
j.w.
Do zawodów ocenianych negatywnie, w których było najwięcej absolwentów
zaliczono:
-
Technik mechanik
7908
Liczba absolwentów
w latach 2001–2003
-
Technik budownictwa
2734
j.w.
-
Kucharz
2634
j.w.
-
Sprzedawca
2168
j.w.
-
Technik elektryk
2037
j.w.
-
1763
j.w.
-
Krawiec
1739
j.w.
-
Ślusarz
1675
j.w.
-
Murarz
1338
j.w.
-
Technik rolnik
1200
j.w.
Zawody, w których rejestrowali się bezrobotni absolwenci
Analiza zawodów, w których rejestrowali się bezrobotni absolwenci, umożliwiła podział zawodów również na trzy grupy.
Zawody ocenione pozytywnie charakteryzują się tym, że ponad 25% bezrobotnych stanowią absolwenci, odpływ absolwentów z bezrobocia przekracza 60% oraz
rejestrowało się w nich przynajmniej 225 osób w analizowanym okresie.
Zawody ocenione negatywnie charakteryzują się mniejszym niż 25% udziałem
absolwentów wśród bezrobotnych, niskim odpływem z bezrobocia (poniżej 60%),
oraz tym, że rejestrowało się w nich przynajmniej 225 osób w omawianym okresie.
164
W pozostałych przypadkach zawody zostały ocenione neutralnie.
Tabela 48. Udział zawodów oraz bezrobotnych absolwentów w zawodach ocenianych
pozytywnie, neutralnie oraz negatywnie wśród zawodów, w których byli bezrobotni absolwenci na Podkarpaciu
Ocena zawodów, w których rejestrują się bezrobotni w PUP
Liczba zawodów
% zawodów
Liczba bezrobotnych absolwentów
% bezrobotnych absolwentów
pozytywna
neutralna
negatywna
21
642
19
Ogółem
682
3,1%
94,1%
2,8%
100,0%
16872,00
18222,00
26034,00
61128,00
27,6%
29,8%
42,6%
100,0%
Na terenie Podkarpacia pozytywnie oceniono 21 zawodów, w których rejestrowali się bezrobotni absolwenci. W zawodach tych rejestrowało się 28% bezrobotnych absolwentów. Ocenę neutralną uzyskały 642 zawody skupiające 30% bezrobotnych absolwentów. W 19 zawodach ocenionych negatywnie zarejestrowało się
łącznie 43% bezrobotnych absolwentów (por. Tabela 48).
Zawody ocenione w tej klasyfikacji pozytywnie o największej liczbie bezrobotnych absolwentów to:
-
3272
Liczba bezrobotnych
absolwentów w latach
2001–2003
-
Ekonomista
3097
j.w.
-
Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania …
1425
j.w.
-
1162
j.w.
-
Technik elektryk
1146
j.w.
-
Technik elektronik
1046
j.w.
-
Prawnik legislator
770
j.w.
-
551
j.w.
-
Socjolog
540
j.w.
-
471
j.w.
Z kolei zawody ocenione negatywnie o największej liczbie bezrobotnych absolwentów to:
-
Bez zawodu
10218
Liczba bezrobotnych
2001–2003
-
Sprzedawca
2188
j.w.
-
Kucharz
2118
j.w.
-
1662
j.w.
-
Pracownik biurowy
1309
j.w.
-
Krawiec
1176
j.w.
-
Ślusarz
1121
j.w.
165
-
Technik rolnik
944
Liczba bezrobotnych
2001–2003
-
Murarz
813
j.w.
-
Piekarz
779
j.w.
Oceny zawodów w grupach wielkich
Podsumowując powyższą analizę, wskazać można, iż w omawianym okresie zawody pozytywnie oceniane w obu ocenach końcowych skupiają najwięcej absolwentów i bezrobotnych absolwentów w wielkiej grupie „specjaliści”. Nieco trudniejszą
sytuację mają absolwenci uzyskujący zawód z grupy „technicy…” Znacznie częściej
trafiają oni do rejestru bezrobotnych, ale jednocześnie ich odpływ z tego rejestru jest
znaczny, co przekłada się na niewielką liczbę zawodów z tej grupy ocenianych negatywnie na skali oceny zawodów, w których rejestrują się bezrobotni absolwenci.
Relatywnie najtrudniejszą sytuację mają absolwenci uzyskujący tytuły w zawodach
z grupy „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”. Zawody z tej grupy skupiają jedną
piątą absolwentów w grupie zawodów ocenianych negatywnie na skali oceny zawodów nauczanych oraz ponad 30% bezrobotnych absolwentów w zawodach ocenionych negatywnie na skali zawodów, w których rejestrują się bezrobotni absolwenci.
Precyzyjne dane w tym zakresie przedstawiają Tabela 49 oraz Tabela 50.
Tabela 49. Procent z liczby absolwentów w poszczególnych wielkich grupach w zawodach nauczanych na Podkarpaciu.
Procent z liczby absolwentów w poszczególnych wielkich
grupach w zawodach nauczanych na Podkarpaciu, które
uzyskały ocenę:
pozytywna
neutralna
negatywna
Bez zawodu
36,6
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
Specjaliści
32,2
11,7
3,8
19,1
54,2
55,3
Pracownicy biurowi
0,0
3,1
1,4
1,1
5,5
19,1
0,5
2,0
0,0
10,1
17,8
20,4
0,4
5,5
0,0
0,0
0,2
0,0
Siły zbrojne
0,0
0,0
0,0
166
Tabela 50. Procent z liczby bezrobotnych absolwentów w poszczególnych wielkich grupach w zawodach, w których rejestrowali się bezrobotni absolwenci.
Procent z liczby bezrobotnych absolwentów w poszczególnych wielkich grupach w zawodach, w których rejestrowali
się bezrobotni absolwenci, które uzyskały ocenę:
pozytywna
neutralna
negatywna
0,0
0,0
39,2
Bez zawodu
0,0
0,0
0,0
Specjaliści
51,6
36,2
0,0
27,3
26,8
6,7
Pracownicy biurowi
19,4
2,6
5,0
0,0
3,9
17,9
0,0
2,6
0,0
1,8
21,9
31,2
0,0
5,2
0,0
0,0
0,7
0,0
Siły zbrojne
0,0
0,0
0,0
Uczniowie w zawodach ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie
Od roku 2001 stale malał procent osób uczących się w zawodach nauczanych
na Podkarpaciu ocenionych negatywnie. Z Wykresu 24 odczytać można także, iż
w okresie tym na stałym poziomie utrzymywał się udział osób uczących się w zawodach ocenionych neutralnie i nieznacznie rósł udział osób uczących się w zawodach ocenionych pozytywnie.
Wykres 24. Udział osób uczących się w zawodach nauczanych na Podkarpaciu ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie.
167
Odsetek uczniów w zawodach ocenionych pod względem sytuacji bezrobotnych absolwentów na rynku pracy prezentuje Wykres 25. Od roku 2001 zaobserwować można, iż sytuacja nie ulega znaczącym zmianom. W stosunku do Wykresu 24 zwraca uwagę znacznie mniejszy udział uczniów w zawodach ocenionych
pozytywnie. Wiąże się to między innymi z faktem, iż zawodom, w których byli absolwenci, lecz nikt z nich nie rejestrował się jako bezrobotny, nie można przypisać
oceny na omawianej skali.
Wykres 25. Udział osób uczących się w zawodach, w których byli bezrobotni absolwenci na Podkarpaciu, ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie.
Osoby uczące się wybierają zawody, w których podejmują edukację, przede
wszystkim pod względem ograniczenia prawdopodobieństwa trafienia jako bezrobotni absolwenci do rejestrów urzędów pracy. Uwidacznia się to w wyborze takich
ścieżek edukacyjnych, po których rzadko zostaje się bezrobotnym. Nie zawsze wiąże się to z najlepszą pozycją na rynku pracy w sytuacji, gdy dana osoba zostanie
bezrobotnym.
Absolwenci w zawodach ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie
Od roku 2001 malał udział absolwentów w zawodach nauczanych na Podkarpaciu ocenionych negatywnie. Analizując Wykres 26, zauważyć można także, iż
w okresie tym na stałym poziomie utrzymywał się udział absolwentów w zawodach
ocenionych neutralnie i nieznacznie rósł udział absolwentów w zawodach ocenionych pozytywnie.
168
Wykres 26. Udział absolwentów w zawodach nauczanych na Podkarpaciu ocenionych
pozytywnie, neutralnie i negatywnie.
Procent absolwentów w zawodach, ocenionych pod względem sytuacji bezrobotnych absolwentów na rynku pracy, prezentuje Wykres 27. W latach 2001 2004 zaobserwować można, iż odsetek absolwentów w zawodach ocenionych negatywnie pozostał na zbliżonym poziomie, nieznacznie wzrosła liczba absolwentów
w zawodach ocenionych pozytywnie, a spadła w zawodach ocenionych neutralnie.
Podobnie jak to miało miejsce w przypadku uczniów, również w tym zestawieniu
zwraca uwagę fakt, iż w stosunku do Wykresu 26 znacznie zmniejszył się udział
absolwentów w zawodach ocenionych pozytywnie. Przyczyny takiego stanu rzeczy
są najprawdopodobniej takie same.
Wykres 27. Udział absolwentów w zawodach, w których byli bezrobotni absolwenci na
Podkarpaciu, ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie.
169
Z analizy porównawczej wysnuć można podobny wniosek, tzn. że osoby kończące naukę wybierały takie ścieżki kształcenia, po których prawdopodobieństwo
trafienia jako bezrobotny absolwent do rejestrów urzędów pracy jest najmniejsze.
Nie zawsze wiąże się to z najlepszą pozycją na rynku pracy w sytuacji, gdy dana
osoba zostanie jednak bezrobotnym.
Bezrobotni absolwenci w zawodach ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie
Wykres 28 przedstawia, jak kształtował się udział bezrobotnych absolwentów
rejestrujących się w urzędach pracy na przestrzeni lat 2000–2003 w zawodach
nauczanych na Podkarpaciu ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie.
W omawianym okresie stale zmniejsza się udział bezrobotnych absolwentów w zawodach ocenionych negatywnie, rośnie z kolei w zawodach ocenionych pozytywnie. Świadczy to o tym, iż optymalizacja strategii edukacyjnej tylko pod kątem wyboru ścieżki, po której nie trafia się do rejestru bezrobotnych przynosi coraz gorsze
efekty. Większa liczba osób uzyskujących dany typ wykszłtacienia daje w efekcie
większą konkurencję pomiędzy absolwentami, co odbija się zarówno na szansie
kontynuowania nauki, jak i znalezienia pracy
Wykres 28. Udział bezrobotnych absolwentów w zawodach nauczanych na Podkarpaciu, ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie.
Nieco inne wnioski nasuwa analiza Wykresu 29. Wynika z niego, iż w poszczególnych latach nastąpił znacznie mniejszy wzrost udziału bezrobotnych absolwentów rejestrujących się w zawodach ocenionych pozytywnie i neutralnie pod względem sytuacji bezrobotnych absolwentów na rynku pracy. Zestawiając tę informację
z wynikami analiz Wykresu 28, można wysnuć wniosek, iż wybór zawodów pod
kątem sytuacji bezrobotnych absolwentów na rynku pracy jest korzystniejszy.
170
Wykres 29. Udział bezrobotnych absolwentów w zawodach, w których byli bezrobotni
absolwenci na Podkarpaciu, ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie.
Wnioski
Analiza sytuacji bezrobotnych absolwentów na rynku pracy wykonana została
na danych z lat 2001 do 2003. Najlepszą sytuację mają osoby kończące naukę na
studiach wyższych. Niemal dwie trzecie z nich nie rejestruje się jako bezrobotni,
stanowią oni ponad 50% bezrobotnych w zawodach z tej grupy wielkiej, co zwiększa ich szanse na znalezienie pracy, oraz zdecydowanie ponad dwie trzecie z rejestrujących się jako bezrobotni absolwenci opuszcza rejestr przed końcem roku
kalendarzowego, w którym się rejestrowali.
Większy odsetek absolwentów wśród bezrobotnych można interpretować jako
sytuację, która świadczy o większej szansie znalezienia pracy przez bezrobotnych
absolwentów, oraz wskazuje, że dany zawód bądź grupa zawodów nie jest zagrożona bezrobociem strukturalnym.
W dwóch grupach zawodów w omawianym okresie rejestrowało się więcej bezrobotnych absolwentów niż było absolwentów w szkołach na terenie Podkarpacia.
Istnieją dwa sposoby wyjaśnienia tego zjawiska. Po pierwsze część absolwentów
mogła ukończyć naukę poza województwem, a następnie zarejestrować się jako bezrobotni w urzędzie pracy na terenie działalności którego była zameldowana. Po drugie istnieje możliwość rejestrowania się absolwentów w zawodach pokrewnych do
tych, w których kończyli naukę (w zawodach, do których wykonywania potrzebne
są kompetencje nabyte podczas nauki zawodu w szkole). Zachowanie takie może
być związane z możliwościami, jakie dają programy dofinansowujące zatrudnianie
absolwentów. Osoba, która znalazła pracę, rejestruje się w zawodzie, w którym ma
pracować, tylko po to, aby pracodawca mógł, zatrudniając ją, uzyskać dofinansowanie jej zatrudnienia. Rejestrowanie się w konkretnym zawodzie związane jest z koniecznością uzasadnienia przez pracodawcę wyboru tego, a nie innego absolwenta.
171
Grupy, w których ma miejsce taka sytuacja, to: „pracownicy biurowi” oraz
pracownicy przy pracach prostych. W populacji bezrobotnych w zawodach z grupy „pracownicy biurowi” niewiele ponad jedna piąta to absolwenci. Dwie trzecie
z tych osób opuszcza rejestr przed końcem roku kalendarzowego, w którym się rejestruje. Jest to druga (nie licząc „parlamentarzystów…”) pod tym względem wartość wskaźnika, świadcząca o dużym zainteresowaniu na rynku pracy kompetencjami uzyskiwanymi w ramach nauki zawodów z tej grupy.
W grupie „pracownicy przy pracach prostych” rejestruje się ponad 5 razy więcej bezrobotnych absolwentów w stosunku do liczby absolwentów w szkołach na
terenie Podkarpacia. Stanowią oni niewiele ponad 0,5% wszystkich bezrobotnych
w zawodach z tej grupy. Pozytywną stroną uzyskania zawodu z tej grupy jest stosunkowo wysoki odpływ z bezrobocia wśród absolwentów.
W trzech wielkich grupach zawodów sytuacja jest trudna. Do grup tych należą: „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”; „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” oraz „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń”. W grupach tych zarazem
występuje wysoki napływ bezrobotnych absolwentów, relatywnie niski ich udział
w ogóle bezrobotnych oraz niewielka szansa na odpłynięcie z rejestru. Niewiele
lepsza sytuacja pod względem omawianych wskaźników jest w grupie „robotnicy
przemysłowi i rzemieślnicy”.
Na terenie Podkarpacia można pozytywnie ocenić 50 ze 183 nauczanych w latach 2001–2003 zawodów. Łącznie w zawodach tych w omawianym okresie kończyło naukę ponad 72% absolwentów.
Należy zwrócić uwagę, że największa grupa zawodów ocenionych pozytywnie
należy do wielkiej grupy „specjaliści”, druga pod względem wielkości do grupy
„technicy i inny średni personel”, a trzecia do grupy „robotnicy przemysłowi”.
Wiąże się to przede wszystkim z faktem, że wymienione grupy wielkie skupiają
największą część nauczanych zawodów. Można także rozpatrzyć, jaka część nauczanych zawodów z poszczególnych grup wielkich, uzyskała jakie oceny. Przy
takim układzie najlepszą sytuację ma kategoria „bez zawodu” – wynika to jednak
z faktu, że kategoria ta jest jednoelementowa. Pomijając tę grupę najbardziej nasycona pozytywnie ocenionymi zawodami jest grupa „specjaliści”. Drugą wielką grupą zawodów pod tym względem są „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”, a trzecią
„robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”.
Najgorsza sytuacja, biorąc pod uwagę odsetek zawodów z poszczególnych wielkich grup zawodów wśród tych ocenionych negatywnie, jest w grupie „technicy
i inny średni personel”. 46% zawodów ocenionych negatywnie należy do tej grupy.
Drugą pod tym względem grupą są robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, a trzecią
„pracownicy usług osobistych i sprzedawcy”. Analizując ocenę nauczanych zawodów pod kątem nasycenia poszczególnych grup wielkich zawodami ocenionymi
negatywnie, należy zwrócić uwagę, iż największa część zawodów ocenionych negatywnie jest w grupie „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy”. Drugą pod tym
względem grupa zawodów jest grupa „pracownicy biurowi”, a trzecią „technicy
i inny średni personel”.
Analiza prowadzona z uwzględnieniem liczby absolwentów kończących naukę
w zawodach należących do poszczególnych wielkich grup zawodów daje podobne
172
rezultaty. Różnica, jaka występuje w takim ujęciu, to znaczny odsetek absolwentów
w kategorii „bez zawodu”, która oceniona została pozytywnie. Udział pozostałych
grup jest proporcjonalny do pierwszego zestawienia. Biorąc pod uwagę zawody oceniane negatywnie, dostrzec można różnicę w większym znaczeniu absolwentów z grupy
„pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” niż absolwentów z grupy „robotnicy…”
Biorąc pod uwagę liczbę absolwentów w zawodach ocenionych pozytywnie
i negatywnie w poszczególnych wielkich grupach zawodów, stwierdzić można, iż
najlepsza sytuacja jest wśród „specjalistów”, „rolników…”, i „robotników…”, zaś
najgorsza wśród pracowników usług osobistych i sprzedawców, „pracowników
biurowych oraz techników”.
Przeprowadzono analizę opartą na liczbie bezrobotnych absolwentów oraz
wielkości odpływu z rejestru bezrobotnych i procencie, jaki stanowią absolwenci
wśród bezrobotnych. W analizie tej zawody również podzielono na trzy grupy.
Najmniejszą grupę stanowią zawody ocenione negatywnie – jest ich niespełna
3%, skupiają one jednak największą grupę bezrobotnych absolwentów – niemal
43%. Zawody ocenione pozytywnie stanowią drugą pod względem wielkości grupę – nieco ponad 3%, ale skupiają najmniejszą liczbę bezrobotnych absolwentów
– niespełna 28%. W grupie neutralnych zawodów skupionych jest 94% zawodów,
lecz obejmują one jedynie 30% bezrobotnych absolwentów.
Analizy prowadzone z wykorzystaniem informacji dotyczącej przynależności
poszczególnych zawodów do wielkich grup zawodowych prowadzą do następujących wniosków:
Największą część zawodów ocenionych pozytywnie stanowią zawody z grupy
wielkiej „specjaliści”, drugą zaś grupę stanowią „technicy i inny średni personel”.
Najwięcej zawodów ocenionych negatywnie znalazło się grupie „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”, w drugiej zaś kolejności wśród „techników i innego średniego personelu” oraz wśród „pracowników usług osobistych i sprzedawców”.
Pod względem udziału, jaki mają zawody ocenione pozytywnie i negatywnie
w poszczególnych wielkich grupach zawodów, najlepsza sytuacja jest w grupach:
„specjaliści”, „technicy… oraz pracownicy biurowi”. Najgorsza zaś wśród osób bez
zawodu oraz wśród „pracowników usług osobistych i sprzedawców”, „robotników… oraz pracowników biurowych”.
Analizę przeprowadzono także z uwzględnieniem liczby absolwentów rejestrujących się jako bezrobotni w poszczególnych ocenianych zawodach. Na podstawie
takich danych można stwierdzić, że w zawodach ocenionych pozytywnie najwięcej absolwentów kończyło naukę w grupie „specjaliści”, znaczna część była także
w grupie zawodów „technicy…” oraz „pracownicy biurowi”. W zawodach ocenionych negatywnie najwięcej absolwentów było „bez zawodu”, a następnie w zawodach z grup „robotnicy…” oraz „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy”.
Pod względem odsetka, jaki stanowią bezrobotni absolwenci w zawodach ocenianych pozytywnie w stosunku do wszystkich zawodów z danej wielkiej grupy,
najlepsza sytuacja jest wśród „pracowników biurowych”, druga pod tym względem
jest grupa „specjaliści”, a trzecia „technicy…”. Najgorsza sytuacja jest wśród osób
„bez zawodu” oraz wśród „pracowników usług osobistych i sprzedawców”, „robotników…” i „pracowników biurowych”.
173
Ostateczne wnioski, jakie nasuwają się w efekcie prowadzonych analiz, wskazują na jedną ważną zasadę – w każdej grupie zawodów są takie, które dają małą
szansę na pozostanie bezrobotnym absolwentem, jednak bardzo często są to zawody nauczane nielicznie. Na każdym poziomie nauki należy wybierać bardzo
starannie zawody, w których ma się zamiar edukować, gdyż część z nauczanych
obecnie zawodów nie poprawia sytuacji na rynku pracy. Ponadto wraz ze wzrostem
poziomu kształcenia poprawia się sytuacja absolwentów, dlatego dobrą straegią
edukacyjną jest dążenie do uzyskania wyższego wykształcenia. Można to uczynić
poprzez naukę w średnich szkołach ogólnokształcących lub w średnich szkołach
zawodowych. Pierwszy sposób daje mniejszą szansę na zarejestrowanie się jako
bezrobotny po ukończeniu nauki w szkole średniej, ale jest obciążony pewnym ryzykiem związanym ze złą sytuacją tych, którzy nie będą mogli kontynuować nauki
i trafią jednak do rejestru bezrobotnych. Druga ścieżka postępowania zmniejsza
ryzyko związane z trudną sytuacją w przypadku niekontynuowania nauki na studiach, ale tylko wtedy, gdy w szkole średniej nauka prowadzona jest w zawodach
ocenianych pozytywnie na rynku pracy.
Analizując liczbę uczniów, absolwentów i bezrobotnych absolwentów w poszczególnych latach w zawodach ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie
w obu omawianych klasyfikacjach, zwrócić należy uwagę na następujący fakt. Wybór ścieżki edukacyjnej musi się wiązać nie tylko z minimalizacją szansy trafienia
do rejestru bezrobotnych po ukończeniu nauki, ale również z minimalizacją szansy pozostania w takim rejestrze przez dłuższy okres czasu w sytuacji, gdy do rejestracji dojdzie.
Podsumowanie
Przedstawione w oparciu o raporty powiatowych urzędów pracy analizy wskazują, iż w województwie podkarpackim od 2001 roku zauważyć można generalny
spadek liczby bezrobotnych zarejestrowanych na koniec okresu sprawozdawczego.
W stosunku do 2000 roku w roku 2004 liczba bezrobotnych analizowanego typu
spadła o 6,5%. W przypadku napływu bezrobotnych rejestrujących się w ciągu roku
sytuacja jest nieco inna. O ile w kontekście liczby zarejestrowanych bezrobotnych na
koniec okresu sprawozdawczego odnotowano generalny spadek liczby bezrobotnych,
o tyle w przypadku napływu mamy do czynienia ze wzrostem (od 2002 roku).
Jednocześnie struktura procentowego udziału w generowaniu napływu bezrobotnych jest niemal taka sama, jak w przypadku liczby bezrobotnych na koniec okresu. Największy udział w „generowaniu” napływu bezrobotnych posiadają zawody zaklasyfikowane do wielkich grup zawodów (wg 1-cyfrowego
kodu PKZiS): „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”, „technicy i inny średni
personel”,„pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” oraz „bez zawodu”. Biorąc
pod uwagę zawody i specjalności - według 6-cyfrowych kodów PKZiS – najwięcej
bezrobotnych - zarówno zarejestrowanych na koniec okresu sprawozdawczego, jak
i rejestrujących się w ciągu całego roku - odnotowano w przypadku: sprzedawców,
krawców, ślusarzy oraz murarzy.
Zarówno w przypadku bezrobotnych zarejestrowanych na koniec okresu sprawozdawczego, jak napływu bezrobotnych, największy wzrost liczby bezrobotnych
174
nastąpił w zawodach wymagających wyższego lub średniego poziomu wykształcenia, a więc wśród: „specjalistów” oraz„techników i innego średniego personelu”.
W przypadku pozostałych wielkich grup zawodowych odnotowano spadek liczby
bezrobotnych. Przy czym szczególnie widoczny był on w przypadku „pracowników biurowych”.
XXX
na koniec okresu sprawozdawczego (31 grudnia). W stosunku do roku 2000 liczba dostępnych w grudniu 2004 roku wzrosła ze 172 do 393 (tj. o 228%). Zwrócić
wszakże uwagę należy na niewielką – wobec liczby zarejestrowanych bezrobotnych
na koniec okresu – ilość (wyrażoną w liczbach bezwzględnych) niewykorzystanych
ofert pracy. W całym okresie 2000-2004 było ich jedynie 1374, przy 1082342 zarejestrowanych bezrobotnych.
Podobnie przedstawia się sytuacja z napływem ofert pracy, który - w stosunku do
2000 roku - wzrósł o 28,5% (z 31242 do 40146) w 2004 roku. Największy napływ
ofert pracy w każdym z lat okresu 2000-2004 odnotowano w przypadku: „pracowników przy pracach prostych” oraz „robotników przemysłowych i rzemieślników”.
Struktura zawodowa popytu na pracowników wskazuje, że pracodawcy składają
zapotrzebowanie na siłę roboczą o stosunkowo niskim poziomie kwalifikacji. Podkreślić jednocześnie należy, że zawody te generują w województwie podkarpackim
największe bezrobocie. Jednocześnie największą dynamikę zmian (największy
przyrost liczby ofert pracy) odnotowano w przypadku zawodów, do wykonywania,
których niezbędne jest posiadanie wykształcenia wyższego lub średniego, a więc:
„techników i innego średniego personelu” oraz „specjalistów”.
Listę zawodów o największej (średniorocznej) liczbie pozyskanych ofert pracy otwierają takie zawody, jak: sprzedawca, pracownik biurowy, robotnik gospodarczy, robotnik budowlany, pracownik administracyjny, robotnik pomocniczy
w przemyśle przetwórczym, murarz, magazynier, szwaczka, kierowca samochodu
ciężarowego. Dla wymienionych dziesięciu zawodów przeznaczonych była niemal
połowa wszystkich ofert pracy (41,3%).
XXX
W każdym z badanych lat okresu 2000-2004 odnotowano niedobór ofert pracy. W badanym okresie w urzędach pracy zarejestrowanych było niemal 700 tys.
osób, do których skierowano nieco ponad 160 tys. ofert pracy, odnotowano więc
niedobór ofert pracy na poziomie ponad 500 tys. Średnia różnic między liczbą
ofert pracy a liczbą napływających bezrobotnych wyniosła ponad 100 tys. rocznie.
O głębokiej nierównowadze na regionalnym rynku pracy świadczy także fakt, iż
w okresie 2000–2004 w przypadku aż 1307 zawodów lub specjalności (na 1914
wszystkich) wskaźnik nadwyżki podaży siły roboczej przybrał wartość dodatnią
(więcej bezrobotnych niż ofert pracy). Jednocześnie zauważyć można stopniowy
spadek nadwyżki podaży siły roboczej od 2000 do 2003 roku. W 2004 roku wzro-
175
sła wprawdzie nieco w stosunku do rekordowego (pod względem ilości ofert pracy) 2003 roku, lecz nadal była mniejsza niż w 2002 roku.
Nadwyżka podaży siły roboczej występuje w ramach każdej z jedenastu wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS). Biorąc pod uwagę wartości bezwzględne nadwyżki, największa jest ona w przypadku: „robotników przemysłowych i rzemieślników”, „techników i innego średniego personelu”, osób „bez
zawodu” (a więc wśród zawodów lub specjalności o największej liczbie rejestrujących się bezrobotnych). Na czołowych miejscach pod względem wartości nadwyżki podaży siły roboczej w latach 2000-2004 znalazły się takie zawody lub
specjalności (6-cyfrowy kod PKZiS), jak: bez zawodu, ślusarz, technik mechanik,
sprzedawca, murarz. Z kolei najniższy wskaźnik nadwyżki wystąpił w przypadku
następujących specjalności: robotnik gospodarczy, pracownik administracyjny,
pozostali pracownicy obsługi biurowej, gdzie indziej niesklasyfikowani, robotnik
drogowy, kasjer handlowy.
XXX
Do podobnych wniosków prowadzą analizy oparte na skumulowanym wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu. W każdym z lat okresu 20002004 największą liczbę spośród wszystkich zawodów stanowią zawody nadwyżkowe. Jest ich 1295 na 1914 wszystkich. Jedynie 250 określić można jako deficytowe
(w tym 71 zawodów, w których istniały oferty pracy, lecz brak było bezrobotnych),
a 67 jako równoważne.
„Nadwyżkowość” charakteryzuje każdą z wielkich grup zawodowych. Ze
względu na jej wielkość najlepiej (najwięcej ofert pracy przypadających na jednego bezrobotnego) przedstawia się sytuacja: „pracowników przy pracach prostych”, „pracowników biurowych”, „parlamentarzystów, wyższych kierowników i urzędników”, „operatorów maszyn” oraz „pracowników usług osobistych
i sprzedawców”. Zdecydowanie najgorzej zaś sytuacja osób bez konkretnego zawodu.
Stanowi to wyraźny sygnał braku dostosowania rynku pracy do zapotrzebowania pracodawców, co więcej owo niedopasowanie przybiera na sile. Odnotowany
wzrost zawodów deficytowych odnosi się przede wszystkim do następujących wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS): „pracownicy biurowi”, „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy”, „technicy i inny średni personel” oraz „pracownicy przy pracach prostych”.
Spośród zawodów deficytowych zawodami o najwyższym skumulowanym
wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu okazały się takie zawody,
jak: telemarketer, lekarz - chirurgia ogólna, operator urządzeń agregatów do obróbki błon i filmów fotograficznych, rybak stawowy, operator zautomatyzowanej
i zrobotyzowanej linii produkcyjnej. Odnotowano jednocześnie listę 15 zawodów
deficytowych, w których w okresie 2000-2004 zarejestrowało się przynajmniej
100 bezrobotnych. Spośród nich najliczniejszymi okazały się następujące zawody:
176
robotnik gospodarczy, pracownik administracyjny, robotnik drogowy, nauczyciel
języka obcego, sekretarka, kasjer handlowy.
bezrobotnych) zaobserwować można w przypadku: osób „bez zawodu”, „techników i innego średniego personelu” oraz „robotników przemysłowych i rzemieślników”. Najliczniejszymi zawodami nadwyżkowymi okazały się takie zawody, jak:
bez zawodu, sprzedawcy, ślusarze, technicy mechanicy oraz murarze.
XXX
Przeprowadzone analizy wykazały, iż rynek pracy województwa podkarpackiego jest stosunkowo mocno terytorialnie zróżnicowany. W najtrudniejszej sytuacji znajduje się rynek pracy powiatu dębickiego, przemyskiego, krośnieńskiego,
jasielskiego oraz łańcuckiego. Trudna sytuacja występuje w przypadku powiatów:
kolbuszowskiego, strzyżowskiego, ropczycko-sędziszowskiego, stalowowolskiego
oraz tarnobrzeskiego. Jako umiarkowanie złą określić można sytuację powiatów:
jarosławskiego, przeworskiego, rzeszowskiego oraz brzozowskiego. Przeciętna
jest ona w przypadku powiatów: bieszczadzkiego, mieleckiego, niżańskiego, leżajskiego, Tarnobrzega, sanockiego, powiatu lubaczowskiego oraz Przemyśla.
Najlepsza zaś w przypadku miast na prawach powiatów Krosna oraz Rzeszowa.
Ustalono, iż zła sytuacja powiatu dębickiego oraz jasielskiego wynika przede
wszystkim z wysokiej nadwyżki podaży siły roboczej. Z kolei zła sytuacja powiatów przemyskiego, kolbuszowskiego oraz strzyżowskiego jest pochodną przede
wszystkim dużej liczby bezrobotnych przypadających na jedną ofertę pracy. Powiaty krośnieński oraz łańcucki posiadają umiarkowanie wysokie wskaźniki na
obu badanych wymiarach.
XXX
Pomimo pozytywnych tendencji występujących na rynku pracy, wiążących się
ze stopniowym spadkiem liczby zarejestrowanych bezrobotnych na koniec okresu sprawozdawczego, czy wzrostem liczby ofert pracy rejestrowanych w urzędach
pracy, sytuacja na rynku pracy województwa podkarpackiego pozostaje trudna.
Uwagę zwraca przede wszystkim liczna grupa osób bez zawodu, powiększana
w każdym roku o duży napływ rejestrujących się. Ta grupa osób posiada niewątpliwie najtrudniejszą sytuację na rynku pracy, stanowiąc bazę potencjalnych klientów
systemu kształcenia ustawicznego lub firm szkoleniowych. Obserwacja sytuacji na
regionalnym rynku pracy pozwala jednocześnie wskazać kilka zawodów, cechujących się z jednej strony wysokim poziomem bezrobocia, znaczną skalą napływu
oraz niewielką liczbą przeznaczonych dla nich ofert pracy. Zawodami tego typu są
przede wszystkim: ślusarze, technicy mechanicy, sprzedawcy oraz murarze. Analiza danych urzędów pracy wskazuje, iż zawody te są zawodami, które cechuje endemiczny brak zapotrzebowania ze strony pracodawców. W stosunku do osób rejestrujących się w tego typu zawodach powinna zostać skierowana specjalna oferta
ze strony instytucji rynku pracy.
177
Na podstawie dokonanych analiz wskazać można również zawody, na które zapotrzebowanie pracodawców znacznie przewyższa liczbę bezrobotnych. W efekcie
pokusić się można o określenie „zestawów” zawodów łączących ze sobą zawody
nadwyżkowe i deficytowe występujące w ramach tej samej grupy zawodowej (według 3-cyfrowego kodu Polskiej Klasyfikacji Zawodów i Specjalności), wychodząc
z założenia, iż do wykonywania tych zawodów potrzebne są zbliżone umiejętności,
kwalifikacje czy predyspozycje zawodowe. W konsekwencji zaś istnieje stosunkowo
duża możliwość dokonania przekwalifikowania osób rejestrujących się w zawodach
nadwyżkowych tak, aby mogły one wykonywać zawody deficytowe.
Przykładowo: zawodem deficytowym jest robotnik drogowy (2063 oferty pracy przy 1324 bezrobotnych). W tej samej grupie zawodów (tj. robotników pomocniczych w górnictwie i budownictwie) znajdują się także zawody nadwyżkowe: kopacz (204 bezrobotnych przy 11 ofertach pracy), robotnik torowy (odpowiednio:
90 oraz 8) czy robotnik mostowy (63 oraz 4). Z punktu widzenia instytucji rynku
pracy (przede wszystkim urzędów pracy) sensownym wydaje się umożliwienie
przekwalifikowania kopaczy, robotników torowych i/lub robotników mostowych
na robotników drogowych. Jest to, oczywiście, przykład jednego tylko z potencjalnych „zestawów”, które sporządzić można na podstawie zgromadzonych danych.
178
Prognoza
dotycząca zawodów
nadwyżkowych i deficytowych
na lata 2005-2006
179
180
Analizy prognostyczne
Uwagi metodologiczne
Prognoza zawodów nadwyżkowych i deficytowych na lata 2005 i 2006 została
dokonana przy wykorzystaniu dwóch modeli: modelu autoregresji rzędu pierwszego i modelu trendu. Do konstrukcji prognoz użyto programu SPSS.
