docPrzedmiotowy System Oceniania z Fizyki
download 
Reklamacja Transkrypt
Przedmiotowy System Oceniania z Fizyki
Przedmiotowy System Oceniania z Fizyki 1. Z dniem 31.08.2015 Gimnazjum nr 1 w Lubinie wprowadza Przedmiotowy System Oceniania z fizyki w klasach gimnazjum I – III stanowiący załącznik do Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania. 2. Cele i materiał nauczania oraz wymagania programowe dla uczniów klas I , II i III ustalone są na podstawie: Świat fizyki – program nauczania fizyki w gimnazjum” pod red. Barbary Sagnowskiej, Wydawnictwo Zamkor numer dopuszczenia 11/1/2009 . Program został opracowany zgodnie z rozporządzeniem MEN z dnia 06.01.2009 (Dz.U. Nr 4 poz.18) w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego. Do jego realizacji wykorzystuje się podręcznik: Klasy I: „Świat fizyki 1 – podręcznik do gimnazjum” WSiP, „Świat fizyki. Zbiór prostych zadań do gimnazjum” WSiP Klasy II: ”Świat fizyki podręcznik dla uczniów gimnazjum. Część II” Zamkor, „Świat fizyki – zbiór prostych zadań dla gimnazjum” Zamkor, Klasy III: ”Świat fizyki podręcznik dla uczniów gimnazjum. Część III” Zamkor, Świat fizyki – zbiór prostych zadań dla gimnazjum”, 3. CELE OCENIANIA: strukturyzacja materiału nauczania fizyki, sterowanie procesem nauczania, uzyskiwanie informacji o jakości nauczania, danie możliwości uczniom poznania własnych osiągnięć, wyrabianie odwagi w zadawaniu pytań nauczycielowi, rozwijanie motywacji do aktywnego udziału w lekcji i zajęciach pozalekcyjnych, zapobieganie niepowodzeniom szkolnym. 4. RODZAJE I METODY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW Rodzaje sprawdzania osiągnięć uczniów: sprawdzanie wstępne ( bez stopni), sprawdzanie bieżące – kształtujące, sprawdzanie końcowe – sumujące. Metody sprawdzania osiągnięć uczniów: odpowiedzi ustne z kilku ostatnich lekcji, godzinny sprawdzian wiadomości i umiejętności – test, krótkie formy sprawdzania wiadomości z ostatnich lekcji- kartkówki, sprawdzian wiadomości i umiejętności na koniec lekcji z bieżącego tematu, mini test na początku lekcji typu prawda – fałsz sprawdzający rozumienie i kojarzenie , umiejętność rozwiązywania zadań i problemów, pomiary fizyczne i określanie błędu pomiaru, wykonywanie doświadczeń i pokazu zjawisk fizycznych, referaty i prezentacje multimedialne, prace badawcze ucznia, realizacja projektu międzyprzedmiotowego, ocena pracy w grupie, samokontrola- samosprawdzanie ( przy samodzielnej pracy z testami zawierającymi rozwiązania, interaktywnymi programami komputerowymi), praca domowa. Do innych zaistniałych na lekcji sytuacji dydaktycznych (pozytywnych i negatywnych) służy ocena kształtująca (opisowa) symbolizowana literką T. Nie ocenia się ucznia po dłuższej usprawiedliwionej nieobecności w szkole. 5. OGÓLNE WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY: Ocena osiągnięć uczniów będzie dokonywana na podstawie hierarchii wymagań tak, aby spełnienie wyższych wymagań uwarunkowane było spełnieniem wymagań niższych według następujących kryteriów: łatwość nauczania zagadnień – przystępność dla uczniów, doniosłość naukowa przekazywanych treści, niezbędność wewnątrzprzedmiotowa dla opanowania kolejnych tematów, użyteczność w życiu codziennym. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - posiada wiadomości i umiejętności wykraczające poza program nauczania, - jest laureatem powiatowego lub finalistą wojewódzkiego konkursu fizycznego, - potrafi stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych, problemowych, - umie formułować problemy i dokonuje analizy lub syntezy nowych zjawisk, - umie rozwiązywać problemy w sposób nietypowy, - sprostał wymaganiom dopełniającym. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - w pełnym zakresie opanował wiadomości i umiejętności programowe, - zdobytą wiedzę potrafi zastosować w nowych sytuacjach, - jest samodzielny – korzysta z różnych źródeł wiedzy, - potrafi zaplanować i przeprowadzić doświadczenia fizyczne, - rozwiązuje samodzielnie zadania rachunkowe i problemowe, - sprostał wymaganiom dopełniającym. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował w dużym zakresie wiadomości określone programem nauczania, - poprawnie stosuje wiadomości do rozwiązywania typowych zadań lub problemów, - potrafi wykonać zaplanowane doświadczenie z fizyki, rozwiązać proste zadania lub problem, sprostał wymaganiom rozszerzającym. - Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: opanował w podstawowym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem - nauczania, - potrafi zastosować wiadomości do rozwiązywania zadań z pomocą nauczyciela, - potrafi wykonać zaplanowane doświadczenie fizyczne z pomocą nauczyciela, - zna podstawowe wzory i jednostki fizyczne, - sprostał wymaganiom podstawowym. