laboratoria elektryczne
Transkrypt
laboratoria elektryczne
POLITECHNIKA ŚLĄSKA WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH LABORATORIUM ELEKTRYCZNE Badanie silnika indukcyjnego I (asynchronicznego) (E – 15) Opracował: Dr inż. Włodzimierz OGULEWICZ 3 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie charakterystyk biegu jałowego i zwarcia silnika indukcyjnego klatkowego. Wykonane pomiary umożliwią także wyznaczenie wartości parametrów elementów schematu zastępczego silnika. 2. Wprowadzenie Maszyna indukcyjna jest maszyną elektryczną, służącą do przetwarzania energii elektrycznej w energię mechaniczną lub odwrotnie. Przetwarzanie energii odbywa się za pośrednictwem pola magnetycznego. Generalnie maszyny indukcyjne to maszyny, w których napięcie w obwodzie wirnika pojawia się w wyniku indukcji elektromagnetycznej (bez zasilania z zewnątrz). Uproszczony schemat konstrukcyjny silnika indukcyjnego klatkowego w przekroju przedstawia rysunek 1.1. 1 2 3 4 5 6 Rys. 1.1. Maszyna indukcyjna klatkowa w przekroju uproszczonym Każda maszyna wirująca ma część nieruchomą – stojan – wewnątrz której znajduje się część ruchoma – wirnik. Wirnik osadzony jest nieruchomo na wale {1} łożyskowanym względem korpusu maszyny {2}. Obwód magnetyczny maszyny wirującej (w odróżnieniu od transformatora) składa się z dwóch części: rdzenia stojana 4 {4} i rdzenia wirnika {5}, oddzielonych od siebie szczeliną powietrzną. Rdzenie stojana i wirnika wykonane są z pakietu blach izolowanych między sobą. W blachach rdzeni wykonane są tzw. żłobki, których przykładowy kształt pokazano na rysunku 1.2. W żłobkach umieszcza się uzwojenie stojana {3} i wirnika {6}. Maszyny z uzwojeniem trójfazowym, zwane pierścieniowymi, wyposażone są w pierścienie ślizgowe i szczotki, umożliwiające podłączenie obwodu wirnika do rozrusznika lub regulatora prędkości obrotowej. Prostsza i tańsza maszyna klatkowa ma uzwojenie wykonane z prętów zwartych na końcach pierścieniami czołowymi. Uzwojenie klatkowe pokazano na rysunku 1.3. Rys. 1.3. Uzwojenie maszyny indukcyjnej klatkowej Rys. 1.2. Blachy rdzeni ze żłobkami Silniki klatkowe – to najczęściej stosowane maszyny elektryczne. Wynika to z ich wielu zalet, z których najważniejsze są: prostota budowy, niska cena, niezawodność i długie okresy eksploatacji bez konieczności dokonywania zabiegów konserwacyjnych. Do niedawna największą wadą silników klatkowych zwartych były kłopoty związane z ich rozruchem i regulacją prędkości obrotowej. Dzięki zastosowaniu przemienników częstotliwości i urządzeń łagodnego startu właściwości ruchowe silników klatkowych zwartych stały się porównywalne z najlepszymi pod tym względem silnikami prądu stałego. Zasada działania obu typów silników indukcyjnych (klatkowego i pierścieniowego) jest taka sama. Uzwojenia stojana zasilane prądem trójfazowym wytwarzają kołowe pole magnetyczne wirujące względem nieruchomego stojana z prędkością synchroniczną nS. nS = [ ] f1 é1 ù 60 × f1 obr , = min p êë s úû p (1) 5 gdzie: f1 – częstotliwość prądu zasilającego stojan, p – liczba par biegunów pola magnetycznego (liczba naturalna zależna od nawinięcia uzwojeń stojana). Przykładowo, dla częstotliwości sieciowej f1 = 50 Hz i przy jednej