Żeby w Polsce opłacało się przestrzegać przepisów prawa

Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
Roman Giedroj :
przepisów prawa
eby w Polsce opłacało si
przestrzega
Rozmowa z Romanem Giedrojciem, głównym inspektorem pracy
‒ Od wielu lat NSZZ „Solidarno
postulował wprowadzenie przepisu, który obligowałby
pracodawców do zawierania z pracownikami umowy o prac przed podj ciem przez nich pracy.
Regulacja prawna, której nie udało si uchwali za rz dów koalicji PO-PSL, w obecnej kadencji
została przyj te przez parlament. Czy to oznacza koniec tzw. syndromu pierwszej dniówki?
1/5
Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
‒ Przepis nakładaj cy na pracodawc obowi zek pisemnego zawarcia umowy o prac lub
potwierdzenia na pi mie jej warunków przed podj ciem pracy wchodzi w ycie 1 wrze nia 2016
roku. Chciałbym podzi kowa za pomoc i wsparcie przede wszystkim posłowi Januszowi
niadkowi, przewodnicz cemu Rady Ochrony Pracy, i Stanisławowi Szwedowi, pierwszemu
wiceministrowi pracy, którzy od lat walczyli o zmian przepisów dotycz cych terminu zawierania
umów o prac . Tak e Pa stwowa Inspekcja Pracy od wielu lat wskazywała na nieprawidłowo ci
2/5
Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
w tym zakresie. Nowa regulacja prawna spowoduje, e wiele osób, które do tej pory pracowały
na czarno, w ko cu otrzyma umow o prac . Pracodawcy nie b d ju mogli usprawiedliwia
si , e nie ma umowy o prac , bo pracownik jest pierwszy dzie w pracy. W trakcie mojej pracy
w oddziale słupskim Okr gowego Inspektoratu Pracy w Gda sku niejednokrotnie miałem
kontakt z osobami, które były przekonane, e pracuj na podstawie umowy o prac , a dopiero
w momencie przej cia na emerytur okazywało si , e tak nie jest. I taki człowiek w wieku 65 lat
nie był w stanie zebra 10 lat składkowych. Nieuczciwy pracodawca oszukiwał nie tylko jego,
ale i innych pracowników. Nowe przepisy to milowy krok przede wszystkim w kierunku
poszanowania godno ci pracownika oraz ograniczenia nielegalnego rynku pracy.
‒ Chyba ka dy z nas zna kogo
z czego y .
, kto pracuje na czarno, nie z wyboru, ale dlatego, aby mie
‒ Ka dy zdrowo my l cy człowiek chce pracowa , by zarobi na utrzymanie swoje i rodziny,
opłaci rachunki, a w przyszło ci dosta emerytur . Pa stwowa Inspekcja Pracy realizuje wiele
ró norodnych zada , a jest nas ł cznie z pracownikami administracyjnymi 2768 osób (wg stanu
na 31 grudnia 2015 r.). I gdyby nas było nawet stukrotnie wi cej, to je eli pracodawcy nie b d
przestrzega przepisów albo przepisy b d dalej tak niejasne jak s , mało precyzyjne,
stwarzaj ce liczne mo liwo ci ich interpretowania i omijania, a ponadto niedostosowane do
dzisiejszej rzeczywisto ci, bo obecny kodeks pracy pochodzi z 1974 roku, to my sami niewiele
b dziemy mogli zrobi .
‒ Było ewidentne przyzwolenie na naginanie prawa. Jest wielu uczciwych pracodawców,
którzy zatrudniaj wszystkich na umowach o prac , ale przegrywaj z konkurencj , bo
drugi podmiot przedstawia ni sz cen w przetargu, z góry zakładaj c, e b dzie
zatrudniał ludzi na umowach mieciowych lub na czarno. W mojej ocenie wi kszo
umów cywilnoprawnych to s umowy o prac .
‒ Przez ostatnie lata, a szczególnie w czasie rz dów Platformy Obywatelskiej, nie było dobrych
warunków dla uczciwych pracodawców, bardziej opłacało si nie przestrzega przepisów prawa
pracy. Z drugiej strony, to czasem mo na było odnie
wra enie, e niektórzy inspektorzy boj
si pracodawców, których kontroluj , i wol si nie nara a .
‒ Po pierwsze, nie da si poprawia warunków pracy bez samych pracodawców. Pracodawcy
musz by w ten cały proces zaanga owani po to, aby w swoim rodowisku eliminowa tych
nieuczciwych. Natomiast inspekcja pracy jest silna wtedy, kiedy jej kierownictwo jest silne.
W Pa stwowej Inspekcji Pracy pracuj od 1985 roku. Mam t satysfakcj , e moimi
nauczycielami były osoby przygotowywane do zawodu przez inspektorów z okresu
mi dzywojennego, dla których w centrum uwagi był zawsze człowiek. Niestety, praktyka
ostatnich lat sprawiła, e inspektor pracy bał si podj
konkretne i stanowcze działania
w obawie przed zło eniem na niego skargi przez pracodawc . Bo to mogło oznacza problemy
ze strony przeło onych. Ko czymy z tym! Inspektor pracy, na którego pracodawcy b d pisa
skargi, a b d one bezpodstawne, zawsze mo e liczy na moje yczliwe wsparcie. Co wi cej,
mo e to sta si okazj do otrzymania nagrody za szczególne efekty w pracy. Staram si
tłumaczy kadrze kierowniczej, e inspektor pracy musi mie zapewnion pomoc od swoich
3/5
Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
bezpo rednich przeło onych, koordynatorów sekcji ‒ nadinspektorów pracy, inspektorów
okr gowych i oczywi cie głównego inspektora pracy. Stoimy na stra y przestrzegania
przepisów prawa pracy, i to jest nasza misja. To jest program Prawa i Sprawiedliwo ci, który
mam zaszczyt realizowa .
