mgr Dorota Sowa KREATYWNOŚĆ W SZKOLE IW DOMU

opracowanie: mgr Dorota Sowa
KREATYWNOŚĆ W SZKOLE I W DOMU
„Bez kreatywności nie byłoby świata”
Howard Gardner
Zmieniający się świat wymaga zmieniającej się szkoły. Rodzice troszczący się o przyszłość
swoich dzieci, nie są obojętni, w jaki sposób szkoła przygotuje je do życia. Coraz częściej są
gotowi uczestniczyć w tym procesie. Koncepcja elastycznego modelu edukacji opartego na
teorii inteligencji wielorakich Howarda Gardnera jest propozycją, którą nauczyciele i rodzice
powinni się zainteresować, by wieloaspektowo wspierać rozwój dziecka.
Howard Gardner, amerykański neuropsycholog, zasugerował istnienie dziewięciu zupełnie
odmiennych rodzajów inteligencji, różniących się między sobą i związanych z różnymi
obszarami mózgu. Każdy z nas rodzi się z inteligencjami: lingwistyczno-werbalną, logicznomatematyczną, kinestetyczno-ruchową, muzyczną, wizualno-przestrzenną, interpersonalną,
intrapersonalną, przyrodniczą i egzystencjalną. Odróżniają nas jednak wrodzone
predyspozycje do rozwijania poszczególnych inteligencji. Każdy z nas jest uzdolniony w co
najmniej jednej dziedzinie, a zadaniem szkoły i rodziców jest pomóc w odkryciu tych
uzdolnień.
Aby taka pomoc była możliwa, konieczne jest stworzenie jak najbardziej wszechstronnych
możliwości nauczania, dostosowanych do indywidualnych potrzeb ucznia. Ważne jest, aby
dzieci już na początku swoich ścieżek edukacyjnych mogły odkrywać różnorodność świata,
a jednocześnie dowiadywać się, jakie są ich wrodzone talenty, które będą mogły rozwijać
przez całe życie. W osiągnięciu tego celu sprzyjać będzie dobrze wyposażona sala lekcyjna,
kąciki zainteresowań, zajęcia, na których dzieci będą mogły realizować swoje pasje oraz
harmonijna współpraca nauczycieli z rodzicami, owocująca szeregiem inicjatyw na rzecz
rozwoju każdego dziecka.
Zintegrowanie działań rodziców i nauczyciela w celu poznania profilu inteligencji dziecka
oraz zorganizowanie inspirującej przestrzeni edukacyjnej w szkole i w domu, ma dla
przyszłości ucznia fundamentalne znaczenie.
Dysponując wiedzą na temat różnych inteligencji, można łatwiej rozpoznawać style uczenia
się, charakterystyczne dla poszczególnych ludzi.
Inteligencje wielorakie
Inteligencja językowa (werbalna)
dziecko:
najbardziej lubi:
jest dobre w:
najłatwiej uczy się przez;
czytać, pisać, opowiadać
historyjki
zapamiętywaniu imion, dat,
nazw geograficznych,
uczeniu się języków obcych
mówienie, słuchanie,
wzrokowe śledzenie tekstu
Należy z dzieckiem grać w gry pamięciowe dotyczące nazw i miejsc, czytać opowiadania
i anegdoty, układać zagadki i gry ortograficzne, redagować gazetkę klasową, pisać pamiętnik,
brać udział w debatach i dyskusjach.
Zachowania rodziców w domu powinny służyć komunikacji i wytworzeniu silnej więzi
z dzieckiem. Warto więc bawić się razem opowiadając i spisując bajki, które dziecko
wymyśla.
Inteligencja matematyczno-logiczna
dziecko:
najbardziej lubi:
jest dobre w:
najłatwiej uczy się przez;
eksperymenty, gry,
łamigłówki, zagadki,
wyszukiwać informacje
logicznym myśleniu,
rozwiązywaniu problemów,
wnioskowaniu
kategoryzowanie,
abstrakcyjne przykłady,
precyzyjne instrukcje
Wskazane są gry wymagające obliczeń matematycznych, zachęta do doświadczeń
poszukujących, stymulacja rozumowania, analizowania i rozwiązywania problemów.
Rodzice powinni stawiać przed dzieckiem zadania polegające na szacowaniu, liczeniu
w pamięci i rozwiązywaniu problemów, zadawać intrygujące matematyczne zagadki, dzięki
którym dziecko na chwilę się zatrzyma i pomyśli.
Inteligencja wizualno-przestrzenna
dziecko:
najbardziej lubi:
rysować, budować,
projektować, konstruować,
fantazjować, oglądać
obrazki, albumy i filmy
jest dobre w:
najłatwiej uczy się przez;
wyobrażaniu sobie różnych wizualizacje, opracowywanie
rzeczy, wiernym odtwarzaniu
schematów, wyobrażanie
z pamięci, układaniu puzzli,
sobie rzeczy w formie
odczytywaniu schematów,
obrazów
map, diagramów
Rozwojowi służy stworzenie warunków do swobodnej twórczości plastycznej oraz
zwiedzanie muzeum, wizualizacja różnych zagadnień, wykorzystywanie mimiki, grupowanie
elementów, tworzenie kompozycji płaskich i przestrzennych, projektowanie gier
planszowych.Rodzice mogą wspólnie z dzieckiem sklejać modele, tworzyć układanki,
zachęcać do czytania mapy.