parze biegunów p = 1 prędkość synchroniczna wyniesie nS = 3000 obr/min (dla p = 2, nS = 1500 obr/min itd.). Wirujące pole magnetyczne wywołane przez prądy stojana indukuje w nieruchomych (początkowo) uzwojeniach wirnika siły elektromotoryczne, pod wpływem których w zamkniętym obwodzie wirnika płynie prąd. Oddziaływanie wirującego pola magnetycznego stojana na przewody wiodące prąd w wirniku jest przyczyną powstania momentu elektromagnetycznego, będącego momentem obrotowym wału wirnika. Wirnik zaczyna się obracać, jego prędkość względem stojana wzrasta, a względem wirującego pola magnetycznego maleje. Maleją równocześnie wartości sił elektromotorycznych indukowanych w uzwojeniach wirnika i zmniejsza się moment obrotowy. W rezultacie ustali się (przy danym obciążeniu) prędkość obrotowa o wartości n mniejszej od prędkości synchronicznej nS. Różnicę prędkości synchronicznej nS i obrotowej (bieżącej) n odniesioną do prędkości synchronicznej nazywamy poślizgiem s. s= nS - n . nS (2) Przy nieruchomym wirniku (n = 0) poślizg ma wartość jeden (s = 1), gdyby wirnik kręcił się z prędkością synchroniczną (n = nS), to poślizg miałby wartość zero (s = 0). Fakt, że wirnik silnika indukcyjnego nie może obracać się z prędkością synchroniczną nS (dla prędkości synchronicznej moment elektromagnetyczny jest równy zeru), spowodował, iż drugą pełnoprawną nazwą maszyn indukcyjnych jest nazwa maszyny asynchroniczne. Prędkość silnika asynchronicznego wyrażona za pomocą poślizgu dana jest zależnością: n= f1 (1 - s ) . p (3) Częstotliwość przebiegu indukowanego w obwodzie wirnika f2 zależy od różnicy prędkości pola i wirnika (nS – n) i wyrażona za pomocą poślizgu jest równa: f 2 = (n S - n )× p . (4) Uwzględniając zależności (1) i (3), otrzymujemy ostatecznie: f 2 = f1 × s . (5) 6 2.1. Schemat zastępczy (jednej fazy) maszyny indukcyjnej Analizę pracy maszyn elektrycznych (jak o tym wspomniano w ćwiczeniu „Badanie transformatora”) wygodnie jest przeprowadzać w oparciu o schemat zastępczy. Między sposobem sporządzania schematu zastępczego maszyny indukcyjnej a transformatora istnieje bardzo duża analogia. W schemacie zastępczym maszyny indukcyjnej uwzględnia się następujące elementy: · Xμ – reaktancję indukcyjną głównym Φ, związaną z wirującym strumieniem · X1R – reaktancję indukcyjną związaną ze strumieniem rozproszenia w stojanie Φ1R, · X2R – reaktancję indukcyjną związaną ze strumieniem rozproszenia w wirniku Φ2R, · RFe – rezystancję obrazującą straty mocy w rdzeniu stojana, · R1 – rezystancję uzwojenia stojana, · R2 – rezystancję uzwojenia wirnika. Na schemacie zastępczym pominięto straty w rdzeniu wirnika, straty w izolacji, prądy pojemnościowe i prądy upływu. Schemat zastępczy maszyny indukcyjnej przedstawiono na rysunku 1.4. I1 R1 X1R I2 X2R R2 UX2 UR2 I0 UR1 UX1 Im IFe U1 f1 = const E1 RFe Obwód stojana E1 X m E2 f2 = var Obwód wirnika Rys. 1.4. Schemat zastępczy maszyny indukcyjnej (postać I) Należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że przy zmianie prędkości obrotowej wału wirnika n (co równoważne jest stwierdzeniu o zmianie poślizgu s) zmieniają się wartość skuteczna i częstotliwość prądu I2 w obwodzie wirnika, wartość skuteczna i częstotliwość siły