Istotnym ograniczeniem była krótkość modelowanych szeregów czasowych.
Dane obejmują okres 2000–2004, a więc szeregi te były złożone z 5 obserwacji. Jest
to zdecydowanie zbyt mało, żeby można było wykorzystać bardziej zaawansowane modele prognostyczne, takie jak np. model ARIMA (zintegrowany model autoregresji i średniej ruchomej) lub model wygładzania wykładniczego. Co więcej,
niemożliwe stało się włączenie do modelu dodatkowych zmiennych w charakterze
regresorów, ani zastosowania modeli typu VAR (model wektorowej autoregresji).
Dlatego też do konstrukcji prognozy wykorzystano modele szeregów czasowych,
bez dodatkowych zmiennych. Spośród pozostałych, możliwych do zaaplikowania
metod prognozowania, takich jak metoda naiwna, metoda średniej ruchomej, czy
metoda trendu pełzającego, zrezygnowano, ze względu na ich zbytnią prostotę.
Wybrane metody dają na ogół lepsze wyniki.
Na podstawie modelu autoregresji dokonano prognozy tych zawodów, które
nie charakteryzowały się wyraźnym trendem. Brak trendu wykluczył wykorzystanie modeli, przy wyborze których konieczna jest dokładna identyfikacja tendencji
rozwojowej poszczególnych zawodów. Założono, że popyt i podaż zasobów pracy
w przypadku różnych zawodów charakteryzuje się pewnym poziomem inercji, co
181
oznacza, że przyszły popyt i podaż mogą zależeć od ich dotychczasowego poziomu.
Jest to założenie często wykorzystywane w prognozowaniu zjawisk ekonomicznych, w większości przypadków weryfikowane pozytywnie.
Model autoregresji AR (1) jest określony wzorem28:
Yt = ϕ 0 + ϕ1Yt −1 + ε t ,
gdzie Y to prognozowana zmienna, φ0, φ1 to szacowane parametry modelu, εt to
zakłócenia losowe, będące białym szumem, a więc procesem posiadającym rozkład
N (0, σ2).
Wybór rzędu opóźnienia (1) był podyktowany krótkością posiadanych szeregów czasowych. Nieznane parametry oszacowano tak, żeby otrzymany model
charakteryzował się najmniejszą sumą kwadratów reszt. W przypadku każdego
z modeli obliczono miarę dobroci dopasowania do danych empirycznych – współczynnik determinacji R2. Jest on dany wzorem29:
Wskaźnik przyjmuje wartości z przedziału [0,1]. Wartości bliskie 0 oznaczają, że model w niewielkim stopniu objaśnia wariancję zmiennej objaśnianej, natomiast wartości bliskie jedności wskazują na duże dopasowanie modelu do danych
empirycznych.
Na podstawie skonstruowanych modeli otrzymano prognozę na lata 2005
i 2006.
W przypadku, gdy prognozowana zmienna charakteryzowała się wyraźnym
trendem, jej prognoza została wyznaczona na podstawie modelu trendu. Jest on
postaci30:
Yt = f (t ) + ε t
gdzie f(t) to odpowiednio dobrana funkcja czasu, opisująca trend.
Prognozę otrzymuje się za pomocą ekstrapolacji danej funkcji czasu. W przypadku tej metody ważna jest dokładna analiza poszczególnych zmiennych w celu
doboru odpowiedniej funkcji. Metoda ta daje dobre rezultaty, jeżeli proces generujący dane nie zmieni się w okresie prognozy.
W przypadku poszczególnych zmiennych przeanalizowano szereg najczęściej
wykorzystywanych funkcji, tj. liniową, logarytmiczną, hiperboliczną, kwadrato A. Zeliaś, B. Pawełek, S. Wanat, Prognozowanie ekonomiczne. Teoria, przykłady, zadania, PWN, Warszawa 2003, s. 235.
9
A. Welfe, Ekonometria, PWE, Warszawa 2003, s. 41.
30
A. Zeliaś i in., op. cit., s. 71.
28
182
wą, o postaci wielomianu 3 stopnia, wzrostu, krzywej S, złożoną, wykładniczą, potęgową i logistyczną. Następnie dokonano wyboru odpowiedniej funkcji i jej ekstrapolacji w celu otrzymania prognozy na 2 lata. Jako miarę dopasowania modelu
do danych empirycznych ponownie przyjęto współczynnik determinacji.
Analiza ogólna
iloraz liczby osób przyjętych w zawodzie w ciągu danego roku do liczby zwolnionych w zawodzie w okresie danego roku. Wskaźnik intensywności nadwyżki (dek
ficytu) zawodów k (Wn , I ) obliczany jest według wzoru:
k
n,I
W
gdzie:
∑O
=
∑B
k
I
k
I
OIk - liczba zgłoszonych ofert pracy w zawodzie k w danym roku.
(Wnk,I ) < 0,9 to zawody nadwyżkowe,
0,9 ≤ (Wn , I ) ≤ 1,1 to zawody zrównoważone (wykazujące równowagę na rynku
pracy),
k
k
n,I
(por. Tabela 51) wskazuje, że w okresie 2005-2006:
• wzrośnie liczba zawodów deficytowych,
• spadnie liczba takich zawodów, w których występują wprawdzie oferty pracy,
lecz brak jest bezrobotnych (MAX),
• spadnie liczba zawodów równoważnych,
• wzrośnie liczba zawodów nie występujących na rynku pracy,
• wzrośnie liczba zawodów nadwyżkowych.
rynku pracy związane będą przede wszystkim ze spadkiem liczby zawodów, w których ilość ofert pracy odpowiada liczbie rejestrujących się bezrobotnych. Wszystkie pozostałe typy zawodów wykazywać będą tendencję wzrostową.
183
Tabela 51. Liczba poszczególnych typów zawodów według lat (prognoza dla lat
2005-2006).
Prognoza
Typ zawodu
nadwyżkowe
Rok 2005
Rok 2006
1102
1107
zrównoważone
97
86
deficytowe
158
160
max
77
61
480
500
Analizując dane dotyczące odsetka ofert pracy obejmowanego przez poszczególne typy zawodów (nadwyżkowe, deficytowe i równoważne)31 w poszczególnych latach analizowanego okresu, prognozować można wzrost odsetka ofert pracy grupowanych przez zawody deficytowe (por. Wykres 30). Wzrośnie więc liczba
ofert pracy kierowana do tych zawodów, w których nad bezrobotnymi przeważają
oferty pracy. Jest to wyraźny sygnał braku dostosowania regionalnego rynku pracy
do potrzeb pracobiorców.
Wykres 30. Odsetek ofert pracy w poszczególnych typach zawodów według lat (prognoza dla lat 2005-2006).
31
184
Interesujące, iż największe odsetki zawodów deficytowych w okresie lat 20052006 (mierzone przy pomocy średniej arytmetycznej dla obu lat) wystąpią w przypadku takich wielkich grup zawodowych, jak „pracownicy biurowi”, „pracownicy przy pracach prostych” czy „operatorzy maszyn i urządzeń” (por. Tabela 52).
Jednocześnie największy średni przyrost tego typu zawodów (mierzony średnią
geometryczną dla badanego okresu) nastąpi w przypadku „robotników przemysłowych i rzemieślników”, „pracowników biurowych” oraz „parlamentarzystów,
wyższych urzędników i kierowników”. Pod tym względem na szczególną uwagę
zasługuje więc grupa zawodów: „pracownicy biurowi”, którą w latach 2005-2006
cechować będzie bardzo duży odsetek zawodów deficytowych oraz stosunkowo
duży przyrost tego typu zawodów w badanym okresie.
Tabela 52. Odsetek zawodów deficytowych spośród wszystkich zawodów w danej wielkiej grupie zawodowej (prognoza dla lat 2005-2006).
Rok
2005
2006
Średnia arytme- Średnia geometyczna
tryczna
Bez zawodu
0,00
0,00
0,000
-
2,33
2,33
2,330
1,000
Specjaliści
11,87
9,82
10,845
0,827
11,67
10,83
11,250
0,928
Pracownicy biurowi
23,81
25,40
24,605
1,067
10,75
9,68
10,215
0,900
6,67
4,44
5,555
0,666
5,65
6,99
6,320
1,237
16,79
16,28
16,535
0,970
24,51
20,59
22,550
0,840
Siły zbrojne
0,00
0,00
0,000
-
Pomiędzy rokiem 2005 a 2006 prognozy wskazują na wystąpienie:
• 1049 zawodów będących zawodami nadwyżkowymi w każdym z badanych lat,
• 191 zawodów lub specjalności deficytowych w każdym z analizowanych lat,
• 50 zawodów, które cechowałyby się „stałą” równoważnością,
• 453 zawodów, które nie wystąpią w żadnym z badanych lat.
Z przedstawionych danych wynika, iż zawodów o „zmiennej” charakterystyce
(przechodzących z jednego „typu” zawodu do innego) będzie 171.
Jednocześnie zauważyć można, iż zawody stale:
• nadwyżkowe – obejmować będą aż 93,2% wszystkich bezrobotnych napływających do urzędów pracy w analizowanym okresie oraz 50,3% ogółu zarejestrowanych w tym czasie ofert pracy,
• deficytowe – obejmować będą z kolei 5,1% ogółu bezrobotnych oraz 43,5%
wszystkich ofert pracy.
Największe problemy na wojewódzkim rynku pracy tworzyć więc będą zawody
znajdujące się w permanentnej „nadwyżkowości”.
Analizując dane dotyczące odsetka zawodów (w ramach danej wielkiej grupy
zawodowej) stale nadwyżkowych i deficytowych, stwierdzić należy, iż najmniej-
185
szy odsetek zawodów stale nadwyżkowych (pomijając specyficzną grupę pracowników „sił zbrojnych”) wystąpi w przypadku „pracowników przy pracach prostych”,
„operatorów i monterów maszyn i urządzeń”, „specjalistów”, „pracowników biurowych”, „techników”, „pracowników usług osobistych i sprzedawców” (por. Tabela
53). Jednocześnie w tych właśnie grupach wystąpi największy odsetek zawodów
stale deficytowych. Skłania to do wniosku, iż grupy te (biorąc pod uwagę liczbę zawodów występujących w ich ramach) znajdują się w relatywnie najlepszej sytuacji.
Zdecydowanie najgorzej przedstawia się sytuacja w takich wielkich grupach zawodowych, jak: „bez zawodu”, „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”, „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”.
Tabela 53. Odsetki zawodów stale nadwyżkowych i deficytowych według wielkich grup
zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) – prognoza dla lat 2005-2006.
Odsetek zawodów stale nadwyżkowych
(w ramach wielkiej grupy zawodowej)
Odsetek zawodów stale
deficytowych (w ramach
wielkiej grupy zawodowej)
100,0
0,0
60,5
0,4
Specjaliści
49,8
20,8
53,1
17,8
Pracownicy biurowi
52,4
6,8
53,8
4,2
66,7
1,1
67,5
10,3
Bez zawodu
i kierownicy
50,6
28,5
47,1
10,1
Siły zbrojne
50,0
0,0
Podobną sytuację obserwujemy, jeżeli weźmiemy pod uwagę procent bezrobotnych zarejestrowanych w ramach wielkiej grupy zawodowej w zawodach stale
nadwyżkowych. Zdecydowanie najmniejszy jest on w przypadku: „pracowników
biurowych” oraz „pracowników przy pracach prostych”. Największy zaś w przypadku: „bez zawodu”, przedstawicieli „sił zbrojnych”, „pracowników usług osobistych i sprzedawców”, „robotników przemysłowych i rzemieślników” oraz „rolników, leśników, ogrodników i rybaków”.
Do podobnych wniosków prowadzi także analiza danych dotyczących odsetka bezrobotnych (zarejestrowanych w ramach danej wielkiej grupy zawodów)
w zawodach stale deficytowych. Zdecydowanie największy jest on w przypadku
„pracowników przy pracach prostych” oraz „pracowników biurowych” (por. Tabela 54).
186
Tabela 54. Odsetki bezrobotnych w zawodach stale nadwyżkowych i deficytowych według wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) – prognoza dla lat 2005-2006.
Odsetek bezrobotnych w ramach danej
grupy zawodów zarejestrowanych
w zawodach stale nadwyżkowych
Odsetek bezrobotnych
w ramach danej grupy
zawodów zarejestrowanych
w zawodach stale deficytowych
Bez zawodu
100,0
.
i kierownicy
88,8
2,8
Specjaliści
97,5
0,4
94,4
4,6
Pracownicy biurowi
35,0
63,0
99,2
0,8
99,7
0,1
95,4
2,3
86,6
8,6
73,4
21,5
Siły zbrojne
100,0
.
Generalnie stwierdzić więc można, iż najlepszą sytuację pod względem analizowanych statystyk dotyczących zawodów nadwyżkowych i deficytowych w latach
2005-2006 posiadać będą zawody sklasyfikowane w takich wielkich grupach zawodów, jak: „pracownicy przy pracach prostych” oraz „pracownicy biurowi”. Zdecydowanie najgorzej przedstawia się ona w przypadku: „bez zawodu”, „robotnicy
przemysłowi i rzemieślnicy”, „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”, „pracownicy
usług osobistych i sprzedawcy”.
• 173 zawody deficytowe - w przypadku których iloraz napływu ofert pracy
do napływu bezrobotnych wyrazi się wskaźnikiem większym niż 1,1,
• 72 zawody, dla których wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów jest maksymalny (MAX), co oznacza, że w okresie 2005-2006 napływowi ofert pracy w danym zawodzie nie towarzyszył będzie napływ bezrobotnych,
• 74 zawody zrównoważone (wykazujące równowagę na rynku pracy) –
w przypadku których relacje napływu ofert pracy do napływu bezrobotnych
wyrażą się wskaźnikiem w przedziale 0,9–1,1,
• 1142 zawody nadwyżkowe /łącznie z grupą „bez zawodu”/ - o wskaźniku
intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów mniejszym od 0,9 /w tym: 708
zawodów nadwyżkowych o wskaźniku większym od zera i mniejszym od 0,9
Wskaźnik dla lat 2005-2006 obliczono poprzez zsumowanie prognozowanej liczby zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie w kolejnych latach (2000-2006) oraz zsumowanie prognozowanej
liczby zgłoszonych ofert pracy (w latach 2000-2005) i podzielenie skumulowanych liczebności prognozowanych ofert pracy przez skumulowaną liczbę prognozowanych bezrobotnych.
32
187
oraz 434 zawody nadwyżkowe o wskaźniku równym zeru i nie przekraczającym zera, co oznacza, że napływowi bezrobotnych w danym zawodzie nie
towarzyszył będzie napływ ofert pracy.
• 453 zawody, w których nie zidentyfikuje się ani napływu bezrobotnych, ani
ofert pracy.
• zawody deficytowe (łącznie z zawodami, dla których wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów jest maksymalny, co oznacza, że w okresie
2005-2006 napływowi ofert pracy w danym zawodzie nie towarzyszył będzie napływ bezrobotnych skupiać będą 45,4% napływu ofert pracy oraz
5,5% napływu bezrobotnych,
• w zawodach równoważnych sklasyfikowanych zostanie 3,3% napływu ofert
• zawody nadwyżkowe (łącznie z grupą „bez zawodu”) z kolei skupiać będą
51,3% wszystkich ofert pracy oraz aż 93,5% napływu bezrobotnych.
Biorąc pod uwagę wielkie grupy zawodowe stwierdzić można, iż niemal
każdą z nich uznać można za nadwyżkową. W przypadku niemal żadnej z wielkich grup wskaźnik intensywności deficytu (nadwyżki) nie sięgnie granicznej
wartości 0,9 (por. Tabela 55). Wyjątek stanowić będą zawody sklasyfikowane
w ramach wielkiej grupy zawodowej „pracownicy przy pracach prostych” oraz
„pracownicy biurowi”.
Ze względu na wielkość wskaźnika nadwyżki (deficytu) zawodów najlepiej wyglądać będzie sytuacja właśnie w ramach „pracowników przy pracach prostych”.
W tej wielkiej grupie zawodowej wspomniany wskaźnik wyniesie 0,936 (liczba
bezrobotnych na ofertę pracy z kolei 1,068 – będzie to również najkorzystniejszy
wynik spośród wszystkich wielkich grup zawodowych). Dobrą sytuację odnotować
można także w przypadku wielkiej grupy „pracowników biurowych”, dla której
powyższe dane wyniosą: 1,189 oraz 0,841.
Relatywnie dobrą (choć wyraźnie gorszą niż w dwóch omówionych już wielkich grupach zawodowych) sytuację odnotować będzie można również w przypadku: „parlamentarzystów, wyższych urzędników oraz kierowników” (0,486 oraz
2,057), „operatorów maszyn i urządzeń” (0,490 oraz 2,042), a także „pracowników usług osobistych i sprzedawców” (0,364 i 2,751).
188
Tabela 55. Wskaźnik intensywności nadwyżki zawodu oraz liczba bezrobotnych przypadająca na ofertę pracy według poszczególnych wielkich grup zawodowych (prognoza dla
lat 2005-2006).
Suma ofert
pracy - skumulowane
dane dla lat
2000-2006
Suma
Wskaźnik
ne dane dla lat
(deficytu)
2000-2006
zawodu
jedną ofertę
Bez zawodu
588
34570
0,017
58,793
333
685
0,486
2,057
Specjaliści
5052
39112
0,129
7,742
14536
72310
0,201
4,975
Pracownicy biurowi
9839
8272
1,189
0,841
9758
26842
0,364
2,751
632
4732
0,134
7,487
17149
76579
0,224
4,466
5985
12213
0,490
2,041
15659
14234
1,100
0,909
0
20
0,000
-
Siły zbrojne
Do identycznych wniosków prowadzi analiza uśrednionych wielkości wskaźnika intensywności nadwyżki zawodu (średnia arytmetyczna z poszczególnych)
nie zaś wskaźników skumulowanych. Podobnie, jak w przypadku danych skumulowanych, najwyższe wskaźniki intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu odnotowane zostaną w przypadku: „pracowników biurowych” oraz „pracowników
przy pracach prostych”. Relatywnie wysokie będą one także w przypadku „parlamentarzystów, wyższych urzędników oraz kierowników”, „operatorów maszyn
i urządzeń”, a także „pracowników usług osobistych i sprzedawców”. Zdecydowanie gorzej przedstawiać będzie się sytuacja w przypadku takich wielkich grup
zawodów, jak: „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”, „technicy i inny średni personel”, „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” czy „specjaliści”. Najgorsza jest ona
w przypadku grupy „bez zawodu”.
Biorąc pod uwagę przeciętne tempo wzrostu analizowanego wskaźnika (mierzone przy pomocy średniej geometrycznej), stwierdzić należy, iż największy będzie on w przypadku „pracowników biurowych” oraz „robotników przemysłowych
i rzemieślników”. Sytuacja pierwszej z wymienionych grup będzie więc bardzo
dobra zarówno ze względu na wartości bezwzględnego wskaźnika intensywności
nadwyżki (deficytu) zawodu, jak i ze względu na obserwowany trend zmian. Zdecydowanie najgorszy trend wystąpi w przypadku osób „bez zawodu”, w przypadku
których wielkość wskaźnika intensywności (deficytu) zawodu w okresie 20052006 będzie wyraźnie malała (por. Tabela 56).
189
Tabela 56. Wskaźniki intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu w każdym z lat
okresu 2005-2006.
Wskaźnik intensywności
nadwyżki (deficytu) zawodu
Śr. arytm.
Śr. geometr.
0,016
0,017
0,889
0,482
0,486
0,984
0,135
0,124
0,130
0,919
2005
2006
Bez zawodu
0,018
0,490
Specjaliści
0,205
0,197
0,201
0,961
Pracownicy biurowi
1,108
1,275
1,192
1,151
0,366
0,362
0,364
0,989
0,134
0,133
0,134
0,993
0,215
0,233
0,224
1,084
0,495
0,485
0,490
0,980
1,116
1,085
1,101
0,972
0
0
0,000
-
Siły zbrojne
Spośród 245 zawodów deficytowych, w przypadku których liczba zgłoszonych ofert pracy przypadających na jednego rejestrowanego bezrobotnego będzie
większa od 1,1, wyłoniono:
• 1 zawód reprezentujący wielką grupę zawodów: „parlamentarzyści, wyżsi
• 43 zawody deficytowe w grupie wielkiej „technicy i inny średni personel”,
w których sklasyfikowano odpowiednio 9886 ofert pracy oraz 3407 bezrobotnych,
• 16 zawodów wśród „pracowników biurowych”, odpowiednio – 9281 ofert
• 10 zawodów reprezentujących grupę „pracowników usług osobistych
i sprzedawców” – przy 338 ofertach pracy oraz 209 zarejestrowanych bezrobotnych,
• 22 zawody z grupy „robotników przemysłowych i rzemieślników” – odpowiednio 3919 ofert pracy oraz 1902 bezrobotnych,
w których sklasyfikowano 9107 ofert pracy oraz 3599 bezrobotnych.
190
Są to grupy zawodów deficytowych, które posiadają niewielki udział w napływie bezrobotnych (łącznie 5,4%), przy jednoczesnym wielokrotnie większym
udziale w napływie ofert pracy (w sumie 45,4%), co ilustruje poniższa tabela (por.
Tabela 57).
pracy oraz bezrobotnych w ramach zawodów deficytowych (prognoza dla lat 2005-2006).
Bez zawodu
0,000
0,000
0,052
0,007
Specjaliści
1,265
0,210
12,430
1,177
Pracownicy biurowi
11,670
1,799
0,425
0,072
0,057
0,004
4,928
0,657
3,128
0,376
11,451
1,243
Siły zbrojne
0,000
0,000
Razem
45,405
5,544
Spośród zawodów zaliczanych do grupy „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” na liście zawodów deficytowych znalazły się tylko jeden:
-
Prezes
2,158
Na liście zawodów deficytowych odnotowano 55 zawodów lub specjalności reprezentujących wielką grupę zawodową: „specjaliści”. Do 10 zawodów o najwyższych wskaźnikach intensywności deficytu zawodu w tej grupie zaliczyć można:
-
Nauczyciel specjalista terapii pedagogicznej
20,000
-
8,000
j.w.
-
Muzealnik
7,000
j.w.
-
6,167
j.w.
-
5,308
j.w.
-
Projektant wzornictwa przemysłowego
4,333
j.w.
-
Nauczyciel wiedzy o społeczeństwie
4,000
j.w.
-
Doradca podatkowy
3,750
j.w.
-
Inżynier geodeta geodezyjne pomiary
podstawowe i satelitarnne
2,667
j.w.
-
Nauczyciel przewlekle chorych
i niepełnosprawnych ruchowo
2,333
j.w.
191
Wśród 43. zawodów deficytowych reprezentujących grupę „techników i innego średniego personelu” czołowe miejsce w rankingu zajmują:
-
Telemarketer
15,000
-
12,000
j.w.
-
Pozostali sportowcy zawodowi, trenerzy i pokrewni
11,000
j.w.
-
Bibliotekarz
7,529
j.w.
-
Lektor
7,000
j.w.
-
6,500
j.w.
-
finansowych i handlowych, gdzie...
4,731
j.w.
-
4,139
j.w.
-
Instruktor odnowy biologicznej
4,000
j.w.
-
Sekretarz asystent
3,333
j.w.
W przypadku grupy „pracowników biurowych” odnotowano 16 zawodów deficytowych. Wśród nich zawodami o najwyższym wskaźniku intensywności deficytu zawody okazały się:
-
14,155
-
Ankieter
5,143
j.w.
-
Kasjer handlowy
4,315
j.w.
-
3,875
j.w.
-
Pozostali krupierzy, pracownicy kolektur i pokrewni
2,000
j.w.
-
Kasjer bankowy
1,526
j.w.
-
Pracownik biurowy
1,510
j.w.
-
Inkasent
1,412
j.w.
-
Pozostali pracownicy do spraw transportu
1,324
j.w.
-
Recepcjonista
1,293
j.w.
Na omawianej liście zawodów znalazło się 10 zawodów i specjalności należących do „pracowników usług”:
-
Hostessa
7,500
-
Ratownik wodny
2,222
j.w.
-
2,000
j.w.
-
1,917
j.w.
-
Kosmetyczka
1,460
j.w.
-
1,282
j.w.
-
Hostessa
7,500
j.w.
-
Ratownik wodny
2,222
j.w.
192
-
2,000
-
1,917
j.w.
-
Wozak zrywkarz
6,500
-
1,125
j.w.
-
Rybak stawowy
.
j.w.
Na liście zawodów deficytowych znalazły się 22 zawody reprezentujące grupę
robotników przemysłowych i rzemieślników. Najwyżej sklasyfikowano:
-
23,000
-
Monter żaluzji
14,500
j.w.
-
Tartacznik
5,500
j.w.
-
5,333
j.w.
-
Krojczy
5,214
j.w.
-
4,391
j.w.
-
Szkutnik
4,000
j.w.
-
wykończeniowych i pokrewni
3,667
j.w.
-
Glazurnik
3,143
j.w.
-
Parkieciarz
3,000
j.w.
W przypadku operatorów maszyn i urządzeń odnotowano 70 zawodów tego
-
Operator zautomatyzowanej i zrobotyzowanej
linii produkcyjnej
19,500
-
13,714
j.w.
-
12,000
j.w.
-
11,500
j.w.
-
11,000
j.w.
-
Operator urządzeń wytwórczych mieszanek betonowych
7,500
j.w.
-
6,500
j.w.
-
Kierowca ciągnika siodłowego
5,500
j.w.
-
Operator maszyn tapicerskich
4,000
j.w.
-
Operator maszyny papierniczej
4,000
j.w.
193
-
Dostawca potraw
5,000
-
Goniec
3,760
j.w.
-
3,428
j.w.
-
Pozostali robotnicy pomocniczy
w rolnictwie i pokrewni
3,286
j.w.
-
Operator myjni
2,875
j.w.
-
2,481
j.w.
-
Robotnik na rampie
2,158
j.w.
-
2,050
j.w.
-
Oczyszczacz kanalizacyjny kanalarz
2,000
j.w.
-
Parkingowy
2,000
j.w.
Zawodami o najwyższym wskaźniku intensywności deficytu zawodów okazały się:
-
23,000
-
20,000
j.w.
-
19,500
j.w.
-
Telemarketer
15,000
j.w.
-
Monter żaluzji
14,500
j.w.
-
14,155
j.w.
-
produkcji wyrobów papierniczych
13,714
j.w.
-
12,000
j.w.
-
12,000
j.w.
-
11,500
j.w.
Jednocześnie odnotowano listę 17 zawodów deficytowych, w których w okresie 2005-2006 zarejestruje się przynajmniej 100 bezrobotnych. Lista przedstawia
się następująco:
-
Kasjer handlowy
4,315
-
4,139
j.w.
-
3,428
j.w.
-
1,973
j.w.
-
Szwaczka
1,890
j.w.
-
Robotnik drogowy
1,586
j.w.
-
Pracownik biurowy
1,510
j.w.
-
Stolarz galanterii drzewnej
1,495
j.w.
194
-
Przedstawiciel handlow,y przedstawiciel regionalny
1,436
-
Pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej
1,318
j.w.
-
Magazynier
1,289
j.w.
-
Robotnik magazynowy
1,243
j.w.
-
1,228
j.w.
-
Sekretarka
1,202
j.w.
-
1,182
j.w.
-
1,124
j.w.
-
Pomoc kuchenna
1,114
j.w.
Listę 10 zawodów o najwyższych wskaźnikach deficytu zawodu osobno dla
każdego z lat w okresie 2005-2006 przedstawia poniższa Tabela 58.
Rok
Ranga
2005
2006
1
linii produkcyjnej
2
Telemarketer
Operator zautomatyzowanej i zrobotyzowanej linii
produkcyjnej
3
Monter żaluzji
4
Telemarketer
5
Pozostali pracownicy obsługi biurowej, gdzie indziej
niesklasyfikowani
6
Monter żaluzji
7
Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów
papierniczych
8
Bibliotekarz
9
Lektor
Hostessa
10
Z kolei 10 zawodów o najwyższych wskaźnikach deficytu zawodu dla każdego
roku z okresu 2000-2006 w zawodach, w których zarejestrowało się przynajmniej
100 bezrobotnych, zawiera Tabela 59.
195
okresu w zawodach, w których zarejestrowało się w badanym okresie przynajmniej 100 bezrobotnych (lata 2005-2006).
Rok
Ranga
2005
2006
1
Pozostali pracownicy obsługi biurowej, gdzie indziej
niesklasyfikowani
2
Krojczy
3
Kasjer handlowy
4
Kasjer handlowy
5
Krojczy
6
7
8
Operator maszyn do produkcji opakowań z papieru
i tektury
9
w przemyśle
Operator maszyny rozlewniczej
10
z papieru i tektury
w przemyśle
Dziesięć zawodów o najwyższych wskaźnikach deficytu zawodu spośród zawodów deficytowych w każdym z lat okresu 2005-2006 utworzyły następujące zawody lub specjalności:
-
23,000
-
20,000
j.w.
-
linii produkcyjnej
19,500
j.w.
-
Telemarketer
15,000
j.w.
-
Monter żaluzji
14,500
j.w.
-
14,155
j.w.
-
13,714
j.w.
-
12,000
j.w.
-
12,000
j.w.
-
11,500
j.w.
Z przedstawionych danych wynika, iż aż 5 spośród 13 wyróżnionych zawodów
należy do wielkiej grupy „technicy i inny średni personel” (doradca inwestycyjny;
pośrednik pracy; pozostali urzędnicy do spraw przyznawania zasiłków; lektor),
po 3 do grupy „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń” (operator strugarek
i frezarek do drewna; operator urządzeń i agregatów do obróbki błon i filmów fotograficznych; operator maszyn do produkcji opakowań z papieru i tektury) oraz
„pracownicy przy pracach prostych” (operator myjni; goniec; robotnik drogowy),
196
po 1 do grup: „pracownicy biurowi” (kasjer handlowy) oraz „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” (glazurnik).
Odnotowano jednocześnie 15 zawodów spełniających dwa warunki. Po pierwsze są to zawody „stale” deficytowe. Po drugie, w okresie 2000-2006 zarejestrowało
się w nich przynajmniej 100 bezrobotnych. Są to:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Pracownik biurowy
2930
4425
1,510
0,662
1896
6500
3,428
0,292
1657
6859
4,139
0,242
Szwaczka
1512
2858
1,890
0,529
Magazynier
1487
1916
1,289
0,776
Przedstawiciel handlowy przedstawiciel
regionalny
723
1038
1,436
0,697
Robotnik drogowy
512
812
1,586
0,631
Pielęgniarka podstawowej
opieki zdrowotnej
362
477
1,318
0,759
Robotnik magazynowy
300
373
1,243
0,804
Kasjer handlowy
254
1096
4,315
0,232
Sekretarka
248
298
1,202
0,832
230
410
1,783
0,561
147
290
1,973
0,507
145
178
1,228
0,815
103
154
1,495
0,669
Nazwa zawodu
Zawody zrównoważone
• 5 zawodów reprezentujących wielką grupę zawodów: „parlamentarzyści,
wyżsi urzędnicy i kierownicy”, w których sklasyfikowano 40 ofert pracy
oraz 40 bezrobotnych zarejestrowanych w okresie 2005-2006;
• 10 zawodów w grupie wielkiej „technicy i inny średni personel”, w których
• 16 zawodów reprezentujących wielką grupę zawodową „operatorzy i monte-
197
rzy maszyn i urządzeń” – odpowiednio 169 ofert pracy oraz 165 bezrobotnych,
• 4 zawody równoważne z grupy „pracownicy przy pracach prostych”, w których sklasyfikowano 24 oferty pracy oraz 25 bezrobotnych.
Są to grupy zawodów, które posiadają niewielki udział w napływie bezrobotnych (łącznie 0,93%), przy jednoczesnym relatywnie większym udziale
w napływie ofert pracy (w sumie około 3,3%), co ilustruje poniższa tabela (por.
Tabela 60).
Tabela 60. Udział wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) w napływie
ofert pracy oraz bezrobotnych w ramach zawodów równoważnych (prognoza dla lat 20052006).
Bez zawodu
0,000
0,000
0,050
0,014
Specjaliści
0,290
0,081
0,791
0,209
Pracownicy biurowi
0,206
0,056
0,008
0,002
0,005
0,001
1,709
0,496
0,207
0,058
0,031
0,008
Siły zbrojne
0,000
0,000
Razem
3,298
0,926
Spośród zawodów zaliczanych do grupy parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników na liście zawodów równoważnych znalazło się pięć:
-
1,000
-
Kierownik działu reklamy, promocji
1,000
j.w.
-
Zastępca dyrektora, prezesa do spraw
techniczno produkcyjnych
1,000
j.w.
-
1,000
j.w
-
Pozostali zastępcy dyrektorów
generalnych i prezesów
1,000
j.w
198
Na liście zawodów zrównoważonych odnotowano 16 zawodów lub specjalności reprezentujących wielką grupę zawodową: „specjaliści”. Wśród nich 10 najliczniejszych (ze względu na napływ bezrobotnych) to:
-
Psycholog
0,944
-
Doradca zawodowy
1,087
j.w.
-
Nauczyciel przedmiotów zawodowych technicznych
0,933
j.w.
-
1,000
j.w.
-
Nauczyciel przedmiotów zawodowych ekonomicznych
1,000
j.w.
-
1,000
j.w.
-
Psycholog kliniczny
1,000
j.w.
-
Logopeda
1,000
j.w.
-
Etnograf
1,000
j.w.
-
Nauczyciel niewidomych i niedowidzących
tyflopedagog
1,000
j.w.
-
1,039
-
Grafik komputerowy
1,075
j.w.
-
Instruktor rekreacji ruchowej
0,905
j.w.
-
Sekretarka medyczna
1,077
j.w.
-
Instruktor tańca
1,100
j.w.
-
Pracownik parafialny
1,000
j.w.
-
Stylista
1,000
j.w.
-
1,000
j.w.
-
Sekretarz biura zarządu
1,000
j.w.
-
Laborant nasiennictwa
1,000
j.w.
W przypadku grupy „pracowników biurowych” odnotowano 5 zawodów zrównoważonych. Były to takie zawody i specjalności, jak:
-
1,000
-
1,047
j.w.
-
0,900
j.w.
-
1,000
j.w.
-
Pozostali kasjerzy bankowi i pokrewni
1,000
j.w.
199
„pracowników usług”:
-
Pozostali pracownicy zakładów pogrzebowych
1,000
-
Laborant sekcyjny
1,000
j.w.
-
1,000
j.w.
-
Opiekun dzikich zwierząt
1,000
-
1,000
j.w.
Na liście zawodów zrównoważonych znalazło się 13 zawodów reprezentujących grupę „robotników przemysłowych i rzemieślników”. Były to:
-
Stolarz
0,914
-
Tynkarz
1,004
j.w.
-
1,080
j.w.
-
Lakiernik wyrobów drzewnych
0,900
j.w.
-
Plecionkarz
0,927
j.w.
-
1,042
j.w.
-
1,045
j.w.
-
1,000
j.w.
-
Szewc naprawiacz
0,900
j.w.
-
Przetwórca owoców i warzyw
1,000
j.w.
-
Polerowacz wyrobów z drewna
1,000
j.w.
-
Monter instrumentów lutniczych
1,000
j.w.
-
Kowal wyrobów zdobniczych
1,000
j.w.
-
Operator automatycznej linii obróbki skrawaniem
0,980
-
Operator maszyn drogowych
0,907
j.w.
