1 ZAŁĄCZNIK nr 3 OCENA WYSTĘPOWANIA PRZYKURCZY

ZAŁĄCZNIK nr 3
OCENA WYSTĘPOWANIA PRZYKURCZY MIĘŚNI
W stanach fizjologicznych zakres ruchów biernych jest równy zakresowi ruchów
czynnych lub nieznacznie je przekracza. W stanach patologicznych ruchy czynne mogą
być ograniczone lub zerowe przy prawidłowych, zwiększonych lub zmniejszonych
ruchach biernych. Badanie ruchów symetrycznych pozwala uchwycić drobne nawet
odchylenia.
Do najczęstszych przykurczów rzutujących na kształt kręgosłupa zaliczamy
przykurcz w stawie barkowym i biodrowym oraz mięśni kulszowo goleniowych.
Przykurcz w stawie barkowym
Często występuje w postaci ukrytej i wykrywamy go testem ściennym Degi.
Pozycja: badany przyjmuje pozycję siadu ugiętego tyłem do ściany, tak aby całe plecy
przywierały do ściany, następnie polecamy mu unosić stopniowo ramiona w górę, aż
do dotknięcia ściany. Jeżeli nie jest on w stanie dotknąć ściany bez oderwania się
pleców (odc. lędźwiowego) to kąt zawarty między ramionami i ścianą określa stopień
przykurczu lub odległość mierzona centymetrem od ściany do wyr. rylcowatych.
Przykurcz zginaczy stawu biodrowego
Często przyczyną nadmiernego pochylenia miednicy i zwiększenie lordozy
lędźwiowej może być przykurcz stawu biodrowego i skrócenie więzadła biodrowoudowego. Przykurcz ten może też być pozostałością rozwojową (staw biodrowy
człowieka rozwija się w zgięciu). Do oceny przykurczu tych mięśni wykorzystuje się
test Thomasa. Pozycja: badany leży na wznak i zgina maksymalnie udo, tak żeby
kolano dotykało klatki piersiowej. Jeżeli istnieje przykurcz biodra, udo kończyny
leżącej unosi się (maksymalne zgięcie jednego biodra wykrywa przykurcz w drugim).
Innym testem wykrywającym przykurcz zginaczy stawu biodrowego jest test
Langego. Pozycja: badany z pozycji zasadniczej stojącej unosi nogę wyprostowaną w
stawie kolanowym w przód na wysokość 15 cm. W miarę unoszenia nogi powinna
zmniejszać się lordoza lędźwiowa i maleje wystawanie brzucha. Należy obserwować
krzywiznę lędźwiową, która w prawidłowym przodopochyleniu miednicy powinna
znikać (dodatni objaw Langego). W przypadku zwiększonego przodopochylenia
i przykurczu m. zginaczy biodra podczas wykonywania tego testu lordoza lędźwiowa
nie zniknie, a brzuch uwydatni się do przodu.
Przykurcz mięśni kulszowo - goleniowych
Przykurcz ten jest często nie doceniany i przeoczony:
Pozycja: badany siedzi w siadzie prostym, jedną kończynę zgina w stawie kolanowym
i biodrowym, przyciągając ja do tułowia, natomiast druga kończyna dolna jest
wyprostowana. Polecamy badanemu, aby palcami ręki sięgnął palców stóp
wyprostowanej nogi. Test powtarzamy po stronie przeciwnej. W przypadku skrócenia
tych mięśni pojawiał się ból pod kolanem i badany nie wykona pełnego skłonu.
Następny test służący do wykrywania tych mięśni to test palec -podłoga.
Kolejny testem wykorzystywany w diagnostyce przykurczy tych mięśni
wykonywany jest w pozycji leżąc tyłem (zmodyfikowany Lassegue’a), gdzie badany
wyprostowaną w stawie kolanowym nogę zgina powoli w stawie biodrowym. Jeżeli
mięśnie kulszowo goleniowe nie są przykurczone to powinien on wykonać zgięcie do
1
kąta prostego. W przypadku przykurczu tych mięśni badany wykonując zgięcie czuje
nieprzyjemny ból rozciągania tych mięśni i nie wykona pełnego ruchu z prostą nogą
w stawie kolanowym.
Po zgięciu kolana następuje rozluźnienie skróconych mięśni
i dalsze zgięcie uda w stawie biodrowym jest możliwe.
Przykurcz mięsni przywodzących uda - test Patricka
Przykurcz ten powoduje pozorny skrót kończyny, a co za tym idzie skośne
ustawienie miednicy, co warunkuje postawę skoliotyczną. Na wykrycie tego
przykurczu pozwala test Patricka.
Pozycja: badany leży tyłem na podłożu, kończyna badana zgięta w stawie kolanowym,
odwiedziona oraz w rotacji zewnętrznej i wsparta jest piętą o kolano kończyny
wyprostowanej. W tej sytuacji stabilizujemy miednicę i próbujemy biernie docisnąć
kolano testowanej nogi do podłoża. Niemożność wykonania tego testu świadczy
o dodatniej próbie czyli o istnieniu przykurczu, którego wielkość można zmierzyć
biorąc pod uwagę odległość pomiędzy podłożem a kłykciem bocznym kości udowej.
Podczas testu badający stabilizuje miednice na wysokości kolców biodrowych
przednich górnych, wykluczając w ten sposób kompensację.
Przykurcz mięśni odwodzicieli stawu biodrowego — test Obera
Przykurcz tych mięśni powoduje pozorne wydłużenie kończyny i zmiany
w ustawieniu miednicy. Pozycją ułatwiającą wykrycie tego przykurczu jest ułożenie
badanego na boku
z ustawieniem biodra w przeproście, rotacji 0 i ze zgiętym
kolanem co ułatwia wykrycie wady. Należy stabilizować dziecku tułów i miednicę.
W warunkach prawidłowych badany powinien dotknąć kolanem nogi testowanej
podłoża.
Ocena zablokowania stawu krzyżowo - biodrowego - objaw
Derbolowsky’ego.
Pozycja: badany w leżeniu tyłem - badający obejmuje kończyny na wysokości
kostek przyśrodkowych. Badanego prosi się o przyjęcie pozycji siedzącej. Przy czym
badający pomaga w wykonaniu tego ruchu lub badany podpiera się rekami podczas
podnoszenia. Jeżeli występuje zablokowanie stawu krzyżowo -biodrowego oraz
zaburzenie ruchu miednicy między kością krzyżową za biodrową, kończyna dolna po
tej stornie staje się pozornie dłuższa a w pozycji leżącej pozornie krótsza lub długości
obu kończyn wyrównują się. Bierze się pod uwagę różnice od 0,5 cm.
Objaw Trendelenburga - ocena wydolności - siły mięśnia pośladkowego średniego.
Służy do oceny wydolności mięśnia pośladkowego średniego stabilizującego
miednicę w stawie biodrowym. Przebieg testu: badanemu polecamy stanąć na jednej
nodze (drugą ugina w kolanie unosi do góry) miednica opada po stronie nogi uniesionej
(nieobciążonej), co świadczy o niewydolności mięśnia pośladkowego średniego po
stronie obciążanej. Test wykonujemy obustronnie.
Objaw Duchenne’a
Często w parze z dodatnim objawem Trendelenburga występuje objaw Duchenne’a.
Polega on na nachylaniu tułowia w stronę przeciwną do opadania miednicy. Badany
stara się utrzymać miednicę horyzontalnie, chcąc zapobiec powstaniu objawu
Trendelenburga napina mięśnie odcinka lędźwiowego (czworoboczny lędźwi,
biodrowo- żebrowy).
2