Inteligencja muzyczna
dziecko:
najbardziej lubi:
jest dobre w:
najłatwiej uczy się przez;
śpiewać, słuchać muzyki,
grać na instrumentach
zapamiętywaniu melodii,
rytmów, radzeniu sobie z
czasem
włączanie rytmów i muzyki
w proces nauki
Jak twierdzi Howard Gardner, inteligencja muzyczna pojawia się najwcześniej, co oznacza,
że łatwo ten dar u dziecka zauważyć. Poza śpiewem piosenek i zachęcaniem dziecka do
śpiewu, grą na różnych instrumentach i uczestnictwie w koncertach można również
opowiadać historie za pomocą samych dźwięków, zwracając uwagę na nastrój i zachęcać do
połączenia zadanych wzorów matematycznych z muzyką.
Inteligencja przyrodnicza
dziecko:
najbardziej lubi:
jest dobre w:
najłatwiej uczy się przez;
zwierzęta, rośliny, pogodę,
geografię, obserwacje
środowiska naturalnego
klasyfikowaniu,
kategoryzowaniu,
organizowaniu aktywności w
środowisku naturalnym
projektowanie umieszczone
w naturze, rozumienie
konstrukcji i budowy
Należy zapewnić dziecku odpowiednie narzędzia do prowadzenia obserwacji, pomagać przy
tworzeniu albumów przyrodniczych, odwiedzać muzea przyrodnicze i ogrody zoologiczne,
prowadzić cykliczne obserwacje, zachęcać do wspólnego oglądania programów
przyrodniczych oraz poznawać przez zabawy różne zawody związane ze światem przyrody.
Inteligencja ruchowa (kinestetyczna)
dziecko:
najbardziej lubi:
jest dobre w:
najłatwiej uczy się przez;
ruch, dotykanie przedmiotów
podczas mówienia o nich,
używanie języka ciała
sporcie, tańcu, grze
aktorskiej, czynnościach
manualnych
naukę w terenie, połączenie
poruszania się w przestrzeni
z przyswajaniem wiedzy
Pomoc dziecku polegać powinna na zachęcaniu go do wszelkiego rodzaju aktywności
fizycznej i ruchowej, ułatwianiu nauki poprzez poznanie i działanie, a także inscenizowaniu
ruchem tego, co jest przedmiotem nauki, organizowaniu wycieczek, zachęcaniu do udziału w
grach zespołowych, uczeniu zabaw z dzieciństwa i bawieniu się z dzieckiem w klasy, tory
przeszkód, zabawy tropiące oraz wspólnym ćwiczeniu wymyślonych przez dziecko układów
ruchowych.
Inteligencja interpersonalna (społeczna)
dziecko:
najbardziej lubi:
jest dobre w:
najłatwiej uczy się przez;
rozmawiać z ludźmi, mieć
wielu przyjaciół, przynależeć
do grupy
radzeniu sobie w roli lidera
grupy, rozumieniu innych
porównania, współpracę,
tworzenie relacji między
rzeczami, zadawanie pytań,
dyskusję
Organizujemy naukę w grupie lub w parze tak, aby dzieci mogły dzielić się wiedzą, uczymy
pomagania innym i określać związki przyczynowo-skutkowe.
W rodzinie należy powierzać dziecku odpowiedzialność za zaplanowanie np. wspólnego
spaceru lub wyprawy rowerowej. Oglądając wspólnie film, analizować, w jaki sposób aktorzy
poruszają się i mówią, żeby przekazać to, co myślą. Należy również szukać okazji, żeby
wspierać dziecko i zachęcać innych do chwalenia jego osiągnięć.
Inteligencja intrapersonalna (intuicyjna)
dziecko:
najbardziej lubi:
jest dobre w:
najłatwiej uczy się przez;
pracować samodzielnie,
poświęcać uwagę własnym
zainteresowaniom
samoocenie, działaniach
instynktownych, dążeniu do
realizacji własnych celów,
byciu oryginalnym
pracę samodzielną,
realizowanie indywidualnych
zadań
Uczymy dziecko dociekliwości, wdrażamy do refleksyjności, dyskutujemy, wypytujemy
o określone działanie i pozwalamy mu na bycie odmiennym od grupy. Ponadto zachęcamy
dziecko do traktowania własnych błędów jako szans na wyciągnięcie wniosków na
przyszłość, żeby następnym razem wypaść lepiej.
Wszystkie wyróżnione przez Howarda Gardnera inteligencje wzajemnie ze sobą
współpracują, mogą być modyfikowane i ciągle rozwijane. Temu właśnie służy odpowiednia
organizacja środowiska edukacyjnego, poprzez które ich rozwój jest stymulowany.