EkoInfo 2/2012 - WFOŚiGW w Katowicach

EkoInfo nr 2/2012 (5) 13 czerwca 2012 roku
Spis treści:
Czy małe elektrownie wodne ochronią przed powodzią?
Zbigniew Lutecki...................................................................................................................................................... 2
Kiedy możliwa jest pomoc publiczna dla inwestycji środowiskowych?
Dariusz Šustik.......................................................................................................................................................... 4
Dofinansowanie przez Fundusz zadań dotyczących gospodarki wodnej i ochrony wód.
Nowe zasady, praktyczne wskazówki, najczęstsze błędy
Anna Jutka, Małgorzata Iwan . ............................................................................................................................... 8
Czy spalanie może być EKO?
Wioletta Jończyk ................................................................................................................................................... 11
Finansowanie ZAKUPÓW SPRZĘTU I WYPOSAŻENIA DLA JEDNOSTEK PAŃSTWOWEJ ORAZ OCHOTNICZYCH
STRAŻY POŻARNYCH ZE ŚRODKÓW WFOŚiGW w Katowicach
Mariusz Wasik....................................................................................................................................................... 13
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Katowicach
ul. Plebiscytowa 19
40-035 Katowice
tel.: (32) 60 32 200, fax: (32) 251 04 06
Artykuły do EKO-INFO przygotowywane
są przez Pracowników WFOŚiGW w Katowicach.
Za projekt i skład odpowiada Joanna Kosma,
tel. (32) 60 32 305, [email protected]
1
Czy małe elektrownie
wodne ochronią przed
powodzią?
Historycznie temat gospodarczego wykorzystania
rzek ma długą tradycję. Klasycznymi elementami
krajobrazu były młyny wodne posadowione na
terenach rolnych. Wykorzystywano siłę płynącej
wody do mielenia zboża, napędzania urządzeń
przemysłowych np. w kuźniach.
Obecnie szczególne znaczenie ma pozyskanie energii
elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. Takim
źródłem są małe elektrownie wodne.
Zbigniew Lutecki
Zespół Gospodarki Wodnej i Ochrony Wód
Województwo śląskie położone jest na
południu Polski nad górną Wisłą, Odrą
i Wartą. Geomorfologicznie leży na
Wyżynie Śląskiej, części Jury KrakowskoCzęstochowskiej, Kotliny Oświęcimskiej oraz
Beskidów. Liczne dopływy głównych rzek
Polski są bogactwem wodnym regionu, ale
bywa też że jest to żywioł niszczący tereny
zamieszkałe. Przykładem potwierdzającym
tą tezę była powódź w 2010 r. W ramach
pomocy przy likwidacji szkód powodziowych
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Katowicach udzielił
w 2010 r. dotacji na łączną kwotę ok.
27 mln zł.
Właściwa gospodarka wodna to jednak nie tylko
likwidacja szkód powstałych w wyniku powodzi czy
nawalnych opadów ale racjonalne retencjonowanie
wody, gospodarcze wykorzystanie potencjału wód
oraz ograniczenie ich negatywnego oddziaływania na
otoczenie.
2
Jak można zauważyć, obiektów wodnych skojarzonych
z pozyskaniem energii nie powstaje zbyt wiele. Brak
jest również działań prowadzących do restytucji czy
modernizacji starych tradycyjnych młynów wodnych.
Otóż przyczyną takiego stanu rzeczy są wysokie koszty
badań geologiczno-inżynierskich, dokumentacji,
budowy obiektów, budowy przyłączy energetycznych,
kontroli i monitoringu oraz ich konserwacji a także
skomplikowane prawo i inne uzgodnienia i decyzje
jakie należy uzyskać. Przekroczenie progu opłacalności
produkcji energii jest trudne.
W obecnej sytuacji, przy intensywnej gospodarce
leśnej, rolnej i dużej antropopresji (pozyskiwanie
nowych terenów do zamieszkania) na obszary górnej
Wisły i Odry pojawia się potrzeba zmiany w funkcji
małych elektrowni wodnych.
Dzisiaj podstawowym przeznaczeniem małych
elektrowni wodnych jest ich funkcja gospodarcza
w zakresie gospodarowania zasobami wodnymi
gazetadom.pl
w tym głównie funkcja przeciwpowodziowa,
a dopiero na dalszym miejscu funkcja energetyczna
oparta na lokalnych sieciach.
bioenergiadlaregionu.eu
Usytuowane w dolinach rzecznych małe zbiorniki
wodne wyposażone w małe elektrownie wodne
spełniają trzy funkcje w zakresie gospodarki wodnej
i profilaktyki przeciwpowodziowej:
1. zmniejszają energię kinetyczną płynących
wód – progi wodne wyposażone w małe
turbogeneratory
zwiększają
szorstkość
strumieni i rzek wzdłuż ich biegu. Zamiast
brukować dna rzek i strumieni i umacniać
brzegi w przypadku fali wezbraniowej małe
elektrownie wodne mogą przejąć część
energii kinetycznej i zamienić ją na energię
elektryczną.
Zmiana reżimu przepływu, związana ze zmianą
prędkości będzie skutkować wydłużeniem
czasu spływu fali wezbraniowej, co w efekcie
zmniejszy negatywne oddziaływanie na
budowle wodne (wały, przyczółki, przepusty)
oraz sąsiadujące obiekty budownictwa
lądowego (domy, mosty, drogi) na całej
długości.
Przepływ przez liczne stopnie wodne
i elektrownie wodne zmniejszy energię
fali wezbraniowej, która kumuluje się
u ujścia rzek.
2. małe zapory na obszarze górnej Wisły i Odry
zwiększą małą retencję. Dzięki nim więcej wody
i dłużej pozostanie „wyżej”, co w okresie niskich
przepływów w okresie suszy może stanowić
o przepływach niżówkowych podtrzymujących
życie w rzekach i strumieniach sezonowych.
3. zapory zbiorników małych elektrowni wodnych
zmniejszają erozję – stają się lokalnym
poziomem erozji. Od małego progu wodnego
erozja cofa się poziomo, a nie pogłębia koryta.
