Tendencje rozwoju sportu niepełnosprawnych na świecie
Transkrypt
Tendencje rozwoju sportu niepełnosprawnych na świecie
Tendencje rozwoju sportu niepełnosprawnych na świecie Andrzej Kosmol AWF Warszawa [email protected] 12-13 listopada Warszawa Tendencje rozwoju SN na świecie Plan wystąpienia: 1. Wprowadzenie 2. Zgromadzenie Generalne IPC 2001 3. RAPORT IPC, 2005, 4. Technologie w SN 5. Badania naukowe w SN 6. Publikacje Tendencje rozwoju SN na świecie „Zebrać się to początek, zostać razem to postęp, pracować razem to sukces.” Komitet do Spraw Sportu Rady Europy Tendencje rozwoju SN na świecie Nowy paradygmat niepełnosprawności: włączenie ON do programu praw człowieka Tendencje rozwoju SN na świecie Plan wystąpienia: 1. Wprowadzenie 2. Zgromadzenie Generalne IPC 2001 3. RAPORT IPC, 2005, 4. Technologie w SN 5. Badania naukowe w SN 6. Publikacje Tendencje rozwoju SN na świecie Kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w. 1. Kuala Lumpur, Malezja, 2001, Zgromadzenie Generalne IPC 2. IPC DEVELOPMENT CONFERENCE 2004.11.26-27, Kair, Egipt RAPORT, styczeń 2005, Zapewnienie stałego rozwoju (Ensuring Sustainable Development) Czynniki postępu w SN • wzrastająca liczba krajów umożliwiająca ON uprawianie sportu • coraz większa liczba uczestników • lepsze wyszkolenie sportowców • postęp technologiczny Tendencje rozwoju SN na świecie [Brittain 2010] Tendencje rozwoju SN na świecie [Brittain 2010] Tendencje rozwoju SN na świecie [Brittain 2010] Polska na letnich IP Rok i miejsce IP 1972 (Heidelberg) 1976 (Toronto) 1980 (Arnhem) 1984 (N.York) 1984 (Stoke Mandeville) 1988 (Seul) 1992 (Barcelona) 1996 (Atlanta) 2000 (Sydney) 2004 (Ateny) Miejsce w Liczba rankingu zawodników 6 7 4 12 11 16 11 8 17 18 38 80 19 14 50 40 61 114 106 Ogółem Medale Złote Srebrne Brązowe 14 25 78 22 24 23 10 13 19 10 12 16 50 19 18 25 12 14 22 25 7 12 51 15 8 33 10 8 12 19 33 53 179 56 50 81 32 35 53 54 Tendencje rozwoju SN na świecie Kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w. Kuala Lumpur, Malezja, 2001: Współpraca z MKOl Wspieranie rozwoju sportu kobiet Wprowadzanie nowych dyscypliny do programu IP Polityka antydopingowa Uproszczenie systemu klasyfikacji oraz stworzenie obiektywnych kryteriów klasyfikacyjnych dla ON intelektualnie (INAS-FID) 6. Edukacja paraolimpijska 7. Promocja i wspieranie ruchu paraolimpijskiego w krajach rozwijających się. 1. 2. 3. 4. 5. Tendencje rozwoju SN na świecie 1. Współpraca z MKOl (1) ORGANIZACJA SPORTU NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA ŚWIECIE Tendencje rozwoju SN na świecie 1. Współpraca z MKOl (2) 1988 r Seoul: - IO i IP na tych samych obiektach (na podstawie porozumienia między IOC i IPC) 2000 r Sydney: - podpisanie porozumienia o ogólnych warunkach współpracy, - uzgodniono utworzenie wspólnego Komitetu Organizacyjnego IO i IP w Pekinie 2008 r. i Vancouver 2010 r 2002 r Salt Lake City: - współpraca pomiędzy Komitetami Organizacyjnymi obu igrzysk, - decyzja o utworzeniu pierwszego wspólnego Komitet Organizacyjnego Igrzysk w Atenach. Tendencje rozwoju SN na świecie 1. Współpraca z MKOl (3) 2003 r : - podpisanie przez prezydenta MKOl i IPC poprawki do porozumienia z 2001 roku, zapewniającej IPC wsparcie finansowe, marketingowe i medialne przy organizacji IP w latach 2008, 2010 i 2012. 