Instytut Wymiaru Sprawiedliwości

raw
Anna Kucharska
ci
ied
liw
o
INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWO CI
Egzekucja z nieruchomo ci w trybie uproszczonym.
Ins
tyt
ut
W
ym
i
aru
Sp
Ocena zasadno ci jej dalszego funkcjonowania.
Warszawa 2007
ci
liw
o
Spis tre ci
I.
Wprowadzenie.................................................................................................................... 2
II.
Krótka charakterystyka instytucji......................................................................................... 3
III.
Statystyka prowadzonych egzekucji z nieruchomo ci. .................................................... 6
IV.
Przyczyny
liczby
prowadzonych
egzekucji
z
nieruchomo ci
ied
ma ej
w
trybie
uproszczonym. ........................................................................................................................... 9
Na wniosek czy z urz du. ................................................................................................... 9
2.
Nieruchomo
niezabudowana......................................................................................... 12
3.
Nieruchomo
zabudowana budynkiem mieszkalnym lub u ytkowym, co do którego nie
raw
1.
dokonano zawiadomienia o zako czeniu budowy. ................................................................... 14
Wezwanie do zap aty........................................................................................................ 16
5.
Mo liwo
6.
Sprzeda z wolnej r ki...................................................................................................... 19
7.
Obwieszczenia o licytacji. ................................................................................................. 21
8.
Plan podzia u sumy uzyskanej z egzekucji........................................................................ 21
V.
Wnioski............................................................................................................................. 23
Sp
4.
Ins
tyt
ut
W
ym
i
aru
zamiany trybu ze zwyk ego na uproszczony. ................................................... 17
ci
I.
Wprowadzenie.
liw
o
W ramach prac badawczych, w planie prac Instytutu Wymiaru Sprawiedliwo ci
przyj to – na zlecenie Ministra Sprawiedliwo ci – obj ty tytu em pracy temat
badawczy. Opracowanie, poza analiz
stanu prawnego, zawiera wyniki badania
przeprowadzonego na aktach spraw egzekucyjnych oraz ankiety, w której zadano
Instytucja egzekucji nale no ci pieni
ied
pytania o dane statystyczne dotycz ce prowadzonych egzekucji z nieruchomo ci.
nych z nieruchomo ci w trybie uproszczonym
zosta a dodana jako Dzia VI a. Tytu u II. Cz
ci Trzeciej. Kodeksu post powania
1
ycie
z
dniem
5.02.2005
r.
Celem
raw
cywilnego , ustaw z dnia 2.07.2004 r. (Dz.U. nr 172 poz. 1804), która wesz a w
zasadniczym
jej
wprowadzenia
by o
przy pieszenie i uproszczenie post powania i tym samym zwi kszenie skuteczno ci
egzekucji z nieruchomo ci. Skrócono terminy na dokonywanie niektórych czynno ci.
mo liwo
sprzeda y
z
wolnej
r ki.
Uproszczono
licytacj
Sp
Wprowadzono
nieruchomo ci stosuj c do niej przepisy o licytacji ruchomo ci. Przepisy normuj ce
now instytucj s skromne i w wielu kwestiach odsy aj do stosowania przepisów z
zakresu egzekucji z nieruchomo ci w trybie „zwyk ym” lub do egzekucji z ruchomo ci.
aru
Mog zatem rodzi w praktyce liczne w tpliwo ci interpretacyjne.
W niniejszym opracowaniu podj to prób
oceny funkcjonowania nowego sposobu
egzekucji w praktyce komorników. Zaproponowano równie rozwi zania maj ce na
Ins
tyt
ut
W
ym
i
celu jej popraw , opowiadaj c si zarazem za utrzymaniem procedury uproszczonej.
1
Ustawa z dnia 17.11.1964 r. Kodeks post powania cywilnego (Dz.U. nr 43 poz. 296 z pó n. zm.).
2
Egzekucja nale no ci pieni
ci
liw
o
II. Krótka charakterystyka instytucji.
nych z nieruchomo ci w trybie uproszczonym dotyczy –
zgodnie z art. 1013 1 § 1 k.p.c. – wy cznie:
ied
1) niezabudowanych nieruchomo ci gruntowych oraz
2) zabudowanych budynkiem mieszkalnym lub u ytkowym nieruchomo ci, je li w
chwili z
enia wniosku o wszcz cie egzekucji nie dokonano zawiadomienia o
zako czeniu budowy.
uproszczonej
egzekucji
z
nieruchomo ci
e z zakresu zastosowania
raw
Maj c na uwadze powy sze, nale y stwierdzi ,
zosta y
budynkowe i lokalowe. Co prawda przepis art. 1013
1
wy czone
nieruchomo ci
§ 1 k.p.c. stanowi jedynie o
„nieruchomo ci zabudowanej budynkiem mieszkalnym lub u ytkowym (…)” bez
mieszkalnym b
mowy o zabudowanej budynkiem
Sp
odniesienia do gruntu, jednak e nie mo e by
u ytkowym nieruchomo ci budynkowej czy lokalowej 2. By mo e
dla unikni cia wszelkich w tpliwo ci interpretacyjnych nale
aru
przepis w ten sposób, aby poj cie „nieruchomo
oby przeredagowa
gruntowa” dotyczy o obu
wskazanych rodzajów nieruchomo ci.
Zastrze enia budzi zawarte w przepisie sformu owanie: „chwila z
enia wniosku o
wszcz cie egzekucji”. Poj cie „chwili” jest nieprecyzyjne, wystarczaj ce by oby
na „dzie ”. Ponadto, jak si
ym
i
powo anie si
wydaje, pochodz ce z prawa
budowlanego3 poj cie „dokonania zawiadomienia o zako czeniu budowy” dotyczy
tylko cz
ci realizowanych inwestycji budowlanych wymagaj cych pozwolenia na
budow . Odpowiednikiem tego poj cia, w odniesieniu do pozosta ych inwestycji
ut
W
budowlanych wymagaj cych pozwolenia na budow , w tym budynków mieszkalnych
i wielu budynków u ytkowych, jest: „z
ytkowanie”. Warto by oby u ci li
uproszczonej, równie t kwesti
w przepisach o egzekucji z nieruchomo ci
4
.
Uwagi w tym zakresie zosta y zg oszone przez Przewodnicz
Ins
tyt
2
enie wniosku o uzyskanie pozwolenia na
XI Wydzia u Cywilnego S du
Rejonowego w Toruniu w ramach ankiety przeprowadzonej na potrzeby niniejszego opracowania.
3
Ustawa z dnia 7.07.1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. nr 156 poz. 1118 z pó n.
zm.).
4
Patrz: przypis 2.
3
ci
Procedura uproszczona z za
enia nie dotyczy nieruchomo ci zabudowanych, na
liw
o
których zosta a zako czona budowa. Ustawodawca zdecydowa , e maj ni zosta
obj te jedynie te nieruchomo ci, z których egzekucja nie b dzie zwi zana z
konieczno ci
zapewnienia ochrony praw osób trzecich. Ma by bowiem szybka i
skuteczna.
czynno ci. Komornik mo e przyst pi
niezw ocznie po zaj ciu (art. 1013
2
ied
Przy pieszenie egzekucji polega na skróceniu terminów do dokonywania niektórych
do opisu i oszacowania nieruchomo ci
§ 1 k.p.c.), przy czym nale y zwróci uwag , e
termin „niezw ocznie” jest niedok adny 5. W trybie „zwyk ym” komornik obowi zany
923 w zw. z art. 925 § 1 k.p.c.) 6.
Nieruchomo
nikowi (art.
raw
jest odczeka dwa tygodnie od daty dor czenia wezwania do zap aty d
mo e zosta oddana pod dozór, a nie w zarz d jak to mam miejsce w
Sp
odniesieniu do nieruchomo ci, z których egzekucja prowadzona jest w trybie
„zwyk ym”.
