streszczenie

Sesja: Ekotoksykologia
Biotesty ekotoksykologiczne i standardowe analizy chemiczne jako narzędzia w monitoringu
jakości wód zbiornika zaporowego w projekcie POIG ZiZOZap
P. Łaszczyca1, M. Kostecki2, J. Francikowski1, J Guzik1, A. Nikiel1, M. Kłosok1, K.
Michalczyk, M. Augustyniak1, M. Jabłońska2, M.2, P. Migula1
1
Katedra Fizjologii Zwierząt i Ekotoksykologii, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska,
Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 9, 40-007 Katowice
[email protected]
2
Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Zakład Ochrony Wód i Gospodarki Wodami,
41-819 Zabrze ul. M. Skłodowskiej-Curie 34
Jednym z celów projektu „Zintegrowany System Wspomagający Zarządzaniem i Ochroną
Zbiornika Zaporowego” (ZiZOZap), realizowanego w latach 2010-2014 w ramach Programu
Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka jest wdrożenie nowoczesnych metod biomonitoringu
do zarządzania zbiornikami zaporowymi. Modelowym obiektem dla projektu jest Zbiornik
Goczałkowicki. Od lipca 2010 r. z 7 stanowisk w toni oraz 8 w linii brzegowej i dopływach
pobierano wodę i osady denne, badane następnie biotestami ekotoksykologicznym.
Równolegle próbki poddano analizom chemicznym określonym w Rozporządzeniu MŚ z
2009 r. ws. form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód
powierzchniowych i podziemnych. Śmiertelność Daphnia magna (test Daphtoxkit F) nie
przekraczała normalnej (ok. 20%) i tylko w dwóch próbach (IV i VIII 2011) ze stanowisk
brzegowych (pompownia Zarzecze) i dwóch próbach z ujścia Wisły (VI i VIII 2011) wzrosła
powyżej tej wartości (do < 90%). Hamowanie wzrostu Selenastrum capricornatum
(Algaltoxkit F) jednorazowo w IV 2011 r osiągnęło 50%. Test MARA (Microbial Array for
toxic Risc Assesment) nie ujawnił toksyczności wody z toni i z linii brzegowej zbiornika.
Jednorazowo nieznaczące hamowanie wzrostu mikroorganizmów testowych wystąpiło w
próbach z okolic pompowni Zarzecze i ujścia Wisły (odp. <10% i <20% kontroli).
Toksyczność osadów oceniana przez śmiertelność i hamowanie wzrastania małżoraczków
Heterocypris incongruens (Ostracodtoxkit F) była podwyższona (<50%) jedynie w IV i X
2011 r. w próbach z okolic pompowni Zarzecze. Chemizm wód i osadów wskazuje na
eutroficzny charakter Zbiornika i odpowiada I i II klasie czystości. Sporadyczne pogorszenia
jakości chemicznej wód są zgodne z wynikami biotestów. Nie stwierdzono istotnych korelacji
miedzy 46 badanymi wskaźnikami chemizmu a wynikami biotestów. Może to wynikać z
bardzo niskich wskaźników toksyczności uzyskanych w biotestach.
Sesja: Ekotoksykologia
Ecotoxicological biotests and obligatory chemical indices as the tools for water quality
monitoring in water reservoirs under ZIZOZap POIG Project
P. Łaszczyca1, M. Kostecki2, J. Francikowski1, J Guzik1, A. Nikiel1, M. Kłosok1, K.
Michalczyk, M. Augustyniak1, M. Jabłońska2, M.2, P. Migula1
1
Dept. Animal Physiology and Ecotoxicology, Faculty of Biology and Environmental
Protection, University of Silesia, Bankowa 9, 40-007 Katowice
2
The Institute of Environmental Engineering, Polish Academy of Sciences, SkłodowskiejCurie 34, 41-819 Zabrze
Implementation of modern methods of biomonitoring into reservoir management is one of the
purposes of the project “Integrated System Supporting Management and Protection of Water
Reservoir” (ZiZOZap), realized in the period of 2010-2014 under the Operational Program
Innovative Economy. Goczalkowice Water Reservoir has been used as the model. Samples of
water and sediments from 7 points in the reservoir basin and 8 points along its banks have
been collected and analyzed using ecotoxicological biotests from June 2010. Complementary
chemical analyses conforming The Regulation of Minister of Environment (2009) for water
monitoring were conducted. Mortality of Daphnia magna (Daphtoxkit F test) did not exceed
normal value (approx. 20%) and was elevated only in two samples (IV and VIII 2011) taken
from the shore (pump station Zarzecze) and two water samples from the estuary of Vistula
(VI and VIII 2011) (< 90%). Growth inhibition of Selenastrum capricornatum (Algaltoxkit F)
reached 50% once in IV 2011. MARA test (Microbial Array for toxic Risk Assessment) did
not reveal toxicity of water from the basin and shore of the reservoir. Inhibition growth of the
test microorganisms was indicated in the sample from shore pump station Zarzecze and
Vistula mouth (respect. <10% and <20% of control). Sediment toxicity, assessed as mortality
and growth inhibition of ostracods Heterocypris incongruens (Ostracodtoxkit F) was elevated
(<50%) only in IV and X 2011 in samples from pump station Zarzecze. Chemical indices for
water and sediments revealed eutrophication of the reservoir, but overall water quality
corresponds to I or II class of water purity. Several cases of worsening of chemical indices
were parallel to the results of biotests. Nevertheless statistically significant and congruent
correlation between 46 analyzed chemical indices and the results of biotests was not
confirmed. This should be, at least partially, related to the very low ecotoxicity indicated with
biotests.