2. Wspieranie rozwoju sportu kobiet Powołanie Komisji Sportu Kobiet (Commission for Women in Sport) (2001). stworzono system wyrównanej dystrybucji „dzikich kart” udziału w IP – karty przydzielane przez NKP w równej liczbie dla obu płci; uwzględniono w programie letnich IP nowe konkurencje dla kobiet: powerlifting (Sydney 2000), judo i siatkówkę na siedząco (Ateny 2004); zmieniono procedury przyznawania środków finansowych dla krajów rozwijających się - państwa korzystające ze wsparcia finansowego IPC muszą zapewnić udział określonej liczby kobiet w reprezentacji narodowej; zawarto porozumienie między NKP oraz ISOD w sprawie zwiększenia uczestnictwa kobiet w strukturach organizacyjno-decyzyjnych do 15 % w 2005 roku, a następnie do 30 % w 2009 roku. 15 2. Wspieranie rozwoju sportu kobiet 16 2. Wspieranie rozwoju sportu kobiet [Brittain 2010] 17 01:34:22 01:21:23 Lata Chociaż poziom wyników kobiet ulega poprawie, to liczba zawodniczek pozostaje relatywnie niska (3-4 każdego roku) 18 01:25:29 2005 01:24:11 01:18:27 2003 01:28:32 01:23:19 2001 01:25:13 01:43:42 01:47:45 01:39:53 01:54:47 01:45:57 01:53:55 02:00:52 01:42:23 199901:21:36 01:33:32 01:41:19 01:54:28 1997 01:28:14 01:21:52 01:52:56 01:30:14 01:40:41 01:34:50 199301:22:17 01:36:52 01:42:42 1991 01:30:44 01:50:06 02:10:44 02:19:55 02:09:28 Mężczyźni 1995 01:25:59 02:26:51 02:27:07 02:05:26 01:43:17 01:26:28 02:38:41 02:12:43 01:29:53 01:36:04 00:43:12 01:43:19 01:55:42 01:43:25 01:45:34 02:05:20 01:47:10 01:51:31 02:00:41 02:49:04 03:27:56 03:52:53 03:48:51 Kobiety 1989 1987 1985 01:12:00 01:55:00 02:38:59 03:07:12 1983 01:40:48 02:26:57 03:36:00 1981 02:09:36 02:40:10 04:04:48 1979 02:38:24 02:58:00 04:33:36 1977 1975 Czas (h:min:s) Postęp wyników w maratonie na wózkach w Bostonie w latach 1975-2006 (zwycięzcy) Blind Kobiety Sposób rozgrywania maratonu zwycięzców wśród kobiet i mężczyzn w Bostonie w 2006 r 00:08:38 Czas (h:min:s) 00:09:22 00:50:17 00:10:05 00:53:25 00:56:10 00:53:17 00:50:24 00:47:31 00:10:48 00:44:29 00:11:31 00:44:38 00:41:46 00:12:14 00:41:00 00:12:58 00:38:53 00:36:00 00:13:41 00:14:24 5k 10k Serie2 15k 20k 25k 30k Van Dyk, RSA, 33l, 1:25,29 35k 40k Hunkeler, SUI, 33l, 1:43,42 19 Tendencje rozwoju SN na świecie 3. Wprowadzanie nowych dyscyplin do programu IP Rugby na wózkach: przeznaczoną dla osób z URK-C, Boccia: dla zawodników z porażeniem mózgowym z objawami uszkodzenia czterech kończyn Dyscypliny te stanowią jedyną szansę współzawodnictwa dla zawodników z najcięższym uszkodzeniem narządu ruchu. Tendencje rozwoju SN na świecie 4. Polityka antydopingowa (1) 1989 r - utworzono Komisję Medyczną przy IPC, której jednym z zadań było zwalczanie dopingu. 1992–2000 - 12 przypadków testów z wynikiem pozytywnym. 2000 r (IP) - 11 pozytywnych wyników (10 dotyczyło powerliftingu) 2000 r - kampania „Doping niszczy” („Doping Disables”) zorganizowana przez IPC, Europejski Komitet Paraolimpijski (EPC) i Szwedzką Federację Sportu Niepełnosprawnych (SHIF), której celem było: - - poinformowanie zawodników, trenerów, urzędników, rodzin sportowców i innych osób związanych ze sportem niepełnosprawnych o zagrożeniach, procedurach oraz zakazanych środkach i metodach dopingowych, w kampanii szczegółowo przedstawiono zdrowotne konsekwencje działania klas środków i metod uznanych za dopingowe. Tendencje rozwoju SN na świecie 4. Polityka antydopingowa (2) • IPC przystąpił do Światową Agencją (WADA): współpracy ze Antydopingową - Kodeks Antydopingowy - przeprowadzono ponad 600 testów kontroli antydopingowej wśród sportowców N (7 wyników pozytywnych). Tendencje rozwoju SN na