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: ma braki w wiadomościach i umiejętnościach, ale nie przekreślają one możliwości - dalszego kształcenia, - zna podstawowe prawa i wielkości fizyczne, - potrafi z pomocą nauczyciela wykonać proste doświadczenie fizyczne, - sprostał wymaganiom koniecznym. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: nie opanował tych wiadomości i umiejętności, które są konieczne do dalszego - kształcenia, nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu - trudności, nawet z pomocą nauczyciela, - nie zna podstawowych praw, pojęć i wielkości fizycznych. 6. Każdej ocenie przypisana jest jej waga w skali od 1 do 5: klasówka, test – 5 poprawa klasówki – od 5 do10 kartkówka – od 3 do 4 poprawa kartkówki – od 6-8 odpowiedź ustna – od 4 do 5 zadanie domowe – od 2 do 4 przeprowadzenie doświadczenia – od 4 do 5 praca w grupie – od 3 do 4 brak zadania domowego – 2 aktywność – od 2 do 3 liga zadaniowa – 4 konkurs fizyczny – 5 prace dodatkowe – od 3 5 5 przedziały od –do uwzględniają stopień trudności. SKALA Z „+” DLA UCZNIÓW BEZ ORZECZEŃ I DYSFUNKCJI OCENA 5 + DODATKOWE ZADANIE NA CELUJĄCA 6 BARDZO DOBRA 91% - 100% DOBRA + 86% - 90% DOBRA 71% - 85% DOSTATECZNA + 66% - 70% DOSTATECZNA 51% - 65% DOPUSZCZAJĄCA + 46% - 50% DOPUSZCZAJĄCA 31% - 45% NIEDOSTATECZNA 0% - 30% OCENA DLA UCZNIÓW DYSLEKTYCZNYCH, Z DOSTOS. WYMAGAŃ OCENA 5 + DODATKOWE ZADANIE NA 6 86% - 100% 81% - 85% 66% - 80% 61% - 65% 46% - 60% 41% - 45% 26% - 40% 0% - 25% 7. ZASADY WYSTAWIANIA OCEN KLASYFIKACYJNYCH Wystawienie oceny klasyfikacyjnej dokonuje się na podstawie ocen cząstkowych, przy czym jest to średnia ważona obliczana na podstawie wcześniej przyjętych wag ocen. Przyjęte zostały następujące współczynniki: Ocena celująca 5,31 lub szczególne osiągnięcia Ocena bardzo dobra od 4,65 do 5,30 Ocena dobra od 3,65 do 4,64 Ocena dostateczna od 2,65 do 3,64 Ocena dopuszczająca od 1,65 do 2,64 Ocena niedostateczna od 0.00 do 1,64 Uczeń nie może otrzymać pozytywnej oceny końcoworocznej jeżeli: - uzyskał ocenę niedostateczną w I semestrze i nie zaliczył u nauczyciela zaległego materiału, - średnia ocen z II semestru jest niższa niż 1.64 8. SPOSÓB INFORMOWANIA UCZNIÓW O OCENACH: - na pierwszych godzinach lekcyjnych nauczyciel zapoznaje uczniów z PSO, - oceny wystawiane przez nauczyciela są jawne a uczniowie są informowani o nich na bieżąco, - uczniowie mogą korzystać z indywidualnego dostępu do dziennika internetowego. 9. SPOSOBY INFORMOWANIA RODZICÓW Nauczyciel na pierwszym zebraniu informuje rodziców o sposobie oceniania z przedmiotu. O ocenach cząstkowych lub klasyfikacyjnych informuje się rodziców na zebraniach rodzicielskich lub w czasie indywidualnych spotkań z rodzicami udostępniając zestawienie ocen i umożliwiając wgląd do internetowego dziennika lekcyjnego. Informacja o grożącej ocenie niedostatecznej klasyfikacyjnej jest przekazywana zgodnie z procedurą WSO. Umowa nauczyciela z uczniami 1. Ucznia obowiązuje systematyczna praca na lekcji, odrabianie prac domowych, wykonywanie doświadczeń domowych, przygotowanie się do zajęć. 2. Sprawdzanie osiągnięć ucznia będzie się odbywać poprzez: - Sprawdziany lub testy po każdym dziale materiału poprzedzone powtórzeniem, - odpowiedzi ustne, - kartkówki z ostatnich lekcji, - ocenę pracy domowej, - ocenę aktywności na lekcjach, - ocenę pomiarów fizycznych, ocenę wykonywania doświadczeń i demonstracji zjawisk fizycznych, - ocenę pracy w grupie, - ocenę referatów, projektów uczniowskich, - udział w konkursach fizycznych. 3. Pisemne prace kontrolne (sprawdziany, testy) będą zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem, ocenione i oddane uczniom w ciągu tygodnia. 4. Uczeń, który z przyczyn losowych nie był obecny na zapowiedzianym, obowiązkowym sprawdzianie/ teście/, jest zobowiązany do napisania sprawdzianu w terminie uzgodnionym z nauczycielem. Do czasu napisania sprawdzianu w dzienniku lekcyjnym widnieje zapis „N” i pełni on funkcję informacyjną dla nauczyciela, ucznia i rodzica. Ustala się termin 2 tygodni dla ucznia na uzupełnienie zaległości. Jeśli uczeń nie podejmie próby, nie ustali z nauczycielem terminu zaliczenia sprawdzianu symbol "N" zostaje zastąpiony oceną niedostateczną z odpowiednią wagą. 5. Uczeń może poprawić sprawdzian w terminie określonym przez nauczyciela (w ciągu 2 tygodni). Uczeń może przystąpić do poprawy danego sprawdzianu tylko jeden raz. Ocena kolejna jest traktowana jako poprawa i wstawiana z podwojoną wagą w stosunku do poprawianej. Widnieją dwie oceny spięte nawiasami prostokątnymi. 6. Kartkówki obejmują materiał z ostatnich lekcji , są najczęściej zapowiadane i nie podlegają poprawie. Wyjątek stanowią kartkówki o szczególnym znaczeniu i te mogą podlegać poprawie. 7. Uczeń nieobecny na lekcji ma obowiązek nadrobić zaległości. Może skorzystać z pomocy nauczyciela. 8. Każdy uczeń, który napotyka na trudności w zrozumieniu materiału, wykonaniu pracy domowej, może zgłosić się z pewnym wyprzedzenie do nauczyciela i skorzystać z jego pomocy. 