Trzeba jednak przyznać, że ilość uzyskanej energii
jest niewielka w stosunku do obiektów energetyki
opartej na paliwach kopalnych, a w związku z tym
małe elektrownie wodne nie są dziś konkurencją dla
energetyki zawodowej.
polskiekrajobrazy.pl
3
Kiedy możliwa jest pomoc
publiczna dla inwestycji
środowiskowych?
do poważnego zagadnienia, jakim jest pomoc
publiczna, czyli ingerencja instytucji państwowych,
polegająca na przyznaniu w jakiejkolwiek formie,
pomocy pojedynczemu podmiotowi gospodarczemu
bądź grupie podmiotów, prowadząca do zakłócenia
konkurencji na wolnym rynku.
Samo pojęcie pomocy publicznej pozostaje, zatem
w
sprzeczności
z
modelem
gospodarki
wolnorynkowej, zakłada, bowiem udzielanie pomocy
wybranym przedsiębiorcom ze środków publicznych,
faworyzując jednych kosztem innych.
Dariusz Šustik
Zespół Funduszy Europejskich
Ponad dwadzieścia lat temu, a więc
stosunkowo niedawno, Polska stała się
demokratycznym
państwem
opartym
na gospodarce wolnorynkowej, której
fundamentem jest wolna konkurencja,
współzawodnictwo podmiotów rynkowych
w
zawieraniu
transakcji
poprzez
przedstawianie korzystniejszej od innych
podmiotów oferty rynkowej w celu realizacji
swoich interesów.
W takim modelu szczególnego znaczenia nabiera rola
Państwa, które staje się strażnikiem reguł wolnego
rynku, chroni go, ale również ingeruje w przypadku,
gdy nie są one przestrzegane i przestają służyć
konsumentom.
Skoro, więc Państwo jest, lub być powinno, arbitrem
w tej grze, to czy selektywna pomoc jakiemuś
wybranemu graczowi jest dozwolona, a jeśli tak,
to czy jest to fair play? W tym miejscu dochodzimy
4
Zdarza się jednak, że Państwo, w uzasadnionych
przypadkach, odstępuje od zasady bezwzględnej
ochrony wolnego rynku celem, np.: wspierania
przedsiębiorców
z
biedniejszych
regionów,
wspierania rozwoju innowacji w przedsiębiorstwach,
wspierania działań w zakresie ochrony środowiska
przed wystąpieniem skutków negatywnych dla całego
społeczeństwa.
Wsparcie jednak musi spełnić określone wymagania,
aby zostało uznane za pomoc publiczną. Rozpatrywane
jest przede wszystkim to, czy:
1. 2. 3. 4. 5. dotyczy przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy)
w rozumieniu unijnego prawa konkurencji
jest przyznawane przez państwo lub pochodzi
ze środków państwowych,
udzielane jest na warunkach korzystniejszych
niż oferowane na rynku,
ma charakter selektywny (uprzywilejowuje
określone przedsiębiorstwo lub przedsiębiorstwa
albo
produkcję
określonych
towarów),
grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję
oraz wpływa na wymianę handlową między
Państwami Członkowskimi UE.
Wszystkie powyższe cechy określające pomoc
publiczną muszą występować łącznie. Brak
spełnienia choćby jednej z powyższych przesłanek
wyklucza występowanie pomocy publicznej. Pomimo
generalnego zakazu, prawo wspólnotowe przyzwala
na wsparcie ze strony państwa, w przypadkach
szczególnie usprawiedliwionych ważnymi względami
(np. wspomniana wyżej pomoc na działania służące
ochronie środowiska, czy likwidująca nierówności
w rozwoju poszczególnych regionów UE).
Każdy przypadek wsparcia jest traktowany,
jako odstępstwo od reguły. Dla prawidłowego
zrozumienia,
kiedy
mamy
do
czynienia
z występowaniem pomocy publicznej, należy
precyzyjnie zrozumieć przesłanki decydujące o jej
występowaniu, mając na względzie, że w prawie
UE znaczenie wielu pojęć odbiega od tych samych
stosowanych w prawie polskim.
Reguły pomocy publicznej dotyczą wyłącznie pomocy
przyznawanej przedsiębiorstwom, w rozumieniu
prawa konkurencji UE, czyli „każdej jednostce
prowadzącej działalność gospodarczą, niezależnie
od jej statusu prawnego i sposobu finansowania.
Natomiast działalność gospodarcza jest rozumiana
bardzo szeroko, jako oferowanie towarów i usług na
danym rynku”. Z powyższego wynika, że przytoczone
pojęcia mają odmienne znaczenie od tego, który
wynika z krajowego porządku prawnego (kodeksu
cywilnego, ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej).
Ważną cechą pomocy publicznej jest jej wymiar
finansowy. Jeżeli udzielone przez państwo wsparcie
nie wiąże się z przekazaniem przedsiębiorcy środków
publicznych, to wówczas nie mamy do czynienia
z pomocą publiczną w rozumieniu unijnego prawa
konkurencji.
Żeby wsparcie miało charakter pomocy publicznej
musi pochodzić od państwa lub ze źródeł
państwowych. Pojęcie państwa obejmuje zarówno
organy centralne, jak i regionalne oraz lokalne,
niezależnie od tego jak bardzo są niezależne czy
autonomiczne. Trybunał Sprawiedliwości UE
w jednym z orzeczeń sformułował warunki, jakie
musi spełniać podmiot, aby mógł być traktowany na
równi z państwem w rozumieniu unijnych przepisów
o pomocy publicznej. Są to:
• świadczenie usług o charakterze publicznym,
• wykonywanie ich na podstawie środków
przyznanych przez państwo,
• kontrola państwa nad działalnością takiego
podmiotu,
• przyznanie mu przez państwo specjalnych,
wykraczających poza zwyczajowe uprawnień.