Istnieje mo liwo
dokonania sprzeda y w trybie z wolnej r ki co równie
ma
sprzyja przy pieszeniu i uproszczeniu post powania.
ca a
uproszczonym znajduj
1013
6
procedura licytacyjna.
aru
Skróceniu uleg a
Do licytacji
w post powaniu
zastosowanie wprost przepisy o licytacji ruchomo ci (art.
§ 1 k.p.c.), z zastrze eniem,
e o licytacji zawiadamia si
wszystkich
ym
i
uczestników post powania egzekucyjnego (art. 954 w zw. art. 922 i 1013 6 § 1 k.p.c.)
oraz s d wydaje postanowienia o przys dzeniu w asno ci (art. 1013
Licytacj
6
§ 2 k.p.c.).
prowadzi komornik, podczas gdy w post powaniu „zwyk ym” – licytacja
odbywa si pod bezpo rednim nadzorem s du 7. Nie ma potrzeby sk adania r kojmi i
ut
W
inne s zasady uiszczania ceny nabycia przez licytanta, któremu komornik udzieli
przybicia.
5
6
Uwagi w tym zakresie zg osi Komornik Rew. III przy S dzie Rejonowym dla odzi-Widzewa.
Odmiennie: A. Bara ska w: Kodeks post powania cywilnego. Komentarz. Tom II. pod red. K.
Ins
tyt
Piaseckiego, str. 1120-1121.
7
Prezes S du Okr gowego w Kaliszu oraz Komornik przy S dzie Rejonowym w Lubartowie (z okr gu
du Okr gowego w Lublinie), w przes anych uwagach, zwrócili uwag ,
procedury uproszczonej. Stwarza bowiem wi ksz
komorników.
4
mo liwo
e jest to pewna wada
spekulacji i pomówie
wobec
do
stosowania
przepisów
o
licytacji
ruchomo ci
przy
ci
Odes anie
licytacji
liw
o
nieruchomo ci w trybie uproszczonym, ma m.in. ten skutek, e w toku drugiej licytacji
cena wywo awcza wynosi po ow ceny oszacowania, a nie trzy czwarte – jak przy
licytacji nieruchomo ci w trybie „zwyk ym”. Nale y rozwa
regulacji. Fakt,
e nieruchomo
powinien wp ywa
mo e podlega
zasadno
takiej
uproszczonej procedurze nie
na obni enie ceny minimalnej, za któr
mo na j
sprzeda .
ied
Proponuj powrót w tym zakresie do normy, e cen wywo awcz podczas drugiej
licytacji jest trzy czwarte ceny oszacowania.
W doktrynie porusza si
równie
wiele innych kwestii, które budz
przez wspó
przej cia na w asno
nieruchomo ci
ciciela lub wierzyciela, zaliczenie przez nabywc
nieruchomo ci
raw
interpretacyjne. Spory budzi m.in. mo liwo
w tpliwo ci
wierzytelno ci na poczet ceny nabycia i to zarówno podczas sprzeda y z wolnej r ki
jak i podczas licytacji 8. Jednak w niniejszym opracowaniu zwrócono uwag jedynie
Sp
na te zagadnienia, które w praktyce stosowania nowego sposobu egzekucji rodz
Ins
tyt
ut
W
ym
i
aru
najwi cej w tpliwo ci.
8
Patrz: A. Bara ska w: Kodeks post powania cywilnego. Komentarz. Tom II. pod red. K. Piaseckiego,
str. 1130-1131; O. Dumnicka, Uproszczona egzekucja z nieruchomo ci (wybrane zagadnienia), PPE
2005 nr 10-12, str. 91; H. Pietrzykowski w: Kodeks post powania cywilnego. Komentarz. Cz
trzecia. Post powanie egzekucyjne. Tom 4, pod red. T. Ereci skiego, str. 472.
5
ci
III. Statystyka prowadzonych egzekucji z nieruchomo ci.
ogó u s dów) o dane dotycz ce post powa
liw
o
W ramach badania zwrócono si do prezesów 30 z 45 s dów okr gowych (66 %
egzekucyjnych z nieruchomo ci, w
trybie „zwyk ym” oraz w trybie uproszczonym, pochodz ce od komorników
dzia aj cych przy pi ciu s dach rejonowych podleg ych s dowi okr gowemu. Je li
wi cej ni jeden komornik, pro ba dotyczy a jednego
ied
przy s dzie rejonowym dzia
komornika. Zadano pytania o liczb egzekucji z nieruchomo ci oraz ich skuteczno
.
Informacje nadesz y ze wszystkich zapytanych s dów. Ponadto, zwrócono si
o
nades anie pi ciu akt spraw egzekucyjnych prowadzonych w trybie uproszczonym
raw
(zako czonych albo umorzonych) z pi ciu s dów okr gowych. Poproszono równie o
ewentualne uwagi dotycz ce nowych uregulowa . Akta nadesz y tylko z 3 s dów w
liczbie mniejszej ni zawnioskowana z powodu braku takich spraw lub braku spraw
zako czonych. Otrzymano 11 pism z uwagami, w tym od prezesów lub
s dów rejonowych albo bezpo rednio od
Sp
wiceprezesów s dów okr gowych, b
komorników. Tabela 1. zawiera wykaz nades anych akt.
1.
2.
Komornik, od którego nadesz y akta
S d Okr gowy, do
którego zwrócono
si z pro
o akta
aru
Lp.
d Okr gowy
Komornik przy SR w Tczewie
w Gda sku
3.
5.
ym
i
4.
KM 1719/04
Liczba akt z
okr gu S du
Okr gowego
6
KM 945/05
KM 1645/06
KM 2604/06
KM 116/07
Komornik III Rew.
6.
Sygn. akt
III KM 868/07
przy SR w Kwidzynie
8.
d Okr gowy
w Katowicach
Komornik V Rew. przy SR w Sosnowcu
V KM 926//05
Komornik II Rew. przy SR w B dzinie
II KM 100/06
ut
W
7.
2
z siedzib w Czeladzi
9.
S d Okr gowy
odzi
10.
d Okr gowy
11.
13.
-
-
0
Komornik przy SR w Brodnicy
KM 1243/05
3
w Toruniu
Ins
tyt
12.
w
d Okr gowy w
Rzeszowie
KM 1348/05
KM 709/05
-
-
Tabela 1. Wykaz nades anych akt
6
0
ci
liw
o
Dane o prowadzonych egzekucjach z nieruchomo ci w okresie od 5.02.2005 (data
wej cia w ycie przepisów o egzekucji z nieruchomo ci w trybie uproszczonym) do
31.08.2007 r. przedstawiono w Tabeli 2. Nale y zaznaczy , e informacje otrzymane
z s dów okr gowych wyszczególnionych w Tabeli 2., nie zawsze pochodzi y od
pi ciu komorników z pi ciu ró nych s dów rejonowych, pomimo, e zwrócono si o
ied
informacje od takiej liczby komorników. Z tego powodu w Tabeli 2., zaznaczono, od
Liczba egzekucji
uproszczonych z
nieruchomo ci
Liczba egzekucji
z nieruchomo ci
w trybie
„zwyk ym”
0
920
39
1062
2
459
5
449
1
564
5
3
869
2
2
87
5
0
964
5
7
454
5
3
1383
5
1
869
4
8
1543
Nowy S cz
5
2
1684
Opole
5
2
584
Ostro ka
7
1
548
Piotrków Trybunalski
5
0
375
d Okr gowy
Bydgoszcz
5
2.
Gda sk
2
3.
Gliwice
5
4.
Gorzów Wielkopolski
5
5.
Jelenia Góra
6
6.
Kalisz
7.
Katowice
8.
Kielce
9.
Koszalin
10.
Kraków
11.
Lublin
12.
ód
15.
Ins
tyt
16.
ym
i
ut
W
14.
aru
1.
Sp
Liczba komorników, od
których pochodz
informacje
Lp.
