Wpływ form koron na wzrost i owocowanie jabłoni odmiany Florina

ZESZYTY NAUKOWE
INSTYTUTU SADOWNICTWA I KWIACIARSTWA
TOM 16
2008
WPŁYW FORM KORON NA WZROST I OWOCOWANIE
JABŁONI ODMIANY FLORINA
Influence of the type of tree crown on the growth and fruiting of
‘Florina’ apple trees
S t a n i s ła w P o r ęb s k i , B e r n a d e t a R z e źn i c k a ,
Przemys ł
aw Banach
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Koł
ł
ą
taja w Krakowie
Katedra Sadownictwa i Pszczelnictwa
Al. 29 Listopada 54, 31-425 Kraków
e-mail: [email protected]
ABSTRACT
Dwarf and semidwarf spindle or axis trees are recommended today for modern
intensive orchards. Researches have shown that too intense a concentration of trees in the
orchard may decrease insolation in the lower parts of the crowns, which leads to a decline
in fruit quality. For this reason, alternative types of crowns for intensive orchards are
being tested.
In our research, the growth and fruiting of several crown forms of apple trees cv.
Florina were compared: classical spindle, slender spindle, angular Italian palmette, axis,
HYTEC, leaning axis (leaning planted), Mikado, Solen and S-shape. Our results
confirmed earlier observations by numerous researchers. Heavily pruned crowns had
weaker growth, shorter annual shoots and a smaller area of the trunk’s cross-section.
From 4-6 years after planting, the full-crown trees gave higher yields. The highest
cumulative yields for 3 years were obtained from classical spindle crown trees, followed
by axis and angular palmette trees. The other forms gave lower yields; the lowest were
obtained for HYTEC, Solen and S-shape crowns. The highest mean fruit weight was
obtained from angular Italian palmette, followed by slender spindle, HYTEC and leaning
axis crowns.
Key words: apple, modern tree crowns, training
14
Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa, tom 16
WSTĘP
Najczę
ś
ciej formowanąkoronąw sadach produkcyjnych nie tylko
w Polsce, lecz takż
e w Europie jest korona wrzecionowa. Wedł
ug ogólnej
opinii jest ona najbardziej przydatna do sadów karł
owych i pół
karł
owych.
Jednak korona wrzecionowa ogranicza liczbęsadzonych drzew na hektarze –
maksymalnie do 2500. Przy wię
kszej gę
stoś
ci sadzenia czy teżzbyt silnie
rosną
cych odmianach wybierane sąinne sposoby prowadzenia drzew.
Stosowane są takie systemy, które zapewnią równowagę pomię
dzy
wzrostem drzew a owocowaniem, a tym samym przyś
piesząwejś
cie drzew
w owocowanie oraz zapewnią równomierne nasł
onecznienie korony
w warunkach gę
stego nasadzenia. W ś
wiecie coraz bardziej popularne
stająsiękorony osiowe, stożkowe, szyszkowe (HYTEC) lub teżrozpinane
korony typu Solen czy Mikado, nie tylko ze wzglę
du na swoją
dekoracyjnoś
ćwykorzystywanąw aranż
acjach ogrodowych, lecz takż
e na
przydatnoś
ćdo sadów intensywnych. W niniejszej pracy porównano sił
ę
wzrostu drzew oraz wielkoś
ći jakoś
ćplonu wybranych form koron.
MATERIAŁI METODY
W 2000 roku w Stacji Doś
wiadczalnej Katedry Sadownictwa
i Pszczelnictwa w Garlicy Murowanej zał
oż
ono sad jabł
oniowy z odmiany
Florina zaszczepionej na podkł
adce M.26. W sadzie tym do celów
dydaktycznych formowano 24 typy koron. Do badańnad wpł
ywem typu
korony na wzrost i owocowanie wybrano 9 form: wrzeciono klasyczne,
wrzeciono wysmukł
e, palmeta skoś
na (wł
oska), osiowa, HYTEC, osiowa
skoś
na (skoś
ne sadzenie), Mikado, Solen, korona esowata. Każ
dy typ
korony reprezentował
y 4 drzewa, jedno drzewo stanowił
o powtórzenie.