Wynika z tego, że pomocą publiczną będzie również
wsparcie udzielane przez podmioty niezależne
od państwa, o ile pochodzi ono z państwowych
zasobów. Należy pamiętać, iż państwo występuje
wobec przedsiębiorcy w różnych rolach. Niekiedy
jest ono dostarczycielem dóbr i usług, które firmy
nabywają na zasadach komercyjnych bądź otrzymują
je nieodpłatnie. Nie oznacza to, że państwo udziela
im pomocy publicznej. Z pomocą publiczną mamy
do czynienia tylko w sytuacji, gdy przedsiębiorca
w relacjach z państwem bądź agendą dysponującą
środkami państwowymi uzyskuje świadczenie na
warunkach korzystniejszych niż rynkowe.
Na ogół państwo wykorzystuje ono szereg
instrumentów w celu stymulowania procesów
gospodarczych. Dzięki temu może zapobiegać
procesom uznawanym za niekorzystne i wspierać te,
które uzna za pożądane. W taki sposób wspiera się,
w sposób pośredni, wiele aspektów polityki
społecznej, np. w zakresie wzrostu zatrudnienia czy
aktywizacji zawodowej.
Jednym z najistotniejszych instrumentów wpływania
na życie gospodarcze jest aktywne wspomaganie
przedsiębiorców bądź zwalnianie ich z obciążeń.
Tego typu instrumenty nie mogą być jednak
stosowane w sposób dowolny. Poważne ograniczenie
nakłada unijny zakaz udzielania wsparcia w sposób
selektywny, ponieważ TFUE uznaje za pomoc
publiczną każde wsparcie ze strony państwa, które
uprzywilejowuje niektórych przedsiębiorców lub
produkcję wybranych towarów. Zakaz selektywnego
wspierania przedsiębiorców nie jest jedynym
ograniczeniem nałożonym na państwa członkowskie
w zakresie angażowania się w procesy gospodarcze.
TFUE w artykułach 114-117 wprowadza obowiązek
wyeliminowania w systemach prawnych państw
członkowskich różnic, które prowadzą do zakłócenia
5
konkurencji na rynku wewnętrznym. Traktat uznaje
za niezgodne z rynkiem wewnętrznym zarówno
te formy wsparcia, które zakłócają rywalizację
przedsiębiorców, jak i te, które stanowią dla niej
potencjalne zagrożenie, np. utrudniające wejście na
dany rynek nowym przedsiębiorcom.
Zakłócenie konkurencji wywołane przez udzielenie
pomocy publicznej może ujawnić się w zasadzie
na dowolnym rynku na świecie. Wystarczy, że
beneficjent wsparcia rywalizuje na nim z innymi
przedsiębiorstwami mającymi swoją siedzibę na
terenie Unii Europejskiej, czyli zachodzi sytuacja,
w której udzielona pomoc wpływa na wymianę
handlową między państwami członkowskimi.
Konkluzja jest, zatem następująca: Udzielanie pomocy
publicznej w UE jest niezgodne ze wspólnym rynkiem
(a zatem jest niedopuszczalne) z wyjątkiem sytuacji
opisanych w TFUE. Wyjątki te zostały skatalogowane
w przepisach art. 107 ust. 2 i 3 TFUE. Komisja
Europejska ma możliwość wydawania rozporządzeń,
na podstawie, których pewne kategorie pomocy
są, niejako z góry, uznane za zgodne ze wspólnym
rynkiem i w związku z tym nie wymagają wcześniejszej
notyfikacji oraz uzyskania zgody Komisji. Są to
projekty objęte tzw. wyłączeniami grupowymi oraz
pomoc de minimis.
Kwestię przyznawania pomocy w ramach wyłączeń
grupowych reguluje Rozporządzenie Komisji (WE) NR
6
800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre
rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem
w zastosowaniu art. 87 i 88 TWE (ogólne
rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych).
Odnosi się ono do następujących kategorii wsparcia:
• pomocy regionalnej;
• pomocy inwestycyjnej i na zatrudnienie dla MŚP;
• pomocy na zakładanie przedsiębiorstw przez
kobiety;
• pomocy na ochronę środowiska;
• pomocy na usługi doradcze dla MŚP i udział MŚP
w targach;
• pomocy w formie kapitału podwyższonego
ryzyka;
• pomocy na działalność badawczą, rozwojową
i innowacyjną;
• pomocy szkoleniowej;
• pomocy dla pracowników znajdujących się
w szczególnie niekorzystnej sytuacji lub
niepełnosprawnych.
Projekty programów pomocowych przewidujących
przyznanie wsparcia w ramach wyłączeń grupowych
wymagają opinii Prezesa UOKiK. W swojej opinii
Prezes stwierdza, czy projekt spełnia przesłanki
pomocy publicznej, czy jest zgodny z zasadami rynku
wewnętrznego oraz proponuje ewentualne zmiany.
Programy te, co do zasady nie podlegają obowiązkowi
notyfikacji i uzyskania akceptacji Komisji. Wyjątkiem
jest sytuacja, gdy o dokonanie takiej notyfikacji
wystąpi podmiot opracowujący program pomocowy
lub podmiot udzielający pomocy np. w celu uzyskania
pewności prawnej.
Pomoc de minimis stanowi szczególną kategorię
wsparcia udzielanego przez państwo, gdyż uznaje
się, że ze względu na swą małą wartość nie powoduje
ona zakłócenia konkurencji w wymiarze unijnym.
W związku z powyższym, nie stanowi ona de facto
pomocy publicznej w rozumieniu art. 107 ust. 1
TFUE, a w konsekwencji nie podlega obowiązkowi
notyfikacji Komisji Europejskiej. Zasady udzielania
pomocy de minimis określa Rozporządzenie Komisji
(WE) Nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r.
w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy
de minimis.
Łączna wartość pomocy de minimis dla jednego
beneficjenta nie może przekroczyć równowartości
200 tys. euro brutto w okresie 3 lat kalendarzowych,
a w przypadku podmiotu prowadzącego działalność
gospodarczą w sektorze transportu drogowego
– 100 tys. euro.