elektromotorycznej E2 indukowanej w wirniku oraz wartość reaktancji indukcyjnej obwodu wirnika X2R. W celu zbudowania schematu 7 zastępczego maszyny indukcyjnej, w którym obwód wirnika byłby połączony z obwodem stojana (postać II), nie wystarczy sprowadzić parametrów wirnika na stronę stojana. Pierwotnie należy wprowadzić zastępczy wirnik, w którym częstotliwość f2 byłaby równa częstotliwości f1 stojana. W wirniku zastępczym nieruchomym względem stojana, w którym f2 = f1, należy wyznaczyć parametry zastępcze uzależnione od zmiennej wartości poślizgu s. Fizykalnie stan, w którym f2 = f1, jest stanem zwarcia maszyny indukcyjnej, co dla silnika klatkowego oznacza, że do uzwojenia stojana jest doprowadzone napięcie, a wirnik jest nieruchomy (jak przy każdym załączeniu). Wartość siły elektromotorycznej indukowanej w tym stanie w wirniku wynosi E20. Siła elektromotoryczna indukowana w N2 zwojach wirnika nieruchomego wynosi E 20 = 2πf1N 2Φ . W tym samym wirniku obracającym się z prędkością n siła elektromotoryczna wyniesie E 2 = 2 πf 2 N 2Φ . Po uwzględnieniu (5) zapiszemy E 2 = E 20 × s . (6) Ograniczając rozważania jedynie do silnika klatkowego zwartego, można napisać zależność prądu wirnika w postaci I2 = E2 R 22 + X 22R . (7) Po uwzględnieniu (5) wyznaczamy wartość reaktancji X2R dla częstotliwości f1, którą oznaczamy jako X20R X 2R = 2 × π × f 2 × L 2 = 2 × π × f1 × s × L 2 = s × X 20R . (8) Po podstawieniu do zależności (7) otrzymujemy I2 = E 20 × s 2 2 R + X 220R × s 2 = E 20 2 æ R2 ö ç ÷ + X 220R è s ø . (9) Z zależności (9) wynika, że zmianę poślizgu w rzeczywistej maszynie uwzględnia R2 , którego wartość możemy przedstawić jako sumę s rzeczywistej rezystancji uzwojenia wirnika R2 oraz członu zależnego od poślizgu element rezystancyjny R2 1- s = R2 + R2 . s s Po dokonaniu omówionych zabiegów otrzymujemy schemat zastępczy maszyny indukcyjnej z zastępczym wirnikiem zasilanym przebiegiem o częstotliwości sieci f1. i reprezentującego obciążenie wału silnika mocą czynną 8 Schemat zastępczy silnika klatkowego (przed sprowadzeniem parametrów wirnika na stronę stojana) pokazano na rysunku 1.5. R1 X1R UR1 UX1 I1 I2 X20R R2 UX2 UR2 I0 Im IFe U1 f1 = const E20 E1 RFe E1 X R2 1-s s f2 = f1 = const m Obwód wirnika zastępczego Obwód stojana Rys. 1.5. Schemat zastępczy maszyny indukcyjnej (postać I) z wirnikiem zastępczym Sprowadzenia (przeliczenia) wielkości strony wirnika (wtórnej) na stronę stojana (pierwotną) dokonuje się korzystając z pojęcia przekładni napięciowej JU oraz przekładni prądowej JI zdefiniowanych następująco: E1 N ×k = 1 U1 , E 20 N 2 × k U2 (10) N1 × k U1 × m1 m = JU 1 , N 2 × k U2 × m 2 m2 (11) JU = JI = gdzie: N1 , N2 – liczba zwojów, m1, m2 – liczba faz, kU1, kU2 – współczynniki uzwojenia (zależne od sposobu wykonania). Dla stojana zastosowano indeks (1), a dla wirnika (2). Po sprowadzeniu wielkości wirnika na stronę stojana otrzymujemy następujące parametry: · sprowadzone napięcie E¢20 = E 20 × JU oraz ogólnie U¢2 = U 2 ×JU , (12) I¢2 = I 2 × 1 , JI · sprowadzony prąd · sprowadzona rezystancja R ¢2 = R 2 ×JU × JI albo R ¢2 = R 2 × JU2 × m1 , m2 (14) · sprowadzona reaktancja X¢2 = X 2 × JU × JI albo X¢2 = X 2 × JU2 × m1 . m2 (15) (13) 9 