Polska - USA, USA - Polska - Witamy w serwisie Gminy Kłodawa

Polska - USA, USA - Polska
Wpisany przez Administrator
piątek, 11 lutego 2011 14:23 - Poprawiony piątek, 11 lutego 2011 15:06
Kłodawa, 30 lipca 2010
Droga Judy!
Nazywam się Barbara Gańczyk. Jestem emerytowaną nauczycielką. Mając teraz więcej czasu
rozwijam to, co zrobiłam kiedyś. Założyłam i dotąd prowadzę stowarzyszenie, zajmujące się
badaniem historii Kłodawy. Przypadek spowodował, że spotkałam Deana Rotbarta, kiedy był w
Polsce. Wcześniej napisałam małą książkę o Żydach w Kłodawie i dlatego, kiedy Dean
przyjechał, powiedziano mu o mnie i tak się poznaliśmy. Dean miał plan umieszczenia w
Internecie angielskiego tłumaczenia mojej publikacji. Ja natomiast teraz postanowiłam
poszerzyć badania.
Jestem chrześcijanką. Tak samo jak moja Mama uważam, że ludzi nie powinna różnić religia,
bo Bóg jest jeden. Rodzice mojego ojca mieszkali w domu należącym prawdopodobnie do
rodziny piekarza Krela. W domu, gdzie mieszkała matka mojej matki, mieszkała też rodzina
Skowrońskich, a babkę leczył doktor Moshenberg. Kupca Flądra wszyscy znają. Miał straszny
nieporządek w swoim sklepie i sprzedawał w zimie letnią odzież: „Styczeń, luty, maj, po co panu
kożuch”. Ciągle jeszcze żyją ludzie, którzy pamiętają Żydów. Osoby, z którymi rozmawiałam
przed napisaniem mojej książki już nie żyją, ale ich opowiadania pamiętają młodsi ludzie.
Z Internetu dowiedziałam się, że bardzo Cię interesują te sprawy. Czy masz wspomnienia ludzi
z Kłodawy i o Kłodawie? Może listy i fotografie? Znam stronę WWW.klodawatribute. Planuję
zrobić podobną bazę danych. Kto jest właścicielem tej strony? Chcę prosić o zgodę na
1/7
Polska - USA, USA - Polska
Wpisany przez Administrator
piątek, 11 lutego 2011 14:23 - Poprawiony piątek, 11 lutego 2011 15:06
wykorzystanie tych informacji. Moja lista nazwisk Żydów z Kłodawy jest nieco inna. Załączam
fragment książki (T. Kawski, M. Opioła) z nazwiskami wyborców do żydowskiego samorządu
powiatowego.
Serdecznie Cię pozdrawiam i proszę o odpowiedź.
Barbara Gańczyk
{mospagebreak title=2010-08-17 17:30:00 }
2010-08-17 17:30:00
Od: Judy
Barbara –
Dziękuję obszerny list. Jest piątek wieczorem i mam po prostu dość po ciężkim tygodniu w
pracy, ale chcę odpowiedzieć na twój e-mail.
Nie pracuję na mojej stronie zbyt wiele w ostatnim czasie. Włożyłam wiele pracy w to na
początku, wiele osób napisało do mnie w ciągu pierwszego roku lub dwóch. Rzeczy teraz się
uspokoiły.
Moja praca była głównie przy historii mówionej. Mój wujek i nasz kuzyn to były moje dwa
największe źródła informacji. Byli w stanie mi opowiedzieć z pierwszej ręki historie o życiu w
Kłodawie sprzed i aż do początku wojny. Każdy z nich przeżył wojnę jako jedyny w rodzinie i to
dzięki … życiu na Syberii. Mój wujek i kuzyn to dwaj z tych szczęśliwców, którzy przedostali się
do ZSRR. To było bardzo trudne życie, ale nigdy nie poczuli się w niebezpieczeństwie. Przeżyli
zimną pogodę Syberii, i nie do zniesienia ciepło Uzbekistanu. Patrzyli na korupcję i głód, jak
mówili, nie mieli nic do jedzenia w pewnych momentach, ale byli bezpieczni i do końca życia
dziękowali Rosjanom za przeżycie.
Jak widziałaś na mojej stronie, skopiowałam listę nazwisk z sekcji żydowskiej Polska JRI-gen.
Stąd starałam się opisać tak wiele rodzin, jak tylko to możliwe. Wzięłam tę listę zarówno do
mojego wujka, jak i mojego kuzyna. Oni byli w stanie opowiedzieć mi prawie o wszystkich
rodzinach. Ponadto mój dziadek, który przybył do USA, zanim wybuchła wojna, miał ze sobą
2/7
Polska - USA, USA - Polska
Wpisany przez Administrator
piątek, 11 lutego 2011 14:23 - Poprawiony piątek, 11 lutego 2011 15:06
pudełko zdjęć, które pozostały w bardzo dobrym stanie od roku 1930. Mój wujek i kuzyn byli
również w stanie zidentyfikować większość ludzi na zdjęciach. Na mojej liście jest z 300 rodzin
żydowskich żyjących w mieście w latach przed wojną. Wiele z nich to duplikaty nazwy, tj. w
zależności od płci męskiej i żeńskiej wersje nazwy są wymienione osobno - Burdowska i
Burdowski (w końcu udało mi się to zrozumieć i byłam w stanie określić tożsamość około 110 z
300 nazwisk na liście). Zarówno mój wujek i mój kuzyn cieszyli się z dokładnego dzielenia się
historią. Obaj byli dumni z tego, co osiągnęli w tych trudnych latach, a potem mając nowe życie
w USA.