13.
raw
ilu komorników pochodz informacje.
17.
ock
6
18
1370
18.
Pozna
18
41
5283
7
Radom
5
0
466
20.
Rzeszów
5
1
402
21.
Siedlce
5
1
22.
upsk
5
1
23.
Szczecin
5
3
24.
Tarnobrzeg
6
0
liw
o
ci
19.
25.
Toru
11
5
2163
26.
Warszawa
5
5
955
27.
Warszawa – Praga
5
2
494
28.
Wroc aw
5
26
952
29.
Zamo
5
6
576
30.
Zielona Góra
14
2
4668
182
34 330
176
343
ied
2886
raw
Sp
Razem:
551
407
Tabela 2. Liczba prowadzonych egzekucji z nieruchomo ci w okresie 5.02.2005 – ok. 31.08.2007.
prowadzonych egzekucji z nieruchomo ci, nale y stwierdzi , e
aru
Porównuj c skal
egzekucja uproszczona stanowi zaledwie 0,5 % egzekucji z nieruchomo ci.
Przyczyny takiego stanu rzeczy mog
prowadzona
jest
egzekucja
nie
spe nia
nieruchomo ci, z
przes anek
warunkuj cych
ym
i
których
by dwie: albo wi kszo
prowadzenie egzekucji w trybie uproszczonym, albo przepisy normuj ce tryb
uproszczony budz tak wiele w tpliwo ci interpretacyjnych, e nie s powszechnie
stosowane, wobec czego egzekucje prowadzone s w trybie „zwyk ym”, przy czym
ut
W
tryb uproszczony odczytywany jest jako alternatywa dla trybu „zwyk ego”. Pierwsza z
powy szych przyczyn nie by a weryfikowana w ramach prowadzonego badania, gdy
wysy aj c pismo z pro
o akta nie zak adano, i skala prowadzonych egzekucji w
trybie uproszczonym b dzie tak ma a jak to si okaza o po podsumowaniu wyników
ankiety. Tej przyczyny nie nale y jednak a priori wyklucza . Drugi powód natomiast,
jak potwierdzaj uwagi nades ane wraz z informacjami o egzekucjach, jest bardzo
Ins
tyt
prawdopodobny.
8
ci
IV. Przyczyny ma ej liczby prowadzonych egzekucji z nieruchomo ci w trybie
liw
o
uproszczonym.
1. Na wniosek czy z urz du.
Zasadniczy problem, na który zwracaj uwag s dziowie oraz komornicy i który bez
uproszczonym,
to
niejasno
liczb
prowadzonych egzekucji w trybie
dotycz ca tego,
ied
tpienia ma wp yw na mniejsz
czy post powanie w trybie
uproszczonym wszczynane jest na zasadach ogólnych tj. na wyra ne
– z urz du przez komornika. Ta
raw
wierzyciela we wniosku egzekucyjnym, czy te
danie
kwestia zosta a poruszona w 7 na 11 pism z uwagami, które otrzymano w ramach
badania. Podkre la si , e brzmienie art. 1013
1
§ 1 k.p.c. zdaje si wskazywa na
obligatoryjny charakter stosowania przepisów w przypadku, gdy nieruchomo
spe nia przes anki w nim wskazane. Jednak e zgodnie z art. 923 w zwi zku z art.
1
§ 3 k.p.c. egzekucja mo e by wszcz ta na wniosek wierzyciela, przy czym
Sp
1013
stosownie do art. 797 k.p.c. wierzyciel ma obowi zek wskaza sposób egzekucji.
Je li zatem post powanie uzale nione by oby od wniosku wierzyciela, powinien on
w chwili sk adania wniosku wykaza
zasadno
prowadzenia egzekucji
aru
ju
uproszczonej. Jednak e przepisy nie wymagaj , aby wierzyciel do cza do wniosku
o wszcz cie egzekucji dokumenty potwierdzaj ce spe nienie warunków z art. 1013
§ 1 k.p.c. np. odpis z ksi gi wieczystej jako dowód,
e nieruchomo
1
jest
ym
i
niezabudowana. Je li natomiast post powanie uproszczone by oby obligatoryjne co
do nieruchomo ci wskazanych w art. 1013 1 § 1 k.p.c., wówczas komornik powinien
bada stan nieruchomo ci z urz du. Jednak aden przepis nie nak ada na niego
takiego obowi zku. Przy obecnym brzmieniu przepisów, cz sto dopiero na etapie
ut
W
opisu i oszacowania, komornik mo e oceni , czy nieruchomo
wymienionych w art. 1013
1
jest zaliczana do
§ 1 k.p.c. Tymczasem, o ile przewidziano obowi zek
zmiany trybu z uproszczonego na „zwyk y” w art. 1013
2
§ 3 k.p.c. na etapie opisu
nieruchomo ci, o tyle brak mo liwo ci odwrotnej 9.
Tak w uwagach zg oszonych przez: Wiceprezesa S du Okr gowego we Wroc awiu; Prezesa S du
Ins
tyt
9
Rejonowego w Brodnicy; Przewodnicz cego XI Wydzia u Cywilnego S d Rejonowego w Toruniu;
Komornika S dowy Rew. II przy S dzie Rejonowym dla odzi-Widzewa; Komornika S dowy IV Rew.
przy S dzie Rejonowym w S upsku; Wiceprezesa S du Okr gowego w Lublinie.
9
ci
We wszystkich 11 nades anych do badania sprawach, we wniosku wierzyciela, nie
wyra ne wskazanie na egzekucj
uproszczonym. Mo na zatem stwierdzi ,
z nieruchomo ci w trybie
liw
o
pojawi o si
e komornicy z urz du zastosowali tryb
uproszczony. Nie mniej do wniosku zosta do czony odpis z ksi gi wieczystej w 5
sprawach (sprawa sygn. akt KM 1243/05 prowadzona przez Komornika S dowego
przy S dzie Rejonowym w Brodnicy; sprawa sygn. akt KM 709/05 prowadzona przez
ied
Komornika S dowego przy S dzie Rejonowym w Brodnicy; sprawa sygn. akt KM
1719/04 prowadzona przez Komornika S dowego przy S dzie Rejonowym w
Tczewie; sprawa sygn. akt KM 945/05 prowadzona przez Komornika S dowego przy
raw
dzie Rejonowym w Tczewie; sprawa sygn. akt III KM 868/07 prowadzona przez
Komornika S dowego przy S dzie Rejonowym w Kwidzynie). Do czenie odpisu z
ksi gi wieczystej przy wniosku o wszcz cie egzekucji pozwoli o komornikowi na
ocen sposobu korzystania z nieruchomo ci jeszcze przed zawiadomieniem d
nika
Sp
o wszcz ciu egzekucji z nieruchomo ci i zastosowanie procedury uproszczonej
niejako z urz du, z zastrze eniem, e w 1 sprawie (sygn. akt KM 945/05) Komornik
dowy przy S dzie Rejonowym w Tczewie skierowa pismo do wierzyciela, z
zapytaniem, czy wnosi o prowadzenie egzekucji w trybie uproszczonym. Pismo
aru
pozosta o bez odpowiedzi, zatem komornik prowadzi
post powanie w trybie
„zwyk ym”. Jednak kiedy skierowa do s du wniosek o wyznaczenie terminu
pierwszej licytacji, s d odmówi z uzasadnieniem, e post powanie w tej sprawie
ym
i
obligatoryjnie toczy si w trybie uproszczonym i to komornik przeprowadza licytacj .
Wszystkie pozosta e zbadane sprawy wszcz te pó niej ni
prowadzone przez tego komornika, toczy y si
opisana powy ej,
w trybie uproszczonym z urz du.
