docOchrona przed promieniowaniem jonizującym Źródła
download 
Reklamacja Transkrypt
Ochrona przed promieniowaniem jonizującym Źródła
Ochrona przed promieniowaniem jonizującym dr n. med. Jolanta Meller Źródła promieniowania jonizującego • Promieniowanie stosowane w celach medycznych • Zastosowania w przemyśle • Promieniowanie związane z badaniami naukowymi • Produkty użytkowe • Promieniowanie tła Naturalne promieniowanie tła • Promieniowanie ziemskie • Promieniowanie kosmiczne • Pochodzące od człowieka 1 Źródła promieniowania jonizującego Skutki promieniowania • Progowy poziom dawki dla wczesnych efektów po dużych dawkach • Efekty późne nie mają progu dawki Skutki promieniowania • Efekty deterministyczne – efekty, których nasilenie zależy od wielkości dawki, ale które nie występują poniżej pewnego granicznego jej poziomu (zaćma, wypadanie włosów, choroba popromienna) • Za dawkę progową uważa się dawkę rzędu 1-2 Gy 2 Skutki promieniowania • Efekty stochastyczne – efekty, których prawdopodobieństwo wystąpienia w przyszłości, ale nie stopień nasilenia, jest wprost proporcjonalne do dawki (nowotwory, mutacje) • Dawka minimalna do ok. 0,5 Gy Dawka ekspozycyjna • jest miarą jonizacji powietrza ( C/kg; R ) Dawka pochłonięta • jest miarą pochłaniania promieniowania przez ośrodek ( Gy ) 1 Gy = 1kg materiału pochłania energię 1 J 3 Dawka równoważna • jest miarą pochłaniania promieniowania przez żywy organizm z uwzględnieniem skutków biologicznych ( Sv ) • Współczynnik jakości dla promieniowania X jest 1 Dawka skuteczna • jest sumą wszystkich dawek równoważnych w tkankach, pomnożonych przez odpowiedni czynnik wagowy danej tkanki lub narządu Dawka graniczna • Jest to wartość dawki skutecznej lub równoważnej odnosząca się do określonych osób, która nie może być przekroczona w kontrolowanej działalności zawodowej • Ograniczenia nie dotyczą promieniowania naturalnego i narażenia medycznego 4 Dawki graniczne W ekspozycji zawodowej osób powyżej 18. roku życia dawki graniczne nie powinny przekraczać • efektywnej dawki 20 mSv na rok po uśrednieniu – w okresie 5 lat • efektywnej dawki 50 mSv – w żadnym z poszczególnych lat • równoważnej dawki 150 mSv dla soczewki oka i dawki równoważnej 500 mSv dla kończyn (dłonie i stopy) i skóry – w żadnym roku kalendarzowym Ekspozycja zawodowa na promieniowanie jonizujące • Obszar kontrolowany • Obszar nadzorowany Sposoby ochrony przed promieniowaniem • Czas • Odległość • Osłony ( stałe, ruchome, osobiste ) 5 Kontrola dawek indywidualnych • Komory kieszonkowe • Klisza fotograficzna • Dozymetria termoluminescencyjna Kontrola dozymetryczna środowiska pracy Kontrola lekarska Ekspozycja medyczna • dawki promieniowanie pochłaniane przez narządy pacjentów poddawanych diagnostycznym badaniom rtg, diagnostyce przy użyciu radiofarmaceutyków lub napromienianych terapeutycznie. • średnio 1mSv/rok 6 Dawki referencyjne Referencyjne dawki cd. Przy wykonywaniu badań rtg pacjentowi należy zapewnić: • Właściwy dobór parametrów pracy lampy rentgenowskiej w zależności od rodzaju wykonywanego badania i budowy fizycznej pacjenta (optymalne napięcie na elektrodach, właściwa filtracja, właściwa wartość iloczynu czasu i prądu w lampie rtg – mAs). • Ograniczenie liczby i czasu ekspozycji oraz wielkości napromienianego pola do minimum niezbędnego do uzyskania właściwej informacji diagnostycznej • Osłonę narządów pacjenta niepoddawanych badaniu, jeśli nie koliduje to z procedurą zabiegu • Stosowanie materiałów zmniejszających do minimum narażenie na promieniowanie jonizujące, zapewniających jednak uzyskanie dobrej wartości obrazu (czułe filmy o dobrej jakości, folie wzmacniające o optymalnej czułości) • Stosowanie aparatów o właściwym stanie technicznym 7 Ochrona pacjenta przed nadmierną ekspozycją • Kolimacja – ograniczenie wiązki promieniowania użytecznego • Filtracja – redukcja ilości promieniowania o niskiej energii • Osłony Ochrona pacjenta przed nadmierną ekspozycją • Ochrona dzieci • Ochrona kobiet w ciąży • Ochrona stomatologiczna Rodzaj ekspozycji na promieniowanie jonizujące • Zawodowa • Medyczna • Środowiskowa 8 Podstawowymi wymogami, jakie musi spełniać każda ekspozycja na promieniowanie jonizujące jest konieczność uzasadnienia i optymalizacja ochrony radiologicznej. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 grudnia 2002 roku w sprawie bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego w celach medycznych oraz sposobów wykonywania kontroli wewnętrznej nad przestrzeganiem tych warunków ( Dz.U. 241 poz.2098 ) PŁYTA CD 9