Dokonując oceny wniosku przedsiębiorcy, bierze
się pod uwagę bieżący rok kalendarzowy oraz dwa
poprzednie lata. Nie ma znaczenia forma pomocy,
źródło jej pochodzenia ani cel, na jaki została
wykorzystana - do ogólnej puli wliczane są wszystkie
środki uzyskane przez danego przedsiębiorcę,
jako pomoc de minimis w badanym okresie.
Przedsiębiorców ubiegających się o pomoc de
minimis obowiązują pewne ograniczenia. Nie można
łączyć jej, w odniesieniu do tych samych kosztów
kwalifikowanych, z pomocą o innym przeznaczeniu
(np. pomocą regionalną), jeśli doprowadziłoby to
do przekroczenia dopuszczalnej intensywności tej
pomocy.
Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy
państwa w celu ratowania i restrukturyzacji
zagrożonych przedsiębiorstw.
Zasada de minimis w ramach rozporządzenia
nr 1998/2006 nie ma zastosowania w odniesieniu
m.in. do przedsiębiorstw zajmujących się produkcją
pierwotną
produktów
rolnych
wymienionych
w załączniku I do TFUE, sektora rybołówstwa
i akwakultury oraz sektora węglowego. Natomiast
zasady dopuszczalności pomocy de minimis w sektorze
rolnym w odniesieniu do produkcji podstawowej
produktów rolnych określa Rozporządzenie Komisji
(WE) Nr 1535/2007 z dnia 20 grudnia 2007 r.
w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE
w odniesieniu do pomocy w sektorze produkcji rolnej,
natomiast w sektorze rybołówstwa i akwakultury
- Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 875/2007 z dnia
24 lipca 2007 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88
Traktatu w odniesieniu do pomocy w ramach zasady
de minimis dla sektora rybołówstwa. Ponadto, pomoc
ta nie może być wydatkowana na zakup środków
transportu
wykorzystywanych
do
prowadzenia
działalności w zakresie transportu drogowego
towarów.
Projekt programu pomocowego przewidującego
udzielenie pomocy de minimis wymaga zgłoszenia
do Prezesa UOKiK w celu przedstawienia przez
niego ewentualnych zastrzeżeń. Obowiązek taki nie
dotyczy pomocy indywidualnej. Podmiot udzielający
pomocy z urzędu (bez konieczności składania w tym
zakresie wniosku przez beneficjenta pomocy) wydaje
zaświadczenie o przyznanym wsparciu stwierdzające
jego charakter i określające m.in. dzień i wartość
Pomoc de minimis może być udzielana jedynie
udzielonej pomocy, a także dane identyfikujące organ
w formach przejrzystych, czyli takich, w stosunku, do
udzielający pomocy i beneficjenta oraz podstawę
których nie ma konieczności szacowania ryzyka dla
prawną udzielenia pomocy.
obliczenia wartości pomocy. Pomoc de minimis nie
może być udzielona przedsiębiorcy znajdującemu
się w trudnej sytuacji ekonomicznej w rozumieniu
7
Dofinansowanie przez
Fundusz zadań dotyczących
gospodarki wodnej
i ochrony wód.
Nowe zasady, praktyczne
wskazówki, najczęstsze błędy
W 2012 r. wprowadzone zostały nabory, które
odbywają się dwa razy w roku. Terminy naborów
określono w Katalogu obszarów dotyczących
przedsięwzięć objętych terminami naboru lub
trybem konkursowym. W katalogu wymienione
również zostały zadania, dla których wnioski można
składać przez cały rok.
Kryteria
naborów
przedstawione
zostały
w
regulaminach.
Katalog
i
odpowiednie
regulaminy znajdują się na stronie internetowej
www.wfosigw.katowice.pl w zakładce Nabory
wniosków 2012/2013.
Wprowadzony tryb naborów pozwoli wybrać
najlepsze projekty - zadania najbardziej efektywne
ekonomicznie i ekologicznie oraz najlepiej
przygotowane do realizacji.
Anna Jutka, Małgorzata Iwan
Zespół Gospodarki Wodnej i Ochrony Wód
Wojewódzki
Fundusz
Ochrony
Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Katowicach, udziela
dofinansowania na realizację celów określonych
w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony
środowiska (Dz. U. z 2008r., Nr 25, poz. 150 z późn.
zm.), w oparciu o plan finansowy zgodnie z:
a)
b)
c)
8
„Listą
przedsięwzięć
priorytetowych
planowanych do dofinansowania ze środków
WFOŚiGW w Katowicach”;
„Kryteriami
wyboru
przedsięwzięć
finansowanych ze środków WFOŚiGW
w Katowicach”;
Zasadami
udzielania
dofinansowania
ze środków Wojewódzkiego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
w Katowicach.
Najważniejszy jest efekt ekologiczny. Pierwszeństwo
w pozyskiwaniu środków Funduszu mają takie
zadania, które przy jak najmniejszych nakładach
finansowych gwarantują uzyskanie najlepszych
efektów ekologicznych. Przy budowie kanalizacji
takim efektem jest ilość faktycznie odprowadzanych
ścieków. Dlatego przy ocenie wniosków podstawowym
kryterium jest wskaźnik koncentracji oraz
wskaźnik jednostkowych nakładów inwestycyjnych
w odniesieniu do jednostki efektu ekologicznego.
Beneficjent przygotowując wniosek powinien
z należytą starannością określić ilość podłączeń
(uwzględniając jedynie budynki zamieszkałe
i działki zabudowane), gdyż jest to końcowy efekt
realizowanej inwestycji. Nieosiągnięcie wymaganego
zapisami umowy efektu ekologicznego wiąże się
z konsekwencjami w postaci obniżenia kwoty
umorzenia. Niejednokrotnie potrzebna jest akcja
zachęcająca mieszkańców do podłączenia oraz
monitowanie ilości potencjalnych użytkowników
kanalizacji.
Data zakończenia realizacji zadania dla Funduszu jest
zbieżna z datą osiągnięcia efektów ekologicznych
i rzeczowych. Należy założyć taki termin zakończenia
zadania, aby uwzględnić czas potrzebny na osiągnięcie
obu efektów. W przypadku kanalizacji należy
założyć odpowiednio długi okres, aby zrealizować
wszystkie zaplanowane podłączenia do budynków.