‒ Przykład szedł z góry, od rz dz cych. To politycy propagowali uelastycznienie kodeksu pracy,
a urz dy i instytucje pa stwowe zatrudniały pracowników na umowach mieciowych.
‒ Było ewidentne przyzwolenie na naginanie prawa. Jest wielu uczciwych pracodawców, którzy
zatrudniaj wszystkich na umowach o prac , ale przegrywaj z konkurencj , bo drugi podmiot
przedstawia ni sz cen w przetargu, z góry zakładaj c, e b dzie zatrudniał ludzi na umowach
mieciowych lub na czarno. W mojej ocenie wi kszo
umów cywilnoprawnych to s umowy
o prac . Jako inspektor pracy miałem do czynienia z takimi sytuacjami, gdzie przy jednej ta mie
produkcyjnej przy obróbce ryb jedna pani pracowała na podstawie umowy o prac , druga ‒
miała umow zlecenie. Po obj ciu przeze mnie stanowiska głównego inspektora pracy
wprowadziłem zasad , e wszyscy ci, którzy pracuj na rzecz inspekcji pracy, musz mie
umow o prac . A jak nie chc , to nie b dziemy współpracowa , bo sobie nie wyobra am, eby
Pa stwowa Inspekcja Pracy tolerowała stan niezgodny z prawem. Nie jestem przeciwny
umowom cywilnoprawnym, bo je li przykładowo malarz maluje na podstawie umowy o dzieło,
ma do tego prawo, ale nie osoba sprzedaj ca w sklepie, stoj ca przy ta mie czy buduj ca
domy. Nawet mieli my niekorzystne wyroki, bo s d uznał, e praca na budowie mogła by
umow o dzieło. Człowiek gin ł, i nie było adnych wiadcze dla rodziny, dzieci nie miały
prawa do renty rodzinnej… To sytuacja nie do przyj cia!
‒ Pana poprzedniczka wprowadziła zarz dzenie, zgodnie z którym inspektorzy mog
przeprowadza kontrol bez zapowiedzi.
‒ W tej materii przepis si nie zmienił. Ale niektóre z postanowie ustawy o swobodzie
działalno ci gospodarczej nie maj zastosowania do kontroli prowadzonych na podstawie
ratyfikowanej umowy mi dzynarodowej. Tak umow , w przypadku PIP, jest ratyfikowana
w 1997 roku Konwencja nr 81 Mi dzynarodowej Organizacji Pracy dotycz ca inspekcji pracy
w przemy le i handlu. Decyzj mojej poprzedniczki wrócili my do praktyki, jak inspekcja
stosowała przed 2009 rokiem. Nadal jednak dostrzegam potrzeb wył czenia inspekcji spod
rygorów ustawy o swobodzie działalno ci gospodarczej. Problem polega na tym, e du o jest
w tej materii dowolno ci, bo połowa wyroków s dów administracyjnych mówi, e ustawa
o swobodzie działalno ci gospodarczej nie dotyczy działalno ci Pa stwowej Inspekcji Pracy,
a połowa mówi, e dotyczy. Przepisy w tej materii trzeba doprecyzowa . Trzeba wprowadzi do
ustawy o Pa stwowej Inspekcji Pracy rozwi zanie dokładnie takie samo, jakie jest we
wszystkich krajach Unii Europejskiej. Polega ono na tym, e inspektor pracy ma tylko
legitymacj słu bow zawieraj c upowa nienie do kontroli, a nie tak, jak jest w Polsce, e do
kontroli przedsi biorcy potrzebuje osobnego upowa nienia. Jako główny inspektor pracy
oczekuj czytelnych i jasnych przepisów. To przyniesie pozytywne skutki dla pracowników i dla
pa stwa.
‒ Jak walczy z umowami mieciowymi, je eli pracodawcy wskazuj , e zawarte zostały za
zgod pracownika, a przecie pracownik nie ma wyj cia ‒ albo przyjmuje warunki pracodawcy,
4/5
Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
albo nie ma pracy?
‒ Niesamowicie szkodliwym posuni ciem było wprowadzenie przepisu mówi cego, e zarówno
pracodawca, jak i pracobiorca odpowiadaj za nieprawdziwe zeznania podatkowe. Du a cz
pracodawców wypłaca oficjalnie minimalne wynagrodzenie, a pozostał cz
, nieoficjalnie, pod
stołem. I jeszcze upomina pracownika: jak b dziesz podskakiwał, to my doniesiemy, e nie
odprowadziłe podatku, wi c sied cicho. Tak nie powinno by . To pracodawca powinien
odpowiada za odprowadzenie nale nego podatku. Zmiany w tym obszarze poprawiłyby
sytuacj pracowników, tak e pod k tem przyszłej emerytury, jak równie bud etu pa stwa.
Rozmawiała: Małgorzata Ku ma
Cała rozmowa w najnowszym wydaniu „Magazynu Solidarno
, 7/8/2016
5/5
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)