Warto zwróci jeszcze szczególn uwag na jedn z ww. spraw tj. spraw sygn. akt
ut
W
III KM 868/07, w której Komornik S dowy Rew. III przy S dzie Rejonowym w
Kwidzynie, dokonuj c zawiadomienia d
nika o egzekucji poinformowa go,
e
dzie prowadzona egzekucja uproszczona z nieruchomo ci, bo wierzyciel wskaza
taki sposób egzekucji. Tymczasem wierzyciel wnosi o wszcz cie egzekucji z
nieruchomo ci, nie wskazuj c na tryb uproszczony. Wydaje si , e zawiadomienie
Ins
tyt
sporz dzone przez komornika by o do
nieprecyzyjne.
Opisany powy ej przyk ad z praktyki komorniczej, statystyki potwierdzaj ce ma
liczb
prowadzonych egzekucji w trybie uproszczonym i uwagi komorników oraz
dziów wskazuj na istnienie w tpliwo ci dotycz cych obligatoryjnego charakteru
10
ci
procedury uproszczonej. Wiceprezes S du Okr gowego we Wroc awiu na przyk ad
liw
o
podnios a, e „co do zasady w chwili wszcz cia post powania komornik nie posiada
wiadomo ci na temat charakteru nieruchomo ci. Wydaje si wi c, e prawid owym
winno by zatem wszcz cie przez komornika post powania w trybie zwyk ym, nawet
w wypadku, gdy nieruchomo
spe nia przes anki z art. 1013 1 § 1 k.p.c. jednak e nie
zosta o to wykazane w chwili wszcz cia post powania. Niedopuszczalnym a
wydaje si
danym z racji ewentualnej zw oki przy podj ciu czynno ci
dokonanie ewentualnych ustale
ied
jednocze nie niepo
przez komornika w celu okre lenia
charakteru nieruchomo ci. Skoro wi c wierzyciel nie wskaza wyra nie w tre ci
nieruchomo ci
oraz
nie
wykaza
raw
onego przez siebie wniosku egzekucyjnego, e wnosi o uproszczon egzekucj z
dopuszczalno ci
zastosowania
do
danej
nieruchomo ci takiego sposobu egzekucji komornik nie ma (…) innej mo liwo ci jak
zastosowanie
trybu
zwyk ego.”
Natomiast
wyniki
badania
potwierdzaj ,
e
Sp
wierzyciele nie sk adaj wniosków o prowadzenie egzekucji w trybie uproszczonym,
a procedura uproszczona stosowana jest z urz du.
W doktrynie wypowiadane s
ró ne pogl dy. Olimpia Marcewicz twierdzi, e brak
szczególnej regulacji przes dza o tym, e post powanie egzekucyjne wszczynane
aru
jest na zasadach ogólnych a zatem na wniosek wierzyciela albo z urz du tj. na
danie zg oszone przez s d pierwszej instancji lub uprawniony organ
10
. Olga
Dumnicka natomiast podaje, e tryb uproszczonej egzekucji z nieruchomo ci winien
Cho
nale y
ym
i
by stosowany przez komornika z urz du 11.
opowiedzie
si
za
obligatoryjnym
charakterem
procedury
uproszczonej, niew tpliwie przepisy w tym zakresie nie s jednoznaczne, co mo e
hamowa upowszechnianie si nowej instytucji w praktyce. Wskazana by oby zmiana
ut
W
przepisów (np. poprzez dodanie § 2 do art. 923 k.p.c.) polegaj ca na wyra nym
stwierdzeniu,
e post powanie egzekucyjne z nieruchomo ci, która spe nia
przes anki okre lone w art. 1013
1
§ 1 k.p.c. prowadzone jest przez komornika wg
przepisów dzia u VI a. Warto by oby doda równie , e je li w toku egzekucji oka e
O. Marcewicz, Komentarz do art. 1013 1 kodeksu post powania cywilnego w: A. Jakubecki (red.), J.
Ins
tyt
10
Bodio, T. Demendecki, O. Marcewicz, P. Telenga, M.P. Wójcik, Kodeks post powania cywilnego.
Praktyczny komentarz, Zakamycze 2005, wyd. II.
11
O. Dumnicka, Uproszczona egzekucja z nieruchomo ci (wybrane zagadnienia), PPE 2005 nr 10-12,
str. 91.
11
spe nia przes anki okre lone w art. 1013
1
ci
si , e nieruchomo
§ 1 k.p.c. dalsze
liw
o
post powanie komornik prowadzi wg przepisów dzia u VI a. Wydaje si , e taki zapis
powinien rozwia w tpliwo ci i potwierdzi , e egzekucja w trybie uproszczonym nie
jest alternatywnym, ale obligatoryjnym sposobem egzekucji z nieruchomo ci
okre lonych w art. 1013 1 § 1 k.p.c.
niezabudowana.
ied
2. Nieruchomo
Zgodnie z art. 1013 1 § 1 k.p.c. procedur uproszczon stosuje si do nieruchomo ci
gruntowych niezabudowanych oraz do nieruchomo ci zabudowanych budynkiem
enia wniosku o wszcz cie egzekucji
raw
mieszkalnym lub u ytkowym, je li w chwili z
nie dokonano zawiadomienia o zako czeniu budowy. Sposób korzystania z
nieruchomo ci wskazany jest w ksi dze wieczystej. Do ustalenia, czy nieruchomo
jest niezabudowana wystarcza zatem z
enie odpisu z ksi gi wieczystej. Jednak e
taki odpis dopiero przy
Sp
zgodnie z art. 943 § 1 k.p.c. wierzyciel obowi zany jest z
wniosku o dokonanie opisu i oszacowania. Tymczasem, w celu ustalenia procedury
maj cej zastosowanie do egzekucji z nieruchomo ci komornik powinien odpisem z
ksi gi wieczystej dysponowa ju w chwili otrzymania wniosku o wszcz cie egzekucji
aru
z nieruchomo ci. Je li wierzyciel nie z
y odpisu z ksi gi wieczystej wraz z
wnioskiem o wszcz cie egzekucji z nieruchomo ci, wówczas komornik – w celu
ustalenia w
ciwej procedury post powania – powinien albo z urz du wyst pi o
odpis z ksi gi wieczystej albo wezwa
wierzyciela do z
enia takiego odpisu.
ym
i
Przepisy nie zobowi zuj jednak komornika ani do dzia ania z urz du w tym zakresie
ani nie nak adaj na wierzyciela obowi zku wcze niejszego ani eli to wynika z art.
943 § 1 k.p.c. sk adania odpisu z ksi gi wieczystej. Powy szy problem sygnalizowali
ut
W
dziowie i komornicy w pismach z uwagami nades anymi do IWS 12.
W zbadanych sprawach, do wniosku zosta do czony odpis z ksi gi wieczystej, w 5
sprawach (sprawa sygn. akt KM 1243/05 prowadzona przez Komornika S dowego
przy S dzie Rejonowym w Brodnicy; sprawa sygn. akt KM 709/05 prowadzona przez
Komornika S dowego przy S dzie Rejonowym w Brodnicy; sprawa sygn. akt KM
Ins
tyt
1719/04 prowadzona przez Komornika S dowego przy S dzie Rejonowym w
12
Na powy sze zwrócili uwag : Komornik S dowy Rewiru II przy S dzie Rejonowym dla
odzi-
Widzewa, Wiceprezes S du Okr gowego we Wroc awiu, Komornik S dowy Rewiru IV przy S dzie
Rejonowym w S upsku.