W szczególności jeśli podłączenia wykonywane są
bezpośrednio przez samych mieszkańców termin
powinien być odpowiednio długi.
Zasady przyznawania pożyczek w zakresie ochrony
wód i gospodarki wodnej:
•
wysokość dofinansowania w 2012 roku może
wynosić do 80% kosztów kwalifikowanych.
W przypadku łączenia w jednym zadaniu
pożyczki z dotacją, łączna wysokość
dofinansowania nie może przekroczyć 80%
kosztów kwalifikowanych,
•
oprocentowanie pożyczek w roku 2012 wynosi
0,95 s.r.w. lecz nie mniej niż 3,5% w stosunku
rocznym.
Dla zadań z listy rezerwowej RPO WŚL na lata 2007 –
2013 stosuje się „Szczególne zasady dofinansowania
ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach
projektów z zakresu gospodarki ściekowej’.
Zasady przyznawania dotacji w zakresie ochrony
wód i gospodarki wodnej
Dotacja może być udzielona w wysokości do 50%
kosztów kwalifikowanych na zadania inwestycyjne:
•
budowę, modernizację zbiorników małej
retencji wodnej, w szczególności ujętych
w „Programie małej retencji dla Województwa
Śląskiego”,
•
budowę
lub
modernizację
urządzeń
monitorujących lub urządzeń wodnych
zwiększających bezpieczeństwo przeciwpowodziowe,
•
usuwanie skutków powodzi w urządzeniach
wodnych, brzegach rzek i potoków oraz
urządzeniach ochrony środowiska,
•
uzupełnianie w sprzęt przeciwpowodziowy
wojewódzkich
magazynów
przeciwpowodziowych.
Dotacje udzielane są również dla zadań z ochrony
wód realizowanych przez jednostki sektora finansów
publicznych w obiektach użyteczności publicznej oraz
przez pozostałe jednostki w obiektach użyteczności
publicznej wpisanych do rejestru zabytków.
Dla zadań związanych z usuwaniem skutków
powodzi mają zastosowanie w Funduszu „Szczególne
zasady finansowania przedsięwzięć związanych
z wystąpieniem klęski żywiołowej lub innych
nadzwyczajnych zdarzeń noszących znamiona klęski
żywiołowej”.
Przygotowanie wniosków o dofinansowanie, czyli
kilka uwag dla wnioskodawców w celu uniknięcia
najczęściej popełnianych błędów.
Harmonogram rzeczowo-finansowy stanowi załącznik
do umowy i zgodnie z nim następuje realizacja
zakresu rzeczowego i rozliczenie środków Funduszu
na podstawie faktur.
•
Dobrze sporządzony harmonogram rzeczowofinansowy powinien mieć prawidłowe
sumy kwot w poszczególnych kolumnach
i wierszach (kilkakrotnie sprawdzone, bez
błędów matematycznych). Najlepiej, aby
był sporządzony z dokładnością do pełnych
złotych.
Oto kilka praktycznych wskazówek przydatnych przy
jego opracowaniu:
•
Pod nazwą zadania określamy, na jakiej
podstawie został on sporządzony (np. kosztorys
9
•
•
•
•
•
inwestorski, kosztorys ofertowy, umowa
z wykonawcą).
W przypadku wpisywania dat rozpoczęcia
i
zakończenia
poszczególnych
prac,
w odpowiednich kolumnach podajemy pełne
daty tj. dzień, miesiąc i rok.
W kolumnie 7 (nakłady inwestycyjne)
jednoznacznie określamy, czy wnioskodawca
poniesie koszty zadania netto czy brutto.
W opisie zakresu rzeczowego w przypadku
budowy wodociągu lub kanalizacji, podajemy
zawsze średnicę (może być zakres średnic od
x do y) i materiał (np. PVC, PE, GPR, ) natomiast
długość z dokładnością do pełnych metrów
bieżących.
Nakłady w kolejnych kwartałach (w każdym
wierszu) przedstawiamy w formie ułamka,
tzn. w liczniku (A) podajemy nakłady całkowite
do poniesienia w danym kwartale (na określony
zakres prac lub zakup) a w mianowniku (B)
wpisujemy tylko dofinansowanie z WFOŚiGW.
Koniecznie wpisujemy datę sporządzenia
harmonogramu, niewypełnione wiersze lub
kolumny usuwamy.
Kosztami kwalifikowanymi zadania są:
•
nakłady ponoszone bezpośrednio na nabycie
maszyn, urządzeń i linii technologicznych
niezbędnych dla eksploatacji obiektów,
10
•
•
•
roboty budowlano-montażowe i demontażowe,
obiekty
i
infrastrukturę
związaną
z inwestycją,
rozruch technologiczny.
Natomiast nie są kosztami kwalifikowanymi:
•
koszty prac przygotowawczych, (wykup
gruntów, wykup nieruchomości zabudowanych, wykonanie prac projektowych, analiz,
ekspertyz i audytów),
•
podatki (z wyjątkiem podatku VAT płaconego
przez jednostki, dla których stanowi on
element kosztów),
•
koszty generalnego wykonawcy i nadzoru,
koszty finansowe.
•
koszt robót odtworzeniowych.
Koszty robót niekwalifikowanych w harmonogramie
rzeczowo-finansowym
powinny
być
ujęte
w oddzielnych pozycjach (wierszach).
Jeśli w montażu finansowym zadania występują
środki zagraniczne lub Narodowego Funduszu
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, do
wniosku dołączyć należy kserokopie odpowiednich
umów o dofinansowanie.
Czy spalanie
może być EKO?
Wioletta Jończyk
Zespół Kontroli POIiŚ
Budowa
spalarni
szczególnie
przez
mieszkańców Śląska nie jest zbyt dobrze
odbierana. Otaczający krajobraz z kominami
w tle oraz duże stężenie pyłu zawieszonego
w zimowe wieczory nie sprzyja rozmowom
na temat planów budowy spalarni odpadów
komunalnych, czy osadów ściekowych.