-
1,024
j.w.
-
1,000
j.w.
-
Tłoczarz w metalu
1,000
j.w.
-
Operator maszyn do produkcji włóknin
i przędzin
1,000
j.w.
-
Pozostali operatorzy maszyn tkackich
dziewiarskich i pokrewni
1,000
j.w.
-
1,000
j.w.
200
-
Operator automatów ceglarskich
i wapienno-piaskarskich
1,000
j.w.
-
Maszynista turbozespołu wodnego
1,000
j.w.
Na liście rankingowej zawodów równoważnych znalazły się 4 zawody reprezentujące grupę pracowników przy pracach prostych. Były to:
-
Wagowy
1,063
-
Szaleciarz
1,000
j.w.
-
1,000
j.w.
-
Maglarz
1,000
j.w.
zawodów równoważnych) przedstawia poniższe zestawienie:
-
Instruktor tańca
1,100
-
Doradca zawodowy
1,087
j.w.
-
1,080
j.w.
-
Sekretarka medyczna
1,077
j.w.
-
Grafik komputerowy
1,075
j.w.
-
Wagowy
1,063
j.w.
-
1,047
j.w.
-
1,045
j.w.
-
1,042
j.w.
-
1,039
j.w.
Jednocześnie odnotowano listę 4 zawodów równoważnych, w których w okresie 2005-2006 zarejestruje się przynajmniej 100 bezrobotnych. Lista przedstawia
się następująco:
-
Stolarz
0,914
-
1,039
j.w.
-
Tynkarz
1,004
j.w.
-
Psycholog
0,944
j.w.
Jednocześnie odnotowano 50 zawodów równoważnych zarówno w roku 2005,
jak i w 2006. Najliczniejszymi zawodami tego typu (ze względu na liczbę zarejestrowanych bezrobotnych) były:
-
1,039
-
Tynkarz
1,004
j.w.
201
-
1,000
-
1,047
j.w.
-
1,024
j.w.
-
Plecionkarz
0,927
j.w.
-
1,000
j.w.
-
Nauczyciel przedmiotów
zawodowych technicznych
0,933
j.w.
-
1,045
j.w.
-
1,000
j.w.
Wśród zawodów deficytowych, nadwyżkowych oraz równoważnych dominującą rolę w województwie podkarpackim w latach 2005-2006 zajmują zawody nadwyżkowe (łącznie 1142 zawodów lub specjalności). W zawodach nadwyżkowych
sklasyfikowano 270833 napływu bezrobotnych w badanym okresie (93,5% ogólnej liczby bezrobotnych) oraz 40797 zarejestrowanych ofert pracy (51,3% ogólnej
liczby ofert pracy).
• 29 zawodów reprezentujących wielką grupę zawodów: „parlamentarzyści,
wyżsi urzędnicy i kierownicy”, w których sklasyfikowano 252 oferty pracy
oraz 626 bezrobotnych zarejestrowanych w okresie 2005-2006;
• 209 zawodów nadwyżkowych w grupie wielkiej „technicy i inny średni personel”, w których sklasyfikowano odpowiednio 4021 ofert pracy oraz 68297
bezrobotnych,
• 34 zawody wśród „pracowników biurowych”, odpowiednio – 394 oferty pracy oraz 2900 bezrobotnych,
• 30 zawodów z grupy „rolników, ogrodników, leśników i rybaków”, w których
maszyn i urządzeń” – odpowiednio 3332 oferty pracy oraz 10955 bezrobotnych,
w których sklasyfikowano 6527 ofert pracy oraz 10611 bezrobotnych,
• 2 zawody nadwyżkowe z grupy pracowników „sił zbrojnych” – przy 0 ofertach pracy oraz 20 bezrobotnych.
Grupa zawodów nadwyżkowych charakteryzuje się (por. Tabela 61) stosunkowo znacznym (choć wewnętrznie zróżnicowanym w ramach wielkich grup za-
202
wodowych) udziałem w napływie bezrobotnych (łącznie 93,53% całego napływu
z lat 2005-2006) oraz znacznym (choć oczywiście mniejszym niż napływ bezrobotnych) napływem ofert pracy (łącznie 51,3% ogółu napływu ofert pracy).
Tabela 61 Udział wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) w napływie ofert
pracy oraz bezrobotnych w ramach zawodów nadwyżkowych (prognoza dla lat 20052006).
Bez zawodu
0,739
11,94
0,317
0,22
Specjaliści
4,797
13,22
5,056
23,59
Pracownicy biurowi
0,495
1,00
11,837
9,20
0,733
1,63
14,926
25,29
4,190
3,78
8,207
3,66
Siły zbrojne
0,000
0,01
Razem
51,297
93,53
Spośród zawodów zaliczanych do grupy „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” na liście zawodów nadwyżkowych znalazło się 29. Ranking
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
podstawowej gdzie indziej niesklasyfikowany
87
7
0,080
12,429
67
46
0,687
1,457
i detalicznym
46
35
0,761
1,314
w budownictwie
44
15
0,341
2,933
43
17
0,395
2,529
Kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej, gdzie indziej...
40
22
0,550
1,818
Dyrektor wykonawczy
40
24
0,600
1,667
38
21
0,553
1,810
203
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
36
12
0,333
3,000
Kierownik małego przedsiębiorstwa w gastronomii, hotelarstwie
27
6
0,222
4,500
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach 20052006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
87
7
0,080
12,429
Kierownik małego przedsiębiorstwa obsługi
biznesu
12
1
0,083
12,000
7
1
0,143
7,000
podstawowej...
14
2
0,143
7,000
podstawowej...
10
2
0,200
5,000
Kierownik małego przedsiębiorstwa w gastronomii, hotelarstwie
27
6
0,222
4,500
Kierownik działu osobowego i działów
pokrewnych
17
4
0,235
4,250
podstawowej...
10
3
0,300
3,333
36
12
0,333
3,000
Kierownik małego przedsiębiorstwa usług
osobistych, porządków
6
2
0,333
3,000
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Ekonomista
6131
227
0,037
27,009
3849
39
0,010
98,692
Specjalista do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych
2399
10
0,004
239,900
sprzedaży
2085
618
0,296
3,374
Nazwa zawodu
204
Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i
zarządzania, gdzie indziej niesklasyfikowani
1833
130
0,071
Pedagog
1324
146
0,110
9,068
Specjalista do spraw rachunkowości
1257
75
0,060
16,760
Prawnik legislator
1166
76
0,065
15,342
Socjolog
1141
14
0,012
81,500
799
46
0,058
17,370
14,100
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach 20052006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
2399
10
0,004
239,900
Politolog
371
2
0,005
185,500
248
2
0,008
124,000
3849
39
0,010
98,692
Socjolog
1141
14
0,012
81,500
81
1
0,012
81,000
Pozostali kontrolerzy i inspektorzy administracji publicznej
80
1
0,013
80,000
Inżynier rolnictwa
218
3
0,014
72,667
Historyk
133
2
0,015
66,500
Inżynier ogrodnictwa
89
2
0,022
44,500
Specjalista do spraw public relations
Wśród 209 zawodów nadwyżkowych reprezentujących grupę techników i innego średniego personelu czołowe miejsce (ze względu na napływ bezrobotnych)
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Technik mechanik
11462
394
0,034
29,091
11074
210
0,019
52,733
Technik budownictwa
4812
155
0,032
31,045
3927
31
0,008
126,677
Technik rolnik
3072
14
0,005
219,429
Technik elektryk
2974
159
0,053
18,704
2606
525
0,201
4,964
Technik elektronik
2444
121
0,050
20,198
2109
21
0,010
100,429
1303
23
0,018
56,652
Nazwa zawodu
205
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach 20052006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
462
2
0,004
231,000
Technik rolnik
3072
14
0,005
219,429
Pozostali technicy budownictwa, ochrony
środowiska i pokrewni
418
2
0,005
209,000
956
6
0,006
159,333
Technik technologii żywności produkcja
708
5
0,007
141,600
Technik inżynierii środowiska i melioracji
267
2
0,007
133,500
Technik ogrodnik
797
6
0,008
132,833
3927
31
0,008
126,677
669
6
0,009
111,500
2109
21
0,010
100,429
W przypadku grupy „pracowników biurowych” odnotowano 34 zawody nadwyżkowe. Pierwsze dziesięć miejsc ze względu na kryterium wielkości napływu
bezrobotnych zajmują:
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach 20052006
Liczba zgłoszonych ofert
pracy w latach
2005-2006
Wskaźnik
intensywności
(deficytu
zawodu)
do napływu ofert
pracy
1225
45
0,037
27,222
634
147
0,232
4,313
Telefonistka
171
6
0,035
28,500
123
14
0,114
8,786
103
21
0,204
4,905
85
26
0,306
3,269
73
33
0,452
2,212
Pozostali asystenci usług pocztowych
i telekomunikacyjnych
60
0
0,000
.
51
14
0,275
3,643
39
13
0,333
3,000
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach 20052006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Telefonistka
171
6
0,035
28,500
1225
45
0,037
27,222
206
123
14
0,114
8,786
Pracownik kolektury
5
1
0,200
5,000
Pracownik do spraw ewidencji ludności
5
1
0,200
5,000
103
21
0,204
4,905
634
147
0,232
4,313
17
4
0,235
4,250
Ekspedytor pocztowy
11
3
0,273
3,667
33
9
0,273
3,667
„pracowników usług”. Czołowe miejsce w rankingu zajęły następujące zawody lub
specjalności
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Sprzedawca
14082
6607
0,469
2,131
Kucharz
5720
878
0,153
6,515
Kelner
1779
519
0,292
3,428
Fryzjer
1762
403
0,229
4,372
654
353
0,540
1,853
Bufetowy, barman
595
276
0,464
2,156
Opiekunka domowa
331
83
0,251
3,988
313
142
0,454
2,204
270
-6
-0,022
-45,000
208
0
0,000
.
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach 20052006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Żałobnik
16
1
0,063
16,000
Gospodyni
14
1
0,071
14,000
Pozostali pracownicy usług ochrony, gdzie
13
1
0,077
13,000
Siostra PCK
92
9
0,098
10,222
Pozostali kucharze
82
9
0,110
9,111
85
10
0,118
8,500
16
2
0,125
8,000
Strażak
14
2
0,143
7,000
Kucharz
5720
878
0,153
6,515
104
19
0,183
5,474
Nazwa zawodu
207
Spośród wielkiej grupy zawodowej – „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy” odnotowano 30 zawodów nadwyżkowych. Dziesięć zawodów o najwyższym napływie bezrobotnych w tej grupie zajmują:
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
757
0
0,000
.
Robotnik leśny
733
437
0,596
1,677
Pozostali ogrodnicy producenci warzyw,
kwiatów i pokrewni
602
19
0,032
31,684
586
0
0,000
.
562
16
0,028
35,125
275
0
0,000
.
238
2
0,008
119,000
Drwal
208
44
0,212
4,727
201
2
0,010
100,500
198
28
0,141
7,071
Napływ
bezrobotnych
w latach 20052006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
238
2
0,008
119,000
201
2
0,010
100,500
562
16
0,028
35,125
Pozostali ogrodnicy producenci warzyw,
kwiatów i pokrewni
602
19
0,032
31,684
Pozostali hodowcy zwierząt i pokrewni, gdzie
100
7
0,070
14,286
81
8
0,099
10,125
198
28
0,141
7,071
Rolnik producent kwalifikowanych nasion
rolniczych
10
2
0,200
5,000
Drwal
208
44
0,212
4,727
7
2
0,286
3,500
Nazwa zawodu
Rybak hodowca
208
Na liście zawodów nadwyżkowych znalazło się 265 zawodów reprezentujących grupę „robotników przemysłowych i rzemieślników”. Najliczniej reprezentowanymi zawodami nadwyżkowymi w tej grupie okazały się:
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Ślusarz
8244
785
0,095
10,502
Murarz
6693
1196
0,179
5,596
Krawiec
6315
639
0,101
9,883
5326
380
0,071
14,016
Tokarz
2924
468
0,160
6,248
Piekarz
2430
547
0,225
4,442
rolniczych
2196
19
0,009
115,579
2182
28
0,013
77,929
Cukiernik
1751
424
0,242
4,130
Malarz budowlany
1396
290
0,208
4,814
Napływ
bezrobotnych
w latach 20052006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
432
2
0,005
216,000
rolniczych
2196
19
0,009
115,579
Monter elektronik naprawa sprzętu audiowizualnego
108
1
0,009
108,000
209
2
0,010
104,500
202
2
0,010
101,000
Pozostali blacharze
261
3
0,011
87,000
Monter rurociągów przemysłowych
170
2
0,012
85,000
2182
28
0,013
77,929
Pozostali plecionkarze, szczotkarze
i pokrewni
66
1
0,015
66,000
Monter elektronik urządzenia radiowo-telewizyjne
194
3
0,015
64,667
Nazwa zawodu
209
W przypadku „operatorów maszyn i urządzeń” odnotowano 223 zawody tego
typu. Z nich najliczniejsze to:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
1588
1130
0,712
1,405
872
497
0,570
1,755
mleczarskich
793
2
0,003
396,500
538
5
0,009
107,600
477
84
0,176
5,679
obróbki metali
402
86
0,214
4,674
286
90
0,315
3,178
Pozostali operatorzy maszyn, gdzie indziej
niesklasyfikowani
275
18
0,065
15,278
274
7
0,026
39,143
238
211
0,887
1,128
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach 20052006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
mleczarskich
793
2
0,003
396,500
Nazwa zawodu
110
1
0,009
110,000
538
5
0,009
107,600
Monter układów hydraulicznych i pneumatycznych
190
2
0,011
95,000
i geofizycznych
216
3
0,014
72,000
64
1
0,016
64,000
Operator urządzeń utylizacji surowców
zwierzęcych
90
2
0,022
45,000
Operator urządzeń do obróbki surowca
mleczarskiego
86
2
0,023
43,000
274
7
0,026
39,143
Monter sprzętu radiowego i telewizyjnego
39
1
0,026
39,000
210
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Robotnik budowlany
3241
2365
0,730
1,370
1631
908
0,557
1,796
Sprzątaczka
1249
1017
0,814
1,228
Robotnik placowy
1151
880
0,765
1,308
Pakowacz
553
283
0,512
1,954
Dozorca
450
232
0,516
1,940
337
51
0,151
6,608
Salowa
225
89
0,396
2,528
Ładowacz
194
15
0,077
12,933
Pomoc domowa
154
46
0,299
3,348
Napływ
bezrobotnych
w latach 20052006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
50
1
0,020
50,000
42
3
0,071
14,000
Kopacz
53
4
0,075
13,250
Robotnik mostowy
26
2
0,077
13,000
Ładowacz
194
15
0,077
12,933
337
51
0,151
6,608
Konwojent
96
16
0,167
6,000
Robotnik torowy
23
4
0,174
5,750
Sprzątacz domowy
22
4
0,182
5,500
Pomoc laboratoryjna
28
6
0,214
4,667
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
16
0
0,000
.
4
0
0,000
.
Nazwa zawodu
211
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Nazwa zawodu
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
58,793
Bez zawodu
34570
588
0,017
Sprzedawca
14082
6607
0,469
2,131
Technik mechanik
11462
394
0,034
29,091
11074
210
0,019
52,733
Ślusarz
8244
785
0,095
10,502
Murarz
6693
1196
0,179
5,596
Krawiec
6315
639
0,101
9,883
Ekonomista
6131
227
0,037
27,009
Kucharz
5720
878
0,153
6,515
5326
380
0,071
14,016
Bez zawodu
34570
588
0,017
58,793
Dziesięć najliczniejszych zawodów nadwyżkowych (spośród wszystkich wielkich grup zawodowych) osobno dla 2005 oraz 2006 roku przedstawia Tabela 62.
Tabela 62. Najliczniejsze zawody w grupie zawodów nadwyżkowych osobno dla każdego okresu (prognoza dla lat 2005-2006).
Rok
Ranga
2005
2006
1
Bez zawodu
Bez zawodu
2
Sprzedawca
Sprzedawca
3
Technik mechanik
4
Technik mechanik
5
Ślusarz
Ślusarz
6
Murarz
Murarz
7
Krawiec
Ekonomista
8
Ekonomista
Krawiec
9
Kucharz
Kucharz
10
212
pracy przedstawia z kolei poniższe zestawienie.
Napływ
bezrobotnych
w latach
2005-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2005-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
mleczarskich
793
2
0,003
396,500
2399
10
0,004
239,900
Nazwa zawodu
462
2
0,004
231,000
Technik rolnik
3072
14
0,005
219,429
432
2
0,005
216,000
418
2
0,005
209,000
Politolog
371
2
0,005
185,500
956
6
0,006
159,333
708
5
0,007
141,600
267
2
0,007
133,500
Listę dziesięciu zawodów o najwyższych wskaźnikach napływu bezrobotnych
do napływu ofert pracy osobno dla 2005 oraz 2006 roku przedstawia Tabela 63.
Tabela 63. Zawody o najwyższych wskaźnikach napływu bezrobotnych do napływu
ofert pracy osobno dla każdego okresu (lata 2005-2006).
Rok
Ranga
2005
2006
1
mleczarskich
2
3
Technik rolnik
4
Technik rolnik
5
Pozostali technicy budownictwa, ochrony środowiska
i pokrewni
6
7
Politolog
Politolog
8
9
Technik ogrodnik
10
213
Odnotowano jednocześnie 15 zawodów spełniających dwa kryteria. Są to zawody nadwyżkowe w każdym z lat okresu 2005-2006, a jednocześnie zarejestrowało się w nich (w badanym okresie) przynajmniej 3000 bezrobotnych. Są to:
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
58,793
Bez zawodu
34570
588
0,017
Sprzedawca
14082
6607
0,469
2,131
Technik mechanik
11462
394
0,034
29,091
11074
210
0,019
52,733
Ślusarz
8244
785
0,095
10,502
Murarz
6693
1196
0,179
5,596
Krawiec
6315
639
0,101
9,883
Ekonomista
6131
227
0,037
27,009
Kucharz
5720
878
0,153
6,515
5326
380
0,071
14,016
Technik budownictwa
4812
155
0,032
31,045
3927
31
0,008
126,677
3849
39
0,010
98,692
Robotnik budowlany
3241
2365
0,730
1,370
Technik rolnik
3072
14
0,005
219,429
Lista tych samych zawodów uszeregowana według wskaźnika napływu bezrobotnych do napływu ofert pracy wygląda następująco:
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Technik rolnik
3072
14
0,005
219,429
3927
31
0,008
126,677
3849
39
0,010
98,692
Bez zawodu
34570
588
0,017
58,793
11074
210
0,019
52,733
Technik budownictwa
4812
155
0,032
31,045
Technik mechanik
11462
394
0,034
29,091
Ekonomista
6131
227
0,037
27,009
5326
380
0,071
14,016
Ślusarz
8244
785
0,095
10,502
Krawiec
6315
639
0,101
9,883
Kucharz
5720
878
0,153
6,515
Murarz
6693
1196
0,179
5,596
Sprzedawca
14082
6607
0,469
2,131
Robotnik budowlany
3241
2365
0,730
1,370
Technik rolnik
3072
14
0,005
219,429
214
Wnioski
W każdym z lat okresu 2005-2006 największą liczbę spośród wszystkich zawodów stanowić będą zawody nadwyżkowe. W oparciu o skumulowany wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu przewidywać można, iż aż 1142 zawody
lub specjalności (na 1914 wszystkich) będą zawodami nadwyżkowymi (włącznie
z grupą „bez zawodu”), jedynie 245 określić będzie można jako deficytowe (w tym
72 zawody, w których istniały oferty pracy, lecz brak było bezrobotnych), a 74 jako
równoważne.
Analizując dane w każdym z lat osobno pomiędzy rokiem 2005 a 2006, odnotować będzie można: 1049 zawodów będących zawodami nadwyżkowymi w każdym z badanych lat; 191 zawodów lub specjalności deficytowych w każdym z analizowanych lat; 50 zawodów, które cechować się będą „stałą” równoważnością; 453
zawody, które nie wystąpią w żadnym z badanych lat; 171 zawodów o „zmiennej”
charakterystyce (przechodzących z jednego „typu” zawodu do innego). „Stałe”
zawody nadwyżkowe obejmować będą aż 93,2% wszystkich bezrobotnych napływających do urzędów pracy w badanym okresie oraz 50,3% ogółu zarejestrowanych w tym czasie ofert pracy. Z kolei „stałe” zawody deficytowe obejmowały 5,1%
ogółu bezrobotnych oraz 43,5% wszystkich ofert pracy.
„Nadwyżkowość” (zarówno liczona jako wartość skumulowana dla wszystkich
lat, jak i dla każdego z lat z osobna) charakteryzować będzie niemal każdą z wielkich grup zawodowych. Wyjątek stanowić będą zawody sklasyfikowane w ramach
wielkiej grupy zawodowej „pracownicy przy pracach prostych” oraz „pracownicy
biurowi”. Ze względu na wielkość wskaźnika nadwyżki (deficytu) zawodów najlepiej wyglądać będzie sytuacja właśnie w ramach „pracowników przy pracach prostych” oraz „pracowników biurowych”. Relatywnie dobrą - choć wyraźnie gorszą
niż w dwóch omówionych już wielkich grupach zawodowych - sytuację odnotować
będzie można również w przypadku: „parlamentarzystów, wyższych urzędników
oraz kierowników”, „operatorów maszyn i urządzeń”, a także „pracowników usług
osobistych i sprzedawców”. Zdecydowanie gorzej przedstawiać się będzie sytuacja
w przypadku takich wielkich grup zawodów, jak: „rolnicy, leśnicy, ogrodnicy i rybacy”, „technicy i inny średni personel”, „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” czy
„specjaliści”. Najgorsza będzie ona w przypadku grupy „bez zawodu”.
regionalnym rynku pracy wzrośnie liczba zawodów deficytowych, nadwyżkowych
oraz nie występujących na rynku pracy, zmaleje zaś liczba zawodów równoważnych oraz takich, w których wystąpią wprawdzie oferty pracy, lecz brak będzie
bezrobotnych.
Największe odsetki zawodów deficytowych w okresie lat 2000-2006 (mierzone przy pomocy średniej arytmetycznej dla wszystkich lat) wystąpią w przypadku
takich wielkich grup zawodowych, jak „pracownicy biurowi”, „pracownicy przy
pracach prostych” czy „operatorzy maszyn i urządzeń”. Jednocześnie największy
średni przyrost tego typu zawodów (mierzony średnią geometryczną dla badanego okresu) nastąpi w przypadku „robotników przemysłowych i rzemieślników”,
„pracowników biurowych” oraz „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników”. Pod tym względem na szczególną uwagę zasługuje więc grupa zawo-
215
dów: „pracownicy biurowi”, którą w latach 2005-2006 cechować będzie bardzo
duży odsetek zawodów deficytowych oraz stosunkowo duży przyrost tego typu
zawodów w badanym okresie.
W przypadku 245 zawodów deficytowych największy procentowy udział w napływie ofert pracy w latach 2005-2006 odnotowano w przypadku: „techników
i innego średniego personelu”, „pracowników biurowych” oraz „pracowników przy
pracach prostych”. Najniższy zaś w przypadku: osób „bez zawodu”, „pracowników
sił zbrojnych”, „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” oraz
„rolników, ogrodników, leśników i rybaków”.
„robotników przemysłowych i rzemieślników”. Najniższy był on z kolei wśród:
osób „bez zawodu, przedstawicieli sił zbrojnych”, „parlamentarzystów, wyższych kierowników, urzędników i parlamentarzystów”, a także wśród „rolników, leśników i rybaków”.
bezrobotnych) zaobserwować będzie można w przypadku: osób „bez zawodu”,
„techników i innego średniego personelu” oraz „robotników przemysłowych
i rzemieślników”. Najliczniejszymi zawodami nadwyżkowymi okażą się takie
zawody, jak: bez zawodu; sprzedawca; technik mechanik; asystent ekonomiczny; ślusarz.
Zawodami o największym skumulowanym (dla okresu 2005-2006) wskaźniku intensywności deficytu zawodu spośród zawodów, w których w badanym okresie zarejestrowało się ponad 3000 bezrobotnych (przy jednoczesnej „nadwyżkowości w obu analizowanych latach), okażą się: technik rolnik; technik żywienia
i gospodarstwa domowego; specjalista administracji publicznej; bez zawodu; asystent ekonomiczny.
Zawody nadwyżkowe i deficytowe w województwie
podkarpackim w latach 2000-2006 (dane z urzędów
pracy uzupełnione przez prognozę)
Analiza ogólna
iloraz liczby osób przyjętych w zawodzie w ciągu danego roku do liczby zwolnionych w zawodzie w okresie danego roku. Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów k (Wnk, I ) obliczany jest według wzoru:
216
Wnk, I =
gdzie:
∑O
∑B
k
I
k
I
OIk - liczba osób zgłoszonych ofert pracy w zawodzie k w danym roku.
k
n,I
0,9 ≤ (Wnk, I ) ≤ 1,1 to zawody zrównoważone (wykazujące równowagę na rynku
pracy),
k
n,I
(por. Tabela 64) wskazuje na występowanie w okresie 2000-2006 następującej sytuacji:
• wzrosła liczba zawodów deficytowych (oraz takich zawodów, w których występują wprawdzie oferty pracy, lecz brak jest bezrobotnych – MAX),
• wzrosła liczba zawodów równoważnych (w stosunku do okresu sprzed 2003
roku),
• zmalała liczba zawodów nie występujących na rynku pracy (również w stosunku do okresu sprzed 2003 roku),
• liczba zawodów nadwyżkowych utrzymuje się na zbliżonym poziomie.
rynku pracy związane są przede wszystkim ze wzrostem zapotrzebowania na zawody, w których nie rejestrują się bezrobotni. Świadczyć to może o pogłębianiu się
zjawiska niedopasowania rynku pracy do potrzeb pracodawców.
Tabela 64. Liczba poszczególnych typów zawodów według lat (w okresie 2000-2006).
Na podstawie danych urzędów pracy
Prognoza
Typ zawodu
Rok 2000
Rok 2001
Rok 2002
Rok 2003
Rok 2004
Rok
2005
nadwyżkowe
Rok
2006
1107
1098
1112
1044
1071
1055
1102
zrównoważone
38
41
49
81
75
97
86
deficytowe
94
74
91
156
161
158
160
max
35
51
50
84
75
77
61
649
636
680
522
548
480
500
217
Analizując dane dotyczące odsetka ofert pracy obejmowanego przez poszczególne typy zawodów (nadwyżkowe, deficytowe i równoważne)33 w poszczególnych
latach analizowanego okresu, zauważyć można interesujące zjawisko. Począwszy
od roku 2003, nastąpił wzrost odsetka ofert pracy grupowanych przez zawody
deficytowe (por. Wykres 31). Wzrosła więc liczba ofert pracy kierowana do tych
zawodów, w których nad bezrobotnymi przeważają oferty pracy. Jest to wyraźny
sygnał braku dostosowania regionalnego rynku pracy do potrzeb pracobiorców.
Wykres 31. Odsetek ofert pracy w poszczególnych typach zawodów według lat (okres
2000-2006).
Interesujące, iż największe odsetki zawodów deficytowych w okresie lat 20002006 (mierzone przy pomocy średniej arytmetycznej dla wszystkich lat – por. Tabela 65) występują w przypadku takich wielkich grup zawodowych, jak „pracownicy
biurowi”, „pracownicy przy pracach prostych” czy „operatorzy maszyn i urządzeń”. Jednocześnie największy średni przyrost tego typu zawodów (mierzony
średnią geometryczną dla badanego okresu) nastąpił w przypadku „pracowników
biurowych”, „techników”, „operatorów maszyn i urządzeń”, „pracowników przy
pracach prostych” oraz „specjalistów”. Pod tym względem na szczególną uwagę
zasługują więc trzy grupy zawodów: „pracownicy biurowi”, „pracownicy przy pracach prostych” oraz „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń”, które w latach
2000-2006 cechuje bardzo duży odsetek zawodów deficytowych oraz stosunkowo
duży przyrost tego typu zawodów w badanym okresie.
33
218
Tabela 65. Odsetek zawodów deficytowych spośród wszystkich zawodów w danej wielkiej grupie zawodowej (lata 2000-2006).
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Średnia
arytmetyczna
Średnia
geometryczna
Bez zawodu
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,000
-
Parlamentarzyści,
wyżsi urzędnicy
i kierownicy
4,65
2,33
9,30
4,65
9,30
2,33
2,33
4,984
0,891
Rok
Specjaliści
6,16
7,53
4,57
12,33
10,50
11,87
9,82
8,969
1,081
personel
5,28
6,11
7,78
12,78
11,11
11,67
10,83
9,366
1,127
Pracownicy biurowi
9,52
7,94
15,87
19,05
28,57
23,81
25,40
18,594
1,178
3,23
6,45
5,38
13,98
9,68
10,75
9,68
8,450
1,201
Rolnicy, ogrodnicy,
leśnicy i rybacy
4,44
2,22
6,67
8,89
6,67
6,67
4,44
5,714
1,000
4,84
3,49
4,03
7,53
7,53
5,65
6,99
5,723
1,063
Operatorzy
i monterzy maszyn
i urządzeń
9,92
8,14
12,21
15,01
15,27
16,79
16,28
13,374
1,086
Pracownicy przy
pracach prostych
12,75
11,76
7,84
21,57
27,45
24,51
20,59
18,067
1,083
Siły zbrojne
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,000
-
Pomiędzy rokiem 2000 a 2006 odnotowano:
• 637 zawodów będących zawodami nadwyżkowymi w każdym z badanych
lat,
• 13 zawodów lub specjalności deficytowych w każdym z analizowanych lat,
• 0 zawodów, które cechowałyby się „stałą” równoważnością,
• 302 zawody, które nie wystąpiły w żadnym z badanych lat.
Z przedstawionych danych wynika, iż zawodów o „zmiennej” charakterystyce (przechodzących z jednego „typu” zawodu do innego) było 962.
Jednocześnie zauważyć można, iż zawody stale:
• nadwyżkowe - obejmowały aż 83,4% wszystkich bezrobotnych napływających do urzędów pracy w badanym okresie oraz 41% ogółu zarejestrowanych w tym czasie ofert pracy,
• deficytowe - obejmowały z kolei 0,3% ogółu bezrobotnych oraz 3,1% wszystkich ofert pracy.
Największe problemy na wojewódzkim rynku pracy tworzą więc zawody znajdujące się w permanentnej „nadwyżkowości”.
Analizując dane dotyczące odsetka zawodów (w ramach danej wielkiej grupy
zawodowej) stale nadwyżkowych i deficytowych (por. Tabela 66), stwierdzić należy, iż najmniejszy odsetek zawodów stale nadwyżkowych (pomijając specyficzną
grupę pracowników „sił zbrojnych”) występuje w przypadku „pracowników przy
pracach prostych”, „operatorów i monterów maszyn i urządzeń”, „specjalistów”
oraz „pracowników biurowych”. Jednocześnie w tych właśnie grupach występuje
największy odsetek zawodów stale deficytowych. Skłania to do wniosku, iż grupy
219
te (biorąc pod uwagę liczbę zawodów występujących w ich ramach) znajdują się
w relatywnie najlepszej sytuacji. Zdecydowanie najgorzej przedstawia się sytuacja
w takich wielkich grupach zawodowych, jak: „bez zawodu”, „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”, „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy”.
Tabela 66. Odsetki zawodów stale nadwyżkowych i deficytowych według wielkich grup
zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) w latach 2000-2006.
.
Odsetek zawodów stale nadwyżkowych
(w ramach wielkiej grupy zawodowej)
Odsetek zawodów stale
deficytowych (w ramach
wielkiej grupy zawodowej)
Bez zawodu
100,0
0,0
i kierownicy
37,2
0,0
Specjaliści
29,5
0,0
33,9
1,4
Pracownicy biurowi
30,2
1,6
31,2
0,0
40,0
0,0
44,1
0,3
28,8
0,8
25,5
2,9
Siły zbrojne
0,0
0,0
Podobną sytuację obserwujemy, jeżeli weźmiemy pod uwagę procent bezrobotnych zarejestrowanych w ramach wielkiej grupy zawodowej w zawodach stale
nadwyżkowych. Zdecydowanie najmniejszy jest on w przypadku: „pracowników
przy pracach prostych”, „pracowników biurowych”. Największy zaś w przypadku:
„bez zawodu”, „pracowników usług osobistych i sprzedawców” oraz „robotników
przemysłowych i rzemieślników”.
Do podobnych wniosków prowadzi także analiza danych dotyczących odsetka
bezrobotnych (zarejestrowanych w ramach danej wielkiej grupy zawodów) w zawodach stale deficytowych (por. Tabela 67). Zdecydowanie największy jest on w przypadku „pracowników przy pracach prostych” oraz „pracowników biurowych”.
Tabela 67. Odsetki bezrobotnych w zawodach stale nadwyżkowych i deficytowych według wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) w latach 2000-2006.
Odsetek bezrobotnych w ramach danej
grupy zawodów zarejestrowanych
w zawodach stale nadwyżkowych
Odsetek bezrobotnych
w ramach danej grupy
zawodów zarejestrowanych
w zawodach stale deficytowych
Bez zawodu
100,00
0,00
i kierownicy
68,25
0,00
Specjaliści
89,45
0,00
88,93
0,18
220
Pracownicy biurowi
19,88
1,75
98,39
0,00
84,52
0,00
91,42
0,03
63,72
0,38
19,87
3,56
Siły zbrojne
0,00
0,00
Generalnie stwierdzić więc można, iż najlepszą sytuację pod względem analizowanych statystyk dotyczących zawodów nadwyżkowych i deficytowych posiadają
zawody sklasyfikowane w takich wielkich grupach zawodów, jak: „pracownicy przy
pracach prostych” oraz „pracownicy biurowi”. Zdecydowanie najgorzej przedstawia się ona w przypadku: „bez zawodu”, „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”,
„pracownicy usług osobistych i sprzedawcy”.
• 188 zawodów deficytowych - w przypadku których iloraz napływu ofert pracy do napływu bezrobotnych wyraża się wskaźnikiem większym niż 1,1,
• 71 zawodów, dla których wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów jest maksymalny (MAX), co oznacza, że w okresie 2000-2006 napływowi ofert pracy w danym zawodzie nie towarzyszył napływ bezrobotnych,
• 58 zawodów zrównoważonych (wykazujących równowagę na rynku pracy)
– w przypadku których relacje napływu ofert pracy do napływu bezrobotnych wyrażają się wskaźnikiem w przedziale 0,9–1,1,
• 1295 zawodów nadwyżkowych /łącznie z grupą „bez zawodu”/ - o wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów mniejszym od 0,9 /w tym:
928 zawodów nadwyżkowych o wskaźniku większym od zera i mniejszym
od 0,9 oraz 367 zawodów nadwyżkowych o wskaźniku równym zeru i nie
przekraczającym zera, co oznacza, że napływowi bezrobotnych w danym zawodzie nie towarzyszy napływ ofert pracy.
ofert pracy.
• zawody deficytowe (łącznie z zawodami, dla których wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów jest maksymalny, co oznacza, że w okresie
2000-2006 napływowi ofert pracy w danym zawodzie nie towarzyszy napływ bezrobotnych) skupiały 29,8% napływu ofert pracy oraz 3,8% napływu bezrobotnych,
• w zawodach równoważnych sklasyfikowanych zostało 4,3% napływu ofert
Wskaźnik dla lat 2000-2006 obliczono poprzez zsumowanie liczby zarejestrowanych bezrobotnych w zawodzie w kolejnych latach (2000-2006) oraz zsumowanie liczby zgłoszonych ofert pracy
(w latach 2000-2005) i podzielenie skumulowanych liczebności zgłoszonych ofert pracy przez skumulowaną liczbę bezrobotnych.