12
ci
Tczewie; sprawa sygn. akt KM 945/05 prowadzona przez Komornika S dowego przy
liw
o
dzie Rejonowym w Tczewie; sprawa sygn. akt III KM 868/07 prowadzona przez
Komornika S dowego przy S dzie Rejonowym w Kwidzynie). Maj c informacje na
1
temat sposobu korzystania z nieruchomo ci, spe niaj cego warunki z art. 1013
k.p.c., komornik wszcz
§1
post powanie w trybie uproszczonym. W jednej sprawie we
wniosku o wszcz cie egzekucji pe nomocnik wierzyciela zobowi za si
ied
niezw ocznie odpis z ksi gi wieczystej i istotnie w ci gu tygodnia go z
z
(sprawa
sygn. akt KM 1348/05 prowadzona przez Komornika S dowego przy S dzie
Rejonowym w Brodnicy). W dwóch sprawach komornik wezwa wierzyciela do
raw
enia odpisu z ksi gi wieczystej w tym samym dniu, w którym wp yn
wszcz cie egzekucji oraz w którym komornik zawiadomi d
wniosek o
nika o wszcz ciu
egzekucji (sprawa sygn. akt II KM 100/06 powadzona przez Komornika S dowego
Rew. II przy S dzie Rejonowym w B dzinie z siedzib w Czeladzi; sprawa sygn. akt
Sp
KM 2604/06 prowadzona przez Komornika S dowego przy S dzie Rejonowym w
Tczewie). Wydaje si , e brak jest postaw prawnych do podejmowania takich dzia
przez komornika. W jednej sprawie natomiast (sprawa sygn. akt V KM 926/05)
Komornik S dowy przy S dzie Rejonowym w Sosnowcu, z urz du wyst pi do s du
aru
wieczystoksi gowego o odpis z ksi gi wieczystej w celu ustalenia rodzaju
nieruchomo ci. Uczyni to bezpo rednio po tym, gdy d
jest w
nik z
o wiadczenie, e
cicielem niezabudowanej nieruchomo ci. W sprawie tej wierzyciel z
ym
i
wniosek o wszcz cie egzekucji z rachunku bankowego, wierzytelno ci, ruchomo ci
nieruchomo ci. W aktach brak jest wniosku wierzyciela o wszcz cie egzekucji z
tej konkretnej nieruchomo ci, której stan prawny komornik bada z urz du. Wydaje
si , e zgodnie z art. 923 § 1 k.p.c. wierzyciel powinien z
wniosek z poparciem
ut
W
egzekucji z okre lonej nieruchomo ci. W przedmiotowej sprawie takiego wniosku
zabrak o.
Maj c na uwadze powy sze nale y postulowa przeniesienie obowi zku do czenia
przez wierzyciela odpisu z ksi gi wieczystej do wniosku o wszcz cie egzekucji z
nieruchomo ci zamiast – jak obecnie – do wniosku o dokonanie opisu i oszacowania.
Ins
tyt
Powy sze pozwoli oby komornikowi ustali spe nienie przes anek z art. 1013
k.p.c. ju w momencie wszcz cia post powania.
13
1
§ 1
ci
3. Nieruchomo
zabudowana budynkiem mieszkalnym lub u ytkowym, co do
liw
o
którego nie dokonano zawiadomienia o zako czeniu budowy.
Egzekucja z nieruchomo ci w trybie uproszczonym mo e by prowadzona równie w
stosunku do nieruchomo ci zabudowanej budynkiem mieszkalnym lub u ytkowym,
co do którego nie dokonano zawiadomienia o zako czeniu budowy. Poj cia u yte w
1
§ 1
k.p.c. nawi zuj
do terminologii Prawa budowlanego13. Poj cia
ied
art. 1013
„budynku mieszkalnego” i „budynku u ytkowego” pojawiaj
si
budowlanego, ale nie zosta y w nim zdefiniowane. Równie
w tre ci Prawa
sformu owanie:
„dokonanie zawiadomienia o zako czeniu budowy” mo e nasuwa
raw
interpretacyjne, o czym by a mowa w rozdziale II.
w tpliwo ci
W praktyce, w celu ustalenia, czy dokonano zawiadomienia o zako czeniu budowy,
komornicy z urz du wyst powali do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego,
w tym zakresie. W sprawie sygn. akt KM 709/05, do wniosku o
Sp
o informacj
wszcz cie egzekucji do czony by odpis z ksi gi wieczystej, z którego wynika o, e
nieruchomo
stanowi y grunty orne. Komornik S dowy przy S dzie Rejonowym w
Brodnicy prowadz cy t
spraw , zwróci si
gruncie
b
nik uzyska
zg osi zawiadomienie o zako czeniu budowy na
aru
pozwolenie na u ytkowanie b
o informacje, czy d
cym przedmiotem egzekucji
na
etapie
dokonywania
opisu
i
oszacowania przed pierwsz
licytacj . Wyst pienie spowodowane by o tym,
toku opisu okaza o si , i
na gruncie stoi „budynek mieszkalny wolnostoj cy
ciowo oddany do u ytku”. W sprawie sygn. akt KM 1348/05, wszcz tej cztery
ym
i
cz
e w
miesi ce pó niej ni
sprawa opisana powy ej, ten sam komornik zwróci si
z
podobnym zapytaniem do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego ju
bezpo rednio po zaj ciu nieruchomo ci i z
eniu przez pe nomocnika wierzyciela
ut
W
odpisu z ksi gi wieczystej. Z odpisu wynika o, e nieruchomo
stanowi y grunty orne
i pastwiska. By mo e wyst pi o informacje do organu nadzoru budowlanego po
do wiadczeniach z poprzedniej sprawy, w której z odpisu z ksi gi wieczystej
wynika o, e nieruchomo
stanowi y grunty orne a podczas opisu okaza o si , e na
gruncie wybudowany zosta budynek mieszkalny. W sprawie sygn. akt III KM 868/07,
Ins
tyt
praktyka by a inna. Komornik S dowy Rew. III przy S dzie Rejonowym w Kwidzynie,
zlecaj c bieg emu wycen nieruchomo ci dla dokonania opisu i oszacowania w trybie
13
ustawa z dnia 7.07.1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z 2006 r. nr 156 poz. 1118 z
pó n. zm.)
14
ci
egzekucji uproszczonej, zaznaczy , aby bieg y uwzgl dni w wycenie, czy dokonano
liw
o
zawiadomienia do organu nadzoru budowlanego o zako czeniu budowy. W tej
sprawie odpis z ksi gi wieczystej równie zosta do czony do wniosku o wszcz cie
egzekucji, a z odpisu wynika o, e przedmiotowa nieruchomo
by a niezabudowana.
W pozosta ych zbadanych sprawach komornicy nie dokonywali podobnych
Nale y zwróci
ied
czynno ci.
uwag , e dzia ania komorników w powy szym zakresie nie maj
charakteru jednolitego. Z przepisów nie wynika obowi zek dokonywania opisanych
czynno ci. Jednak e, zgodnie z art. 1013 2 § 3 k.p.c., je li w toku opisu oka e si , e
1
nie odpowiada wymaganiom okre lonym w art. 1013
, dalsze
raw
nieruchomo
post powanie toczy si w trybie „zwyk ym” . Uzasadniona wydaje si zatem praktyka,
aby w opisie nieruchomo ci znalaz a si
informacja potwierdzaj ca zasadno
prowadzenia egzekucji w trybie uproszczonym. Je li zatem z odpisu z ksi gi
Sp
wieczystej do czonego do wniosku o wszcz cie egzekucji wynika, e nieruchomo
to grunt niezabudowany, komornik obowi zany jest zastosowa
uproszczon , chyba e powzi
wiadomo
procedur
, e na gruncie stoi budynek mieszkalny
u ytkowy. Wówczas obowi zany jest ju na tym etapie z urz du zbada , czy
aru
dokonano zawiadomienia o zako czeniu budowy. W przeciwnym wypadku, wydaje
si , e odpis z ksi gi wieczystej, z którego wynika, e grunt jest niezabudowany,
stanowi wystarczaj
podstaw
do zastosowania procedury uproszczonej. Je li
e na gruncie zosta postawiony budynek,
ym
i
natomiast w toku opisu oka e si ,
wówczas komornik z urz du powinien sprawdzi , czy zosta a zako czona budowa.
ciwa wydaje si praktyka wyst powania ze stosownym zapytaniem do organu
nadzoru budowlanego, który wydaje pozwolenia na u ytkowanie oraz do którego
ut
W
kierowane s zawiadomienia o zako czeniu budowy.