Jednak zobowiązania przyjęte przez Polskę 1 maja
2004 roku obligują nas zgodnie z Dyrektywą Rady
1999/31/WE w sprawie składowania odpadów, bliżej
rozpatrzyć kwestie spalania odpadów komunalnych, ze
względu na zmniejszenie ilości odpadów ulegających
biodegradacji, które mogą zgodnie z w/w dyrektywą
trafić na składowisko. Wg danych przedstawionych
w projekcie Planu Gospodarki Odpadami dla
Województwa Śląskiego, ilość zmieszanych odpadów
komunalnych wytworzonych w tym regionie w 2010
roku wyniosła 1,26 mln Mg, z czego 55% stanowią
odpady ulegające biodegradacji.
Aglomeracja Śląska ze względu na swój zasięg
i zagęszczenie została podzielona na regiony
gospodarki odpadami. W porównaniu z poprzednim
Planem zmieniono ilość Regionów, z 11 utworzono
4. Wprowadzone zmiany są wynikiem analizy
funkcjonujących i planowanych do budowy
instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów
komunalnych, jak również polityki województwa
w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi,
a w perspektywie potrzeby wdrożenia termicznego
przekształcania
odpadów,
jako
elementu
kompleksowego systemu gospodarki odpadami
komunalnymi.
Zgodnie z definicją Ustawy o odpadach
z dnia 27.04.2001r. regionalna instalacja do
przetwarzania odpadów komunalnych jest to zakład
zagospodarowania odpadów o mocy przerobowej
wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania
odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej
120 000 mieszkańców, spełniający wymagania
najlepszej dostępnej techniki lub technologii oraz
zapewniający termiczne przekształcanie odpadów
lub:
a) b) c) mechaniczno-biologiczne
przetwarzanie
zmieszanych
odpadów
komunalnych
i wydzielanie ze zmieszanych odpadów
komunalnych frakcji nadających się w całości
lub w części do odzysku,
przetwarzanie
selektywnie
zebranych
odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz
wytwarzanie z nich produktu o właściwościach
nawozowych lub środków wspomagających
uprawę roślin, spełniającego wymagania
określone w przepisach odrębnych,
składowanie odpadów powstających w procesie
mechaniczno - biologicznego przetwarzania
zmieszanych
odpadów
komunalnych
oraz pozostałości z sortowania odpadów
komunalnych o pojemności pozwalającej na
przyjmowanie przez okres nie krótszy niż 15 lat
odpadów w ilości nie mniejszej niż powstająca
w instalacji do mechaniczno-biologicznego
przetwarzania
zmieszanych
odpadów
komunalnych.
W związku z powyższym, należy podjąć działania
zmierzające do zmiany świadomości ekologicznej
społeczeństwa, aby łatwiej zrozumieć ideę
11
wprowadzania nowych technologii bezpiecznych dla
środowiska oraz potrzebę segregacji odpadów.
Coraz więcej miast w naszym kraju próbuje przekonać
społeczeństwo o potrzebie wybudowania zakładów
termicznego przetwarzania odpadów komunalnych
jak i osadów ściekowych, organizując kampanie
społeczne informujące o zasadności budowy
jak i zastosowaniu bezpiecznych dla środowiska
technologii. Organizowanie punktów informacyjnych
powinno
zagwarantować
otwartość
wobec
mieszkańców na podjęcie trudnej debaty wobec
nowych technologii, które ze względu na zawiłość
techniczną są trudne do zrozumienia.
W niektórych zakładach termicznego przekształcania
odpadów zdecydowano się na możliwość ekspozycji
w miejscach ogólno dostępnych ciągłego monitoringu
emisji zanieczyszczeń, aby każdy mógł mieć pewność,
że wydobywający się dym z emitora spełnia
restrykcyjne normy europejskie.
Nie każdy zdaje sobie sprawę, że najczęściej
największą szkodę środowisku wyrządzamy sami
spalając śmieci lub złej jakości paliwo w domowym
kotle. Pył pochodzący ze spalania złej jakości węgla
i śmieci może być bardziej toksyczny od tego ze
spalarni, czy lokalnej ciepłowni. Dzieje się tak dlatego,
że temperatura osiągana w domowych kotłach jest
za niska, aby wszystko dokładnie spalić. Trujące
12
związki chemiczne pochodzące z niskiej emisji
przenikają do organizmu ludzi powodując szereg
chorób. Częste bóle głowy, których doświadczamy
w zimowe popołudnia spowodowane są pyłem
zawieszonym, w którym znajdziemy tlenki węgla,
tlenki siarki i azotu, WWA (wielopierścieniowe
węglowodory aromatyczne), metale ciężkie i inne.
Domowe lub lokalne kotłownie nie posiadają filtrów
ani żadnych innych zabezpieczeń, dzięki którym
zostałyby zatrzymane zanieczyszczenia wydobywające
się do atmosfery.
Pomijając zobowiązania, które Polska przyjęła
wstępując do UE z pewnością budowa spalarni
w dobie wysokiej kultury technicznej jest
uzasadniona, ze względu na zmniejszenie ilości
składowanych odpadów oraz narastające problemy
związane z zagospodarowaniem osadów ściekowych
zawierających metale ciężkie, oraz przede wszystkim
możliwość uzyskania w wyniku spalania energii
cieplnej i elektrycznej. Powstałą energię można
wykorzystać na potrzeby zakładu lub przekazać do
sieci, co spowoduje obniżenie kosztów eksploatacji.
Warto więc pójść w kierunku budowy spalarni,
która nie stanowi novum technologicznego, tylko
jest to sprawdzone rozwiązanie, które już od dawna
praktykowane jest w wielu krajach sąsiadujących
z Polską.
fINANSOWANIE ZAKUPÓW
SPRZĘTU I WYPOSAŻENIA
DLA JEDNOSTEK
PAŃSTWOWEJ ORAZ
OCHOTNICZYCH STRAŻY
POŻARNYCH ZE ŚRODKÓW
wfośigw w kATOWICACH
likwidacji skutków awarii czy wypadków na terenach
zakładów przemysłowych kończąc. Oczywiście do
tego wszystkiego dochodzi reagowanie na zagrożenia
powodowane wystąpieniem działaniem żywiołu czyli
np. powodzi lub wichury.