34
221
• zawody nadwyżkowe (łącznie z grupą „bez zawodu”) z kolei skupiają 65,9%
wszystkich ofert pracy oraz aż 95,1% napływu bezrobotnych.
Biorąc pod uwagę wielkie grupy zawodowe, stwierdzić można, iż niemal każdą z nich uznać można za nadwyżkową. W przypadku niemal żadnej z wielkich
grup wskaźnik intensywności deficytu (nadwyżki) nie sięga granicznej wartości
0,9 (por. Tabela 68). Wyjątek stanowią zawody sklasyfikowane w ramach wielkiej
grupy zawodowej „pracownicy przy pracach prostych”.
Ze względu na wielkość wskaźnika nadwyżki (deficytu) zawodów najlepiej
wygląda sytuacja właśnie w ramach „pracowników przy pracach prostych”. W tej
wielkiej grupie zawodowej wspomniany wskaźnik wynosi 0,936 (liczba bezrobotnych na ofertę pracy wynosi z kolei 1,068 – jest to również najkorzystniejszy wynik spośród wszystkich wielkich grup zawodowych).
Relatywnie dobrą sytuację odnotować można również w przypadku: „pracowników biurowych” (analogicznie: 0,624 oraz 1,603), „parlamentarzystów, wyższych urzędników oraz kierowników” (0,454 oraz 2,204), „operatorów maszyn
i urządzeń” (0,410 oraz 2,404), a także „pracowników usług osobistych i sprzedawców” (0,351 i 2,846).
Tabela 68. Wskaźnik intensywności nadwyżki zawodu oraz liczba bezrobotnych przypadająca na ofertę pracy według poszczególnych wielkich grup zawodowych (dane skumulowane dla lat 2000-2006).
Suma ofert
pracy - skumulowane
dane dla lat
2000-2006
Suma
Wskaźnik
ne dane dla lat
(deficytu)
2000-2006
zawodu
jedną ofertę
Bez zawodu
3295
120248
0,027
36,494
1129
2488
0,454
2,204
Specjaliści
14636
96262
0,152
6,577
35450
204659
0,173
5,773
Pracownicy biurowi
30355
48673
0,624
1,603
34002
96765
0,351
2,846
2197
19133
0,115
8,709
52274
292109
0,179
5,588
18708
45643
0,410
2,440
51374
54873
0,936
1,068
0
60
0,000
-
Siły zbrojne
222
Do identycznych wniosków prowadzi analiza uśrednionych wielkości wskaźnika intensywności nadwyżki zawodu (średnia arytmetyczna z poszczególnych),
nie zaś wskaźników skumulowanych. Podobnie, jak w przypadku danych skumulowanych najwyższe wskaźniki intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu odnotowano w przypadku: „pracowników przy pracach prostych”. Relatywnie wysokie
były także w przypadku „pracowników biurowych”, „parlamentarzystów, wyższych
urzędników oraz kierowników”, „operatorów maszyn i urządzeń”, a także „pracowników usług osobistych i sprzedawców” Zdecydowanie gorzej przedstawia się
sytuacja w przypadku takich wielkich grup zawodów, jak: „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy
i rybacy”, „technicy i inny średni personel”, „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”
czy „specjaliści”. Najgorsza jest ona w przypadku grupy „bez zawodu”.
Biorąc pod uwagę przeciętne tempo wzrostu analizowanego wskaźnika (mierzone przy pomocy średniej geometrycznej) stwierdzić należy, iż największy był
on w przypadku „pracowników biurowych” oraz „pracowników usług osobistych
i sprzedawców” (por. Tabela 69). Sytuacja pierwszej z wymienionych grup jest
więc bardzo dobra zarówno ze względu na wartości bezwzględnego wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu, jak i ze względu na obserwowany trend
zmian. Zdecydowanie najgorszy trend występuje w przypadku osób „bez zawodu”, w przypadku których wielkość wskaźnika intensywności (deficytu) zawodu
w okresie 2000-2006 stopniowo malała. Był to jedyny (oprócz grupy „specjalistów”) spadek odnotowany w ramach wielkich grup zawodowych.
Tabela 69. Wskaźniki intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu w każdym z lat
okresu 2000-2006.
Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Śr.
arytm.
Śr. geometr.
Bez zawodu
0,084
0,016
0,020
0,016
0,021
0,018
0,016
0,027
0,759
Parlamentarzyści, wyżsi
urzędnicy i kierownicy
0,352
0,342
0,432
0,608
0,491
0,490
0,482
0,457
1,054
Specjaliści
0,206
0,154
0,145
0,195
0,150
0,135
0,124
0,158
0,919
personel
0,126
0,105
0,117
0,197
0,215
0,205
0,197
0,166
1,077
Pracownicy biurowi
0,395
0,316
0,411
0,710
1,212
1,108
1,275
0,775
1,216
0,305
0,303
0,338
0,405
0,391
0,366
0,362
0,353
1,029
i rybacy
0,068
0,063
0,113
0,227
0,093
0,134
0,133
0,119
1,118
i rzemieślnicy
0,147
0,131
0,143
0,186
0,216
0,215
0,233
0,182
1,080
Operatorzy i monterzy
maszyn i urządzeń
0,310
0,254
0,348
0,526
0,500
0,495
0,485
0,417
1,077
prostych
0,683
0,682
0,771
1,196
1,151
1,116
1,085
0,955
1,080
-
-
-
0
0
0
0
-
-
Siły zbrojne
223
Spośród 188 zawodów deficytowych, w przypadku których średnia miesięczna
liczba zgłoszonych ofert pracy przypadających na jednego rejestrowanego bezrobotnego była większa od 1,1, wyłoniono:
• 1 zawód reprezentujący wielką grupę zawodów: „parlamentarzyści, wyżsi
urzędnicy i kierownicy”, w których sklasyfikowano 154 oferty pracy oraz 89
• 35 zawodów deficytowych w grupie wielkiej „technicy i inny średni personel”, w których sklasyfikowano odpowiednio 17149 ofert pracy oraz 5725
bezrobotnych,
• 6 zawodów reprezentujących grupę „pracowników usług osobistych i sprzedawców” – przy 294 ofertach pracy oraz 141 zarejestrowanych bezrobotnych,
• 22 zawody z grupy „robotników przemysłowych i rzemieślników” – odpowiednio 2090 ofert pracy oraz 1063 bezrobotnych,
maszyn i urządzeń” – odpowiednio 5134 oferty pracy oraz 2519 bezrobotnych,
w których sklasyfikowano 22508 ofert pracy oraz 10110 bezrobotnych.
Są to grupy zawodów deficytowych, które posiadają niewielki udział w napływie bezrobotnych (łącznie 3,8%), przy jednoczesnym wielokrotnie większym
udziale w napływie ofert pracy (w sumie 29,6%), co ilustruje poniższa tabela (por.
Tabela 70).
pracy oraz bezrobotnych w ramach zawodów deficytowych (skumulowane dane dla lat 20002006).
Bez zawodu
0,000
0,000
0,063
0,009
Specjaliści
1,211
0,173
7,045
0,584
Pracownicy biurowi
8,924
1,630
0,121
0,014
224
0,046
0,002
0,859
0,108
2,109
0,257
9,247
1,031
Siły zbrojne
0,000
0,000
Razem
29,625
3,808
Spośród zawodów zaliczanych do grupy „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” na liście zawodów deficytowych znalazły się tylko jeden:
-
Prezes
1,73
Na liście zawodów deficytowych odnotowano 40 zawodów lub specjalności reprezentujących wielką grupę zawodową: „specjaliści”. Do 10 zawodów o najwyższych wskaźnikach intensywności deficytu zawodu w tej grupie zaliczyć można:
-
30,00
-
Lekarz stomatolog protetyka stomatologiczna
9,00
j.w.
-
Nauczyciel akademicki nauki techniczne
8,00
j.w.
-
Lekarz psychiatria
8,00
j.w.
-
7,43
j.w.
-
6,30
j.w.
-
4,57
j.w.
-
Muzealnik
4,29
j.w.
-
Nauczyciel akademicki nauki prawne
4,00
j.w.
-
Doradca podatkowy
3,50
j.w.
Wśród 35 zawodów deficytowych reprezentujących grupę „techników i innego
średniego personelu” czołowe miejsce w rankingu zajmują:
-
Telemarketer
24,25
-
Protetyk słuchu
7,00
j.w.
-
6,33
j.w.
-
Lektor
5,92
j.w.
-
5,00
j.w.
-
Bibliotekarz
4,79
j.w.
-
4,60
j.w.
-
Pozostali sportowcy zawodowi
trenerzy i pokrewni
4,00
j.w.
-
3,81
j.w.
-
3,51
j.w.
225
W przypadku grupy „pracowników biurowych” odnotowano 10 zawodów deficytowych. Były to takie zawody i specjalności, jak:
-
14,11
-
Ankieter
5,47
j.w.
-
Pozostali kodowacze i korektorzy
4,00
j.w.
-
Kasjer handlowy
2,79
j.w.
-
Inkasent
1,65
j.w.
-
1,59
j.w.
-
Kasjer bankowy
1,29
j.w.
-
Sekretarka
1,15
j.w.
-
Pracownik biurowy
1,14
j.w.
-
1,12
j.w.
Na omawianej liście zawodów znalazło się 6 zawodów i specjalności należących do „pracowników usług”:
-
Pozostali pracownicy opieki
osobistej i pokrewni, gdzie indziej
niesklasyfikowani
6,00
-
Hostessa
5,83
j.w.
-
Manikiurzystka
4,00
j.w.
-
Ratownik wodny
1,65
j.w.
-
1,60
j.w.
-
1,17
j.w.
-
Rybak stawowy
27,00
-
Wozak zrywkarz
3,74
j.w.
Na liście zawodów deficytowych znalazły się 22 zawody reprezentujące grupę,
robotników przemysłowych i rzemieślników. Najwyżej sklasyfikowano:
-
Rzeźbiarz szkła
21,00
-
14,00
j.w.
-
Monter żaluzji
7,29
j.w.
-
Modelarz wyrobów plecionkarskich
6,00
j.w.
-
Pozostali robotnicy budowlani robót stanu
surowego i pokrewni
5,78
j.w.
-
Parkieciarz
5,00
j.w.
-
3,73
j.w.
-
Tartacznik
3,60
j.w.
226
-
Szkutnik
3,14
-
Glazurnik
3,00
j.w.
W przypadku „operatorów maszyn i urządzeń” odnotowano 54 zawody tego
-
Operator urządzeń i agregatów do obróbki błon
29,00
-
linii produkcyjnej
16,14
j.w.
-
12,00
j.w.
-
10,87
j.w.
-
Monter mechanizmów i przyrządów
precyzyjnych
9,50
j.w.
-
7,60
j.w.
-
7,54
j.w.
-
6,43
j.w.
-
Operator urządzeń montażowych obuwia
5,00
j.w.
-
Operator urządzeń do polerowania drewna
5,00
j.w.
-
Sortowacz surowców wtórnych
7,00
-
Dostawca potraw
6,40
j.w.
-
3,61
j.w.
-
Pozostałe praczki ręczne i prasowacze
3,00
j.w.
-
Rozlepiacz afiszy
3,00
j.w.
-
Operator myjni
2,84
j.w.
-
Goniec
2,65
j.w.
-
2,50
j.w.
-
Parkingowy
2,27
j.w.
-
2,06
j.w.
Dziesięć zawodów (spośród wszystkich grup zawodowych) o najwyższym skumulowanym wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów przedstawia
-
30,00
-
29,00
j.w.
-
Rybak stawowy
27,00
j.w.
-
Telemarketer
24,25
j.w.
227
-
Rzeźbiarz szkła
21,00
j.w.
-
16,14
j.w.
-
Pozostali pracownicy obsługi
biurowej gdzie indziej niesklasyfikowani
14,11
j.w.
-
14,00
j.w.
-
Pozostali operatorzy urządzeń do
produkcji materiałów światłoczułych
12,00
j.w.
-
10,87
j.w.
Odnotowano jednocześnie listę 15 zawodów deficytowych, w których w okresie 2000-2006 zarejestrowało się przynajmniej 100 bezrobotnych. Lista przedstawia się następująco:
-
14,111
-
3,458
j.w.
-
Kasjer handlowy
2,795
j.w.
-
2,744
j.w.
-
z papieru i tektury
2,507
j.w.
-
2,502
j.w.
-
2,465
j.w.
-
2,153
j.w.
-
Krojczy
1,989
j.w.
-
1,975
j.w.
-
Monter wyrobów z tworzyw sztucznych
1,906
j.w.
-
1,637
j.w.
-
Operator maszyny rozlewniczej
1,593
j.w.
-
Monter mebli
1,568
j.w.
-
Robotnik drogowy
1,566
j.w.
-
1,466
j.w.
-
drewno i pokrewni
1,400
j.w.
-
wyrobów z drewna
1,400
j.w.
-
1,360
j.w.
-
1,341
j.w.
-
Kasjer bankowy
1,290
j.w.
-
1,214
j.w.
-
Pielęgniarka w opiece nad przewlekle chorymi
1,213
j.w.
-
Szatniarz
1,178
j.w.
-
1,165
j.w.
-
Grafik komputerowy
1,156
j.w.
-
Sekretarka
1,150
j.w.
-
Pracownik biurowy
1,145
j.w.
1,114
j.w.
228
Listę 10 zawodów o najwyższych wskaźnikach deficytu zawodu osobno dla
każdego z lat w okresie 2000-2006 przedstawia Tabela 71.
Ranga
1
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Operator
Operator
urządzeń
maszyn
Operator zauMonter
Nauczyciel
i agregatów Operator stru- i urządzeń
tomatyzowanej
mechanizmów
specjalista
do obróbki garek i frezarek
do
Telemarketer
i zrobotyzoterapii pedagoi przyrządów
do drewna
produkcji
wanej linii
błon i filmów
precyzyjnych
gicznej
fotograficzopakowań
produkcyjnej
nych
blaszanych
2
Lekarz
chirurgia
ogólna
3
Doradca
podatkowy
Pozostali
Pozostali
Operator zauoperatorzy pracownicy obtomatyzowanej Komputeromaszyn do
sługi biurowej,
Telemarketer
i zrobotyzo- wy składacz
produkcji
gdzie indziej
wanej linii
tekstu
wyrobów pa- niesklasyfikoprodukcyjnej
pierniczych
wani
Pozostali
urzędnicy
do spraw
Lektor
Nauczyciel
specjalista
Monter żaluzji
terapii pedagogicznej
4
Formierz
wyrobów
Operator
Operator
Monter skłaz kompozy- maszyn ogrod- wprowadzadacz okien
tów polimeniczych
nia danych
rowych
Operator
maszyny
papierniczej
do produkcji
Telemarketer
5
Operator
strugarek
i frezarek do
drewna
Pozostali
operatorzy
maszyn do
produkcji
Pozostali
Pozostali
pracownicy ob- pracownicy obsługi biurowej, sługi biurowej,
gdzie indziej
gdzie indziej
niesklasyfiko- niesklasyfikowani
wani
Dostawca
potraw
Lektor
Monter
wyrobów
z drewna
Operator
strugarek
i frezarek do
drewna
i zrobotyzowanej linii
produkcyjnej
Opiekunka
środowiskowa
Pozostali
pracownicy
Operator
Specjalista do
do spraw
strugarek
Kosztorysant
spraw integrazatrudnienia i frezarek do
budowlany
cji europejskiej
drewna
i pośrednictwa
pracy
Monter żaluzji
7
Ładowacz
nieczystości
stałych
Pozostali
operatorzy
urządzeń do
produkcji
materiałów
światłoczułych
Operator
Pozostali
urządzeń pracownicy ob- Specjalista
do mycia sługi biurowej
do spraw
napełniania gdzie indziej
ubezpieczeń
i zamykania niesklasyfiko- społecznych
butelek
wani
Pozostali opeMonter
ratorzy maszyn
mechanizmów
do produkcji
i przyrządów
wyrobów paprecyzyjnych
pierniczych
8
Pozostali
portierzy
woźni
i pokrewni
Nauczyciel
przedmiotów
zawodowych
ekonomicznych
Operator
urządzeń
agregatów
do obróbki
błon
i filmów
fotogra
6
Wozak
zrywkarz
Operator
maszyny
papierniczej
229
Nauczyciel
Operator struspecjalista
garek i frezarek
terapii pedagodo drewna
gicznej
Kosztorysant
budowlany
Bibliotekarz
Ranga
Rok
2000
9
10
Monter
wyrobów
z tworzyw
sztucznych
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Archiwista
zakładowy
Operator
maszyn do
produkcji
drutów
i prętów
Pozostali myjący pojazdy
i szyby
Parkingowy
Kosztorysant
budowlany
Lektor
Pozostali
robotnicy
budowlani
robót stanu
surowego
i pokrewni
Operator
strugarek
i frezarek do
drewna
Hostessa
Monter
mechanizmów
i przyrządów
precyzyjnych
Pozostały
Redaktor Agent ubezpie- pomocniczy
wydawniczy
czeniowy
personel
medyczny
Z kolei 10 zawodów o najwyższych wskaźnikach deficytu zawodu dla każdego
roku z okresu 2000-2006 w zawodach, w których zarejestrowało się przynajmniej
100 bezrobotnych zawiera Tabela 72.
okresu w zawodach, w których zarejestrowało się w badanym okresie przynajmniej 100 bezrobotnych (lata 2000-2006).
Ranga
Rok
2000
2001
1
Monter
wyrobów
z tworzyw
sztucznych
2
Farmaceuta
farmacja
apteczna
Administrator
sieci informatycznej
2002
2003
2004
2005
2006
Pozostali pra- Pozostali pra- Pozostali pra- Pozostali praOperator
cownicy obcownicy obcownicy obcownicy obmaszyn do sługi biurowej sługi biurowej, sługi biurowej, sługi biurowej,
produkcji
gdzie indziej gdzie indziej gdzie indziej gdzie indziej
płyt i sklejek niesklasyfiko- niesklasyfiko- niesklasyfiko- niesklasyfikowani
wani
wani
wani
Monter
mebli
Kucharz małej
gastronomii
Pracownik
administracyjny
Sortowacz
brakarz szkła
Krojczy
Nauczyciel
języka obcego
w szkole podstawowej
Kasjer handlowy
Pracownik
administracyjny
Kasjer handlowy
Kasjer handlowy
Pracownik
administracyjny
3
Administrator
Monter
sieci informa- konstrukcji Plecionkarz
tycznej
budowlanych
4
Operator
maszyn do
produkcji
opakowań
z papieru
i tektury
Operator
Szlifierz szkła
maszyn do
gospodarczego
produkcji płyt
i technicznego
i sklejek
Operator
maszyn do
produkcji
opakowań
z papieru
i tektury
Opiekun
w domu
pomocy
społecznej
Opiekun
w domu pomocy społecznej
Robotnik
gospodarczy
Krojczy
Robotnik
gospodarczy
Dziennikarz
Operator
maszyny
rozlewniczej
Operator
maszyn do
produkcji
opakowań
z papieru
i tektury
Opiekun
w domu pomocy społecznej
Robotnik
gospodarczy
Operator
maszyn do
produkcji płyt
i sklejek
Agent ubezNauczyciel
pieczeniowy języka obcego
5
Operator
maszyn do
produkcji
opakowań
z papieru
i tektury
6
Opiekun
w domu
pomocy
społecznej
230
7
Grafik komputerowy
Robotnik
gospodarczy
Pozostali
robotnicy
przygotowujący drewno
i pokrewni
Operator
maszyny
rozlewniczej
Operator
Opiekun
Opiekun
koparek
w domu pomo- w domu pomoi zwałowarek cy społecznej cy społecznej
Pomocniczy
robotnik
polowy
8
Nauczyciel
języka obcego
Kasjer handlowy
Kasjer handlowy
Pracownik
administracyjny
9
Pozostali
operatorzy
maszyn do
produkcji
wyrobów
z drewna
Opiekun
w domu
pomocy
społecznej
Nauczyciel
języka
obcego
Robotnik
gospodarczy
10
Operator
koparek
i zwałowarek
Pozostali
Operator
robotnicy
maszyn drogo- przy pracach
wych
prostych
w przemyśle
Palacz kotłów
Monter wyroRobotnik
Dziennikarz co wodnych
bów z tworzyw
gospodarczy
rusztowych
sztucznych
Krojczy
Operator
maszyn do
produkcji
opakowań
z papieru
i tektury
Operator
maszyn do
produkcji
opakowań
z papieru
i tektury
Operator
maszyny
rozlewniczej
Pozostali
robotnicy
przy pracach
prostych
w przemyśle
Grupę 13 zawodów deficytowych w każdym z lat okresu 2000-2006 utworzyły następujące zawody lub specjalności:
29,0000 Wskaźnik intensywności deficytu zawodu
-
10,8667
j.w.
-
Lektor
5,9231
j.w.
-
Pozostali urzędnicy do spraw przyznawania zasiłków
3,5091
j.w.
-
Glazurnik
3,0000
j.w.
-
Doradca inwestycyjny
2,8571
j.w.
-
Operator myjni
2,8387
j.w.
-
Kasjer handlowy
2,7946
j.w.
-
Goniec
2,6548
j.w.
-
Operator maszyn do produkcji
opakowań z papieru i tektury
2,5070
j.w.
-
2,4646
j.w.
-
Pośrednik pracy
2,2400
j.w.
-
Robotnik drogowy
1,5659
j.w.
-
Z przedstawionych danych wynika, iż aż 5 spośród 13 wyróżnionych zawodów
należy do wielkiej grupy „technicy i inny średni personel” (doradca inwestycyjny;
pośrednik pracy; pozostali urzędnicy do spraw przyznawania zasiłków; lektor),
po 3 do grupy „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń” (operator strugarek
i frezarek do drewna; operator urządzeń agregatów do obróbki błon i filmów fotograficznych; operator maszyn do produkcji opakowań z papieru i tektury) oraz
„pracownicy przy pracach prostych” (operator myjni; goniec; robotnik drogowy),
po 1 do grup: „pracownicy biurowi” (kasjer handlowy) oraz „robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy” (glazurnik).
231
Odnotowano jednocześnie 4 zawody spełniające dwa warunki. Po pierwsze są
to zawody „stale” deficytowe. Po drugie, w okresie 2000-2006 zarejestrowało się
w nich przynajmniej 100 bezrobotnych. Są to:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Robotnik drogowy
1836
2875
1,5659
0,6386
Kasjer handlowy
852
2381
2,7946
0,3578
254
626
2,4646
0,4058
z papieru i tektury
142
356
2,5070
0,3989
Nazwa zawodu
Zawody zrównoważone
• 3 zawody w grupie wielkiej „technicy i inny średni personel”, w których
• 6 zawodów wśród „pracowników biurowych”, odpowiednio – 647 ofert pracy oraz 638 bezrobotnych,
• 9 zawodów z grupy „robotników przemysłowych i rzemieślników” – odpowiednio 6964 oferty pracy oraz 7480 bezrobotnych,
• 16 zawodów reprezentujących wielką grupę zawodową „operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń” – odpowiednio 1884 oferty pracy oraz 1934 bezrobotnych,
• 4 zawody równoważne z grupy „pracownicy przy pracach prostych”, w których sklasyfikowano 158 ofert pracy oraz 160 bezrobotnych.
Są to grupy zawodów, które posiadają niewielki udział w napływie bezrobotnych (łącznie 2,01%), przy jednoczesnym relatywnie większym udziale
w napływie ofert pracy (w sumie również około 8,9%), co ilustruje poniższa
tabela (por. Tabela 73).
232
pracy oraz bezrobotnych w ramach zawodów równoważnych (skumulowane dane dla lat
2000-2006).
Bez zawodu
0
0
0,063
0,0091
Specjaliści
1,242
0,1731
7,071
0,5836
Pracownicy biurowi
8,926
1,6295
0,127
0,0144
0,046
0,0024
0,870
0,1084
2,182
0,2568
9,256
1,0307
0
0
29,784
3,808
Siły zbrojne
Razem
Spośród zawodów zaliczanych do grupy „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” na liście zawodów równoważnych znalazły się cztery:
-
1,00
Wskaźnik intensywności deficytu
zawodu
-
podstawowej w p.
1,00
j.w.
-
Kierownik działu reklamy, promocji
1,00
j.w.
-
techniczno-produkcyjnych
1,00
Na liście zawodów zrównoważonych odnotowano 10 zawodów lub specjalności reprezentujących wielką grupę zawodową: „specjaliści”. Były to:
-
0,93
zawodu
-
0,98
j.w.
-
0,97
j.w.
-
Specjalista do spraw szkolenia i rozwoju zawodowego
0,92
j.w.
-
Nauczyciel przedmiotów zawodowych ekonomicznych
1,08
j.w.
-
Logopeda
0,93
j.w.
-
Psycholog kliniczny
1,00
j.w.
-
Lekarz położnictwo i ginekologia
1,00
j.w.
233
-
Inspektor ochrony danych osobowych
1,00
j.w.
-
Duchowny wyznania rzymskokatolickiego
1,00
j.w.
-
0,99
zawodu
-
1,00
j.w.
-
Stylista
1,00
j.w.
W przypadku grupy „pracowników biurowych” odnotowano 3 zawody zrównoważone. Były to takie zawody i specjalności, jak:
-
Recepcjonista
1,01
zawodu
-
1,02
j.w.
-
1,09
j.w.
pracowników usług:
-
Kosmetyczka
1,06
zawodu
-
Strażnik rybacki
1,00
j.w.
-
Pozostali pracownicy domowej opieki osobistej
1,00
j.w.
-
Kosmetyczka
1,06
j.w.
-
1,04
zawodu
-
1,00
j.w.
-
Sadownik
1,00
j.w.
Na liście zawodów zrównoważonych znalazło się 9 zawodów reprezentujących
grupę „robotników przemysłowych i rzemieślników”. Były to:
-
Szwaczka
0,92
zawodu
-
0,95
j.w.
-
1,03
j.w.
-
Plecionkarz
1,02
j.w.
234
-
0,96
zawodu
-
1,01
j.w.
-
1,00
j.w.
-
Ustawiacz maszyn do obróbki drewna
1,00
j.w.
-
Ludwisarz
1,00
j.w.
-
0,99
zawodu
-
0,94
j.w.
-
0,96
j.w.
-
0,95
j.w.
-
Wulkanizator
1,03
j.w.
-
Operator maszyn krojących i wykrawających do papieru
0,95
j.w.
-
1,00
j.w.
-
Operator urządzeń do cięcia folii i płyt
1,00
j.w.
-
Wytapiacz metali nieżelaznych
1,00
j.w.
-
1,00
j.w.
0,99
j.w.
0,94
j.w.
-
Na liście rankingowej zawodów równoważnych znalazły się 4 zawody reprezentujące grupę „pracowników przy pracach prostych”. Najwyżej sklasyfikowane
zostały:
-
0,99
zawodu
-
Wagowy
0,98
j.w.
-
Manipulant drewna okrągłego
1,00
j.w.
-
1,00
j.w.
zawodów równoważnych) przedstawia poniższe zestawienie:
-
1,09
zawodu
-
Nauczyciel przedmiotów zawodowych
ekonomicznych
1,08
j.w.
-
Kosmetyczka
1,06
j.w.
-
1,04
j.w.
-
1,03
j.w.
-
Wulkanizator
1,03
j.w.
-
Plecionkarz
1,02
j.w.
235
-
1,02
j.w.
-
1,01
j.w.
-
Recepcjonista
1,01
j.w.
Odnotowano jednocześnie listę 12 zawodów równoważnych, w których w okresie 2000-2006 zarejestrowało się przynajmniej 100 bezrobotnych. Lista przedstawia
się następująco:
-
Szwaczka
0,92
zawodu
-
0,99
j.w.
-
0,95
j.w.
-
Recepcjonista
1,01
j.w.
-
0,94
j.w.
-
Kosmetyczka
1,06
j.w.
-
1,03
j.w.
-
0,96
j.w.
-
1,02
j.w.
-
0,95
j.w.
-
Plecionkarz
1,02
j.w.
0,93
j.w.
-
Wśród zawodów deficytowych, nadwyżkowych oraz równoważnych dominującą rolę w województwie podkarpackim w latach 2000-2006 zajmują zawody nadwyżkowe (łącznie 1295 zawodów lub specjalności). W zawodach nadwyżkowych
sklasyfikowano 932596 napływu bezrobotnych w badanym okresie (95,1% ogólnej liczby bezrobotnych) oraz 16506 zarejestrowanych ofert pracy (65,9% ogólnej
liczby ofert pracy).
• 32 zawody reprezentujące wielką grupę zawodów: „parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy”, w których sklasyfikowano 944 oferty pracy oraz
2368 bezrobotnych zarejestrowanych w okresie 2000-2006;
• 269 zawodów w grupie reprezentującej „specjalistów”, w których sklasyfikowano 11342 oferty pracy oraz 94282 bezrobotnych,
• 236 zawodów nadwyżkowych w grupie wielkiej „technicy i inny średni personel”, w których sklasyfikowano odpowiednio 18141 ofert pracy oraz 198837
bezrobotnych,
• 42 zawody wśród „pracowników biurowych”, odpowiednio – 7981 ofert pracy oraz 32051 bezrobotnych,
236
• 290 zawodów z grupy „robotników przemysłowych i rzemieślników” – odpowiednio 43192 oferty pracy oraz 283566 bezrobotnych,
w których sklasyfikowano 28684 oferty pracy oraz 44603 bezrobotnych,
• 4 zawody nadwyżkowe z grupy pracowników „sił zbrojnych” – przy 0 ofertach pracy oraz 60 bezrobotnych,
Grupa zawodów nadwyżkowych charakteryzuje się (por. Tabela 74) stosunkowo znacznym (choć wewnętrznie zróżnicowanym w ramach wielkich grup
zawodowych) udziałem w napływie bezrobotnych (łącznie 95,074% całego
napływu z lat 2000-2006) oraz znacznym (choć oczywiście mniejszym niż
napływ bezrobotnych) napływem ofert pracy (łącznie 65,938% ogółu napływu ofert pracy).
pracy oraz bezrobotnych w ramach zawodów nadwyżkowych (skumulowane dane dla lat
2000-2006).
Bez zawodu
1,354
12,259
0,388
0,241
Specjaliści
4,659
9,612
7,453
20,271
Pracownicy biurowi
3,279
3,267
13,706
9,819
0,842
1,945
17,744
28,908
4,730
4,199
11,784
4,547
Siły zbrojne
0,000
0,006
Razem
65,938
95,074
237
Spośród zawodów zaliczanych do grupy „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników” na liście zawodów nadwyżkowych znalazły się 32. Ranking
poniższe zestawienie
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
293
28
0,096
10,464
239
153
0,640
1,562
i detalicznym
177
122
0,689
1,451
165
40
0,242
4,125
160
107
0,669
1,495
w budownictwie
150
52
0,347
2,885
146
58
0,397
2,517
138
72
0,522
1,917
Kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej, gdzie indziej niesklasyfikowany
135
51
0,378
2,647
Dyrektor wykonawczy
119
83
0,697
1,434
Napływ
bezrobotnych
w latach 20002006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Kierownik małego przedsiębiorstwa w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybołówstwie
50
2
0,040
25,000
Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w rolnictwie, łowiectwie,
leśnictwie i rybołówstwie
19
1
0,053
19,000
podstawowej, gdzie indziej niesklasyfikowany
293
28
0,096
10,464
Kierownik małego przedsiębiorstwa obsługi
biznesu
36
4
0,111
9,000
20
3
0,150
6,667
podstawowej...
45
7
0,156
6,429
Kierownik działu osobowego i działów
pokrewnych
64
14
0,219
4,571
podstawowej...
32
7
0,219
4,571
165
40
0,242
4,125
podstawowej...