świecie 4. Polityka antydopingowa (2) [Brittain 2010] Tendencje rozwoju SN na świecie Kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w. Kuala Lumpur, Malezja, 2001: Współpraca z MKOl Wspieranie rozwoju sportu kobiet Wprowadzanie nowych dyscypliny do programu IP Polityka antydopingowa Uproszczenie systemu klasyfikacji oraz stworzenie obiektywnych kryteriów klasyfikacyjnych dla ON intelektualnie (INAS-FID) 6. Edukacja paraolimpijska (Vancouver 2010, IPD) 7. Promocja i wspieranie ruchu paraolimpijskiego w krajach rozwijających się (IPC ambassadors). 1. 2. 3. 4. 5. 6. Edukacja paraolimpijska (1) On 27 August 2005, a crowd of over 30,000 people gathered on the central Marktplatz (market place) in Bonn, Germany, to experience the 2005 International Paralympic Day (IPD). IPD 2005 IPD”2005, 26’ 25 6. Edukacja paraolimpijska (2) The IPC is involved in a number of international development projects designed to assist the Paralympic Movement to grow, ensure sustainability, and impact societies. Project Location Paralympic School Day Europe, China Rehabilitation Through Sport Angola, Sri Lanka Healthy Paralympians Rwanda, Uganda, Tanzania Promoting Human Rights through Paralympic Sport ATHENS 2004 Paralympic Games Paralympic Games' Special Initiatives Cape Verde, Ethiopia, Ghana, India, Kenya, Pakistan, Rwanda, Tanzania, Uganda Women in Sport Leadership Summits Africa, Americas, Asia, Europe, Oceania 26 Tendencje rozwoju SN na świecie 7. Promocja i wspieranie ruchu paraolimpijskiego w krajach rozwijających się (IPC ambassadors). Tendencje rozwoju SN na świecie Plan wystąpienia: 1. Wprowadzenie 2. Zgromadzenie Generalne IPC 2001 3. RAPORT IPC, 2005, 4. Technologie w SN 5. Badania naukowe w SN 6. Publikacje Tendencje rozwoju SN na świecie Kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w. 1. Kuala Lumpur, Malezja, 2001, Zgromadzenie Generalne IPC 2. IPC DEVELOPMENT CONFERENCE 2004.11.26-27, Kair, Egipt RAPORT, styczeń 2005, Zapewnić stały rozwój (Ensuring Sustainable Development) Tendencje rozwoju SN na świecie Kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w. Uzgodniono 5 najważniejszych uniwersalnych kierunków rozwoju IPC, które dotyczyły: • • • • • Zawodników Liderów (przywódcy) Struktur organizacyjnych Wiedzy i informacji o IPC Globalnego rozwoju IPC Tendencje rozwoju SN na świecie Kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w. 1. Zawodnicy Dla podtrzymania IPC, należy dotrzeć do większej liczby potencjalnych zawodników oraz zwiększać liczbę zawodników objętych szkoleniem. W tym celu należy podnieść poziom świadomości w społeczeństwie (szczególnie wśród zwykły ludzi), wśród których żyją ON. IPC musi rozwijać drogi wsparcia dla zawodników by osiągnęli najwyższy poziom sportu paraolimpijskiego. Tendencje rozwoju SN na świecie Kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w. 2. Liderzy (przywódcy) IPC - zwiększenie liczby liderów. Wypracować mechanizmy wsparcia celem rekrutacji i przygotowania osób do podjęcia roli przywódców Cechy liderów: wizja, inspiracja, zaangażowanie, dobra znajomość tematu, zaufanie, odpowiedzialność, entuzjazm i demokratyzm. Liderzy powinni umieć słuchać, z łatwością porozumiewać się, powinni wiedzieć jak wspierać zespoły i solidaryzować się z ich pracą. Tendencje rozwoju SN na świecie Kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w. 3. Struktury organizacyjne • Potrzeba stałego wyjaśniania roli i odpowiedzialności