Schemat zastępczy maszyny indukcyjnej klatkowej po sprowadzeniu wirnika na stronę stojana przedstawiono na rysunku 1.6. I1 R1 X1R UR1 UX1 I'2 I0 E1=E'20 RFe R'2 U'X2 U'R2 Im IFe U1 X'20R U'2 X R¢2 1- s s m Rys. 1.6. Schemat zastępczy maszyny indukcyjnej (postać II) 2.2. Bieg jałowy silnika indukcyjnego W warunkach biegu jałowego silnik indukcyjny wiruje z prędkością zbliżoną do prędkości synchronicznej ( n » n S ), występuje wtedy niewielki poślizg ( s » 0 ). Mały poślizg powoduje, że częstotliwość f2 = s f1 prądu i napięcia w wirniku jest bardzo mała, co w konsekwencji daje pomijalnie małe straty w stali wirnika. Z powodu bardzo małej wartości siły elektromotorycznej E2 = s E20 w uzwojeniu wirnika płynie prąd I2 o małej wartości natężenia – pomijalne są również straty w miedzi wirnika. Moc oddawana przez silnik biegnący jałowo jest równa zeru (nieobciążony wał silnika). Cała moc P0 pobierana przez silnik zasilany napięciem fazowym U1 i wymuszający ze źródła prąd I0 idzie na pokrycie strat w stojanie, w tym na: · straty w uzwojeniu stojana ΔPCu0 = m1 × R1 × I02 , · straty w rdzeniu stojana ΔPFe0 » m1 · straty mechaniczne ΔPm » const . U12 , R Fe (16) (17) (18) Straty w rdzeniu stojana i straty mechaniczne nie zależą od obciążenia na wale silnika. W uproszczonym schemacie zastępczym dla biegu jałowego można pominąć cały obwód wirnika (analogicznie do przypadku uzwojenia wtórnego transformatora). 10 Schemat zastępczy (uproszczony) dla biegu jałowego silnika indukcyjnego pokazano na rysunku 1.7. I0 R1 X1R UR1 UX1 Im IFe U1 RFe E1 X m Rys. 1.7. Uproszczony schemat zastępczy silnika indukcyjnego klatkowego na biegu jałowym Znaczny prąd jałowy I0 = (0,25 ÷ 0,5)IN i mały współczynnik mocy przy biegu jałowym cosj0 = P0 » 0,1 ¸ 0,2 3 × U1 × I 0 stanowią zasadnicze wady silników indukcyjnych. 2.3. Stan zwarcia silnika indukcyjnego W warunkach zwarcia silnik indukcyjny jest unieruchomiony, prędkość wynosi zero ( n = 0 ), a poślizg jeden ( s = 1 ). W wyniku tego prąd wirnika I’2 w przybliżeniu równy prądowi stojana jest duży, tzn. dochodzący do wartości dziesięciokrotnie większych niż prąd znamionowy. Moc mechaniczna nie jest wydawana, ponieważ wirnik się nie obraca. W praktyce pomiarowej realizuje się stan zwarcia zasilając silnik indukcyjny napięciem UZ o takiej wartości, żeby w uzwojeniu stojana płynął prąd znamionowy IN. Cała moc PZ pobierana z sieci idzie na pokrycie strat w uzwojeniu wirnika i stojana (w miedzi). Straty mocy w rdzeniu są do pominięcia ze względu na bardzo małą wartość (zwłaszcza przy obniżonym napięciu). PZ = ΔPCu1 + ΔPCu2 . (19) W uproszczonym schemacie zastępczym dla stanu zwarcia (analogicznie do przypadku transformatora) można pominąć całą gałąź poprzeczną. Schemat zastępczy (uproszczony) przy zwarciu silnika indukcyjnego pokazano na rysunku 1.8. 11 I1 R1 X1R I'2 UR1 UX1 I 0 » 0 U'X2 U1 X'20R R'2 U'R2 E1=E'20 Rys. 1.8. Uproszczony schemat zastępczy silnika indukcyjnego klatkowego w stanie zwarcia 3. Badania i pomiary 3.1. Określenie wielkości mierzonych Wielkościami mierzonymi są: napięcia międzyfazowe, natężenia prądów przewodowych i moce czynne występujące w układzie zasilania silnika indukcyjnego w stanie zwarcia i w stanie biegu jałowego. Przy pomiarach na biegu jałowym dodatkowo mierzy się prędkość obrotową wału silnika. Na podstawie danych pomiarowych wyznacza się charakterystyki biegu jałowego i zwarcia oraz wyznacza się wartości elementów schematu zastępczego (jednej fazy) silnika indukcyjnego. 