37
10
0,270
3,700
Nazwa zawodu
238
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Ekonomista
15182
807
0,053
18,813
7962
111
0,014
71,730
6153
508
0,083
12,112
sprzedaży
3994
1458
0,365
2,739
3702
31
0,008
119,419
Prawnik legislator
3336
252
0,076
13,238
2602
243
0,093
10,708
Socjolog
2601
45
0,017
57,800
2226
157
0,071
14,178
Pedagog
2162
271
0,125
7,978
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Filozof
450
2
0,004
225,000
Politolog
720
6
0,008
120,000
3702
31
0,008
119,419
Geograf
185
2
0,011
92,500
698
8
0,011
87,250
Fizyk
84
1
0,012
84,000
Nazwa zawodu
Inżynier mechanizacji rolnictwa
75
1
0,013
75,000
7962
111
0,014
71,730
Inżynier rolnictwa
750
11
0,015
68,182
Pozostali inżynierowie chemicy
123
2
0,016
61,500
239
Wśród 266 zawodów nadwyżkowych reprezentujących grupę „techników i innego średniego personelu” czołowe miejsce (ze względu na napływ bezrobotnych)
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Technik mechanik
33291
702
0,021
47,423
19938
728
0,037
27,387
Technik budownictwa
14002
542
0,039
25,834
Technik rolnik
10745
46
0,004
233,587
10428
111
0,011
93,946
Technik elektryk
8493
383
0,045
22,175
7338
73
0,010
100,521
Technik elektronik
6705
417
0,062
16,079
4846
74
0,015
65,486
Przedstawiciel handlowy, przedstawiciel
regionalny
4375
3708
0,848
1,180
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
1526
1
0,001
1526,000
815
2
0,002
407,500
Technik wiertnik
331
1
0,003
331,000
2762
10
0,004
276,200
1458
6
0,004
243,000
Technik rolnik
Nazwa zawodu
10745
46
0,004
233,587
Technik transportu kolejowego
339
2
0,006
169,500
1145
7
0,006
163,571
Technik ogrodnik
2837
21
0,007
135,095
2273
18
0,008
126,278
W przypadku grupy „pracowników biurowych” odnotowano 41 zawodów
nadwyżkowych. Pierwsze dziesięć miejsc ze względu na kryterium wielkości napływu bezrobotnych zajmują:
Nazwa zawodu
Napływ bezrobotnych w latach
200-2006
Liczba zgłoszonych ofert
pracy w latach
200-2006
Wskaźnik
zawodu)
do napływu ofert
pracy
14495
843
0,058
17,195
Pracownik biurowy
13773
15765
1,145
0,874
240
Magazynier
6429
4801
0,747
1,339
4319
768
0,178
5,624
finansowo-statystycznych
2047
465
0,227
4,402
Sekretarka
932
1072
1,150
0,869
Kasjer handlowy
852
2381
2,795
0,358
Telefonistka
642
27
0,042
23,778
515
89
0,173
5,787
489
265
0,542
1,845
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Ekspedytor
91
1
0,011
91,000
Inwentaryzator
58
1
0,017
58,000
Ekspedient wypożyczalni
39
1
0,026
39,000
Poborca skarbowy
26
1
0,038
26,000
Nazwa zawodu
Telefonistka
642
27
0,042
23,778
14495
843
0,058
17,195
287
30
0,105
9,567
114
12
0,105
9,500
Informator handlowy
184
30
0,163
6,133
291
48
0,165
6,063
Na omawianej liście zawodów znalazły się 62 zawody i specjalności należące
do pracowników usług. Czołowe miejsce w rankingu zajęły następujące zawody lub
specjalności:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Sprzedawca
50797
23119
0,455
2,197
Kucharz
20260
3085
0,152
6,567
Kelner
6365
1806
0,284
3,524
Fryzjer
6187
1418
0,229
4,363
2252
1268
0,563
1,776
Bufetowy, barman
2140
1024
0,479
2,090
1711
115
0,067
14,878
1488
461
0,310
3,228
Opiekunka domowa
1246
283
0,227
4,403
374
62
0,166
6,032
Nazwa zawodu
241
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Konduktor
258
1
0,004
258,000
Pozostali pracownicy usług domowych
i pokrewni
82
1
0,012
82,000
Funkcjonariusz więziennictwa, służby
ochrony
18
1
0,056
18,000
Nazwa zawodu
Gospodyni
54
3
0,056
18,000
1711
115
0,067
14,878
Żałobnik
53
4
0,075
13,250
Siostra PCK
335
29
0,087
11,552
57
5
0,088
11,400
Strażak
53
5
0,094
10,600
310
34
0,110
9,118
Spośród wielkiej grupy zawodowej – „rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy” odnotowano 33 zawody nadwyżkowe. Dziesięć zawodów o najwyższym napływie
bezrobotnych w tej grupie zajmują:
Nazwa zawodu
Napływ
Liczba zgłobezrobotnych szonych ofert
w latach
pracy w latach
2000-2006
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik napływu bezrobotnych do napływu
ofert pracy
2969
1
0,000
2969,000
kwiatów i pokrewni
2818
61
0,022
46,197
Robotnik leśny
2640
1536
0,582
1,719
2431
51
0,021
47,667
2107
2
0,001
1053,500
1236
1
0,001
1236,000
1131
7
0,006
161,571
Drwal
975
157
0,161
6,210
688
98
0,142
7,020
677
9
0,013
75,222
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
2969
1
0,000
2969,000
1236
1
0,001
1236,000
2107
2
0,001
1053,500
Nazwa zawodu
242
1131
7
0,006
161,571
148
1
0,007
148,000
677
9
0,013
75,222
2431
51
0,021
47,667
kwiatów i pokrewni
2818
61
0,022
46,197
44
1
0,023
44,000
Hodowca bydła
29
1
0,034
29,000
Na liście zawodów nadwyżkowych znalazło się 291 zawodów reprezentujących
grupę „robotników przemysłowych i rzemieślników”. Najliczniej reprezentowanymi zawodami nadwyżkowymi w tej grupie okazały się:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Ślusarz
33922
2754
0,081
12,317
Murarz
25996
4296
0,165
6,051
Krawiec
22803
2179
0,096
10,465
20670
1285
0,062
16,086
Tokarz
12466
1583
0,127
7,875
Piekarz
8502
1908
0,224
4,456
rolniczych
7615
66
0,009
115,379
7575
97
0,013
78,093
Cukiernik
7265
1447
0,199
5,021
Szwaczka
6239
5741
0,920
1,087
Nazwa zawodu
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
736
1
0,001
736,000
1041
2
0,002
520,500
2144
5
0,002
428,800
Pozostali monterzy linii elektrycznych
122
1
0,008
122,000
rolniczych
7615
66
0,009
115,379
Pozostali górnicy podziemnej i odkrywkowej
eksploatacji złóż
316
3
0,009
105,333
738
8
0,011
92,250
7575
97
0,013
78,093
Pozostali monterzy izolacji
76
1
0,013
76,000
2999
47
0,016
63,809
243
W przypadku „operatorów maszyn i urządzeń” odnotowano 295 zawodów
tego typu. Z nich najliczniejsze to:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
5801
3902
0,673
1,487
3871
1811
0,468
2,137
mleczarskich
2884
5
0,002
576,800
1828
27
0,015
67,704
1765
296
0,168
5,963
obróbki metali
1374
298
0,217
4,611
1288
312
0,242
4,128
1123
420
0,374
2,674
1044
25
0,024
41,760
1009
998
0,989
1,011
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
mleczarskich
2884
5
0,002
576,800
przetwórstwa owoców
262
1
0,004
262,000
Operator pociągowy
116
1
0,009
116,000
Elektroenergetyk elektrowni cieplnych
97
1
0,010
97,000
Nazwa zawodu
385
4
0,010
96,250
Pozostali monterzy aparatury, maszyn
i sprzętu elektrycznego
173
2
0,012
86,500
Pozostali operatorzy urządzeń przemysłu
ceramicznego
416
5
0,012
83,200
i geofizycznych
820
10
0,012
82,000
238
3
0,013
79,333
Pozostali dyżurni ruchu, manewrowi
i pokrewni
72
1
0,014
72,000
244
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Robotnik budowlany
11691
8502
0,727
1,375
7726
6028
0,780
1,282
6949
17385
2,502
0,400
Sprzątaczka
4525
3541
0,783
1,278
Robotnik placowy
4178
3106
0,743
1,345
2176
191
0,088
11,393
Pakowacz
1987
987
0,497
2,013
Pomoc kuchenna
1876
1621
0,864
1,157
Robotnik drogowy
1836
2875
1,566
0,639
Dozorca
1645
811
0,493
2,028
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Wydawca materiałów
68
1
0,015
68,000
Sprzątacz pojazdów, pociągu, autobusu
samolotu
35
1
0,029
35,000
123
7
0,057
17,571
Kopacz
257
15
0,058
17,133
Robotnik mostowy
89
6
0,067
14,833
152
11
0,072
13,818
Ładowacz
726
55
0,076
13,200
2176
191
0,088
11,393
Robotnik torowy
113
12
0,106
9,417
Pomoc domowa
543
81
0,149
6,704
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
48
0
0,000
.
10
0
0,000
.
Żołnierz nadterminowej służby wojskowej
1
0
0,000
.
Żołnierz zawodowy w służbie stałej
1
0
0,000
.
Nazwa zawodu
245
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
36,494
Bez zawodu
120248
3295
0,027
Sprzedawca
50797
23119
0,455
2,197
Ślusarz
33922
2754
0,081
12,317
Technik mechanik
33291
702
0,021
47,423
Murarz
25996
4296
0,165
6,051
Krawiec
22803
2179
0,096
10,465
20670
1285
0,062
16,086
Kucharz
20260
3085
0,152
6,567
19938
728
0,037
27,387
Ekonomista
15182
807
0,053
18,813
Bez zawodu
120248
3295
0,027
36,494
Dziesięć najliczniejszych zawodów w grupie zawodów nadwyżkowych osobno
dla każdego z lat okresu 2000-2006 zawiera Tabela 75.
Tabela 75. Najliczniejsze zawody w grupie zawodów nadwyżkowych osobno dla każdego okresu (lata 2000-2006).
Ranga
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
1
Bez zawodu
Bez zawodu
Bez zawodu
Bez zawodu
Bez zawodu
Bez zawodu
Bez zawodu
2
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
Sprzedawca
3
Ślusarz
Ślusarz
Ślusarz
Ślusarz
Technik
mechanik
Technik
mechanik
Asystent
ekonomiczny
4
Technik
mechanik
Ślusarz
Asystent
ekonomiczny
Technik
mechanik
5
Murarz
Murarz
Technik
mechanik
Murarz
Asystent
ekonomiczny
Ślusarz
Ślusarz
6
Krawiec
Technik mechanik
Murarz
Krawiec
Murarz
Murarz
Murarz
7
Technik
mechanik
Mechanik
samochodów
osobowych
Krawiec
Krawiec
Krawiec
Ekonomista
8
Mechanik
samochodów
osobowych
Krawiec
Mechanik
samochodów
osobowych
Mechanik
samochodów
osobowych
Mechanik
samochodów osobowych
Ekonomista
Krawiec
246
9
10
Kucharz
Tokarz
Kucharz
Kucharz
Pracownik
biurowy
Tokarz
Kucharz
Ekonomista
Kucharz
Kucharz
Kucharz
Ekonomista
Mechanik
samochodów osobowych
Mechanik
samochodów
osobowych
pracy przedstawia z kolei poniższe zestawienie.
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
2969,00
1,00
,0003
2969,0000
1526,00
1,00
,0007
1526,0000
1236,00
1,00
,0008
1236,0000
2107,00
2,00
,0009
1053,5000
Pozostali krawcy kapelusznicy i pokrewni
736,00
1,00
,0014
736,0000
mleczarskich
2884,00
5,00
,0017
576,8000
1041,00
2,00
,0019
520,5000
2144,00
5,00
,0023
428,8000
815,00
2,00
,0025
407,5000
Technik wiertnik
331,00
1,00
,0030
331,0000
Zestawienie dziesięciu zawodów o najwyższych wskaźnikach napływu bezrobotnych do napływu ofert pracy osobno dla każdego z lat okresu 2000-2006 zawiera Tabela 76.
Tabela 76. Zawody o najwyższych wskaźnikach napływu bezrobotnych do napływu
ofert pracy osobno dla każdego z lat okresu 2000-2006.
Ranga
Rok
2000
2001
2002
Rolnik
produkcji
roślinnej
i zwierzęcej
2004
2005
2006
Operator
Operator
Operator
urządzeń do urządzeń do urządzeń do
produkcji
produkcji
produkcji
wyrobów
wyrobów
wyrobów
mleczarskich mleczarskich mleczarskich
Pozostali
ślusarze
i pokrewni
Pozostali
technicy
mechanicy
2
Technik
rolnik
Technik
żywienia
i gospodarstwa
domowego
Pozostali
technicy
elektrycy
Technik
mechanizacji
rolnictwa
Pozostali
elektromonterzy
Pozostali
ślusarze
i pokrewni
Specjalista
do spraw
organizacji
usług gastronomicznych,
hotelarskich
i turystycznych
3
Kaletnik
Technik
rolnik
Technik
rolnik
Technik
technologii
odzieży
Pozostali
rolnicy
produkcji
roślinnej
Technik
rolnik
Organizator
usług hotelarskich
1
Technik
technologii
drewna
2003
247
Rok
Ranga
2001
2002
4
Pozostali
operatorzy
maszyn
i urządzeń
do przetwórstwa mięsa
2000
Mechanik
operator
pojazdów
i maszyn
rolniczych
Operator
urządzeń
przetwórstwa owocowo-warzywnego
2003
2004
2005
2006
Technik
ogrodnik
Technik
technologii
żywności
produkcja
piekarskociastkarska
Organizator
usług hotelarskich
Technik
rolnik
5
Pozostali
technicy
budownictwa
,ochrony
środowiska
i pokrewni
Rolnik
upraw polowych
Pozostali
technicy
technologii
żywności
Technik
rolnik
Rolnik
upraw polowych
Pozostali
technicy budownictwa,
ochrony
środowiska
i pokrewni
Pozostali
ślusarze
i pokrewni
6
Mechanik
operator
pojazdów
i maszyn
rolniczych
Pozostali
technicy
technologii
żywności
Technik
technologii
żywności
produkcja
Technik
urządzeń
sanitarnych
Organizator
agrobiznesu
Specjalista
do spraw
organizacji
usług gastronomicznych,
hotelarskich i
turystycznych
Pozostali
technicy budownictwa,
ochrony
środowiska
i pokrewni
7
Technik
analityk
Operator
maszyn
rolniczych
Pozostali
krawcy,
kapelusznicy
i pokrewni
Mechanik
operator
pojazdów
i maszyn
rolniczych
Operator
maszyn
rolniczych
Politolog
Politolog
8
Pozostali
technicy
mechanicy
Specjalista
administracji
publicznej
Pozostali
ślusarze
i pokrewni
Operator
urządzeń do
produkcji
wyrobów
mleczarskich
Pozostali
technicy
mechanicy
Technik
mechanizacji
rolnictwa
Technik
technologii
żywności
produkcja
9
Wiertacz
odwiertów
eksploatacyjnych
i geofizycznych
Mechanik
maszyn
i urządzeń
budowlanych
i melioracyjnych
Technik
ogrodnik
Pozostali
technicy
technologii
żywności
Technik
telekomunikacji
Technik
ogrodnik
Technik
mechanizacji
rolnictwa
10
Mechanik
maszyn
i urządzeń
górniczych
Technik
analityk
Organizator
obsługi turystycznej
Pozostali
rolnicy
produkcji
roślinnej
Technik
rolnik
Operator
maszyn
rolniczych
Technik
inżynierii
środowiska
i melioracji
Odnotowano jednocześnie 15 zawodów spełniających dwa kryteria. Są to zawody nadwyżkowe w każdym z lat okresu 2000-2006, a jednocześnie zarejestrowało się w nich (w badanym okresie) przynajmniej 200 bezrobotnych. Są to:
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Sprzątaczka
4525
3541
0,7825
1,2779
Robotnik placowy
4178
3106
0,7434
1,3451
Robotnik leśny
2640
1536
0,5818
1,7188
Stolarz
2616
1667
0,6372
1,5693
1123
420
0,3740
2,6738
Tynkarz
940
727
0,7734
1,2930
Nazwa zawodu
248
Rozbieracz-wykrawacz
642
506
0,7882
1,2688
Brukarz
629
564
0,8967
1,1152
Sortowacz
477
289
0,6059
1,6505
366
194
0,5301
1,8866
Pielęgniarka anestezjologiczna i intensywnej
terapii
307
184
0,5993
1,6685
250
241
0,9640
1,0373
232
163
0,7026
1,4233
221
112
0,5068
1,9732
Sortowacz materiałów drzewnych
205
110
0,5366
1,8636
Architekt
205
54
0,2634
3,7963
Lista tych samych zawodów uszeregowana według wskaźnika napływu bezrobotnych do napływu ofert pracy wygląda następująco:
Nazwa zawodu
Napływ
bezrobotnych
w latach
2000-2006
Liczba
zgłoszonych
ofert pracy
w latach
2000-2006
Wskaźnik
zawodu)
Wskaźnik
napływu ofert
pracy
Architekt
205
54
0,2634
3,7963
1123
420
0,3740
2,6738
221
112
0,5068
1,9732
366
194
0,5301
1,8866
Sortowacz materiałów drzewnych
205
110
0,5366
1,8636
Robotnik leśny
2640
1536
0,5818
1,7188
Pielęgniarka anestezjologiczna i intensywnej
terapii
307
184
0,5993
1,6685
Sortowacz
477
289
0,6059
1,6505
Stolarz
2616
1667
0,6372
1,5693
232
163
0,7026
1,4233
Robotnik placowy
4178
3106
0,7434
1,3451
Tynkarz
940
727
0,7734
1,2930
Sprzątaczka
4525
3541
0,7825
1,2779
Rozbieracz-wykrawacz
642
506
0,7882
1,2688
Brukarz
629
564
0,8967
1,1152
250
241
0,9640
1,0373
Wnioski
W każdym z lat okresu 2000-2006 największą liczbę spośród wszystkich zawodów stanowią zawody nadwyżkowe. W oparciu o skumulowany wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu stwierdzić można, iż aż 1295 zawodów
lub specjalności (na 1914 wszystkich) było zawodami nadwyżkowymi (włącznie
z grupą „bez zawodu”), jedynie 259 określić można jako deficytowe (w tym 58
zawodów, w których istniały oferty pracy, lecz brak było bezrobotnych), a 58 jako
równoważne.
Analizując dane w każdym z lat z osobna pomiędzy rokiem 2000 a 2006 odnotowano: 637 zawodów będących zawodami nadwyżkowymi w każdym z badanych
249
lat; 13 zawodów lub specjalności deficytowych w każdym z analizowanych lat;
0 zawodów, które cechowałyby się „stałą” równoważnością; 302 zawody, które nie
wystąpiły w żadnym z badanych lat; 962 zawody o „zmiennej” charakterystyce
(przechodzących z jednego „typu” zawodu do innego). „Stałe” zawody nadwyżkowe obejmowały aż 83,4% wszystkich bezrobotnych napływających do urzędów
pracy w badanym okresie oraz 41% ogółu zarejestrowanych w tym czasie ofert pracy. Z kolei „stałe” zawody deficytowe obejmowały 0,3% ogółu bezrobotnych oraz
3,1% wszystkich ofert pracy.
„Nadwyżkowość” (zarówno liczona jako wartość skumulowana dla wszystkich
lat, jak i dla każdego z lat z osobna) charakteryzuje niemal każdą z wielkich grup
zawodowych. Wyjątek stanowią zawody sklasyfikowane w ramach wielkiej grupy
zawodowej „pracownicy przy pracach prostych”. Ze względu na wielkość wskaźnika nadwyżki najlepiej przedstawia się sytuacja: „pracowników przy pracach prostych”, „pracowników biurowych”, „parlamentarzystów, wyższych kierowników
i urzędników”, „operatorów maszyn” oraz „pracowników usług osobistych i sprzedawców”. Zdecydowanie najgorzej zaś sytuacja osób bez konkretnego zawodu.
regionalnym rynku pracy wzrosła liczba zawodów deficytowych i równoważnych,
zmalała zaś liczba nie występujących na rynku pracy – przy utrzymywaniu się liczby zawodów nadwyżkowych na zbliżonym poziomie. Stanowi to wyraźny sygnał
braku dostosowania rynku pracy do zapotrzebowania pracodawców, co więcej owo
niedopasowanie przybiera na sile.
Największe odsetki zawodów deficytowych w okresie lat 2000-2006 (mierzone przy pomocy średniej arytmetycznej dla wszystkich lat) występują w przypadku
takich wielkich grup zawodowych, jak „pracownicy biurowi”, „pracownicy przy
pracach prostych” czy „operatorzy maszyn i urządzeń”. Jednocześnie największy średni przyrost tego typu zawodów (mierzony średnią geometryczną dla badanego okresu) nastąpił w przypadku „pracowników biurowych”, „techników”,
„operatorów maszyn i urządzeń”, „pracowników przy pracach prostych” oraz
„specjalistów”. Pod tym względem na szczególną uwagę zasługują więc trzy grupy
zawodów: „pracownicy biurowi”, „pracownicy przy pracach prostych” oraz „operatorów i monterów maszyn i urządzeń”, które w latach 2000-2006 cechuje bardzo duży odsetek zawodów deficytowych oraz stosunkowo duży przyrost tego typu
zawodów w badanym okresie.
W przypadku 188 zawodów deficytowych największy procentowy udział w napływie ofert pracy w latach 2000-2006 odnotowano w przypadku: „pracowników
przy pracach prostych”, „pracowników biurowych” oraz „techników i innego
średniego personelu”. Najniższy zaś w przypadku: „osób bez zawodu”, „pracowników sił zbrojnych”, „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników”
oraz „rolników, ogrodników, leśników i rybaków”.
„pracowników przy pracach prostych” oraz „pracowników biurowych”. Najniższy
był on z kolei wśród: „osób bez zawodu”, „przedstawicieli sił zbrojnych”, „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników”, a także wśród „rolników,
ogrodników, leśników i rybaków”.
250
bezrobotnych) zaobserwować można w przypadku: „osób bez zawodu”, „techników i innego średniego personelu” oraz „robotników przemysłowych i rzemieślników”. Najliczniejszymi zawodami nadwyżkowymi okazały się takie zawody, jak:
bez zawodu, sprzedawcy, ślusarze, technicy mechanicy oraz murarze. Zawodami
o największym skumulowanym (dla okresu 2000-2006) wskaźniku intensywności
nadwyżki zawodu spośród zawodów, w których w badanym okresie zarejestrowało
się ponad 100 bezrobotnych, są: rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej; organizator agrobiznesu; rolnik pracujący na własne potrzeby; rolnik upraw polowych;
pozostali krawcy, kapelusznicy i pokrewni.
251
ZAKOŃCZENIE
Wyróżnikiem polskiego rynku pracy jest najwyższe bezrobocie w całej UE. Poziom bezrobocia ponad dwukrotnie przekracza przeciętny poziom w Unii Europejskiej.
Przede wszystkim pracy nie mogą znaleźć ludzie bardzo młodzi (18-24
lata), gdzie co trzeci rejestrujący się w urzędzie bezrobotny należy do tej grupy wiekowej. Drugą pod względem liczebności grupą bezrobotnych są również
osoby młode, bo w wieku 25-34 lata. Jest to największy problem polskiego rynku pracy, mający negatywne konsekwencje w wielu wymiarach życia społecznogospodarczego.
Ponadto bezrobocie w Polsce cechuje silne zróżnicowanie regionalne, co jest
bezpośrednio powiązane z konkurencyjnością regionów rozumianą jako „zdolność
przedsiębiorstw, przemysłu, regionów, krajów i ponadnarodowych obszarów geograficznych, wystawionych na konkurencję międzynarodową, do osiągania relatywnie wysokiego poziomu dochodów i zatrudnienia”35. Należy zwrócić uwagę, że
proces importu z naszego kraju bardzo dobrze wykształconych specjalistów (m.in.
informatyków) będzie negatywnie oddziaływał na konkurencyjność Polski na arenie europejskiej. Tak samo jak istniejący proces migracji najlepiej wykształconych
młodych ludzi z województw peryferyjnych (podkarpackie, lubelskie, podlaskie)
będzie jeszcze bardziej pogłębiał dysproporcje w rozwoju społeczno-gospodarczym
tych województw a resztą kraju36.
Przedstawione w oparciu o raporty powiatowych urzędów pracy analizy wskazują, iż w województwie podkarpackim od 2001 roku zauważyć można generalny
spadek liczby bezrobotnych zarejestrowanych na koniec okresu sprawozdawczego.
W stosunku do 2000 roku w roku 2004 liczba bezrobotnych analizowanego typu
spadła o 6,5%. W przypadku napływu bezrobotnych rejestrujących się w ciągu
roku sytuacja jest nieco inna. O ile w kontekście liczby zarejestrowanych bezrobotnych na koniec okresu sprawozdawczego odnotowano generalny spadek liczby
bezrobotnych, o tyle w przypadku napływu mamy do czynienia ze wzrostem (od
2002 roku).
Jednocześnie struktura procentowego udziału w generowaniu napływu bezrobotnych jest niemal taka sama, jak w przypadku liczby bezrobotnych na koniec
okresu. Największy udział w „generowaniu” napływu bezrobotnych posiadają zawody zaklasyfikowane do wielkich grup zawodów (wg 1-cyfrowego kodu PKZiS):
„robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy”, „technicy i inny średni personel”, „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy” oraz „bez zawodu”. Biorąc pod uwagę zawody i specjalności - według 6-cyfrowych kodów PKZiS – najwięcej bezrobotnych,
zarówno zarejestrowanych na koniec okresu sprawozdawczego, jak i rejestrujących
Sixth Periodic Report on the social and economic situation and development of the regions of the European
Union. Brussels, European Commission 1999, s. 32.
36
Warto zwrócić uwagę na fakt, że właśnie wspomaganie procesów migracyjnych leżało u podstaw zasiedlania (i jednoczesnego rozwoju cywilizacyjnego) centralnych i zachodnich terytoriów USA. Zob.
m.in. S.V. Ward Selling Places – The marketing and promotion of towns and cities 1850-2000, E&FN
Spoon, London 1998, s. 10-25.
35
252
się w ciągu całego roku, odnotowano w przypadku: sprzedawców, krawców, ślusarzy oraz murarzy.
Zarówno w przypadku bezrobotnych zarejestrowanych na koniec okresu sprawozdawczego, jak i napływu bezrobotnych, największy wzrost liczby bezrobotnych
nastąpił w zawodach wymagających wyższego lub średniego poziomu wykształcenia, a więc wśród: „specjalistów” oraz „techników i innego średniego personelu”.
W przypadku pozostałych wielkich grup zawodowych odnotowano spadek liczby
bezrobotnych, przy czym szczególnie widoczny był on w przypadku „pracowników biurowych”.
na koniec okresu sprawozdawczego (31 grudnia). W stosunku do roku 2000 liczba dostępnych w grudniu 2004 roku wzrosła ze 172 do 393 (tj. o 228%). Zwrócić
wszakże uwagę należy na niewielką – wobec liczby zarejestrowanych bezrobotnych
na koniec okresu – ilość (wyrażoną w liczbach bezwzględnych) niewykorzystanych
ofert pracy. W całym okresie 2000-2004 było ich jedynie 1374, przy 1082342 zarejestrowanych bezrobotnych.
Podobnie przedstawia się sytuacja z napływem ofert pracy, który - w stosunku
do 2000 roku - wzrósł o 28,5% (z 31242 do 40146) w 2004 roku. Największy
napływ ofert pracy w każdym z lat okresu 2000-2004 odnotowano w przypadku:
„pracowników przy pracach prostych” oraz „robotników przemysłowych i rzemieślników”. Struktura zawodowa popytu na pracowników wskazuje, że pracodawcy składają zapotrzebowanie na siłę roboczą o stosunkowo niskim poziomie
kwalifikacji. Podkreślić jednocześnie należy, że zawody te generują w województwie
podkarpackim największe bezrobocie. Jednocześnie największą dynamikę zmian
(największy przyrost liczby ofert pracy) odnotowano w przypadku zawodów, do
wykonywania, których niezbędne jest posiadanie wykształcenia wyższego lub
średniego, a więc: „techników i innego średniego personelu” oraz „specjalistów”.
Listę zawodów o największej (średniorocznej) liczbie pozyskanych ofert pracy otwierają takie zawody, jak: sprzedawca, pracownik biurowy, robotnik gospodarczy, robotnik budowlany, pracownik administracyjny, robotnik pomocniczy
w przemyśle przetwórczym, murarz, magazynier, szwaczka, kierowca samochodu
ciężarowego. Dla wymienionych dziesięciu zawodów przeznaczonych była niemal
połowa wszystkich ofert pracy (41,3%).
W każdym z badanych lat okresu 2000-2004 odnotowano niedobór ofert pracy. W badanym okresie w urzędach pracy zarejestrowanych było niemal 700 tys.
osób, do których skierowano nieco ponad 160 tys. ofert pracy, odnotowano więc
niedobór ofert pracy na poziomie ponad 500 tys. Średnia różnic między liczbą
ofert pracy a liczbą napływających bezrobotnych wyniosła ponad 100 tys. rocznie.
O głębokiej nierównowadze na regionalnym rynku pracy świadczy także fakt, iż
w okresie 2000-2004 w przypadku aż 1307 zawodów lub specjalności (na 1914
wszystkich) wskaźnik nadwyżki podaży siły roboczej przybrał wartość dodatnią
(więcej bezrobotnych niż ofert pracy). Jednocześnie zauważyć można stopniowy
spadek nadwyżki podaży siły roboczej od 2000 do 2003 roku. W 2004 roku wzrosła wprawdzie nieco w stosunku do rekordowego (pod względem ilości ofert pracy) 2003 roku, lecz nadal była mniejsza niż w 2002 roku.
253
Nadwyżka podaży siły roboczej występuje w ramach każdej z jedenastu
wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS). Biorąc pod uwagę wartości
bezwzględne, największa nadwyżka jest w przypadku: „robotników przemysłowych i rzemieślników”, „techników i innego średniego personelu”, osób „bez
zawodu” (a więc wśród zawodów lub specjalności o największej liczbie rejestrujących się bezrobotnych). Na czołowych miejscach pod względem wartości
nadwyżki podaży siły roboczej w latach 2000-2004 znalazły się takie zawody
lub specjalności (6-cyfrowy kod PKZiS), jak: bez zawodu, ślusarz, technik mechanik, sprzedawca, murarz. Z kolei najniższy wskaźnik nadwyżki wystąpił
w przypadku następujących specjalności: robotnik gospodarczy, pracownik administracyjny, pozostali pracownicy obsługi biurowej, gdzie indziej niesklasyfikowani, robotnik drogowy, kasjer handlowy.
Do podobnych wniosków prowadzą analizy oparte na skumulowanym wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu. W każdym z lat okresu 20002004 największą liczbę spośród wszystkich zawodów stanowią zawody nadwyżkowe. Jest ich 1295 na 1914 wszystkich. Jedynie 250 określić można jako deficytowe
(w tym 71 zawodów, w których istniały oferty pracy, lecz brak było bezrobotnych),
a 67 jako równoważne.
„Nadwyżkowość” charakteryzuje każdą z wielkich grup zawodowych. Ze względu na jej wielkość najlepiej (najwięcej ofert pracy przypadających na jednego bezrobotnego) przedstawia się sytuacja: „pracowników przy pracach prostych”, „pracowników biurowych”, „parlamentarzystów, wyższych urzędników i kierowników”,
„operatorów maszyn” oraz „pracowników usług osobistych i sprzedawców”. Zdecydowanie najgorzej zaś sytuacja osób bez konkretnego zawodu.
Stanowi to wyraźny sygnał braku dostosowania rynku pracy do zapotrzebowania pracodawców, co więcej owo niedopasowanie przybiera na sile. Odnotowany
wzrost zawodów deficytowych odnosi się przede wszystkim do następujących wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS): „pracownicy biurowi”, „pracownicy usług osobistych i sprzedawcy”, „technicy i inny średni personel” oraz „pracownicy przy pracach prostych”.
Spośród zawodów deficytowych zawodami o najwyższym skumulowanym
wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu okazały się takie zawody,
jak: telemarketer, lekarz - chirurgia ogólna, operator urządzeń i agregatów do obróbki błon i filmów fotograficznych, rybak stawowy, operator zautomatyzowanej
i zrobotyzowanej linii produkcyjnej. Odnotowano jednocześnie listę 15 zawodów
deficytowych, w których w okresie 2000-2004 zarejestrowało się przynajmniej
100 bezrobotnych. Spośród nich najliczniejszymi okazały się następujące zawody:
robotnik gospodarczy, pracownik administracyjny, robotnik drogowy, nauczyciel
języka obcego, sekretarka, kasjer handlowy.
udział w napływie ofert pracy, przy wysokim procentowym udziale w napływie bezrobotnych) zaobserwować można w przypadku: osób „bez zawodu”, „techników
i innego średniego personelu” oraz „robotników przemysłowych i rzemieślników”.
254
Najliczniejszymi zawodami nadwyżkowymi okazały się takie zawody, jak: „bez zawodu”, „sprzedawcy, ślusarze, technicy mechanicy oraz murarze”.
Przeprowadzone analizy wykazały, iż rynek pracy województwa podkarpackiego jest stosunkowo mocno terytorialnie zróżnicowany. W najtrudniejszej sytuacji
znajduje się rynek pracy powiatu dębickiego, przemyskiego, krośnieńskiego, jasielskiego oraz łańcuckiego. Trudna sytuacja występuje w przypadku powiatów: kolbuszowskiego, strzyżowskiego, ropczycko-sędziszowskiego, stalowowolskiego oraz
tarnobrzeskiego. Jako umiarkowanie złą określić można sytuację powiatów: jarosławskiego, przeworskiego, rzeszowskiego oraz brzozowskiego. Przeciętna jest ona
w przypadku powiatów: bieszczadzkiego, mieleckiego, niżańskiego, leżajskiego,
Tarnobrzega, sanockiego, powiatu lubaczowskiego oraz Przemyśla, najlepsza zaś
w przypadku miast na prawach powiatów Krosna oraz Rzeszowa. Ustalono, iż zła
sytuacja powiatu dębickiego oraz jasielskiego wynika przede wszystkim z wysokiej
nadwyżki podaży siły roboczej. Z kolei zła sytuacja powiatów przemyskiego, kolbuszowskiego oraz strzyżowskiego jest pochodną przede wszystkim dużej liczby
bezrobotnych przypadających na jedną ofertę pracy. Powiaty krośnieński oraz łańcucki posiadają umiarkowanie wysokie wskaźniki na obu badanych wymiarach.
Pomimo pozytywnych tendencji występujących na rynku pracy, wiążących się
ze stopniowym spadkiem liczby zarejestrowanych bezrobotnych na koniec okresu sprawozdawczego, czy wzrostem liczby ofert pracy rejestrowanych w urzędach
pracy, sytuacja na rynku pracy województwa podkarpackiego pozostaje trudna.
Uwagę zwraca przede wszystkim liczna grupa osób „bez zawodu”, powiększana
w każdym roku o duży napływ rejestrujących się. Ta grupa osób posiada niewątpliwie najtrudniejszą sytuację na rynku pracy, stanowiąc bazę potencjalnych klientów
systemu kształcenia ustawicznego lub firm szkoleniowych. Obserwacja sytuacji na
regionalnym rynku pracy pozwala jednocześnie wskazać kilka zawodów, cechujących się z jednej strony wysokim poziomem bezrobocia, znaczną skalą napływu
oraz niewielką liczbą przeznaczonych dla nich ofert pracy. Zawodami tego typu są
przede wszystkim: ślusarze, technicy mechanicy, sprzedawcy oraz murarze. Analiza danych urzędów pracy wskazuje, iż zawody te są zawodami, które cechuje endemiczny brak zapotrzebowania ze strony pracodawców. W stosunku do osób rejestrujących się w tego typu zawodach, powinna zostać skierowana specjalna oferta
ze strony instytucji rynku pracy.
Na podstawie dokonanych analiz wskazać można również zawody, na które zapotrzebowanie pracodawców znacznie przewyższa liczbę bezrobotnych. W efekcie
pokusić się można o określenie „zestawów” zawodów łączących ze sobą zawody
nadwyżkowe i deficytowe występujące w ramach tej samej grupy zawodowej (według 3-cyfrowego kodu Polskiej Klasyfikacji Zawodów i Specjalności), wychodząc
z założenia, iż do wykonywania tych zawodów potrzebne są zbliżone umiejętności,
kwalifikacje czy predyspozycje zawodowe. W konsekwencji zaś istnieje stosunkowo
duża możliwość dokonania przekwalifikowania osób rejestrujących się w zawodach
nadwyżkowych tak, aby mogły one wykonywać zawody deficytowe.
Przykładowo: zawodem deficytowym jest robotnik drogowy (2063 oferty pracy przy 1324 bezrobotnych). W tej samej grupie zawodów (tj. robotników pomocniczych w górnictwie i budownictwie) znajdują się także zawody nadwyżkowe: kopacz (204 bezrobotnych przy 11 ofertach pracy), robotnik torowy (odpowiednio:
255
90 oraz 8) czy robotnik mostowy (63 oraz 4). Z punktu widzenia instytucji rynku
pracy (przede wszystkim urzędów pracy) sensownym wydaje się umożliwienie
przekwalifikowania kopaczy, robotników torowych i/lub robotników mostowych
na robotników drogowych. Jest to oczywiście, przykład jednego tylko z potencjalnych „zestawów”, które sporządzić można na podstawie zgromadzonych i opracowanych danych.
Na koniec należy krótko wspomnieć o problemach metodologicznych, jakie
pojawiają się w trakcie badań i analiz zawodów nadwyżkowych i deficytowych.
Problemy te dotyczą kilku dziedzin.
W Polsce istnieją dwie klasyfikacje zawodów, jedna opisująca rynek pracy, druga - rynek edukacyjny. Klasyfikacja Zawodów Szkolnictwa Zawodowego nie zawsze była kompatybilna z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności. Stosując obecnie
obowiązującą KZSZ nie zawsze można określić, w jakich zawodach uczy się młodzież zgodnie z KZiS – o czym świadczy fakt, iż znaczna część młodzieży uczyła się
na Podkarpaciu w zawodach opisywanych w sprawozdawczości statystycznej jako
„inne – nie występujące w klasyfikacji”. Na ograniczenie możliwości porównywania informacji z dłuższego okresu czasu wpłynął także fakt, iż przez pewien okres
placówki edukacyjne posługiwały się w sprawozdawczości statystycznej wersją
KZSZ, która już nie obowiązywała i jednościennie nie była zgodna ze schematem
KZiS. Uniemożliwiło to dokonanie analiz dotyczących liczby uczniów i absolwentów w całym planowanym w ramach projektu okresie.