Rozstawa drzew był
a różna, zależ
na od wybranego typu korony (4 x 2 m –
HYTEC, Micado, Solen, wrzeciono klasyczne, palmeta skoś
na, esowata;
4 x 1 m – korony osiowa, osiowa skoś
na, wrzeciono wysmukł
e).
W rzę
dach drzew utrzymywano ugór herbicydowy, a w mię
dzyrzę
dziach
pasy murawy. Przedstawione wyniki zebrano w trzech kolejnych latach
Wpł
yw form koron na wzrost i owocowanie jabł
oni odmiany Florina
15
2004-2006 z drzew jużw peł
ni uformowanych, poczynając od 4 roku od
posadzenia.
Wzrost drzew oceniano za pomocątakich parametrów, jak pole
przekroju poprzecznego pnia i ś
rednia dł
ugoś
ćjednorocznych dł
ugopę
dów.
Owocowanie okreś
lano cał
kowitym plonem z jednego drzewa. Średnią
masęowocu obliczono z masy 100 owoców.
Wyniki opracowano statystycznie metodąanalizy wariancji, a istotnoś
ćróżnic mię
dzy ś
rednimi oceniano na podstawie testu t-Duncana przy
poziomie istotnoś
ci α= 0,05.
WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Analizując wzrost drzew jabł
oni ‘Florina’, których korony był
y
uformowane w róż
nym kształ
cie, stwierdzono wpł
yw formowania na
przyrost gruboś
ci pnia wyraż
ony polem przekroju poprzecznego pnia
(PPPP) oraz ś
redniądł
ugoś
ciądł
ugopę
dów (tab. 1). Największe PPPP
stwierdzono u drzew z koronąosiowąi wrzecionem wysmukł
ym. Nieco
mniejsząwartoś
ćodnotowano w przypadku palmety skoś
nej i klasycznego
wrzeciona, ale statystycznie róż
nice nie był
y istotne. Pozostał
e typy koron
charakteryzował
y sięsł
abszym wzrostem, przy czym najmniejsze PPPP
stwierdzono w przypadku korony Solen. Jak podająSzczygiełi inni (1999),
zastosowanie ukoś
nego sadzenia drzewek w sadzie miał
o sprzyjać
osł
abieniu wzrostu tych drzew. W naszym doś
wiadczeniu nie uzyskaliś
my
spodziewanego osł
abienia wzrostu, ponieważwzrost wyraż
ony PPPP był
na poziomie ś
rednim, a tylko wzrost wyrażony ś
redniądł
ugoś
ciądł
ugopędów byłna poziomie niskim. Podobne rezultaty osiągnęli w swoich
badaniach Szczygiełi inni (1999). Przedstawione wyniki badań nie
potwierdził
y wcześ
niejszych doniesień, że korona szyszkowa HYTEC
sprzyja ograniczeniu wzrostu odmian silnie rosnących (Buler i in. 1999).
Sł
abszy wzrost natomiast obserwowano u drzew z koronąMikado przy
dosyćwysokim owocowaniu.
Wzrost okreś
lany na podstawie ś
redniej dł
ugoś
ci pę
dów nie byłjuż
tak zróż
nicowany jak w przypadku PPPP (tab. 1). Niemniej jednak
16
Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa, tom 16
najdł
uższe pędy wyrastał
y w koronach HYTEC oraz nieco krótsze
w palmecie skoś
nej i róż
nił
y sięistotnie od pę
dów rosnących w koronie
osiowej skoś
nej, wrzecionowej klasycznej i Mikado.
Róż
nice w procencie zawią
zanych owoców w stosunku do liczby
kwiatów był
y duż
e i nie zawsze przekł
adał
y sięna wielkoś
ćplonu.