Sformu owanie „nie dokonano zawiadomienia o zako czeniu budowy” przes dza o
tym,
e decyduj ce znaczenie ma data z
enia zawiadomienia do w
ciwego
organu, a nie up yw 21-dniowego terminu na zg oszenie sprzeciwu przez ten organ
(art. 54 Prawa budowlanego)14. Odpowiednikiem dokonania zawiadomienia o
Ins
tyt
zako czeniu budowy jest z
enie wniosku o wydanie pozwolenia na u ytkowanie
budynku. Zgodnie bowiem z art. 55 Prawa budowlanego, do u ytkowania niektórych
14
Odmiennie: A. Bara ska w: Kodeks post powania cywilnego. Komentarz. Tom II. pod red. K.
Piaseckiego, str. 1114-1115.
15
ci
budynków mo na przyst pi dopiero po uzyskaniu ostatecznej decyzji o pozwoleniu
liw
o
na u ytkowaniu wydawanej na wniosek; w tym wypadku dokonywanie zawiadomienia
o zako czeniu budowy w ogóle nie jest dokonywane. Jak postulowano w rozdziale
II., warto by oby dokona
zmian legislacyjnych, które porz dkowa yby powy sze
zagadnienie.
1
W literaturze art. 1013
ied
4. Wezwanie do zap aty.
§ 1 k.p.c. jest ró nie komentowany. Przewiduje on,
e
raw
komornik na wniosek wierzyciela przyst puje do opisu i oszacowania nieruchomo ci
niezw ocznie po zaj ciu. A. Bara ska twierdzi, e poj cie „niezw ocznie” odnosi si
jedynie do mo liwo ci niezachowania terminów wymaganych przy obwieszczeniach i
zawiadomieniach, natomiast nie dotyczy dwutygodniowego terminu do zap aty d ugu
przez d
nika
15
. A. Damasiewicz natomiast podaje, e komornik, wzywa d
zaj ciu dokonywa si
Sp
aby zap aci d ug w ci gu dwóch tygodni zawiadamiaj c go,
nika,
e niezw ocznie po
opisu i oszacowania, o ile o taki tryb wniesie wierzyciel.
Komornik nie jest zatem zobowi zany do powstrzymania si z podj ciem dalszych
aru
czynno ci do momentu up ywu dwutygodniowego terminu, je li wierzyciel z
wniosek16. Wg H. Pietrzykowski zakre lanie d
y taki
nikowi dwutygodniowego terminu
do zap aty nie znajduje uzasadnienia, skoro komornik jest obowi zany niezw ocznie
po zaj ciu przyst pi do opisu i oszacowania. Jego zdaniem w wezwaniu komornik
poinformowa
oszacowaniu17.
d
nika,
ym
i
powinien
e
niezw ocznie
przyst pi
do
opisu
i
W zbadanych sprawach komornik zawsze wzywa do zap aty d ugu w terminie dwóch
tygodni pod rygorem przyst pienia do opisu i oszacowania, z zastrze eniem, e w
ut
W
adnej ze zbadanych spraw wierzyciel we wniosku egzekucyjnym nie wnosi wprost o
wszcz cie egzekucji uproszczonej i dokonanie opisu i oszacowania niezw ocznie po
15
A. Bara ska w: Kodeks post powania cywilnego. Komentarz. Tom II. pod red. K. Piaseckiego, str.
1120-1121.
Komentarz do art. art. 1013 1 § 1 kodeksu post powania cywilnego w: A. Damasiewicz, Komentarz
Ins
tyt
16
ustawy z dnia 2.07.2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks post powania cywilnego oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. nr 172 poz. 1804).
17
H. Pietrzykowski w: Kodeks post powania cywilnego. Komentarz. Cz
egzekucyjne. Tom 4, pod red. T. Ereci skiego, str. 468-469.
16
trzecia. Post powanie
Przyjmuj c
obligatoryjny
charakter
egzekucji
uproszczonej,
ci
zaj ciu.
nale y
liw
o
stwierdzi , e takie wezwanie nie odpowiada o wymogom z art. 1013 1 § 1 k.p.c.
Wydaje si , e uzasadniony jest pogl d przemawiaj cy za skróceniem wszystkich
terminów do dokonania czynno ci pomi dzy zaj ciem a opisem i oszacowaniem.
Je li wierzyciel z
y taki wniosek, komornik ma prawo dokona opisu i oszacowania
nika wzywaj c go do zap aty. Nie
ied
po zaj ciu, o czym powinien poinformowa d
musi wyznacza mu terminu, do up ywu którego b dzie oczekiwa na dobrowoln
zap at ani te zachowa terminu do dokonywania zawiadomie i obwieszczenia o
dacie opisu i oszacowania, o którym mowa w art. 945 § 3 k.p.c. Jednak e w praktyce
raw
mo e si okaza , e rozwa ania na temat zachowania dwutygodniowego terminu od
dnia dor czenia wezwania w oczekiwaniu na dobrowoln zap at , s bez znaczenia.
Zgodnie bowiem z art. 925 § 1 k.p.c. w stosunku do d
nika nieruchomo
jest
zaj ta z chwil dor czenia mu wezwania do zap aty d ugu. Komornik powinien zatem
dowodem dor czenia wezwania do zap aty, zanim przyst pi do
Sp
dysponowa
czynno ci opisu i oszacowania. Tym samym przyst pienie do zawiadomienia o
terminie opisu i oszacowania odbywa si b dzie najcz
up ywie dwóch tygodni od dor czenia d
ciej nie wcze niej ni po
nikowi wezwania do zap aty, gdy zanim
aru
dowód dor czenia wezwania wróci do komornika oraz zanim komornik zleci bieg emu
dokonanie oszacowania, z pewno ci
taki okres up ynie. Praktyczne znaczenie
poj cia „niezw ocznie”, o którym mowa w art. 1013 1 § 1 k.p.c. sprowadza si zatem
ym
i
do mo liwo ci niezachowania terminu do dokonania zawiadomie i obwieszczenia o
opisie i szacowaniu, o którym mowa w art. 945 § 3 k.p.c.
5. Mo liwo
zamiany trybu ze zwyk ego na uproszczony.
2
ut
W
Przepis art. 1013
nieruchomo
§ 3 k.p.c. stanowi,
e je li w toku opisu oka e si ,
nie odpowiada wymaganiom okre lonym w art. 1013
post powanie egzekucyjne toczy si
nieruchomo ci. Podobnie w art. 1013
stwierdzenia, e nieruchomo
1
e
k.p.c., dalsze
w trybie przepisów dzia u o egzekucji z
5
§ 4 k.p.c., przewidziano,
e w razie
nie podlega sprzeda y w trybie uproszczonym, s d
Ins
tyt
poleca komornikowi prowadzenie dalszej egzekucji wg przepisów o egzekucji z
nieruchomo ci. Obie normy umo liwiaj
przej cie z trybu uproszczonego na tryb
„zwyk y”. W uwagach przes anych do IWS, komornicy i s dziowie wskazywali na brak
normy stwarzaj cej mo liwo
zmiany trybu ze „zwyk ego” na uproszczony,
17
1
e nieruchomo
§ 1 k.p.c. bowiem dopiero do wniosku o dokonanie opisu i
oszacowania wierzyciel ma obowi zek do czy
Powy sze w tpliwo ci s
konsekwencj
odpis z ksi gi wieczystej18.
traktowania procedury uproszczonej jako
alternatywnej dla trybu „zwyk ego”.