Struktura kierunków kształcenia na studiach wyższych nie jest związana
z KZiS. Z kolei kody specjalności nadawane są przez GUS jako następujące po sobie
numery, zgodnie z kolejnością informowania przez uczelnie o otwieranych przez
nie nowych specjalnościach. Dane przekazywane przez uczelnie wyższe do urzędów statystycznych dotyczą (poza dwoma wyjątkami) jedynie liczby studentów
i absolwentów na poziomie kierunków kształcenia – co utrudnia sklasyfikowanie
studentów w oparciu o KZiS.
Ponadto od 1995 roku wprowadzono 4 wersje Klasyfikacji Zawodów i Specjalności, co utrudnia prowadzenie analiz ze względu na konieczność przekodowywania danych. Ponadto na podstawie prowadzonych analiz można przypuszczać, iż
relatywnie często zdarza się nieprawidłowe rejestrowanie bezrobotnych przez pracowników urzędów pracy (bezrobotni absolwenci rejestrowani byli w 4 razy większej liczbie zawodów niż liczba zawodów nauczanych w szkołach i uczelniach na
Podkarpaciu). Trzeba również wskazać, iż statystyki urzędów pracy nie uwzględniają wszystkich ofert pracy dostępnych w zakładach pracy na Podkarpaciu. Z drugiej strony w rejestrach bezrobotnych znajdują się osoby pracujące w szarej strefie.
Z tych względów analizy urzędów pracy przedstawiają obraz rynku pracy jako bardziej negatywny niż jest w rzeczywistości, a ich wiarygodność jest obniżana przez
błędy wynikające z nieprawidłowego działania oprogramowania funkcjonującego
w urzędach pracy.
Ze względu na wprowadzenie Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy z 2004 r. nie ma w Polsce danych dotyczących bezrobotnych absolwentów za II półrocze 2004 roku. Dane te były gromadzone do I połowy 2004
roku. Od początku 2005 roku dane te są gromadzone w rubryce: „osoby, które
zarejestrowały się jako bezrobotne w okresie 12 miesięcy od ukończenia nauki”
256
– definicyjnie odpowiada to pojęciu bezrobotnego absolwenta obowiązującemu do
połowy 2004 roku.
Można również wskazać na kilka problemów związanych w prowadzeniem
badań wśród zakładów pracy na Podkarpaciu. Struktura tych zakładów wyłaniająca się z rejestru REGON nie odpowiada rzeczywistości. Znacznie mniej niż
wskazywałby na to rejestr jest zakładów pracy zatrudniających od 0 do 49 osób.
W praktyce funkcjonowania zakładów pracy relatywnie często zdarza się zatrudnianie pracowników na stanowiskach trudnych do umiejscowienia w strukturze
KZiS (najczęściej dotyczy to stanowisk, w zakres których wchodzą kwalifikacje
przypisane do kilku zawodów).
Przygotowanie danych do analiz jest utrudnione, gdyż istnieją tylko klucze
przejścia z poprzedniej na daną wersję KZiS oraz klucze przejścia z obowiązującej
KZSZ na obowiązującą w danym czasie KZiS. W takim układzie część informacji
ulega zniekształceniu w trakcie przygotowania jednolitej bazy danych.
Obowiązująca metodologia prowadzenia monitoringu zawodów nadwyżkowych i deficytowych nie uwzględnia problemów dotyczących jakości danych zbieranych przez urzędy pracy. Wnioski, które można wyciągnąć, wykorzystując metodologię MPiPS są w znacznej mierze wewnętrznie sprzeczne (np. w 2004 roku na
Podkarpaciu były 163 zawody, w których było więcej ofert pracy niż bezrobotnych,
ale tylko 6 takich, w których szansa dostania oferty pracy przez bezrobotnego
w zawodzie była większa niż 1).
Przedstawione analizy dotyczą okresu 2001-2004. Wejście Polski do UE spowodowało zmiany na rynku pracy. Po akcesji Polski do UE w maju 2004 roku,
przede wszystkim młodzież skorzystała z możliwości podjęcia pracy w krajach,
które otworzyły swoje rynki (głównie Wielka Brytania i Irlandia). Wielu ekonomicznych komentatorów uważa, że w 24 krajach UE legalnie pracuje ok. 200 tys.
Polaków, plus ponad 300 tys. tych, którzy rocznie wyjeżdżają do pracy sezonowej.
Emigracja zarobkowa ma istotny wpływ na oficjalne statystyki w zakresie zgłaszanych ofert pracy. Nastąpiły zmiany w zakresie poszukiwania przez pracodawców
pracowników o określonych kwalifikacjach. Z tego powodu monitoring zawodów
nadwyżkowych i deficytowych powinien być prowadzony stale i to nie tylko na
szczeblu danego województwa, ale i szerzej, na płaszczyźnie danego kraju, jak
i całej UE. Monitoring ten powinien być połączony z określaniem wysokości wynagrodzenia w poszczególnych zawodach oferowanych przez gospodarkę. Umożliwi
to młodzieży racjonalny wybór kształcenia oraz przyczyni się do dynamicznego
reagowania placówek oświatowych i instytucji rynku pracy odnośnie zapotrzebowania na określone kwalifikacje zawodowe.
257
Literatura
Analiza lokalnego rynku pracy północno-zachodniej części województwa katowickiego (1990-1997) i jego uwarunkowania. Przewidywane kierunki zmian
(na przykładzie Gliwic, Zabrza, Knurowa i Pyskowic), Międzygminny Ośrodek
Doradztwa i Orientacji Zawodowej, Gliwice 1997.
Batko B., Marszowski R., Żukian B. (1998), Bezrobocie i jego wpływ na rozwój
lokalnego rynku pracy, prognozowane kierunki zmian, Międzygminny Ośrodek
Doradztwa i Orientacji Zawodowej, Gliwice.
Białecki I. [red.] (1998), Proces przejścia między edukacją a rynkiem pracy.
Raport z badań, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa.
Bogaj A., Kwiatkowski S.M., Szamański M.J. (1998), Edukacja w procesie
przemian społecznych, IBE, Warszawa.
Buchner-Jeziorowska A. (1998), Rynek pracy absolwentów szkół wyższych, w: Proces przejścia między edukacją a rynkiem pracy. Raport z badań,
I. Białecki (red.), Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego,
Warszawa.
Drobot J. (2003), Osoby z wykształceniem ponadgimnazjalnym na regionalnym rynku pracy, Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach – Obserwatorium Rynku Pracy, Katowice.
Drogosz-Zabłocka E. [red.] (1996), Zmiany na rynku pracy a kształcenie zawodowe, IBE, Warszawa.
Drogosz-Zabłocka E., Kwiatkowski S.M., (2001), Prognozowanie kierunków
kształcenia w kontekście potrzeb rynku pracy, „Edukacja”, nr 2/2001
Jeruszka U. [red.] (2000), Efektywność kształcenia zawodowego. Kształcenie
zawodowe a rynek pracy, Warszawa: IPISS.
Kabaj M. (1996), Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych
(MZDiN) oraz Trójstronne Umowy Szkoleniowe (TUS). Projekt nowych metod koordynacji kształcenia z potrzebami gospodarki, IPiSS, Warszawa, zeszyt
1/9996.
Kabaj M. (1997), Edukacja a rynek pracy – wyniki pilotażu, „Polityka Społeczna” 10/1997
Kabaj M. (1997), Strategie i programy przeciwdziałania bezrobociu, Scholar,
Warszawa.
Kabaj M. (1999), Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych
(MZDiN). Tezy kierunkowe, w: Prognozowanie popytu na pracę – elementy metodologii. Studia i materiały, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych
– Międzyresortowy Zespół do Prognozowania na Pracę, Tom II, Warszawa,
s. 243-267.
Kabaj M. (1999), Projekt systemu integracji zawodowej i rynku pracy. W kierunku kształcenia dualnego, w: S. Borkowska (red.), Edukacja zawodowa a rynek
pracy, IPISS, Warszawa.
Kabaj M., (2001), System aktywizacji długotrwale bezrobotnych. Synteza
i wnioski z badań, (w:) Kabaj M., (red.) Badanie bezrobocia długotrwałego, Raport IPiSS, Warszawa.
258
Kasperek A. (1999), Kształcenie a rynek pracy w Zabrzu w latach 1994-1997;
analiza i monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych, Międzygminny
Ośrodek Doradztwa i Orientacji Zawodowej, Gliwice.
Kasperek A., Łukasiewicz B., (2006), Monitoring zawodów deficytowych
i nadwyżkowych w systemie obsługi rynku pracy (na przykładzie doświadczeń
gmin w kraju), w: E. Stopińska-Pająk (red.), Edukacja dorosłych – Doradca zawodowy – Rynek pracy, Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP, Warszawa.
Kiecka-Niechajowicz T., Korfanty T. (2006), Ranking zawodów deficytowych
i nadwyżkowych w województwie śląskim w I półroczu 2006 roku, Wojewódzki
Urząd Pracy w Katowicach – Obserwatorium Rynku Pracy, Katowice.
Klasyfikacja zawodów i specjalności, Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej,
Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 1996.
Kubica B.K. (2003), Młodzież śląskich szkół wyższych, Wojewódzki Urząd
Pracy – Obserwatorium Rynku Pracy, Katowice.
Kwiatkowski S. [red.] (2001), Edukacja zawodowa wobec rynku pracy, IPISS,
Warszawa.
Kwiatkowski S., Sepkowska Z. [red] (2000), Budowa standardów kwalifikacji
zawodowych w Polsce, Warszawa-Radom 2000.
Kwiatkowski S.M. (2000), Zmiany strukturalne w kształceniu zawodowym
w latach 1990-2000. Rynek pracy w latach 2000-2010 – prognozy, IBE, Warszawa
Kwiatkowski S.M. (2002), Dostosowanie struktury i treści kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy w kontekście zmian w systemie edukacji,
w: Z. Strzelecki (red.), Uwarunkowania prognozowania popytu na pracę oraz
jego edukacyjne implikacje, Studia i materiały, Rządowe Centrum Studiów
Strategicznych – Międzyresortowy Zespół do Prognozowania na Pracę, Tom
IX, Warszawa, s. 358-394.
Kwiatkowski S.M. [red.] (2000), Kształcenie zawodowe. Rynek pracy. Pracodawcy, IBE, Warszawa
Langowska E. (2002), Diagnoza strumieni kształcenia w subregionie południowym województwa śląskiego w kontekście bezrobocia rejestrowanego, Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach, Filia w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała.
Lelińska K., Gruza M., Stahl J. (2004), Nowa Klasyfikacja Zawodów i Specjalności. Praktyczny przewodnik, IPiSS, Warszawa.
Łukasiewicz B. (2002), Analiza dorobku metodologicznego oraz efektywności
praktycznej monitoringu rynku pracy według zawodów, stosowanego w różnych
ośrodkach kraju, w: Z. Strzelecki (red.), Uwarunkowania prognozowania popytu
na pracę oraz jego edukacyjne implikacje, Studia i materiały, Rządowe Centrum
Studiów Strategicznych – Międzyresortowy Zespół do Prognozowania na Pracę,
Tom IX, Warszawa, s. 122-357.
Łukasiewicz B. (2002), Przegląd dorobku w dziedzinie monitorowania rynku
pracy oraz nowych metod koordynacji kształcenia i zatrudnienia wobec restrukturyzacji gospodarki – na przykładzie gmin województwa śląskiego, w: Z. Strzelecki
(red.). Przesłanki konstrukcji systemu długookresowego prognozowania na pracę,
Studia i materiały, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych – Międzyresortowy
Zespół do Prognozowania na Pracę, Tom VIII, Warszawa, s. 289-331.
259
Makać W. (1977), Projekt systemu reprezentacyjnych badań sondażowych dla
analiz regionalnych rynków pracy, „Rynek Pracy. Miesięcznik Krajowego Urzędu
Pracy”, nr 1/1997, Warszawa.
Monioring zawodów nadwyżkowych i deficytowych w województwie pomorskim za rok 2005 – raport roczny, Wydział Strategii Rynku Pracy i Promocji Zatrudnienia Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku, Gdańsk 2006
Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie opolskim,
Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu, Opole 2005
Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie dolnośląskim w 2005 roku, Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy w Wałbrzychu, Wałbrzych 2006.
Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie świętokrzyskim w 2005 roku, Wojewódzki Urząd Pracy w Kielcach, Kielce 2006.
Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej
stosowania (DzU Nr 265, poz. 2644) Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2004 r. w sprawie programu
badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2005 (Dz.U. Nr 195, poz. 2004
z późn. zm.)
Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej
Klasyfikacji Działalności (PKD) (Dz. U. Nr 33, poz. 289 z późn. zm.).
Sobocka-Szczapa H. (1999), Młodzież na rynku pracy. Ocena procesu kształcenia oraz umiejętności nabytych w trakcie nauki w szkołach średnich i wyższych,
„Rynek Pracy. Miesięcznik Krajowego Urzędu Pracy”, nr 6/1999, Warszawa.
Stafanik K. (2004), Bezrobocie śląskiej młodzieży w latach 2000–2004, Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach – Obserwatorium Rynku Pracy, Katowice.
Stafanik K. (2004), Bezrobocie wśród absolwentów szkół w województwie śląskim w latach 2000–2004, Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach – Obserwatorium Rynku Pracy, Katowice.
Stopińska-Pająk E. [red.] (2006), Edukacja dorosłych – Doradca zawodowy
– Rynek pracy, Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP, Warszawa.
Szamańska A., (1998), Popyt na pracę na rynkach lokalnych – raport II, „Zeszyt IBNGR”, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk.
Szylko-Skoczny M. [red.] (1998), Sytuacja młodzieży na rynku pracy w wybranych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Raport z badań dla MOP, Warszawa
Zalecenia metodyczne do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych
I nadwyżkowych w systemie urzędów pracy, Krajowy Urząd Pracy, Warszawa
1997
260
Summary
Occupations in demand and those in surplus supply
in the Podkarpackie Province
The distinguishing characteristic of the Polish labor market is the highest unemployment in the entire EU. Unemployment here is over twice as high as the
European Union average.
First of all, young people (18-24 years old) cannot find jobs; one out of every
three registered unemployed belongs to this age group. The second highest age
group of unemployed also represents the young - between the ages of 25-34. This
is the biggest issue for the job market in Poland, and it has many dimensions of
negative consequences for both society and the economy.
An analysis of occupations in demand and those in overcrowded fields in the
Podkarpackie Province done for this study definitively shows that between the
years 2000-2004 the number of trades which could be considered in a deficit in
comparison to demand and those which were just equal to demand grew on this
regional labor market, while the number of occupations which could be considered in surplus or non-existent on this market decreased. This is a clear signal that
the labor market is not adapting to the needs of employers, and even more alarming is that this imbalance is growing in strength. The increasing deficit was noted
mostly among the following large groups of workers (1 – digital PKZiS code):
office workers, ‘personal salespeople of personal services,’ technicians and other
mid-level staff, and workers doing the most simple tasks. The analysis also showed
that the job market in the Podkarpackie Province is relatively highly diversified on
a district-territorial basis. The Dębickie, Przemyskie, Krośnieńskie, Jasielskie and
Lańcuckie districts find themselves in the most difficult situation. The situation in
the following districts is also difficult: Kolbuszowskie, Strzyżowskie, RopczyckoSędziszowskie, Stalowowolskie and Tarnobrzeskie. The situation in the following
districts could be described as mildly weak: Jarosławskie, Przeworskie, Rzeszowskie and Brzozowskie. It can be considered average in the case of the Bieszczadzkie,
Kieleckie, Niżańskie, Leżajskie, Tarnobrzeg, Sanockie, Lubaczowskie and Przemyśl
districts. The best situation among cities at the district level is in Krosno and Rzeszow. It has been determined that the poor situation in the Dębickie and Jasielskie districts is the result mainly of a high surplus labor force. Further, the weak
situation in the Przemyskie, Kolbuszowskie and Strzyżowskie districts is derived
mainly from the high number of unemployed per job available. The Krośnieńskie
and Lańcuckie districts have only slightly high rankings on both of these scales.
The accession of Poland to the EU brought major change to the job market. After accession in May 2004, mainly young people took advantage of the opportunity
to work in the countries which opened their markets (mainly Great Britain and
Ireland). Many economic commentators agree that throughout the 24 EU nations,
about 200,000 Poles are legally employed while over 300,000 Poles each year go
abroad to these countries to work seasonally. Job-based emigration has a significant influence on official statistics based on the number of job openings. Changes
261
have occurred in the manner in which employers search for workers with specific
qualifications. For this reason the monitoring of trades in demand and those in
excess supply should be carried out in an ongoing manner at the provincial level as
well as at the national and EU-wide level. Such monitoring should be linked with
a definition of the wage levels in particular trades offered by an economy. This
would make it possible for young people to make a rational choice in their selection
of career training and would lead to a dynamic response in relation to the demand
for specific job qualifications on the part of educational providers as well as other
labor market institution.
262
Zusammengfassung
Berufe mit Überschuss und mit Defizit in der Woiwodschaft Podkarpackie
Charakteristisches Merkmal des polnischen Arbeitsmarktes ist die höchste
Arbeitslosigkeit in der ganzen Europäischen Union. Arbeitslosigkeitsniveau überschreitet sogar zwei mal durchschnittliches Niveau in der Europäischen Union. Vor allem ganz jungen Menschen (18 – 24) fällt es schwer die Stelle zu finden,
wobei jede dritte Person, die sich im Arbeitsmarkt anmeldet, dieser Altersgruppe
gehört. Die zweite Arbeitslosengruppe, wenn es um Zahl der arbeitslosen geht, ist
die im Alter 25 – 34. Das ist das größte Problem des polnischen Arbeitsmarktes,
das negative Folgen im gesellschaftlichen und wirtschaftlichen Bereich hat.
Analyse der Berufen mit Überschuss und Defizit in der Woiwodschaft Podkarpackie, die in der vorliegenden Bearbeitung dargestellt wurde, zeigt gleichzeitig,
dass in den Jahren 2000 – 2004 die Zahl der berufen mit Überschuss und diesen,
die auf dem Arbeitsmarkt nicht existiert haben, kleiner war. Das versteht man
als deutliches Zeichen dafür, dass Arbeitsmarkt nicht den Bedürfnissen von Arbeitsgebern angepasst ist. Diese Unanpassung nimmt zu. Der notierte Anstieg der
Berufen mit Defizit bezieht sich vor allem auf folgende große Berufsgruppen (1
Zifferkode PKZiS): Büroarbeiter, persönliche Dienstleistungsarbeiter persönliche
Verkäufer, Techniker, anderes Mittlerpersonal und einfache Arbeiter. Die durchgeführten Analysen haben grade gezeigt, dass der Arbeitsmarkt der Woiwodschaft
Podkarpackie territorial stark differenziert ist. In der schwierigsten Lage ist der
Arbeitsmarkt des Kreises Dębica, Przemyśl, Jasło und Lańcut. Mit schweren Situation hat man in den folgenden Kreisen zu tun: Kolbuszowa, Strzyżów, Ropczyce-Sędziszów, Stalowa Wola, und Tarnobrzeg. Als angemessen schlecht kann
man die Situation des Kreises: Jarosław, Przeworsk, Rzeszów und Brzozów bezeichnen. Durchschnittlich ist sie im Fall des Bezierks: Bieszczady, Kielce, Nisko,
Leżajsk, Tarnobrzeg, Sanok, Lubaczów und Przemyśl. Am besten im Fall Städte
auf Kreisecht: Krosno und Rzeszów. Es wurde festgelegt, dass schwierige Situation des Kreises Dębica und Jasło sich vor allem aus dem hohen Überschuss des
Arbeitskraftangebotes ergibt. Die schwierige Situation des Kreises: Przemyśl, Kolbuszowa und Strzyżów ist Folge vor allem einer großen Zahl der Arbeitslosen, die
auf ein Arbeitsangebot fällt. Die Kreise: Krosno und Lańcut haben relativ hohes
Anzeichen in beiden untersuchten Bereichen.
Eintritt Polens in die EU hat Veränderungen am Arbeitsmarkt verursacht.
Nach dem Eintritt Polens in die EU im Mai 2004, haben vor allem die Jugendlichen aus der breiten Palette der Möglichkeiten profitiert um in den Ländern zu
arbeiten, die ihre Arbeitsmärkte geöffnet haben (hauptsächlich Großbritannien
und Irland). Viele ökonomische Kommentatoren finden, dass in 24 Ländern der
EU etwa 200 000 Polen legal arbeiten, dazu noch über 300 000 Personen kommen, die jährlich Saisonarbeit machen. Die Emigration um zu verdienen hat einen wesentlichen Einfluss auf offizielle Statistiken im Bereich der Anmeldung von
Arbeitsangeboten. Man beobachtet Veränderungen im Bereich der Suche vom Arbeitsgeber den Arbeitsnehmer mit bestimmten Qualifikationen. Aus diesem Grun-
263
de soll Monitorring der Berufe mit Überschuss und mit Defizit stets auf der Ebene
der Woiwodschaft geführt werden, auch des Landes, sowie im Rahmen der ganzen
EU. Diese Monitorring soll zusammen bei Bestimmung der Höhe der Belohnung
in einzelnen Berufen verbunden wird, die von der Wirtschaft angebotenen sind.
Das könnte nicht nur den Jugendlichen vernünftige Wahl der Ausbildung ermöglichen sondern auch eine dynamische Reaktion der Bildungsstelle und Arbeitsmarkteinrichtungen verursachen könnte, wenn es um Bedarf nach bestimmten
Berufsqualifikationen geht.
264
Aneks
265
tabelaryczny
Tabela A 1. Zawody, w których odnotowano bezrobotnych w każdym z lat okresu 20002004, tylko w jednym z lat okresu 2000-2004 oraz nie odnotowano bezrobotnych w żadnym roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych (stan na koniec okresu
sprawozdawczego; dane w liczbach bezwzględnych).
Zawody, w których
odnotowano bezrobotnych w każdym
z lat 2000-2004
Zawody, w których
odnotowano
bezrobotnych przynajmniej w jednym
z lat 2000-2004
Zawody, w których
nie odnotowano
w ogóle bezrobotnych w latach
2000-2004
Razem
Bez zawodu
1
0
0
1
26
11
6
43
Specjaliści
176
126
136
438
193
69
98
360
Pracownicy biurowi
43
16
4
63
i sprzedawcy
50
22
21
93
i rybacy
30
10
5
45
i rzemieślnicy
265
55
52
372
i urządzeń
264
63
66
393
prostych
78
14
10
102
Siły zbrojne
0
3
1
4
1126
389
399
1914
Razem
266
Tabela A 2. Zawody, w których odnotowano bezrobotnych w każdym z lat okresu
2000-2004, tylko w jednym z lat okresu 2000-2004 oraz nie odnotowano bezrobotnych
w żadnym roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych (stan na koniec
okresu sprawozdawczego; dane w procentach - I).
Zawody, w których
z lat 2000-2004
Zawody, w których
odnotowano
z lat 2000-2004
Zawody, w których
nie odnotowano
2000-2004
Razem
Bez zawodu
,1
0
0
,1
2,3
2,8
1,5
2,2
Specjaliści
15,6
32,4
34,1
22,9
17,1
17,7
24,6
18,8
Pracownicy biurowi
3,8
4,1
1,0
3,3
i sprzedawcy
4,4
5,7
5,3
4,9
i rybacy
2,7
2,6
1,3
2,4
i rzemieślnicy
23,5
14,1
13,0
19,4
i urządzeń
23,4
16,2
16,5
20,5
prostych
6,9
3,6
2,5
5,3
0
,8
,3
,2
100,0
100,0
100,0
100,0
Siły zbrojne
Razem
267
Tabela A 3. Zawody, w których odnotowano bezrobotnych w każdym z lat okresu 20002004, tylko w jednym z lat okresu 2000-2004 oraz nie odnotowano bezrobotnych w żadnym roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych (stan na koniec okresu
sprawozdawczego; dane w procentach - II).
Zawody, w których
z lat 2000-2004
Zawody, w których
odnotowano
z lat 2000-2004
Zawody, w których
nie odnotowano
2000-2004
Razem
Bez zawodu
100,0
0
0
100,0
60,5
25,6
14,0
100,0
Specjaliści
40,2
28,8
31,1
100,0
53,6
19,2
27,2
100,0
Pracownicy biurowi
68,3
25,4
6,3
100,0
i sprzedawcy
53,8
23,7
22,6
100,0
i rybacy
66,7
22,2
11,1
100,0
i rzemieślnicy
71,2
14,8
14,0
100,0
i urządzeń
67,2
16,0
16,8
100,0
prostych
76,5
13,7
9,8
100,0
0
75,0
25,0
100,0
58,8
20,3
20,8
100,0
Siły zbrojne
Razem
268
Tabela A 4. Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu bezrobocia w województwie podkarpackim w latach 2000-2004 (stan na koniec okresu sprawozdawczego; dane
w %).
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
Bez zawodu
14,26
13,88
13,77
14,40
15,19
0,22
0,21
0,22
0,20
0,19
Specjaliści
2,93
3,61
4,16
4,77
5,35
12,07
13,19
13,64
16,74
17,41
Pracownicy biurowi
6,63
6,67
6,66
3,63
3,42
13,35
12,38
12,17
12,29
12,38
3,26
3,12
2,90
2,77
2,72
32,95
33,55
33,48
32,46
30,82
5,57
5,35
5,18
5,01
4,90
8,76
8,05
7,81
7,73
7,62
Siły zbrojne
0,00
0,00
0,00
0,01
0,01
Razem
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
269
Tabela A 5. Średnie rang wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) w kontekście procentowego udziału danej grupy zawodowej w liczbie bezrobotnych (stan na koniec
okresu sprawozdawczego) ogółem (lata 2000-2004) – im wyższa ranga, tym niższy udział
procentowy w generowaniu analizowanego typu bezrobocia.
Poziom kwalifikacji
Średnia rang (dla lat 2000-2004)
w kontekście procentowego udziału
danej grupy zawodowej w liczbie
bezrobotnych ogółem
1 lub 2
2,40
-
10,00
Specjaliści
4
7,60
3
2,80
Pracownicy biurowi
2 lub 3
6,80
2 lub 3
3,80
2
8,80
2
1,00
2
6,80
1
5,00
Siły zbrojne
-
11,00
Bez zawodu
270
w żadnym roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych (napływ w ciągu
roku; dane w liczbach bezwzględnych).
Zawody,
w których
odnotowano napływ
bezrobotnych
w każdym
z lat 20002004
Zawody,
w których odnotowano napływ
bezrobotnych
przynajmniej
w jednym z lat
2000-2004
Zawody,
w których nie
odnotowano
w ogóle napływu bezrobotnych w latach
2000-2004
Razem
Bez zawodu
1
0
0
1
29
8
6
43
Specjaliści
210
109
119
438
195
79
86
360
Pracownicy biurowi
46
12
5
63
50
22
21
93
31
7
7
45
245
76
51
372
231
94
68
393
70
22
10
102
Siły zbrojne
0
4
0
4
1108
433
373
1914
Razem
271
roku; dane w procentach - I).
Zawody, w których
odnotowano napływ bezrobotnych
w każdym z lat
2000-2004
Zawody, w których
odnotowano napływ
z lat 2000-2004
Zawody,
w których nie
odnotowano
w ogóle napływu
bezrobotnych
w latach 20002004
Razem
Bez zawodu
0,09
0
0
0,05
2,62
1,85
1,61
2,25
Specjaliści
18,95
25,17
31,90
22,88
17,60
18,24
23,06
18,81
Pracownicy biurowi
4,15
2,77
1,34
3,29
i sprzedawcy
4,51
5,08
5,63
4,86
i rybacy
2,80
1,62
1,88
2,35
i rzemieślnicy
22,11
17,55
13,67
19,44
i urządzeń
20,85
21,71
18,23
20,53
prostych
6,32
5,08
2,68
5,33
0
0,92
0
0,21
100,00
100,00
100,00
100,00
Siły zbrojne
Razem
272
roku; dane w procentach - II).
Zawody, w których
w każdym z lat
2000-2004
Zawody, w których
odnotowano napływ
z lat 2000-2004
Zawody,
w których nie
odnotowano
w ogóle napływu
bezrobotnych
w latach 20002004
Razem
Bez zawodu
100,00
0
0
100,00
67,44
18,60
13,95
100,00
Specjaliści
47,95
24,89
27,17
100,00
54,17
21,94
23,89
100,00
Pracownicy biurowi
73,02
19,05
7,94
100,00
i sprzedawcy
53,76
23,66
22,58
100,00
i rybacy
68,89
15,56
15,56
100,00
i rzemieślnicy
65,86
20,43
13,71
100,00
i urządzeń
58,78
23,92
17,30
100,00
prostych
68,63
21,57
9,80
100,00
0
100,00
0
100,00
57,89
22,62
19,49
100,00
Siły zbrojne
Razem
273
Tabela A 9. Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu napływu bezrobocia
w województwie podkarpackim w latach 2000-2004 (dane w %).
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
Bez zawodu
12,22
11,53
11,59
12,66
13,91
0,27
0,27
0,29
0,25
0,23
Specjaliści
5,06
6,28
8,33
10,16
11,50
15,65
17,25
18,51
21,25
23,04
Pracownicy biurowi
7,49
7,10
7,77
3,93
3,00
11,19
10,14
10,05
9,69
9,49
2,40
2,34
2,03
1,90
1,75
33,25
33,74
31,26
29,96
27,71
5,46
5,18
4,67
4,61
4,25
7,02
6,18
5,50
5,57
5,11
Siły zbrojne
0,00
0,00
0,00
0,02
0,01
274
Tabela A 10. Zawody, w których odnotowano oferty pracy (stan na koniec okresu sprawozdawczego) w każdym z lat okresu 2000-2004, tylko w jednym z lat okresu 2000-2004
oraz nie odnotowano ich w żadnym roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych (dane w liczbach bezwzględnych).
Zawody, w których
Zawody, w których
Zawody, w których
odnotowano (na
odnotowano (na
nie odnotowano (na
koniec okresu sprawokoniec okresu sprakoniec okresu sprawozdawczego) oferty
wozdawczego) oferzdawczego) w ogóle
pracy przynajmniej
ty pracy w każdym
ofert pracy w latach
w jednym z lat 20002000-2004
z lat 2000-2004
2004
Razem
Bez zawodu
0
1
0
1
1
10
32
43
Specjaliści
3
50
385
438
2
46
312
360
Pracownicy biurowi
3
13
47
63
i sprzedawcy
6
4
83
93
i rybacy
0
1
44
45
i rzemieślnicy
1
58
313
372
i urządzeń
3
27
363
393
prostych
1
17
84
102
Siły zbrojne
0
0
4
4
Razem
20
227
1667
1914
275
oraz nie odnotowano ich w żadnym roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych (dane procentach I).
Zawody, w których
odnotowano (na
koniec okresu sprawozdawczego) oferty pracy w każdym
z lat 2000-2004
Zawody, w których
odnotowano (na
koniec okresu sprawozdawczego) oferty
pracy przynajmniej
w jednym z lat 20002004
Zawody, w których
nie odnotowano (na
koniec okresu sprawozdawczego) w ogóle
2000-2004
Razem
0
,4
0
,1
5,0
4,4
1,9
2,2
Specjaliści
15,0
22,0
23,1
22,9
10,0
20,3
18,7
18,8
Pracownicy biurowi
15,0
5,7
2,8
3,3
i sprzedawcy
30,0
1,8
5,0
4,9
0
,4
2,6
2,4
i rzemieślnicy
5,0
25,6
18,8
19,4
i urządzeń
15,0
11,9
21,8
20,5
prostych
5,0
7,5
5,0
5,3
0
0
,2
,2
100,0
100,0
100,0
100,0
Bez zawodu
i rybacy
Siły zbrojne
Razem
276
oraz nie odnotowano ich w żadnym roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych (dane procentach II).
Zawody, w których
Zawody, w których
Zawody, w których
odnotowano (na
odnotowano (na
nie odnotowano (na
koniec okresu sprawokoniec okresu sprakoniec okresu sprawozdawczego) oferty
wozdawczego) oferzdawczego) w ogóle
pracy przynajmniej
ty pracy w każdym
w jednym z lat 20002000-2004
z lat 2000-2004
2004
Bez zawodu
Razem
0
100,0
0
100,0
2,3
23,3
74,4
100,0
Specjaliści
,7
11,4
87,9
100,0
,6
12,8
86,7
100,0
Pracownicy biurowi
4,8
20,6
74,6
100,0
i sprzedawcy
6,5
4,3
89,2
100,0
i rybacy
0
2,2
97,8
100,0
i rzemieślnicy
,3
15,6
84,1
100,0
i urządzeń
,8
6,9
92,4
100,0
prostych
1,0
16,7
82,4
100,0
0
0
100,0
100,0
1,0
11,9
87,1
100,0
Siły zbrojne
Razem
277
Tabela A 13. Zawody, w których odnotowano napływ ofert pracy w każdym z lat okresu
2000-2004, tylko w jednym z lat okresu 2000-2004 oraz nie odnotowano ich w żadnym
roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych (dane w liczbach bezwzględnych).
Zawody, w których odnotowano oferty pracy
w każdym z lat
2000-2004
Zawody, w których
odnotowano oferty
pracy przynajmniej
w jednym z lat 20002004
Zawody, w których nie
odnotowano w ogóle
oferty pracy w latach
2000-2004
Razem
Bez zawodu
1
0
0
1
14
18
11
43
Specjaliści
83
198
157
438
81
134
145
360
Pracownicy biurowi
24
28
11
63
i sprzedawcy
21
38
34
93
i rybacy
6
23
16
45
i rzemieślnicy
100
145
127
372
i urządzeń
56
198
139
393
prostych
35
42
25
102
Siły zbrojne
0
0
4
4
421
824
669
1914
Razem
278
roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych (dane procentach I).
Zawody, w których
odnotowano oferty
pracy w każdym
z lat 2000-2004
Zawody, w których
odnotowano oferty
pracy przynajmniej
w jednym z lat
2000-2004
Zawody, w których
nie odnotowano
w ogóle oferty
pracy w latach
2000-2004
Razem
0,23753
0
0
0,052247
3,33
2,18
1,64
2,25
Specjaliści
19,71
24,03
23,47
22,88
19,24
16,26
21,67
18,81
Pracownicy biurowi
5,70
3,40
1,64
3,29
i sprzedawcy
4,99
4,61
5,08
4,86
i rybacy
1,43
2,79
2,39
2,35
i rzemieślnicy
23,75
17,60
18,98
19,44
i urządzeń
13,30
24,03
20,78
20,53
prostych
8,31
5,10
3,74
5,33
0
0
0,60
0,21
100
100
100
100
Bez zawodu
Siły zbrojne
Razem
279
roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych (dane procentach II).
Zawody, w których
odnotowano oferty
pracy w każdym
z lat 2000-2004
Zawody, w których
odnotowano oferty
pracy przynajmniej
w jednym z lat
2000-2004
Zawody, w których
nie odnotowano
w ogóle oferty
pracy w latach
2000-2004
Razem
100
0
0
100
32,56
41,86
25,58
100
Specjaliści
18,95
45,21
35,84
100
22,50
37,22
40,28
100
Pracownicy biurowi
38,10
44,44
17,46
100
i sprzedawcy
22,58
40,86
36,56
100
i rybacy
13,33
51,11
35,56
100
i rzemieślnicy
26,88
38,98
34,14
100
i urządzeń
14,25
50,38
35,37
100
prostych
34,31
41,18
24,51
100
0
0
100,00
100
22,00
43,05
34,95
100
Bez zawodu
Siły zbrojne
Razem
280
Tabela A 16. Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu napływu bezrobotnych
w latach 2000-2004 (dane w %).