3.2. Schemat stanowiska Stanowisko pomiarowe zasilane jest z regulowanego źródła prądu zmiennego – autotransformatora ATr. W skład układu wchodzi tzw. walizka pomiarowa, umożliwiająca pomiar wartości natężeń prądów przewodowych (oddzielnie w każdej fazie – trzy amperomierze), wartości napięć międzyfazowych i jednego napięcia fazowego (jeden woltomierz z przełącznikiem) oraz pomiaru mocy czynnej obwodu trójfazowego (jeden watomierz wieloustrojowy). Przykładowy układ pomiarowy wykorzystujący przekładniki i zestaw przyrządów zwanych „walizką pomiarową” przedstawiono na rysunku 1.9. 12 ATr n L1 M L2 L3 N 2U1 2V1 W 2W1 1U1 440V 1V1 1W1 550V 5A 1U2 10A AVW 1V2 1W2 A var U1 U2 220V 110V 100A 50A 25A A U-W V-W 0 V1 O O V2 V U-V U-N A W1 W2 Rys. 1.9. Schemat układu pomiarowego z „walizką pomiarową” 3.3. Przebieg ćwiczenia 1. Odczytać i zanotować dane znamionowe badanego silnika. 2. Zmierzyć rezystancję stojana badanego silnika indukcyjnego. Użyć mostka do pomiaru rezystancji lub zastosować metodę techniczną – zgodnie z poleceniem prowadzącego zajęcia. 3. Sprawdzić, czy wał silnika obraca się swobodnie? 4. Sprawdzić, czy przełączniki zakresów walizki pomiarowej ustawione są na wartości maksymalne a pokrętło autotransformatora na wartość minimalną? 5. Włączyć stanowisko i powoli rozpędzać silnik zwiększając napięcie autotransformatora do wartości napięcia znamionowego silnika. 13 6. Odczekać 15 minut dla ustalenia się temperatur w silniku. 7. Zdjąć charakterystykę biegu jałowego (proponowane wartości napięć: 400 V, 350 V, 300 V, 250 V, 200 V, 150 V, 100 V nie należy pominąć wartości napięcia znamionowego) mierząc: napięcia, prądy, moc i prędkość obrotową. Zmierzone wartości należy wpisywać do tabeli 1.1. Tabela 1.1 Dane z tabliczki znamionowej silnika: Pomiary Obliczenia Rezystancja fazy twornika R1 Lp. Ω UUV UVW UUW IU IV IW P0 V V V A A A n0 U0 U02 I0 W 1/s V2 V cos j0 s0 ΔPCu ΔPm ΔPFe A W W W 1. 2. 3. itd. 8. Wyłączyć zasilanie stanowiska i odczekać, aż wał silnika się zatrzyma. 9. Eksperymentalnie wybrać położenie wału silnika (przy niewielkim napięciu zasilania), w którym natężenie prądu ma wartość środkową między wartością maksymalną i minimalną. Zablokować wał silnika w tym położeniu. 10. Zdjąć charakterystykę zwarcia (proponowane wartości napięć: 60 V, 50 V, 40 V, 30 V, 20 V, 10 V nie należy pominąć wartości napięcia przy prądzie znamionowym, tj. napięcia zwarcia U*Z) mierząc: napięcia, prądy i moc. Zmierzone wartości należy wpisywać do tabeli 1.2. Tabela 1.2 Pomiary Lp. UUVz UVWz UUWz V V V Obliczenia IUz IVz IWz PZ UZ IZ A A A W 1. 2. 