członków (organizacji) IPC. • Większa dostępność informacji o sposobach rozwoju i zarządzania organizacjami członkowskimi, z naciskiem na NKP. Tendencje rozwoju SN na świecie Kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w. 3. Struktury organizacyjne http://www.paralympic.org/IPC/Contacts/NPCs/index.html Tendencje rozwoju SN na świecie Kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w. 5. Globalny rozwój IPC Ruch Paraolimpijski powinien być organizacją całożyciowej (lifelong) nauki , dzieląc się wiadomościami i zdobywając wiadomości od organizacji partnerskich. Dążenie do zwiększania ogólnoświatowego uznawania RP poprzez proces rozwijania i zapewnienia warunków powszechności, włączenia (inclusive), sprawiedliwości, wrażliwości zawodnika, demokracji i elastyczności działania. Tendencje rozwoju SN na świecie Kierunki rozwoju ruchu paraolimpijskiego w XXI w. Spodziewane efekty: • Zawodnicy – więcej zawodników • Liderzy (kierownictwo) – więcej i lepiej przygotowanych liderów • Struktury organizacyjne – większa odpowiedzialność i jasność działania • Wiedza i informacje o IPC – więcej dostępnych informacji • Globalny rozwój IPC – więcej organizacji partnerskich Tendencje rozwoju SN na świecie Partnerships (partnerstwo) IPC and the International Cycling Union (UCI) signed agreement of co-operation (30 July 2002) 20 lat temu: tendencje SI [Orzech, Sobiecka 1989]: 1. Dyscypliny uprawiane przez inwalidów powinny być również dyscyplinami sportu uprawianymi przez zdrowych. 2. Zmiany w przepisach i regulaminach sportowych powinny być dokonywane odpowiednio do możliwości ruchowych ON. 3. Nowo wprowadzona konkurencja sportowa powinna charakterem ruchu nawiązywać do konkurencji sportowej powszechnie znanej i popularnej, uprawianej przez zdrowych. 4. Należy wprowadzać dyscypliny sportu znane i popularne w danym kraju. 5. Każda dyscyplina sportu powinna przynosić korzyści usprawniające w określonym schorzeniu. 6. Żadna konkurencja nie może zagrażać zdrowiu inwalidy.38 Czynniki wpływające na rozwój sportu niepełnosprawnych w XXI [DePauw, Gavron 1995, 2005] Sport przez zdolności (nacisk na sport) Sport przez niepełnosprawność (nacisk na niepełnosprawność) Sport dla uczestnictwa Sport dla współzawodnictwa Sport separujący (sport tylko dla niepełnosprawnych, sport przez specyficzną niepełnosprawność) Sport integrujący (cross-disability sport, sport z zawodnikami pełnosprawnymi) 39 Kierunki rozwoju sportu niepełnosprawnych w XXI wieku [DePauw, Gavron 1995, 2005] 1. Pionowa struktura sportu, z rozległym rozwojem programu sportowego ON, prowadząca w kierunku współzawodnictwa krajowego i międzynarodowego na poziomie mistrzowskim. 2. Tworzenie wielo-dyscyplinowych (multidisability) organizacji w SN z silnymi powiązaniami z organizacjami krajowymi i międzynarodowymi (organizowane bardziej poprzez sport niż poprzez kalectwo). 3. Wzrastający nacisk na wysoki poziom doskonałości zawodników - dążenie do mistrzostwa sportowego (badania naukowe) 4. Wzrastająca specjalizacja w sporcie wśród zawodników N. 40 Kierunki rozwoju sportu niepełnosprawnych w XXI wieku [DePauw, Gavron 1995, 2005] 5. Klasyfikacja i współzawodnictwo sportowe stanie się bardziej zorientowane na specyficzne zdolności niż na specyficzne kalectwo. 6. Wzrastająca liczba N (dorosłych, młodzieży, seniorów) uczestniczących w sporcie na wszystkich poziomach. 