Forma korony miał
a bardzo wyraźny wpł
yw na wysokoś
ćplonów
(tab. 2). Najwcześ
niejsze i najobfitsze plony odnotowano na drzewach
z koronąosiowąskoś
ną
, koronąwrzecionowąklasycznąi osiową. Z drzew
z pozostał
ymi formami koron uzyskano niż
sze plony, co potwierdził
o
badania Sosny i Szewczuka (2001) oraz Bulera i Miki (1997, 1998), że
wyż
sze plony uzyskuje sięz koron, w których formowanie opiera sięna
sł
abym cięciu w pierwszym okresie po posadzeniu i odginaniu pę
dów
(korona wrzecionowa klasyczna, HYTEC, korona osiowa i wrzeciono
wysmukł
e). Najwyż
sze plony, i to we wszystkich badanych latach,
uzyskiwano z drzew z koronąwrzecionowąklasyczną
.
Tabela1
Wpł
yw formy korony na wzrost jabł
oni odmiany Florina – The influence of tree
training system on growth of ‘Florina’ apples trees
Forma korony
Training system
Wrzeciono klasyczne
Classical spindle
Wrzeciono wysmukł
e
Slender spindle
Palmeta skoś
na (wł
oska)
Angular Italian palmette
Osiowa
Axis
Esowata
S-shape
Osiowa skoś
na
Leaning axis
HYTEC
Mikado
Solen
Pole przekroju
poprzecznego pnia
Trunk cross-sectional
area
[cm2]
2006
Średnia dł
ugoś
ć
dł
ugopę
dów
Mean annual shoot length
[cm]
23,5 bcd
30,9 a
25,5 d
32,8 ab
24,4 cd
36,9 b
25,8 d
34,2 ab
20,3 b
32,9 ab
20,6 b
30,8 a
20,5 b
22,0 bc
16,9 a
38,6 b
29,9 a
35,5 ab
2004-2006
Wpł
yw form koron na wzrost i owocowanie jabł
oni odmiany Florina
17
Wysokie owocowanie, ale statystycznie istotnie niż
sze, odnotowano
w kombinacji z drzewami prowadzonymi w formie palmety skoś
nej.
Prawie o poł
owęniż
sze plony zebrano z drzew z pozostał
ymi formami
koron. Najsł
abiej owocował
y drzewa z koronąesowatąi Solen. Prawdopodobnie potencjalnie wczesny plon drzew z koronami typu Solen,
esowata i Mikado byłtracony w wyniku mocniejszego cięcia koniecznego
do uformowania tych koron (tab. 2).
Pomiary masy owoców wykazał
y wpł
yw typu korony na ś
redniąmasę
owocu (tab. 3). Owoce o największej masie uzyskiwano w przypadku
palmety skoś
nej, nieco niż
sze w przypadku wrzeciona wysmukł
ego,
korony HYTEC i korony osiowej skoś
nej. Podobne wyniki uzyskali Mika
i inni (2001), Sosna i Szewczuk (2001), Buler i inni (1999). Potwierdził
a
sięprawidł
owoś
ć
,ż
e im wyższy plon, tym mniejsza masa owoców. Jedynie
drzewa z koronąSolen, mimo ż
e plonował
y sł
abo, miał
y równocześ
nie
najmniejsze owoce (tab. 3).