3. itd. Napięcie zwarcia U*Z V % V A cos j Z ΔPCu1 RZ ZZ X Z ΔPCu2 W Ω Ω Ω W 14 4. Opracowanie wyników pomiarów 1. Wypełnić części obliczeniowe tabel 1.1. i 1.2., stosując zależności: a) dla napięć i natężeń prądów U0, I0, UZ, IZ (wartości średnie napięć międzyfazowych i prądów przewodowych mierzonych w trzech fazach): U0 = I0 = U UV + U UW + U VW 3 I U + IV + I W 3 UZ = IZ = (20) , , (21) U UVz + U UWz + U VWz 3 I Uz + I Vz + I Wz 3 , , (22) (23) b) dla współczynników mocy biegu jałowego i w stanie zwarcia: cosj 0 = P0 3 × U0 × I0 cosj Z = PZ 3 × U Z × IZ , (24) , (25) c) dla poślizgu przy biegu jałowym: s0 = nS - n 0 , nS (26) d) dla rezystancji, impedancji i reaktancji (jednej fazy) przy zwarciu: RZ » ZZ = PZ 3 × I 2Z , UZ 3 × IZ (27) , X Z = Z2Z - R 2Z , (28) (29) e) dla całkowitych strat mocy kolejno: w stojanie przy biegu jałowym ΔPCu0 = 3 × R 1 × I 20 , (30) w stojanie przy zwarciu ΔPCu1 = 3 × R 1 × I 2Z , (31) w wirniku przy zwarciu ΔPCu2 » PZ - ΔPCu1 , (32) w rdzeniu stojana ΔPFe0 » P0 - (ΔPCu0 + ΔPm ) , (33) 15 f) straty mechaniczne ΔPm » const szacujemy z charakterystyki P0 = f(U 02 ) . 2. Wykreślić charakterystykę biegu jałowego silnika indukcyjnego P0 w funkcji kwadratu napięcia zasilającego (międzyfazowego) U 02 . 3. Wykreślić charakterystyki biegu jałowego silnika indukcyjnego I0, P0, cosj0 , w funkcji napięcia zasilającego U0 (wszystkie charakterystyki umieszczone na jednym wykresie powinny różnić się od siebie kolorem i/lub charakterem linii i opisem). 4. Wykreślić charakterystyki stanu zwarcia silnika indukcyjnego IZ, PZ, cosj Z , w funkcji napięcia zasilającego UZ (wszystkie charakterystyki umieszczone na jednym wykresie powinny różnić się od siebie kolorem i/lub charakterem linii i opisem). 5. Narysować pełny schemat zastępczy silnika indukcyjnego (postać II) i podać na schemacie wartości parametrów wyznaczonych dla wartości znamionowych prądu i napięcia: a) R1 – z pomiarów w stanie zwarcia dla prądu znamionowego: RZ (34) 2 oraz dla porównania (w nawiasie) z pomiarów bezpośrednich (punkt 3.3. podpunkt 2.): – z pomiarów w stanie jałowym dla napięcia znamionowego: R1 » b) RFe, Xµ U 20 3 × (U1 - I0 × R 1 ) U 20 3 × E12 @ = » » , (35) ΔPFe P0 - 3 × I 20 × R 1 - ΔPm P0 - 3 × I 20 × R 1 P0 2 R Fe Xμ = c) R’2 U0 E1 U1 - I 0 × R 1 , » @ Iμ 3 × I0 I 20 - I 2Fe (36) – z pomiarów w stanie zwarcia dla prądu znamionowego: R ¢2 @ R Z - R 1 = ΔPCu 3× I 2 Z - R1 » PZ 3 × I 2Z - R1 , d) X1R, X20R – z pomiarów w stanie zwarcia przy założeniu: X1R = X¢20R (założenie to powoduje błąd 5 ¸ 10 % [4]), X1R = R 1 1 - cos 2j Z cosj Z X¢20R = X Z - X1R . = R1 × tgj Z , (37) (38) (39) (40) 16 * Z 6. Wyznaczyć wartości napięcia zwarcia U oraz u * Z% U*Z = ×100% i zapisać je UN w ostatniej rubryce tabeli 1.2. 5. Sprawozdanie Sprawozdanie powinno zawierać: 1. Stronę tytułową (nazwę ćwiczenia, numer sekcji, nazwiska i imiona ćwiczących oraz datę wykonania ćwiczenia). 2. Dane znamionowe badanej maszyny indukcyjnej (moc, napięcie, prąd, obroty, współczynnik mocy). 3. 4. 5. 6. Schemat układu pomiarowego. Tabele wyników pomiarowych wraz z obliczeniami. Wykresy podanych w punkcie 4. zależności. Schemat zastępczy jednej fazy silnika indukcyjnego z wpisanymi wartościami wymienionych w punkcie 4. parametrów. 7. Uwagi i wnioski (dotyczące przebiegu charakterystyk, ich odstępstw od przebiegów teoretycznych, wartości wyznaczonych parametrów schematu zastępczego, poprawności metody pomiaru, rozbieżności pomiędzy przybliżoną wartością rezystancji uzwojenia stojana obliczoną dla stanu zwarcia a jej wartością zmierzoną itp.).