Tak, czuję, że mam o wiele więcej szczęścia niż większość - mam żyjących krewnych, którzy
chcieli dzielić się ze mną historią. Większość ludzi, z którymi zetknęłam się na mojej stronie,
była smutna / rozczarowana, że nie miała czasu na naukę historii z pomocą własnych rodziców
lub krewnych, którzy mieszkali w Kłodawie przed wojną. Jak wiecie, nie wszyscy, którzy
przeżyli ten okres mogli / chcieli rozmawiać.
Myślę, że znam wszystkie adresy i informacje o mojej rodzinie. Jeśli chodzi o archiwa, co
chciałbym zrobić z twoją zgodą, to wysłać wiadomość na stronę lub e-maile do osób, które
poznałam w poszukiwaniu konkretnych informacji na temat własnej rodziny.
To jest bardzo ekscytujące dla mnie móc wyświetlić twoją listę nazwisk. Jak widać w
większości nazwiska są takie same, a ja mogę określić prawdopodobnie połowę, jeśli nie
więcej. Wiele z nich jest moimi krewnymi! Na liście są moi pradziadkowie, Sender i Bayla
Przedecki, i moja pra-pra babcia Ryvka Przedecki. Również rodzina Buks to są moi krewni.
Prababka Rivka była Buks.
Wierzę, że będziemy w stanie zrobić wiele razem i będziemy miały bardzo ciekawą historię do
opowiedzenia o życiu i czasach przedwojennej społeczności żydowskiej w Kłodawie.
Spędziłam kilka lat na kompilacji opowieści. Będzie to wielki zaszczyt dla wszystkich naszych
przodków.
Czy twoja rodzina jest stamtąd? Mieszkasz tam od dawna? Wiem, że moja rodzina mieszkała
przy Rynku, który był w rynku.
Ja myślę tak: jeśli ludzie dali mi zgodę na ich posty na mojej stronie, to informacje te są
publiczne, więc odpowiem „tak” na pytanie o wykorzystanie informacji dla badań naukowych, z
zastrzeżeniem, że absolutnie nie należy podawać osobistych informacji kontaktowych do
wiadomości publicznej. Zawsze starałam się przede wszystkim ochraniać prawo do
prywatności. Niestety, świat w którym żyjemy, sprawia, że tego rodzaju środki ostrożności są
konieczne.
Tak, tak, proszę korzystać z witryny jako źródła, i każdy może prosić o kontakt do mnie i
dalsze informacje na temat rodziny albo mój własny. Czułam, że mam obowiązek przekazać
jak najwięcej informacji do opinii publicznej, kiedy poznałam życie mojego wuja Michaela
Przedeckiego i naszego kuzyna Jurka Francuza, którzy przeżyli Holocaust. Byli na tyle dorośli,
aby pamiętać tamte czasy (mieli 18 i 16 lat), a także wystarczająco blisko mnie, aby podzielić
się swoimi wspomnieniami.
Mój wujek opowiadał mi różne historie od lat, ale byłam zbyt młoda, by to zrozumieć, jednak
3/7
Polska - USA, USA - Polska
Wpisany przez Administrator
piątek, 11 lutego 2011 14:23 - Poprawiony piątek, 11 lutego 2011 15:06
słuchałam uważnie. Miałam brata i siostrę (oboje zmarli w bardzo młodym wieku - ja w tym
roku skończyłam 50, moja siostra zmarła w grudniu 2009 w wieku 55, a mój brat zmarł 6 lat
temu w wieku lat 45), żadne z nich nie było zainteresowane historią rodziny. Ja zawsze
byłam, ale byłam zbyt zajęta w życiu, żeby robić coś na ten temat. I wreszcie usiadłam z
wujkiem w 2004 r. i zaczęła się powódź opowieści. Ponadto mój dziadek przywiózł do Ameryki
wiele zdjęć z Kłodawy w idealnym stanie. Wyjechał przed wojną. Mój wujek i kuzyn byli w
stanie zidentyfikować około 90% ludzi na zdjęciach. Wiedziałam, że mój wuj i kuzyn nie żyją
wiecznie - każdy z nich był w połowie lat 80.
Pytałam dużo i tak często, jak mogłam o konkretnych mieszkańców, zwłaszcza tych, których
potomkowie zwrócili się do mnie. To była moja największa przyjemność być w stanie
przekazać komuś choćby małą anegdotę o rodzinie lub ukochanej osobie z czasów, kiedy byli
młodzi, przed wojną. Jaki był ich dom, co ich dziadkowie robili itp. Wielu ludzi przeszło zmianę
osobowości po wojnie - wyszli z głębokiej, ciemnej emocjonalnej blizny. Niektórzy byli bardziej
skłonni i zdolni do opowiadania swoich historii, inni nie chcieli niczego więcej niż pogrzebać
wspomnienia na zawsze. To wydaje się być wspólnym tematem, że poczuli się starymi i
zorientowali się, że wkrótce nie będzie nikogo z ocalonych, aby opowiedzieć prawdziwą
historię, i że będą tacy, którzy mogą zaprzeczyć, że byli świadkowie zbrodni nazistowskich.
Dlatego czuli się bardziej zobowiązani podzielić się swoją historią. Żadna historia nie obyła się
bez łez - wspomnienia przyniosły takie emocje, jakby to było wczoraj.
Wielkie, wielkie dzięki dla Ciebie. Najlepsze życzenia.