Dawno już minęły czasy kiedy strażakowi do
skutecznego działania wystarczał wóz drabiniasty,
zbiornik z wodą, wąż i toporek. Różnorodność
sytuacji w jakich może zostać zaangażowany wymaga
posiadania lub szybkiego dostępu do różnorodnego
rodzaju sprzętu i wyposażenia bez którego
prowadzenie akcji ratowniczych nie byłoby możliwe.
STRAŻ POŻARNA W POLSCE
Mariusz Wasik
Zespół Ochrony Atmosfery i Powierzchni Ziemi
Sprzęt potrzebny nie tylko strażakom
Czerwony ciężarowy samochód z błyskającymi
niebieskimi lampami jadący szybko na sygnale
przez miasto wzbudza zawsze zainteresowanie i
zaciekawienie. Widząc go przychodzi nam zwykle na
myśl, że gdzieś wybuchł pożar i strażacy śpieszą by
go ugasić.
Jednak straż pożarna o to nie tylko pożary. Doszły
nowe zagrożenia do których jednostki straży pożarnej
są angażowane. Począwszy od ratowania życia
ludzkiego uczestników wypadków samochodowych,
kolejowych czy lotniczych, usuwania skażeń
środowiska powstałych w wyniku takich wypadków
(rozlane oleje, paliwa czy inne skażenia chemiczne) na
W Polsce działają dwie formacje skupiające
strażaków: Państwowa Straż Pożarna oraz Ochotnicza
Straż Pożarna. Do zadań Państwowej Straży Pożarnej
należy:
1.
rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych
miejscowych zagrożeń;
2.
organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych
w czasie pożarów, klęsk żywiołowych lub
likwidacji miejscowych zagrożeń;
3.
wykonywanie pomocniczych specjalistycznych
czynności ratowniczych w czasie klęsk
żywiołowych lub likwidacji miejscowych
zagrożeń przez inne służby ratownicze;
4.
kształcenie kadr dla potrzeb Państwowej
Straży Pożarnej i innych jednostek ochrony
przeciwpożarowej oraz powszechnego systemu
ochrony ludności;
5.
nadzór nad przestrzeganiem przepisów
przeciwpożarowych;
6.
prowadzenie prac naukowo-badawczych
w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony ludności;
7.
współpraca z Szefem Krajowego Centrum
Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym
do realizacji jego zadań ustawowych;
Ochotnicza Straż Pożarna (OSP) – umundurowana,
wyposażona w specjalistyczny sprzęt, organizacja
społeczna, składająca się z grupy ochotników,
13
przeznaczona w szczególności do walki z pożarami,
klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi
zagrożeniami.
OSP wykonuje zadania o charakterze użyteczności
publicznej w zakresie ochrony przeciwpożarowej,
wspiera różnorodne formy pracy kulturalnooświatowej, popularyzuje dorobek historyczny
ruchu strażackiego, rozwija działalność artystyczną
i sportową w Ochotniczych Strażach Pożarnych.
DOFINASOWANIE
W KATOWICACH
ZE
ŚRODKÓW
WFOŚIGW
Na początku był Fundusz a zaraz potem pierwsze
wnioski z Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży
Pożarnej w Katowicach o środki na finansowanie
zakupów sprzętu i wyposażenia dla jednostek PSP
województwa śląskiego. Wojewódzki Fundusz
Ochrony Środowiska w Katowicach rozpoczął swoją
działalność proekologiczną w roku 1993.
Do podpisania pierwszej umowy z Komendą
Wojewódzką
Państwowej
Straży
Pożarnej
w Katowicach doszło już w następnym roku
działalności Funduszu czyli w 1994. Była to umowa
o dofinansowaniu w formie dotacji zadania pn. „Zakup
sprzętu i środków do ratownictwa chemicznego
i ekologicznego” na kwotę 350.000 zł. W tym
samym roku podpisano też drugą umowę dotacji
na kwotę 750.000 zł w ramach której zakupiono
pierwsze cztery samochody gaśnicze ze środków
WFOŚiGW. W przypadku finansowania doposażenia
w sprzęt jednostek OSP w Funduszu przyjęto zasadę
podpisywania umów dotacji na zadania związane
z zakupem sprzętu pożarniczego wyłącznie
z Zarządem Wojewódzkim Związku Ochotniczych
Straży Pożarnych Rzeczpospolitej Polskiej (ZW
ZOSP RP) w Katowicach, a nie z pojedynczymi
jednostkami OSP, gminami lub innymi jednostkami
organizacyjnymi. Zarząd Wojewódzki ZOSP RP
prowadzi rozeznanie wśród wszystkich jednostek
OSP z terenu województwa śląskiego i występuje
ze zbiorczym wnioskiem w sprawie dofinansowania
doposażenia tych jednostek. Zapotrzebowanie
14
sprzętowe każdorazowo opiniowane jest przez
Komendę Wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej
w Katowicach i Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania
Kryzysowego Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego.
Pierwsza taka umowa została podpisana w roku
2006 na realizację zadania „Zakup dla ochotniczych
straży pożarnych województwa śląskiego sprzętu
i wyposażenia pożarniczego do przeciwdziałania
i usuwania skutków powodzi, katastrof drogowych
i innych zagrożeń środowiska” na kwotę
500.000 zł. Środki te przeznaczone zostały na
zakupy m.in. agregatów prądotwórczych, motopomp,
pił spalinowych, węży, zestawów ratownictwa
technicznego oraz lekkich samochód pożarniczych.
ROK 2010 – DODATKOWE PIENIĄDZE
STRAŻAKÓW W ZWIĄZKU Z POWODZIĄ
DLA
W maju 2010 roku na skutek długotrwałych ulewnych
deszczów na południu Polski a w tym m.in. na terenie
województwa śląskiego doszło do wystąpienia
w wielu gminach do wylania rzek i klęski powodzi.