Rok
2000
2001
2002
2003
2004
Bez zawodu
4,64
1,01
1,08
0,72
1,03
0,44
0,49
0,59
0,55
0,39
Specjaliści
4,73
5,23
5,78
6,99
6,03
8,97
9,80
10,36
14,76
17,29
Pracownicy biurowi
13,42
12,13
15,30
9,84
12,71
15,49
16,64
16,27
13,85
12,99
0,74
0,80
1,10
1,52
0,57
22,15
24,00
21,41
19,70
20,98
7,67
7,12
7,79
8,56
7,44
21,75
22,80
20,33
23,50
20,56
Siły zbrojne
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
281
Tabela A 17. Dziesięć zawodów deficytowych o najwyższym skumulowanym wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu.
Nazwa zawodu lub specjalności
Telemarketer
Wskaźnik intenSuma ofert pracy sywności nadwyżki skumulowane dane
(deficytu) zawodów dla lat 2000-2004
Suma bezrobotnych
- skumulowane
dane dla lat 20002004
33,5
67
2
22
22
1
20,5
41
2
17
17
1
linii produkcyjnej
14,8
74
5
14,05
843
60
10,81
227
21
10
10
1
8,83
53
6
8
8
1
Lekarz - chirurgia ogólna
Operator urządzeń i agregatów do obróbki błon
Rybak stawowy
282
Tabela A 18. Zawody deficytowe, w których w okresie 2000-2004 zarejestrowało się
ponad 100 bezrobotnych.
zawodów
dla lat 2000-2004
Suma bezrobotnych
- skumulowane
2,15
10885
5053
2,92
6122
2097
Robotnik drogowy
1,56
2063
1324
1,67
1219
730
Sekretarka
1,13
774
684
Kasjer handlowy
2,15
1285
598
Pozostali robotnicy przygotowujący drewno
i pokrewni
1,27
461
363
1,23
395
322
2,17
641
295
1,24
297
239
w przemyśle
1,33
282
212
2,41
449
186
1,64
241
147
Monter mebli
1,54
163
106
z papieru i tektury
2,49
254
102
283
Tabela A 19. Dziesięć zawodów równoważnych o najwyższym wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu.
Wskaźnik intenSuma ofert pracy sywności nadwyżki
skumulowane dane
(deficytu) zawodów
dla lat 2000-2004
-
Suma bezrobotnych
- skumulowane
1,077
378
351
cukierniczych
1,073
44
41
1,072
104
97
1,067
16
15
Plecionkarz
1,064
100
94
Pozostali robotnicy pomocniczy w rolnictwie
i pokrewni
1,046
68
65
Pracownik biurowy
1,046
11340
10843
1,034
61
59
Spedytor
1,024
43
42
1,014
215
212
284
Tabela A 20. Zawody równoważne, w których w okresie 2000-2004 zarejestrowało się
przynajmniej 100 bezrobotnych.
zawodów
dla lat 2000-2004
Suma bezrobotnych
- skumulowane
Pracownik biurowy
1,046
11340
10843
Brukarz
0,902
405
449
1,077
378
351
Recepcjonista
0,900
242
269
Fizjoterapeuta
0,906
222
245
Kosmetyczka
0,910
201
221
1,014
215
212
1,012
170
168
1,006
167
166
0,988
164
166
0,919
102
111
285
Tabela A 21. Napływ ofert pracy w latach 2000-2004 w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego.
Napływ ofert pracy
Lp.
Powiat
2000
2001
2002
2003
2004
20002004
Średnia geometryczna
1
Bieszczadzki
873
649
968
1275
1080
4845
1,0546
2
Brzozowski
1254
857
1245
1375
982
5713
0,9407
3
Dębicki
1166
1082
997
2059
1628
6932
1,0870
4
Jarosławski
1548
1084
1341
1836
2252
8061
1,0982
5
Jasielski
1491
1526
1574
1677
1556
7824
1,0107
6
Kolbuszowski
725
246
501
697
769
2938
1,0148
7
Krośnieński
1010
729
830
926
1106
4601
1,0230
8
Leżajski
733
890
1120
1770
1521
6034
1,2002
9
Lubaczowski
1289
942
1429
1658
1686
7004
1,0694
10
Łańcucki
640
504
612
841
1076
3673
1,1387
11
Mielecki
3207
2363
1995
2373
3153
13091
0,9958
12
Niżański
1252
587
857
1349
1410
5455
1,0302
13
Przemyski
452
269
522
624
586
2453
1,0671
14
Przeworski
1004
829
873
1412
1125
5243
1,0289
15
Ropczycko-Sędziszowski
868
746
832
1086
929
4461
1,0171
16
Rzeszowski
1939
1506
1721
3308
2368
10842
1,0512
17
Sanocki
1602
1516
1844
2439
1872
9273
1,0397
18
Stalowowolski
1346
555
949
1544
1902
6296
1,0903
19
Strzyżowski
566
333
480
716
730
2825
1,0657
20
Tarnobrzeski
392
650
511
612
655
2820
1,1369
21
Krosno
1216
1169
1328
1886
2283
7882
1,1706
22
Przemyśl
1411
757
992
1291
1302
5753
0,9801
23
Rzeszów
4519
4522
4037
5609
7126
25813
1,1206
24
Tarnobrzeg
739
694
740
835
1049
4057
1,0915
286
Tabela A 22. Napływ bezrobotnych w latach 2000-2004 w poszczególnych powiatach
województwa podkarpackiego.
Napływ bezrobotnych
Powiat
2000
2001
2002
2003
2004
20002004
1
Bieszczadzki
4080
4597
4609
4888
4718
22892
1,0370
2
Brzozowski
5593
5593
5469
5793
5431
27879
0,9927
3
Dębicki
9549
8473
9986
8799
9101
45908
0,9881
4
Jarosławski
7139
6766
7122
7641
7725
36393
1,0199
5
Jasielski
9365
8851
8708
9191
9237
45352
0,9966
6
Kolbuszowski
4586
4209
4013
4126
4239
21173
0,9805
7
Krośnieński
6623
6676
6048
6183
6445
31975
0,9932
8
Leżajski
5370
4817
4739
5078
4821
24825
0,9734
9
Lubaczowski
4925
4539
4704
5115
4966
24249
1,0021
10
Łańcucki
5408
5107
5657
4949
5283
26404
0,9942
11
Mielecki
9363
9953
8550
8329
8568
44763
0,9781
12
Niżański
5353
4483
4162
4679
4648
23325
0,9653
13
Przemyski
4164
3862
3940
3927
4020
19913
0,9912
14
Przeworski
5736
4963
4679
5158
5680
26216
0,9976
15
5633
5562
5500
5701
5892
28288
1,0113
16
Rzeszowski
8948
8162
8347
8780
9174
43411
1,0063
17
Sanocki
7080
6925
6567
6344
5791
32707
0,9510
18
Stalowowolski
7274
6370
6731
6667
7853
34895
1,0193
19
Strzyżowski
4080
4099
3918
4322
3967
20386
0,9930
20
Tarnobrzeski
3551
3836
3622
3561
3572
18142
1,0015
21
Krosno
2844
2833
2678
2680
2844
13879
1,0000
22
Przemyśl
4233
3998
4092
4082
4142
20547
0,9946
23
Rzeszów
7570
7099
8000
8472
8753
39894
1,0370
24
Tarnobrzeg
3348
3550
3696
3788
3546
17928
1,0145
287
Tabela A 23. Nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w latach 2000-2004 w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego.
Nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej w zawodzie
Lp.
Powiat
2000
2001
2002
2003
2004
20002004
1
Bieszczadzki
3207
3948
3641
3613
3638
18047
1,0320
2
Brzozowski
4339
4736
4224
4418
4449
22166
1,0063
3
Dębicki
8383
7391
8989
6740
7473
38976
0,9717
4
Jarosławski
5591
5682
5781
5805
5473
28332
0,9947
5
Jasielski
7874
7325
7134
7514
7681
37528
0,9938
6
Kolbuszowski
3861
3963
3512
3429
3470
18235
0,9737
7
Krośnieński
5613
5947
5218
5257
5339
27374
0,9876
8
Leżajski
4637
3927
3619
3308
3300
18791
0,9185
9
Lubaczowski
3636
3597
3275
3457
3280
17245
0,9746
10
Łańcucki
4768
4603
5045
4108
4207
22731
0,9692
11
Mielecki
6156
7590
6555
5956
5415
31672
0,9684
12
Niżański
4101
3896
3305
3330
3238
17870
0,9426
13
Przemyski
3712
3593
3418
3303
3434
17460
0,9807
14
Przeworski
4732
4134
3806
3746
4555
20973
0,9905
15
4765
4816
4668
4615
4963
23827
1,0102
16
Rzeszowski
7009
6656
6626
5472
6806
32569
0,9927
17
Sanocki
5478
5409
4723
3905
3919
23434
0,9197
18
Stalowowolski
5928
5815
5782
5123
5951
28599
1,0010
19
Strzyżowski
3514
3766
3438
3606
3237
17561
0,9797
20
Tarnobrzeski
3159
3186
3111
2949
2917
15322
0,9803
21
Krosno
1628
1664
1350
794
561
5997
0,7662
22
Przemyśl
2822
3241
3100
2791
2840
14794
1,0016
23
Rzeszów
3051
2577
3963
2863
1627
14081
0,8545
24
Tarnobrzeg
2609
2856
2956
2953
2497
13871
0,9891
288
Tabela A 24. Intensywność nadwyżki (deficytu) zawodu w latach 2000-2004 w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego.
Lp.
Powiat
2000
2001
2002
2003
2004
20002004
1
Bieszczadzki
0,2140
0,1412
0,2100
0,2608
0,2289
0,2116
1,0170
2
Brzozowski
0,2242
0,1532
0,2276
0,2374
0,1808
0,2049
0,9614
3
Dębicki
0,1221
0,1277
0,0998
0,2340
0,1789
0,1510
0,9666
4
Jarosławski
0,2168
0,1602
0,1883
0,2403
0,2915
0,2215
1,1788
5
Jasielski
0,1592
0,1724
0,1808
0,1825
0,1685
0,1725
0,9338
6
Kolbuszowski
0,1581
0,0584
0,1248
0,1689
0,1814
0,1388
1,0126
7
Krośnieński
0,1525
0,1092
0,1372
0,1498
0,1716
0,1439
1,0545
8
Leżajski
0,1365
0,1848
0,2363
0,3486
0,3155
0,2431
1,2169
9
Lubaczowski
0,2617
0,2075
0,3038
0,3241
0,3395
0,2888
1,0871
10
Łańcucki
0,1183
0,0987
0,1082
0,1699
0,2037
0,1391
0,9164
11
Mielecki
0,3425
0,2374
0,2333
0,2849
0,3680
0,2925
1,2753
12
Niżański
0,2339
0,1309
0,2059
0,2883
0,3034
0,2339
1,0092
13
Przemyski
0,1085
0,0697
0,1325
0,1589
0,1458
0,1232
0,8885
14
Przeworski
0,1750
0,1670
0,1866
0,2738
0,1981
0,2000
1,1261
15
0,1541
0,1341
0,1513
0,1905
0,1577
0,1577
0,9423
16
Rzeszowski
0,2167
0,1845
0,2062
0,3768
0,2581
0,2498
1,1311
17
Sanocki
0,2263
0,2189
0,2808
0,3845
0,3233
0,2835
1,0666
18
Stalowowolski
0,1850
0,0871
0,1410
0,2316
0,2422
0,1804
0,9614
19
Strzyżowski
0,1387
0,0812
0,1225
0,1657
0,1840
0,1386
1,0049
20
Tarnobrzeski
0,1104
0,1694
0,1411
0,1719
0,1834
0,1554
1,0725
21
Krosno
0,4276
0,4126
0,4959
0,7037
0,8027
0,5679
1,5075
22
Przemyśl
0,3333
0,1893
0,2424
0,3163
0,3143
0,2800
0,8625
23
Rzeszów
0,5970
0,6370
0,5046
0,6621
0,8141
0,6470
1,3058
24
Tarnobrzeg
0,2207
0,1955
0,2002
0,2204
0,2958
0,2263
0,8223
289
Tabela A 25. Liczba bezrobotnych na ofertę pracy w latach 2000-2004 w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego.
Liczba bezrobotnych na ofertę pracy
Lp.
Powiat
2000
2001
2002
2003
2004
20002004
1
Bieszczadzki
4,674
7,083
4,761
3,834
4,369
4,725
0,9833
2
Brzozowski
4,460
6,526
4,393
4,213
5,531
4,880
1,0553
3
Dębicki
8,190
7,831
10,016
4,273
5,590
6,623
0,9089
4
Jarosławski
4,612
6,242
5,311
4,162
3,430
4,515
0,9286
5
Jasielski
6,281
5,800
5,532
5,481
5,936
5,797
0,9860
6
Kolbuszowski
6,326
17,110
8,010
5,920
5,512
7,207
0,9662
7
Krośnieński
6,557
9,158
7,287
6,677
5,827
6,950
0,9709
8
Leżajski
7,326
5,412
4,231
2,869
3,170
4,114
0,8111
9
Lubaczowski
3,821
4,818
3,292
3,085
2,945
3,462
0,9370
10
Łańcucki
8,450
10,133
9,243
5,885
4,910
7,189
0,8731
11
Mielecki
2,920
4,212
4,286
3,510
2,717
3,419
0,9821
12
Niżański
4,276
7,637
4,856
3,469
3,296
4,276
0,9370
13
Przemyski
9,212
14,357
7,548
6,293
6,860
8,118
0,9290
14
Przeworski
5,713
5,987
5,360
3,653
5,049
5,000
0,9696
15
6,490
7,456
6,611
5,250
6,342
6,341
0,9942
16
Rzeszowski
4,615
5,420
4,850
2,654
3,874
4,004
0,9572
17
Sanocki
4,419
4,568
3,561
2,601
3,093
3,527
0,9147
18
Stalowowolski
5,404
11,477
7,093
4,318
4,129
5,542
0,9349
19
Strzyżowski
7,208
12,309
8,163
6,036
5,434
7,216
0,9318
20
Tarnobrzeski
9,059
5,902
7,088
5,819
5,453
6,433
0,8808
21
Krosno
2,339
2,423
2,017
1,421
1,246
1,761
0,8543
22
Przemyśl
3,000
5,281
4,125
3,162
3,181
3,572
1,0148
23
Rzeszów
1,675
1,570
1,982
1,510
1,228
1,546
0,9253
24
Tarnobrzeg
4,530
5,115
4,995
4,537
3,380
4,419
0,9294
290
Tabela A 26. Procent wyjaśnionej ogólnej zmienności (wyniki analizy czynnikowej wykorzystane do tworzenia miary syntetycznej).
Początkowe wartości własne
Sumy kwadratów ładunków po wyodrębnieniu
Składowa
Ogółem
% wariancji
% skumulowany
Ogółem
% wariancji
% skumulowany
1
2,104
70,130
70,130
2,104
70,130
70,130
2
,776
25,854
95,984
3
,120
4,016
100,000
Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych.
291
Tabela A 27. Ładunki czynnikowe składowej głównej (wyniki analizy czynnikowej wykorzystane do tworzenia miary syntetycznej).
Składowa
1
Nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej - lata 2000-2004
,611
Intensywność nadwyżki (deficytu) zawodu - lata 2000-2004
-,951
Liczba bezrobotnych na ofertę pracy - lata 2000-2004
,909
Metoda wyodrębniania czynników - Głównych składowych.
a 1 - liczba wyodrębnionych składowych.
292
Tabela A 28. Syntetyczne ujęcie sytuacji na powiatowych rynkach pracy.
Lp.
Powiat
Nadwyżka (deficyt) podaży siły
roboczej - lata
2000-2004
Intensywność
nadwyżki (deficytu) zawodu
- lata 2000-2004
Liczba bezrobotnych na ofertę
pracy - lata 20002004
Miara syntetyczna (w oparciu
o analizę składowych głównych)
wartość
ranga
wartość
ranga
wartość
ranga
wartość
ranga
1
Bieszczadzki
18047
10
0,212
12
4,72
12
-0,13
10
2
Brzozowski
22166
14
0,205
13
4,88
13
0,08
11
3
Dębicki
38976
24
0,151
19
6,62
19
1,32
24
4
Jarosławski
28332
19
0,221
11
4,51
11
0,15
14
5
Jasielski
37528
23
0,173
16
5,80
16
0,98
21
6
Kolbuszowski
18235
11
0,139
22
7,21
22
0,75
19
7
Krośnieński
27374
18
0,144
20
6,95
20
1,00
22
8
Leżajski
18791
12
0,243
8
4,11
8
-0,37
7
9
Lubaczowski
17245
6
0,289
4
3,46
4
-0,75
4
10
Łańcucki
22731
15
0,139
21
7,19
21
0,91
20
11
Mielecki
31672
21
0,292
3
3,42
3
-0,25
9
12
Niżański
17870
9
0,234
9
4,28
9
-0,33
8
13
Przemyski
17460
7
0,123
24
8,12
24
1,00
23
14
Przeworski
20973
13
0,200
14
5,00
14
0,08
13
15
23827
17
0,158
17
6,34
17
0,67
17
16
Rzeszowski
32569
22
0,250
7
4,00
7
0,08
12
17
Sanocki
23434
16
0,284
5
3,53
5
-0,49
5
18
Stalowowolski
28599
20
0,180
15
5,54
15
0,57
16
19
Strzyżowski
17561
8
0,139
23
7,22
23
0,73
18
20
Tarnobrzeski
15322
5
0,155
18
6,43
18
0,39
15
21
Krosno
5997
1
0,568
2
1,76
2
-2,58
2
22
Przemyśl
14794
4
0,280
6
3,57
6
-0,78
3
23
Rzeszów
14081
3
0,647
1
1,55
1
-2,62
1
24
Tarnobrzeg
13871
2
0,226
10
4,42
10
-0,41
6
293
Tabela A 29. Liczba zawodów, w których nauka prowadzona była stale, przez część analizowanego okresu lub nie była prowadzona w ogóle w latach 2000–2004.
Zawody, w których
uczyła się młodzież
w każdym z lat
2000-2004
Zawody, w których
przynajmniej
w jednym z lat
2000-2004
Zawody, w których
nie uczyła się
młodzież w ogóle
w latach 20002004
Razem
Bez zawodu
1
0
0
1
0
0
43
43
Specjaliści
33
24
381
438
16
84
260
360
Pracownicy biurowi
0
10
53
63
i sprzedawcy
2
14
77
93
i rybacy
1
3
41
45
i rzemieślnicy
8
58
306
372
i urządzeń
0
21
372
393
prostych
0
3
99
102
Siły zbrojne
0
0
4
4
Razem
61
217
1636
1914
294
Tabela A 30. Udział wielkich grup zawodowych w liczbie zawodów, w których nauka
prowadzona była stale, przez część analizowanego okresu lub nie była prowadzona w ogóle
w latach 2000–2004.
Zawody, w których
w każdym z lat
2000-2004
Zawody, w których
przynajmniej
w jednym z lat
2000-2004
Zawody, w których
nie uczyła się
młodzież w ogóle
w latach 20002004
Razem
1,6%
0%
0%
0,1%
0%
0%
2,6%
2,2%
Specjaliści
54,1%
11,1%
23,3%
22,9%
26,2%
38,7%
15,9%
18,8%
Pracownicy biurowi
,0%
4,6%
3,2%
3,3%
i sprzedawcy
3,3%
6,5%
4,7%
4,9%
i rybacy
1,6%
1,4%
2,5%
2,4%
i rzemieślnicy
13,1%
26,7%
18,7%
19,4%
i urządzeń
0%
9,7%
22,7%
20,5%
prostych
0%
1,4%
6,1%
5,3%
Siły zbrojne
0%
0%
0,2%
0,2%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
Bez zawodu
Razem
295
Tabela A 31. Udział zawodów, w których nauka prowadzona była stale, przez część
analizowanego okresu lub nie była prowadzona w ogóle w wielkich grupach zawodowych
w latach 2000–2004
Zawody, w których
w każdym z lat
2000-2004
Zawody, w których
przynajmniej
w jednym z lat
2000-2004
Zawody, w których
nie uczyła się
młodzież w ogóle
w latach 20002004
Razem
100,0%
0%
0%
100,0%
0%
0%
100,0%
100,0%
Specjaliści
7,5%
5,5%
87,0%
100,0%
4,4%
23,3%
72,2%
100,0%
0%
15,9%
84,1%
100,0%
i sprzedawcy
2,2%
15,1%
82,8%
100,0%
i rybacy
2,2%
6,7%
91,1%
100,0%
i rzemieślnicy
2,2%
15,6%
82,3%
100,0%
i urządzeń
0%
5,3%
94,7%
100,0%
prostych
0%
2,9%
97,1%
100,0%
Siły zbrojne
0%
0%
100,0%
100,0%
3,2%
11,3%
85,5%
100,0%
Bez zawodu
Pracownicy biurowi
Razem
296
Tabela A 32. Liczba zawodów, w których naukę kończyli absolwenci stale, przez część
analizowanego okresu lub nie było absolwentów w ogóle w latach 2000–2004.
Zawody, w których
byli absolwenci
w każdym z lat
2001-2004
Zawody, w których
byli absolwenci
przynajmniej
w jednym z lat
2001-2004
Zawody, w których
nie było absolwentów w ogóle
w latach 20012004
Razem
Bez zawodu
1
0
0
1
0
0
43
43
Specjaliści
28
15
395
438
50
28
282
360
Pracownicy biurowi
3
1
59
63
i sprzedawcy
7
6
80
93
i rybacy
1
1
43
45
i rzemieślnicy
24
18
330
372
i urządzeń
2
9
382
393
prostych
0
2
100
102
Siły zbrojne
0
0
4
4
116
80
1718
1914
Razem
297
Tabela A 33. Udział wielkich grup zawodowych w liczbie zawodów, w których naukę
kończyli absolwenci stale, przez część analizowanego okresu lub nie było absolwentów
w ogóle w latach 2000–2004
Zawody, w których
byli absolwenci
w każdym z lat
2001-2004
Zawody, w których
byli absolwenci
przynajmniej
w jednym z lat
2001-2004
Zawody, w których
nie było absolwentów w ogóle
w latach 2001-2004
Razem
Bez zawodu
,9%
0%
0%
,1%
0%
0%
2,5%
2,2%
Specjaliści
24,1%
18,8%
23,0%
22,9%
43,1%
35,0%
16,4%
18,8%
Pracownicy biurowi
2,6%
1,3%
3,4%
3,3%
i sprzedawcy
6,0%
7,5%
4,7%
4,9%
i rybacy
,9%
1,3%
2,5%
2,4%
i rzemieślnicy
20,7%
22,5%
19,2%
19,4%
i urządzeń
1,7%
11,3%
22,2%
20,5%
prostych
0%
2,5%
5,8%
5,3%
Siły zbrojne
0%
0%
,2%
,2%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
Razem
298
Tabela A 34. Udział zawodów, w których naukę kończyli absolwenci stale, przez część
analizowanego okresu lub nie było absolwentów w ogóle w wielkich grupach zawodowych
w latach 2000–2004.
Zawody, w których
byli absolwenci
w każdym z lat
2000-2004
Zawody, w których
byli absolwenci
przynajmniej
w jednym z lat
2000-2004
Zawody,
w których nie
było absolwentów
w ogóle w latach
2000-2004
Razem
100,0%
0%
0%
100,0%
0%
0%
100,0%
100,0%
Specjaliści
6,4%
3,4%
90,2%
100,0%
13,9%
7,8%
78,3%
100,0%
Pracownicy biurowi
4,8%
1,6%
93,7%
100,0%
i sprzedawcy
7,5%
6,5%
86,0%
100,0%
i rybacy
2,2%
2,2%
95,6%
100,0%
i rzemieślnicy
6,5%
4,8%
88,7%
100,0%
i urządzeń
,5%
2,3%
97,2%
100,0%
prostych
0%
2,0%
98,0%
100,0%
Siły zbrojne
0%
0%
100,0%
100,0%
6,1%
4,2%
89,8%
100,0%
Bez zawodu
Razem
299
Tabela A 35. Napływ bezrobotnych absolwentów
Zawody, w których
odnotowano
napływ bezrobotnych absolwentów
w każdym z lat
2000-2003
Zawody, w których
absolwentów przynajmniej w jednym
z lat 2000-2003
Zawody, w których
nie odnotowano
w ogóle napływu
2000-2003
Razem
Bez zawodu
1
0
0
1
0
1
42
43
Specjaliści
128
123
187
438
89
76
195
360
Pracownicy biurowi
12
14
37
63
i sprzedawcy
12
23
58
93
i rybacy
10
9
26
45
i rzemieślnicy
68
80
224
372
i urządzeń
21
64
308
393
prostych
2
15
85
102
Siły zbrojne
0
0
4
4
343
405
1166
1914
Razem
300
Tabela A 36. Udział wielkich grup zawodowych w poszczególnych typach zawodów
pod względem napływu bezrobotnych absolwentów.
Zawody, w których
odnotowano
w każdym z lat
2000-2003
Zawody, w których
z lat 2000-2003
Zawody, w których
nie odnotowano
w ogóle napływu
2000-2003
Razem
Bez zawodu
,3%
,0%
,0%
,1%
,0%
,2%
3,6%
2,2%
Specjaliści
37,3%
30,4%
16,0%
22,9%
25,9%
18,8%
16,7%
18,8%
Pracownicy biurowi
3,5%
3,5%
3,2%
3,3%
i sprzedawcy
3,5%
5,7%
5,0%
4,9%
i rybacy
2,9%
2,2%
2,2%
2,4%
i rzemieślnicy
19,8%
19,8%
19,2%
19,4%
i urządzeń
6,1%
15,8%
26,4%
20,5%
prostych
,6%
3,7%
7,3%
5,3%
Siły zbrojne
,0%
,0%
,3%
,2%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
Razem
301
Tabela A 37. Udział poszczególnych typów zawodów w wielkich grupach zawodowych
pod względem napływu bezrobotnych absolwentów.
Zawody, w których
odnotowano
w każdym z lat
2000-2003
Zawody, w których
z lat 2000-2003
Zawody, w których
nie odnotowano
w ogóle napływu
2000-2003
Razem
100,0%
,0%
,0%
100,0%
,0%
2,3%
97,7%
100,0%
Specjaliści
29,2%
28,1%
42,7%
100,0%
24,7%
21,1%
54,2%
100,0%
Pracownicy biurowi
19,0%
22,2%
58,7%
100,0%
i sprzedawcy
12,9%
24,7%
62,4%
100,0%
i rybacy
22,2%
20,0%
57,8%
100,0%
i rzemieślnicy
18,3%
21,5%
60,2%
100,0%
i urządzeń
5,3%
16,3%
78,4%
100,0%
prostych
2,0%
14,7%
83,3%
100,0%
Siły zbrojne
,0%
,0%
100,0%
100,0%
17,9%
21,2%
60,9%
100,0%
Bez zawodu
Razem
302
Tabela A 38. Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu napływu bezrobocia
absolwentów w województwie podkarpackim w latach 2000-2004 (dane w %).
Rok
2000
2001
2002
2003
2004*
Bez zawodu
13,00
12,39
11,89
14,71
11,32
0,00
0,00
0,01
0,00
0,00
Specjaliści
12,11
17,39
22,91
27,43
38,62
27,94
28,93
29,48
33,43
29,65
Pracownicy biurowi
11,46
10,56
9,26
2,39
1,44
10,43
8,70
7,97
7,20
6,06
1,36
0,96
0,45
0,44
0,26
21,89
19,37
16,50
13,39
11,62
1,60
1,44
1,30
0,96
1,00
0,20
0,26
0,22
0,04
0,03
Siły zbrojne
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
303
Tabela A 39. Liczba uczniów w latach 2001–2003 w powiatach województwa podkarpackiego.
Liczba uczniów
Powiat
2001
2002
2003
Średnia
liczba
uczniów
Średnia
geometryczna
przyrostu
Przyrost
całkowity
1
Bieszczadzki
2981
3190
3172
3114,3
1,032
1,064
2
Brzozowski
2469
2682
2662
2604,3
1,038
1,078
3
Dębicki
8090
8030
8194
8104,7
1,006
1,013
4
Jarosławski
8090
8030
8672
8264,0
1,035
1,072
5
Jasielski
7696
7975
7678
7783,0
0,999
0,998
6
Kolbuszowski
2018
1972
1917
1969,0
0,975
0,950
7
Krośnieński
3260
3079
2920
3086,3
0,946
0,896
8
Leżajski
4455
4568
4755
4592,7
1,033
1,067
9
Lubaczowski
2439
2595
2794
2609,3
1,070
1,146
10
Łańcucki
4536
4504
4440
4493,3
0,989
0,979
11
Mielecki
8364
8508
8841
8571,0
1,028
1,057
12
Niżański
2851
2904
2698
2817,7
0,973
0,946
13
Przemyski
601
630
679
636,7
1,063
1,130
14
Przeworski
3333
3626
3744
3567,7
1,060
1,123
15
3445
3621
3713
3593,0
1,038
1,078
16
Rzeszowski
2741
2731
2800
2757,3
1,011
1,022
17
Sanocki
6546
7023
7102
6890,3
1,042
1,085
18
Stalowowolski
7681
7630
7567
7626,0
0,993
0,985
19
Strzyżowski
1972
2060
2064
2032,0
1,023
1,047
20
Tarnobrzeski
2719
2762
2655
2712,0
0,988
0,976
21
Krosno
10491
10286
10129
10302,0
0,983
0,965
22
Przemyśl
9405
9310
9704
9473,0
1,016
1,032
23
Rzeszów
23655
24100
24263
24006,0
1,013
1,026
24
Tarnobrzeg
5921
5604
5527
5684,0
0,966
0,933
Lp.
304
Tabela A 40. Liczba absolwentów w latach 2001–2003 w powiatach województwa podkarpackiego.
Liczba absolwentów
Lp.
Powiat
2001
2002
2003
Łączna
liczba absolwentów
Średnia
geometryczna
przyrostu
Przyrost
całkowity
1
Bieszczadzki
824
882
902
2608
1,046
1,095
2
Brzozowski
786
642
813
2241
1,017
1,034
3
Dębicki
2640
2402
2191
7233
0,911
0,830
4
Jarosławski
2640
2402
2313
7355
0,936
0,876
5
Jasielski
2243
2156
2361
6760
1,026
1,053
6
Kolbuszowski
560
639
675
1874
1,098
1,205
7
Krośnieński
904
1096
928
2928
1,013
1,027
8
Leżajski
1258
1287
1353
3898
1,037
1,076
9
Lubaczowski
713
685
594
1992
0,913
0,833
10
Łańcucki
1259
1410
1483
4152
1,085
1,178
11
Mielecki
2598
2705
2600
7903
1,000
1,001
12
Niżański
883
938
869
2690
0,992
0,984
13
Przemyski
215
193
119
527
0,744
0,553
14
Przeworski
959
809
883
2651
0,960
0,921
15
1027
918
1063
3008
1,017
1,035
16
Rzeszowski
754
795
807
2356
1,035
1,070
17
Sanocki
2078
1870
2108
6056
1,007
1,014
18
Stalowowolski
2319
2664
2585
7568
1,056
1,115
19
Strzyżowski
666
509
632
1807
0,974
0,949
20
Tarnobrzeski
787
816
929
2532
1,086
1,180
21
Krosno
3499
3382
3471
10352
0,996
0,992
22
Przemyśl
2930
2953
2467
8350
0,918
0,842
23
Rzeszów
7051
7097
6993
21141
0,996
0,992
24
Tarnobrzeg
1795
1799
1721
5315
0,979
0,959
305
Tabela A 41. Napływ bezrobotnych absolwentów w latach 2001–2003 w powiatach województwa podkarpackiego.
Napływ bezrobotnych absolwentów
Lp.
Powiat
2001
2002
2003
Łączna
liczba bezrobotnych
absolwentów
Średnia
geometryczna
przyrostu
Przyrost
całkowity
1
Bieszczadzki
566
658
800
2024
1,189
1,413
2
Brzozowski
1118
1049
1069
3236
0,978
0,956
3
Dębicki
1897
2014
1925
5836
1,007
1,015
4
Jarosławski
972
1107
1370
3449
1,187
1,409
5
Jasielski
1515
1647
1853
5015
1,106
1,223
6
Kolbuszowski
681
769
872
2322
1,132
1,280
7
Krośnieński
995
1143
1205
3343
1,100
1,211
8
Leżajski
924
1066
1293
3283
1,183
1,399
9
Lubaczowski
603
626
729
1958
1,100
1,209
10
Łańcucki
834
1045
1157
3036
1,178
1,387
11
Mielecki
2208
2112
2141
6461
0,985
0,970
12
Niżański
624
727
967
2318
1,245
1,550
13
Przemyski
781
706
752
2239
0,981
0,963
14
Przeworski
964
932
1142
3038
1,088
1,185
15
871
1027
1125
3023
1,136
1,292
16
Rzeszowski
1509
1652
1938
5099
1,133
1,284
17
Sanocki
1124
1137
1267
3528
1,062
1,127
18
Stalowowolski
1152
1205
1483
3840
1,135
1,287
19
Strzyżowski
736
720
876
2332
1,091
1,190
20
Tarnobrzeski
663
694
699
2056
1,027
1,054
21
Krosno
447
472
515
1434
1,073
1,152
22
Przemyśl
737
671
764
2172
1,018
1,037
23
Rzeszów
1488
1651
2035
5174
1,169
1,368
24
Tarnobrzeg
508
681
712
1901
1,184
1,402
306
Tabela A 42. Odpływ bezrobotnych absolwentów w latach 2001–2003 w powiatach województwa podkarpackiego.
Odpływ bezrobotnych absolwentów
Lp.
Powiat
2001
2002
2003
Łączna
liczba bezrobotnych
absolwentów
Średnia
geometryczna
przyrostu
Przyrost
całkowity
1
Bieszczadzki
257
375
486
1118
1,375
1,891
2
Brzozowski
596
639
660
1895
1,052
1,107
3
Dębicki
928
1176
1175
3279
1,125
1,266
4
Jarosławski
414
690
857
1961
1,439
2,070
5
Jasielski
667
935
996
2598
1,222
1,493
6
Kolbuszowski
293
445
482
1220
1,283
1,645
7
Krośnieński
411
629
740
1780
1,342
1,800
8
Leżajski
495
688
881
2064
1,334
1,780
9
Lubaczowski
321
428
486
1235
1,230
1,514
10
Łańcucki
435
619
663
1717
1,235
1,524
11
Mielecki
1214
1144
1266
3624
1,021
1,043
12
Niżański
333
452
628
1413
1,373
1,886
13
Przemyski
393
404
482
1279
1,107
1,226
14
Przeworski
486
548
689
1723
1,191
1,418
15
420
581
649
1650
1,243
1,545
16
Rzeszowski
762
947
1253
2962
1,282
1,644
17
Sanocki
547
694
790
2031
1,202
1,444
18
Stalowowolski
639
699
959
2297
1,225
1,501
19
Strzyżowski
327
375
472
1174
1,201
1,443
20
Tarnobrzeski
305
374
415
1094
1,166
1,361
21
Krosno
193
274
362
829
1,370
1,876
22
Przemyśl
441
425
515
1381
1,081
1,168
23
Rzeszów
803
984
1427
3214
1,333
1,777
24
Tarnobrzeg
248
438
488
1174
1,403
1,968
307
Tabela A 43. Procent bezrobotnych wśród absolwentów w latach 2001–2003 w powiatach województwa podkarpackiego.