Judy
Tłumacz: Google.pl
{mospagebreak title=2010-08-20 19:19 piątek}
2010-08-20 19:19 piątek
Droga Judy,
Z wypowiedzi na WWW.klodawa.org wywnioskowałam zgodnie z Twoją relacją, że
potomkowie dawnych mieszkańców Kłodawy wracają do Ameryki rozczarowani. Nie ma w
4/7
Polska - USA, USA - Polska
Wpisany przez Administrator
piątek, 11 lutego 2011 14:23 - Poprawiony piątek, 11 lutego 2011 15:06
Kłodawie miejsca, w którym można zasięgnąć wyczerpującej informacji. Dean Rotbart na
swojej stronie umieścił informację o 2 osobach, które mogą pomóc: o panu Janie
Grzegorzewiczu, moim nauczycielu historii, i o mnie, ale z błędem w nazwisku. Próbowałam
sprostować te informacje, ale nie umiem się prawidłowo zalogować. Mój projekt ma zmienić
niedobry wizerunek Kłodawy. Przede wszystkim biblioteka miejska i urząd gminy otrzymają
potrzebne materiały, które będą też dostępne w Internecie. Tam też będzie wskazówka, pod
jaki adres się zwrócić.
Judy, czytałam z przykrością o niemiłych doświadczeniach osób odwiedzających Kłodawę.
Pomyśl jednak: przypadkowo spotkani mieszkańcy to prości ludzie, najczęściej nie znają
angielskiego, nie pamiętają dawnych czasów. Z powodu budowy kopalni soli w r. 1949 do
miasta przybyło wiele osób, które nie urodziły się tu. W wielu domach należących kiedyś do
Żydów mieszkają teraz Romowie, izolujący się od miejscowej społeczności.
Dean miał to szczęście, że skierował się do urzędu miasta, a tam poinformowano go, że ja
napisałam książkę. Zadzwonili do mnie i mogłam mu przez kilka godzin towarzyszyć, a także
poznać z panem Janem Grzegorzewiczem, który jest rzetelnym i kompetentnym badaczem.
Dziękuję Ci za współpracę i wszystko, co dla mnie robisz. Jak mawiała rabinka
Engelmanowa: co kto robi, to dla siebie. Dobro powraca do człowieka. Pozdrawiam Cię
serdecznie
Judy, czeka nas kilka miesięcy wielkiego trudu. Dasz radę? Proszę o wytrwałość.
Barbara
{mospagebreak title=2010-08-20 niedziela}
niedziela, 22 sierpnia 2010
Barbara
Jestem w kontakcie z człowiekiem o imieniu Moshe Krel. Według mojej najlepszej wiedzy jest
on jednym z ostatnich ocalałych mieszkańców Kłodawy w USA. On jest w późnych 80.
Spotkałam Moshe Krela kilka lat temu. Mieszka w Florydzie. Dzielił się ze mną swoją historią,
ale gdy zapytałam go o więcej informacji, było już za wiele dla niego. Ocaleni nie zawsze mogą
o tym mówić.
Mam trzy nagrania wideo z pozostałymi przy życiu. Chcę je zawiesić na stronie, ale nie należę
do użytkowników bardzo doświadczonych technicznie.
Powiedziałam Moshe o tobie i twoim projekcie, a on jest bardzo szczęśliwy. Zapytałam, gdzie
5/7
Polska - USA, USA - Polska
Wpisany przez Administrator
piątek, 11 lutego 2011 14:23 - Poprawiony piątek, 11 lutego 2011 15:06
mieszkał w Kłodawie, ale nie pamiętam, czy mi powiedział. Zapytałam, czy chce otrzymać
kopię tego, co piszesz, jeśli będzie to w formie książki. On jest zadowolony, wzruszony, że
wspomnienia o rodzinnym mieście i o sąsiadach będą upamiętnione przez Ciebie. Istnieje
również możliwość odpowiedzi na jedno czy dwa twoje pytania. Jego pamięć nie jest tak ostry
jak mojego wujka i kuzyna. Kiedyś poprosił mnie, aby nie zadawać więcej pytań, ponieważ jest
to zbyt emocjonalne dla niego. Tak, jestem bardzo ostrożna – z szacunku dla niego. Właśnie
powiedziałam Moshe więcej o tobie. On jest bardzo zainteresowany kontaktem z tobą. Wciąż
mówi i rozumie po polsku. Jest żywym zbiorem historycznych artefaktów. Traktuję go z
największym szacunkiem za to, co przeżył w swoim życiu, za utratę domu, rodziny. Stworzył
nowe życie dla siebie w USA. Znał bardzo dobrze wszystkich przodków z mojej rodziny w
Kłodawie. Podobnie jak mój pradziadek, Sender Przedecki, "filar Wspólnoty" – obaj
gotowi, chętni i zdolni do pomocy komuś.
Moshe jest otwartym człowiekiem. Z powodu emocji nie było czasu na wszystkie odpowiedzi
na moje pytania, więc kiedy będziesz z nim rozmawiać, pytaj go powoli i staraj się nie wrzucać
za dużo na niego. Nie byłam pewna, jak będzie reagować na Ciebie - pozytywnie lub
negatywnie, ale on zareagował bardzo pozytywnie i mam nadzieję, że oboje będziecie
komunikować się i pomagać sobie nawzajem. Cieszę się, że skontaktowałam was razem,
jestem bardzo szczęśliwa! Był to cel mojej pracy, aby pomóc ludziom być razem.
Również od potomków ocalonych otrzymałam wiele dobrych życzeń dla twojej pracy.
Rozumiem też ludzi, którzy żyją dziś w Kłodawie, mają swoje własne życie i wyzwania, i mogą
nie mieć żadnego zainteresowania przeszłością. To jest zrozumiałe. Najlepszego.
Judy
PS. Mam kilka zdjęć od Moshe Krela. Poniżej jest shul – synagoga w Kłodawie.