Największe straty w związku z powodzią poniosły
gminy z terenu powiatów bieruńsko-lędzińskiego,
raciborskiego, pszczyńskim i żywieckim. W akcjach
ratowniczych brały udział jednostki Państwowej
Straży Pożarnej jak i OSP. Prowadzone w tym okresie
intensywne działania przez strażaków spowodowały
konieczność zaangażowania maksymalnej ilości
posiadanego sprzętu i wyposażenia. Ciężkie
warunki w jakich był wykorzystywany sprawił, że
jednostki skierowane do akcji przeciwpowodziowej
poniosły dodatkowe nieplanowane straty w sprzęcie
i wyposażeniu. Dodatkowo prowadzone akcje
wykazały występujące braki w wyposażeniu. Dotyczyło
to m.in. takiego sprzętu jak pompy dużej wydajności.
W związku z zaistniałą sytuacją Wojewódzki
Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
w Katowicach przeznaczył dodatkowo ponad
9 mln zł na usuwanie skutków powodzi w woj.
śląskim w tym na doposażenie w sprzęt jednostek
PSP oraz OSP w szczególności na sprzęt dla jednostek
które poniosły straty sprzętowe w trakcie prowadzenia
działań. Aby umożliwić skorzystanie z tych środków
m.in. przez PSP oraz OSP w WFOŚiGW opracowano
„Szczególne zasady finansowania przedsięwzięć
związanych z wystąpieniem klęski żywiołowej lub
innych nadzwyczajnych zdarzeń noszących znamiona
klęski żywiołowej” ustalone uchwałą Rady Nadzorczej
nr 165 z dnia 28.05.2010 roku.
W
ramach
dodatkowo
udostępnionych
środków jednostki PSP zakupiły m.in. zapory
przeciwpowodziowe,
namioty
pneumatyczne,
pompy wysokiej wydajności, pompy szlamowe,
środki chemiczne – sorbenty i dyspergenty, ubrania
specjalne, węże, agregaty prądotwórcze, zestawy do
oświetlenia terenu akcji. Do jednostek OSP trafiły
pompy szlamowe, łodzie ratownicze, kamizelki
ratownicze oraz ciężki samochód gaśniczy.
KONKURS DLA JEDNOSTEK OCHOTNICZEJ STRAŻY
POŻARNEJ
W drugiej połowie 2010 roku Wojewódzki Fundusz
Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
w Katowicach ogłosił konkurs dla jednostek
Ochotniczych Straży Pożarnych działających na
terenie województwa śląskiego. Celem konkursu
była ocena organizacji w zakresie działań na
rzecz środowiska związanych z ochroną przed
klęskami żywiołowymi i usuwaniem ich skutków- ze
szczególnym uwzględnieniem działań związanych
z powodzią która wystąpiła w maju 2010 roku. Do
Biura Funduszu wpłynęło 117 zgłoszeń konkursowych.
Spośród nich. Jury, przy udziale ekspertów
z Komend OSP i PSP, wyłoniło 47 laureatów wśród
których znalazły się m.in. jednostki OSP z Bierunia
Starego, Bierunia Nowego, Skoczowa, Krzyżanowic,
Międzybrodzia Żywieckiego, Gierałtowic. Przyznano
nagrody finansowe w wysokości: 10.000, 7.000
i 5.000 zł. Suma przyznanych nagród wyniosła
330.000 zł.
ROK 2012 – PODSUMOWANIE DZIAŁAŃ WFOŚIGW
W KATOWICACH W ZAKRESIE WSPOMAGANIA
JEDNOSTEK PSP I OSP W WOJEWÓDZTWIE
ŚLĄSKIM
Wysokość dofinansowania ze środków WFOŚiGW
w Katowicach zakupów związanych z doposażeniem
jednostek PSP oraz OSP na przestrzeni lat wynosiła
od 50 do 100% kosztów zakupu w zależności od
15
rodzaju sprzętu. Zakupy tzw. inwestycyjne w ramach
których planowano zakupy ciężkiego sprzętu w tym
np. samochodów pożarniczych były finansowane
w 50% ze środków WFOŚIGW. Wyposażenie i środki
indywidualne w tym zakupy środków chemicznych
(sorbenty, dyspergenty, środki pianotwórcze) mogły
być finansowane nawet w 100 %.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi „Zasadami
udzielania
dofinansowania
ze
środków
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Katowicach” ustalonych
uchwała Rady Nadzorczej nr 375/2011 z dnia
28.11.2011 r. wysokość dofinansowania zadań
związanych z doposażeniem jednostek PSP i OSP
może wynosić max. 50 % dla zakupów inwestycyjnych
i max. 80% dla pozostałego sprzętu. Łączne
dofinansowanie dla jednostek Państwowej Straży
Pożarnej województwa śląskiego na przestrzeni lat
1994 – 2012 osiągnęło kwotę ok. 75.000.000 zł.
16
Tylko w ostatnich latach tj. od 2008-2011 roku do
jednostek PSP trafił sprzęt wartości 36.000.000 zł
(w tym ok. 60 samochodów pożarniczych różnych
typów). Środki przeznaczone na doposażenie
jednostek OSP w województwie śląskim przekazane
Zarządowi Wojewódzkiemu Ochotniczych Straży
Pożarnych w latach 2006-2011 to ok. 12.000.000 zł.
Z tego w latach 2008 – 2011 do jednostek OSP trafiło
ok. 10.000.000 zł. Pozwoliło to na zakup m.in. ok. 40
samochodów pożarniczych.
W roku bieżącym do WFOŚiGW w Katowicach
wpłynęły już kolejne wnioski z KW PSP w Katowicach
na dofinansowanie zakupów przewidzianych do
realizacji w roku 2013 oraz spodziewane jest złożenie
wniosku Zarządu Wojewódzkiego ZOSP RP na
doposażenie jednostek OSP. Kwota dofinansowania
będzie podobna jak w latach poprzednich.