Innowacyjny Klaster Turystyczny w Norwegii

Innowacyjny Klaster Turystyczny w Norwegii
Innowacyjny Klaster Turystyki Górskiej w Norwegii zlokalizowany w Płd-Zachodniej części Norwegii.
Składa się z 7 turystycznych lokalizacji: Geilo, Hemsedel, Golsfjellet, Vradal, Gausta/Rjukan, Rauland
i Hovden. Obszar ten pokrywa 3 „starostw" Buskerud, Telemark i East-Adger. Przez wiele lat region
ten cieszył się dużą popularnością ze strony mieszkańców Skandynawii ze względu na doskonałe
warunki do uprawiania sportów zimowych. Przez ostatnie ok. 15 lat podjęto szereg działań, których
celem było zwiększenie atrakcyjności regionu dla turystów zimowych. Rozwinęła się infrastruktura w
postaci hoteli, wyciągów narciarskich itd., tym samym tworząc kompleksową ofertę dla turystów
krajowych i zagranicznych.
W 2008 r. ok. 1,2 mln turystów odwiedziło ten region w okresie zimowym. W latach 2004-2007
odnotowano niewielki spadek liczby turystów w sezonie zimowym. Jest to wynikiem rosnącej
konkurencji pomiędzy regionami europejskimi. Obniżone koszty przelotów, odkrywanie nowych
celów turystycznych oraz popyt na sprawdzoną ofertę turystyczną wpłynęło na wyższą konkurencję
w branży.
Potencjał gospodarczy skupienia
Te 3 wspomniane obszary skupiają łącznie 500 000 mieszkańców, a 7 lokalizacji zatrudnia w
turystyce ok. 23% ludności zatrudnionej w sektorze prywatnym. W wybranych lokalizacjach
zatrudnienie sięga nawet 40%. W latach 2000-2005 wzrosło zatrudnienie o ok. 4,5%. W porównaniu
z innymi regionami turystyki zimowej wzrost zatrudnienia jest stosunkowo niewielki. Np. w
Drangedal, Trysil, Oppdal i Grong średni wzrost zatrudnienia w tym samym okresie wyniósł 23%.
Niepokojącym zjawiskiem mającym miejsce w regionie tych 3 gmin był obserwowany istotny ok. 20%
spadek liczby turystów w okresie letnim. Przeprowadzone badanie pilotażowe pokazało, że klaster
tworzą głównie firmy sektora MSP charakteryzujące się niską zdolności do innowacji.
Zidentyfikowane 4 główne bariery rozwoju innowacyjnej turystyki letniej:
- brak kapitału,
- brak wymiany informacji pomiędzy aktorami,
- brak wiedzy nt. turystów oraz jak opracowywać , sprzedawać nowe produkty na rynku
międzynarodowym,
- brak struktury w odniesieniu do planowania rozwoju infrastruktury.
Historia powstania
Inicjatywa utworzenie Innowacyjnego Klastra Turystyki Górskiej w Norwegii zrodziła się w 2003 r.
Wśród podmiotów zainteresowanych znalazły się firmy, instytucje publiczne oraz instytucje naukowe
z 3 gmin. Wówczas rozpoczęto prace nad możliwością utworzenia klastra, które celem miało być w
szczególności przyciągnięcie turystów w okresie letnim. Pierwszym krokiem, który podjęto była
analiza potencjału, która wskazała, że w klastrze znajdują się partnerzy reprezentujący wszystkie
sfery tzw. potrójnej helisy czyli biznesu, administracji oraz nauki.
Źródła finansowania
Inicjatywa klastrowa była i jest finansowana ze źródeł zewnętrznych i wewnętrznych. Partnerzy
otrzymali dofinansowanie w wysokości 1 mln euro z norweskiego programu ARENA w 2004 r. na
okres 3 lat. Łącznie budżet w ciągu tych 3 lata sięgnął poziomu 3,7 mln euro. Z tej kwoty ok. 1,4 mln
euro stanowiło wkład prywatny a 1,3 mln euro inne finansowanie publiczne.
W 2008 r. inicjatywa planowała złożyć kolejny projekt, którego celem było utworzenie z inicjatywy
Norweskiego Centrum Doskonałości, co umożliwiłoby pozyskanie finansowania na kolejne 10 lat.
Jedna z miejscowości zdecydowała się nie brać udziału w projekcie i wycofała. Tym samym, zarząd
uznał, że struktura klastra została na tyle osłabiona, że bezcelowe będzie składanie tego projektu.
Struktura organizacyjna
Klaster tworzą podmioty reprezentujące wszystkie obszary potrójnej helisy: biznes, nauka i
administracja. Łącznie w Innowacyjnym Klastrze Turystyki Górskiej znajduje się ok. 100 podmiotów.
Większość z nich to przedsiębiorstwa (86). Zdecydowanie w strukturze przeważają małe firmy
zatrudniające do 50 osób. Ponad 1/3 tych firm to hotele oraz inne rodzaje miejsc noclegowych. 20
firm reprezentuje działalność aktywną, 9 firm pracuje w obszarze sprzedaży i marketingu, a 23 to
różnorakie firmy usługowe (catering, transport, lokalni producenci żywności, rzemiosło itp.).
Jeśli chodzi o organizację wewnętrzną od 2006 r. zmieniono koncepcję w tym zakresie. Prezes
Komitetu Zarządzającego jest przedstawiciel biznesu. Komitet Sterujący składa się z 11 członków, w
tym 6 z biznesu, 2 z instytucji badawczych, 1 osoba pochodzi z Norweskiej rady ds. Badań, 1 z
Innovation Norway oraz przedstawiciel trzech gmin, czyli z administracji.
Działania i efekty
Celem Norweskiego Klastra Turystyki Górskiej jest rozwój turystyki górskiej w opłacalny, całoroczny
produkt. Celem strategii jest wzmocnienie współpracy pomiędzy członkami poprzez organizowanie
spotkań oraz platform współpracy. W strategii w 2004 r. wskazano na 4 kluczowe obszary działania:
- sieciowanie i rozwój wiedzy w ramach klastra,
- przedsiębiorczość i rozwój produktów,
- konceptualizacja i sprzedaż,
- warunki ramowe.
W 2008 r. podsumowano kolejny okres działalności klastra, w którym podjęto ponad 40 działań
projektowych. Działania te związane były z: analizą m.in. rynkową (16), rozwojem projektu (15),
organizacją warsztatów/seminariów/szkoleń (6), organizacją konferencji (5), organizacją wyjazdów
studyjnych (5).
Plany na przyszłość
Najważniejszym elementem planowanej przyszłości jest znalezienie nowych źródeł finansowania
projektu. We wrześniu skończył się okres realizacji projektu ARENA. W roku 2009 r. nastąpił pewien
rozłam w inicjatywie, związany z wycofaniem się z realizacji projektu Centrum Doskonałości jednej z
lokalizacji. Obecnie wyzwaniem stojącym przed inicjatywą jest zdobycie projektu kontynuowanie
działalności na rzecz klastra.