Tabela 2
Plonowanie drzew odmiany Florina w zależ
noś
ci od formy korony – Yields from
‘Florina’ apple trees in various tree-training systems
Typ korony
Training system
Wrzeciono klasyczne
Classical spindle
Wrzeciono wysmukł
e
Slender spindle
Palmeta skoś
na (wł
oska)
Angular Italian palmette
Osiowa
Axis
Esowata
S-shape
Osiowa skoś
na
Leaning axis
HYTEC
Mikado
Solen
2004
2005
2006
Suma plonu
z drzewa
Total yield per tree
[kg]
2004-2006
18,5 d
16,9 e
27,3 c
66,7 e
15,3 c
5,8 ab
13,8 b
34,9 bc
10,7 b
11,3 cd
25,8 c
47,8 d
17,5 d
8,1 abcd
11,2 ab
36,8 c
5,4 a
5,7 ab
10,0 ab
21,1 a
19,1 d
4,5 a
9,5 ab
33,1 bc
13,0 bc
5,2 a
5,4 a
6,6 abc
12,1 de
10,7 bcd
8,6 a
15,3 b
8,4 a
28,2 abc
32,6 bc
24,5 ab
Średni plon z 1 drzewa
Mean fruit yield per tree
[kg]
18
Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa, tom 16
Owoce z drzew o koronach luź
nych, takich jak Mikado, HYTEC,
korona esowata i Solen był
y najlepiej wybarwione, co wią
zał
o sięz lepszym
dostępem ś
wiatł
a do wszystkich częś
ci korony (tab. 3).
Tabela3
Wpł
yw formy korony na wybarwienie i wielkoś
ćowoców odmiany Florina – The
effect of tree crowns on the mean fruit weight and blush area of ‘Florina’ apple
Forma korony
Training system
2004
Wrzeciono
klasyczne
165 a
Classical spindle
Wrzeciono
wysmukł
e
157 a
Slender spindle
Palmeta skoś
na
(wł
oska)
207 c
Angular Italian
palmette
Osiowa
183 abc
Axis
Esowata
171 ab
S-shape
Osiowa skoś
na
155 a
Leaning axis
HYTEC
198 bc
Mikado
175 ab
Solen
196 bc
Wybarwienie owoców
Fruit colour
degree
Skala – scale
1-5
2004-2006
2006
Średnia masa 1 owocu
Mean fruit weight
[g]
2005
2006
135 b 134 ab
145 ab
3,5 a
179 d
143 b
159 cd
4,0 b
145 c
148 b
167 d
4,0 b
141 bc 134 ab
152 bc
4,0 b
148 c
148 b
156 c
5,0 c
169 d
146 b
157 cd
4,0 b
136 b
129 b
112 a
140b
146 b
121 a
158 cd
150 abc
141 a
4,5 c
4,5 c
5,0 c
LITERATURA
B u l e r Z., M i k a A. 1997. Wpł
yw koron HYTEC, Mikado i wrzecionowej na
jakoś
ćjabł
ek. Współ
czesne trendy w agrotechnice sadów. II Ogólnopol.
Sem. Prac. Kat. Sad. i ISK. Lublin, 25-26 wrześ
nia 1997, s. 28-29.
B u l e r Z., M i k a A. 1998. Owocowanie jabł
oni ‘Talstar’ i ‘Szampion’
prowadzonych w formie wrzecionowej, solen, MIKADO, HYTEC. Zesz.
Nauk. AR w Krakowie, 333, Sesja Nauk. z. 57: 395-399.
Wpł
yw form koron na wzrost i owocowanie jabł
oni odmiany Florina
19
B u l e r Z., M i k a A., T r e d e r W., K o ł
o d z i e j e k S. 1999. Ocena nowych
form koron jabł
oni ze wzglę
du na ich plennoś
ć
, jakoś
ćjabł
ek i nasł
onecznienie. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, 351, Sesja Nauk. z. 66: 117-121.
M i k a A., T r e d e r W., B u l e r Z. 2001. Wpł
yw struktury korony jabł
oni na jej
nasł
onecznienie, plennoś
ći jakoś
ćowoców. Zesz. Nauk. Inst. Sadow.
Kwiac. 9: 49-55.
S o s n a I., S z e w c z u k A. 2001. Jakoś
ćjabł
ek odmian Elstar i Jonagold
w zależ
noś
ci od formy korony drzewa. Zesz. Nauk. Inst. Sadow. Kwiac. 9:
123-128.
S z c z y g i e ł A., M i k a A., K a d z i k F. 1999. Porównanie pionowego
i ukoś
nego sadzenia i prowadzenia jabł
oni. Zesz. Nauk. AR w Krakowie,
351, Sesja Nauk. z. 66: 103-108.