6/7
Polska - USA, USA - Polska
Wpisany przez Administrator
piątek, 11 lutego 2011 14:23 - Poprawiony piątek, 11 lutego 2011 15:06
Tłumacz:
Google.pl
{mospagebreak
title=2010-08-21
21:39:55}
2010-08-21
21:39:55
Dear
Judy,
Dziękuję
kilka
Dolina”
Przedecz
Dowiedziałam
Instytut
sumę
sporządzeniem
godzin
wszystkich
,zamieszania.
Yad
która
Ci
mieszkali
za
nad
Washem
się,
jest
wszystkie
mojej
listą
list
ilu
na
Żydzi
ilub
jest
listy
obszarze
zamieścić
Instytutu
zFoudations
Kłodawy
starania,
na
tylko
potrwa
liście
w
Yad
gmin
ją
Przedczu,
podaje
parę
jakie
na
Yad
Washem.
Kłodawa,
stronie
tygodni.
Washem
robisz
1000
a
internetowej
w
Nasz
osób.
w
Przedecz
gminie
sprawie
mieszkańców
projekt
Pomyślałam,
Chodów
iwideo
naszego
jako
Chodów.
finansuje
zbazę
Przedcza
tylko
że
projektu.
Zbadałam,
grupa
danych.
najlepiej
we
wsi
działania
ilub
ze
Praca
będzie
Dzierzbice.
wsi
że
wDzierzbice.
nad
gminie
„Solna
zrobić
dziś
upamiętniająca
drugiego
Wczoraj
wydania
byłam
żydowskich
w
książki
Koninie
„Dzieci
na
mieszkańców
konsultacjach
Hioba”.
Kłodawy
w
sprawie
oraz
następnego
tłumaczenie
projektu:
na
język
tablica
angielski
isię
druk
skorzystać?
swojej
rozproszone
przodkami.
Judy,
stronie
pisałaś,
Czy
informacje.
WWW
że
są
masz
po
angielsku?
nagrane
Kiedy
na
stronie
będę
Czy
Deana?
rozmawiała
jakieś
Zamierzam
wiadomości
Twojego
zKrelem.
ludźmi,
Wujka.
bardzo
uzyskane
szczególnie
Jak
dokładnie
od
mogłabym
zainteresuję
Wujka
połączyć
umieściłaś
zstację
nich
wszystkie
się
Twoimi
Barbara
Barbaraspróbować
Francuzem
Odpowiedzi
zrobić
iMałopolski
Moshe
na
pytanie
kopię
Krelem.
iwspółpraca
o
wysłać
rozmowy
Są
przepisane
do
Ciebie.
zmi
moim
Mam
w
wujkiem
języku
również
Michaelem
angielskim.
Przedeckim:
wywiadów
zSpędziłam
Jurkiem
ocalonymi,
na
zapytać
podczas
szczegółowe
szczęśliwi
horroru
każdego
Ponadto
przekazanie
Moshe
nazizmu
rozmowy
rozbitka
USC
iKupili
w
przypominają
informacje
tym
Shoah
kopii.
Krela
niemieckiego.
ikilka
oprócz
ich
Nie
irodzin
zNajlepszego
rodzinę
na
Kłodawy.
im
mam
wypowiedzi
temat
o
jest
wszystkim,
Jurka
Udostępnię
problemu
najwyższym
ich
Niektórzy
(założyciel
obecnej
Francuza,
o
ich
zpochodzenia
co
życiu
przesłaniem
co
zcudza
Steven
dobre
moim
rodziny
potomków
mogę.
czy
w
Kłodawie
celem.
w
się
Spielberg)
-Bierzwińska.
Jak
życiu
zgadzają.
ich
Ci
przysłali
zawsze,
wywiadów
dzieci
-wyprowadziły
dlaczego
podawane
ma
iczłowiekiem
Jak
mi
szacunek
wnuków.
ponad
kopię
można
moich
walczyli
są
50
bardzo
Dla
wujów,
iod
sobie
prywatność
wywiadów
wyrazili
o
nich
przetrwanie
wyobrazić,
ale
zgodę
muszę
zna
są
{mospagebreak
title=2010-08-22
11:56:37}
2010-08-22
11:56:37
Dear
Judy,
dziękuję
pracą
tak
emocji
pocztę
ma
kłodawskie?
często
wiele
i
i
internetową
w
Ci
zdjęć,
takiej
jak
za
dotąd
te
sytuacji
których
wyjątkowe
album
prosić
Miałam
Ty
ze
Cię
nie
mejle.
wysokie
spotkania
o
skopiowałaś.
pomoc.
Zdaję
ze
ciśnienie,
mną
zwojnie
Zanim
sobie
Mosze
jest
Są
sprawę,
jednak
tam
dla
kiedy
Ciebie
jego
oglądałam
wszystko
że
rodzice
Na
bardzo
jesteś
zdjęciach
albo
uporządkuję,
otrzymany
trudna.
jakieś
zauważyłam,
Ja
obiekty
postaram
bardzo
będzie
Ciebie
że
zajętym
wiele
przez
Mosze
nie
Zwróciłaś
będę
głównie
zainteresowania,
czas
obsługuje
Muszę
pracuje
pytała,
jego
teraz
moją
komputer
bo
wspomnienia
przeciwko
przygotować
uwagę
mógłby
budynki.
i
Internet?
na
nam.
ze
to,
Odkładać
o
się
wzruszenia
Kłodawie
że
Po
technicznie
jest
obydwu
bardzo
tej
ina
nie
jej
rozmowy
stronach
mieszkańcach
ido
wypowiedzieć
merytorycznie
wrażliwy.
nie
jest
można
O
problem
to,
sprzed
ani
do
jakim
na
jednego
rozmowy
psychologiczny.
nieokreśloną
wojny:
sposobem
słowa.
zdo
szkoła,
Mosze
przeżył
przyszłość,
Interesują
przyjaźnie,
Czy
przez
Shoah,
Mosze
telefon.
mnie
bo
nie
jest
spodziewałam
powstanie,
podekscytowana,
kolejne
już
dzięki
kiedy
męskiej
tym
oknie
wiem.