jednak zmiany z trybu „zwyk ego” na uproszczony. W
ied
W praktyce zdarza y si
spe nia
liw
o
przes anki z art. 1013
ci
zw aszcza w sytuacji, gdy na etapie opisu okazuje si ,
sprawie sygn. akt KM 945/05, Komornik S dowy przy S dzie Rejonowym w Tczewie,
wszcz
egzekucj z nieruchomo ci na wniosek wierzyciela w trybie „zwyk ym”. Do
wniosku o wszcz cie egzekucji do czony by odpis z ksi gi wieczystej, wg którego
stanowi a dzia ka niezabudowana. Komornik dwukrotnie informowa
raw
nieruchomo
wierzyciela, e „mo liwe jest prowadzenie egzekucji na podstawie art. 1013
1
§ 1
k.p.c.” Powy sze pozosta o bez odpowiedzi ze strony wierzyciela. Wobec czego
komornik prowadzi post powanie w trybie „zwyk ym”. Jednak, gdy zwróci si
do
Sp
sadu rejonowego o wyznaczenie terminu pierwszej licytacji, ten odmówi wskazuj c,
e przedmiotowe post powanie powinno toczy si w trybie uproszczonym, zgodnie
z którym komornik przeprowadza licytacj . Wobec powy szego komornik dalej
Wydaje si ,
aru
prowadzi post powanie w trybie uproszczonym.
e wprowadzenie wymogu do czania odpisu z ksi gi wieczystej do
wniosku o wszcz cie egzekucji z nieruchomo ci pozwoli na ocen
sposobu
korzystania z nieruchomo ci i ustalenie trybu post powania ju w chwili wszcz cia
ym
i
egzekucji, co wyeliminuje konieczno
przechodzenia z trybu „zwyk ego” na
uproszczony. Jednocze nie nale y zwróci uwag , e je li procedur uproszczon
traktuje si
jako obligatoryjn , to niezale nie od braku wyra nego przepisu
pozwalaj cego w toku egzekucji zmieni tryb „zwyk y” na uproszczony, o ile w toku
ut
W
egzekucji oka e si ,
komornik
ma
e nieruchomo
obowi zek
spe nia warunki z art. 1013
prowadzenia
dalszego
1
post powania
§ 1 k.p.c.,
w
trybie
uproszczonym. Podobne stanowisko w tym zakresie w doktrynie prezentuje A.
Bara ska19. Zatem uzasadniony jest postulat zapisania expressis verbis, e przej cie
Ins
tyt
na tryb uproszczony w toku egzekucji z nieruchomo ci prowadzonej w trybie
18
Tak: Przewodnicz cy IX Wydzia u Cywilnego S du Rejonowego w Toruniu oraz Komornik S dowy
Rew. IV przy S dzie Rejonowym w S upsku.
19
A. Bara ska w: Kodeks post powania cywilnego. Komentarz. Tom II. pod red. K. Piaseckiego, str.
1122-1123.
18
ci
„zwyk ym” jest obligatoryjne w przypadku, gdy oka e si , e nieruchomo
spe nia
liw
o
przes anki z art. 1013 1 § 1 k.p.c. By a o tym mowa w rozdziale IV.1.
6. Sprzeda z wolnej r ki.
Zgodnie z art. 1013
3
oraz art. 1013
4
k.p.c. komornik dokonuje sprzeda y
nieruchomo ci z wolnej r ki w przypadku, gdy przedmiotem egzekucji s :
one na rzecz osób trzecich,
ied
a. nieruchomo ci niezabudowane nieobci
b. inne ni wymienione w lit. a) nieruchomo ci, do których stosuje si procedur
uproszczon , je li oszacowanie nieruchomo ci nie zosta o zaskar one przez
raw
nika,
c. pozosta e ani eli wymienione w lit. a) i b) nieruchomo ci za zgod d
W tym ostatnim przypadku d
nik mo e okre li
cen
minimaln
nika.
i wyznaczy
nabywc . W pozosta ych ww. przypadkach, sprzeda nast puje po cenie nie ni szej
oszacowania a strony okre laj
je li strony go nie okre
tryb wyszukania nabywcy; przy czym,
Sp
ni warto
, tryb ten ustala s d. Sprzeda z wolnej r ki nast puje po
up ywie dwóch tygodni od dnia opisu i oszacowania i jednocze nie przed up ywem
miesi ca od dnia zako czenia opisu i oszacowania. Trudno uzasadni , dlaczego
aru
ustawodawca zdecydowa , e sprzeda ma nast pi w tak krótkim terminie. Je li nie
zostanie on zachowany sprzeda nast puje poprzez licytacj , do której zastosowanie
maj przepisy o licytacji ruchomo ci.
ym
i
Komornicy i s dziowie zgodnie podkre laj ,
e miesi czny termin na sprzeda
z
wolnej r ki jest nierealny z uwagi chocia by na obrót korespondencji. Za
niepraktyczne uwa aj
równie
nadzieje pok adane we wspó pracy d
nika z
wierzycielem i komornikiem w celu wskazania trybu wyszukania nabywcy i ceny, za
ut
W
któr ma by sprzedana nieruchomo
na sprzeda
z wolnej r ki. Zwracaj
zosta sprzedana nieruchomo
, czy w ogóle wyra ania zgody przez d
uwag ,
e wskazywanie ceny, za któr
nika
ma
mo e narusza interesy wierzycieli 20.
Jednie w dwóch zbadanych sprawach komornik podj
prób sprzeda y z wolnej r ki.
Ins
tyt
W aktach pozosta ych spraw brak by o informacji na temat sprzeda y w tym trybie.
20
Tak: Prezes S du Rejonowego w Brodnicy; Przewodnicz cy IX Wydzia u Cywilnego S du
Rejonowego w Toruniu; Komornicy S dowi Rew. II i Rew. III przy S dzie Rejonowym dl
odzi-
Widzewa; Wiceprezes S du Okr gowe we Wroc awiu; Komornik S dowy Rew. I przy S dzie
Rejonowym w Radzyniu Podlaskim.
19
ci
Obie sprawy prowadzone by y przez Komornika S dowego dzia aj cego przy S dzie
liw
o
Rejonowym w Brodnicy. W sprawie sygn. akt KM 709/05, S d Okr gowy w Toruniu
uchyli postanowienie S du Rejonowego w Brodnicy wydane na skutek za alenia
nika i spraw
przekaza do ponownego rozpoznania S dowi Rejonowemu w
Brodnicy, stwierdzaj c, e nie zauwa
w aktach sprawy próby sprzeda y z wolnej
ki. S d ten uzasadnia , e przepis art. 1013
6
§ 1 k.p.c. wymaga podj cia trybu z
ied
wolnej r ki, chyba e tryb ten nie mo e by w ogóle zastosowany (np. brak zgody
nika). Dopiero, gdy nie uda si sprzeda nieruchomo ci w trybie z wolnej r ki,
sprzeda nast puje w drodze licytacji. Gdy sprawa wróci a do komornika, powtórzy
nika do z
raw
on czynno ci, w pierwszej kolejno ci wzywaj c d
enia o wiadczenia,
czy wyra a zgod na sprzeda z wolnej r ki wyznaczaj c mu 7-dniowy termin, po
up ywie którego sprzeda
nast pi w trybie licytacji. D
nik nie wyrazi zgody na
„sprzeda nieruchomo ci z wolnej r ki ani na adn inn sprzeda ”. Prawdopodobnie
wezwa ju d
Sp
dlatego, we wszcz tej nieco pó niej sprawie (sygn. akt KM 1348/05), komornik ten
nika na podstawie art. 761 w zwi zku z art. 1013 4 k.p.c. do z
wiadczenia, czy wyra a zgod
enia
na sprzeda z wolnej r ki. Pouczy go, e brak
wiadczenia w terminie 3 dni uzna za brak zgody. W przypadku wyra enia zgody
wskazania nabywcy b
warto
oszacowania oraz
trybu wyszukania nabywcy. D
nik w ogóle nie
aru
wezwa do wskazania ceny minimalnej nie ni szej ni
odpowiedzia na pismo komornika. Nale y zaznaczy , e nie znajduje uzasadnienia
ym
i
w przepisach zastrze enie dokonane przez komornika, e d
nik wskazuj c cen
musi j okre li co najmniej na poziomie ceny oszacowania.