9. Uczeń ma prawo być nieprzygotowany do zajęć jeden raz w semestrze (przy 1 godzinie w tygodniu), o czym informuje nauczyciela przed lekcją. Brak zgłoszenia skutkuje oceną niedostateczną. 10. Uczeń otrzymuje za swoją aktywność na lekcji „+” i „-„. Liczbę znaków na poszczególne oceny ustala nauczyciel. 11. W czasie zajęć na lekcji ucznia obowiązuje dyscyplina i obowiązek przestrzegania regulaminu pracowni. 12. W czasie lekcji obowiązuje zasada: uczeń mówi – nauczyciel i inni uczniowie słuchają, nauczyciel mówi – uczniowie słuchają. 13. Po zajęciach każdy zostawia po sobie porządek w ławce, dyżurni sprawdzają i porządkują klasę. 14. Dobre rady: Uczyć się systematycznie, rozumieć pojęcia i opisy zjawisk fizycznych – nie uczyć się na pamięć. Wykonywać wszystkie prace domowe obowiązkowe. Czytać jak najwięcej książek popularno – naukowych. Korzystać z Internetu i programów komputerowych . Szukać w przyrodzie zjawisk omawianych na lekcji . Zadawać sobie i innym pytania o przyczynę i przebieg zjawisk. Uczyć się obserwacji i wykonywania prac eksperymentalnych, analizy wyników, wyciągania wniosków, wykorzystania różnych wiadomości do wyjaśniania przebiegu zjawisk. Nie poddawać się chwilowym trudnościom. Zachwycać się przyrodą i traktować naukę jak przygodę. 10. SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z FIZYKI: Wymagania konieczne i podstawowe Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń: Uczeń: wymienia przyrządy, za pomocą których mierzymy długość, temperaturę, czas, szybkość i masę wyjaśnia na przykładach przyczyny występowania niepewności pomiarowych wymienia jednostki mierzonych wielkości podaje zakres pomiarowy przyrządu zapisuje różnice między wartością końcową i początkowa wielkości fizycznej (np. Dl ) wyjaśnia, co to znaczy wyzerować przyrząd pomiarowy, podaje dokładność przyrządu oblicza wartość najbardziej zbliżoną do rzeczywistej wartości mierzonej wielkości jako średnią arytmetyczną wyników wyjaśnia pojęcie szacowania wartości wielkości fizycznej przelicza jednostki długości, czasu i masy mierzy wartość siły w niutonach za pomocą siłomierza wykazuje doświadczalnie, że wartość siły ciężkości jest wprost proporcjonalna do masy ciała oblicza wartość ciężaru posługując się wzorem Fc = mg podaje cechy wielkości wektorowej przekształca wzór Fc = mg i oblicza masę ciała, znając wartość jego ciężaru rysuje wektor obrazujący siłę o zadanej wartości (przyjmując odpowiednią jednostkę) uzasadnia potrzebę wprowadzenia siły jako wielkości wektorowej odczytuje gęstość substancji z tabeli wyznacza doświadczalnie gęstość stałego o regularnych kształtach ciała przekształca wzór r= m V i oblicza każdą z wielkości fizycznych w tym wzorze mierzy objętość ciał o nieregularnych kształtach za pomocą menzurki przelicza gęstość wyrażoną w kg/m3 na g/cm3 i na odwrót wyznacza doświadczalnie gęstość cieczy odróżnia mierzenie wielkości fizycznej od jej wyznaczania (pomiaru pośredniego) oblicza gęstość substancji ze związku m r= V szacuje niepewności pomiarowe pomiarach masy i objętości zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do dwóch cyfr znaczących przy wykazuje, że skutek nacisku na podłoże, ciała o ciężarze Fc zależy od wielkości powierzchni zetknięcia ciała z podłożem przekształca wzór F oblicza ciśnienie za pomocą wzoru p = S opisuje zależność ciśnienia atmosferycznego od wysokości nad poziomem morza podaje jednostkę wielokrotności ciśnienia i jej przelicza jednostki ciśnienia mierzy ciśnienie w oponie samochodowej p= F S i oblicza każdą z wielkości występujących w tym wzorze rozpoznaje w swoim otoczeniu zjawiska, w których istotną rolę odgrywa ciśnienie atmosferyczne i urządzenia, do działania, których jest ono niezbędne mierzy ciśnienie atmosferyczne za pomocą barometru wyznacza atmosferyczne i siłomierza na podstawie wyników zgromadzonych w tabeli sporządza wykres zależności jednej wykazuje, że jeśli dwie wielkości są do siebie wprost proporcjonalne, to wykres zależności doświadczalnie za pomocą ciśnienie strzykawki Wymagania konieczne i podstawowe Uczeń: wielkości fizycznej od drugiej Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń: jednej od drugiej jest półprostą wychodzącą z początku układu osi wyciąga wnioski o wartościach wielkości fizycznych na podstawie kąta nachylenia wykresu do osi poziomej wymienia stany skupienia ciał i podaje ich przykłady podaje przykłady ciał sprężystych i plastycznych opisuje cieczy stałość objętości kruchych, i nieściśliwość opisuje właściwości plazmy wykazuje doświadczalnie zachowanie objętości ciała stałego przy zmianie jego kształtu podaje przykłady zmian właściwości ciał spowodowanych zmianą temperatury i skutki spowodowane przez tę zmianę wykazuje doświadczalnie ściśliwość gazów wymienia i skupienia ciał stanów opisuje zależność ciśnienia temperatury podaje