7. Zwiększająca liczba zawodników N uczestniczących w światowym sporcie w dużych międzynarodowych zawodach takich jak IP i MŚ (system zawodów kwalifikacyjnych). 8. Większe włączenie do sportu osób N takich jak trenerzy, urzędnicy i administratorzy. 41 International Coordinating Committee of the World Sport Organization for the Disabled (ICC) - Międzynarodowy Komitet Koordynacyjny Światowych Organizacji Sportowych Inwalidów. I 1960 9th ISMG II 1964 13th ISMG, Paralympic III 1968 17th ISMG IV 1972 21st ISMG V 1976 Toronto Olympiad for the Physically Disabled (Torontolympiad) VI 1980 Olympic for the Disabled VII 1984 1. International Games for the Disabled 2. ISMG VIII 1988 Paralympic Games 1992 Paralympic Games I 1976 Winter Olympic Games for the Disabled II 1980 Winter Olympic Games for the Disabled III 1984 j.w. IV 1988 j.w. – Winter Paralympic V 1992 Winter Paralympic Games Kierunki rozwoju SN 1960-1980 Motto i logo IPC 1982-1994 (ICC) 1996-2004 Umysł, ciało i duch (do IP’2004) 2004-aktualnie „Duch w ruchu” („Spirit in Motion”). 3 elementy w kolorach – czerwonym, zielonym i niebieskim w kształcie kuli ziemskiej symbolizują uniwersalizm ruchu paraolimpijskiego. Rady Zgromadzenie Generalne Narodowe Komitety Międzynardowe Międzynarodowe Reagionalne Paraolimpijskie organizacje organizacje w SN federacje sportowe STRUKTURA ORGANIZACYJNA IPC Zarząd Stałe komitety Tendencje rozwoju SN na świecie Plan wystąpienia: 1. Wprowadzenie 2. Zgromadzenie Generalne IPC 2001 3. RAPORT IPC, 2005, 4. Technologie w SN 5. Badania naukowe w SN 6. Publikacje Czy technologia może powielać lub nawet poprawiać ludzkie zdolności? Czy technologie mogą sprawić, że dana osoba będzie miała lepsze parametry czynnościowe, niż osoba bez niesprawności? Istnienie pozytywnej zależności liniowej pomiędzy technologią a sprawnością. Im więcej społeczeństwo stosuje technologii, tym bardziej może sprawić, że osoby mające różne schorzenia staną się sprawniejsze. Level of functionality [Perreault S. 2003] [Perreault S. 2003] Tendencje rozwoju SN na świecie Plan wystąpienia: 1. Wprowadzenie 2. Zgromadzenie Generalne IPC 2001 3. RAPORT IPC, 2005, 4. Technologie w SN 5. Badania naukowe w SN 6. Publikacje Różnica wyników pomiędzy finalistkami w LA kobiet w różnych grupach niepełnosprawności na IP oraz IO w 2004 r. Rzut dyskiem Pełnosprawne 65,31 F58 26,07 F51-54 Średnie wyniki finalistek 10,15 F46 30,17 F37 19,00 F33/34 13,13 F13 36,32 F12 34,57 0 10 20 30 40 50 60 70 Średnie wyniki (m) Rzut dyskiem Pełnosprawne 4,65 F58 9,76 F51-54 Różnica wyników pomiędzy finalistkami 5,48 F46 13,07 F37 2,36 F33/34 11,35 F13 14,87 F12 14,39 0 2 4 6 8 Różnica wyników (m) 10 12 14 16 Important areas of Paralympic Sport • • • • • • • • • Exercise Physiology Advances in Training Techniques Technical Developments/Equipment Sports Medicine Classification Ethics Integration/Development/Recruitment Organisation/Administration Media/Marketing/Sponsoring 3. Projektowanie interdyscyplinarnych badań Model interdyscyplinarnych badań w SN [Bhambhani 2001] Fizjologia wysiłku Żywienie w sporcie Międzynarodowy Sport Paraolimpijski Biomechanika Urazy sportowe Tendencje rozwoju SN na świecie Plan wystąpienia: 1. Wprowadzenie 2. Zgromadzenie Generalne IPC 2001 3. RAPORT IPC, 2005, 4. Technologie w SN 5. Badania naukowe w SN 6. Publikacje 1939 1976 1998 Stoke Mandeville Road to the Paralympics 2008 2009 2010 2011 Tendencje rozwoju sportu niepełnosprawnych na świecie Andrzej Kosmol AWF Warszawa [email protected] 12-13 listopada Warszawa