Tomasza
Mazowsza,
domami.
budowy
niektórych
wyglądu
wzgórzu
-(4
nad
Struktura
kopalni
Kłodawie
wykształconych.
Oprócz
na
Pierwszą
trochę
km
inni
podstawie
ta
człowiek,
Nerem!),
porównałam
od
Deanowi
W
książka.
jest
pokłady
soli.
i
ludzie.
dalej
drogi
męża
podczas
kiedyś
Kłodawie
Kłodawy)
demograficzna
aż
Kłodawa
Kawskiego
żeńskiej
jakieś
domów
wersję
będzie
Oni
do
od
a
którego
tranzytowej,
ustawy
i
się,
Kamień
Potem
żony
Rotbartowi.
matury.
dotąd
niedawno
spowodowali,
była
drogi
dziecko
Nowym
remontów,
że
„Dzieci
święte
nazwiska,
z
Twoją
zmieniły
że
przed
mija
powodu
nie
jest
i
już
pod
istnienie
państwowej
zupełnie
Moniki
były
i
na
jest
się
Teraz
mogę
Śląska
wieś,
Kłodawy
listę
i
wojną
Hioba”
zjawiskiem
dla
jeszcze
tym
matka
stała
2.
cmentarzu
nazwiska
najpierw
się
Przysłał
kopalnia
ich
budowy
na
wielu
Opioły
dostosowania
z
rosło
że
spać.
zapisało
mieszka
adresy
kamieniem
moją,
wyglądała
się
zakryte.
w
przykład
zniszczenia,
było
zwspomnienia
powstały
jakaś
uległa
latach
o
niemowlęciem?
osób.
też
zboże,
meldowaniu
powstałe
Wiesz,
w
po
(„Gminy
osiedla
soli.
mi
żydowskim
drogą
uświadomiłam
zdjęcia
księgach
numery
się
liczba
tu
Najpierw
znacznie
zmianie
1918-1942”.
Iprzy
Bierzwiński,
Ta
więcej
to
inaczej.
jest
nowe
nie
do
Judy,
jest
przy
droga
dojazdową
żydowskie
po
4.
dzieci.
swoich
wejście
tylko
było
potrzeb
jest
ulic.
przebudowy
meldunkowych.
Romów
dla
wojnie
ludzi
zkuzyna
szkoły
widziałam
łatwiej
uzmysłowił
ulicy
czuję
Architektura
powodu
Czy
osiedlenie
asfaltu.
prowadzi
mnie
Muszę
Zauważyłaś,
Toruń
sobie,
(ponad
do
rodziców
dokumentach,
nowych
wiesz,
Warszawskiej,
osiedle
ijest
do
pogranicza
pisać,
na
wszystkie
innego
bardzo
napływu
Teraz
autostrady
jak
zidentyfikować
tylko
2008.)
pobyt
jak
dalej
mi,
dawnych
w
7mieszkała
gdzie
właścicieli.
archeolog.
tysięcy),
ważne
Kłodawie
iprawo
pracowników
Pierwsze
że
świata.
dzieci
domy,
w
trudne.
że
stały.
nie
do
Oprócz
zŻyda
dzieci
o
drodze
wielu
Wielkopolski,
był
pozostałymi
na
ale
Dąbia
zmianie
czymś
znałam
3.
Poznań
jest
domów,
zcheder?
w
zdjęciu
w
Teraz
też
chederu.
społeczności
mogą
Jestem
twarze
których
osób
Za
Odsłaniają
tym
rozróżnienie
gramatyki
adresy
na
(kierunek
nie
w
rzeką
kopalni,
zmogę
nikogo,
–
wielu
wiem,
czyjejś
zmiany
chederu
–
się
wiem.
powodu
Warszawa.
Ja
dotąd
pracowników
Mazur,
tak
zobaczyłam
mieszkają
zPotem,
uczyć
na
jeszcze
książki
że
jest
kolejową
się
Chełmno
a
opamięci.
Nie
Romów
ich
formy
potem
kim
to,
1.
za
w
co
nie
oknami.
Pamiętam,
kobieta
wypadków
powodu
Mosze
wpadła
Nie
bajeczne
śmiertelnych
że
było
ok.
Krel
pod
wtedy
roku
ogrody
mieszkał
samochód
1960
jeszcze
było
nad
przy
w
coraz
rzeką.
Kłodawie,
ciężarowy.
wielkich
wejściu
więcej,
samochodów
droga
zbudowano
Moja
domu,
Poznań
w
ciężarowych,
drogę
którym
zmiotła
–
Warszawa
omijającą
zbo
ulicy
tylko
przechodziła
miasto.
moja
mózg.
wozy
babcia,
konne.
Zniknęły
Ponieważ
pod
jakaś
jego
zw
tego
informacji,
zawsze
nieuczciwego
grupy
mieszka
nazywał
transakcji.
kobiety
Przy
okazji:
oszustów
uczciwymi
dostały
się
w
bo
takim
Szare
mieszkańcy
chronią
zysku,
od
ten
robiły
domu
Marekawe
metodami.
nowych
dom
a
swoją
wielkie
przy
szczególnie,
z
kamienic,
właścicieli
2
rynku.
własność.
i
lokatorkami
interesy
Wiadomo,
dowodził,
Kupili
które
kiedy
pieniądze
Inna
że
go
że
kiedyś
sprzedaży
jest
ma
sprawa,
w
r.
bez
tytuł
ibabcia
należały
1947
gdzieś
właściciela.
własność
opuszczonych
własności
że
zsię
żydowskiego,
mężem
po
się
do
wojnie
Żydów,
zawsze
Wiem,
iuległa
od
te
domów.
domy
niechętnie
przyciąga
które
że
wyspecjalizowane
zwyburzenia
zbędę
zawierania
nabywane
Kalisza,
szyły
Kłodawy.
