Zabytki - Stowarzyszenie LGD Zielone Sąsiedztwo

Brwinów zabytki
Materiał na warsztaty Stowarzyszenia LGD Zielone Sąsiedztwo
źródło www.brwinow.pl
Zabytki
Cechą charakterystyczną architektury naszej gminy, a przede wszystkim miasta Brwinowa, jest
zabudowa willowa. Położone w malowniczych ogrodach wśród pięknego starodrzewu budynki,
stanowią niepowtarzalny obraz minionej epoki. Na szczególną uwagę zasługują:

kościół parafialny p.w. św. Floriana, wybudowany według projektu arch. Mieczysława Wołkowioskiego w latach
1927-1937. Nowy kościół wzniesiono poprzez odbudowanie wcześniejszego, modrzewiowego kościoła z 1760r. Po
powstaniu murów, położeniu stropu i dachu wyburzono znajdujący się wewnątrz stary kościół drewniany. Z wcześniejszego
kościoła zachowano wyposażenie wnętrza. Ołtarze barokowe pochodzą z 1760r.: główny z obrazem Matki Boskiej
Częstochowskiej w sukience z blachy srebrnej (z pierwszej połowy XVIII w.) oraz ołtarze boczne: św. Floriana i św. Antoniego
Padewskiego. Ambona rokokowa z 2 poł. XVIII w. zwieoczona jest figurą św. Andrzeja Apostoła. Barokowa nastawa
chrzcielnicy z grupą rzeźb przedstawiających Chrzest Chrystusa, zwieoczona postacią Boga Ojca. W wyposażeniu znajdują
się także dwa krucyfiksy późnogotyckie z XVI i XVII w. Przy kościele klasycystyczny nagrobek rodziny Nowosielskich z 1820r.
Jest to relikt dawnego cmentarza przykościelnego,

ul. Powstaoców Warszawy 17 - Cmentarz rzymsko-katolicki - założony ok. 1820r. poza wsią, dziś w środku
miasta. Centralnie położona kaplica grobowa Marylskich, drewniana, z 1857r. została zbudowana dla zmarłego w 1829r.
Piotra Marylskiego, właściciela Książenic, radcy Księstwa Warszawskiego. Został tu przeniesiona z Książenic. Ozdobiona jest
na kalenicy ażurową sygnaturką. Na cmentarzu znajdują się groby: 144 żołnierzy polskich z 28 Dywizji Piechoty m.in. z 36 pp
Legii Akademickiej poległych pod Brwinowem 12.IX.1939r.; grób nieznanego żołnierza z 1920r.; Antoniego Cejzika
(olimpijczyka); Kazimierza Michałowskiego (egiptologa, odkrywcy fresków z Faras); Tadeusza Baniewicza (współtwórcy
kolejki EKD); Zygmunta Bartkiewicza (pisarza); Michała Kamioskiego (astronoma); Wacława Kowalskiego (aktora) oraz groby
rodzinne Lilpopów i Iwaszkiewiczów, w tym Jarosława (pisarza i dramaturga). Na wewnętrznej stronie muru cmentarnego
zachowały się cementowe tabliczki żołnierzy niemieckich poległych w I Wojnie Światowej,

ul. Dworcowa 5 - pałac Kowalskiego - wybudowany w 1909r. wg proj. arch. Stanisława Grochowiaka. We
wrześniu 1939r. mieścił się szpital polowy 28 D.P. Do 1945r. należał do Tadeusza Wierusz-Kowalskiego, po upaostwowieniu
został przekazany SGGW na jej potrzeby. W otoczeniu park krajobrazowy, w części zamieniony w park miejski im. 36pp Legii
Akademickiej. W nim pomnik pamięci katowanych i zamordowanych w latach 1941-1945 oraz mogiła pamięci ofiar terroru
okupanta z 1939-1945,

ul. Pszczelioska 99 - Pszczelin - szkoła rolnicza. Powstała w 1900r., dwa lata po zawiązaniu Warszawskiego
Towarzystwa Pszczelarko-Ogrodniczego (jej założyciela). Zamiarem szkoły było kształcenie młodzieży wiejskiej w celu
podniesienia stanu gospodarczego i kulturalnego wsi polskiej. Absolwenci mieli docelowo stad się po powrocie do swojego
rodzinnego środowiska przykładem postępowego, fachowego i uświadomionego obywatela-rolnika. Był to oryginalny tzw.
pszczelioski typ szkoły rolniczej mający za podstawę zagraniczne doświadczenia dostosowane starannie do warunków
polskich. Poprzez zakup i darowizny kolejnych powierzchni ziemi powiększał się areał gospodarstwa, budowane były kolejne
zabudowania. W 1900r. powstał pierwszy murowany budynek szkolny, w 1904r. drugi im. Jana Blocha wg proj. Franciszka
Lilpopa i Karola Jankowskiego. W 1911r. przeprowadzono drenaż gruntów za sprawą Antoniego Wieniawskiego i
Towarzystwa Melioracyjnego, które nieodpłatnie sporządziło plany. I Wojna Światowa poważnie zakłóciła funkcjonowanie
szkoły, spowodowała straty w inwentarzu. Od 1920r. szkoła była dotowana przez samorząd z pomocy finansowej
otrzymanej od paostwa. W 1926-1927 gospodarstwo zelektryfikowano. Szkołę upaostwowiono w 1929r. Dziś mieści się
Centrum Doskonalenia Nauczycieli Szkół Rolniczych jak również Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Krajowe
Centrum Doradztwa Rolniczego i Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego,