Wydaje si , e podj cie próby sprzeda y z wolnej r ki powinno by obligatoryjne. Z
pewno ci
upraszcza post powanie i mo e przy pieszy
jego zako czenie.
ut
W
Jednak e brzmienie art. 1013 3 § 3 k.p.c. zdaje si zaprzecza obowi zkowi podj cia
próby sprzeda y z wolnej r ki, kategorycznie wskazuj c termin, po up ywie którego
sprzeda
nast puje poprzez licytacj . Uzasadniona wydaje si
zakresie, gdy , obecnie obowi zuj cy termin na sprzeda
krótki, aby w praktyce uda o si
Ins
tyt
badania. W wi kszo ci spraw up yn
komornik nie podj
j
zmiana w tym
z wolnej r ki jest zbyt
zastosowa . Powy sze potwierdzaj
wyniki
termin na dokonanie sprzeda y z wolnej r ki i
nawet próby dokonania takiej sprzeda y. Dopiero gdy stworzona
zostanie realna mo liwo
dokonania sprzeda y w tym trybie, mo liwa b dzie ocena,
na ile jest to instytucja wykorzystywana w praktyce. Cho ju przyk ad dwóch wy ej
20
nikiem. Nale
oby równie
rozwa
na jak kolwiek wspó prac
4
dodanie w art. 1013
ci
e trudno jest liczy
z
k.p.c. przepisu
liw
o
opisanych spraw pokazuje,
uzale niaj cego sprzeda po cenie minimalnej wskazanej przez d
nika od zgody
wierzyciela. W przeciwnym wypadku mo e doj
do pokrzywdzenia interesów tego
ostatniego. Warto by oby wyra nie zaznaczy ,
e cena minimalna podana przez
nika nie powinna by ni sza od ceny oszacowania, cho prawdopodobie stwo,
nik wska e ni sz cen jest ma e.
ied
ed
7. Obwieszczenia o licytacji.
raw
W przypadku, gdy nie dojdzie do sprzeda y w trybie z wolnej r ki sprzeda nast puje
w drodze licytacji, do której zastosowanie znajduj przepisy o licytacji ruchomo ci z
tym
e o terminie licytacji komornik zawiadamia uczestników post powania
stosowanie do art. 954 (art. 1013
6
k.p.c.). W praktyce komorników licytacja by a
Sp
podstawowym sposobem sprzeda y nieruchomo ci.
We wszystkich zbadanych sprawach, w których dosz o do sprzeda y w drodze
licytacji (post powanie nie zosta o umorzone na wcze niejszym etapie) komornicy
aru
dokonywali obwieszczenia o licytacji oraz dor czali je uczestnikom post powania, jak
to ma miejsce przy licytacji nieruchomo ci w egzekucji w trybie „zwyk ym”. Przepisy o
licytacji ruchomo ci maj ce w tym przypadku zastosowanie, nie przewiduj jednak
dokonywania obwieszcze o licytacji. Praktyka komorników nie jest zatem zgodna z
dokonywania
ym
i
przepisami. Jednak dla zapewnienia wi kszej efektywno ci licytacji wskazane by oby
obwieszcze
uproszczonej. Nale
o
licytacji
nieruchomo ci
nawet
przy
egzekucji
oby w tym zakresie dokona zmian legislacyjnych.
ut
W
8. Plan podzia u sumy uzyskanej z egzekucji.
Plan podzia u sumy egzekucyjnej uzyskanej z egzekucji sporz dza komornik.
Przes dza o tym brzmienie art. 1013 6 § 2 zdanie drugie k.p.c.
Praktyka komorników w powy szym zakresie nie by a jednolita. W 4 sprawach
sporz dzany by plan podzia u. Komornik S dowy dzia aj cy przy S dzie Rejonowym
Ins
tyt
w Brodnicy (w sprawach sygn. akt KM 1348/05 oraz KM 709/05) samodzielnie
sporz dza plan podzia u sumy uzyskanej z egzekucji. Natomiast Komornik S dowy
przy S dzie Rejonowym w Tczewie (w sprawach sygn. akt KM 945/05 i KM 1645/06)
21
projekt planu podzia u i przesy
ci
sporz dza
go do zatwierdzenia S dowi
liw
o
Rejonowemu, który projekt zatwierdza .
Wydaje si , e praktyka stosowana w dwóch pierwszych sprawach jest zgodna z
Ins
tyt
ut
W
ym
i
aru
Sp
raw
ied
brzmieniem art. 1013 6 § 2 zdanie drugie k.p.c.
22
ci
V. Wnioski
praktyce
komorników.
Przeprowadzona
ankieta
wykaza a,
liw
o
W opracowaniu podj to prób oceny funkcjonowania nowego sposobu egzekucji w
e
egzekucja
z
nieruchomo ci w trybie uproszczonym jest prowadzona stosunkowo rzadko. Zatem
badanie i analiza stanu prawnego oraz przes anych uwag przez komorników i
egzekucji z wykorzystaniem nowej instytucji,
cznie z ocen zasadno ci jej dalszego
pozostawienia.
e przyczyny takiego stanu rzeczy mog
by
dwie: albo wi kszo
raw
Wydaje si ,
ied
dziów zosta a skierowana na poszukiwanie przyczyn ma ej skali prowadzonych
nieruchomo ci, z których prowadzona jest egzekucja nie spe nia przes anek
warunkuj cych prowadzenie egzekucji w trybie uproszczonym, albo przepisy
normuj ce tryb uproszczony postrzegane s jako alternatywa dla trybu „zwyk ego” i
tak wiele w tpliwo ci interpretacyjnych,
e komornicy wol
Sp
budz
prowadzi
egzekucje w trybie „zwyk ym”. W ramach niniejszej pracy weryfikowano jedynie drug
z ewentualnych przyczyn.
Nale y stwierdzi ,
e przepisy normuj ce now
instytucj
s
skromne i w wielu
aru
kwestiach odsy aj do stosowania przepisów z zakresu egzekucji z nieruchomo ci w
trybie „zwyk ym” lub do egzekucji z ruchomo ci. Nie dziwi zatem fakt, e w praktyce
ich
stosowania
podstawow
rodz
barier
si
w tpliwo ci
interpretacyjne.
Najprawdopodobniej
stosowania przedmiotowego sposobu egzekucji stanowi brak
ym
i
czytelnej normy przes dzaj cej, czy komornik z urz du prowadzi egzekucj
uproszczon , czy dopiero, gdy taki wniosek z
y wierzyciel. W konsekwencji nie
wiadomo, czy komornik z urz du ma weryfikowa
spe nienie przes anek do
zastosowania procedury uproszczonej, czy czeka , aby wierzyciel wykaza
ut
W
powy sze. Ponadto, ustawodawca pos uguje si
terminologi
Prawa budowlanego
czyni c to nie zawsze konsekwentnie. Zwraca uwag zbyt krótki termin na podj cie
przez komornika próby sprzeda y z wolnej r ki. Te i inne drobniejsze nie cis
ci w
przepisach, na które wskazano uwag w niniejszym opracowaniu, nie pozwalaj na
Ins
tyt
szybki rozwój nowej instytucji w praktyce.
W chwili obecnej nie ma powodów, aby rezygnowa
z niedawno przecie
wprowadzonej instytucji. W pewnym stopniu jest ona wykorzystywana. Wydaje si ,
e je li zmiany legislacyjne pójd
w kierunku wyra nego doregulowania, aby
egzekucja uproszczona nie mog a by
odczytywana jako alternatywa dla trybu
23
ci
„zwyk ego” a by a obligatoryjnym sposobem egzekucji dla okre lonych rodzajów
Ins
tyt
ut
W
ym
i
aru
Sp
raw
ied
liw
o
nieruchomo ci, powinno nast pi upowszechnienie jej stosowania.
24