Moja
żądzę
udzielają
kołdry.
znajoma
który
były
takiej
Te
nie
przeżyć,
dobrych.
Kiedy
będę
których
robiła
bym
ten
nie
projekt,
miała,
doświadczę
gdybym
nie
zajęła
się
prawdy
tym
projektem.
historycznej,
Ijej
na
ale
pewno
jeszcze
nie
tylko
innych
Kłodawy.
Judy,
próbowałam
Dla
mnie
jest
na
USC
to
zbyt
Shoah
skomplikowane.
Foudations
Czy
znaleźć
możesz
rekory
przysłać
dotyczące
mi
link?
ocalonych
zżyją,
Dziękuję
Czy
tłumaczenia
Ci
za
pomoc.
przez
komputer
są
dla
Ciebie
zrozumiałe?
Czy
nie
obciążam
Cię
za
mocno?
Barbara
Barbarapomóc
Razem
mamy.
Możesz
dostosować
będziemy
napisać
tworzyć
do
go
mnie
do
poziomu,
wspaniałą
w
każdej
którego
chwili!
pamięć.
Ten
nie
Możemy
projekt
byłam
w
to
wzajemnie
moja
stanie
miłość
osiągnąć
uzupełniać
i
pasja.
na
własną
informacje,
Możesz
rękę.
mi
które
zpoczty
spotkałam
dzieci,
podekscytowany,
byłam
domu
Moshe
Kłodawy
mieszkała
pewna,
które
elektronicznej
Krel
się
są
do
na
dla
z
jaka
mnie
większością
szczęście,
jego
i
mnie
chętnie
będzie
piszą.
rodzina.
orientuje
jak
z
rodzina.
jego
jest
Moshe
tobą
pozostałych
bardzo
reakcja.
porozmawia.
Krel
To
w
bystry
była
Internecie.
był
Zrobiłaś
bardzo
zachwycony,
i
życiu,
można
Jak
mu
Jak
mała
powiedziałam
czuję
wielką
można
społeczność
kiedy
z
się
nim
przyjemność,
sobie
bardzo
usłyszał
komunikować
w
wyobrazić,
moim
blisko
chociaż
o
że
was,
ostatnim
wszystkich
wiesz,
za
i
wszyscy
nigdy
pomocą
w
e-mail,
nie
którym
ich
ludzie
nie
publikacja.
zrobić
abym
zwrócić
mogę
Ma
on
wysłać
bez
wysłała
się
swoje
jego
Możesz
do
dokumentu
wspomnienia
do
rodziny
zgody,
Ciebie,
zapytać
o
jak
zgodę.
Word
ale
można
go,
spisane
co
lub
czy
Jak
się
zrozumieć.
Excel
tyczy
się
tylko
w
formie
zgadza,
z
rozwiążę
mojego
mojego
książki.
Mój
abym
wujek
mój
komputera
I
wysłała
nie
problem
(Jurek
wiem,
bardziej
to,
w
z
Francuz),
domu.
czy
co
e-mail,
napisał.
będzie
niż
szczęśliwy
odezwę
możliwa
Nie
musiała
da
się.
i
się
pozwala,
ich
Nie
tego
zmarła
czasie.
pisać,
Właśnie
odpowiem
nagle
Będę
otrzymałam
w
teraz
grudniu
jak
zajęta,
będę
dziś
na
więc
rano
tętniaka
mogła.
informację,
jeśli
To
mózgu.
się
prowadzi
nie
że
Miała
odezwę,
zmarła
mnie
tylko
zrozumiesz
wielka
matka
55.
Tak,
radość!
mojego
stracił
dlaczego,
szwagra.
żonę
ale
i
matkę
nie
Moja
wahaj
w
siostra
krótkim
się
Judy
Tłumacz:
Google.pl
{mospagebreak
title=2010-08-23}
Dear
Judy,
przyjmij
współczuję
sprawami
Trzymaj
wyrazy
się
rodzinnymi.
i
w
Twojemu
tych
mojego
trudnych
Szwagrowi
Dziękuję
ubolewania
dla
Ciebie
Ci
też.
za
z
powodu
adres
Teraz
chwilach.
mejlowy
nie
śmierci
będę
Mosze
Matki
o
nic
prosiła,
Krela.
Twojego
To
kiedy
Szwagra.
bardzo
Twoje
ułatwia
Bardzo
myśli
sytuację.
zajęte
Ci
są
e-meili.
Judy,
dziękuję
Ci
za
lawinę
informacji,
których
przetworzenie
będzie
trwało
dłużej
niż
pisanie
się
jak
spotkać.
tak
ocalonych.
Wzrusza
wydawać
najlepiej,
moja
Nie
praca
mnie
Dlatego
korzystając
mam
kłamliwą
zostanie
Twoje
wpływu
tak
gojką.
wzrastające
zabiegam
z
bardzo
na
każdego
Nic
opinie
surowo
na
o
zaufanie
to
podtrzymanie
o
możliwego
mnie
nie
oceniona
poradzę.
do
moją
mnie.
źródła
kontaktu
lub
pracę.
To,
Dziękuję
nawet
informacji,
czego
Wiem
z
zanegowana.