przykłady topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji opisuje zależność temperatury szybkości opisuje zmiany wrzenia od parowania od odróżnia wodę w stanie gazowym (jako niewidoczną) od mgły i chmur wyjaśnia przyczyny skraplania pary wodnej zawartej w powietrzu, np. na okularach, szklankach i potwierdza to doświadczalnie podaje temperatury krzepnięcia wrzenia wody wykazuje doświadczalnie zmiany objętości ciał podczas krzepnięcia odczytuje z tabeli temperatury topnienia i wrzenia podaje przykłady rozszerzalności temperaturowej ciał stałych, cieczy i gazów podaje przykłady rozszerzalności temperaturowej w życiu codziennym i technice opisuje anomalną rozszerzalność wody i jej znaczenie w przyrodzie opisuje zachowanie taśmy bimetalicznej przy jej ogrzewaniu za pomocą symboli Dl i Dt lub DV i Dt zapisuje fakt, że przyrost długości drutów lub objętości cieczy jest wprost proporcjonalny do przyrostu temperatury wyjaśnia zachowanie podczas jej ogrzewania wymienia zastosowania bimetalicznej taśmy bimetalicznej praktyczne taśmy wykorzystuje do obliczeń prostą proporcjonalność przyrostu długości do przyrostu temperatury opisuje doświadczenie uzasadniające hipotezę o cząsteczkowej budowie ciał wykazuje doświadczalnie zależność szybkości dyfuzji od temperatury opisuje zjawisko dyfuzji opisuje związek średniej szybkości cząsteczek gazu lub cieczy z jego temperaturą przelicza temperaturę wyrażoną w skali Celsjusza na tę samą temperaturę w skali Kelvina i na odwrót podaje przyczyny tego, że ciała stałe i ciecze nie rozpadają się na oddzielne cząsteczki na wybranym przykładzie opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego, demonstrując odpowiednie doświadczenie wyjaśnia rolę mydła i detergentów uzasadnia wprowadzenie skali Kelvina podaje przykłady działania sił spójności i sił przylegania wyjaśnia zjawisko i włoskowatości menisku podaje przykłady wykorzystania włoskowatości w przyrodzie wklęsłego zjawiska Wymagania konieczne i podstawowe Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń: Uczeń: podaje przykłady atomów i cząsteczek wyjaśnia pojęcia: atomu, cząsteczki, pierwiastka i związku chemicznego podaje przykłady pierwiastków i związków chemicznych opisuje różnice w budowie ciał stałych, cieczy i gazów wyjaśnia, dlaczego na wewnętrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie objaśnia, co to znaczy, że ciało stałe ma budowę krystaliczną doświadczalnie szacuje średnicę cząsteczki oleju wymienia i objaśnia sposoby zwiększania ciśnienia gazu w zamkniętym zbiorniku podaje przykłady sposobów, którymi można zmienić ciśnienie gazu w zamkniętym zbiorniku opisuje ruch ciała w podanym układzie odniesienia obiera układ odniesienia i opisuje ruch w tym układzie klasyfikuje ruchy ze względu na kształt toru wyjaśnia, co to znaczy, że spoczynek i ruch są względne rozróżnia pojęcia tor ruchu i droga opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnej x oblicza przebytą przez ciało drogę jako s = x2 - x1 = Dx wymienia cechy charakteryzujące prostoliniowy jednostajny ruch doświadczalnie bada ruch jednostajny prostoliniowy i formułuje wniosek s ~ t s (t ) sporządza wykres zależności s (t ) na podstawie odczytuje drogę przebywaną przez ciało w różnych odstępach czasu wyników doświadczenia zgromadzonych w tabeli s i nazywa występujące t sporządza wykres zależności u (t ) na podstawie na podstawie różnych zapisuje wzór u= wykresów w nim wielkości oblicza drogę przebytą przez ciało na podstawie wykresu zależności u (t ) oblicza wartość prędkości ze wzoru u= s t danych z tabeli podaje interpretację fizyczną pojęcia szybkości przekształca wzór u= s t i oblicza każdą z występujących w nim wielkości wartość prędkości w km/h wyraża w m/s i na odwrót uzasadnia potrzebę wprowadzenia do opisu ruchu wielkości wektorowej – prędkości na przykładzie wymienia cechy prędkości, jako wielkości wektorowej oblicza średnią wartość prędkości uśr = s t planuje czas podróży na podstawie mapy i oszacowanej średniej szybkości pojazdu opisuje ruch prostoliniowy jednostajny używając pojęcia prędkości rysuje wektor obrazujący prędkość o zadanej wartości (przyjmując odpowiednią jednostkę) wyjaśnia, że pojęcie „prędkość” w znaczeniu fizycznym to prędkość chwilowa wykonuje zadania obliczeniowe, posługując się średnią wartością prędkości odróżnia średnią wartość prędkości od chwilowej wartości prędkości wyznacza doświadczalnie średnią wartość prędkości biegu lub pływania lub jazdy na rowerze podaje przykłady ruchu przyspieszonego i sporządza wykres zależności u (t ) dla ruchu Wymagania konieczne i podstawowe Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń: opóźnionego Uczeń: jednostajnie przyspieszonego opisuje ruch jednostajnie przyspieszony opisuje jakościowo ruch opóźniony z wykresu zależności u (t ) odczytuje przyrosty szybkości w określonych jednakowych odstępach czasu