Odsetek bezrobotnych wśród absolwentów
Lp.
Powiat
2001
2002
2003
Łącznie
Średnia
geometryczna
przyrostu
Przyrost
całkowity
1
Bieszczadzki
68,7%
74,6%
88,7%
77,6%
1,136
1,291
2
Brzozowski
142,2%
163,4%
131,5%
144,4%
0,961
0,924
3
Dębicki
71,9%
83,8%
87,9%
80,7%
1,106
1,223
4
Jarosławski
36,8%
46,1%
59,2%
46,9%
1,268
1,609
5
Jasielski
67,5%
76,4%
78,5%
74,2%
1,078
1,162
6
Kolbuszowski
121,6%
120,3%
129,2%
123,9%
1,031
1,062
7
Krośnieński
110,1%
104,3%
129,8%
114,2%
1,086
1,180
8
Leżajski
73,4%
82,8%
95,6%
84,2%
1,141
1,301
9
Lubaczowski
84,6%
91,4%
122,7%
98,3%
1,205
1,451
10
Łańcucki
66,2%
74,1%
78,0%
73,1%
1,085
1,178
11
Mielecki
85,0%
78,1%
82,3%
81,8%
0,984
0,969
12
Niżański
70,7%
77,5%
111,3%
86,2%
1,255
1,575
13
Przemyski
363,3%
365,8%
631,9%
424,9%
1,319
1,740
14
Przeworski
100,5%
115,2%
129,3%
114,6%
1,134
1,287
15
84,8%
111,9%
105,8%
100,5%
1,117
1,248
16
Rzeszowski
200,1%
207,8%
240,1%
216,4%
1,095
1,200
17
Sanocki
54,1%
60,8%
60,1%
58,3%
1,054
1,111
18
Stalowowolski
49,7%
45,2%
57,4%
50,7%
1,075
1,155
19
Strzyżowski
110,5%
141,5%
138,6%
129,1%
1,120
1,254
20
Tarnobrzeski
84,2%
85,0%
75,2%
81,2%
0,945
0,893
21
Krosno
12,8%
14,0%
14,8%
13,9%
1,078
1,161
22
Przemyśl
25,2%
22,7%
31,0%
26,0%
1,110
1,231
23
Rzeszów
21,1%
23,3%
29,1%
24,5%
1,174
1,379
24
Tarnobrzeg
28,3%
37,9%
41,4%
35,8%
1,209
1,462
308
Tabela A 44. Procent absolwentów wśród bezrobotnych w latach 2001–2003 w powiatach województwa podkarpackiego.
Odsetek absolwentów wśród bezrobotnych
Lp.
Powiat
2001
2002
2003
Łącznie
Średnia
geometryczna
przyrostu
Przyrost
całkowity
1
Bieszczadzki
12,3%
14,3%
16,4%
14,4%
1,153
1,329
2
Brzozowski
20,0%
19,2%
18,5%
19,2%
0,961
0,923
3
Dębicki
22,4%
20,2%
21,9%
21,4%
0,989
0,977
4
Jarosławski
14,4%
15,5%
17,9%
16,0%
1,117
1,248
5
Jasielski
17,1%
18,9%
20,2%
18,7%
1,085
1,178
6
Kolbuszowski
16,2%
19,2%
21,1%
18,8%
1,143
1,306
7
Krośnieński
14,9%
18,9%
19,5%
17,7%
1,144
1,308
8
Leżajski
19,2%
22,5%
25,5%
22,4%
1,152
1,327
9
Lubaczowski
13,3%
13,3%
14,3%
13,6%
1,036
1,073
10
Łańcucki
16,3%
18,5%
23,4%
19,3%
1,196
1,432
11
Mielecki
22,2%
24,7%
25,7%
24,1%
1,076
1,159
12
Niżański
13,9%
17,5%
20,7%
17,4%
1,219
1,485
13
Przemyski
20,2%
17,9%
19,1%
19,1%
0,973
0,947
14
Przeworski
19,4%
19,9%
22,1%
20,5%
1,068
1,140
15
15,7%
18,7%
19,7%
18,0%
1,123
1,260
16
Rzeszowski
18,5%
19,8%
22,1%
20,2%
1,093
1,194
17
Sanocki
16,2%
17,3%
20,0%
17,8%
1,109
1,230
18
Stalowowolski
18,1%
17,9%
22,2%
19,4%
1,109
1,230
19
Strzyżowski
18,0%
18,4%
20,3%
18,9%
1,062
1,129
20
Tarnobrzeski
17,3%
19,2%
19,6%
18,7%
1,066
1,136
21
Krosno
15,8%
17,6%
19,2%
17,5%
1,104
1,218
22
Przemyśl
18,4%
16,4%
18,7%
17,8%
1,008
1,015
23
Rzeszów
21,0%
20,6%
24,0%
22,0%
1,070
1,146
24
Tarnobrzeg
14,3%
18,4%
18,8%
17,2%
1,146
1,314
309
Tabela A 45. Procent absolwentów odpływających z bezrobocia w latach 2001–2003
w powiatach województwa podkarpackiego.
Odsetek absolwentów odpływających z bezrobocia
Lp.
Powiat
2001
2002
2003
Łącznie
Średnia
geometryczna
przyrostu
Przyrost
całkowity
1
Bieszczadzki
45,4%
57,0%
60,8%
55,2%
1,157
1,338
2
Brzozowski
53,3%
60,9%
61,7%
58,6%
1,076
1,158
3
Dębicki
48,9%
58,4%
61,0%
56,2%
1,117
1,248
4
Jarosławski
42,6%
62,3%
62,6%
56,9%
1,212
1,469
5
Jasielski
44,0%
56,8%
53,8%
51,8%
1,105
1,221
6
Kolbuszowski
43,0%
57,9%
55,3%
52,5%
1,133
1,285
7
Krośnieński
41,3%
55,0%
61,4%
53,2%
1,219
1,487
8
Leżajski
53,6%
64,5%
68,1%
62,9%
1,128
1,272
9
Lubaczowski
53,2%
68,4%
66,7%
63,1%
1,119
1,252
10
Łańcucki
52,2%
59,2%
57,3%
56,6%
1,048
1,099
11
Mielecki
55,0%
54,2%
59,1%
56,1%
1,037
1,075
12
Niżański
53,4%
62,2%
64,9%
61,0%
1,103
1,217
13
Przemyski
50,3%
57,2%
64,1%
57,1%
1,129
1,274
14
Przeworski
50,4%
58,8%
60,3%
56,7%
1,094
1,197
15
48,2%
56,6%
57,7%
54,6%
1,094
1,196
16
Rzeszowski
50,5%
57,3%
64,7%
58,1%
1,132
1,280
17
Sanocki
48,7%
61,0%
62,4%
57,6%
1,132
1,281
18
Stalowowolski
55,5%
58,0%
64,7%
59,8%
1,080
1,166
19
Strzyżowski
44,4%
52,1%
53,9%
50,3%
1,101
1,213
20
Tarnobrzeski
46,0%
53,9%
59,4%
53,2%
1,136
1,291
21
Krosno
43,2%
58,1%
70,3%
57,8%
1,276
1,628
22
Przemyśl
59,8%
63,3%
67,4%
63,6%
1,061
1,127
23
Rzeszów
54,0%
59,6%
70,1%
62,1%
1,140
1,299
24
Tarnobrzeg
48,8%
64,3%
68,5%
61,8%
1,185
1,404
310
Tabela A 46. Oceny zawodów funkcjonujących na pograniczu rynku edukacyjnego
i rynku pracy w latach 2001–2003 w powiatach na Podkarpaciu.
Lp.
-1-
Powiat
-2-
Procent
bezrobotnych
absolwentów
w zawodach
ocenionych
pozytywnie
spośród
wszystkich
absolwentów
rejestrujących
się w PUP
Średnia
z rang dla
poszczególnych wyników
ocen
Procent
zawodów
nauczanych
w powiecie
ocenionych
pozytywnie
Procent
zawodów,
w których rejestrują się bezrobotni w PUP
ocenionych
pozytywnie
Procent
absolwentów
w zawodach
ocenionych
pozytywnie
spośród
wszystkich
absolwentów
-3-
-4-
-5-
-6-
-7-
1
Bieszczadzki
36,36364
5,232558
70,5138
17,02526
19,25
2
Brzozowski
37,5
12,31527
29,45114
30,44776
14
3
Dębicki
46,93878
11,63793
70,19217
41,03261
10
4
Jarosławski
65,57377
9,433962
87,57308
41,2376
7,5
5
Jasielski
56,45161
4,562738
72,44083
6,278998
17,75
6
Kolbuszowski
42,85714
5,188679
23,63927
13,42105
21
7
Krośnieński
56,66667
8,846154
82,82104
33,11001
10
8
Leżajski
54,83871
12,62626
66,67522
31,24682
10
9
Lubaczowski
24,24242
9,411765
65,31124
19,45983
17,75
10
Łańcucki
42,5
6,185567
78,29961
19,28468
16,75
11
Mielecki
42,30769
9,767442
28,24244
26,86345
16
12
Niżański
73,33333
11,17318
89,5539
27,11538
7,25
13
Przemyski
60
6,735751
50,09488
28,83008
14,5
14
Przeworski
56,52174
7,567568
63,44776
20,71823
15
15
42,30769
9,574468
62,33378
20,69729
16,5
16
Rzeszowski
50
15,26104
38,75212
40,63895
10,5
17
Sanocki
70,83333
10,21277
85,60106
26,79226
9
18
Stalowowolski
64,15094
8,653846
88,63636
52,29779
7,75
19
Strzyżowski
37,03704
4,519774
67,79192
9,763948
20,75
20
Tarnobrzeski
50
7,051282
90,91627
8,929789
15
21
Krosno
87,69231
5,882353
99,6136
22,52346
9,5
22
Przemyśl
83,60656
7,26257
98,81437
29,89691
8,25
23
Rzeszów
88,09524
13,94422
99,48441
62,56053
1,5
24
Tarnobrzeg
86,66667
10
95,74788
41,37645
4,5
311
Spis tabel w tekście
Tabela 1. Liczba bezrobotnych (stan na 31 grudnia) w zawodach,
w których stale odnotowywano bezrobotnych w latach 2000–2004.... 21
Tabela 2. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych (stan na 31 grudnia
danego roku) w województwie podkarpackim w latach 1999-2004...23
Tabela 3. Zawody o największej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych
(na koniec okresu sprawozdawczego) w latach 2000-2004
(kod 6-cyfrowy PKZiS)................................................................ 26
Tabela 4. Zawody o największej (średniorocznej) liczbie zarejestrowanych
bezrobotnych według wielkich grup zawodowych
(1-cyfrowy kod PKZiS)................................................................ 26
Tabela 5. Liczba osób bezrobotnych w województwie podkarpackim
w okresie 2000-2004 - stan na 31 grudnia
(dane w liczbach bezwzględnych)................................................ 27
Tabela 6. Wielkość napływu bezrobotnych w zawodach, w których stale
odnotowywano napływ bezrobotnych w latach 2000-2004............ 30
Tabela 7. Napływ bezrobotnych w województwie podkarpackim
w latach 2000-2004..................................................................... 31
Tabela 8. Zawody o największej średniorocznej liczbie zarejestrowanych
bezrobotnych (lata 2000-2004)................................................... 35
Tabela 9. Liczba zawodów w ramach wielkich grup zawodowych
(1-cyfrowy kod PKZSiS) zidentyfikowanych wśród 200
zawodów o największej średniorocznej liczbie zarejestrowanych
bezrobotnych............................................................................... 36
Tabela 10. Liczba osób rejestrujących się jako bezrobotne
w powiatowych urzędach pracy województwa podkarpackiego
w latach 2000-2004 - „napływ” (dane w liczbach bezwzględnych).
40
Tabela 11. Liczba ofert pracy w zawodach, w których stale odnotowywano
oferty pracy na koniec okresu sprawozdawczego
w latach 2000-2004..................................................................... 40
Tabela 12. Liczba zgłaszanych ofert pracy (na koniec okresu
sprawozdawczego w latach 2000-2004.......................................... 42
Tabela 13. Zawody o największej liczbie ofert pracy pozostających
w dyspozycji bezrobotnych pod koniec okresu
sprawozdawczego (lata 2000-2004)............................................. 43
Tabela 14. Liczba ofert pracy na koniec okresu sprawozdawczego
w ramach 20zawodów o największej liczbie ofert pracy
(lata 2000-2004) według wielkich grup zawodowych
(1-cyfrowy kod PKZiS)................................................................ 44
Tabela 15. Liczba zawodów, w których stale odnotowywano napływ
ofert pracy (lata 2000-2004)........................................................ 46
Tabela 16. Liczba zarejestrowanych ofert pracy w ciągu roku
w województwie podkarpackim w latach 2000-2004..................... 47
312
Tabela 17. Liczba zawodów zidentyfikowanych wśród 200 zawodów
o największej średniorocznej liczbie ofert pracy według wielkich
grup zawodów (1-cyfrowy kod PKZiS)......................................... 50
Tabela 18. Charakterystyka zawodów, dla których zgłoszono ponad
100 ofert pracy............................................................................. 50
Tabela 19. Zawody, dla których zgłoszono największą liczbę ofert pracy
(lata 2000-2004)........................................................................ 51
Tabela 20. Liczba osób rejestrujących się jako bezrobotne w powiatowych
urzędach pracy województwa podkarpackiego
w latach 2000-2004 - „napływ” (dane w liczbach bezwzględnych)...52
Tabela 21. Nadwyżka podaży siły roboczej w latach 2000-2004..................... 56
Tabela 22. Liczba poszczególnych typów zawodów ze względu
na wskaźnik N(D)SR.................................................................. 57
Tabela 23. Odsetek zawodów o deficycie podaży siły roboczej
w latach 2000-2004 w ramach poszczególnych wielkich
grup zawodowych........................................................................ 57
Tabela 24. Odsetek zawodów o nadwyżce podaży siły roboczej
w latach 2000-2004 w ramach poszczególnych wielkich
grup zawodowych........................................................................ 57
Tabela 25. Napływ ofert pracy, bezrobotnych oraz nadwyżka podaży
pracy w latach 2000-2004 (dane skumulowane)........................... 58
Tabela 26. Odsetek zawodów, w których odnotowano więcej ofert pracy
niż bezrobotnych według wielkich grup zawodowych
(1-cyfrowy kod PKZiS) (lata 2000-2004).................................... 59
Tabela 27. Zawody o największych wartościach nadwyżki siły roboczej
osobno dla każdego okresu (lata 2000-2004)............................... 64
Tabela 28. Zawody o najmniejszych wartościach nadwyżki siły roboczej
osobno dla każdego okresu (lata 2000-2004)............................... 68
Tabela 29. Liczba poszczególnych typów zawodów według lat
(w okresie 2000-2004)................................................................ 70
Tabela 30. Odsetek zawodów deficytowych
spośród wszystkich zawodów w danej wielkiej grupie
zawodowej w latach 2000-2004.................................................... 71
Tabela 31. Różnice między napływem ofert pracy i napływem
bezrobotnych w poszczególnych latach okresu 2000-2004
według wielkich grup zawodowych............................................... 72
Tabela 32. Wskaźnik intensywności nadwyżki zawodu oraz liczba
bezrobotnych przypadająca na ofertę pracy według
poszczególnych wielkich grup zawodowych
(dane skumulowane dla lat 2000-2004)....................................... 73
Tabela 33. Udział wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS)
w napływie ofert pracy oraz bezrobotnych w ramach zawodów
deficytowych (skumulowane dane dla lat 2000-2004).................. 76
Tabela 34. Zawody o najwyższych wskaźnikach deficytu zawodu osobno
dla każdego okresu (lata 2000-2004)........................................... 80
313
równoważnych (skumulowane dane dla lat 2000-2004)................ 81
nadwyżkowych (skumulowane dane dla lat 2000-2004)............... 86
Tabela 37. Najliczniejsze zawody w grupie zawodów nadwyżkowych
osobno dla każdego okresu (lata 2000-2004)................................ 94
Tabela 38. Zawody o najwyższych wskaźnikach napływu bezrobotnych
do napływu ofert pracy osobno dla każdego okresu
(lata 2000-2004)......................................................................... 95
Tabela 39. Udział absolwentów w stale występujących zawodach
w ogólnej liczbie absolwentów uzyskujących tytuł zawodowy......... 116
Tabela 40. Liczba zawodów oraz liczba absolwentów po wszystkich
szkołach i uczelniach na poziomie wielkich grup zawodowych....... 119
Tabela 41. Wielkość napływu bezrobotnych absolwentów w zawodach,
w latach 2000-2003..................................................................... 126
Tabela 42. Napływ bezrobotnych absolwentów w województwie
podkarpackim w latach 2000-2004............................................... 128
Tabela 43. Zawody o największym średniorocznie napływie
zarejestrowanych bezrobotnych absolwentów (lata 2000-2004).... 131
Tabela 44. Liczba specjalności zawodowych oraz liczba bezrobotnych
absolwentów na poziomie grup wielkich dla 125 zawodów
generujących największy napływ bezrobocia absolwentów............. 132
Tabela 45. Liczba osób rejestrujących się jako bezrobotni absolwenci
w powiatowych urzędach pracy województwa podkarpackiego
w latach 2000-2003 - „napływ” (dane w liczbach bezwzględnych).
153
Tabela 46. Wartości wskaźników dla wielkich grup zawodów......................... 136
Tabela 47. Udział zawodów oraz absolwentów w zawodach ocenianych
pozytywnie, neutralnie oraz negatywnie wśród zawodów
nauczanych na Podkarpaciu......................................................... 163
Tabela 48. Udział zawodów oraz bezrobotnych absolwentów w zawodach
ocenianych pozytywnie, neutralnie oraz negatywnie wśród
zawodów, w których byli bezrobotni absolwenci na Podkarpaciu.... 165
Tabela 49. Procent z liczby absolwentów w poszczególnych wielkich
grupach w zawodach nauczanych na Podkarpaciu......................... 166
Tabela 50. Procent z liczby bezrobotnych absolwentów w poszczególnych
wielkich grupach w zawodach, w których rejestrowali się
bezrobotni absolwenci.................................................................. 167
(prognoza dla lat 2005-2006)...................................................... 184
Tabela 52. Odsetek zawodów deficytowych spośród wszystkich zawodów
w danej wielkiej grupie zawodowej (prognoza dla lat 2005-2006). 185
314
Tabela 53. Odsetki zawodów stale nadwyżkowych i deficytowych
według wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS)
– prognoza dla lat 2005-2006...................................................... 186
Tabela 54. Odsetki bezrobotnych w zawodach stale nadwyżkowych
i deficytowych według wielkich grup zawodowych
(1-cyfrowy kod PKZiS) – prognoza dla lat 2005-2006................... 187
bezrobotnych przypadająca na ofertę pracy według
poszczególnych wielkich grup zawodowych (prognoza
dla lat 2005-2006)....................................................................... 189
Tabela 56. Wskaźniki intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu
w każdym z lat okresu 2005-2006................................................ 190
deficytowych (prognoza dla lat 2005-2006)................................. 191
dla każdego okresu w zawodach, w których zarejestrowało się
w badanym okresie przynajmniej 100 bezrobotnych
(lata 2005-2006)......................................................................... 196
Tabela 60. Udział wielkich grupa zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS)
równoważnych (prognoza dla lat 2005-2006)............................... 198
nadwyżkowych (prognoza dla lat 2005-2006).............................. 203
osobno dla każdego okresu (prognoza dla lat 2005-2006)............. 212
do napływu ofert pracy osobno dla każdego okresu
(lata 2005-2006)......................................................................... 213
(w okresie 2000-2006)................................................................ 217
Tabela 65. Odsetek zawodów deficytowych spośród wszystkich zawodów
w danej wielkiej grupie zawodowej (lata 2000-2006)..................... 219
Tabela 66. Odsetki zawodów stale nadwyżkowych i deficytowych według
wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS)
w latach 2000-2006..................................................................... 220
Tabela 67. Odsetki bezrobotnych w zawodach stale nadwyżkowych
i deficytowych według wielkich grup zawodowych
(1-cyfrowy kod PKZiS) w latach 2000-2006................................. 220
bezrobotnych przypadająca na ofertę pracy według poszczególnych
wielkich grup zawodowych (dane skumulowane dla
lat 2000-2006)............................................................................ 222
315
Tabela 69. Wskaźniki intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu
w każdym z lat okresu 2000-2006................................................ 223
deficytowych (skumulowane dane dla lat 2000-2006)................... 224
dla każdego okresu w zawodach, w których zarejestrowało się
w badanym okresie przynajmniej 100 bezrobotnych
(lata 2000-2006)......................................................................... 230
równoważnych (skumulowane dane dla lat 2000-2006)................ 233
nadwyżkowych (skumulowane dane dla lat 200-2006)................. 237
osobno dla każdego okresu (lata 2000-2006)................................ 246
do napływu ofert pracy osobno dla każdego z lat okresu
2000-2006.................................................................................. 247
316
Spis tabel w Aneksie
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
A 1 Zawody, w których odnotowano bezrobotnych w każdym
z lat okresu 2000-2004, tylko w jednym z lat okresu 2000-2004
oraz nie odnotowano bezrobotnych w żadnym roku
z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych
(stan na koniec okresu sprawozdawczego; dane
w liczbach bezwzględnych).................................................................266
z lat okresu 2000-2004, tylko w jednym z lat okresu 2000-2004
oraz nie odnotowano bezrobotnych w żadnym roku
(stan na koniec okresu sprawozdawczego; dane w procentach - I)..... 267
z lat okresu 2000-2004, tylko w jednym z lat okresu
2000-2004 oraz nie odnotowano bezrobotnych w żadnym
roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup
zawodowych (stan na koniec okresu sprawozdawczego;
dane w procentach - II)............................................................. 268
A 4 Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu
bezrobocia w województwie podkarpackim w latach 2000-2004
(stan na koniec okresu sprawozdawczego; dane w %)................. 269
A 5 Średnie rang wielkich grup zawodowych (1-cyfrowy
kod PKZiS) w kontekście procentowego udziału danej
grupy zawodowej w liczbie bezrobotnych (stan na koniec
okresu sprawozdawczego) ogółem (lata 2000-2004)
– im wyższa ranga, tym niższy udział procentowy
w generowaniu analizowanego typu bezrobocia.......................... 270
roku z okresu 2000-2004 – według wielkich grup zawodowych
(napływ w ciągu roku; dane w liczbach bezwzględnych)............. 271
(napływ w ciągu roku; dane w procentach - I)............................ 272
(napływ w ciągu roku; dane w procentach - II)........................... 273
A 9 Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu napływu
bezrobocia w województwie podkarpackim w latach 2000-2004
(dane w %)............................................................................... 274
317
Tabela A 10. Zawody, w których odnotowano oferty pracy (stan na
koniec okresu sprawozdawczego) w każdym z lat okresu
2000-2004, tylko w jednym z lat okresu 2000-2004
oraz nie odnotowano ich w żadnym roku z okresu 2000-2004
– według wielkich grup zawodowych
(dane w liczbach bezwzględnych)............................................. 275
Tabela A 11. Zawody, w których odnotowano oferty pracy (stan
na koniec okresu sprawozdawczego) w każdym z lat
okresu 2000-2004, tylko w jednym z lat okresu 2000-2004
– według wielkich grup zawodowych (dane procentach I)......... 276
Tabela A 12. Zawody, w których odnotowano oferty pracy (stan na
koniec okresu sprawozdawczego) w każdym z lat
okresu 2000-2004, tylko w jednym z lat okresu 2000-2004
– według wielkich grup zawodowych (dane procentach II)........ 277
Tabela A 13. Zawody, w których odnotowano napływ ofert pracy
w każdym z lat okresu 2000-2004, tylko w jednym
z lat okresu 2000-2004 oraz nie odnotowano ich w żadnym
(dane w liczbach bezwzględnych)............................................. 278
w każdym z lat okresu 2000-2004, tylko w jednym z lat
okresu 2000-2004 oraz nie odnotowano ich w żadnym roku
(dane procentach I)................................................................. 279
w każdym z lat okresu 2000-2004, tylko w jednym z lat
okresu 2000-2004 oraz nie odnotowano ich w żadnym
(dane procentach II)............................................................... 280
Tabela A 16. Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu napływu
bezrobotnych w latach 2000-2004 (dane w %).......................... 281
Tabela A 17. Dziesięć zawodów deficytowych o najwyższym
skumulowanym wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu)
zawodu.................................................................................... 282
Tabela A 18. Zawody deficytowe, w których w okresie 2000-2004
zarejestrowało się ponad 100 bezrobotnych............................... 283
Tabela A 19. Dziesięć zawodów równoważnych o najwyższym
wskaźniku intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu............. 284
Tabela A 20. Zawody równoważne, w których w okresie 2000-2004
zarejestrowało się przynajmniej 100 bezrobotnych.................... 285
Tabela A 21. Napływ ofert pracy w latach 2000-2004 w poszczególnych
powiatach województwa podkarpackiego................................... 286
Tabela A 22. Napływ bezrobotnych w latach 2000-2004 w poszczególnych
powiatach województwa podkarpackiego................................... 287
318
Tabela A 23. Nadwyżka (deficyt) podaży siły roboczej
w latach 2000-2004 w poszczególnych powiatach województwa
podkarpackiego........................................................................ 288
Tabela A 24. Intensywność nadwyżki (deficytu) zawodu
w latach 2000-2004 w poszczególnych powiatach województwa
podkarpackiego........................................................................ 289
Tabela A 25. Liczba bezrobotnych na ofertę pracy w latach 2000-2004
w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego........ 290
Tabela A 26. Procent wyjaśnionej ogólnej zmienności (wyniki analizy
czynnikowej wykorzystane do tworzenia miary syntetycznej)..... 291
Tabela A 27. Ładunki czynnikowe składowej głównej (wyniki analizy
czynnikowej wykorzystane do tworzenia miary syntetycznej)..... 292
Tabela A 28. Syntetyczne ujęcie sytuacji na powiatowych rynkach pracy......... 293
Tabela A 29. Liczba zawodów, w których nauka prowadzona była stale,
przez część analizowanego okresu lub nie była prowadzona
w ogóle w latach 2000- 2004..................................................... 294
Tabela A 30. Udział wielkich grup zawodowych w liczbie zawodów,
w których nauka prowadzona była stale, przez część analizowanego
okresu lub nie była prowadzona w ogóle w latach 2000- 2004.... 295
Tabela A 31. Udział zawodów, w których nauka prowadzona była stale,
przez część analizowanego okresu lub nie była prowadzona
w ogóle w wielkich grupach zawodowych w latach 2000- 2004......296
Tabela A 32. Liczba zawodów, w których naukę kończyli absolwenci
stale, przez część analizowanego okresu lub nie było absolwentów
w ogóle w latach 2000- 2004..................................................... 297
Tabela A 33. Udział wielkich grup zawodowych w liczbie zawodów,
w których naukę kończyli absolwenci stale, przez część
analizowanego okresu lub nie było absolwentów w ogóle
w latach 2000- 2004................................................................. 298
Tabela A 34. Udział zawodów, w których naukę kończyli absolwenci
stale, przez część analizowanego okresu lub nie było absolwentów
w ogóle w wielkich grupach zawodowych w latach 2000- 2004... 299
Tabela A 35. Napływ bezrobotnych absolwentów........................................... 300
Tabela A 36. Udział wielkich grup zawodowych w poszczególnych
typach zawodów pod względem napływu bezrobotnych
absolwentów............................................................................ 301
Tabela A 37. Udział poszczególnych typów zawodów w wielkich grupach
zawodowych pod względem napływu bezrobotnych absolwentów... 302
Tabela A 38. Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu napływu
bezrobocia absolwentów w województwie podkarpackim
w latach 2000-2004 (dane w %)............................................... 303
Tabela A 39. Liczba uczniów w latach 2000–2003 w powiatach
województwa podkarpackiego................................................... 304
Tabela A 40. Liczba absolwentów w latach 2001–2003 w powiatach
województwa podkarpackiego................................................... 305
319
Tabela A 41. Napływ bezrobotnych absolwentów w latach 2001–2003
w powiatach województwa podkarpackiego................................ 306
Tabela A 42. Odpływ bezrobotnych absolwentów w latach 2001–2003
Tabela A 43. Procent bezrobotnych wśród absolwentów w latach 2001–2003
Tabela A 44. Procent absolwentów wśród bezrobotnych w latach 2001–2003
Tabela A 45. Procent absolwentów odpływających z bezrobocia
w latach 2001–2003 w powiatach województwa podkarpackiego........310
Tabela A 46. Oceny zawodów funkcjonujących na pograniczu rynku
edukacyjnego i rynku pracy w latach 2001–2003 w powiatach
na Podkarpaciu......................................................................... 311
320
Spis map
Mapa 1. Skumulowany napływ ofert pracy w powiatach województwa
podkarpackiego (lata 2000–2004).................................................. 100
Mapa 2. Skumulowany napływ bezrobotnych w powiatach województwa
podkarpackiego w latach 2000–2004............................................... 101
Mapa 3. Skumulowana nadwyżka siły roboczej w powiatach województwa
podkarpackiego (lata 2000–2004).................................................. 102
Mapa 4. Wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodu
w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego
(lata 2004–2005)........................................................................... 104
Mapa 5. Liczba bezrobotnych przypadająca na ofertę pracy w powiatach
województwa podkarpackiego (lata 2000–2004)............................. 105
Mapa 6. Syntetyczna miara sytuacji na powiatowych rynkach pracy
w kontekście zawodów nadwyżkowych i deficytowych
(lata 2000–2004)........................................................................... 106
321
Spis wykresów
Wykres 1. Dendrogram prezentujący skupienia wielkich grup zawodowych
w kontekście generowania przez nie bezrobocia
w latach 2000–2004................................................................... 23
Wykres 2. Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu bezrobocia
w województwie podkarpackim w latach 2000-2004 (dane w %).24
Wykres 3. Dendrogram ilustrujący związki między wielkimi grupami
zawodów (1-cyfrowy kod PKZiS) w kontekście procentowego
udziału w generowaniu napływu bezrobotnych (lata 2000-2004)....31
Wykres 4. Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu napływu na
bezrobocie w województwie podkarpackim w latach 2000-2004
(dane w %)................................................................................ 32
Wykres 5. Dendrogram prezentujący skupienia wielkich grup
zawodowych w kontekście procentowego udziału wielkich
grup zawodowych (1-cyfrowy kod PKZiS) w ogólnej liczbie
ofert pracy (lata 2000-2004)...................................................... 41
Wykres 6. Procentowy udział ofert pracy zgłaszanych dla poszczególnych
wielkich grup zawodów (1-cyfrowy kod PKZiS)
w latach 2000-2004.................................................................... 42
zawodowych w kontekście zgłaszanych ofert pracy
w latach 2000-2004.................................................................... 47
Wykres 8. Procent ofert pracy przypadający na wielkie grupy zawodowe
w województwie podkarpackim w latach 2000-2004 (dane w %).48
Wykres 9. Relacje między napływem ofert pracy a napływem
bezrobotnych w latach 2000-2004.............................................. 55
Wykres 10. Odsetek ofert pracy w poszczególnych typach zawodów
według lat (okres 2000-2004)..................................................... 71
zawodowych w kontekście wartości przyjmowanych przez
wskaźnik intensywności nadwyżki zawodu oraz wskaźnik
liczby bezrobotnych przypadających na ofertę pracy..................... 74
Wykres 12. Sytuacja powiatów województwa podkarpackiego
w perspektywie napływu bezrobotnych oraz napływu ofert
pracy (lata 2000-2004).............................................................. 103
Wykres 13. Powiaty województwa podkarpackiego a liczba bezrobotnych
przypadających na ofertę pracy i nadwyżka (deficyt) siły roboczej.
119
Wykres 14. Procentowy udział absolwentów poszczególnych typów szkół
w ogólnej liczbie uczących się...................................................... 112
Wykres 15. Liczba oraz procentowy udział absolwentów poszczególnych
typów szkół ponadgimnazjalnych w ogólnej liczbie
absolwentów szkół ponadgimnazjalnych...................................... 113
322
Wykres 16. Liczba oraz procentowy udział absolwentów szkół
pomaturalnych i wyższych w ogólnej liczbie absolwentów
tego typu szkół........................................................................... 114
Wykres 17 Absolwenci w zawodach nadwyżkowych, równoważnych
i deficytowych w latach 2000–2004............................................. 115
Wykres 18 Absolwenci w zawodach nadwyżkowych równoważnych
i deficytowych w typach szkół w latach 2000–2004..................... 115
Wykres 19 Dendrogram ilustrujący związki między wielkimi grupami
zawodów w kontekście liczby absolwentów kończących naukę
w zawodach z poszczególnych grup.............................................. 120
Wykres 20 Napływ bezrobotnych absolwentów w zawodach
nadwyżkowych, równoważnych i deficytowych
w latach 2000–2004................................................................... 127
Wykres 21 Procent bezrobotnych absolwentów w zawodach
nadwyżkowych równoważnych i deficytowych
w latach 2000–2004 na dzień 31 XII........................................... 128
Wykres 22 Dendrogram ilustrujący związki między wielkimi
grupami zawodów w kontekście procentowego udziału
w generowaniu napływu bezrobotnych absolwentów
(lata 2000–2003)....................................................................... 129
Wykres 23 Udział wielkich grup zawodowych w generowaniu napływu
bezrobocia absolwentów w województwie podkarpackim
w latach 2000–2003 (dane w %)................................................. 129
Wykres 24 Udział osób uczących się w zawodach nauczanych na
Podkarpaciu ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie...... 167
Wykres 25 Udział osób uczących się w zawodach, w których byli
bezrobotni absolwenci na Podkarpaciu, ocenionych pozytywnie,
neutralnie i negatywnie.............................................................. 168
Wykres 26 Udział absolwentów w zawodach nauczanych na Podkarpaciu
ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie......................... 169
Wykres 27 Udział absolwentów w zawodach, w których byli bezrobotni
absolwenci na Podkarpaciu, ocenionych pozytywnie, neutralnie
i negatywnie............................................................................... 169
Wykres 28 Udział bezrobotnych absolwentów w zawodach nauczanych
na Podkarpaciu ocenionych pozytywnie, neutralnie i negatywnie 170
Wykres 29 Udział bezrobotnych absolwentów w zawodach, w których
byli bezrobotni absolwenci na Podkarpaciu, ocenionych
pozytywnie, neutralnie i negatywnie........................................... 171
Wykres 30 Odsetek ofert pracy w poszczególnych typach zawodów
według lat (prognoza dla lat 2005-2006)..................................... 184
Wykres 31 Odsetek ofert pracy w poszczególnych typach zawodów
według lat (okres 2000-2006)..................................................... 218
323

Zawody nadwyżkowe i deficytowe w województwie podkarpackim

Transkrypt

Podobne dokumenty

oleśnicki rynek pracy - Powiatowy Urząd Pracy

raport z kursu obsługi komputera dla dzieci ze

Ogólnopolskie Zawody Boccia Listopad 2013