Tobą
Ci
–
za
a
bo
podjęłam,
i
najlepszym
z
to.
już
każdym,
Dla
to
mnie
wielu
chcę
kogo
jest
spotkało
Żydów
jednak
świadectwo
uda
mogę
zrobić
mi
–
że
się
współczuciem.
trzeba
Czesław
uśmiech
kiedy
Dziękuję
niebo
żyć
pogodny
Miłosz
Ci
dalej
spada
też
Naród
i
napisał
za
nikt
zaczyna”.
na
osobiste
nie
głowę.
żydowski
na
powiedział,
pocieszenie:
Oprócz
informacje
nosi
tego
w
że
sobie
na
jeśli
„Jest
są
swój
małe
traumę
przeszło
taka
temat.
tabletki
granica
II
się
wojny
Podchodzę
piekło,
na
ludzkiego
światowej
receptę,
to
do
później
cierpienia,
nich
które
i
Shoah,
z
już
pozwalają
szacunkiem
będzie
za
a
przecież
która
lepiej.
żyć,
się
i
Może
syn
Nasza
Filip.
zacznie
wspólna
Reszta
się
w
praca
dziać
drugim
nad
coś
e-mail.
tym
dobrego?
projektem
BG
Dziś
pozwoli
23.08.2010
Ci
odejść
urodził
od
się
gnębiącej
mojej
siostrzenicy
rzeczywistości.
Jagience
Barbara
Myślę,
dowiedzieć
natknęłam
uzyskać
iczego
Kłodawie.
na
Niestety,
emocjonalnie.
"czas
całkowicie.
ja
dzień.
spotkaliśmy
chcieli
że
jak
nie
To
to,
Przypomniał
się
się
leczy",
najwięcej
tylko
było
co
się
na
Taki
o
robisz
się
uczyć.
historie
życiu
śmiał
niesamowite
smutek.
raz
informacji,
jest
sobie
moich
w
Byłam
się
oczywiście,
wielu
miesiącu,
absolutnie
i
Takie
cieszył,
wszystko,
przodków
innych
bardzo,
doświadczenie
jak
zniszczenia.
a
to
ale
że
on
ludzi
niesamowite
możliwe
bardzo
jakby
tak.
również
w
tak
Kłodawie.
i
Ale
cieszył
czułam,
to
dla
szczęśliwa,
W
było
obecnie,
tak
płakał.
języku
nas
i
głęboka
się,
fantastyczne.
Jak
że
wczoraj
obojga,
Wszyscy,
to
opowiadając
zaczęłam
angielskim
aby
moja
że
dewastacja
użytkownicy
mam
uczyłam
sąsiadów,
odpowiedzialność,
którzy
badania
rodzinę
istnieje
jest
wszystkie
się,
psychiki
przeżyli,
historie
moja
mogli
w
kiedy
własnej
powiedzenie
ogóle.
pasja,
historie
odkryć
z
mówił.
mówili
nie
życia
aby
rodziny,
Mój
zniknie
aby
to,
o
tak
wujek
z
dnia
niektórych
to
młodszych
Ja
wszystko,
rzeczy
Mam
znaczy
też
nie
ogromną
sama.
zobaczyć
jestem
co
to
latach
jest
znaczy
Chcę
przyjemność
na
bardzo
swojego
zdjęcie
bardzo,
stronie,
odkrywać
dobra
życia.
rodziców
aby
a
w
ja
coś,
w
pomaganiu
moje
wraz
technologii
Ostatnio
czego
lub
wywiady
z
upływem
kuzyna,
nie
nie
innym
komputerów.
wiedzieli,
byłam
tam
których
czasu
odkryć
też
w
stanie
się
że
i
fragmenty
praktyki
nigdy
znalazły.
Ale
istnieje
poświęcić
mój
nie
jestem
zanim
widzieli,
przyjaciel
historii
zbyt
w
napisali.
stanie
rodziny.
co
wiele
pomógł
najwyżej
robić
Dla
czasu
Dla
mi
innych
te
w
zrobić
na
to.i
zacznę
stanie
odwiedzili
Jest
weekend,
pomóc,
zamieszczać
Kłodawę
jeśli
a
muszę
szukasz
takim,
wiadomości
wiele
jak
informacji
Dean
rzeczy
na
stronie,
Rotbart,
dziś
archiwalnej.
zrobić.
niech
Robin
Jak
Istnieje
ludzie
Nichinski
powiedziałem
wiedzą,
kilka
i
inni.
osób
że
wcześniej,
tam
(potomków),
jesteś
i
myślę,
może
którzy
że
będą
w
informacje
Polska
miejscu
polski
zobaczysz,
W
serwisie
rząd
część
patrzy
z
przestał
o
JewishGen,
archiwów.
co
żydowska-Gen
w
mi
archiwum,
chodzi.
zapewniać
Ona
jest
również
kobieta,
czy
ludzie
dostęp
są
żądane
mogą
może
Madeleine
do
tej
napisać,
być
informacje
usługi.
zainteresowana
Okladek,
co
Jeśli
chcą
z
lokalnego
pójdziesz
która
wiedzieć,
w
pomagała
kontakcie
urzędu
do
i
"JRI
osoba
ludziom
polskiego.
z
wyznaczona
tobą.
Polska",
uzyskać
Przez
Ale
JRI
na
Muszę
zacząć
mój
dzień,
ale
będę
kontaktować
w
późniejszym
terminie.
Wielkie,
wielkie
dzięki
dla
Ciebie.
Najlepsze
życzenia.
Judy
Tłumacz:
Google.pl
{mospagebreak
title=2010-08-29}
niedziela,
29
sierpnia
2010
Kochana
Judy,
pisałaś,
zpodpisami
listę
iżydowskiej
urodzenia
lat
urodzenia.