podaje wzór na wartość przyspieszenia u- u0 a= t przekształca wzór a= u- u0 t i oblicza każdą wielkość z tego wzoru podaje jednostki przyspieszenia posługuje się pojęciem wartości przyspieszenia do opisu ruchu jednostajnie przyspieszonego sporządza wykres zależności a (t ) dla ruchu jednostajnie przyspieszonego podaje interpretację przyspieszenia fizyczną pojęcia podaje wartość przyspieszenia ziemskiego wymienia różne rodzaje oddziaływania ciał na przykładach rozpoznaje oddziaływania bezpośrednie i na odległość wykazuje doświadczalnie, że siły wzajemnego oddziaływania mają jednakowe wartości, ten sam kierunek, przeciwne zwroty i różne punkty przyłożenia na dowolnym przykładzie wskazuje siły wzajemnego oddziaływania, rysuje je i podaje cechy tych sił opisuje wzajemne oddziaływanie ciał posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona opisuje zjawisko odrzutu podaje przykład dwóch sił równoważących się oblicza wartość i określa zwrot wypadkowej dwóch sił działających na ciało wzdłuż jednej prostej o zwrotach zgodnych i przeciwnych podaje przykład kilku sił działających wzdłuż jednej prostej i równoważących się na prostych przykładach ciał spoczywających wskazuje siły równoważące się analizuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki opisuje doświadczenie potwierdzające pierwszą zasadę dynamiki na przykładzie opisuje zjawisko bezwładności wyjaśnia, że w skutek rozciągania lub ściskania ciała pojawiają się w nim siły dążące do przywrócenia początkowych rozmiarów i kształtów, czyli siły sprężystości podaje przykłady występowania sprężystości w otoczeniu wymienia siły działające wiszący na sprężynie na sił oblicza wartość i określa zwrot wypadkowej kilku sił działających na ciało wzdłuż jednej prostej o zwrotach zgodnych i przeciwnych ciężarek podaje przykłady, w których na ciała poruszające się w powietrzu działa siła oporu powietrza podaje przykłady świadczące o tym, że wartość siły oporu powietrza wzrasta wraz ze wzrostem szybkości ciała wymienia niektóre sposoby zmniejszania i zwiększania tarcia wykazuje doświadczalnie, że siły tarcia występujące przy toczeniu mają mniejsze wartości niż przy przesuwaniu jednego ciała po drugim podaje przykłady pożytecznych i szkodliwych skutków działania sił tarcia podaje przyczyny występowania sił tarcia wykazuje doświadczalnie, że wartość siły tarcia kinetycznego nie zależy od pola powierzchni styku ciał przesuwających się względem siebie, a zależy od rodzaju powierzchni ciał trących o siebie i wartości siły dociskającej te ciała do siebie Wymagania konieczne i podstawowe Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń: wykorzystuje ciężar cieczy do uzasadnienia zależności ciśnienia cieczy na dnie zbiornika od wysokości słupa cieczy opisuje praktyczne skutki występowania ciśnienia hydrostatycznego Uczeń: oblicza ciśnienie słupa cieczy cylindrycznego naczynia p = r gh podaje przykłady parcia gazów i cieczy na ściany zbiornika podaje przykłady wykorzystania prawa Pascala objaśnia zasadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca samochodowego wyznacza doświadczalnie wartość siły wyporu działającej na ciało zanurzone w cieczy podaje warunek pływania i tonięcia ciała zanurzonego w cieczy podaje wzór na wartość siły wyporu i wykorzystuje go do wykonywania obliczeń wyjaśnia pływanie i tonięcie ciał, wykorzystując pierwszą zasadę dynamiki wyjaśnia pochodzenie siły nośnej i zasadę unoszenia się samolotu oblicza każdą z wielkości we wzorze F = ma opisuje ruch ciała pod działaniem stałej siły wypadkowej zwróconej tak samo jak prędkość zapisuje wzorem drugą zasadę dynamiki i odczytuje ten zapis podaje przykłady sensie fizycznym wykonania pracy w na dnie wykorzystuje wzór na ciśnienie hydrostatyczne w zadaniach obliczeniowych æ è podaje wymiar 1 niutona ç 1 N=1 kg ×m ö ÷ s2 ø przez porównanie wzorów F = ma i Fc = mg uzasadnia, że współczynnik g to wartość przyspieszenia, z jakim spadają ciała wyjaśnia, co to znaczy, że ciało jest w stanie nieważkości wyraża jednostkę pracy 1 J= 1 kg ×m 2 s2 podaje warunki konieczne do tego, by w sensie fizycznym była wykonywana praca podaje oblicza pracę ze wzoru W = Fs oblicza każdą z wielkości we wzorze W = Fs ograniczenia stosowalności wzoru W = Fs podaje jednostkę pracy (1 J) sporządza F (s) , wykres odczytuje zależności i oblicza W (s) oraz pracę na podstawie tych wykresów wyjaśnia, co to znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą podaje przykłady urządzeń pracujących z różną mocą W oblicza moc na podstawie wzoru P = t objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy oblicza każdą z wielkości ze wzoru P = W t oblicza moc na podstawie wykresu zależności W (t ) podaje jednostki mocy i rzelicza je podaje przykłady energii w przyrodzie i sposoby jej wykorzystywania wyjaśnia, co to znaczy, że ciało posiada energię mechaniczną wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz sił wewnętrznych w układzie i zewnętrznych spoza układu wyjaśnia i zapisuje związek DE = Wz podaje przykłady ciał posiadających energię potencjalną ciężkości i energię kinetyczną oblicza energię potencjalną ciężkości ze wzoru i wymienia czynności, które należy wykonać, oblicza energię potencjalną względem dowolnie E = mgh kinetyczną ze wzoru E = m u2 2 Wymagania konieczne i podstawowe Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń: by zmienić energię potencjalną ciała Uczeń: wybranego poziomu zerowego podaje przykłady przemiany energii potencjalnej w kinetyczną i na odwrót, posługując się zasadą zachowania energii mechanicznej stosuje zasadę mechanicznej do obliczeniowych zachowania rozwiązywania objaśnia i oblicza mechanicznego sprawność opisuje zasadę dwustronnej działania dźwigni opisuje zasadę działania bloku nieruchomego i kołowrotu podaje warunek dwustronnej równowagi dźwigni wyjaśnia, w jaki sposób maszyny ułatwiają nam wykonywanie pracy energii zadań urządzenia proste wyznacza doświadczalnie nieznaną masę za pomocą dźwigni dwustronnej, linijki i ciała o znanej masie wymienia składniki energii wewnętrznej podaje przykłady, w których na skutek wykonania pracy wzrosła energia wewnętrzna ciała wyjaśnia, dlaczego podczas ruchu z tarciem nie jest spełniona zasada zachowania energii mechanicznej wyjaśnia, dlaczego przyrost temperatury ciała świadczy o wzroście jego energii wewnętrznej opisuje przepływ ciepła (energii) od ciała o wyższej temperaturze do ciała o niższej temperaturze, następujący przy zetknięciu tych ciał podaje przykłady przewodników i izolatorów opisuje rolę izolacji cieplnej w życiu codziennym wykorzystując model budowy materii, objaśnia zjawisko przewodzenia ciepła formułuje jakościowo pierwszą zasadę termodynamiki podaje przykłady występowania konwekcji w przyrodzie wyjaśnia zjawisko konwekcji uzasadnia, dlaczego w cieczach i gazach przepływ energii odbywa się głównie przez konwekcję opisuje znaczenie konwekcji w prawidłowym oczyszczaniu powietrza w mieszkaniach opisuje proporcjonalność ilości dostarczonego ciepła do masy ogrzewanego ciała i przyrostu jego temperatury odczytuje z tabeli wartości ciepła właściwego analizuje znaczenie dla przyrody, dużej wartości ciepła właściwego wody oblicza ciepło właściwe na podstawie Q wzoru cw = na podstawie proporcjonalności Q ~ m , Q ~ DT definiuje ciepło właściwe substancji oblicza każdą wielkość ze wzoru Q = cwmDT wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła właściwego sporządza bilans cieplny dla wody i oblicza szukaną wielkość opisuje zasadę działania wymiennika ciepła i chłodnicy opisuje zjawisko topnienia (stałość temperatury, zmiany energii wewnętrznej topniejących ciał) objaśnia, dlaczego podczas topnienia i krzepnięcia temperatura pozostaje stała, mimo zmiany energii wewnętrznej podaje przykład znaczenia w przyrodzie dużej wartości ciepła topnienia lodu na podstawie proporcjonalności Q ~ m definiuje ciepło topnienia substancji opisuje proporcjonalność ilości dostarczanego ciepła w temperaturze topnienia do masy ciała, które chcemy stopić oblicza każdą wielkość ze wzoru Q = mct mDT wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła topnienia doświadczalnie wyznacza ciepło topnienia lodu Wymagania konieczne i podstawowe Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń: odczytuje z tabeli temperaturę topnienia i ciepło topnienia Uczeń: analizuje (energetycznie) parowania i wrzenia opisuje zależność temperatury zewnętrznego ciśnienia zjawisko opisuje zależność szybkości parowania od temperatury opisuje proporcjonalność dostarczanego ciepła do masy zamienianej w parę ilości cieczy odczytuje z tabeli temperaturę wrzenia i ciepło parowania wrzenia od na podstawie proporcjonalności Q ~ m definiuje ciepło parowania oblicza każdą wielkość ze wzoru Q = mc p wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła parowania opisuje zasadę działania chłodziarki podaje przykłady znaczenia w przyrodzie dużej wartości ciepła parowania wody wskazuje w otoczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający podaje znaczenie pojęć: położenie równowagi, wychylenie, amplituda, okres, częstotliwość odczytuje amplitudę i okres z wykresu x (t ) dla drgającego ciała opisuje przykłady drgań tłumionych i wymuszonych opisuje ruch wahadła i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach doświadczalnie wyznacza okres i częstotliwość drgań wahadła i ciężarka na sprężynie opisuje zjawisko izochronizmu wahadła wykorzystuje drugą zasadę dynamiki do opisu ruchu wahadła demonstruje falę poprzeczną i podłużną podaje różnice między tymi falami posługuje się pojęciami długości fali, szybkości rozchodzenia się fali, kierunku rozchodzenia się fali opisuje mechanizm przekazywania drgań jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fali na napiętej linie