na Rynku - pomnik z popiersiem Józefa Piłsudskiego - z 1930r., wystawiony w 10-tą rocznicę wojny polskobolszewickiej. Zniszczony w 1947r., odbudowany w 1988r. ze składek mieszkaoców. Na cokole 4 tablice upamiętniające
100-ną rocznice powstania listopadowego,






na Rynku - kamieo pamiątkowy (1957r.) ku czci żołnierzy walczących w rejonie Brwinowa we wrześniu 1939r.,
na Rynku - pomnik ku czci żołnierzy A.K.,
ul. Grodziska - krzyż tzw. kolejarski - wzniesiony 11 listopada 1919r. w miejsce starego, zniszczonego krzyża z
1832r. Wg tradycji stał na miejscu egzekucji powstaoców z Powstania Listopadowego,
ul. Batorego 9 - willa "Szary Dworek",
ul. Batorego 8 - willa "Chałupka"- zbudowana wg proj. arch. Oskara Sosnowskiego dla Antoniny Walickiej,
przełożonej warszawskiej pensji dla dziewcząt. Budynek powstał ok. 1908r.,
ul. Biskupicka 19 - willa "Emilin A",
Warsztaty są finansowane ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-13 Oś 4 LEADER działanie „Funkcjonowanie
Lokalnej Grupy Działania , nabywanie umiejętności i aktywizacja”
www.zielonesasiedztwo.org.pl
Brwinów zabytki
Materiał na warsztaty Stowarzyszenia LGD Zielone Sąsiedztwo












źródło www.brwinow.pl
Dworska róg Biskupickiej - kuźnia, jedyna zachowana do dziś w Brwinowie,
ul. Grodziska 7 - budynek mieszczący aptekę należący do Feliksa Kuleszy. Powstał w 1911r. Apteka po wojnie
została upaostwowiona, dziś ponownie prywatna,
ul. Grodziska 10 - dom Arwasserów, w okresie przedwojennym mieścił się tu Dom Modlitwy,
ul. Grodziska 12 - dom Oldaka, właściciela sąsiadującego z domem składu opałowego i tartaku. Budynek
rozbudowano w latach 80-tych o częśd wschodnią na potrzeby Urzędu Miejskiego, nawiązując do istniejącej architektury.
Obecnie znajduje się w nim Urząd Gminy Brwinów oraz Straż Miejska,
ul. Grodziska 57 - willa "Zagroda" - w stylu dworkowym, miejsce zamieszkania Zygmunta Bartkiewicza, pisarza,
felietonisty, nowelisty i regionalisty. Wzniesiona przez właściciela według własnego planu w latach 1905-1910. Powstał
prawdopodobnie z materiałów z rozebranego kościoła. Dziś siedziba Towarzystwa Przyjaciół Brwinowa,
ul. Leśna 9 - dom Luxa, później należał do dentysty Wilnera,
ul. Leśna 14 - willa "Janina" - wybudowana w latach 1909-1911 według projektu Leona Wolskiego. Do dziś od
chwili powstania w rękach tej samej rodziny,
ul. Leśna 18 - willa Kossowskich, jej powstanie datowane jest na okres sprzed I Wojny ?wiatowej. Otacza ją
starodrzew,
ul. Myśliwska 8 - willa "Lido" - willa dr Sterna, jej kolejnymi właścicielami byli pp. Pakulscy i płk. Lechniawski,
ul. Piastowska 6 - willa "Dziewanna" i otaczający ją park w 1989r. zostały uznane za zabytek i wpisane do
ewidencji Konserwatora Zabytków,
ul. Powstaoców Warszawy 25 - willa "Chata za Wsią", dom pp. Kriestów,
ul. Rynek 1 - kamienica "Amerykanka" - wybudowana została 1925r.. Należała do Jana Tobolki, dyrektora
warszawskiej filii Banku "Express Co", co wyjaśnia nazwę,

ul. Rynek 1a - willa "Amerykanka" - wzniesiona w 1927r., podobnie jak kamienica "Amerykanka" sumptem
małżeostwa Tobolków obywateli amerykaoskich. W okresie II Wojny ?wiatowej mieściła się tu placówka policji
bezpieczeostwa Sipo,

ul. Rynek 18 - dom "Budnówka-Modrzewin" - pochodzi z 90-tych lat XIX w. Na Przełomie XIX/XX wieku jej
właścicielami byli Dominika z domu Budny i Antoni ?agunowie, dom ten dla małżeostwa ?agunów zakupili rodzice. Do dnia
dzisiejszego posesję zamieszkują potomkowie,






ul. Sienkiewicza 20 - willa wybudowana w 1939r.,
ul. Słoneczna 3 - willa rodzina Wernerów,
ul. Środkowa 6 - willa "Włoszka", z 1926r., bud inż. Sęczkowski. Jej pierwszymi właścicielami byli pp. Raczyoscy,
ul. Wilsona 50 - willa "Anula", należała do pp. Koniuszewskich,
ul. Żwirowa 4 - willa "Pod Wiatrakiem", niegdyś nosiła nazwę "Tonasze". Powstała w 1912r. według projektu
arch. Oskara Sosnowskiego. Należała do inż. Jabłooskiego,
ul. Żwirowa 10 - willa pp. Niedźwiedzkich.
Warsztaty są finansowane ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-13 Oś 4 LEADER działanie „Funkcjonowanie
Lokalnej Grupy Działania , nabywanie umiejętności i aktywizacja”
www.zielonesasiedztwo.org.pl