żywy
listę
którego
temu,
w
ofiar
człowiek.
Excel
że
nie
odbierzesz
i
Polaków
Nie
Twój
Yad
w
imiona
miałam
na
Kłodawie.
wiedziałam,
Vashem.
podstawie
komputer
obojga
i
świadomości,
Żydów
załączniki?
Listę
Księga
rodziców.
nie
spisu
że
z
będę
r.
odbiera
ktoś
1936
wyborców
uczniów
Chciałabym,
jak
powiększała
tego
Nie
(Liga
ważne
załączników.
ma
może
ma
z
Kolonialna
wszystkich
r.
są
dużo
potrzebować.
1931
żebyś
o
takie
notatki
pustych
Próbuję
i
miała
własnych
informacje,
i
roczników.
Morska).
z
miejsc,
księgi
te
wysłać
Każda
pamiątki.
notatek
Czy
uczniów
jak
Kiedy
ale
pojedyncza
do
imiona
masz
są
Ciebie
Ja
z
robiłam
nieraz
księgi
szkoły
cały
inny
rodziców
dokument
tydzień
informacja
daty
urodzin
adres
powszechnej
notatki
i
e-mail,
daty
robiłam
gminy
z
wiele
to
WWW.klodawatribute
arie
Kłodawa
się
okolicznościach,
Jestem
grać
z
„La
na
Ci
miała
Traviate”.
instrumentach,
bardzo
nie
czy
wdzięczna
tylko
Zdjęcie
brali
więcej
kolor
za
jaki
zespołu
to
rozumiem.
i
za
repertuar
zapach,
pieniądze?
Twoje
muzycznego
ale
Niektóre
serce
miała
też
do
ta
dźwięk.
pracy
wiadomości
orkiestra,
rodziny
Czy
nad
Przedeckich
ktoś
kiedy
historią
są
Ci
wzruszające:
grała
opowiadał,
przodków.
uświadomiło
i
w
jakich
jak
dziadek
Czytając
dzieci
mi,
śpiewał
że
uczyły
Polski.
powieść
Piękni
Jednym
młodzieńcy
Stefana
z
Żeromskiego
nich
w
był
mundurach
Dawid,
„Przedwiośnie”.
Dadek,
Wojska
brat
Polskiego
Marka.
Jest
ona
to
O
była
tym
przetłumaczona
okresie
nadzieja
w
odrodzonej
historii
na
jidysz.
Polski
po
jest
rozbiorach
nadzieję,
W
roku
1918
że
będzie
powstało
to
państwo
na
nowo
sprawiedliwe
państwo
polskie
dla
każdego
po
123
latach
obywatela.
niewoli.
Wszyscy
mieli
innego.
ważne.
w
Kiedy
Twojej
znów
galerii
będę
pod
te
niektórymi
zdjęcia
przeglądała,
zdjęciami
jest
napiszę
podpis
swój
„Klodawa”,
komentarz.
ale
Nie
na
zdjęciu
wiem,
czy
jest
to
co
jest
hebrajsku
Interesuje
czy
mnie
jidysz?
zdjęcie
Co
z
na
płytą
tej
tablicy
pamiątkową
pisze?
„Klodawa
memorial”
w
Izraelu.
Napis
jest
po
żyje,
Czy
że
coś
w
wiesz
Kłodawie
o
drużynie
były
drużyny:
piłki
nożnej
polska
„Makabi”?
żydowska.
Wiem
od
starego
człowieka,
który
już
nie
komplikacjach
to
przykrych
Judy,
dziękuję
ze
wzruszeniem
myśli
i
wspieram
rodzinnych,
i
pozwoli
dobrą
myślę
cieszyć
a
mimo
myślą.
o
Tobie
się
to
Może
ponownym
znajdujesz
i
Twoich
właśnie
sprawach.
życiem
siły,
dodatkowy
żeby
Twoich
Jesteś
mi
pomóc
obowiązek
przodków.
pełna
bólu
projekcie.
uwolni
po
stracie
Cię
Bardzo
od
siostry
Ci
za
Pozdrawiam
Cię
serdecznie.
Bachna
Barbara
wysyłać
korespondencją
tego
jego
angielskim,
że
wspomnę.
dobre
sposób.
Myślę,
kilka
to
polski
od
brak
miejsce,
lat
czasu,
że
do
szacunku
Tak,
temu
nie
Moshe
niego.
tak
jest
że
jak
jestem
jak
z
zadawałam
możemy
Zadzwonił
Krel
tobą.
ja,
doskonały.
go
do
a
poznałam.
wdzięczna,
prawdopodobnie
niego
komputer
Słyszę
komunikować
do
mu
i
Powiedziałam
brak
mnie
nową
wiele
Powiedział
zrobi
że
współczucia.
wczoraj
Ty
energię
pytań,
tłumaczenia.
wie
i
Twój
się
o
mu,
mi,
o
ale
relacji
i
wieczorem.
Kłodawie
szczęście
projekt
że
że
Zasmuca
on
napisał
powinien
Shlomo
poprosił
To
przeniósł
było
ponownie
w
On
mnie
do
głosie,
Bajera.
bardzo
mnie,
jest
swobodnie
Ciebie
to
Moshe
mocno
naprawdę
w
abym
do
smutne
Masz
w
szczęśliwy,
dziś,
języku
i
mnie
podekscytowany
przestała.
pisać
rację,
kiedy
i
bolesne
nie
polskim,
z
w
powrotem
słyszałam
pozytywny
języku
o
nie
tym
Czułam,
należy
dla
ale
mnie,
na
jeji
Judy
Tłumacz:
Google.pl,
opr.
stylistycznie
Barbara Gańczyk
7/7