i fal dźwiękowych w powietrzu stosuje wzory l = uT oraz l = u do obliczeń f uzasadnia, dlaczego fale podłużne mogą się rozchodzić w ciałach stałych, cieczach i gazach, a fale poprzeczne tylko w ciałach stałych opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku podaje rząd wielkości dźwiękowej w powietrzu szybkości fali opisuje doświadczalne badanie związku częstotliwości drgań źródła z wysokością dźwięku podaje cechy fali dźwiękowej (częstotliwość 16 Hz – 20000 Hz, fala podłużna) wyjaśnia, co nazywamy ultradźwiękami i infradźwiękami opisuje występowanie w przyrodzie i zastosowania infradźwięków i ultradźwięków (np. w medycynie) opisuje budowę atomu i jego składniki elektryzuje ciało przez potarcie wskazuje w otoczeniu zjawiska elektryzowania przez tarcie określa jednostkę ładunku (1 C) jako wielokrotność ładunku elementarnego wyjaśnia elektryzowanie przez tarcie (analizuje przepływ elektronów) bada doświadczalnie oddziaływanie między ciałami naelektryzowanymi przez tarcie i formułuje wnioski objaśnia pojęcie „jon” opisuje budowę krystaliczną soli kuchennej Wymagania konieczne i podstawowe Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń: podaje przykłady przewodników i izolatorów opisuje budowę przewodników i izolatorów (rolę elektronów swobodnych) Uczeń: wyjaśnia, jak rozmieszczony jest, uzyskany na skutek naelektryzowania, ładunek w przewodniku, a jak w izolatorze demonstruje oddziaływanie ciał, z których jedno jest naelektryzowane przez indukcję wyjaśnia elektryzowanie przez indukcję elektryzuje ciało przez zetknięcie go z innym ciałem naelektryzowanym analizuje przepływ ładunków podczas elektryzowania przez dotyk, stosując zasadę zachowania ładunku opisuje mechanizm zobojętniania naelektryzowanych (metali i dielektryków) wyjaśnia uziemianie ciał opisuje oddziaływanie ciał naelektryzowanych na odległość, posługując się pojęciem pola elektrostatycznego wyjaśnia związek tego, jak silne jest pole elektrostatyczne w pobliżu ciała naelektryzowanego z ładunkiem zgromadzonym w tym ciele demonstruje fakt, że na większy ładunek w polu elektrostatycznym działa większa siła opisuje przepływ prądu w przewodnikach, jako ruch elektronów swobodnych wymienia i opisuje skutki przepływu prądu w przewodnikach ciał posługuje się intuicyjnie pojęciem napięcia elektrycznego podaje jednostkę napięcia (1 V) wskazuje woltomierz, jako przyrząd do pomiaru napięcia wymienia źródła napięcia: ogniwo, akumulator, prądnica buduje najprostszy obwód składający się z ogniwa, żarówki (lub opornika) i wyłącznika rysuje schemat najprostszego obwodu, posługując się symbolami elementów wchodzących w jego skład oblicza natężenie prądu ze wzoru I = q t wskazuje kierunek przepływu elektronów w obwodzie i umowny kierunek prądu mierzy napięcie na żarówce (oporniku) objaśnia proporcjonalność q ~ t q t podaje jednostkę natężenia prądu (1 A) buduje najprostszy obwód prądu i mierzy natężenie prądu w tym obwodzie oblicza każdą wielkość ze wzoru I = podaje zależność wyrażoną przez prawo Ohma oblicza opór przewodnika na podstawie wykazuje doświadczalnie proporcjonalność I ~ U i definiuje opór elektryczny przewodnika U wzoru R = I przelicza jednostki ładunku (1 C, 1 Ah, 1 As) oblicza wszystkie wielkości ze wzoru R = U I podaje jego jednostkę (1 W) buduje obwód elektryczny według podanego schematu mierzy natężenie prądu w różnych miejscach obwodu, w którym odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle mierzy napięcie na odbiornikach wchodzących w skład obwodu, gdy odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle odczytuje dane z tabliczki znamionowej wykazuje, że w łączeniu szeregowym natężenie prądu jest takie samo w każdym punkcie obwodu, a w łączeniu równoległym natężenia prądu w poszczególnych gałęziach sumują się wykazuje, że w łączeniu równoległym napięcia na każdym odbiorniku są takie same, a w łączeniu szeregowym sumują się na podstawie doświadczenia wnioskuje o sposobie łączenia odbiorników sieci domowej oblicza każdą z wielkości występujących we Wymagania konieczne i podstawowe Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń: odbiornika odczytuje zużytą energię elektryczną na liczniku oblicza pracę prądu elektrycznego ze wzoru W = UIt Uczeń: wzorach oblicza moc prądu ze wzoru P = UI podaje jednostki pracy oraz mocy prądu i przelicza je podaje przykłady pracy wykonanej przez prąd elektryczny opisuje przemiany energii elektrycznej w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce wyjaśnia rolę bezpiecznika w obwodzie elektrycznym wyznacza opór elektryczny żarówki (lub opornika) przez pomiar napięcia i natężenia prądu opisuje doświadczalne wyznaczanie elektrycznego żarówki oraz jej mocy wyznacza moc żarówki wykonuje pomiary masy wody, temperatury i czasu ogrzewania wody odczytuje czajnika moc z tablicy W = UIt U 2R W= t W = I 2 Rt oporu zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do trzech cyfr znaczących objaśnia sposób dochodzenia do wzoru Pt cw = mDT znamionowej wykonuje obliczenia podaje rodzaj energii, w jaki zmienia się w tym doświadczeniu energia elektryczna zaokrągla wynik do trzech cyfr znaczących podaje nazwy biegunów magnetycznych i opisuje oddziaływania między nimi opisuje zachowanie igły magnetycznej w pobliżu magnesu opisuje sposób posługiwania się kompasem opisuje oddziaływanie magnesu na żelazo i podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania do opisu oddziaływania używa pojęcia pola magnetycznego wyjaśnia zasadę działania kompasu demonstruje działanie prądu w przewodniku na igłę magnetyczną umieszczoną w pobliżu, w tym: zmiany kierunku wychylenia igły przy zmianie kierunku prądu oraz zależność wychylenia igły od pierwotnego jej ułożenia względem przewodnika wyjaśnia zachowanie igły magnetycznej, używając pojęcia pola magnetycznego wytworzonego przez prąd elektryczny (prąd ® pole magnetyczne) doświadczalnie demonstruje, że zmieniające się pole magnetyczne jest źródłem prądu elektrycznego w zamkniętym obwodzie (pole magnetyczne ® prąd) opisuje budowę elektromagnesu opisuje działanie elektromagnesu na znajdujące się w pobliżu przedmioty żelazne i magnesy opisuje rolę rdzenia w elektromagnesie wskazuje bieguny N i S elektromagnesu na podstawie oddziaływania elektromagnesu z magnesem wyjaśnia zasadę działania silnika na prąd stały buduje model i demonstruje działanie silnika na prąd stały nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, promieniowanie nadfioletowe, rentgenowskie) podaje przykłady zastosowania fal elektromagnetycznych opisuje fale elektromagnetyczne jako przenikanie się wzajemne pola magnetycznego i elektrycznego podaje niektóre ich właściwości (rozchodzenie się w próżni, szybkość c = 3×108 m s , różne długości fal) Wymagania konieczne i podstawowe Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń: wymienia cechy wspólne i różnice w rozchodzeniu się fal mechanicznych i elektromagnetycznych wymienia sposoby przekazywania informacji i wskazuje rolę fal elektromagnetycznych Uczeń: podaje przykłady źródeł światła opisuje sposób wykazania, że rozchodzi się po liniach prostych wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym światło wykorzystuje do obliczeń związek l = wyjaśnia transport elektromagnetyczne energii c f przez fale wskazuje kąt padania i odbicia od powierzchni gładkiej opisuje zjawisko rozproszenia światła na powierzchniach chropowatych podaje cechy obrazu powstającego w zwierciadle płaskim szkicuje zwierciadło kuliste wklęsłe i wypukłe opisuje oś optyczną główną, ognisko, ogniskową i promień krzywizny zwierciadła wykreśla bieg wiązki promieni równoległych do osi optycznej po odbiciu od zwierciadła wymienia cechy obrazów otrzymywanych w zwierciadle kulistym wskazuje praktyczne zastosowania zwierciadeł rysuje konstrukcyjnie obraz punktu lub figury w zwierciadle płaskim doświadczalnie bada zjawisko załamania światła i opisuje doświadczenie wyjaśnia pojęcie gęstości optycznej (im większa szybkość rozchodzenia się światła w ośrodku tym rzadszy ośrodek) szkicuje przejście światła przez granicę dwóch ośrodków i oznacza kąt padania i kąt załamania objaśnia i rysuje konstrukcyjnie ognisko pozorne zwierciadła wypukłego rysuje konstrukcyjnie obrazy w zwierciadle wklęsłym opisuje zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia wyjaśnia budowę światłowodów opisuje ich wykorzystanie w medycynie i do przesyłania informacji wyjaśnia rozszczepienie światła w pryzmacie posługując się pojęciem „światło białe” opisuje światło białe, jako mieszaninę barw rozpoznaje tęczę jako efekt rozszczepienia światła słonecznego wyjaśnia pojęcie światła jednobarwnego (monochromatycznego) i prezentuje je za pomocą wskaźnika laserowego wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne opisuje bieg promieni równoległych do osi optycznej, przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą doświadczalnie znajduje ognisko ogniskową soczewki skupiającej posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi głównej optycznej oblicza zdolność skupiającą soczewki ze wzoru z= wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie rysuje konstrukcje obrazów wytworzonych przez soczewki skupiające i rozpraszające i mierzy 1 i wyraża ją w dioptriach f opisuje zasadę działania prostych przyrządów optycznych Wymagania konieczne i podstawowe Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń: rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone Uczeń: wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku: krótkowzroczności i dalekowzroczności opisuje rolę wzroku podaje rodzaje soczewek (skupiająca, rozpraszająca) do korygowania wad wzroku podaje znak zdolności skupiającej soczewek korygujących krótkowzroczność i dalekowzroczność soczewek w korygowaniu wad
